ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 2.6.2021
COM(2021) 509 final
Σύσταση για
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Ισπανίας του 2021
{SWD(2021) 501 final}
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 2.6.2021
COM(2021) 509 final
Σύσταση για
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Ισπανίας του 2021
{SWD(2021) 501 final}
Σύσταση για
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Ισπανίας του 2021
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1 , και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 2,
Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Αφού ζήτησε τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής 2 του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης 3 . Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή διατύπωσε την άποψη ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας που προκύπτει από την έξαρση της νόσου COVID-19, πληρούνται οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συμφώνησαν με την εκτίμηση της Επιτροπής. Η γενική ρήτρα διαφυγής παρέχει στα κράτη μέλη δημοσιονομική ευελιξία για την αντιμετώπιση της κρίσης. Διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Η ενεργοποίησή της επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου κάθε κράτους μέλους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα. Στις 17 Σεπτεμβρίου 2020, στην ετήσια στρατηγική της για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η γενική ρήτρα διαφυγής θα παραμείνει ενεργή το 2021 4 .
(2)Στις 20 Ιουλίου 2020, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ισπανία 5 να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα, σύμφωνα με τη γενική ρήτρα διαφυγής, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας, την ενίσχυση της οικονομίας και τη στήριξη της επακόλουθης ανάκαμψης. Συνέστησε επίσης στην Ισπανία να επιδιώξει, όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, την εφαρμογή δημοσιονομικών πολιτικών που αποσκοπούν στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, με παράλληλη ενίσχυση των επενδύσεων.
(3)Στη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ αναφέρεται ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές παραμένουν υποστηρικτικές σε όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021 και ότι τα μέτρα πολιτικής θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις ειδικές συνθήκες κάθε χώρας και να είναι έγκαιρα, προσωρινά και στοχευμένα 6 . Όταν το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές και οικονομικές συνθήκες, τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά, με παράλληλη καταπολέμηση των επιπτώσεων της κρίσης στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας. Θα πρέπει να εφαρμοστούν δημοσιονομικές πολιτικές που αποσκοπούν στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, με παράλληλη ενίσχυση των επενδύσεων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την κάλυψη, την επάρκεια και τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και κοινωνικής προστασίας για όλες και για όλους.
(4)Στις 18 Νοεμβρίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε γνώμες σχετικά με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων 2021 των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, οι οποίες βασίστηκαν σε ποιοτική αξιολόγηση των δημοσιονομικών μέτρων. Η Επιτροπή ήταν της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ισπανίας συνάδει συνολικά με τις συστάσεις δημοσιονομικής πολιτικής που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουλίου 2020 και ότι τα περισσότερα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα στηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα σε συνθήκες σημαντικής αβεβαιότητας.
(5)Το NextGenerationEU, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, θα εξασφαλίσει μια βιώσιμη και δίκαιη ανάκαμψη χωρίς αποκλεισμούς. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/241 για τη θέσπιση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας 7 τέθηκε σε ισχύ στις 19 Φεβρουαρίου 2021. Ο εν λόγω μηχανισμός θα παρέχει χρηματοδοτική στήριξη για την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, ενώ θα συνεπάγεται παράλληλα δημοσιονομική ώθηση χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ. Θα συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη, στην πραγματοποίηση βιώσιμων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη, ιδίως για την προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα και τη δυνητική ανάπτυξη των οικονομιών. Με τον τρόπο αυτόν, θα βοηθήσει επίσης τα δημόσια οικονομικά να επανέλθουν σε ευνοϊκότερες θέσεις βραχυπρόθεσμα και θα συμβάλει στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, στην ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
(6)Στις 3 Μαρτίου 2021, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση που περιέχει περαιτέρω πολιτικούς προσανατολισμούς με σκοπό να διευκολυνθεί, αφενός, ο συντονισμός των δημοσιονομικών πολιτικών και, αφετέρου, η προετοιμασία των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης των κρατών μελών 8 . Ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός, λαμβανομένων υπόψη των εθνικών προϋπολογισμών και του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, θα πρέπει να παραμείνει υποστηρικτικός το 2021 και το 2022. Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι αναμένεται η σταδιακή εξομάλυνση της οικονομικής δραστηριότητας κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021, οι δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών μελών θα πρέπει να καταστούν πιο διαφοροποιημένες το 2022. Οι δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών μελών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την πορεία της ανάκαμψης, τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και την ανάγκη μείωσης των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών αποκλίσεων. Δεδομένης της ανάγκης να υποστηριχθεί η βιώσιμη ανάκαμψη στην ΕΕ, τα κράτη μέλη με χαμηλούς κινδύνους βιωσιμότητας θα πρέπει να προσανατολίσουν τους προϋπολογισμούς τους προς τη διατήρηση υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής το 2022, λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Τα κράτη μέλη με υψηλά επίπεδα χρέους θα πρέπει να ακολουθούν συνετές δημοσιονομικές πολιτικές, διατηρώντας παράλληλα τις εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις και αξιοποιώντας τις επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για τη χρηματοδότηση πρόσθετων επενδυτικών έργων υψηλής ποιότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Για την περίοδο μετά το 2022, θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα υπόψη στις δημοσιονομικές πολιτικές η ισχύς της ανάκαμψης, ο βαθμός της οικονομικής αβεβαιότητας και ζητήματα δημοσιονομικής βιωσιμότητας. Η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων, μεταξύ άλλων και με τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης σε εύθετο χρόνο, θα συμβάλει στη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.
