Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Διαμορφώνοντας μια Ευρώπη ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή — η νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή»

(2021/C 440/08)

Εισηγητής: Markku MARKKULA (FI/EPP), πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Έσποο Έγγραφο αναφοράς: Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Διαμορφώνοντας μια Ευρώπη ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή — η νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή COM(2021) 82 — final

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Κύριες γενικές παρατηρήσεις

1.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το κάλεσμα της Επιτροπής, στη νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προς τους δήμους και τις περιφέρειες, μαζί με την ΕτΠ, να προετοιμάσουν το έδαφος ώστε να επιδειχθεί μεγαλύτερη φιλοδοξία όσον αφορά την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, καθώς και να δεσμευτούν για την καλύτερη ενσωμάτωση των μέτρων της ΕΕ στην εθνική, περιφερειακή και τοπική νομοθεσία και δραστηριότητες·

2.

δηλώνει με ανησυχία ότι οι οικονομικές απώλειες που προκλήθηκαν από τις ακραίες καιρικές συνθήκες ανήλθαν σε πάνω από 436 δισ. ευρώ από το 1980 έως το 2016 και θα αυξηθούν σε τουλάχιστον 170 δισ. ευρώ ετησίως εάν η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη φτάσει τους 3 oC πάνω από το προβιομηχανικό επίπεδο·

3.

επαναλαμβάνει ότι ο επείγων χαρακτήρας της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού, απαιτεί δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, προωθώντας μια προσανατολισμένη στη δράση και σαφώς καθορισμένη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη, η οποία θα στηρίζεται σε μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, στην οποία η προσαρμογή και ο μετριασμός θα είναι καλά ενσωματωμένοι·

4.

επισημαίνει το γεγονός ότι ο ρόλος των δήμων και των περιφερειών έχει αλλάξει από ένα μοντέλο με επίκεντρο τις διοικητικές αρχές σε ένα μοντέλο με γνώμονα τις υπηρεσίες και τη συνεργασία, το οποίο περιλαμβάνει πολίτες, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις και τον τριτογενή τομέα. Η ΕτΠ καλεί τους δήμους και τις περιφέρειες να αναλύσουν και να ανανεώσουν τον ρόλο, τη συνεργασία και τις πολιτικές καινοτομίας τους για την προώθηση κοινωνικών και τεχνολογικών καινοτομιών ευρείας κλίμακας. Αυτό θα τους επιτρέψει να αντιμετωπίσουν τις μείζονες κοινωνικές προκλήσεις και να διασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες για τις κοινωνίες πρόνοιας·

5.

ζητεί οι πολιτικές που βασίζονται στη ζήτηση και το αποτύπωμα άνθρακα και το θετικό ανθρακικό αποτύπωμα να χρησιμοποιούνται ως κριτήρια για τις βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις, ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση στην κυκλική οικονομία και να ενισχυθεί η ζήτηση για βιώσιμα και φιλικά προς το κλίμα προϊόντα και υπηρεσίες·

6.

τονίζει τη ζωτική σημασία της ευαισθητοποίησης και της ανάληψης δράσης σε τοπικό επίπεδο. Για την ενθάρρυνση αυτών, απαιτούνται νέοι καινοτόμοι τρόποι για την ουσιώδη υποστήριξη της δράσης σε τοπικό επίπεδο. Η ΕτΠ, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα εκπονήσει πρότυπα δράσης για δήμους διαφόρων μεγεθών και σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, με θέμα την «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση», προσαρμοσμένα στην τοπική τους κατάσταση·

7.

σημειώνει ότι, για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί, είναι κρίσιμο τα πιο πρόσφατα πορίσματα των ερευνών να αξιοποιηθούν, να τροποποιηθούν και να εφαρμοστούν με σκοπό την ικανοποίηση των ενδεχόμενων λειτουργικών αναγκών ταχύτερα απ’ όσο συμβαίνει σήμερα. Για τον σκοπό αυτό, η ΕτΠ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημιουργήσει κόμβους ευρωπαϊκού χώρου έρευνας που θα επικεντρώνονται στην προώθηση των καινοτομιών που απαιτούνται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο από κοινωνικής άποψης και θα λειτουργούν ως προγραμματιστές οικοσυστημάτων για τα πανεπιστήμια, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία και τα άτομα·

8.