(7)Στην ανακοίνωση της 3ης Μαρτίου 2021, η Επιτροπή εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η απόφαση όσον αφορά την απενεργοποίηση ή τη συνέχιση της εφαρμογής της γενικής ρήτρας διαφυγής θα πρέπει να ληφθεί υπό μορφή συνολικής αξιολόγησης της κατάστασης της οικονομίας, με βασικό ποσοτικό κριτήριο το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ σε σύγκριση με τα προ κρίσης επίπεδα (τέλη του 2019). Με βάση τις εαρινές προβλέψεις 2021 της Επιτροπής, στις 2 Ιουνίου η Επιτροπή έκρινε ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη συνέχιση της εφαρμογής της γενικής ρήτρας διαφυγής το 2022 και την απενεργοποίησή της από το 2023. Μετά την απενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής θα εξακολουθήσουν να λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές καταστάσεις κάθε χώρας 9 .
(8)Στις 30 Απριλίου 2021, η Ισπανία υπέβαλε το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2021, σύμφωνα με το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97.
(9)Το 2020, με βάση στοιχεία επικυρωμένα από την Eurostat, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ισπανίας ήταν 11,0 % του ΑΕΠ, ενώ το χρέος της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε στο 120,0 % του ΑΕΠ. Η ετήσια μεταβολή του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου ανήλθε σε 8,1 % του ΑΕΠ, συμπεριλαμβανομένων, αφενός, των δημοσιονομικών μέτρων διακριτικής ευχέρειας ύψους 4,0 % του ΑΕΠ για τη στήριξη της οικονομίας και, αφετέρου, της λειτουργίας των αυτόματων σταθεροποιητών. Η Ισπανία παρείχε επίσης στήριξη ρευστότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά (όπως εγγυήσεις και αναβολές καταβολής φόρων, που δεν έχουν απευθείας και άμεση δημοσιονομική επίπτωση), η οποία εκτιμάται σε 8,0 % του ΑΕΠ.
Στις 2 Ιουνίου 2021, η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. Στην εν λόγω έκθεση εξετάζεται η δημοσιονομική κατάσταση της Ισπανίας, δεδομένου ότι το οικείο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2020 υπερέβαινε την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη, ενώ το χρέος της γενικής κυβέρνησης υπερέβαινε την τιμή αναφοράς του 60 % του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη και δεν μειώθηκε με ικανοποιητικό ρυθμό. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κριτήριο του ελλείμματος δεν πληρούνταν και δεν υπήρχε συμμόρφωση με το κριτήριο του χρέους.
(10)Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι δημοσιονομικές προβολές των αρχών είναι ρεαλιστικό το 2021 και το 2022. Η απόκλιση κατά 0,6 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μεταξύ των εκτιμήσεων της Επιτροπής (5,9 %) και του προγράμματος (6,5 %) όσον αφορά την αύξηση του ΑΕΠ το 2021 εξηγείται από τα κάπως διαφορετικά προφίλ δαπανών που συνδέονται με τις επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η Επιτροπή αναμένει μια πιο σταδιακή απορρόφηση των επιχορηγήσεων, ενώ το μακροοικονομικό σενάριο του προγράμματος σταθερότητας βασίζεται σε πιο εμπροσθοβαρή χρήση των κονδυλίων, με αποτέλεσμα υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη. Το 2022, οι προβολές κινούνται γενικά στην ίδια γραμμή με μικρές μόνον αποκλίσεις.
(11)Στο οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2021, η κυβέρνηση προβλέπει μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης από 11,0 % του ΑΕΠ το 2020 σε 8,4 % του ΑΕΠ το 2021, ενώ ο δείκτης χρέους προβλέπεται να μειωθεί στο 119,5 % του ΑΕΠ το 2021. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η μεταβολή του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου το 2021 σε σύγκριση με το προ κρίσης επίπεδο (2019) πρόκειται να ανέλθει σε 5,8 % του ΑΕΠ, αντικατοπτρίζοντας, αφενός, τα δημοσιονομικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας για τη στήριξη της οικονομίας και, αφετέρου, τη λειτουργία των αυτόματων σταθεροποιητών. Οι προβολές αυτές υπερβαίνουν τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2021, σύμφωνα με τις οποίες το έλλειμμα θα ανέλθει στο 7,6 % του ΑΕΠ. Η διαφορά αυτή εξηγείται από τη διαφορά στις προβολές για τις δημόσιες δαπάνες. Ειδικότερα, η Επιτροπή αναμένει ότι οι δημόσιες δαπάνες για κοινωνικές μεταβιβάσεις και άλλες δαπάνες θα είναι μικρότερες από τις προβλεπόμενες στο πρόγραμμα σταθερότητας.
(12)Ως απόκριση στην πανδημία της COVID-19 και στη σχετιζόμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, η Ισπανία έχει λάβει δημοσιονομικά μέτρα για την ενίσχυση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την ανάσχεση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί περισσότερο. Αυτή η αποφασιστική απόκριση πολιτικής έχει μετριάσει τη συρρίκνωση του ΑΕΠ, η οποία, με τη σειρά της, περιόρισε την αύξηση του δημόσιου ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Τα δημοσιονομικά μέτρα θα πρέπει να μεγιστοποιούν τη στήριξη της ανάκαμψης χωρίς να προδικάζονται οι μελλοντικές δημοσιονομικές πορείες. Ως εκ τούτου, τα μέτρα θα πρέπει να αποτρέπουν τη μόνιμη επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών. Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν μόνιμα μέτρα, θα πρέπει να τα χρηματοδοτούν καταλλήλως ώστε να διασφαλίζεται η δημοσιονομική ουδετερότητα μεσοπρόθεσμα. Τα μέτρα που έλαβε η Ισπανία το 2020 και το 2021 συνάδουν με τη σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 2020. Τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας που εγκρίθηκαν από την κυβέρνηση το 2020 και το 2021 ήταν προσωρινού χαρακτήρα και συνοδεύτηκαν από αντισταθμιστικά μέτρα.
(13)Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2021 βασίζεται στην παραδοχή ότι οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις που χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα ανέλθουν στο 0,04 % του ΑΕΠ το 2020, στο 1,8 % το 2021, στο 1,9 % το 2022, στο 0,1 % το 2023 και στο 0,1 % το 2024. Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σχεδιάζεται να χρησιμοποιηθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου εντός της περιόδου του προγράμματος, δεδομένου ότι περίπου το 95 % των επιχορηγήσεων του μηχανισμού που διατέθηκαν στην Ισπανία θα χρησιμοποιηθεί την περίοδο 2021-2023. Το πρόγραμμα αναφέρει επίσης τη δυνατότητα να ζητηθούν δάνεια στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ύψους 6,3 % του ΑΕΠ σε μεταγενέστερο στάδιο, πράγμα που θα μπορούσε να διπλασιάσει το μέγεθος του ισπανικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές προβολές του προγράμματος σταθερότητας δεν περιλαμβάνουν τον άμεσο αντίκτυπο των επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στα σχέδια δαπανών και εσόδων, αλλά μόνο τον έμμεσο αντίκτυπο στα έσοδα που συνδέονται με την υψηλότερη αύξηση του ΑΕΠ. Οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής δεν περιλαμβάνουν πλήρως τις επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας όπως έχουν προγραμματιστεί από την Ισπανία στις δημοσιονομικές προβολές της έως το 2022, λόγω των διαφορετικών παραδοχών σχετικά με το πότε τα έργα στο πλαίσιο του ισπανικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα περάσουν στο στάδιο κατά το οποίο οι δαπάνες θα πραγματοποιηθούν πραγματικά, ώστε να αρχίσουν να έχουν επίσης αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ.