αναδεικνύει, μέσω της πολιτικής και επικοινωνιακής εκστρατείας της ΕτΠ «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση», τον τρόπο με τον οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να επιταχύνουν τη σωστή και βιώσιμη μετάβαση με τη χρήση τοπικής, περιφερειακής, εθνικής και ενωσιακής δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης, μαζί με άλλες υποστηρικτικές πρωτοβουλίες. Η ΕτΠ δεσμεύεται να συνεργαστεί και να επιτύχει ρηξικέλευθες λύσεις από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις αποστολές της ΕΕ, το Συμβούλιο Καινοτομίας της ΕΕ, το δίκτυο περιφερειακών κόμβων ΕΧΕ και άλλες πρωτοβουλίες των σχετικών ενδιαφερόμενων φορέων·

9.

επισημαίνει ότι περίπου το 40 % των πόλεων της ΕΕ με περισσότερους από 150 000 κατοίκους έχει εγκρίνει σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (1)· ενθαρρύνει όλες τις πόλεις να συμμετέχουν και να επικαιροποιούν τακτικά τις γνώσεις και τις βέλτιστες πρακτικές στους τομείς της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Η ΕτΠ καλεί τους δήμους και τις περιφέρειες να ενώσουν τις δυνάμεις τους με την τοπική και διεθνή βιομηχανία, για τη δημιουργία συμπράξεων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαδώσει τα θετικά αποτελέσματα·

10.

υποστηρίζει σθεναρά την προσέγγιση της στρατηγικής για την επίτευξη ανθεκτικότητας με δίκαιο και πρόσφορο τρόπο. Η κλιματική αλλαγή καθίσταται ολοένα και πιο προβληματική, ιδίως για τα άτομα που ζουν σε ευάλωτη κατάσταση, τους ηλικιωμένους, τους άρρωστους και όσους έχουν χαμηλό εισόδημα. Η στρατηγική πρέπει να εστιάζει σε αυτές τις ομάδες ατόμων·

11.

τονίζει την προθυμία και τη δέσμευσή της να δημιουργήσει από κοινού ένα πανευρωπαϊκό σύστημα προσαρμογής με τους δήμους και τις περιφέρειες, καθώς και μια εύρυθμη πολυεπίπεδη δομή διακυβέρνησης με σαφείς αρμοδιότητες. Στόχος είναι να καταστεί δυνατή η ανάληψη δράσης και να δημιουργηθούν αποτελεσματικοί περιφερειακοί και τοπικοί μηχανισμοί προσαρμογής και μετριασμού, βασιζόμενοι στην κοινή συνεργασία μεταξύ του δημόσιου, του ιδιωτικού και του τριτογενούς τομέα, καθώς και να βελτιωθούν οι γνώσεις, οι ικανότητες και η χρήση των χρηματοδοτικών πόρων·

Η στρατηγική προσαρμογής στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

12.

εκτιμά ότι εντός ενός έτους από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές που θα καθορίζουν κοινές αρχές και πρακτικές για τον εντοπισμό, την ταξινόμηση και την προληπτική διαχείριση των φυσικών κλιματικών κινδύνων κατά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εκτέλεση και την παρακολούθηση σχεδίων, προγραμμάτων και έργων·

13.

κρίνει ότι πρέπει να δημιουργηθούν συνέργειες μεταξύ των κατευθυντήριων γραμμών εναρμόνισης και των οδηγιών για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων·

14.

σημειώνει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές είναι υπεύθυνες για περισσότερο από το 70 % των μέτρων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και έως το 90 % των δράσεων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, συνεπώς καμία πολιτική προσαρμογής δεν θα είναι επιτυχής εάν δεν λάβει υπόψη τις ανάγκες, τις απόψεις και την εμπειρογνωμοσύνη των περιφερειών και των δήμων·

15.

ζητεί υψηλά επίπεδα συμμετοχής των δήμων και των περιφερειών στην προετοιμασία των χαρτών πορείας τους για το κλίμα και των σχεδίων δράσης για την «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση», ως θεμέλιο των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής — και με σκοπό την πρόληψη της μη προσαρμοστικότητας και της προσαρμογής σε αυτά που δεν μπορούν να προληφθούν·

16.

ζητεί την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας των μερών όσον αφορά τα σχέδια και τα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή επί τόπου. Το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο είναι εκεί όπου πρέπει να εφαρμοστούν τα μέτρα, από κοινού με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις·

17.

αναγνωρίζει ότι οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις προσαρμογής λόγω των ιδιαίτερων αδυναμιών τους, οι οποίες τις καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής· επικροτεί όλες τις προσπάθειες μετριασμού αυτών των επιπτώσεων, όπως η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και παγκόσμιων και περιφερειακών λύσεων προσαρμογής, που πρέπει να προωθηθούν και να υποστηριχθούν από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη·

18.

τονίζει τη σημασία της από κοινού ανάπτυξης κατάλληλων μεθόδων και μέσων προσαρμογής για την υποστήριξη της συνδημιουργίας κοινωνικών καινοτομιών, της διασυνοριακής συνεργασίας, της ανταλλαγής εμπειριών και ικανοτήτων ανθεκτικότητας. Οι δράσεις στο πλαίσιο του ειδικού στόχου 2 του Interreg 2021-2027 μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε αυτό·

19.

υπογραμμίζει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη σταθερή βάση αποδεικτικών στοιχείων που δείχνουν ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι γυναίκες είναι δυσανάλογα ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή λόγω των παγιωμένων κοινωνικών κανόνων και κοινωνικοοικονομικών δομών που στερούν την πρόσβασή τους σε πόρους, λήψη αποφάσεων, ενημέρωση, εκπαίδευση, απασχόληση κ.λπ.· θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι οι πολιτικές της ΕΕ —συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας— πρέπει να υπερβούν αυτά τα εμπόδια και να ενισχύσουν το πλήρες δυναμικό των δεξιοτήτων, των γνώσεων και των προσόντων των γυναικών και των κοριτσιών, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και η μείωση του κινδύνου καταστροφών·

20.

τονίζει τη σημασία της ταχείας πρόσβασης σε συμβουλές εμπειρογνωμόνων σχετικά με τη χρήση των γνώσεων και των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ·

21.

υπογραμμίζει την ανάγκη προσαρμογής των δασών και των δασοκομικών επιχειρήσεων στην κλιματική αλλαγή με γνώμονα τη φύση. Τα δάση και οι ιδιοκτήτες δασών συμβάλλουν καθοριστικά στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, όμως και οι ίδιοι επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτήν. Ευελπιστεί δε ότι στην εξαγγελθείσα «Δασική στρατηγική της ΕΕ» θα συνεκτιμώνται τα ειδικά χαρακτηριστικά των δασών ανά την Ευρώπη και ότι θα συνδέεται στενά με τη «Στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» και τη «Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα», καθώς και τα μέτρα υποστήριξης της προσαρμογής των ημιφυσικών δασών στην κλιματική αλλαγή και ενίσχυσης της ικανότητάς τους να δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα·

22.

ζητεί την ταχεία και φιλόδοξη υλοποίηση των εξαγγελθέντων στη στρατηγική μέτρων για την προώθηση λύσεων προσαρμογής με βάση τη φύση, συμπεριλαμβανομένων νέων και καινοτόμων προσεγγίσεων και προϊόντων χρηματοδότησης. Αυτό αφορά ιδίως την προστασία και την αποκατάσταση των υγροτόπων και των τυρφώνων και τον οικολογικό προσανατολισμό των πόλεων. Τέτοιες λύσεις συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή, στην υγιή διαβίωση και στην επίτευξη και άλλων στόχων της Πράσινης Συμφωνίας·

23.

θεωρεί ότι οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων καινοτόμων λύσεων είναι καθοριστικής σημασίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) του Μαΐου 2021 με τίτλο «Καθαρά μηδενικές εκπομπές έως το 2050: χάρτης πορείας για τον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα», όπου υποδεικνύεται ο τρόπος επίτευξης ουδέτερου ισοζυγίου ανθρακούχων εκπομπών έως το 2050 με περισσότερους από 400 ενδιάμεσους στόχους. Είναι σημαντικό τέτοιες επενδύσεις να βελτιώσουν επίσης την οικονομική ανάπτυξη και να αποτρέψουν τους πρόωρους θανάτους·

24.