(14)Οι καθιερωμένοι δείκτες δημοσιονομικής προσαρμογής που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των σημερινών συνθηκών. Πρώτον, υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα όσον αφορά τις εκτιμήσεις για το κενό παραγωγής. Δεύτερον, είναι αναγκαία η ετοιμότητα της δημοσιονομικής πολιτικής να προσαρμοστεί ταχέως στην εξέλιξη της πανδημίας, στρεφόμενη από τα μέτρα παροχής βοήθειας έκτακτης ανάγκης προς πιο στοχευμένα μέτρα, μόλις μειωθούν οι κίνδυνοι για την υγεία. Τρίτον, το τρέχον πλαίσιο χαρακτηρίζεται από σημαντική απόκριση πολιτικής για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Λόγω των σημαντικών μεταβιβάσεων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (όπως οι μεταβιβάσεις από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας), οι καθιερωμένοι δείκτες δεν αποτυπώνουν την πλήρη ώθηση που παρέχουν οι δημοσιονομικές πολιτικές στην οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό, το διαρθρωτικό ισοζύγιο δεν φαίνεται επαρκές υπό τις παρούσες συνθήκες. Από την άλλη πλευρά, η τιμή αναφοράς για τις δαπάνες πρέπει να προσαρμοστεί 10 και να συμπληρωθεί με πρόσθετες πληροφορίες προκειμένου να εκτιμηθεί πλήρως ο προσανατολισμός της δημοσιονομικής πολιτικής.
Πρώτον, και κατά παρόμοιο τρόπο με την προσέγγιση που ακολουθήθηκε στην αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων 2021, τα προσωρινά μέτρα έκτακτης ανάγκης εξαιρέθηκαν από το σύνολο των δαπανών. Τα εν λόγω προσωρινά μέτρα έκτακτης ανάγκης που συνδέονται με την κρίση στηρίζουν τα συστήματα υγείας και αποζημιώνουν τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις για τις απώλειες εισοδήματος λόγω των περιορισμών της κυκλοφορίας και των διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού· η αντιστροφή τους από τις δημόσιες αρχές εξαρτάται από την αποκατάσταση της ομαλότητας στη δημόσια υγεία και την οικονομία.
Δεύτερον, για να αξιολογηθεί ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός στην παρούσα συγκυρία, οι σημαντικές μεταβιβάσεις από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (όπως οι μεταβιβάσεις από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας) θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχετικό σύνολο των δαπανών.
Ως εκ τούτου, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός μετράται στη συνέχεια με βάση τη μεταβολή των πρωτογενών δαπανών (εκτός των μέτρων διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων και εξαιρουμένων των προσωρινών μέτρων έκτακτης ανάγκης που συνδέονται με την κρίση) συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και άλλων ταμείων της ΕΕ.
Πέραν του συνολικού δημοσιονομικού προσανατολισμού, η ανάλυση αποσκοπεί επίσης στην αξιολόγηση του αν η εθνική δημοσιονομική πολιτική είναι συνετή και αν η σύνθεσή της συμβάλλει σε βιώσιμη ανάκαμψη που συνάδει με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Για τον λόγο αυτόν, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην εξέλιξη των εθνικά χρηματοδοτούμενων πρωτογενών τρεχουσών δαπανών και επενδύσεων.
(15)Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2021, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ισπανίας προβλέπεται να μειωθεί στο 5,0 % του ΑΕΠ το 2022, κυρίως λόγω της διακοπής των προσωρινών μέτρων στήριξης που εφαρμόστηκαν το 2020 και το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί στο 115,1 % του ΑΕΠ το 2022. Οι προβολές αυτές είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνες με τις εαρινές προβλέψεις 2021 της Επιτροπής.
Με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής, ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός όπως ορίζεται ανωτέρω —συμπεριλαμβανομένων επίσης των επιπτώσεων στη συνολική ζήτηση το 2022 από τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται τόσο από τον εθνικό προϋπολογισμό όσο και από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ιδίως από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας— εκτιμάται σε -0,5 % του ΑΕΠ 11 . Η θετική συμβολή των δαπανών που χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και άλλα ταμεία της ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 0,6 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Οι εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις προβλέπεται να έχουν συσταλτική συμβολή 0,2 εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ 12 . Οι εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς τρέχουσες δαπάνες (εκτός των μέτρων διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων) προβλέπεται να έχουν συσταλτική συμβολή 0,4 εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ.