επισημαίνει τη συνεργατική προσπάθεια με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) και άλλες γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής για την ανάπτυξη της έννοιας των τοπικών επιστημονικών πλατφορμών για την κλιματική αλλαγή (υφιστάμενες «τοπικές διακυβερνητικές επιτροπές για την κλιματική αλλαγή»), με σκοπό την ενθάρρυνση της συνεργασίας με επιστήμονες και τη στήριξη της λήψης αποφάσεων από τοπικούς αιρετούς αξιωματούχους·

Θετικό ανθρακικό αποτύπωμα: μια νέα προσέγγιση του υπολογισμού των κλιματικών επιπτώσεων

25.

χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής να συντονίσει τους διάφορους τομείς πολιτικής, ώστε να αξιοποιηθούν οι συνέργειες·

26.

τάσσεται υπέρ της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα μέσω της ελαχιστοποίησης των αρνητικών επιπτώσεων των προϊόντων, των παραγόμενων αποβλήτων, των υπηρεσιών και των οργανισμών. Επίσης, ζητεί να δοθεί έμφαση στο θετικό ανθρακικό αποτύπωμα, με την ανάδειξη της θετικής επίδρασης που έχουν τα φιλικά προς το κλίμα προϊόντα και υπηρεσίες όσον αφορά τη βιωσιμότητα βάσει των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών·

27.

χαιρετίζει την πρόθεση να συνδεθεί η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, τον κανονισμό για τα δομικά προϊόντα και την οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό·

28.

καλεί την ευρωπαϊκή βιομηχανία να δρομολογήσει και να επενδύσει στην επιχειρηματική ανάπτυξη του θετικού ανθρακικού αποτυπώματος, όπως η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η μείωση της χρήσης υλικών, η εισαγωγή φιλικών προς το κλίμα πρώτων υλών, η μείωση της ποσότητας των αποβλήτων, η επέκταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων και η ενίσχυση της χρηστικότητας των προϊόντων·

29.

παροτρύνει τον δημόσιο τομέα να χρησιμοποιήσει τον ρόλο και τα πλεονεκτήματά του με πολλούς τρόπους για να βοηθήσει τις βιομηχανίες να επιταχύνουν τη διαδικασία εξεύρεσης νέων λύσεων θετικού ανθρακικού αποτυπώματος, ήτοι: αλλαγή χρήσης των δημόσιων συμβάσεων για την επιτάχυνση της ζήτησης και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, ανοικτά δεδομένα για την ανάλυση προβλημάτων και την ανάπτυξη λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον, πληθοπορισμός για τη δημιουργία πλατφορμών καινοτομίας και νεοφυών επιχειρήσεων και δικτύωση για την ανάπτυξη και διάδοση νέων ιδεών και λύσεων με σκοπό την ενίσχυση της βιωσιμότητας·

Η τιμολόγηση του άνθρακα ως αναπόσπαστο μέρος της πράσινης μετάβασης

30.

θεωρεί ότι τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να εξετάζουν πιο προσεκτικά τις ανάγκες τους κατά τη σύναψη συμβάσεων για την αποφυγή πλεονασμάτων και, στη συνέχεια, την κάλυψη των πραγματικών αναγκών με βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες·

31.

καλεί την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση ενός αποτελεσματικού συστήματος τιμολόγησης του CO2, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα από τα πλέον αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Για την προσέλκυση των απαιτούμενων επενδύσεων, η τιμή του CO2 θα πρέπει να είναι προβλέψιμη και σε κατάλληλο επίπεδο, και να συνεκτιμάται σε αυτήν το πραγματικό κόστος των ζημιών από τις εκπομπές CO2, ώστε να ενθαρρύνονται ο τομέας της ενέργειας και άλλοι τομείς να επενδύουν σε φιλικές για το κλίμα λύσεις·

32.

τονίζει ότι το σύστημα τιμολόγησης του CO2 είναι πιθανό να περιλαμβάνει έναν μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα για τη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο, ο οποίος θα είναι διαφανής με σκοπό την εξάλειψη των καιροσκόπων·

33.

προτείνει ισχυρά κίνητρα με βάση την αγορά για την προσέλκυση της ανάπτυξης νέων καταβοθρών άνθρακα και βιώσιμων υποκατάστατων υλικών από υψηλό προς χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα. Θα πρέπει να υποστηριχθούν η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτομία για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών μείωσης του CO2 και μεθόδων μέτρησής του·

34.

ζητεί να συνδυαστούν κατάλληλοι μηχανισμοί της αγοράς, φόροι, μέτρα χρηματοδότησης, νομικές διατάξεις και εθελοντικές δεσμεύσεις του δημόσιου τομέα, για την προσέλκυση επενδύσεων στην κλιματική αλλαγή στον τομέα εκτός του ΣΕΔΕ, προκειμένου να επιτευχθούν οικονομικά αποδοτικές μειώσεις των εκπομπών·

35.

ζητεί περαιτέρω βελτιώσεις στο σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) και ιδίως σε σχέση με τη θέρμανση, την ψύξη, τη χρήση γης, τις μεταφορές και τη δασοκομία (LULUCF)· κατά τη λήψη των συστημικών μέτρων για την ανάπτυξη του ΣΕΔΕ, η εθνική φορολογία της ενέργειας και του κλίματος θα πρέπει να ενσωματωθεί στο παγκόσμιο σύστημα ΣΕΔΕ·

36.

είναι πεπεισμένη ότι απαιτούνται αποτελεσματικά μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση των άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα —για παράδειγμα, οι υφιστάμενες φορολογικές απαλλαγές για τα καύσιμα αεροσκαφών— για να δημιουργηθούν το συντομότερο δυνατόν πραγματικά ίσοι όροι ανταγωνισμού στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θα ενθαρρύνουν επίσης την αλλαγή συμπεριφοράς και θα δημιουργήσουν τους πόρους που απαιτούνται για τη στήριξη μιας δίκαιης μετάβασης·

37.

καλεί την ΕΕ να αναλάβει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως για την ανάπτυξη των απαραίτητων συστημάτων τιμολόγησης και κατάρτισης προϋπολογισμού του CO2 το αργότερο έως το 2030 και να διαπραγματευτεί παρόμοια στοιχεία με τους παγκόσμιους εμπορικούς εταίρους της·

Χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

38.

αναγνωρίζει τις τεράστιες αρχικές επενδυτικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων που σχετίζονται με την ενέργεια, οι οποίες από μόνες τους, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 350 δισ. ευρώ ετησίως κατά την περίοδο 2021–2030, σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία (2). Η ΕτΠ τονίζει την καίρια σημασία των συμπράξεων, στο πλαίσιο των οποίων οι δημόσιοι πόροι θα πρέπει να επικεντρωθούν στην επιτάχυνση του ρυθμού·

39.

ζητεί τη βοήθεια προς τους δήμους και τις περιφέρειες για την εξεύρεση του σωστού συνδυασμού δημόσιων και ιδιωτικών πόρων για δράσεις προσαρμογής, από διεθνείς, ευρωπαϊκές, εθνικές και τοπικές πηγές· ζητεί να μειωθεί η γραφειοκρατία και να απλουστευθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ·

40.

καλεί την ΕΕ και άλλους παράγοντες να αναπτύξουν τρόπους για τη μέτρηση του δυνητικού αντικτύπου των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα στα δημόσια οικονομικά, να αναπτύξουν εργαλεία και μοντέλα για τις ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα και να λάβουν υπόψη την κλιματική αλλαγή κατά την υποβολή εκθέσεων και τα δημοσιονομικά πλαίσια·

41.

επισημαίνει την επείγουσα ανάγκη επικαιροποίησης του εθνικού ενεργειακού μείγματος με τη χρήση νέων προηγμένων τεχνολογιών προκειμένου να εξυπηρετήσει καλύτερα την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της ΕΕ για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, καθώς και να συμπεριλάβει και να επωφεληθεί πλήρως από τη συμβολή των καταναλωτών-παραγωγών, των τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων και των νέων τεχνολογιών· υπογραμμίζει τη σημασία του αξιόπιστου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλής και μέσης τάσης και την ανάγκη αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ισχύ βασικού φορτίου —ιδίως με την ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης και ελέγχου και μέσω των ενεργειακών δικτύων για την καλύτερη σύνδεση νέων παραγωγών μικρής κλίμακας με τα δίκτυα χαμηλής και μεσαίας τάσης· καλεί την Επιτροπή να εκπροσωπεί καλύτερα τα έργα έξυπνου δικτύου στον κατάλογο σχεδίων κοινού ενδιαφέροντος (PCI) στο νέο προτεινόμενο πλαίσιο ΔΕΔ-Ε·

42.

επισημαίνει ότι η γεφύρωση του χάσματος στον τομέα της προστασίας του κλίματος απαιτεί την ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής και των ενδιαφερόμενων φορέων τους, ιδίως της βιομηχανίας και των επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων·

43.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το νέο επίπεδο δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για αύξηση του μεριδίου χρηματοδότησης που προορίζεται για τη δράση για το κλίμα έως το 2025 και για την ανάπτυξη του χάρτη πορείας για μια κλιματική τράπεζα (3)· επικροτεί τη θέσπιση του συστήματος αξιολόγησης των κινδύνων για το κλίμα (CRA) της ΕΤΕπ, για τη συστηματική αξιολόγηση των φυσικών κλιματικών κινδύνων·

Ευρωπαϊκό παρατηρητήριο για την κλιματική αλλαγή και την υγεία — ενσωμάτωση της υγείας στους κλιματικούς στόχους

44.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την κλιματική αλλαγή και την υγεία στο πλαίσιο της διαδικτυακής πύλης Climate-ADAPT. Μέσω αυτού του παρατηρητηρίου μπορούν να συγκεντρωθούν και να συνδεθούν τα δεδομένα, τα μέσα και η εμπειρογνωμοσύνη με σκοπό την κοινοποίηση, την παρακολούθηση, την ανάλυση και την πρόληψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία, με βάση την προσέγγιση «μία υγεία». Πάντως, θεωρεί επιθυμητό να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής, ώστε να συμπεριληφθούν οι επιπτώσεις της αστικοποίησης και της γήρανσης·

45.

υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστεί η συλλογή παραδειγμάτων ορθών πρακτικών που έχουν δοκιμαστεί επιτόπου και να καταστούν προσβάσιμα στο κοινό και εύκολα αναζητήσιμα σε αποθετήριο που δημιουργήθηκε από την διαδικτυακή πύλη Climate-ADAPT και/ή τον κατάλογο δεικτών αναφοράς στον ιστότοπο του Συμφώνου των Δημάρχων· τονίζει ότι η μεταφορά γνώσεων θα διευκολυνθεί, επίσης, μέσω της συνεργασίας μεταξύ των πόλεων και θα εντοπιστούν, θα προωθηθούν και θα χρηματοδοτηθούν κατάλληλες δραστηριότητες μεταξύ ομοτίμων και καθοδήγησης·

Ψηφιοποίηση, δεδομένα και διάστημα

46.

τονίζει τη σημασία των καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών, της τεχνολογίας 5G, του διαδικτύου των πραγμάτων, της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης δεδομένων που βελτιώνουν τον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό των δήμων και των περιφερειών. Επιπλέον, ένας επαρκής εφοδιασμός σε υαλοΐνες είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις αγροτικές περιοχές·

47.

υπογραμμίζει ότι, για να είναι επιτυχής κάθε δράση για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής, πρέπει να βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις και στην καινοτομία και εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τη συμμετοχή των πολιτών·

48.

τονίζει τη σημασία της χρήσης προληπτικών συστηματικών και ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφοριών, όπως το Galileo και το Copernicus, σε εκτιμήσεις επικινδυνότητας και κινδύνων σε επίπεδο κοινότητας, με βάση περιφερειακές και τοπικές λύσεις εξόρυξης δεδομένων και τη χρήση δορυφόρων και αισθητήρων με εργαλεία που υποβοηθούνται από το GIS, για τη χαρτογράφηση των τρωτών σημείων που συνδέονται με διάφορους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα· ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες του Copernicus για την κλιματική αλλαγή (C3S)·

49.

αναμένει ότι τα στοιχεία που προκύπτουν από τα δορυφορικά συστήματα παρακολούθησης, όπως το Galileo και το Copernicus, σχετικά με το μεθάνιο και άλλα επιβλαβή για το κλίμα αέρια θα χρησιμοποιηθούν για την εξάλειψη των διαρροών το συντομότερο δυνατόν μέσω εθνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς δράσης·

50.

ζητεί μια περιφερειακή αλλαγή στην πολιτική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και συμφωνεί με το συμβούλιο της αποστολής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ότι απαιτούνται προηγμένες υπηρεσίες δεδομένων για το κλίμα που παρέχονται από το Copernicus, την διαδικτυακή πύλη Climate-ADAPT, το κέντρο γνώσεων για τη διαχείριση του κινδύνου καταστροφής και άλλα εργαλεία και πηγές, όπως δορυφόροι γεωσκόπησης και επιτόπιοι αισθητήρες (συμπεριλαμβανομένων επίγειων σταθμών, αερομεταφερόμενων και θαλάσσιων αισθητήρων)·

51.

τονίζει την ανάγκη περαιτέρω επενδύσεων στη διαστημική τεχνολογία για την παροχή σχετικών πληροφοριών σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους και τα σχετικά μέτρα προσαρμογής και την ανάγκη για συνεργασία με την Επιτροπή, το JRC και τον ΕΟΠ, ώστε να έρθουν πιο κοντά στις τοπικές και περιφερειακές αρχές·

Αποστολές του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»

52.

ζητεί την ταχύτερη προσαρμογή και υλοποίηση της προγραμματισμένης αποστολής του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» και άλλων αποστολών που σχετίζονται με την προσαρμογή, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν το έδαφος, την υγεία, τις κλιματικά ουδέτερες πόλεις και ωκεανούς, μόλις εγκριθούν·

53.

τονίζει την καίρια σημασία των δύο αποστολών με επίκεντρο το κλίμα, «μια κλιματικά ανθεκτική Ευρώπη» και «100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις έως το 2030»· και καλεί τους δήμους και τις περιφέρειες που αντιπροσωπεύουν την πλήρη γεωγραφική, κοινωνική και οικονομική πολυμορφία των ευρωπαϊκών εδαφών, να συνεργαστούν για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα·

54.

προτείνει το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ), σε συνεργασία με την ΕτΠ, να αναπτύξει και να οργανώσει δραστηριότητες έρευνας και μάθησης για την υποστήριξη των αποστολών της ΕΕ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Η επιστήμη συναντά τις περιφέρειες» («Science meet Regions»). Αυτό θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα των αποστολών και θα συμβάλει στην ταχεία διάδοση των αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί προς εκμετάλλευση σε ολόκληρη την Ευρώπη·

55.

υπογραμμίζει τη δέσμευσή της, σύμφωνα με το κοινό σχέδιο δράσης που υπέγραψε ο Επίτροπος κ. Gabriel, να υλοποιήσει τις αποστολές της ΕΕ από κοινού με τη ΓΔ RTD. Η ΕτΠ υπογραμμίζει ότι οι αποστολές της ΕΕ χρειάζονται ένα αποτελεσματικό σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, περιφερειακά οικοσυστήματα καινοτομίας με τοπική διάσταση και στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης για την επίτευξη των στόχων τους·

56.

συμβάλλει στις αποστολές της ΕΕ μέσω ενεργού δέσμευσης σε τοπικό επίπεδο και παρέχει στήριξη για τη δημιουργία κόμβων ΕΧΕ, συμβάλλοντας ενεργά σε πειράματα, ταχεία ανάπτυξη πρωτοτύπων, δοκιμές, επίδειξη και κλιμάκωση των αποτελεσμάτων της αποστολής στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας·

57.

τονίζει τη σημασία ένταξης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», των κοινών μέσων επίδειξης και υλοποίησης, των πρωτοβουλιών καινοτομίας συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε τοπικό επίπεδο και των χρηματοδοτικών μέσων πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στις περιφερειακές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης·

58.

τονίζει τη ζωτική σημασία των συμβάσεων σύμπραξης της ΕΕ με τους δήμους και τις περιφέρειες που συμμετέχουν σε αποστολές έξυπνης πόλης και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με σκοπό την επίτευξη πανευρωπαϊκής επιρροής, προδρόμων κλιματικών στόχων και ευρείας κλίμακας αποτελεσμάτων·

59.

προτείνει την ακόλουθη προσέγγιση τριών σταδίων για τις αποστολές που σχετίζονται με το κλίμα:1) μια ανοικτή διαδραστική διαδικασία για τη συμμετοχή των περιφερειών και των δήμων με διάφορους τρόπους στην αποστολή· 2) υπογραφή του απαιτούμενου αριθμού πρωτοπόρων κοινοτήτων για τη δοκιμή καινοτόμων λύσεων αποστολών σε πραγματικές συνθήκες και 3) συμφωνία σχετικά με τη συμβολή των κοινοτήτων επίδειξης στην ευρείας κλίμακας ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και στην κλιμάκωση των βέλτιστων λύσεων για πανευρωπαϊκή χρήση·

60.

προτείνει τη συνεργασία μεταξύ της αποστολής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και του Συμφώνου των Δημάρχων, για τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων δήμων και περιφερειών, με στόχο την ανάπτυξη καλής κατανόησης, προετοιμασίας και διαχείρισης των κλιματικών κινδύνων· οι Πρέσβεις του Συμφώνου της ΕτΠ μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία·

61.

υποστηρίζει σθεναρά τη δημιουργία ενός μηχανισμού υποστήριξης πολιτικής με στόχο την παροχή άμεσης τεχνικής βοήθειας για την ανάπτυξη και εφαρμογή των στρατηγικών και των σχεδίων προσαρμογής τους· θεωρεί ότι αυτό το μέσο πρέπει να περιλαμβάνει ένα γραφείο υποστήριξης της προσαρμογής, πρακτικά εργαστήρια και άλλα μέσα που θα δημιουργηθούν σε συνέργεια με το Σύμφωνο των Δημάρχων, και είναι έτοιμη να υποστηρίξει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή αυτού του μηχανισμού·

Βασικές συμπράξεις και COP26

62.

επισημαίνει ότι η COP26 της UNFCCC αποτελεί κρίσιμο ορόσημο για τη διασφάλιση της θέσης της ΕΕ στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα και τονίζει ότι οι εν εξελίξει δραστηριότητες και δεσμεύσεις των περιφερειών και των δήμων θα πρέπει να διαδραματίσουν σταθερό και ορατό ρόλο στην COP26·

63.

καλεί την UNFCCC να ενισχύσει την προβολή και την αναγνώριση των υποεθνικών κυβερνήσεων στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής διπλωματίας και δραστηριοτήτων, με διεθνείς κοινότητες και οργανώσεις δικτύων, όπως το ICLEI, η Συμμαχία Under2, το Regions4, η Συμμαχία για την κλιματική αλλαγή και οι Ηνωμένες Πόλεις και Τοπικές Κυβερνήσεις (UCLG)·

64.

συνιστά την ενίσχυση του ρόλου των δήμων και των περιφερειών στην πλατφόρμα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (4) και επιθυμεί να εμβαθύνει τη συνεργασία, ιδίως με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, την ΚΓΚ ΕΙΤ Climate και το Κοινό Κέντρο Ερευνών. Συνιστά να παρέχουν τακτική ενημέρωση σχετικά με τις επιστημονικές γνώσεις και τα έργα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τον αντίκτυπό της και την ευπάθεια στις κύριες βιογεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης·

65.

καλεί την Επιτροπή να συστήσει θερμά στα κράτη μέλη τη συμμετοχή των υποεθνικών κυβερνήσεων στην κατάρτιση των στρατηγικών προσαρμογής τους και στην προώθηση της ανάπτυξης περιφερειακών και τοπικών στρατηγικών, καθώς και στην περιφερειακή κατανομή των εθνικών στρατηγικών· η ΕτΠ είναι έτοιμη να διοργανώσει πολυεπίπεδους διαλόγους για την ενέργεια και το κλίμα για τον σκοπό αυτό.

---

(1)  Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, COM(2018) 738 final

(2)  Ενίσχυση της κλιματικής φιλοδοξίας της Ευρώπης για το 2030, COM(2020) 562 final.

(3)  https://www.eib.org/en/about/partners/cso/consultations/item/cb-roadmap-stakeholder-engagement.htm

(4)  https://climate-adapt.eea.europa.eu/