(16)Η ποιότητα των δημοσιονομικών μέτρων των κρατών μελών φαίνεται ιδιαίτερα σημαντική. Οι δημοσιονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της σύνθεσης των εθνικών προϋπολογισμών μπορούν να στηρίξουν τη δυνητική ανάπτυξη, να δημιουργήσουν τα αναγκαία δημοσιονομικά περιθώρια και να συμβάλουν στη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μακροπρόθεσμα, μεταξύ άλλων υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων στον τομέα της υγείας. Στο σκέλος των εσόδων, η κρίση λόγω COVID-19 ενίσχυσε τη σημασία των μεταρρυθμίσεων για αποτελεσματικότερα και δικαιότερα συστήματα δημόσιων εσόδων. Στο σκέλος των δαπανών, έχει καταστεί ακόμη πιο κρίσιμης σημασίας η αύξηση του επιπέδου και της ποιότητας βιώσιμων επενδύσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη, σύμφωνα με τους στόχους για την ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού, της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας και της διττής πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα καταστήσουν δυνατή τη βελτίωση της σύνθεσης των εθνικών προϋπολογισμών.
(17)Σύμφωνα με τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά προγράμματα του προγράμματος σταθερότητας, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί από 4,0 % του ΑΕΠ το 2023 σε 3,2 % το 2024. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να επανέλθει σε επίπεδο κάτω του 3 % του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει το πρόγραμμα.
Με βάση το πρόγραμμα, ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός —συμπεριλαμβανομένων επίσης των επιπτώσεων στη συνολική ζήτηση από τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται τόσο από τον εθνικό προϋπολογισμό όσο και από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ιδίως από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας— εκτιμάται σε +0,9 % του ΑΕΠ το 2023 και το 2024 κατά μέσο όρο. Η θετική συμβολή των δαπανών που χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και άλλα ταμεία της ΕΕ προβλέπεται να μειωθεί κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Οι εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις προβλέπεται να έχουν ουδέτερη συμβολή 13 . Οι εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς τρέχουσες δαπάνες (εκτός των μέτρων διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων) προβλέπεται να έχουν επεκτατική συμβολή 0,2 εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ.
Η τρέχουσα εκτίμηση του 10ετή μέσου ρυθμού ονομαστικής δυνητικής ανάπτυξης είναι 2½ %. Ωστόσο, η εκτίμηση αυτή δεν περιλαμβάνει τις επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας οι οποίες μπορούν να τονώσουν τη δυνητική οικονομική ανάπτυξη της Ισπανίας.
(18)Ο δείκτης του χρέους της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί από 113,3 % του ΑΕΠ το 2023 στο 112,1 % του ΑΕΠ το 2024. Υπό το πρίσμα του υψηλού δείκτη χρέους, ο οποίος προβλέπεται να μειωθεί σταδιακά μόνο με την πάροδο του χρόνου, η Ισπανία θεωρείται ότι αντιμετωπίζει υψηλούς κινδύνους δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα, σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους 14 .
(19)Δεδομένου ότι επί του παρόντος εξακολουθεί να επικρατεί εξαιρετικά έντονη αβεβαιότητα, οι κατευθύνσεις δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να παραμείνουν κατά κύριο λόγο ποιοτικές και να περιλαμβάνουν ένα διαφοροποιημένο ποσοτικοποιημένο στοιχείο, στο πλαίσιο της μεσοπρόθεσμης καθοδήγησης. Ακριβέστερες ποσοτικοποιημένες οδηγίες για τα επόμενα έτη αναμένεται να δοθούν το 2022, εάν έχει μειωθεί επαρκώς ο βαθμός αβεβαιότητας έως τότε.
Το Συμβούλιο αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2021 και τη συνέχεια που έδωσε η Ισπανία στη σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 2020.
ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ:
1.το 2022, να χρησιμοποιήσει τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για να χρηματοδοτήσει επιπλέον επενδύσεις προς στήριξη της ανάκαμψης, εφαρμόζοντας παράλληλα συνετή δημοσιονομική πολιτική. να διατηρήσει τις εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις.
2.όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, να επιδιώξει την εφαρμογή δημοσιονομικής πολιτικής που θα αποσκοπεί στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και στη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα. Ταυτόχρονα, να ενισχύσει τις επενδύσεις για να δώσει ώθηση στο αναπτυξιακό της δυναμικό.
3.να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη σύνθεση των δημόσιων οικονομικών, τόσο στο σκέλος των εσόδων και των δαπανών του προϋπολογισμού, όσο και στην ποιότητα των δημοσιονομικών μέτρων, ώστε να επιτύχει βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη. να δώσει προτεραιότητα στις βιώσιμες επενδύσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη, στηρίζοντας ιδίως την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. να δώσει προτεραιότητα στις δημοσιονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα συμβάλουν τόσο στην παροχή χρηματοδότησης για τις προτεραιότητες της δημόσιας πολιτικής όσο και στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, μεταξύ άλλων ενισχύοντας την κάλυψη, την επάρκεια και τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και κοινωνικής προστασίας για όλες και για όλους.
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος