ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 21.4.2021
COM(2021) 205 final
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Προώθηση μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης της τεχνητής νοημοσύνης
Ανακοίνωση: Προώθηση μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης της τεχνητής νοημοσύνης
1.Εισαγωγή
Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο θα ζουν και θα εργάζονται οι άνθρωποι τις επόμενες δεκαετίες. Το σκεπτικό αυτό αποτελεί τη βάση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ΤΝ, η οποία δρομολογήθηκε τον Απρίλιο του 2018 και έκτοτε έχει επιβεβαιωθεί. Τα πιθανά οφέλη της ΤΝ για τις κοινωνίες μας είναι πολλαπλά, από τη μείωση της ρύπανσης έως λιγότεροους θανάτους από τροχαία ατυχήματα, από βελτιωμένη ιατρική περίθαλψη και καλύτερες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους έως καλύτερη εκπαίδευση και περισσότερους τρόπους συμμετοχής των πολιτών σε δημοκρατικές διαδικασίες, από ταχύτερη εκδίκαση υποθέσεων έως αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εγκλήματος, εντός και εκτός διαδικτύου, καθώς και ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας. Η ΤΝ έχει αποδείξει τις δυνατότητές της συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της COVID-19, στην πρόβλεψη της γεωγραφικής εξάπλωσης της νόσου, στη διάγνωση της λοίμωξης μέσω σαρώσεων υπολογιστικής τομογραφίας και στην ανάπτυξη των πρώτων εμβολίων και φαρμάκων κατά του ιού. Πάνω απ’ όλα, η ΤΝ έχει επιδείξει προσαρμοστικότητα που ελάχιστες άλλες τεχνολογίες μπορούν να επιτύχουν. Ταυτόχρονα, η χρήση της ΤΝ ενέχει επίσης ορισμένους κινδύνους, όπως η πιθανή έκθεση ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών 1 , σε σημαντικά σφάλματα που ενδέχεται να υπονομεύσουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ασφάλεια, καθώς και για τις δημοκρατικές μας διαδικασίες.
Αντιμέτωπη με την ταχεία τεχνολογική ανάπτυξη της ΤΝ και ένα παγκόσμιο πλαίσιο πολιτικής όπου όλο και περισσότερες χώρες επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στην ΤΝ, η ΕΕ θα πρέπει να ενεργήσει ενωμένη για να αξιοποιήσει τις πολλές ευκαιρίες και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ΤΝ με βιώσιμο τρόπο. Αρχής γενομένης από τη δρομολόγηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ΤΝ τον Απρίλιο του 2018 2 , η διττή πολιτική της Επιτροπής ήταν να καταστεί η ΕΕ ένας κόμβος παγκόσμιας κλάσης για την ΤΝ και παράλληλα να διασφαλιστεί ότι η ΤΝ είναι ανθρωποκεντρική και αξιόπιστη. Η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής για την τεχνητή νοημοσύνη 3 , η οποία δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2020, παρουσιάζει ένα σαφές όραμα για την ΤΝ στην Ευρώπη: ένα οικοσύστημα αριστείας και ένα οικοσύστημα εμπιστοσύνης για την ΤΝ.
Η σημερινή δέσμη μέτρων για την ΤΝ αποτελεί βασικό ορόσημο και στις δύο διαστάσεις πολιτικής. Για να προωθηθεί η ανάπτυξη της ΤΝ και να αντιμετωπιστούν εξίσου οι πιθανοί υψηλοί κίνδυνοι για την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα, η Επιτροπή υποβάλλει τόσο πρόταση κανονιστικού πλαισίου για την ΤΝ όσο και αναθεωρημένο συντονισμένο σχέδιο για την ΤΝ.
2.Οι δύο όψεις της τεχνητής νοημοσύνης: ευκαιρίες και κίνδυνοι
Δεδομένων των δυνατοτήτων της ΤΝ, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την ανάπτυξη και τη διάδοσή της. Μέσω των προγραμμάτων «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη», η Επιτροπή σχεδιάζει να επενδύσει 1 δισ. EUR ετησίως στην ΤΝ και να κινητοποιήσει πρόσθετες επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα και τα κράτη μέλη ώστε οι επενδύσεις να ανέλθουν σε 20 δισ. EUR ετησίως κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας.
Η ενίσχυση των ικανοτήτων της Ευρώπης στον τομέα της ΤΝ αποτελεί βασικό στοιχείο της ευρύτερης στρατηγικής για να καταστεί η Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή και να μετατραπεί η επόμενη δεκαετία σε ψηφιακή δεκαετία, όπως ορίζεται στην Ψηφιακή Πυξίδα 4 . Συγκεκριμένα, η προώθηση της καινοτομίας που βασίζεται στην ΤΝ συνδέεται στενά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης πρότασης νόμου για τη διακυβέρνηση των δεδομένων 5 , καθώς η ΤΝ μπορεί να ευδοκιμήσει μόνο όταν υπάρχει ομαλή πρόσβαση σε δεδομένα. Ιδιαίτερα οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα χρειαστούν δίκαιη πρόσβαση σε δεδομένα ώστε να καταστεί εφικτή η ευρεία υιοθέτηση της ΤΝ στην οικονομία της ΕΕ. Το προτεινόμενο κανονιστικό πλαίσιο για την ΤΝ θα λειτουργήσει επίσης σε συνδυασμό με την ισχύουσα νομοθεσία για την ασφάλεια των προϊόντων και ιδιαίτερα με την αναθεώρηση της οδηγίας για τα μηχανήματα 6 , η οποία εξετάζει —μεταξύ άλλων— τους κινδύνους ασφαλείας των νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που προκύπτουν από τη συνεργασία ανθρώπου-ρομπότ, τους κυβερνοκινδύνους με επιπτώσεις στην ασφάλεια, και τις αυτόνομες μηχανές. Επίσης, το πλαίσιο συμπληρώνει τη στρατηγική της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας, τη νέα στρατηγική κυβερνοασφάλειας 7 , το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (2021-2027) 8 και τις πρόσφατες προτάσεις νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες και νόμου για τις ψηφιακές αγορές 9 , καθώς και το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία 10 . Τέλος, το προτεινόμενο πλαίσιο θα συμπληρωθεί με νομοθεσία για την προσαρμογή του πλαισίου ευθύνης της ΕΕ, όπως η αναθεώρηση της οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν ζητήματα ευθύνης που αφορούν τις νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ, και με αναθεώρηση της οδηγίας για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων.
Ο νεοεγκριθείς μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα επιτρέψει στην Ευρώπη να αυξήσει τις φιλοδοξίες της και να καταστεί πρωτοπόρος στην υιοθέτηση της ΤΝ. Ο εν λόγω μηχανισμός, ο οποίος θα αποτελέσει το κεντρικό στοιχείο του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ, θα διαθέσει ένα άνευ προηγουμένου ποσό ύψους 672,5 δισ. EUR σε δάνεια και επιχορηγήσεις για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων από τα κράτη μέλη για τα κρίσιμα πρώτα έτη της ανάκαμψης. Τουλάχιστον το 20 % της διαθέσιμης χρηματοδότησης θα διατεθεί σε μέτρα για την προώθηση της ψηφιακής μετάβασης, ύψους έως και 134 δισ. EUR κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του μηχανισμού 11 .
Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την τόνωση των επενδύσεων των κρατών μελών στην ΤΝ και για τη στήριξη των ηγετικών ικανοτήτων έρευνας, καινοτομίας και δοκιμής, έτσι ώστε η ταχύτερη ανάπτυξη και χρήση της ΤΝ να μπορεί να συμβάλει στην οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη και να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα μακροπρόθεσμα. Η ευκαιρία είναι ακόμη μεγαλύτερη, δεδομένου ότι η χρηματοδότηση στο πλαίσιο του μηχανισμού προστίθεται στα προγράμματα «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη», καθώς και στη σημαντική χρηματοδότηση της καινοτομίας στο πλαίσιο των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής.
Η ΤΝ και άλλες ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν σε μια παρατεταμένη ανάκαμψη μετά την κρίση COVID-19 λόγω των δυνατοτήτων τους να αυξήσουν την παραγωγικότητα σε όλους τους οικονομικούς τομείς, δημιουργώντας νέες αγορές και τεράστιες ευκαιρίες για την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Οι τεχνολογίες ΤΝ συμβάλλουν στη βελτιστοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών, τις καθιστούν πιο ανθεκτικές, αποδοτικές και οικολογικότερες, και παρέχουν τη δυνατότητα καινοτόμου αυτοδιδασκαλίας και λύσεων σε πραγματικό χρόνο, από την προγνωστική συντήρηση έως τα συνεργατικά ρομπότ, και από τα ψηφιακά δίδυμα έως την επαυξημένη πραγματικότητα. Οι νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και ο αυξημένος οικονομικός δυναμισμός αναμένεται να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και να αντισταθμίσουν τις πιθανές απώλειες θέσεων εργασίας. Η ΤΝ μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση των ευκαιριών για άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους, ώστε να ζουν ανεξάρτητα, παρέχοντας βοηθητικές και υποστηρικτικές λύσεις 12 . Επίσης, η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών και στην ενίσχυση των πρωτοβουλιών συμμετοχής των πολιτών.
Η ενίσχυση των ικανοτήτων στον τομέα της ΤΝ θα συμβάλει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς, καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα διαθέτουν επαρκή εμπειρογνωσία ώστε να εφαρμόσουν ταχύτατα την ΤΝ στις νέες προκλήσεις. Επιπλέον, η ΤΝ μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, βοηθώντας τη βιομηχανία, τις επιχειρήσεις, τις δημόσιες αρχές και τους πολίτες να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές για την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό σύστημα μέσω εξυπνότερης διαχείρισης του δικτύου ή μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω της έξυπνης κινητικότητας, της βελτιστοποιημένης χρήσης των πόρων και της γεωργίας ακριβείας, μεταξύ άλλων.
Η ΤΝ μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας. Μπορεί να αποτελέσει στρατηγικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των σημερινών απειλών και την πρόβλεψη τόσο μελλοντικών κινδύνων —συμπεριλαμβανομένων υβριδικών απειλών— όσο και ευκαιριών. Η ΤΝ μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας και να επιτρέψει στις αρχές να συμβαδίζουν με τις ταχέως αναπτυσσόμενες τεχνολογίες που χρησιμοποιούν οι εγκληματίες και τις διασυνοριακές δραστηριότητές τους.
Για να αξιοποιήσει τα οφέλη της ΤΝ, η Ευρώπη μπορεί να αξιοποιήσει τα υφιστάμενα πλεονεκτήματά της. Η Ευρώπη κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της ρομποτικής και σε ανταγωνιστικά βιομηχανικά οικοσυστήματα. Αυτά τα πλεονεκτήματα, σε συνδυασμό με μια ολοένα και πιο αποδοτική υπολογιστική υποδομή (π.χ. υπολογιστές υψηλών επιδόσεων) και μεγάλο όγκο δημόσιων και βιομηχανικών δεδομένων, δίνουν στην Ευρώπη τη δυνατότητα να δημιουργήσει κορυφαίες παγκοσμίως ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης που θα βασίζονται στα εξαιρετικά ερευνητικά κέντρα της και τον αυξανόμενο αριθμό καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων. Για να αξιοποιηθούν αυτά τα πλεονεκτήματα με τη διαθέσιμη χρηματοδότηση, τα κράτη μέλη της ΕΕ και η Επιτροπή θα συγκεντρώσουν εμπειρογνωσία, θα συντονίσουν δράσεις και θα κινητοποιήσουν από κοινού πρόσθετους πόρους. Για τον σκοπό αυτόν, βασιζόμενη στη συνεργασία που έχει αναπτύξει με τα κράτη μέλη από το 2018, η Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα ένα αναθεωρημένο συντονισμένο σχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη.
Ταυτόχρονα, η χρήση της ΤΝ δημιουργεί επίσης κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ορισμένα χαρακτηριστικά της ΤΝ, όπως η αδιαφάνεια πολλών αλγορίθμων που δυσχεραίνει τη διερεύνηση αιτιωδών σχέσεων, θέτουν συγκεκριμένους και δυνητικά υψηλούς κινδύνους για την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα τους οποίους η ισχύουσα νομοθεσία δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ή για τους οποίους είναι δύσκολο να επιβληθεί η ισχύουσα νομοθεσία. Για παράδειγμα, συχνά δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ο λόγος για τον οποίο ένα σύστημα ΤΝ κατέληξε σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, μπορεί να καταστεί δύσκολο να αξιολογηθεί και να αποδειχθεί αν κάποιος έχει υποστεί αθέμιτα δυσμενή μεταχείριση λόγω της χρήσης συστημάτων ΤΝ, για παράδειγμα στο πλαίσιο απόφασης πρόσληψης ή προαγωγής ή αίτησης για καθεστώς δημόσιων παροχών. Η χρήση συστημάτων ΤΝ μπορεί να προκαλεί στα θιγόμενα πρόσωπα σημαντικές δυσκολίες στη διόρθωση εσφαλμένων αποφάσεων. Η αναγνώριση προσώπου σε δημόσιους χώρους μπορεί να έχει πολύ παρεμβατικό αντίκτυπο στην ιδιωτικότητα, εκτός εάν υπάρξει κατάλληλη κανονιστική ρύθμιση. Επιπλέον, η ελλιπής εκπαίδευση και ο σχεδιασμός των συστημάτων ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά σφάλματα που ενδέχεται να υπονομεύσουν την ιδιωτικότητα και την αρχή της μη διακριτικής μεταχείρισης 13 . Τα ρομπότ και τα ευφυή συστήματα που λειτουργούν με ΤΝ θα πρέπει να κατασκευάζονται και να σχεδιάζονται έτσι ώστε να πληρούν τα ίδια υψηλά πρότυπα ασφάλειας και προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων που ισχύουν για τις παραδοσιακές τεχνολογίες που προβλέπονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων στον τομέα της ΤΝ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν ζητήσει επανειλημμένα τη λήψη νομοθετικών μέτρων για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς για τα συστήματα ΤΝ, όπου τόσο τα οφέλη όσο και οι κίνδυνοι της ΤΝ αντιμετωπίζονται κατάλληλα με τρόπο που θα αντέξει σε βάθος χρόνου. Η πρόταση της Επιτροπής για ένα κανονιστικό πλαίσιο 14 για την ΤΝ αποτελεί βασικό σταυροδρόμι στην πορεία για την προστασία της ασφάλειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, άρα και για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στην ανάπτυξη και αποδοχή της ΤΝ.
Το συντονισμένο σχέδιο και η πρόταση κανονιστικού πλαισίου αποτελούν μέρος των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε διεθνή και πολυμερή φόρουμ στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών και να αναλάβει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως στην προώθηση της αξιόπιστης ΤΝ, καθώς και να διασφαλίσει τη συνοχή μεταξύ των εξωτερικών δράσεων και των εσωτερικών πολιτικών της ΕΕ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΤΝ έχει καταστεί τομέας στρατηγικής σημασίας στο σταυροδρόμι της γεωπολιτικής, των εμπορικών διακυβευμάτων και των ανησυχιών για την ασφάλεια. Δεδομένης της χρησιμότητας της ΤΝ και των δυνατοτήτων που παρέχει, χώρες σε όλον τον κόσμο επιλέγουν να τη χρησιμοποιήσουν ως μέσο τεχνικής προόδου. Η νομοθεσία για την ΤΝ βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο και τα διακυβεύματα είναι σημαντικά ώστε η ΕΕ να ηγηθεί της ανάπτυξης νέων φιλόδοξων παγκόσμιων κανόνων, διεθνών πρωτοβουλιών τυποποίησης στον τομέα της ΤΝ 15 και πλαισίων συνεργασίας, σύμφωνα με το βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές σύστημα και τις αξίες που υποστηρίζει. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση για την ενίσχυση της συμβολής της ΕΕ στη βασιζόμενη σε κανόνες πολυμέρεια 16 , η ΕΕ προτίθεται να εμβαθύνει τις εταιρικές σχέσεις, τους συνασπισμούς και τις συμμαχίες με τρίτες χώρες —ιδιαίτερα με εταίρους που συμμερίζονται τις απόψεις της— καθώς και με πολυμερείς και περιφερειακούς οργανισμούς 17 . Προτίθεται επίσης να συμμετάσχει σε συνεργασία για συγκεκριμένα θέματα με άλλες χώρες και να ασκεί πιέσεις όταν απειλούνται οι εν λόγω αξίες.
3.Ορόσημο στην πορεία προς μια ευρωπαϊκή προσέγγιση στην ΤΝ
Η δέσμη μέτρων που δημοσιεύεται σήμερα είναι το αποτέλεσμα 3 ετών έντονων διαδικασιών χάραξης πολιτικής για την ΤΝ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μετά τη δημοσίευση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την τεχνητή νοημοσύνη τον Απρίλιο του 2018 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη, η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την τεχνητή νοημοσύνη (HLEG) εκπόνησε τις «Κατευθυντήριες γραμμές για αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη» 18 τον Απρίλιο του 2019, καθώς και κατάλογο αξιολόγησης της αξιοπιστίας της ΤΝ (ALTAI) τον Ιούλιο του 2020. Επιπλέον, η Συμμαχία για την ΤΝ 19 δημιουργήθηκε ως πλατφόρμα για περίπου 4 000 ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό τον διάλογο σχετικά με τις τεχνολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της ΤΝ, με αποκορύφωμα την ετήσια συνέλευση για την ΤΝ. Παράλληλα, το πρώτο συντονισμένο σχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη 20 που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 αποτελεί κοινή δέσμευση με τα κράτη μέλη για την προώθηση της ανάπτυξης και της χρήσης της ΤΝ στην Ευρώπη και για τον συντονισμό των ευρωπαϊκών και εθνικών προσπαθειών στον τομέα της ΤΝ.
Συνδυάζοντας τους δύο άξονες εργασίας, η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής για την τεχνητή νοημοσύνη δημοσιεύθηκε μαζί με έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της ΤΝ, του διαδικτύου των πραγμάτων και της ρομποτικής στην ασφάλεια και την ευθύνη 21 . Η Λευκή Βίβλος προτείνει σειρά μέτρων για την προώθηση ενός οικοσυστήματος αριστείας, που θα οδηγήσει στη σημερινή αναθεώρηση του συντονισμένου σχεδίου. Αντίστοιχα, η Λευκή Βίβλος παρουσιάζει επίσης επιλογές πολιτικής για ένα μελλοντικό κανονιστικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη στην ΕΕ, με σκοπό τη διασφάλιση ενός οικοσυστήματος εμπιστοσύνης στην Ευρώπη, ώστε να διαμορφωθεί το πλαίσιο για τη σημερινή πρόταση κανονιστικού πλαισίου για την ΤΝ. Η δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη Λευκή Βίβλο για την ΤΝ 22 , η οποία διήρκεσε από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 2020, έλαβε ευρεία συμμετοχή και έδωσε τη δυνατότητα στους Ευρωπαίους πολίτες, τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς να συνεισφέρουν και να συμβάλουν στη διαμόρφωση της προσέγγισης της προσέγγισης και των επιλογών πολιτικής της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη.
4.Με σκοπό την αξιοπιστία: η πρόταση κανονιστικού πλαισίου για την τεχνητή νοημοσύνη
Όπως αναφέρεται στη Λευκή Βίβλο για την ΤΝ, και όπως επιβεβαιώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη δημόσια διαβούλευση που ακολούθησε, η χρήση της ΤΝ δημιουργεί ορισμένους ειδικούς υψηλούς κινδύνους για τους οποίους η ισχύουσα νομοθεσία είναι ανεπαρκής. Παρότι υπάρχει ήδη ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο σε ενωσιακό και σε εθνικό επίπεδο για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων 23 και την εγγύηση της ασφάλειας 24 και των δικαιωμάτων των καταναλωτών 25 , το οποίο περιλαμβάνει ειδικότερα τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων 26 και την οδηγία για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου 27 , ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά των τεχνολογιών ΤΝ (π.χ. η αδιαφάνεια) μπορούν να δυσχεράνουν την εφαρμογή και την επιβολή της εν λόγω νομοθεσίας και να δημιουργήσουν υψηλούς κινδύνους για τους οποίους απαιτείται ειδικά προσαρμοσμένη ρυθμιστική απόκριση. Ως εκ τούτου, η πρόταση εισάγει ένα σύνολο εναρμονισμένων κανόνων που εφαρμόζονται στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη χρήση ορισμένων συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, καθώς και περιορισμούς σε ορισμένες χρήσεις των συστημάτων εξ αποστάσεως βιομετρικής ταυτοποίησης.
Κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών, η προβλεπόμενη νομοθεσία βάσει κινδύνου αναμένεται να προωθήσει την υιοθέτηση της ΤΝ σε ολόκληρη την Ευρώπη και να τονώσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, η πρόταση της Επιτροπής επιδιώκει διττό στόχο: αφενός, την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με ειδικές εφαρμογές ΤΝ με αναλογικό τρόπο και αφετέρου, την προώθηση της υιοθέτησης της ΤΝ. Το προτεινόμενο νομικό πλαίσιο, για να είναι βιώσιμο και φιλικό προς την καινοτομία, έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να παρεμβαίνει μόνο όταν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο και κατά τρόπο που να ελαχιστοποιεί την επιβάρυνση των οικονομικών φορέων, με μια χαλαρή δομή διακυβέρνησης.
Ο προτεινόμενος κανονισμός για την ΤΝ παρουσιάζει κανόνες για την ενίσχυση της διαφάνειας και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων για την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα πριν από τη χρήση των συστημάτων ΤΝ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αρχιτεκτονική του βασίζεται σε μια σειρά βασικών συνιστωσών, οι οποίες, στο σύνολό τους, δημιουργούν μια αναλογική και βασιζόμενη στον κίνδυνο ευρωπαϊκή κανονιστική προσέγγιση. Πρώτον, προβλέπει έναν τεχνολογικά ουδέτερο ορισμό των συστημάτων ΤΝ που θα είναι ικανός να προσαρμοστεί στις μελλοντικές εξελίξεις, στον βαθμό που μπορεί να καλύψει τεχνικές και προσεγγίσεις οι οποίες δεν είναι ακόμη γνωστές ή ανεπτυγμένες.
Δεύτερον, για να αποφευχθεί η υπερβολική κανονιστική παρέμβαση, η πρόταση επικεντρώνεται στις λεγόμενες περιπτώσεις χρήσης ΤΝ «υψηλού κινδύνου», δηλαδή στις περιπτώσεις όπου οι κίνδυνοι που ενέχουν τα συστήματα ΤΝ είναι ιδιαίτερα υψηλοί. Το κατά πόσον ένα σύστημα ΤΝ ταξινομείται ως υψηλού κινδύνου εξαρτάται από τον επιδιωκόμενο σκοπό του συστήματος και από τη σοβαρότητα της πιθανής βλάβης και την πιθανότητα εμφάνισής της. Τα συστήματα υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, συστήματα ΤΝ που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για την πρόσληψη ατόμων ή την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας 28 ή για τη λήψη δικαστικών αποφάσεων. Για να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες μπορούν να προσαρμοστούν στις μελλοντικές εξελίξεις και στις αναδυόμενες χρήσεις και εφαρμογές συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, υπάρχει η δυνατότητα ταξινόμησης των νέων συστημάτων ΤΝ ως υψηλού κινδύνου εντός ορισμένων προκαθορισμένων τομέων χρήσης.
Τρίτον, η πρόταση προβλέπει ότι τα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου θα πρέπει να τηρούν ένα σύνολο ειδικά σχεδιασμένων απαιτήσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν τη χρήση συνόλων δεδομένων υψηλής ποιότητας, τη θέσπιση κατάλληλης τεκμηρίωσης για τη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας, την ανταλλαγή επαρκών πληροφοριών με τον χρήστη, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων ανθρώπινης εποπτείας, καθώς και την επίτευξη των υψηλότερων δυνατών προτύπων όσον αφορά την ανθεκτικότητα, την ασφάλεια, την κυβερνοασφάλεια και την ακρίβεια. Τα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου πρέπει να αξιολογούνται ως προς τη συμμόρφωσή τους με αυτές τις απαιτήσεις πριν διατεθούν στην αγορά ή τεθούν σε λειτουργία. Για την ομαλή ενσωμάτωση στα υφιστάμενα νομικά πλαίσια, η πρόταση λαμβάνει υπόψη, κατά περίπτωση, τους τομεακούς κανόνες για την ασφάλεια, ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των νομικών πράξεων και η απλούστευση για τους οικονομικούς φορείς.
Το προτεινόμενο σχέδιο κανονισμού προβλέπει την απαγόρευση μιας περιορισμένης σειράς χρήσεων της ΤΝ που αντιβαίνουν στις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η απαγόρευση καλύπτει συστήματα ΤΝ που στρεβλώνουν τη συμπεριφορά ενός προσώπου μέσω τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο ή μέσω της εκμετάλλευσης συγκεκριμένων τρωτών σημείων με τρόπους που προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν σωματική ή ψυχολογική βλάβη. Καλύπτει επίσης την κοινωνική βαθμολόγηση των συστημάτων ΤΝ για γενικούς σκοπούς από τις δημόσιες αρχές.
Για την ειδική περίπτωση των συστημάτων εξ αποστάσεως βιομετρικής ταυτοποίησης (π.χ. εργαλεία αναγνώρισης προσώπου για τον έλεγχο των περαστικών σε δημόσιους χώρους), ο προτεινόμενος κανονισμός θεσπίζει μια αυστηρότερη προσέγγιση. Η χρήση σε πραγματικό χρόνο για σκοπούς επιβολής του νόμου θα απαγορεύεται καταρχήν σε δημοσίως προσβάσιμους χώρους, εκτός εάν κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται από τον νόμο 29 . Κάθε άδεια υπόκειται σε ειδικές διασφαλίσεις. Επιπλέον, όλα τα συστήματα ΤΝ που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίηση φυσικών προσώπων θα πρέπει να υποβάλλονται σε εκ των προτέρων διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης από κοινοποιημένο οργανισμό για τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις που ισχύουν για συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου, ενώ θα υπόκεινται και σε αυστηρότερες απαιτήσεις καταγραφής συμβάντων και ανθρώπινης εποπτείας.
Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό, άλλες χρήσεις των συστημάτων ΤΝ υπόκεινται μόνο σε ελάχιστες απαιτήσεις διαφάνειας, για παράδειγμα στην περίπτωση των διαλογικών ρομπότ (chatbot), συστημάτων αναγνώρισης συναισθημάτων ή του βαθιά ψευδούς υλικού (deep fakes). Αυτό θα επιτρέπει στα άτομα να προβαίνουν σε επιλογές κατόπιν ενημέρωσης ή να υπαναχωρούν από μια δεδομένη κατάσταση. Τέλος, ο προτεινόμενος κανονισμός θα ενθαρρύνει τη χρήση «ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων», τα οποία δημιουργούν ένα ελεγχόμενο περιβάλλον για τη δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών για περιορισμένο χρονικό διάστημα, την πρόσβαση σε κόμβους ψηφιακής καινοτομίας και την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού, γεγονός που θα βοηθήσει τις καινοτόμες επιχειρήσεις, τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις να συνεχίσουν να καινοτομούν σύμφωνα με το νέο σχέδιο κανονισμού. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης του κανονισμού μπορούν να ληφθούν υπόψη περαιτέρω μέτρα για την επέκταση του συστήματος των «ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων».
Ως εκ τούτου, ο προτεινόμενος κανονισμός για την ΤΝ συνδυάζει μεγαλύτερη ασφάλεια και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ενώ παράλληλα στηρίζει την καινοτομία, ώστε να προωθείται η εμπιστοσύνη χωρίς να αποτρέπεται η καινοτομία.
5.Δημιουργία ηγετικού ρόλου της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο: το αναθεωρημένο συντονισμένο σχέδιο για την ΤΝ
Η ΤΝ είναι ένα σύνολο τεχνολογιών στρατηγικής σημασίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δράσει ενωμένη για να αξιοποιήσει τα οφέλη της ΤΝ. Για να επιτύχει, είναι απαραίτητος ο συντονισμός της πολιτικής και των επενδύσεων στην ΤΝ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταστεί δυνατή η ανάπτυξη και η υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών μέσω της ανταγωνιστικότητας και της ηγετικής θέσης της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο συντονισμός αυτός θα επιτρέψει στην Ευρώπη να αξιοποιήσει τα οφέλη της ΤΝ για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον και θα συμβάλει στην προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών παγκοσμίως.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν και ενέκριναν το συντονισμένο σχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη ως πρώτο βήμα. Το συντονισμένο σχέδιο έθεσε τα θεμέλια για τον συντονισμό των πολιτικών για την ΤΝ και ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές. Ωστόσο, το τεχνολογικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο για την ΤΝ έχει εξελιχθεί σημαντικά αφότου εγκρίθηκε το συντονισμένο σχέδιο στα τέλη του 2018. Ως εκ τούτου, για να παραμείνει ευέλικτη και κατάλληλη για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή παρουσιάζει την επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021 30 .
Η επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου το 2021 αποτελεί ευκαιρία για τη δημιουργία περαιτέρω ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας και την ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου της ΕΕ στον τομέα της ΤΝ. Διατυπώνει τέσσερις βασικές δέσμες προτάσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη και τους ιδιωτικούς φορείς, μπορεί να επιταχύνει, να δράσει και να ευθυγραμμιστεί, ώστε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι τεχνολογίες ΤΝ και να διευκολύνει την ευρωπαϊκή προσέγγιση της ΤΝ. Αυτές οι τέσσερις βασικές δέσμες προτάσεων περιγράφονται στη συνέχεια.
Πρώτον, να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ στην ΕΕ, με έμφαση σε ένα πλαίσιο συνεργασίας και σε υποδομή δεδομένων και υπολογιστικής. Οι ευνοϊκές συνθήκες θα πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο φιλικό προς τις ΜΜΕ ώστε να δοθεί η δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην ανάπτυξη και τη διάδοση της ΤΝ σε κλίμακα ΕΕ. Τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με την ΕΕ, ενθαρρύνονται να επιταχύνουν τις δράσεις που προτείνονται στις εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ, αξιοποιώντας τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και τα Ταμεία Συνοχής, όταν είναι αναγκαίο. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει επενδύσεις σε υποστηρικτικές υποδομές, όπως χώρους δεδομένων και υπολογιστικούς πόρους.
Δεύτερον, να αναδειχθεί η ΕΕ σε χώρο όπου η αριστεία αναπτύσσεται από το εργαστήριο έως την αγορά. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση δικτύων κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ και θα δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή σύμπραξη για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για τη διευκόλυνση της αριστείας στην έρευνα. Για να διασφαλιστεί ότι οι δοκιμές και ο πειραματισμός είναι διαθέσιμα για την καινοτομία και την ταχεία υιοθέτηση, τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με την Επιτροπή, θα συγχρηματοδοτήσουν μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» καινοτόμες εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού ΤΝ, καθώς και ένα δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας που θα βοηθήσει τις ΜΜΕ και τις δημόσιες διοικήσεις να υιοθετήσουν την ΤΝ.
Τρίτον, να διασφαλιστεί ότι η ΤΝ λειτουργεί στην υπηρεσία των ανθρώπων και αποτελεί θετική δύναμη στην κοινωνία. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει ότι η ΤΝ που αναπτύσσεται και διατίθεται στην αγορά της ΕΕ είναι ανθρωποκεντρική, βιώσιμη, ασφαλής, προσβάσιμη, αξιόπιστη και συμπεριληπτική. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το κανονιστικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στα συστήματα ΤΝ, με παράλληλη προώθηση της αξιακής προσέγγισης της ΕΕ ως προς την ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι καίριας σημασίας. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται επίσης έντονα να καλλιεργήσουν ταλέντα και να βελτιώσουν την προσφορά των δεξιοτήτων που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη αξιόπιστης ΤΝ.
Τέταρτον, να σημειωθεί πρόοδος στην οικοδόμηση στρατηγικής ηγετικής θέσης σε τομείς υψηλού αντικτύπου 31 , όπως η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, η υγεία, ο δημόσιος τομέας, η ρομποτική, η κινητικότητα, η ασφάλεια και οι εσωτερικές υποθέσεις, και η γεωργία.
Με βάση τις οικονομικές και ρυθμιστικές εξουσίες της ΕΕ, οι κοινές δράσεις, ο συντονισμός και οι επενδύσεις έχουν τεράστιες δυνατότητες να προσφέρουν στην ευρωπαϊκή βιομηχανία ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να τονώσουν την εσωτερική αγορά. Επιπλέον, η δράση της ΕΕ μπορεί να διευκολύνει την υιοθέτηση ενωσιακών προτύπων για αξιόπιστη ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο και να διασφαλίσει ότι η ανάπτυξη, η υιοθέτηση και η διάδοση της ΤΝ είναι βιώσιμη και βασίζεται στις αξίες, τις αρχές και τα δικαιώματα που προστατεύονται στην ΕΕ προς όφελος όλων των ατόμων και του περιβάλλοντός μας.
6.Εκμετάλλευση της ευκαιρίας
Η επιτάχυνση της ανάπτυξης και της διάδοσης προηγμένης και αξιόπιστης ΤΝ στην Ευρώπη αποτελεί προϋπόθεση για τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα και ευημερία της Ευρώπης. Η δέσμη μέτρων που παρουσιάζεται σήμερα αποτελεί ορόσημο στην πορεία για την επίτευξη αυτής της φιλοδοξίας, με την αξιοποίηση της ευκαιρίας που προσφέρει η ΤΝ και παράλληλα με την αντιμετώπιση των σχετικών κινδύνων. Η ταχεία και αποφασιστική δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών θα είναι απαραίτητη για να υλοποιηθεί αυτή η φιλοδοξία.
Βλ. επίσης γενική παρατήρηση 25 της UNCRC του Φεβρουαρίου του 2021.
Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη για την Ευρώπη , COM(2018) 237.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Λευκή Βίβλος για την Τεχνητή Νοημοσύνη , Φεβρουάριος 2020, COM(2020) 65.
Ψηφιακή Πυξίδα 2030 : η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία , COM(2021) 118 .
COM(2021) 202.
Η στρατηγική κυβερνοασφάλειας της ΕΕ , που δημοσιεύθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2020, JOIN(2020) 18.
Σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027, COM(2020) 624.
Δελτίο τύπου σχετικά με τους νέους κανόνες για τις ψηφιακές πλατφόρμες , που δημοσιεύθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020, IP/20/2347.
COM(2020) 790.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθορίσει στρατηγική καθοδήγηση για την εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην ετήσια στρατηγική της για τη βιώσιμη ανάπτυξη του 2021 (ΕΣΒΑ), COM(2020) 575.
Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, COM(2021) 101.
Βλ. επίσης τη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων, COM(2020) 152 (Μάρτιος 2020), το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού, COM(2020)565 (Σεπτέμβριος 2020), τη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ, COM(2020) 698 (Νοέμβριος 2020) και τη στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, COM(2021) 101 (Μάρτιος 2021).
COM(2021) 206· Το πεδίο εφαρμογής του κανονιστικού πλαισίου δεν θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για στρατιωτικούς σκοπούς.
Πρωτοβουλίες όπως οι αρχές του ΟΟΣΑ για την τεχνητή νοημοσύνη που εγκρίθηκαν στη σύσταση του Συμβουλίου του ΟΟΣΑ για την τεχνητή νοημοσύνη (OECD/LEGAL/0449) τον Μάιο του 2019 από τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ· ο διάλογος για την ΤΝ (στο εξής: διάλογος) στο πλαίσιο της προεδρίας της G20 από τη Σαουδική Αραβία, στο πλαίσιο της ειδικής ομάδας δράσης για την ψηφιακή οικονομία (DETF), με σκοπό την προώθηση των αρχών της G20 για την ΤΝ, 2019· το σχέδιο σύστασης της UNESCO σχετικά με την ηθική διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης· ή η παγκόσμια σύνοδος κορυφής της ITU για την τεχνητή νοημοσύνη (AI for Good), η οποία αποτελεί την κορυφαία παγκόσμια, προσανατολισμένη στη δράση και συμπεριληπτική πλατφόρμα των Ηνωμένων Εθνών για την ΤΝ. Διεθνείς οργανισμοί τυποποίησης, όπως ο ISO και το IEEE, συμμετέχουν επίσης σε δραστηριότητες τυποποίησης της ΤΝ (π.χ. ISO/IEC JTC 1/SC 42 και η παγκόσμια πρωτοβουλία του IEEE για τη δεοντολογία των
αυτόνομων και ευφυών συστημάτων).
Αυτή η πολυσυμμετοχική προσέγγιση θα περιλαμβάνει επίσης οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Κοινή ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την ενίσχυση της συμβολής της ΕΕ στην πολυμερή προσέγγιση βάσει κανόνων, Φεβρουάριος 2021 , JOIN(2021) 3 .
Οι κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας για αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη, ένα έγγραφο που προτείνει μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση της ΤΝ, όπου απαριθμούνται οι βασικές απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν τα συστήματα ΤΝ για να θεωρούνται αξιόπιστα.
Η Συμμαχία για την ΤΝ είναι ένα πολυμερές φόρουμ που εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2018, Συμμαχία για την ΤΝ https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-ai-alliance
Ευρωπαϊκή Επιτροπή Συντονισμένο σχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη , Δεκέμβριος 2018, COM(2018) 795.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, του διαδικτύου των πραγμάτων και της ρομποτικής στην ασφάλεια και την ευθύνη , της 19ης Φεβρουαρίου 2020, COM(2020) 64.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη Λευκή Βίβλο για την τεχνητή νοημοσύνη , Φεβρουάριος-Ιούνιος 2020.
Για παράδειγμα, η οδηγία 2000/43/ΕΚ κατά των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής ή η οδηγία 2000/78/ΕΚ κατά των διακρίσεων στην εργασία λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού
Για παράδειγμα, η οδηγία 2001/95/ΕΚ για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, η οδηγία 2006/42/ΕΚ για τα μηχανήματα, καθώς και η τομεακή νομοθεσία, όπως ο κανονισμός 2017/745/ΕΕ για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή το πλαίσιο της ΕΕ για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς μηχανοκίνητων οχημάτων.
Για παράδειγμα, η οδηγία 2005/29/ΕΚ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679.
Οδηγία (ΕΕ) 2016/680.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης προτείνει τη διάκριση μεταξύ εφαρμογών ΤΝ υψηλού κινδύνου και άλλων εφαρμογών ΤΝ και έχει συμπεριλάβει, για παράδειγμα, την πρόσληψη ατόμων ή την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας μεταξύ των εφαρμογών υψηλού κινδύνου.
Για άλλους σκοπούς, ισχύουν η απαγόρευση και οι εξαιρέσεις του άρθρου 9 του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων (2016/679/ΕΕ).
Η Επιτροπή είχε δεσμευτεί να υποβάλει στα κράτη μέλη αναθεώρηση του συντονισμένου σχεδίου στη Λευκή Βίβλο για την τεχνητή νοημοσύνη του 2020 και στο Συντονισμένο σχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη του 2018.
Αυτό προστίθεται στους οριζόντιους τομείς δράσης που βασίζονται στους τομείς δράσης που προτείνονται στο συντονισμένο σχέδιο του 2018.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 21.4.2021
COM(2021) 205 final
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
της
Ανακοίνωσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών
Προώθηση μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης της τεχνητής νοημοσύνης
Περιεχόμενα
Επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου για την τεχνητή νοημοσύνη του 2021
Εισαγωγή: δημιουργία παγκόσμιας ηγετικής θέσης της ΕΕ στον τομέα της ανθρωποκεντρικής ΤΝ με τα κράτη μέλη
I.Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ στην ΕΕ
1.Απόκτηση, συγκέντρωση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πολιτική
2.Αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δεδομένων
3.Προώθηση κρίσιμης υπολογιστικής ικανότητας
II.Ανάδειξη της ΕΕ σε τόπο όπου η αριστεία αναπτύσσεται από το εργαστήριο στην αγορά
4.Συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, π.χ. μέσω της ευρωπαϊκής σύμπραξης για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική και μέσω ομάδων εμπειρογνωμόνων
5.Δημιουργία και κινητοποίηση ερευνητικών ικανοτήτων
6.Παροχή εργαλείων μέσω πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία και περιβάλλοντος στο οποίο οι φορείς ανάπτυξης μπορούν να πραγματοποιούν δοκιμές και να πειραματίζονται (εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού), και οι ΜΜΕ και οι δημόσιες διοικήσεις να υιοθετήσουν την ΤΝ (ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας)
7.Χρηματοδότηση και επέκταση καινοτόμων ιδεών και λύσεων για την ΤΝ
III.ΜΕΡΙΜΝΑ ΩΣΤΕ Η ΤΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΘΕΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
8.Καλλιέργεια ταλέντων και βελτίωση της προσφοράς των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη ενός εύρωστου οικοσυστήματος ΤΝ
9.Ανάπτυξη πλαισίου πολιτικής για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στα συστήματα ΤΝ
10.Προώθηση του οράματος της ΕΕ για βιώσιμη και αξιόπιστη ΤΝ στον κόσμο
IV.Οικοδόμηση στρατηγικής ηγετικής θέσης σε τομείς υψηλού αντικτύπου
11.Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς του κλίματος και του περιβάλλοντος
12.Χρήση ΤΝ επόμενης γενιάς για τη βελτίωση της υγείας
13.Διατήρηση του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης: Στρατηγική για τη ρομποτική στον κόσμο της ΤΝ
14.Ο δημόσιος τομέας πρωτοπόρος στη χρήση της ΤΝ
15.Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς της επιβολής του νόμου, της μετανάστευσης και του ασύλου
16.Εξυπνότερη, ασφαλέστερη και πιο βιώσιμη κινητικότητα μέσω της ΤΝ
17.Στήριξη της ΤΝ για βιώσιμη γεωργία
Συμπεράσματα:
Προσάρτημα 1 - Χρονοδιάγραμμα – βασικές δράσεις
Προσάρτημα 2 - Ανάλυση εθνικών στρατηγικών και επενδύσεων στην ΤΝ
1.Επισκόπηση των εθνικών στρατηγικών
2.Προοπτικές — επικείμενες εθνικές δράσεις
3.Επενδύσεις των κρατών μελών στην ΤΝ
Επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου για την τεχνητή νοημοσύνη του 2021 1
Εισαγωγή: δημιουργία παγκόσμιας ηγετικής θέσης της ΕΕ στον τομέα της ανθρωποκεντρικής ΤΝ με τα κράτη μέλη
2 Η παγκόσμια ηγετική θέση της Ευρώπης όσον αφορά την υιοθέτηση των τελευταίων τεχνολογιών, την αξιοποίηση των οφελών και την προώθηση της ανάπτυξης ανθρωποκεντρικής, βιώσιμης, ασφαλούς, αξιόπιστης και συμπεριληπτικής τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) εξαρτάται από την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να επιταχύνει, να αναλάβει δράση και να εναρμονίσει τις προτεραιότητες πολιτικής και τις επενδύσεις στον τομέα της ΤΝ. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα και όραμα της παρούσας επανεξέτασης του συντονισμένου σχεδίου του 2021.
Το συντονισμένο σχέδιο για την ΤΝ του 2018 αντιπροσωπεύει την κοινή δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών να συνεργαστούν για να μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητες της Ευρώπης να γίνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο 3 . Προετοίμασε το έδαφος για τη συνεργασία, καθόρισε τομείς για επενδύσεις και ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικά στρατηγικά οράματα για την ΤΝ. Οι διαδικασίες και οι δημόσιες συζητήσεις στα κράτη μέλη, στην ΕΕ και παγκοσμίως, οι οποίες ξεκίνησαν με αφορμή το συντονισμένο σχέδιο του 2018, δείχνουν ότι αυτό αποτέλεσε σημαντικό πρώτο βήμα για τον καθορισμό κοινής κατεύθυνσης και στόχων για μια ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα της ΤΝ. Ως αποτέλεσμα των δράσεων που συμφωνήθηκαν και διευκολύνθηκαν από το συντονισμένο σχέδιο του 2018, τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ και έχουν αρχίσει να τις εφαρμόζουν· οι επενδύσεις στην ΤΝ έχουν αυξηθεί και η ΕΕ κατόρθωσε να κινητοποιήσει μια δεξαμενή πόρων ζωτικής σημασίας για να στηρίξει αυτές τις διαδικασίες 4 .
Η επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021 αποτελεί το επόμενο βήμα — προτείνει μια συγκεκριμένη δέσμη κοινών δράσεων που θα πρέπει να αναλάβουν από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη προκειμένου η ΕΕ να καταλάβει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της αξιόπιστης ΤΝ. Οι προτεινόμενες βασικές δράσεις αντικατοπτρίζουν τη θέση ότι, για να επιτύχουν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη και τους ιδιωτικούς φορείς οφείλουν:
-να επιταχύνουν τις επενδύσεις σε τεχνολογίες ΤΝ για την προώθηση της ανθεκτικής οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης, την οποία διευκολύνει η υιοθέτηση νέων ψηφιακών λύσεων,
-να αναλάβουν δράση για τις στρατηγικές και τα προγράμματα ΤΝ εφαρμόζοντάς τα πλήρως και εγκαίρως, ώστε η ΕΕ να αποκομίσει πλήρως τα οφέλη που της προσφέρει το πλεονέκτημά της ως πρωτοπόρου, και
-να εναρμονίσουν τις πολιτικές τους για την ΤΝ ώστε να θέσουν τέλος στον κατακερματισμό και να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Επιτάχυνση των ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων και μόχλευση της διαθέσιμης χρηματοδότησης της ΕΕ, για παράδειγμα, μέσω των προγραμμάτων «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη καθώς και μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας 5 . Η Επιτροπή πρότεινε να επενδύσει η Ένωση στην ΤΝ τουλάχιστον 1 δισ. EUR ετησίως από τα προγράμματα «Ορίζων Ευρώπη» και «Ψηφιακή Ευρώπη» στο πλαίσιο της περιόδου προγραμματισμού 2021-2027. Αυτή η χρηματοδότηση σε επίπεδο ΕΕ αναμένεται να προσελκύσει και να συγκεντρώσει επενδύσεις για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και τη μεγιστοποίηση του αντικτύπου μέσω της συνένωσης των δυνάμεων, επιτυγχάνοντας πολύ περισσότερα από κοινού, σε σύγκριση με ασυντόνιστες, μεμονωμένες προσπάθειες.
Στόχος είναι να αυξηθούν σταδιακά οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της ΤΝ σε συνολικά 20 δισ. EUR ετησίως κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας. Επιπλέον, ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας παρέχει μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία εκσυγχρονισμού και επένδυσης στην ΤΝ με στόχο την απόκτηση ηγετικής θέσης σε παγκόσμιο επίπεδο στην ανάπτυξη και την υιοθέτηση ανθρωποκεντρικών, αξιόπιστων, ασφαλών και βιώσιμων τεχνολογιών ΤΝ 6 . Η ΕΕ δεν πρέπει να χάσει την ευκαιρία αυτή. Το παρόν συντονισμένο σχέδιο προτείνει τον τρόπο με τον οποίο η χρηματοδότηση της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη, καθώς και του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, μπορεί να στηρίξει κοινές δράσεις μεταξύ των κρατών μελών.
Ανάληψη δράσης σχετικά με τις στρατηγικές και τα προγράμματα για την ΤΝ με τη λήψη έγκαιρων και συγκεκριμένων μέτρων που υποστηρίζονται από χρηματοδότηση: από την πρόθεση στη δράση. Το συντονισμένο σχέδιο του 2018 κατέδειξε ότι ο συντονισμός και οι κοινές προσπάθειες μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τη συνεργασία της βιομηχανίας και τη συμμετοχή του ευρέος κοινού στην ανάπτυξη και την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ, μπορούν να προσφέρουν σημαντική προστιθέμενη αξία στην οικονομία, στο περιβάλλον και στις κοινωνίες της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι οι στρατηγικές, οι πρωτοβουλίες και τα προγράμματα αποφέρουν μεγαλύτερη αξία εάν οι ιδέες για συνεργασία είναι κατάλληλα σχεδιασμένες, στοχευμένες και χρηματοδοτούμενες. Παράδειγμα αποτελεί η εμπειρία της ΕΕ με τους κόμβους ψηφιακής καινοτομίας. Τόσο η τεχνολογία όσο και οι δημόσιες πολιτικές για την TN έχουν ωριμάσει και είναι έτοιμες για υιοθέτηση σε ευρεία κλίμακα 7 . Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τεχνολογίες ΤΝ τριπλασιάστηκε πέρυσι 8 . Οι εξελίξεις σε σχετικούς τομείς, όπως είναι π.χ. η ρομποτική και το «διαδίκτυο των πραγμάτων», δημιουργούν νέα τεχνολογικά σύνορα και δυνατότητες για συστήματα ΤΝ. Το κόστος της μη ανάληψης δράσης θα μπορούσε να είναι σημαντικό 9 . Ως εκ τούτου, για τη μετάβαση από την πρόθεση στη δράση, στην επανεξέταση του 2021 προτείνεται σειρά συγκεκριμένων δράσεων με σαφώς καθορισμένο χρονοδιάγραμμα, καθώς και πιθανοί μηχανισμοί συνεργασίας και χρηματοδότησης.
Εναρμόνιση της πολιτικής για την TN με στόχο την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και την εξάλειψη του κατακερματισμού: Ο κατακερματισμός μεταξύ των διαφόρων δράσεων της ΕΕ, καθώς και ο κατακερματισμός μεταξύ των εθνικών και των ενωσιακών δράσεων θα μπορούσε να επιβραδύνει την πρόοδο όσον αφορά την υιοθέτηση της ΤΝ και να υπονομεύσει την επίτευξη οφελών. Για τον λόγο αυτόν, με στόχο τη μεγαλύτερη εναρμόνιση των κοινών δράσεων για την ΤΝ με τη Λευκή Βίβλο για την ΤΝ 10 του 2020, την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τα μέτρα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, στο πλαίσιο της επανεξέτασης ενισχύονται οι προτεινόμενες δράσεις του σχεδίου σχετικά με το περιβάλλον και την υγεία. Μεταξύ άλλων, στις εθνικές στρατηγικές υπογραμμίστηκε η σημασία της αξιοποίησης και της προώθησης της ανθρωποκεντρικής,αξιόπιστης, ασφαλούς, βιώσιμης και συμπεριληπτικής προσέγγισης της ΤΝ. Στις εθνικές στρατηγικές υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη ανάπτυξης κοινών τομεακών δράσεων 11 . Ως εκ τούτου, στην επανεξέταση του 2021 λαμβάνονται υπόψη τα μεταβαλλόμενα τεχνολογικά και πολιτικά περιβάλλοντα και ενσωματώνονται πληροφορίες από τα δύο έτη εφαρμογής του συντονισμένου σχεδίου και τις στρατηγικές που θέσπισαν τα κράτη μέλη. Η εναρμόνιση αυτή αντικατοπτρίζεται στην προτεινόμενη νέα δομή του συντονισμένου σχεδίου 12 .
Με σκοπό την επιτάχυνση, την ανάληψη δράσης και την εναρμόνιση προκειμένου να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που προσφέρουν οι τεχνολογίες ΤΝ και να διευκολυνθεί η ευρωπαϊκή προσέγγιση της ΤΝ, η οποία είναι ανθρωποκεντρική, αξιόπιστη, ασφαλής, βιώσιμη και συμπεριληπτική, με πλήρη σεβασμό των βασικών ευρωπαϊκών αξιών μας, στην παρούσα επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου παρουσιάζονται τέσσερις βασικές δέσμες προτάσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη:
Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ στην ΕΕ
-Απόκτηση, συγκέντρωση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πολιτική (κεφάλαιο 1)
-Αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δεδομένων (κεφάλαιο 2)
-Προώθηση κρίσιμης υπολογιστικής ικανότητας (κεφάλαιο 3)
Ανάδειξη της ΕΕ σε τόπο όπου η αριστεία ευημερεί, από το εργαστήριο στην αγορά
-Συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, π.χ. μέσω της ευρωπαϊκής σύμπραξης για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική και μέσω ομάδων εμπειρογνωμόνων (κεφάλαιο 4)
-Δημιουργία και κινητοποίηση ερευνητικών ικανοτήτων (κεφάλαιο 5)
-Παροχή περιβάλλοντος στο οποίο οι φορείς ανάπτυξης μπορούν να πραγματοποιούν δοκιμές και να πειραματίζονται (εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού), και οι ΜΜΕ και οι δημόσιες διοικήσεις να υιοθετήσουν την ΤΝ (ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας) (κεφάλαιο 6)
-Στήριξη της χρηματοδότησης και της επέκτασης καινοτόμων ιδεών και λύσεων ΤΝ (κεφάλαιο 7)
Μέριμνα ώστε η ΤΝ να λειτουργεί στην υπηρεσία των ανθρώπων και να αποτελεί θετική δύναμη στην κοινωνία
-Καλλιέργεια ταλέντων και βελτίωση της προσφοράς των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη ενός εύρωστου οικοσυστήματος ΤΝ (κεφάλαιο 8)
-Ανάπτυξη πλαισίου πολιτικής για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στα συστήματα ΤΝ (κεφάλαιο 9)
-Προώθηση του οράματος της ΕΕ για βιώσιμη και αξιόπιστη ΤΝ στον κόσμο (κεφάλαιο 7)
Οικοδόμηση στρατηγικής ηγετικής θέσης σε τομείς υψηλού αντικτύπου
-Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς του κλίματος και του περιβάλλοντος (κεφάλαιο 11)
-Χρήση ΤΝ επόμενης γενιάς για τη βελτίωση της υγείας (κεφάλαιο 12)
-Διατήρηση του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης: Στρατηγική για τη ρομποτική στον κόσμο της ΤΝ (κεφάλαιο 13)
-Ο δημόσιος τομέας πρωτοπόρος στη χρήση της ΤΝ (κεφάλαιο 14)
-Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς της επιβολής του νόμου, της μετανάστευσης και του ασύλου (κεφάλαιο 15)
-Ασφαλέστερη και λιγότερο ρυπογόνα κινητικότητα μέσω της ΤΝ (κεφάλαιο 16)
-Στήριξη της ΤΝ για βιώσιμη γεωργία (κεφάλαιο 17)
13 Σύμφωνα με τα ανωτέρω, η επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021 παρέχει επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί μετά την έγκριση του συντονισμένου σχεδίου του 2018 και παρουσιάζει προοπτικές με συγκεκριμένες προτάσεις και συστάσεις για περαιτέρω δράση, προσδιορίζοντας τομείς στους οποίους η εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για να καταστεί η Ευρώπη κόμβος για την ανάπτυξη και τη χρήση της ανθρωποκεντρικής ΤΝ αιχμής. Η επανεξέταση του 2021 αποσκοπεί στην προώθηση των ανωτέρω στόχων και προτείνει 14 αλληλένδετους τομείς κοινής δράσης για συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών (επτά οριζόντιους τομείς και επτά τομεακούς). Όπως και στη Λευκή Βίβλο της ΕΕ του 2020 και στο συντονισμένο σχέδιο του 2018, στην επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021 δεν εξετάζεται η ανάπτυξη και η χρήση της ΤΝ για στρατιωτικούς σκοπούς.
I.Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ στην ΕΕ
Προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη και η υιοθέτηση της ΤΝ και να επιτευχθούν οι στόχοι του παρόντος συντονισμένου σχεδίου, απαιτούνται ορισμένες ευνοϊκές συνθήκες. Η πρώτη είναι ένα κατάλληλο πλαίσιο διακυβέρνησης και συντονισμού. Ένα αποδοτικό και λειτουργικό πλαίσιο διακυβέρνησης και συντονισμού μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, στην ελαχιστοποίηση του κόστους της πληροφόρησης και των συναλλαγών και στη διευκόλυνση των συνεργειών μεταξύ των κρατών μελών. Η δεύτερη ευνοϊκή συνθήκη είναι τα δεδομένα. Η ανάπτυξη τεχνολογιών ΤΝ συχνά απαιτεί μεγάλα, υψηλής ποιότητας, ασφαλή και άρτια σύνολα δεδομένων. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η δυνατότητα «ροής» δεδομένων εντός της ΕΕ, με τους εμπορικούς εταίρους μας και μεταξύ τομέων, σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων όσον αφορά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης. Η τρίτη είναι η υποδομή υπολογιστικής. Η υποδομή αυτή είναι απαραίτητη για την αποθήκευση, την ανάλυση και την επεξεργασία των ολοένα μεγαλύτερων όγκων δεδομένων. Αυτή, με τη σειρά της, απαιτεί νέες εξελίξεις και προσεγγίσεις για την αύξηση των υπολογιστικών ικανοτήτων, π.χ. μέσω ημιαγωγών που παρέχουν στους αλγόριθμους ΤΝ τη δυνατότητα αποθήκευσης, διαχείρισης και δοκιμής δεδομένων. Από κοινού, οι τρεις αυτοί παράγοντες δημιουργούν ευρείες ευνοϊκές συνθήκες για την επιτυχία των τεχνολογιών ΤΝ στην ΕΕ.
Ως εκ τούτου, προκειμένου να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ και να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην επανεξέταση προτείνεται να εστιαστεί η προσοχή σε τρεις βασικές δράσεις: δημιουργία πλαισίου διακυβέρνησης για την αποτελεσματική απόκτηση, συσσώρευση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πολιτική για την ΤΝ· αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δεδομένων με στόχο την πλήρη εκμετάλλευση του δυναμικού τους· προώθηση κρίσιμων υπολογιστικών υποδομών για τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων και για την ενίσχυση της ανάπτυξης της ΤΝ.
1.Απόκτηση, συγκέντρωση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πολιτική
Η γνώση είναι κομβικής σημασίας. Η ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών σχετικά με την πολιτική, καθώς και ο συντονισμός των δράσεων πολιτικής και των επενδύσεων σε έναν ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα όπως η ΤΝ μπορούν να αποφέρουν σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Για τον λόγο αυτόν, στο συντονισμένο σχέδιο του 2018, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή συμφώνησαν σχετικά με έναν μηχανισμό διακυβέρνησης για κοινές εργασίες και πρότειναν δύο δέσμες δράσεων για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την πολιτική καθώς και για την ανάπτυξη συνεργειών. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνθηκαν να θέσουν σε εφαρμογή εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ ή σχετικά προγράμματα (ή να συμπεριλάβουν μια διάσταση ΤΝ σε άλλες σχετικές εθνικές στρατηγικές και προγράμματα) και να τις μοιραστούν μεταξύ τους και με την Επιτροπή 14 · και η Επιτροπή δεσμεύτηκε να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να κινητοποιεί εμπειρογνωσία.
1.1. Μεγιστοποίηση των πλεονεκτημάτων των εθνικών στρατηγικών και επιτάχυνση των προτεινόμενων δράσεων
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Όλα τα κράτη μέλη κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ ή να συμπεριλάβουν μια διάσταση ΤΝ στις υφιστάμενες στρατηγικές και στα προγράμματά τους 15 . Η θέσπιση εθνικών στρατηγικών διευκόλυνε τον διαρθρωμένο προβληματισμό σχετικά με τις προτεραιότητες και τους στόχους για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ και αποτέλεσε το έναυσμα για ευρύτερο δημόσιο διάλογο σε πολλά κράτη μέλη. Η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις εθνικές στρατηγικές τροφοδότησε επίσης τον διαρθρωμένο διάλογο μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής.
Όπως προκύπτει από την ανάλυση των εθνικών στρατηγικών, η θέσπιση εθνικών στρατηγικών αποτέλεσε σημαντικό πρώτο βήμα για τη διευκόλυνση και τον εξορθολογισμό των ευρωπαϊκών προσπαθειών στον τομέα της ΤΝ. Η διαδικασία αυτή συνέβαλε στον προσδιορισμό των τομέων προτεραιότητας για κοινές δράσεις, παρείχε αξιόπιστη χαρτογράφηση των κύριων επενδυτικών προτεραιοτήτων που προγραμματίστηκαν από τα κράτη μέλη και υπέδειξε πιθανά βήματα προόδου για κοινά πολυκρατικά έργα και κοινές δραστηριότητες.
Προοπτικές
Το επόμενο βήμα είναι να διασφαλιστεί ότι οι προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη των εθνικών στρατηγικών αποφέρουν απτά αποτελέσματα και οδηγούν σε συνέργειες σε επίπεδο ΕΕ. Προκειμένου να στηρίξει τα κράτη μέλη στο έργο τους για την ανάπτυξη και την εφαρμογή εθνικών στρατηγικών για την ΤΝ, η Επιτροπή θα συνεχίσει:
-να διευκολύνει την υιοθέτηση και τις συνέργειες μεταξύ των εθνικών δράσεων που προσδιορίζονται στις εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ και των κοινών δράσεων στο πλαίσιο του συντονισμένου σχεδίου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση των μηχανισμών συντονισμού και την παροχή αναλύσεων και μελετών, για παράδειγμα μέσω του παρατηρητηρίου για την ΤΝ (AI Watch) 16 ,
-να ενισχύει την παροχή πληροφοριών στα κράτη μέλη σχετικά με τα πρακτικά μέσα, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης, για τη στήριξη της ανάπτυξης και της υιοθέτησης της ΤΝ. Για παράδειγμα, το 2021 η Επιτροπή θα συνεχίσει να ενημερώνει τα κράτη μέλη σχετικά με τη διαθέσιμη χρηματοδότηση της ΕΕ για την ΤΝ.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται ένθερμα:
-να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις σχετικές δυνατότητες χρηματοδότησης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, για να στηρίξουν και να ενισχύσουν την ανάπτυξη και την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, βάσει των εθνικών στρατηγικών, μεταξύ άλλων μέσω της προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων,
-να επανεξετάζουν και να επικαιροποιούν τις εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ, ανάλογα με τις ανάγκες, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι προσδιοριζόμενες δράσεις και επενδύσεις υλοποιούνται πλήρως στην πράξη και να ενημερώνουν αναλόγως την Επιτροπή σχετικά με την πρόοδο 17 ,
-να αναπτύσσουν και να προωθούν μέσα που επιτρέπουν την τακτική παρακολούθηση, τον συντονισμό, την αξιολόγηση και την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών σε ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών,
-να ενισχύουν τη στήριξη και τις επενδύσεις για τις κοινές δράσεις που προσδιορίζονται στο συντονισμένο σχέδιο, και
-να μοιράζονται, να αναπτύσσουν και να εφαρμόζουν σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο δράσεις που αποδείχθηκαν επιτυχείς σε άλλα κράτη μέλη, για παράδειγμα επιτυχημένες εθνικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη και την προώθηση εικονικής αποθήκης δεδομένων.
1.2.Πλήρης αξιοποίηση των οφελών από την τεχνική εμπειρογνωσία των ομάδων εμπειρογνωμόνων για την ΤΝ που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Οι τεχνολογικές και κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις που σχετίζονται με την ΤΝ είναι πολύ δυναμικές και συχνά απαιτούν εξειδικευμένη εμπειρογνωσία. Συνεπώς, για την παρακολούθηση της προόδου και της υιοθέτησης των τεχνολογιών ΤΝ και για τη διευκόλυνση της τεκμηριωμένης πολιτικής για την ΤΝ, η Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την κινητοποίηση εμπειρογνωσίας, τη συλλογή δεδομένων, την παρακολούθηση των εξελίξεων και τη συλλογή και ανάλυση των απόψεων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με την ΤΝ.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Προκειμένου να κινητοποιήσει εμπειρογνωσία 18 σχετικά με τις τεχνολογίες ΤΝ, η Επιτροπή συγκρότησε τρεις οριζόντιες ομάδες εμπειρογνωμόνων 19 :
-Ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την τεχνητή νοημοσύνη 20 — η εν λόγω ομάδα ανέλυσε εκτενώς τις δεοντολογικές επιπτώσεις της ΤΝ στη χάραξη πολιτικής και εκπόνησε τρία παραδοτέα κατά τη διάρκεια της εντολής της:
-κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας για αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη 21 ,
-συστάσεις πολιτικής και επενδύσεων για αξιόπιστη ΤΝ 22 , και
-κατάλογο αξιολόγησης για αξιόπιστη ΤΝ (ALTAI) 23 .
-Ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τον αντίκτυπο του ψηφιακού μετασχηματισμού στις αγορές εργασίας της ΕΕ — το 2019, η ομάδα αυτή εξέδωσε έκθεση με συστάσεις, συμπεριλαμβανομένων βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων δράσεων πολιτικής για την ΕΕ, τα κράτη μέλη, τις επιχειρήσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό να διαμορφωθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κόσμου της εργασίας και να καταστεί ομαλός, συμπεριληπτικός και ανθρωποκεντρικός 24 .
-Ομάδα εμπειρογνωμόνων για την ευθύνη και τις νέες τεχνολογίες — το 2019, η ομάδα αυτή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την ευθύνη για την τεχνητή νοημοσύνη και άλλες αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες 25 .
Πέραν των οριζόντιων ομάδων, τομεακές ομάδες εμπειρογνωμόνων επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής που επηρεάζονται από την εφαρμογή τεχνολογιών ΤΝ, συμπεριλαμβανομένων των αυτόνομων οχημάτων 26 , των αερομεταφορών 27 , της κινητικότητας και των μεταφορών 28 , των εσωτερικών υποθέσεων 29 και των αναδυόμενων κινδύνων για την ασφάλεια 30 . Το έργο αυτό προσέφερε πολύτιμη εμπειρογνωσία και συνέβαλε στις συζητήσεις σχετικά με την πολιτική για ζητήματα ΤΝ που βρίσκονται σε εξέλιξη σε επίπεδο ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων και των ευκαιριών που προσφέρουν οι τεχνολογίες ΤΝ και των απαιτούμενων αντιδράσεων σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής.
Το 2018 η Επιτροπή (σε συντονισμό με τα κράτη μέλη) ανέπτυξε και εγκαινίασε το παρατηρητήριο για την ΤΝ (AI Watch) 31 προκειμένου να παρακολουθεί τις εξελίξεις που σχετίζονται με τις τεχνολογίες ΤΝ. Το AI Watch παρακολουθεί τη βιομηχανική, τεχνολογική και ερευνητική ικανότητα, τις πρωτοβουλίες πολιτικής για την ΤΝ στα κράτη μέλη, τις επενδύσεις, τις δεξιότητες ΤΝ, τις εξελίξεις και την υιοθέτηση της ΤΝ και τον αντίκτυπό τους στην οικονομία, στην κοινωνία και στις δημόσιες υπηρεσίες. Κατά τα πρώτα δύο έτη, δημοσίευσε μελέτες προκειμένου να υποστηρίξει την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής 32 και να τροφοδοτήσει με πληροφορίες τον δημόσιο διάλογο σχετικά με την ΤΝ 33 .
Επίσης, το 2018, για την παρακολούθηση της υιοθέτησης και της χρήσης, σε ολόκληρη την Ευρώπη, αναδυόμενων και ανατρεπτικών τεχνολογιών για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών ΤΝ, η Επιτροπή δημιούργησε μια πλατφόρμα καινοτόμων δημόσιων υπηρεσιών (IPSO) 34 . Ομοίως, για την παρακολούθηση της υιοθέτησης αναδυόμενων ψηφιακών και βασικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής (συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ) στη βιομηχανική ανάπτυξη, το 2020 δρομολόγησε ένα έργο προηγμένων τεχνολογιών για τη βιομηχανία (ΑΤΙ) 35 . Ανέθεσε επίσης τη διενέργεια έρευνας σχετικά με τη χρήση τεχνολογιών που βασίζονται στην ΤΝ από τις επιχειρήσεις της ΕΕ 36 .
Το 2020 η Eurostat άρχισε να συλλέγει δεδομένα σχετικά με την υιοθέτηση της ΤΝ στην ΕΕ. Το πρώτο σύνολο δεδομένων συλλέχθηκε μέσω τεσσάρων υποκατάστατων μεταβλητών που σχετίζονται με την ΤΝ, με έμφαση στα διαλογικά ρομπότ (chatbot), στην ανάλυση μαζικών δεδομένων με μηχανομάθηση, στην ανάλυση μαζικών δεδομένων με επεξεργασία φυσικής γλώσσας και στα ρομπότ υπηρεσιών 37 .
Η κυριότερη πρωτοβουλία για τη συλλογή των απόψεων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την ΤΝ ήταν μια ανοικτή δημόσια διαβούλευση, η οποία ακολούθησε τη δημοσίευση της Λευκής Βίβλου του 2020 για την ΤΝ και στο πλαίσιο της οποίας συγκεντρώθηκαν απόψεις σε τρεις ευρείς τομείς: δράσεις για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος αριστείας· επιλογές για ένα κανονιστικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη· και δράσεις που σχετίζονται με τις πτυχές ασφάλειας και ευθύνης της ΤΝ 38 . Εκτός από τις απαντήσεις τους στη δημόσια διαβούλευση, τα κράτη μέλη υπέβαλαν παρατηρήσεις σχετικά με πιθανές αλλαγές στο συντονισμένο σχέδιο και στην κοινή δράση μέσω συζητήσεων στην ομάδα για την ΤΝ και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας 39 , καθώς και μέσω διμερών διαβουλεύσεων με την Επιτροπή.
Προκειμένου να συνεργαστεί ευρύτερα με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με θέματα που αφορούν την ΤΝ, η Επιτροπή δημιούργησε ένα διαδικτυακό φόρουμ, τη συμμαχία για την ΤΝ 40 , που παρέχει μια πλατφόρμα για περίπου 4 000 ενδιαφερόμενα μέρη από όλο τον κόσμο με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συζήτηση των τεχνολογικών και κοινωνικών επιπτώσεων της ΤΝ 41 . Η Επιτροπή διοργάνωσε συνελεύσεις της συμμαχίας για την ΤΝ τον Ιούνιο του 2019 και τον Οκτώβριο του 2020 42 .
Προοπτικές
Με στόχο την κινητοποίηση εμπειρογνωσίας, την παρακολούθηση των τρεχουσών εξελίξεων και τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την ΤΝ, η Επιτροπή θα συνεχίσει
-να ενισχύει τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την υιοθέτηση της ΤΝ — το 2021 η Eurostat θα δρομολογήσει μια πλήρη ενότητα για την ΤΝ που θα καλύπτει την υιοθέτηση επτά τεχνολογιών ΤΝ, τις χρήσεις των τεχνολογιών ΤΝ, την προμήθεια και τους φραγμούς στη χρήση 43 . Το AI Watch θα συνεχίσει να παρακολουθεί και να συλλέγει δεδομένα σχετικά με την υιοθέτηση των τεχνολογιών ΤΝ, μεταξύ άλλων και στον δημόσιο τομέα,
-να στηρίζει το έργο της συμμαχίας για την ΤΝ, αναλαμβάνοντας τη διαχείριση της πλατφόρμας της συμμαχίας και τη διοργάνωση ετήσιων συνελεύσεων για την ΤΝ με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών, με στόχο να τους παράσχει το πλαίσιο ώστε να συμβάλουν στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ για την ΤΝ, και
-να αξιολογεί τις εξελίξεις και να συγκεντρώνει τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με τις τεχνολογίες ΤΝ. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, εάν είναι απαραίτητο, για παράδειγμα, νέες ομάδες εμπειρογνωμόνων ή τομεακές πρωτοβουλίες για την ΤΝ που θα μπορούσαν να συμβάλουν με την παροχή στοιχείων στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ για την ΤΝ ή να συνδράμουν την Επιτροπή στην αξιολόγηση των δράσεων που απαιτούνται για τη στήριξη της εφαρμογής, από τα κράτη μέλη, της πολιτικής της ΕΕ και της προτεινόμενης νομοθεσίας για τις τεχνολογίες ΤΝ.
Η Επιτροπή, σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη:
-να αναλύει —και έως το 2022 να προτείνει— τρόπους ενίσχυσης της παρακολούθησης της ανάπτυξης, της υιοθέτησης και του αντικτύπου των τεχνολογιών ΤΝ στην ΕΕ τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Αυτό θα επιτευχθεί με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το έργο του AI Watch και τις εθνικές πρωτοβουλίες παρατηρητηρίων για την ΤΝ. Στο πλαίσιο της ανάλυσης θα εξετάζονται επίσης τρόποι περαιτέρω ενίσχυσης και ανάπτυξης συνεργειών και δεσμών με υφιστάμενους μηχανισμούς παρακολούθησης 44 ή επικείμενες δομές διακυβέρνησης της ΕΕ για την ΤΝ 45 ή διεθνείς δραστηριότητες παρακολούθησης, και
-να παρακολουθεί τακτικά την εφαρμογή του συντονισμένου σχεδίου, ώστε να διασφαλίζεται ότι παραμένει επικαιροποιημένο. Με βάση τις παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη σχετικά με την επανεξέταση του 2021 και σε διαβούλευση με άλλα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, η Επιτροπή θα προτείνει το 2022 χρονοδιάγραμμα, πίνακα και μεθοδολογία για την επόμενη επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου.
1.3.Ενίσχυση των ανταλλαγών και της συνεργασίας μέσω της ομάδας των κρατών μελών για την ΤΝ και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας
Η δράση για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής, υποστηρίζεται περαιτέρω από μηχανισμούς διακυβέρνησης που διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών και συμβάλλουν στον καθορισμό της στρατηγικής κατεύθυνσης για τη συνεργασία στον τομέα της πολιτικής σχετικά με την ΤΝ.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Η ομάδα των κρατών μελών για την τεχνητή νοημοσύνη και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας (ομάδα των κρατών μελών για την ΤΝ και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας), επικουρούμενη σε τεχνικά θέματα από ομάδα «Σέρπα», ηγήθηκε των συζητήσεων μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής. Διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την αναθεώρηση του συντονισμένου σχεδίου. Η ομάδα συνεδρίαζε τακτικά 46 και διασφάλισε τον συντονισμό μεταξύ των εθνικών υπουργείων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, π.χ. από τη βιομηχανία, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών. Στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν την έγκριση του συντονισμένου σχεδίου του 2018, η ομάδα εξέτασε όλους τους βασικούς τομείς τους οποίους καλύπτει το σχέδιο, συμπεριλαμβανομένων των κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ, των εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού, του νομικού πλαισίου, των ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων, των δεδομένων, των δεξιοτήτων, της ΤΝ για την Πράσινη Συμφωνία, της ΤΝ για την υγεία, των κόμβων ψηφιακής καινοτομίας και της ΤΝ στον τομέα της ασφάλειας.
Προοπτικές
Προκειμένου να διευκολυνθούν οι μηχανισμοί διακυβέρνησης για τη συνεργασία: η ομάδα των κρατών μελών για την ΤΝ και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, με τη βοήθεια της Επιτροπής, θα συνεχίσει:
-να καθοδηγεί τις συζητήσεις μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής 47 — η ομάδα θα ασχοληθεί με θεματικές ή τομεακές ενδελεχείς αναλύσεις σχετικά με θέματα όπως, για παράδειγμα, οι δραστηριότητες τυποποίησης, ο κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος της ΤΝ, οι ευκαιρίες χρηματοδότησης, τα μέτρα για τη στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων, η στήριξη της υιοθέτησης της ΤΝ από τον δημόσιο τομέα και των δημόσιων συμβάσεων ΤΝ, η ΤΝ και η κυβερνοασφάλεια, καθώς και η ΤΝ και η κινητή συνδεσιμότητα.
Η Επιτροπή, με την υποστήριξη των κρατών μελών, θα συνεχίσει:
-να αξιολογεί την ανάγκη εδραίωσης συνεργασίας και δικτύων σε επίπεδο ΕΕ για την ανάπτυξη ικανοτήτων της ΕΕ, και
-σε συνεργασία με τη μελλοντική σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, να ανταλλάσσει βέλτιστες πρακτικές από τα κράτη μέλη σχετικά με την ανάπτυξη, τη διάδοση και την υιοθέτηση συστημάτων ΤΝ.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να διευκολύνουν τη συνεργασία και να δημιουργήσουν ένα σύστημα περιφερειακών δικτύων ΤΝ 48 , και
-να διευκολύνουν τις συζητήσεις για τη δημιουργία εθνικών συμμαχιών και να διευκολύνουν την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών στο πλαίσιο υφιστάμενων εθνικών συνασπισμών για την ΤΝ 49 , φέρνοντας σε επαφή ενδιαφερόμενα μέρη από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, π.χ. σε κοινά εργαστήρια για θεματικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Σε συνεργασία με τη σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, η δράση αυτή θα βοηθήσει τη διασυνοριακή συνεργασία και θα προσελκύσει περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη.
2.Αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δεδομένων
Η διαθεσιμότητα δεδομένων υψηλής ποιότητας, μεταξύ άλλων, με σεβασμό στην πολυμορφία και στην απαγόρευση των διακρίσεων, καθώς και η δυνατότητα χρήσης, συνδυασμού και περαιτέρω χρήσης δεδομένων από διάφορες πηγές με τρόπο που συνάδει με τον ΓΚΠΔ αποτελούν βασικά προαπαιτούμενα και προϋπόθεση για την ανάπτυξη και διάδοση ορισμένων συστημάτων ΤΝ 50 . Ωστόσο, η κοινοχρησία δεδομένων, ιδίως μεταξύ εταιρειών, δεν έχει αναπτυχθεί σε επαρκή κλίμακα, λόγω της έλλειψης οικονομικών κινήτρων, της έλλειψης εμπιστοσύνης και της έλλειψης νομικής σαφήνειας 51 . Ως εκ τούτου, στο συντονισμένο σχέδιο του 2018 προτάθηκε τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων για την απρόσκοπτη διασυνοριακή κοινοχρησία δεδομένων. Τονίστηκε επίσης η σημασία της ανάπτυξης πανευρωπαϊκών υποδομών υπολογιστικής και υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, ιδίως λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού για την πρόσβαση σε δεδομένα 52 .
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Στις 19 Φεβρουαρίου 2020 η Επιτροπή ενέκρινε την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα 53 , η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς δεδομένων για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο. Τούτο συνεπάγεται τη δημιουργία των κατάλληλων κινήτρων για την κοινοχρησία δεδομένων, αλλά και τη θέσπιση πρακτικών, δίκαιων και σαφών κανόνων χωρίς διακρίσεις για την πρόσβαση στα δεδομένα και τη χρήση τους, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αξίες και δικαιώματα, όπως είναι η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η προστασία των καταναλωτών και οι κανόνες περί ανταγωνισμού. Σημαίνει επίσης ότι τα δεδομένα του δημόσιου τομέα θα καταστούν ευρύτερα διαθέσιμα, μέσω του ανοίγματος συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας και της δυνατότητας περαιτέρω χρήσης τους για καινοτομία.
Τον Ιούνιο του 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την κοινοχρησία δεδομένων 54 μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων αρχών (B2G) η οποία εκπονήθηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου 55 και περιείχε σειρά συστάσεων πολιτικής καθώς και νομικών και χρηματοδοτικών συστάσεων, προκειμένου η κοινοχρησία δεδομένων B2G προς το δημόσιο συμφέρον να καταστεί κλιμακούμενη, υπεύθυνη και βιώσιμη πρακτική στην ΕΕ. Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα προωθεί επίσης την κοινοχρησία δεδομένων, για παράδειγμα, πρακτικές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B).
Σε συνέχεια της στρατηγικής για τα δεδομένα, στις 25 Νοεμβρίου 2020 η Επιτροπή πρότεινε νέα πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων 56 . Ο προτεινόμενος κανονισμός περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την αύξηση της εμπιστοσύνης στην κοινοχρησία δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των πρακτικών B2B 57 , και με τον τρόπο αυτόν αποσκοπεί στη διάθεση περισσότερων ποιοτικών δεδομένων για εφαρμογές ΤΝ. Δημιουργεί νέους κανόνες της ΕΕ για την ουδετερότητα που θα επιτρέπουν στους καινοτόμους διαμεσολαβητές δεδομένων να λειτουργούν ως αξιόπιστοι διοργανωτές της κοινοχρησίας δεδομένων. Περιλαμβάνει μέτρα για τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης ορισμένων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα. Παρέχει μέσα για να καταστεί ευκολότερη και ασφαλέστερη για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες η οικειοθελής διάθεση των δεδομένων τους για το ευρύτερο κοινό καλό υπό σαφείς προϋποθέσεις. Ζητεί τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας Δεδομένων» για την υποστήριξη και την παροχή συμβουλών σχετικά με τη διατομεακή τυποποίηση και διαλειτουργικότητα, ως ουσιαστικό στοιχείο για τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας δεδομένων υψηλής ποιότητας. Η πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων μπορεί να συμπληρώνεται από τομεακή νομοθεσία, όπου απαιτείται 58 .
Προοπτικές
Για να στηρίξει δράσεις σχετικά με τα δεδομένα, η Επιτροπή:
-θα εκδώσει πρόταση για πράξη για τα δεδομένα, προκειμένου να τονωθεί η χρήση δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτών από δημόσιες αρχές (B2G), να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που σχετίζονται με την πρόσβαση σε δεδομένα και τη χρήση τους σε περιβάλλοντα μεταξύ επιχειρήσεων, ειδικότερα όσον αφορά τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα που προκύπτουν από αντικείμενα συνδεδεμένα με το διαδίκτυο των πραγμάτων (τρίτο τρίμηνο του 2021) 59 , και
-θα προτείνει εκτελεστική πράξη για τη δωρεάν διάθεση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας του δημόσιου τομέα σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο προς περαιτέρω χρήση (2ο τρίμηνο του 2021) 60 .
Από κοινού με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή:
-θα δρομολογήσει ευρωπαϊκή συμμαχία για βιομηχανικά δεδομένα, παρυφές και υπολογιστικό νέφος, προκειμένου να κινητοποιηθούν ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να ενισχυθεί η βιομηχανική θέση της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά υπολογιστικού νέφους και υπολογιστικής παρυφών. Πρωταρχικός της ρόλος θα είναι η τόνωση του συντονισμού των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην έρευνα, την ανάπτυξη και τη διάδοση ικανοτήτων υπολογιστικού νέφους επόμενης γενιάς σε τοπικό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Η συμμαχία θα συνδεθεί με τους ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων και, ως εκ τούτου, θα προωθήσει καινοτόμα περιβάλλοντα κοινοχρησίας δεδομένων που βασίζονται σε ανοικτές, διαλειτουργικές, ασφαλείς και αποδοτικές ως προς τους πόρους λύσεις υπολογιστικού νέφους και παρυφών. Θα προωθήσει επίσης τις συνέργειες μεταξύ των εργασιών για την ευρωπαϊκή ομοσπονδία υπολογιστικού νέφους και των πρωτοβουλιών των κρατών μελών 61 ,
-θα επενδύσει στους ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων και στην ευρωπαϊκή ομοσπονδία υπολογιστικού νέφους, μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», των χρηματοδοτικών μέσων του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ2) και άλλων μέσων, όπως το EU4Health για τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία. Συγκεκριμένα, με τις πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» και του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ2) που θα δρομολογηθούν το δεύτερο τρίμηνο του 2021, η Επιτροπή:
-θα δρομολογήσει τομεακές δράσεις, όπως ανακοινώθηκε στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα 62 , για τηδημιουργία ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων για τη βιομηχανική μεταποίηση, την Πράσινη Συμφωνία, την κινητικότητα, την υγεία, τη χρηματοδότηση, την ενέργεια, τη γεωργία, τη δημόσια διοίκηση και τις δεξιότητες 63 .
-θα επενδύσει από κοινού στις δράσεις που εστιάζουν στην ανάπτυξη καινοτόμων και ενεργειακά αποδοτικών υπηρεσιών και υποδομών από το νέφος στις παρυφές, στις πλατφόρμες ενδιάμεσου λογισμικού, στη διασύνδεση των υφιστάμενων ικανοτήτων επεξεργασίας δεδομένων στα κράτη μέλη,
-θα συνεχίσει να στηρίζει στο πλαίσιο της ομάδας 4 «Ψηφιακές τεχνολογίες, βιομηχανία και διάστημα» του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», την έρευνα, την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της επόμενης γενιάς τεχνολογιών και υποδομών υπολογιστικής και δεδομένων, με σκοπό να καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς δεδομένων με τους αντίστοιχους χώρους δεδομένων και ενός αξιόπιστου και ασφαλούς οικοσυστήματος ΤΝ. Οι πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων θα δημοσιευθούν τον Απρίλιο του 2021· και
-θα συνδράμει όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη στη δημιουργία ενός πιθανού σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) με επίκεντρο τις υποδομές υπολογιστικού νέφους επόμενης γενιάς και τις συναφείς υπηρεσίες.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να επενδύσουν στην ενίσχυση της θέσης της Ευρώπης στον τομέα του υπολογιστικού νέφους επόμενης γενιάς και των τεχνολογιών παρυφών και να προωθήσουν την υιοθέτηση του υπολογιστικού νέφους μέσω των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και σύμφωνα με το παράδειγμα συνιστώσας της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Επέκταση» 64 του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και μέσω πολυκρατικών έργων.
3.Προώθηση κρίσιμης υπολογιστικής ικανότητας
Χωρίς υποδομή υπολογιστικής, η διαθεσιμότητα δεδομένων δεν θα δημιουργήσει προστιθέμενη αξία 65 . Ως εκ τούτου, η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης των τεχνολογικών συστημάτων και των υποδομών επεξεργασίας δεδομένων επόμενης γενιάς ως στοιχείων καίριας σημασίας για τη διευκόλυνση της χρήσης δεδομένων για την ΤΝ 66 .
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Για τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων (HPC) στην Ευρώπη, η κοινή επιχείρηση EuroHPC συντονίζει τις προσπάθειες και συγκεντρώνει πόρους μεταξύ 32 συμμετεχουσών χωρών με στόχο την ανάπτυξη και τη χρήση υποδομών υπερυπολογιστικής παγκόσμιας κλάσης, με δυνατότητα εύκολης και ασφαλούς πρόσβασης από οπουδήποτε στην Ευρώπη.
Οι κύριες τάσεις όσον αφορά το υλισμικό ΤΝ μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: 1) οι λύσεις ΤΝ επόμενης γενιάς θα πρέπει να είναι ισχυρότερες και ενεργειακά αποδοτικότερες ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες ολοένα και περισσότερο εξελιγμένων μοντέλων εκπαίδευσης, και 2) η υπολογιστική θα μεταβαίνει όλο και περισσότερο στις «παρυφές», σε συσκευές που βρίσκονται πιο κοντά στους χρήστες και είναι σε θέση να υλοποιούν εφαρμογές ΤΝ σε πραγματικό χρόνο. Οι τάσεις αυτές απαιτούν προσαρμογή της υποδομής και η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα, όπως περιγράφεται κατωτέρω, ώστε να καταστεί δυνατή η διασφάλιση των υποδομών υπολογιστικής επόμενης γενιάς.
Συνεπώς, η ΕΕ επικεντρώνεται σε δράσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης υλισμικού ΤΝ. Τα μοντέλα ΤΝ καθίστανται ολοένα και περισσότερο απαιτητικά από άποψη υπολογιστικής ισχύος, με αποτέλεσμα η ταχεία πρόσβαση σε δεδομένα από τη μνήμη, δηλαδή οι αποδοτικοί επεξεργαστές υψηλών επιδόσεων, να είναι πρωταρχικής σημασίας για τις υποδομές ΤΝ 67 . Επιπλέον, τα μοντέλα ΤΝ είναι εξαιρετικά απαιτητικά από άποψη ενέργειας και, καθώς οι τεχνολογίες ΤΝ διεισδύουν περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή, αυτή η ζήτηση ενέργειας δεν είναι βιώσιμη 68 . Ως εκ τούτου, η υιοθέτηση της ΤΝ απαιτεί πρόσβαση σε εξειδικευμένους επεξεργαστές ΤΝ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης που παρέχουν την αναγκαία υπολογιστική ισχύ και είναι αποδοτικότεροι, κατά πολλές τάξεις μεγέθους, από τους επεξεργαστές γενικής χρήσης. Σε αυτόν τον τομέα έρευνας, για παράδειγμα, οι καινοτόμες τεχνολογίες που είναι εμπνευσμένες από τον εγκέφαλο, όπως η νευρομορφική υπολογιστική, έχουν τη δυνατότητα να αποφέρουν πρωτοποριακή ενεργειακή απόδοση. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή έχει στηρίξει πρωτοποριακές εργασίες σε τεχνολογίες ΤΝ χαμηλής ισχύος στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» και στηρίζει πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ανάπτυξη και αξιοποίηση των εν λόγω ικανοτήτων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και με ερευνητικές δράσεις σχετικά με καινοτόμες αρχιτεκτονικές για επεξεργαστές εξαιρετικά χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, καθώς και μέσω της θεσμοθετημένης ευρωπαϊκής σύμπραξης για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες 69 , με ιδιαίτερη έμφαση στις εφαρμογές ΤΝ παρυφών.
Η εμβληματικής πρωτοβουλία «Επέκταση» 70 της ετήσιας στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη 71 2021 στοχεύει, μεταξύ άλλων, σε επενδύσεις σε μικροηλεκτρονική αιχμής, με ιδιαίτερη έμφαση στους επεξεργαστές όπως τα τσιπ ΤΝ. Τον Δεκέμβριο του 2020, με στόχο την εδραίωση της θέσης της ΕΕ όσον αφορά τις ικανότητες σχεδιασμού και παραγωγής προηγμένων τσιπ, 18 κράτη μέλη υπέγραψαν δήλωση σχετικά με τους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών 72 . Επίσης, κατά την περίοδο 2019-2020, τα έργα AI4DI 73 , TEMPO 74 και ANDANTE 75 στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης «Ηλεκτρονικά συστατικά στοιχεία και συστήματα για την ευρωπαϊκή πρωτοπορία» (ΚΕ ECSEL) 76 αφορούσαν υποδομές για την ΤΝ. Ένας άλλος τομέας ανάπτυξης και χρηματοδότησης που λαμβάνει στήριξη από την Επιτροπή είναι η φωτονική. Ο συνδυασμός ηλεκτρονικών με οπτικά στοιχεία μπορεί να οδηγήσει στην ενσωμάτωση της ΤΝ στην ανίχνευση εικόνας και να μειώσει την κατανάλωση ισχύος και τη λανθάνουσα καθυστέρηση στα νευρωνικά δίκτυα.
Προοπτικές
Με στόχο την ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος σχεδιασμού και παραγωγής επεξεργαστών και ημιαγωγών, καθώς και την επέκταση της βιομηχανικής παρουσίας σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, η Επιτροπή, με την υποστήριξη των κρατών μελών:
-θα δρομολογήσει βιομηχανική συμμαχία για τη μικροηλεκτρονική 77 με σκοπό την κατάρτιση στρατηγικών χαρτών πορείας, ερευνητικών και επενδυτικών σχεδίων για τον σχεδιασμό, τη διάδοση και την κατασκευή επεξεργαστών για την ΤΝ, την επεξεργασία δεδομένων και την επικοινωνία, λαμβάνοντας υπόψη το πλήρες οικοσύστημα ημιαγωγών και τα σχετικά συστατικά στοιχεία. Αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση του οικοσυστήματος σχεδιασμού ηλεκτρονικών προϊόντων και στη δημιουργία της κατασκευαστικής ικανότητας σε πολύ προηγμένους κόμβους,
-θα διευκολύνει τις προπαρασκευαστικές εργασίες κατά τη διάρκεια του 2021 με όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη για ένα πιθανό σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ), με έμφαση στην επόμενη γενιά προηγμένων επεξεργαστών για την ΤΝ, την επεξεργασία δεδομένων και την επικοινωνία,
-θα αφιερώσει μια εγκατάσταση δοκιμών και πειραματισμού, με την υποστήριξη του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», σε συστατικά στοιχεία και συστήματα ΤΝ παρυφών, με πρόσκληση υποβολής προτάσεων που θα δημοσιευθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2021, για μια υποδομή παγκόσμιας κλάσης για τη δοκιμή και την επικύρωση προηγμένων υπολογιστικών τεχνολογιών ΤΝ σε ευρύ φάσμα εφαρμογών,
-θα επενδύσει στην έρευνα και την καινοτομία για τις υπολογιστικές ανάγκες της ΤΝ παρυφών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης μέσω της θεσμοθετημένης ευρωπαϊκής σύμπραξης για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (τρίτο τρίμηνο του 2021). Η εν λόγω σύμπραξη, η οποία βασίζεται στην τρέχουσα ΚΕ ECSEL, θα ενισχύσει τις δυνατότητες της Ευρώπης να καινοτομεί σε ηλεκτρονικά συστατικά στοιχεία και συστήματα, καθώς και σε συναφείς τεχνολογίες λογισμικού. Ένας από τους πρωταρχικούς στρατηγικούς στόχους θα είναι η ανάπτυξη λύσεων επεξεργασίας ΤΝ, ιδίως για εφαρμογές παρυφών και ενσωματωμένες εφαρμογές. Μέσω κοινών δράσεων, η σύμπραξη για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες θα παρέχει αξιόπιστες, ασφαλείς και χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης λύσεις που ευνοούν τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος υπολογιστικής που βασίζεται στην αριστεία και την εμπιστοσύνη 78 .
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να συνεχίσουν την ανάπτυξη εθνικών ολοκληρωμένων υποδομών διαχείρισης δεδομένων μεγάλης κλίμακας και υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων για τη στήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της ανάπτυξης δεξιοτήτων στον τομέα της ΤΝ μέσω περιφερειακών, εθνικών και ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας,
-να διασφαλίσουν ότι οι οργανισμοί της ακαδημαϊκής κοινότητας, της βιομηχανίας και του δημόσιου τομέα μπορούν να αξιοποιήσουν τις εθνικές υποδομές και την εμπειρογνωσία στον τομέα της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων και της διαχείρισης δεδομένων για τη βελτιστοποίηση και την επέκταση της καινοτομίας και των εφαρμογών τους στον τομέα της ΤΝ, και
-να επενδύσουν στην ενίσχυση της θέσης της Ευρώπης στον τομέα των επεξεργαστών και των τεχνολογιών ημιαγωγών για την ΤΝ μέσω των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, σύμφωνα με το παράδειγμα του τομέα εμβληματικής πρωτοβουλίας «Επέκταση» του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και μέσω πολυκρατικών έργων.
II.Ανάδειξη της ΕΕ σε τόπο όπου η αριστεία αναπτύσσεται από το εργαστήριο στην αγορά
Η ανάπτυξη και η διάδοση τεχνολογιών ΤΝ, πέραν της υποδομής δεδομένων και υπολογιστικής, απαιτούν επίσης στοχευμένες δράσεις και επαρκείς πόρους, με επίκεντρο την αριστεία στην έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ), διαθεσιμότητα των απαιτούμενων ταλέντων και δεξιοτήτων, υποστηρικτικό πλαίσιο πολιτικής και διεθνή συντονισμό. Οι δράσεις αυτές είναι «οριζόντιες», δηλαδή καλύπτουν όλους τους τομείς πολιτικής και συμβάλλουν στην ανάδειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τόπο όπου η αριστεία αναπτύσσεται από το εργαστήριο στην αγορά. Οι προτεινόμενες «οριζόντιες» κοινές δράσεις καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής της ΤΝ. Αυτό περιλαμβάνει δράσεις για τη διευκόλυνση ενός οικοσυστήματος αριστείας, συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας κλάσης θεμελιακής και προσανατολισμένης στις εφαρμογές έρευνας, ανάπτυξης, διάδοσης και εμπορευματοποίησης/υιοθέτησης της ΤΝ, καθώς και μέτρα για τη στήριξη της εμπιστοσύνης στις τεχνολογίες ΤΝ, την καλλιέργεια ταλέντων και δεξιοτήτων και την ενίσχυση της παγκόσμιας προβολής της ΕΕ.
4.Συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, π.χ. μέσω της ευρωπαϊκής σύμπραξης για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική και μέσω ομάδων εμπειρογνωμόνων
Η παρούσα ενότητα επικεντρώνεται σε δράσεις που είναι απαραίτητες για τον καθορισμό και τη συλλογική συμμετοχή στην υποστήριξη ενός χάρτη πορείας για την αριστεία και για την ευρύτερη διάδοση της ΤΝ.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις φέρνουν σε επαφή την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και ιδιωτικούς και/ή δημόσιους εταίρους για να αντιμετωπίσουν και να υλοποιήσουν ορισμένες από τις πλέον επείγουσες προκλήσεις της Ευρώπης και να εκσυγχρονίσουν τη βιομηχανία μέσω συντονισμένων πρωτοβουλιών έρευνας και καινοτομίας 79 . Οι συμπράξεις παρέχουν, μεταξύ άλλων, μια νομική δομή για τη συγκέντρωση πόρων και τη διαμόρφωση κρίσιμης μάζας, καθώς και τη βελτίωση της αποδοτικότητας της χρηματοδότησης της έρευνας και της καινοτομίας σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω της από κοινού χρήσης οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, καθώς και πόρων υποδομής. Οι συμπράξεις διευκολύνουν επίσης τη δημιουργία εσωτερικής αγοράς για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, παρέχουν στις καινοτόμες τεχνολογίες τη δυνατότητα να φθάσουν γρήγορα στην αγορά και διευκολύνουν την κλιμάκωση των προσπαθειών έρευνας και καινοτομίας που απαιτούνται για την αντιμετώπιση κρίσιμων κοινωνικών προκλήσεων και σημαντικών στόχων πολιτικής της ΕΕ.
Διάφορες συμπράξεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» αφορούσαν ειδικά τις τεχνολογίες ΤΝ. Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για την αξιοποίηση των μαζικών δεδομένων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ένωσης για την αξιοποίηση των μαζικών δεδομένων (Big Data Value Association, BDVA) έχει ως στόχο τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας που σχετίζεται με τα δεδομένα, την ενίσχυση της οικοδόμησης κοινοτήτων γύρω από τα δεδομένα και προετοιμάζει το έδαφος για μια ακμάζουσα οικονομία βασιζόμενη στα δεδομένα στην Ευρώπη 80 . Η ΣΔΙΤ για τη ρομποτική (SPARC) φέρνει σε επαφή την ευρωπαϊκή βιομηχανία ρομποτικής, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικής θέσης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ρομποτικής και την προώθηση της αριστείας της επιστημονικής βάσης της 81 .
Η συμβατική σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων δρομολογήθηκε το 2014 για την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς τεχνολογιών, εφαρμογών και συστημάτων υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων προς την κατεύθυνση της εξακλίμακας 82 και για την επίτευξη αριστείας στην παροχή και χρήση εφαρμογών υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων 83 . Από τον Δεκέμβριο του 2018, με τη δημιουργία της κοινής επιχείρησης για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (ΚΕ EuroHPC), η εν λόγω σύμπραξη έπαυσε να υφίσταται και η ιδιωτική πλευρά προσχώρησε στην ΚΕ EuroHPC. Η ΚΕ EuroHPC παρέχει στην ΕΕ και στις συμμετέχουσες χώρες της EuroHPC τη δυνατότητα να συντονίσουν τις προσπάθειές τους και να συγκεντρώσουν τους πόρους τους για την ανάπτυξη υπερυπολογιστών εξακλίμακας παγκόσμιας κλάσης και να καταστήσουν την Ευρώπη παγκόσμια ηγέτιδα στον τομέα της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων, παρέχοντας υπολογιστικές λύσεις και βελτιωμένη συνεργασία στον τομέα της προηγμένης επιστημονικής έρευνας.
Η κοινή επιχείρηση «Ηλεκτρονικά συστατικά στοιχεία και συστήματα για την ευρωπαϊκή πρωτοπορία» (ΚΕ ECSEL) 84 είναι η πρώτη που έχει βασίσει τη διακυβέρνησή της σε τριμερές μοντέλο (Επιτροπή, συμμετέχοντα κράτη και βιομηχανία). Στόχος της είναι να διασφαλίσει εμπειρογνωσία παγκόσμιας κλάσης σε βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και ανταγωνιστική ηγετική θέση της Ευρώπης στον τομέα του υλισμικού και του ενσωματωμένου λογισμικού που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και τη διάδοση ψηφιακών συστημάτων που βασίζονται στην ΤΝ.
Η ΣΔΙΤ για τη φωτονική (Photonics21) 85 έχει ως στόχο να αναδείξει την Ευρώπη ως ηγετική δύναμη στην ανάπτυξη και τη διάδοση τεχνολογιών φωτονικής σε διάφορους τομείς εφαρμογών, όπως οι τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), ο φωτισμός, η βιομηχανική μεταποίηση, οι βιοεπιστήμες και η ασφάλεια. Η ΣΔΙΤ για τα εργοστάσια του μέλλοντος ΣΔΙΤ 86 για προηγμένη μεταποίηση έχει ως στόχο την πραγμάτωση της επόμενης βιομηχανικής επανάστασης (εργοστάσια 4.0).
Προοπτικές
Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τις ευρωπαϊκές συμπράξεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και να ενισχύει τη στρατηγική προσέγγιση της έρευνας και της καινοτομίας (Ε&Κ) στις τεχνολογίες ΤΝ.
Η Επιτροπή το 2021:
-θα συστήσει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες ευρωπαϊκές συμπράξεις 87 που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ΤΝ, στις οποίες περιλαμβάνονται:
-μια ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική 88 — κύριος στόχος είναι η προώθηση της καινοτομίας, της υιοθέτησης και της αποδοχής τεχνολογιών ΤΝ, δεδομένων και ρομποτικής 89 . Η σύμπραξη θα δημιουργήσει γέφυρες μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, οι οποίες καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη ενός ανθρωποκεντρικού και αξιόπιστου ευρωπαϊκού οράματος για την ΤΝ 90 . Θα δημιουργήσει δεσμούς με τα κράτη μέλη και θα παράσχει επισκόπηση των σημαντικότερων εθνικών πολιτικών και πρωτοβουλιών με τον διορισμό εθνικών και/ή περιφερειακών πρεσβευτών,
-θα δώσει συνέχεια στην πρότασή της του Σεπτεμβρίου του 2020 για νέο κανονισμό που θα αντικαταστήσει τον κανονισμό του Συμβουλίου του 2018 για τη σύσταση της κοινής επιχείρησης EuroHPC — η πρόταση αυτή προβλέπει φιλόδοξη αποστολή και σημαντικά μεγαλύτερο προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2033 ώστε να παράσχει στην Ευρώπη μια παγκοσμίως κορυφαία υπερσυνδεδεμένη υποδομή υπερυπολογιστικής και κβαντικής υπολογιστικής,
-θα προτείνει μέσω της ενιαίας βασικής πράξης μια θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες. Με βάση τα επιτεύγματα της ΚΕ ECSEL, κύριος στόχος της είναι η προώθηση των εξελίξεων για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος επεξεργαστών και τεχνολογιών ημιαγωγών, αντιμετωπίζοντας βασικές τεχνολογικές προκλήσεις, προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας, καθώς και κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις,
-η ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για τη φωτονική 91 θα διασφαλίσει την τεχνολογική κυριαρχία της Ευρώπης μέσω καινοτομιών στον τομέα της φωτονικής και μέσω της μεταφοράς τους σε εφαρμογές, βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας και ευημερία σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, και
-Η ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού «Made in Europe» 92 θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για τη βιώσιμη μεταποίηση στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων μέσω της ΤΝ, συμβάλλοντας σε μια ανταγωνιστική και ανθεκτική μεταποιητική βιομηχανία στην Ευρώπη και ενισχύοντας την προστιθέμενη αξία στις αλυσίδες εφοδιασμού σε όλους τους τομείς, και
-θα στηρίξει και θα διευκολύνει συνέργειες (συμπεριλαμβανομένης της διοργάνωσης κοινών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων) μεταξύ ευρωπαϊκών συμπράξεων (κοινού προγραμματισμού και θεσμοθετημένων) που στρέφονται γύρω από τις τεχνολογίες ΤΝ, όπως η σύμπραξη για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, η σύμπραξη για τη φωτονική, η σύμπραξη «Made in Europe», η EuroHPC 93 και η σύμπραξη για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες.
5.Δημιουργία και κινητοποίηση ερευνητικών ικανοτήτων
Η παρούσα ενότητα επικεντρώνεται σε μέτρα για την τόνωση της αριστείας στην έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της ΤΝ και για τη βελτίωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας 94 .
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Εκτός από τα στρατηγικά θεματολόγια έρευνας των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, η ΕΕ αναλαμβάνει επίσης δράση για την ενίσχυση της αριστείας στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και για την προώθηση των ταλέντων στην Ευρώπη. Μέσω του προγράμματος «Ορίζων 2020», η Επιτροπή επένδυσε 50 εκατ. EUR 95 σε διάστημα 4 ετών για τη δημιουργία μιας ερευνητικής κοινότητας άκρως δικτυωμένων κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ 96 . Στόχος είναι να αυξηθεί η συνεργασία μεταξύ των καλύτερων ερευνητικών ομάδων στην Ευρώπη, ώστε να μπορέσουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την αντιμετώπιση σημαντικών επιστημονικών και τεχνολογικών προκλήσεων στον τομέα της ΤΝ, και να διευκολυνθεί η στενότερη συνεργασία, η ολοκλήρωση και οι συνέργειες μεταξύ των ερευνητικών ομάδων και της βιομηχανίας. Έχουν επιλεγεί πέντε έργα για τη δημιουργία του δικτύου, με σκοπό τη συγκέντρωση ερευνητών παγκοσμίου κύρους και την καθιέρωση κοινής προσέγγισης, οράματος και ταυτότητας για το ευρωπαϊκό σύστημα ΤΝ· σε αυτά περιλαμβάνονται τέσσερα δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ και μία δράση συντονισμού και στήριξης 97 .
Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η στήριξη της έρευνας από την ΕΕ συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ, η Επιτροπή αξιολόγησε τις διατομεακές επενδύσεις της στην ΤΝ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» με βάση τις τρέχουσες τάσεις και ανάγκες στον τομέα της έρευνας και εντόπισε μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες για την ΤΝ, κυρίως στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Χρησιμοποίησε επίσης στοιχεία από τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη Λευκή Βίβλο για την ΤΝ και στοχευμένη διαβούλευση από την κοινότητα ΤΝ, ειδικότερα τη ΣΔΙΤ για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, για τον προγραμματισμό νέων θεμάτων στην έρευνα για την ΤΝ και πρόσθετων δικτύων κέντρων αριστείας.
Προοπτικές
Για να προωθήσει την αριστεία στην έρευνα, η Επιτροπή:
-θα δημιουργήσει, αρχής γενομένης από το 2021, και σε στενό διάλογο με τα κράτη μέλη και την ευρύτερη κοινότητα ΤΝ, ένα εμβληματικό κέντρο για την ΤΝ στην Ευρώπη, όπως ανακοινώθηκε στη Λευκή Βίβλο. Το εμβληματικό κέντρο για την ΤΝ θα βασιστεί στα υφιστάμενα και τα μελλοντικά δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ, με στόχο τη δημιουργία συμμαχίας ισχυρών ευρωπαϊκών ερευνητικών οργανισμών που θα μοιράζονται έναν κοινό χάρτη πορείας για τη στήριξη της αριστείας στη βασική και την εφαρμοσμένη έρευνα, την εναρμόνιση των εθνικών προσπαθειών στον τομέα της ΤΝ, την προώθηση της καινοτομίας και των επενδύσεων, την προσέλκυση και διατήρηση ταλέντων στον τομέα της ΤΝ στην Ευρώπη και τη δημιουργία συνεργειών και οικονομιών κλίμακας. Η πρωτοβουλία αυτή θα φέρει σε επαφή κορυφαίους παράγοντες από τον τομέα της έρευνας, τα πανεπιστήμια και τη βιομηχανία στην Ευρώπη προκειμένου να εργαστούν σε σχέση με από κοινού συμφωνημένες φιλόδοξες προκλήσεις, με πρωταρχικό στόχο να αναδειχθεί σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς όσον αφορά την αριστεία στον τομέα της ΤΝ. Ως εκ τούτου, η πολυμορφία της Ευρώπης θα τονώσει τον υγιή ανταγωνισμό, αντί να οδηγήσει στον κατακερματισμό της κοινότητας ΤΝ,
-θα χρηματοδοτήσει στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», το 2021 και το 2022, πρόσθετα δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ τα οποία θα αφορούν συμπληρωματικούς ερευνητικούς τομείς που δεν καλύπτονται ακόμη από τα υφιστάμενα δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ και θα ενισχύσουν τις ερευνητικές προσπάθειες που αφορούν κρίσιμα ερευνητικά θέματα στον τομέα της ΤΝ. Με τον τρόπο αυτόν θα προωθηθεί η ανάπτυξη ασφαλέστερης, περισσότερο προστατευμένης και περισσότερο αξιόπιστης ΤΝ, θα υποστηριχθεί η θεμελιακή και προσανατολισμένη στις εφαρμογές έρευνα για την ΤΝ επόμενης γενιάς, με στόχο να παραμείνει η Ευρώπη στην αιχμή της ΤΝ,
-στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», αρχής γενομένης από το 2021, θα προαγάγει την εξέλιξη της τεχνολογίας σε διάφορους τομείς της έρευνας για την ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας για το επόμενο επίπεδο πληροφοριών και αυτονομίας των συστημάτων που βασίζονται στην ΤΝ, της διαφάνειας στην ΤΝ, της πιο πράσινης ΤΝ, της ΤΝ για σύνθετα συστήματα, της προόδου σε δίκτυα ΤΝ παρυφών, των αμερόληπτων συστημάτων ΤΝ, της ενδυνάμωσης των ανθρώπων με προηγμένη στήριξη ΤΝ,
-πέραν της ανάπτυξης τεχνολογιών γενικής εφαρμογής, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα καταδείξει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η ΤΝ συμβάλλει στον μετασχηματισμό σημαντικών οικονομικών τομέων της παραγωγής και των υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στην εργασία 98 , και θα αντιμετωπίσει μείζονες κοινωνικές προκλήσεις σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη, η ασφάλεια των πολιτών, η κλιματική αλλαγή, η ενέργεια, η κινητικότητα, τα μέσα ενημέρωσης (π.χ. αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης) και τα γεωργικά είδη διατροφής,
-στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής σύμπραξης κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, θα κινητοποιήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω του στρατηγικού θεματολογίου έρευνας, καινοτομίας και διάδοσης 99 για την ανάπτυξη και εφαρμογή της στρατηγικής έρευνας, καινοτομίας και διάδοσης για την Ευρώπη, με έμφαση στην υπεύθυνη ανάπτυξη και χρήση της ΤΝ, και
-στόχος είναι τα έργα που σχετίζονται με την ΤΝ και λαμβάνουν χρηματοδότηση Ε&Κ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» να τηρούν, κατά περίπτωση, την αρχή της «δεοντολογίας εκ σχεδιασμού», συμπεριλαμβανομένης της αξιόπιστης ΤΝ. Επιπλέον, προκειμένου να επιτευχθεί μια ποικιλόμορφη ερευνητική κοινότητα στον τομέα της ΤΝ, η Επιτροπή τάσσεται υπέρ της πολυμορφίας και της συμπεριληπτικότητας στις κοινοπραξίες έργων.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να δημιουργήσουν περιφερειακά και εθνικά ερευνητικά κέντρα αριστείας στον τομέα της ΤΝ για παράδειγμα με τη χρήση εθνικών χρηματοδοτικών μέσων και κονδυλίων του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, και να δημιουργήσουν μια δομή μεταφοράς έρευνας και τεχνολογίας η οποία να είναι ικανή να προσελκύει και να διατηρεί ταλέντα, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να καταστεί εθνικό σημείο αναφοράς για την έρευνα και την ανάπτυξη στον τομέα της ΤΝ. Τα κέντρα θα διασφαλίσουν την περιφερειακή προβολή και ανταλλαγή, θα συνεργαστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και, μαζί με τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ δίκτυα, θα δημιουργήσουν το κατανεμημένο ευρωπαϊκό εμβληματικό κέντρο για την ΤΝ, και
-να ενισχύσουν τις επενδύσεις στην έρευνα στον τομέα της ΤΝ σε εθνικό επίπεδο, π.χ. μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
6.Παροχή εργαλείων μέσω πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία και περιβάλλοντος στο οποίο οι φορείς ανάπτυξης μπορούν να πραγματοποιούν δοκιμές και να πειραματίζονται (εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού), και οι ΜΜΕ και οι δημόσιες διοικήσεις να υιοθετήσουν την ΤΝ (ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας)
Η παρούσα ενότητα επικεντρώνεται σε μέτρα που συμβάλλουν στη διοχέτευση της καινοτομίας από το εργαστήριο στην αγορά, ώστε να διασφαλιστεί η ευρεία υιοθέτηση και διάδοση των τεχνολογιών ΤΝ.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού με καινοτόμα συστήματα ΤΝ είναι απαραίτητες για τη διάδοση και την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), οι οποίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πλήρη αξιοποίηση των ραγδαίων εξελίξεων στις ψηφιακές τεχνολογίες για να καταστούν ανταγωνιστικές και καινοτόμες 100 . Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, η ΕΕ έχει προτείνει δύο δέσμες μέτρων:
-Εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού — δηλαδή τεχνολογικές υποδομές που διαθέτουν συγκεκριμένη ειδίκευση και πείρα στη δοκιμή ώριμων τεχνολογικών εφαρμογών συγκεκριμένου τομέα, σε πραγματικές ή σχεδόν πραγματικές συνθήκες. Στόχος είναι να παρασχεθεί στους φορείς ανάπτυξης μια υποδομή για τη δοκιμή της τεχνολογίας ΤΝ πριν από τη διάθεσή της στην αγορά, και
-Κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας — «υπηρεσίες μίας στάσης» που βοηθούν όλες τις εταιρείες που ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν την ΤΝ να καταστούν ανταγωνιστικότερες όσον αφορά τις επιχειρηματικές/παραγωγικές διαδικασίες, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους με τη χρήση τεχνολογιών ΤΝ. Οι ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας παρέχουν στις εταιρείες τη δυνατότητα να δοκιμάζουν τις τεχνολογίες ΤΝ πριν πραγματοποιήσουν επενδύσεις, καθώς και σχετικές υπηρεσίες, όπως συμβουλές χρηματοδότησης και συμβουλές σχετικά με την κατάρτιση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων που απαιτούνται για έναν επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό.
Εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού
Στο συντονισμένο σχέδιο του 2018 αναφερόταν ότι προκειμένου να βελτιστοποιηθούν οι επενδύσεις και να μην υπάρξει αλληλοεπικάλυψη ή ανταγωνισμός μεταξύ των προσπαθειών, θα πρέπει να ανεγερθούν εξειδικευμένες εγκαταστάσεις αναφοράς μεγάλης κλίμακας, οι οποίες θα είναι λίγες στον αριθμό και προσβάσιμες για όλους τους παράγοντες της Ευρώπης. Μετά την έγκριση του συντονισμένου σχεδίου και κατά την προετοιμασία του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», η Επιτροπή έλαβε προπαρασκευαστικά μέτρα για την ανάπτυξη αυτής της έννοιας και για την προετοιμασία των εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της ΤΝ. Συγκεκριμένα, αρχής γενομένης από το 2019, η Επιτροπή συνεργάστηκε εντατικά με τα κράτη μέλη για τη βελτίωση της έννοιας των εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού και την ιεράρχηση των σχετικών τομέων. Τον Ιανουάριο του 2020 η Επιτροπή διοργάνωσε πέντε εργαστήρια, στα οποία συμμετείχαν ενδιαφερόμενοι από τη βιομηχανία, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τα κράτη μέλη, προκειμένου να συζητήσουν σχετικά με εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού για συγκεκριμένους τομείς (γεωργικά είδη διατροφής, μεταποίηση, υγειονομική περίθαλψη και έξυπνες πόλεις) και τεχνολογίες (ΤΝ παρυφών).
Τα αποτελέσματα των προπαρασκευαστικών εργασιών και των ανταλλαγών με τα ενδιαφερόμενα μέρη δείχνουν ότι ο πειραματισμός και η δοκιμή υπερσύγχρονης τεχνολογίας σε πραγματικά περιβάλλοντα αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο για τη μετάβαση της τεχνολογίας στην αγορά και αποτελούν μέρος της αλυσίδας καινοτομίας όπου το σύστημα ΤΝ της Ευρώπης χρειάζεται σημαντική στήριξη για να παραμείνει ανταγωνιστικό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η εγκατάσταση δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της ΤΝ παρυφών διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο για το οικοσύστημα αριστείας της ΤΝ. Η ΤΝ παρυφών προσφέρει σαφή οφέλη ως τεχνολογία υλισμικού: παρέχει λειτουργίες σε πραγματικό χρόνο, καθώς και πλεονεκτήματα όσον αφορά την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα των δεδομένων και την κατανάλωση ενέργειας. Η εγκατάσταση δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της ΤΝ παρυφών έχει ως στόχο, ως ευρωπαϊκή πλατφόρμα, να παράσχει σε εταιρείες οποιουδήποτε μεγέθους τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν δοκιμές και να πειραματιστούν με καινοτόμα συστατικά στοιχεία ΤΝ παρυφών που βασίζονται σε προηγμένες τεχνολογίες υπολογιστικής χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, όπως η νευρομορφική υπολογιστική. Δεδομένης της σημερινής εξάρτησης της ΕΕ από τις τεχνολογίες υπολογιστικής, του υψηλού κόστους του απαραίτητου εξοπλισμού ημιαγωγών και της ανάγκης για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, η εγκατάσταση δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της ΤΝ παρυφών είναι απαραίτητη για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό, ώστε οι ευρωπαϊκές εταιρείες να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπολογιστικό υλισμικό ΤΝ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Με άλλα λόγια, η εγκατάσταση δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της ΤΝ παρυφών θα εφοδιάσει την Ευρώπη με ένα οικοσύστημα αριστείας που θα χρησιμεύσει ως βασικό μέσο για την επίτευξη τεχνολογικής υπεροχής στον τομέα της ΤΝ.
Προκειμένου οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στο σύστημα ΤΝ, θα πρέπει να είναι εύχρηστες, να λειτουργούν σε πραγματικές συνθήκες, να διασφαλίζουν τη συμμετοχή των τελικών χρηστών και να χρησιμοποιούνται από τους φορείς ανάπτυξης σε ολόκληρο τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, ιδίως τις ΜΜΕ 101 . Επιπλέον, η αποδοτική αλληλεπίδραση μεταξύ των εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού και των χώρων δεδομένων έχει θεμελιώδη σημασία για τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού και για τη διασφάλιση πρόσβασης χωρίς διακρίσεις στην αγορά. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με τη συνένωση των χώρων δεδομένων και των εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη δοκιμή της στιβαρότητας, της αξιοπιστίας και της ασφάλειας των τεχνολογιών ΤΝ μέσω της δοκιμής της ικανότητάς τους να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που πρόκειται να καθοριστούν στον κανονισμό για την ΤΝ. Τέλος, τα έργα εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού θα πρέπει να αλληλεπιδρούν με παράλληλες πρωτοβουλίες στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα ΤΝ κατά παραγγελία.
Κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας
Προκειμένου να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις (ιδίως τις ΜΜΕ) να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις νέες τεχνολογίες, η Επιτροπή δρομολόγησε το 2016 την πρωτοβουλία «Ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας». Ένας από τους πυλώνες αυτής της πρωτοβουλίας είναι η δημιουργία και η στήριξη κόμβων ψηφιακής καινοτομίας, οι οποίοι παρέχουν πρόσβαση σε τεχνική εμπειρογνωσία και δυνατότητες πειραματισμού, ώστε οι εταιρείες να μπορούν να πραγματοποιούν δοκιμές πριν προβούν σε επενδύσεις 102 . Οι κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας παρέχουν επίσης υπηρεσίες καινοτομίας, όπως χρηματοδοτικές συμβουλές, καθώς και κατάρτιση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για έναν επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό. Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες έχουν επενδύσει σε κόμβους ψηφιακής καινοτομίας και η Επιτροπή (μέσω έργων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» το 2019 και το 2020) διέθεσε περισσότερα από 200 εκατ. EUR για τη δικτύωση των κόμβων ψηφιακής καινοτομίας. Περίπου το ήμισυ της εν λόγω χρηματοδότησης αφορούσε καινοτομίες σε τομείς σχετικούς με την ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της ρομποτικής και των μαζικών δεδομένων, ενώ επίσης υλοποιήθηκαν και ειδικές δραστηριότητες για περιφέρειες με λίγους κόμβους ψηφιακής καινοτομίας. Τα έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» συνήθως κλιμακώνουν τη χρηματοδότηση μέσω ανοικτών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων προς τις ΜΜΕ, ώστε να τους παρέχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε καινοτόμα πειράματα με κόμβους ψηφιακής καινοτομίας σε διασυνοριακό πλαίσιο. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) αξιολόγησε αυτή τη διάσταση της πρωτοβουλίας για την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και συνέστησε στην Επιτροπή, σε συντονισμό με τα κράτη μέλη, να αναλάβει περαιτέρω δράση για τη χρηματοδότηση και την παρακολούθηση των κόμβων ψηφιακής καινοτομίας 103 .
Η στήριξη στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» θα λάβει υπόψη τις παρατηρήσεις του ΕΕΣ. Το σήμα «ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας (EDIH)» εισάγεται για να σηματοδοτήσει τη διαφορά με την προηγούμενη προσέγγιση που χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020». Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα επενδύσουν 1,5 δισ. EUR για να δημιουργήσουν ένα δίκτυο με περίπου 200 κόμβους σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες. Οι επιχορηγήσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της ικανότητας των επιλεγμένων ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας να παρέχουν υπηρεσίες στις ΜΜΕ και στον δημόσιο τομέα. Η επιλογή και η χρηματοδότηση αυτών των ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας αποτελεί κοινή δράση των κρατών μελών και της Επιτροπής 104 .
Οι ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας θα τονώσουν την ευρεία υιοθέτηση της ΤΝ, της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων, της κυβερνοασφάλειας και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών από τη βιομηχανία (ειδικότερα από τις ΜΜΕ) και από οργανισμούς του δημόσιου τομέα στην Ευρώπη 105 . Θα τις στηρίξουν επίσης στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, προκειμένου να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα των διεργασιών και των προϊόντων τους, ειδικότερα όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Θα εξασφαλίσουν ευρεία γεωγραφική κάλυψη και θα έχουν τόσο τοπικές όσο και ευρωπαϊκές λειτουργίες. Οι ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας θα χρησιμοποιούν τα εργαλεία και τους πόρους που διατίθενται μέσω της πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία και θα αποτελούν πολλαπλασιαστή για τις εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού: Οι ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας θα βοηθούν τις εταιρείες που έχουν ανάγκη να κάνουν χρήση της σχετικής εγκατάστασης δοκιμών και πειραματισμού προκειμένου να προωθήσουν την καινοτομία στα νέα τους προϊόντα και υπηρεσίες και να τα καταστήσουν έτοιμα για διάθεση στην αγορά.
Πλατφόρμα ΤΝ κατά παραγγελία
Η πρωτοβουλία για την ευρωπαϊκή πλατφόρμα ΤΝ κατά παραγγελία και το σχετικό σύστημα ξεκίνησε το 2019 και χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020». Συγκεντρώνει ενδιαφερόμενους φορείς και πόρους στον τομέα της ΤΝ, αντιμετωπίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον κατακερματισμό και επιταχύνοντας την καινοτομία που βασίζεται στην ΤΝ (έρευνα, προϊόντα, λύσεις). Η πλατφόρμα που βρίσκεται σε διαδικασία ανάπτυξης πρόκειται να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής αγοράς ΤΝ, προσφέροντας κρίσιμη μάζα πόρων, αποτελέσματα δικτύωσης σε επίπεδο κοινότητας και ταχεία ανάπτυξη και μεγέθυνση. Οι δραστηριότητες για την εδραίωση του συστήματος ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2021 με σκοπό την προσέλκυση μεγαλύτερων κοινοτήτων χρηστών, ιδίως από τον μη τεχνολογικό τομέα, και τη διευκόλυνση της χρήσης και της αξιοποίησης των πόρων της πλατφόρμας.
Προοπτικές
Προκειμένου να συμβάλουν ώστε η καινοτομία να μεταβεί «από το εργαστήριο στην αγορά» — για να διασφαλιστεί η ευρεία υιοθέτηση και διάδοση των τεχνολογιών ΤΝ, η Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη:
-θα συγχρηματοδοτήσουν τις εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» με σκοπό την παροχή ενός κοινού, άκρως εξειδικευμένου πόρου που θα χρησιμοποιείται από κοινού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και την προώθηση της ταχείας διάδοσης και της μεγαλύτερης υιοθέτησης αξιόπιστης ΤΝ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό:
-οι πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων (κατά την περίοδο 2021-2022) θα επικεντρωθούν στους ακόλουθους τομείς που προσδιορίζονται: μεταποίηση, υγεία, γεωργικά είδη διατροφής, έξυπνες κοινότητες και ΤΝ παρυφών. Ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός ανά τομέα θα είναι περίπου 20-75 εκατ. EUR,
-θα επιλέξουν, κατά την περίοδο 2021-2022, το δίκτυο των έως 210 ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας που θα καλύπτουν όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης. Όσον αφορά την ΤΝ, προβλέπονται οι ακόλουθες συγκεκριμένες δραστηριότητες:
-τουλάχιστον ένας ευρωπαϊκός κόμβος ψηφιακής καινοτομίας σε κάθε κράτος μέλος με εμπειρογνωσία στον τομέα της ΤΝ. Το δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας θα διασφαλίζει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την αποτελεσματική μεταξύ τους συνεργασία (ακολουθώντας τις συστάσεις που προέρχονται από το δίκτυο κόμβων ψηφιακής καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ) για να προσφέρει την καλύτερη δυνατή στήριξη σε ΜΜΕ και οργανισμούς του δημόσιου τομέα σε ολόκληρη την Ευρώπη, και
-το δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας θα συνεργάζεται στενά με την πλατφόρμα ΤΝ κατά παραγγελία 106 , τις εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού και τους χώρους δεδομένων, και θα προωθεί τη χρήση αυτών των υποδομών σε ΜΜΕ που βρίσκονται παντού στην Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτόν θα ενισχυθεί η διάδοση των πόρων και θα δοθεί στις εταιρείες η δυνατότητα να πειραματιστούν με την ΤΝ,
-θα ενοποιήσουν, από το 2021 και μετά, την πλατφόρμα ΤΝ κατά παραγγελία ως κεντρική ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη πόρων ΤΝ που απαιτούνται για χρήσεις από τη βιομηχανία και τον δημόσιο τομέα, ώστε να μπορεί:
-να καταστεί η κύρια ευρωπαϊκή αγορά πόρων ΤΝ· θα παρέχει εύκολη και απλή πρόσβαση σε εργαλεία ΤΝ 107 , τα οποία στη συνέχεια θα διανέμονται σε τοπικό επίπεδο από τους ευρωπαϊκούς κόμβους ψηφιακής καινοτομίας ή θα χρησιμοποιούνται απευθείας από τους χρήστες (ιδίως τις ΜΜΕ) ή από τον δημόσιο τομέα, και
-να συνεργάζεται με σχετικές εθνικές και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ώστε να καταστεί η κεντρική εργαλειοθήκη ΤΝ στην Ευρώπη για όσους αναζητούν εμπειρογνωσία, τεχνολογία, υπηρεσίες και λογισμικό στον τομέα της ΤΝ.
Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη:
-να δεσμεύσουν ίσο μερίδιο χρηματοδότησης για έργα εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού 108 που επιλέγονται από την Επιτροπή με τη βοήθεια ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων,
-να καθορίσουν νέες σχετικές προτεραιότητες για πρόσθετες εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού πέραν των υφιστάμενων τομέων των γεωργικών ειδών διατροφής, της μεταποίησης, της υγειονομικής περίθαλψης και των έξυπνων κοινοτήτων. Πιθανοί νέοι τομείς θα μπορούσαν να είναι, για παράδειγμα, η κινητικότητα, η δημόσια διοίκηση ή η πράσινη μετάβαση,
-να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες τις οποίες προσφέρουν ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής, για τη χρηματοδότηση περισσότερων (ευρωπαϊκών) κόμβων ψηφιακής καινοτομίας και εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού, προκειμένου η καινοτομία να προσεγγίσει περισσότερο την αγορά, και
-να στηρίξουν τη δημιουργία τοπικών, περιφερειακών και/ή εθνικών αγορών ΤΝ 109 για την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών· καθώς και να διευκολύνουν τη διασυνοριακή επέκταση μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία (κεντρική εργαλειοθήκη και αγορά ΤΝ), των ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας και της πρωτοβουλίας «Startup Europe».
7.Χρηματοδότηση και επέκταση καινοτόμων ιδεών και λύσεων για την ΤΝ
Η παρούσα ενότητα επικεντρώνεται σε μέτρα στήριξης, με ιδιαίτερη έμφαση στις νεοφυείς επιχειρήσεις, στις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, καθώς και σε άλλες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αναπτύσσουν τεχνολογίες ΤΝ. Το πρόγραμμα InvestEU και ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας προσφέρουν πόρους ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της χρήσης των χρηματοδοτικών μέσων.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Για τη στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων και ΜΜΕ τόσο στα πρώιμα στάδια όσο και στο στάδιο της επέκτασής τους, η Επιτροπή πρότεινε το πρόγραμμα επενδύσεων στον τομέα της ΤΝ / τεχνολογίας αλυσίδας συστοιχιών (blockchain) και το πρόγραμμα στήριξής του 110 . Το πιλοτικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην ενίσχυση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου για καινοτόμες και υψηλότερου κινδύνου νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜΜΕ στον τομέα της ΤΝ και της τεχνολογίας αλυσίδας συστοιχιών (blockchain) με ευρεία γεωγραφική κάλυψη στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των λιγότερο ανεπτυγμένων αγορών. Παρέχει πόρους για επενδύσεις σε ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων και συνεπενδύσεις σε εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες στα κράτη μέλη. Μέσω ενός αρχικού κονδυλίου ύψους 100 εκατ. EUR από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020», εκτιμάται ότι ο συνολικός όγκος επενδύσεων του ταμείου θα ανέλθει σε 700 εκατ. EUR 111 . Το ειδικό πρόγραμμα στήριξης καλύπτει την περίοδο από το 2020 έως το 2022.
Τον Δεκέμβριο του 2020 ο Όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (Όμιλος ΕΤΕπ) εγκαινίασε επίσης έναν νέο μηχανισμό συνεπένδυσης ύψους έως 150 εκατ. EUR για επενδύσεις παράλληλα με κεφάλαια που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και για τη στήριξη της ανάπτυξης εταιρειών ΤΝ σε ολόκληρη την Ευρώπη 112 .
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (ΕΣΚ) στηρίζει νεοφυείς επιχειρήσεις ΤΝ για την ανάπτυξη και την επέκταση επαναστατικών τεχνολογιών ΤΝ και ρηξικέλευθων καινοτομιών 113 . Από την έναρξη της πιλοτικής φάσης 114 , το ΕΣΚ στήριξε πολυάριθμες καινοτομίες στον τομέα της ΤΝ σε ευρύ φάσμα επιστημονικών τομέων, από τις βιοεπιστήμες, τα τρόφιμα και τη γεωργία έως την ενέργεια και τις φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες. Για την ανάπτυξη της καινοτομίας από ερευνητικά έργα, το πιλοτικό μέσο Pathfinder του ΕΣΚ προσφέρει επιχορηγήσεις για την προώθηση συνεργατικής, διεπιστημονικής καινοτομίας σε βασισμένες στην επιστήμη και ριζοσπαστικές νέες τεχνολογίες του μέλλοντος. Το μέσο Accelerator του ΕΣΚ στηρίζει την επέκταση νεοφυών επιχειρήσεων και την είσοδό τους στην αγορά με ευκαιρίες χρηματοδότησης και υπηρεσίες επιτάχυνσης. Η στήριξη από το ΕΣΚ είναι διαθέσιμη σε όλες τις ΜΜΕ με ριζοσπαστικές νέες ιδέες που υποστηρίζονται από επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη εμπορεύσιμων λύσεων καινοτομίας και με φιλοδοξίες για επέκταση. Κατά τη διάρκεια της πιλοτικής φάσης του (2018-2020), το ΕΣΚ χορήγησε 160 εκατ. EUR μέσω επιχορηγήσεων και 91 εκατ. EUR μέσω άμεσων επενδύσεων μετοχικού κεφαλαίου σε καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της ΤΝ και σε έργα που περιλαμβάνουν άμεση ή συμπληρωματική έρευνα σε τεχνολογίες ΤΝ. Το 2021 το ΕΣΚ παρέχει περισσότερα από 1 δισ. EUR σε επιχορηγήσεις και ίδια κεφάλαια για νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜΜΕ, με έμφαση στην υπερπροηγμένη τεχνολογία.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) υποστηρίζει διάφορες πρωτοβουλίες για την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ, την προετοιμασία των κοινωνιών μας για τις αλλαγές που προκαλούνται από την ΤΝ και την εκπαίδευση μιας νέας γενιάς φορέων καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ. Το 2019 και το 2020 διέθεσε περισσότερα από 22 εκατ. EUR για τις δραστηριότητές του στον τομέα της ΤΝ. Οι κοινότητες EIT Digital και EIT Health υλοποιούν τη συντριπτική πλειονότητα των έργων που σχετίζονται με την ΤΝ. Επί του παρόντος, η κοινότητα του ΕΙΤ στηρίζει 120 ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις σε πρώιμο έως μεσαίο στάδιο ανάπτυξης που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ΤΝ και έχει ήδη επενδύσει περισσότερα από 3 εκατ. EUR σε αυτές τις εταιρείες.
Τον Ιανουάριο του 2021 το ΕΙΤ και το ΕΣΚ ένωσαν τις δυνάμεις τους για την ταχεία στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων υψηλής καινοτομίας, καθώς και για τον συντονισμό των προσπαθειών με στόχο τη στήριξη των γυναικών που καινοτομούν, καθώς και των φορέων καινοτομίας από λιγότερο εκπροσωπούμενες περιφέρειες 115 . Το ΕΣΚ και το ΕΙΤ έχουν επίσης ως στόχο την ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τις καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ τις οποίες στηρίζουν, συμπεριλαμβανομένων μετρήσεων του επιτευχθέντος αντικτύπου.
Προοπτικές
Η Επιτροπή με τη στήριξη των κρατών μελών:
-θα επιδιώξει να ενισχύσει τη στήριξη και τη χρηματοδότηση του πιλοτικού προγράμματος επενδύσεων στον τομέα της ΤΝ / τεχνολογίας αλυσίδας συστοιχιών (blockchain) και του προγράμματος στήριξης. Μετά την επιτυχία και την ελκυστικότητα του πιλοτικού προγράμματος, το πρόγραμμα InvestEU 2021-2027 θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη για επενδύσεις 116 στον τομέα της ΤΝ / τεχνολογίας αλυσίδας συστοιχιών (blockchain) μέσω του Ομίλου της ΕΤΕπ και εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών, προκειμένου να κινητοποιήσει ιδιωτικές επενδύσεις,
-θα διασφαλίσει την πλήρη υλοποίηση του ΕΣΚ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και θα στηρίξει την ανατρεπτική καινοτομία, με έμφαση στην ανθρωποκεντρική ΤΝ. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω ενός συνδυασμού ανοικτών και βασιζόμενων σε προκλήσεις προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για χρηματοδότηση. Η πρόκληση του μέσου Pathfinder του ΕΣΚ για το 2021 θα επικεντρωθεί στην έρευνα για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ΤΝ, ενώ η πρόκληση του μέσου Accelerator του ΕΣΚ θα προωθήσει στρατηγικές ψηφιακές τεχνολογίες και τεχνολογίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής ΤΝ. Επιπλέον, θα δρομολογηθεί η πρωτοβουλία Women TechEU για τη στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων υπερπροηγμένης τεχνολογίας που ιδρύονται και διευθύνονται από γυναίκες,
-μέσω των πρωτοβουλιών «Startup Europe» και «Innovation Radar», θα κινητοποιήσει νεοφυείς επιχειρήσεις ΤΝ σε εθνικούς κόμβους και στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» που επιθυμούν να επεκταθούν, και να καλύψουν τη ζήτηση εμπειρογνωσίας στον τομέα της ΤΝ από την πλευρά των ΜΜΕ που ξεκινούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας αγοράς και για τη διοργάνωση εκδηλώσεων αντιστοίχισης για προμήθεια τεχνολογίας και συμπράξεις 117 ,
-θα διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειρογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ τοπικών, περιφερειακών και εθνικών νεοφυών επιχειρήσεων ΤΝ σε ευρωπαϊκό επίπεδο (με τη συμμετοχή ΜΜΕ και νεοφυών επιχειρήσεων και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών) μέσω της ΣΔΙΤ για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, των ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας, της πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία (κεντρική εργαλειοθήκη και αγορά ΤΝ) και της πρωτοβουλίας «Startup Europe» 118 , και
-θα λάβει μέτρα για να διευκολύνει τη διαθεσιμότητα ανοικτών δεδομένων και την πρόσβαση των ΜΜΕ σε δεδομένα.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να στηρίξουν τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις ΤΝ όσον αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για την ανάπτυξή τους, καθώς και να στηρίξουν τις ΜΜΕ κατά την ψηφιακή μετάβασή τους όσον αφορά την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ. Εφόσον πληρούνται οι στόχοι και οι προϋποθέσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα κράτη μέλη μπορούν να κάνουν χρήση της χρηματοδότησης του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τη δημιουργία επενδύσεων με τη μορφή χρηματοδοτικών μέσων (π.χ. εγγυήσεων, δανείων, μέσων μετοχικού κεφαλαίου και επιχειρηματικών κεφαλαίων, καθώς και με τη σύσταση ειδικών επενδυτικών φορέων). Τα κράτη μέλη έχουν επίσης τη δυνατότητα να συνεισφέρουν έως και το 4 % των συνολικών κονδυλίων των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους στην οικεία συνιστώσα του InvestEU.
III.ΜΕΡΙΜΝΑ ΩΣΤΕ Η ΤΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΘΕΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Καθώς τα συστήματα ΤΝ χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της γεωργίας, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της διαχείρισης υποδομών, της ενέργειας, των μεταφορών και της εφοδιαστικής, του διαστήματος, των δημόσιων υπηρεσιών, της ασφάλειας, του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής σε αυτήν, μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων για το δημόσιο συμφέρον. Η επιτυχής ανάπτυξη και υιοθέτηση της ΤΝ συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη και στην παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ 119 και αποφέρει τεράστια οφέλη στην κοινωνία μας και στο περιβάλλον. Ωστόσο, κάποιες χρήσεις της ΤΝ μπορούν επίσης να θέσουν υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα που προστατεύονται από τη νομοθεσία της ΕΕ και να προκαλέσουν νέες ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια και την προστασία 120 , καθώς και να επηρεάσουν τις αγορές εργασίας. Στη Λευκή Βίβλο του 2020 για την τεχνητή νοημοσύνη 121 , η Επιτροπή παρουσίασε την ευρωπαϊκή προσέγγιση η οποία βασίζεται σε ένα οικοσύστημα αριστείας και ένα οικοσύστημα εμπιστοσύνης για την TN 122 .
8.Καλλιέργεια ταλέντων και βελτίωση της προσφοράς των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη ενός εύρωστου οικοσυστήματος ΤΝ
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Στο συντονισμένο σχέδιο του 2018 προσδιορίστηκε το σημαντικό και διαρκές χάσμα δεξιοτήτων ΤΠΕ ως βασική πρόκληση για την ανάπτυξη της ΤΝ στην Ευρώπη. Με την ανάπτυξη της αγοράς ΤΝ και την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα και η αξιοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών ΤΝ. Για τον σκοπό αυτόν, η ΕΕ θα πρέπει να διευκολύνει την απόκτηση ευρειών υπολογιστικών δεξιοτήτων και την περαιτέρω κατανόηση της ΤΝ για όλους τους πολίτες. Προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ χρειάζεται επίσης επαγγελματίες από διαφορετικά περιβάλλοντα με εξειδικευμένες δεξιότητες στον τομέα της ΤΝ, όπως η μοντελοποίηση δεδομένων, η αρχιτεκτονική και η σημασιολογία, ώστε να διατηρήσει ισχυρή θέση στην έρευνα στον τομέα της ΤΝ και να συμβάλει στην ανάπτυξη και την αξιοποίηση συστημάτων ΤΝ. Εξίσου σημαντικές είναι και οι μη τεχνικές δεξιότητες στον τομέα της ΤΝ. Η βελτίωση των δεξιοτήτων στους τομείς της υπολογιστικής και της ΤΝ για όλους είναι επίσης αναγκαία για να αποφευχθεί η πόλωση της αγοράς εργασίας και η πιθανή αύξηση της ανισότητας στο εσωτερικό και μεταξύ των χωρών.
Τα αποτελέσματα της έρευνας του 2020 για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δείχνουν ότι ένα από τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες κατά την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΝ είναι η διαθεσιμότητα εργαζομένων με επαρκείς δεξιότητες στον τομέα της ΤΝ 123 . Αντίστοιχα, από την ανάλυση του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Επιτροπής προκύπτει ότι η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις τεχνολογίες ΤΝ σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, τα προγράμματα διά βίου μάθησης και οι εξειδικευμένες δεξιότητες ΤΝ είναι απαραίτητα στοιχεία προκειμένου να λάβουν όλοι τα απαραίτητα εφόδια για μετασχηματισμούς με γνώμονα την ΤΝ, να διατηρηθεί η ισχυρή θέση της ΕΕ στην έρευνα στον τομέα της ΤΝ και να συμβάλει στην ανάπτυξη και την αξιοποίηση των συστημάτων ΤΝ 124 .
Όλα τα κράτη μέλη που έχουν υιοθετήσει εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ έχουν ενσωματώσει τη διάσταση των δεξιοτήτων στις στρατηγικές τους, όπως προτείνεται στο συντονισμένο σχέδιο του 2018 125 . Τα μέτρα που προτείνονται στις εθνικές στρατηγικές περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, μεταρρυθμίσεις των επίσημων εκπαιδευτικών συστημάτων με σκοπό την εισαγωγή ή την ενίσχυση της διδασκαλίας της υπολογιστικής σκέψης, της πληροφορικής και των θεμελίων της ΤΝ στην πρωτοβάθμια ή τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και πρωτοβουλίες για την προσαρμογή των πολιτικών διά βίου μάθησης και απόκτησης νέων δεξιοτήτων 126 . Στο πλαίσιο αυτό, ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας προσφέρει επίσης την ευκαιρία για τη στήριξη της ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, μεταξύ άλλων στον τομέα της ΤΝ, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης (τυπικής και άτυπης) και κατάρτισης, ως σημαντικό στοιχείο για την επίτευξη του στόχου του στόχου του 20 % για την ψηφιακή τεχνολογία. Στο πλαίσιο των στόχων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα αποτελεί προϋπόθεση για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι Ευρωπαίοι μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνία και να επωφελούνται από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ως εκ τούτου, στην ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη 2021 127 , η Επιτροπή προτείνει εμβληματική πρωτοβουλία απόκτησης νέων δεξιοτήτων και αναβάθμισης δεξιοτήτων για την ενθάρρυνση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να αναλάβουν τα κράτη μέλη για τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ και της εκπαίδευσης, καθώς και της επαγγελματικής κατάρτισης για όλες τις ηλικίες.
Τον Σεπτέμβριο του 2020 η Επιτροπή ενέκρινε νέο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση για την περίοδο 2021-2027. Το εν λόγω σχέδιο δράσης ενσωματώνει συγκεκριμένες δράσεις για τη βελτίωση των δεξιοτήτων ΤΝ στο ευρύτερο πλαίσιο της προώθησης των ψηφιακών δεξιοτήτων 128 . Η Επιτροπή έχει επίσης στηρίξει την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Προγραμματισμού 129 , μια εθελοντική πρωτοβουλία που φέρνει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους σε επαφή με την υπολογιστική σκέψη, τον προγραμματισμό, τη ρομποτική, τον πειραματισμό με υλισμικό, την επιστήμη των υπολογιστών, την ΤΝ και τις ψηφιακές δεξιότητες 130 . Στο τέλος του 2020, προκειμένου να στηρίξει τα κράτη μέλη στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την προσφορά εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης στον τομέα της ΤΝ, η Επιτροπή προσέφερε επιχορηγήσεις σε τέσσερα πανεπιστημιακά δίκτυα, ΜΜΕ και κέντρα αριστείας στον τομέα της ΤΝ για την παροχή εξαιρετικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων στον τομέα της ΤΝ, συνολικού ύψους 6,5 εκατ. EUR. Τα επιλεγμένα δίκτυα θα πρέπει, με τη στήριξη της χρηματοδότησης της ΕΕ, να σχεδιάσουν και να προσφέρουν από κοινού, μεταπτυχιακά προγράμματα υψηλής ποιότητας και πρακτικής εφαρμογής σε διάφορα κράτη μέλη, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανθρωποκεντρική ΤΝ, την εφαρμογή της ΤΝ στον τομέα της δημόσιας διοίκησης και την ΤΝ στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης 131 . Όλα τα προγράμματα θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν μαθήματα δεοντολογίας στον τομέα της ΤΝ, ενώ μέρος του περιεχομένου τους θα πρέπει να είναι διαθέσιμο διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας ψηφιακών δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας, η οποία είναι μεταφρασμένη σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ 132 .
Προοπτικές
Η Επιτροπή:
-Στο πλαίσιο των δράσεων που προβλέπονται στο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027:
-θα στηρίξει τη δημιουργία θέσεων πρακτικής άσκησης σε ψηφιακούς τομείς, επεκτείνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε σπουδαστές και διδακτικό προσωπικό επαγγελματικής εκπαίδευσης, πέραν των φοιτητών πανεπιστημίου, με μεγαλύτερη έμφαση στις δεξιότητες ΤΝ και με ιδιαίτερη προσοχή στην αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων και της ισότητας των φύλων, και
-θα καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας στην ΤΝ και τη χρήση δεδομένων στη διδασκαλία και τη μάθηση για εκπαιδευτικούς, καθώς και την υποστήριξη σχετικών δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Η δράση αυτή θα βασιστεί στο έργο της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την TN σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας 133 . Οι κατευθυντήριες γραμμές θα συνοδεύονται από πρόγραμμα κατάρτισης για ερευνητές και μαθητές σχετικά με τις δεοντολογικές πτυχές της τεχνητής νοημοσύνης και θα περιλαμβάνουν στόχο 45 % όσον αφορά τη συμμετοχή γυναικών στις δραστηριότητες κατάρτισης,
-θα στηρίξει την ανάπτυξη νέων πληροφοριών για τις δεξιότητες, στο πλαίσιο του θεματολογίου δεξιοτήτων του Ιουλίου του 2020, μεταξύ άλλων σε περιφερειακό και τομεακό επίπεδο. Ειδικότερα, με βάση το έργο του Cedefop (έργο Skills-OVATE 134 ) και με τη χρήση τεχνολογίας ΤΝ για τη διενέργεια ανάλυσης μαζικών δεδομένων με βάση τη συγκομιδή αγγελιών εργασίας για την απόκτηση πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την τρέχουσα και την αναδυόμενη ζήτηση δεξιοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, πρόκειται να δημιουργηθεί ένα μόνιμο διαδικτυακό εργαλείο όπου θα δημοσιεύονται πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, τις οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη,
-θα στηρίξει πρωτοβουλίες που διευκολύνουν την αμοιβαία αναγνώριση των εξειδικευμένων προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον τομέα της ΤΝ στην ΕΕ 135 ,
-στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», θα στηρίξει μέτρα που περιλαμβάνουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, θεματικών ενοτήτων και κύκλων μαθημάτων βραχυπρόθεσμης κατάρτισης σε βασικούς τομείς ικανοτήτων, μεταξύ άλλων και για επαγγελματίες σε διάφορους τομείς ώστε να αποκτήσουν επάρκεια στη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών. Η πρόσκληση υποβολής προτάσεων για τα εξειδικευμένα προγράμματα θα δημοσιευτεί το πρώτο/δεύτερο τρίμηνο του 2021 και τα μαθήματα βραχυπρόθεσμης κατάρτισης το πρώτο τρίμηνο του 2022. Όλες οι διαθέσιμες ευκαιρίες και τα εργαλεία για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων θα προβάλλονται στην πλατφόρμα ψηφιακών δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας,
-στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», θα στηρίξει δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ (στο πλαίσιο του εμβληματικού κέντρου έρευνας και καινοτομίας για την ΤΝ) 136 . Μεταξύ άλλων καθηκόντων, τα κέντρα:
-θα διερευνήσουν επιλογές για τη διατήρηση των ταλέντων μέσω στενότερης συνεργασίας με τη βιομηχανία και τις δημόσιες αρχές, και
-θα αναπτύξουν διδακτορικά προγράμματα και ενότητες ΤΝ που μπορούν να ενσωματωθούν σε μεταπτυχιακά προγράμματα εκπαίδευσης σε τομείς εκτός ΤΠE,
-θα χρηματοδοτήσουν διδακτορικά δίκτυα, μεταδιδακτορικές υποτροφίες και συνεργατικά προγράμματα ανταλλαγής προσωπικού στον τομέα της ΤΝ, στο πλαίσιο των δράσεων Marie Skłodowska-Curie. Οι προσκλήσεις για ατομικές υποτροφίες και καινοτόμα δίκτυα κατάρτισης (που μετονομάστηκαν σε μεταδιδακτορικές υποτροφίες και διδακτορικά δίκτυα) έχουν προγραμματιστεί για το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Οι προσκλήσεις για ανταλλαγές προσωπικού έρευνας και καινοτομίας (που μετονομάστηκαν σε ανταλλαγές προσωπικού) και COFUND έχουν προγραμματιστεί για το τέταρτο τρίμηνο του 2022 137 , και
-θα προωθήσει την ισότητα των φύλων μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», μεταξύ άλλων και στα έργα που σχετίζονται με την ΤΝ. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο περιεχόμενο της έρευνας και της καινοτομίας καθίσταται εξ ορισμού προαπαιτούμενο σε όλο το εύρος του προγράμματος. Από το 2022, θα θεσπιστεί νέο κριτήριο επιλεξιμότητας για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Οι δημόσιοι φορείς, οι ερευνητικές οργανώσεις και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να διαθέτουν σχέδιο για την ισότητα των φύλων για όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» 138 .
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να βελτιώσουν και να εφαρμόσουν τη διάσταση των δεξιοτήτων στις εθνικές στρατηγικές τους για την ΤΝ, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, π.χ. με σκοπό:
-να προωθήσουν την ανάπτυξη της υπολογιστικής σκέψης των μαθητών, των σπουδαστών και των εκπαιδευτών στην τυπική, άτυπη και μη τυπική εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα και να στηρίξουν ειδικές πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τους νέους να επιλέξουν μαθήματα ΤΝ και σχετικά πεδία, όπως η ρομποτική, για τη σταδιοδρομία τους,
-να δημιουργήσουν προγράμματα προβολής για εκπαιδευτικούς σχετικά με την ΤΝ στο σχολείο, τόσο όσον αφορά τις δεξιότητες ΤΠΕ όσο και από ευρύτερη σκοπιά,
-να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα της κατάρτισης στην ΤΝ, μεταξύ άλλων με τη χρηματοδότηση ενοτήτων ΤΝ σε μεταπτυχιακά προγράμματα ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, με δραστηριότητες διά βίου μάθησης, κατάρτιση δικαστών, δικηγόρων και δημόσιων λειτουργών, καθώς και με την επανειδίκευση ατόμων από μη τεχνικό υπόβαθρο στις βασικές αρχές της ΤΝ και τις επιπτώσεις της στον τομέα της εργασίας τους, και
-να δοκιμάσουν, να αξιολογήσουν και, εάν είναι επιτυχείς, να στηρίξουν την εφαρμογή εκπαιδευτικών τεχνολογιών ΤΝ στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για τη διευκόλυνση των ατομικών μαθησιακών απαιτήσεων (γνωστικές απαιτήσεις, διδασκαλία βασισμένη στην ΤΝ),
-να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τον τρόπο ενσωμάτωσης της ΤΝ στη γενική εκπαίδευση και σε άλλα εξειδικευμένα προγράμματα (όπως η υγειονομική περίθαλψη, το δίκαιο, οι κοινωνικές επιστήμες, οι επιχειρήσεις) 139 , καθώς και σχετικά με την προώθηση τόσο ευρείας όσο και εξειδικευμένης γνώσης για την ΤΝ στη διά βίου μάθηση,
-να λάβουν μέτρα και να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές για την αύξηση της ένταξης και της πολυμορφίας, δηλαδή να διευκολύνουν ισορροπημένες ομάδες ΤΝ και να προσελκύσουν ταλέντα στην εκπαίδευση στον τομέα της ΤΝ, ιδιαίτερα σε μεταπτυχιακές σπουδές, και στην κατάρτιση, καθώς και στην ανάπτυξη τεχνολογιών ΤΝ, και
-να αξιοποιήσουν τη μοναδική ευκαιρία που παρέχει ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για τη χρηματοδότηση φιλόδοξων πρωτοβουλιών αναβάθμισης των δεξιοτήτων και απόκτησης νέων δεξιοτήτων, όπως προαναφέρθηκε.
9.Ανάπτυξη πλαισίου πολιτικής για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στα συστήματα ΤΝ
Η εμπιστοσύνη είναι απαραίτητη για τη διευκόλυνση της υιοθέτησης των τεχνολογιών ΤΝ. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση της ΤΝ, όπως προτάθηκε στη Λευκή Βίβλο του 2020 για την ΤΝ, «έχει ως στόχο να προωθήσει την ικανότητα της Ευρώπης να καινοτομήσει στον τομέα της ΤΝ, στηρίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ηθικής και αξιόπιστης ΤΝ σε ολόκληρη την οικονομία της ΕΕ. Η ΤΝ θα πρέπει να λειτουργεί στην υπηρεσία των ανθρώπων και να αποτελεί θετική δύναμη στην κοινωνία» 140 . Δεδομένων των σημαντικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των τεχνολογιών ΤΝ, η ανθρωποκεντρική προσέγγιση της ανάπτυξης και χρήσης τους, η προστασία των αξιών της ΕΕ και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η απαγόρευση των διακρίσεων, η προστασία της ιδιωτικότητας και των δεδομένων, καθώς και η βιώσιμη και αποτελεσματική χρήση των πόρων συγκαταλέγονται στις βασικές αρχές που διέπουν την ευρωπαϊκή προσέγγιση.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Η Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την κινητοποίηση εμπειρογνωσίας 141 , τη διαβούλευση με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών (συμπεριλαμβανομένων κοινωνικών εταίρων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας, περιφερειακών αρχών και των κρατών μελών) 142 και την ανάπτυξη δράσεων πολιτικής για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ΤΝ.
Συγκεκριμένα, οι δράσεις για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης έχουν επικεντρωθεί σε ζητήματα που αφορούν τη δεοντολογία, την ασφάλεια, τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος μη διακριτικής μεταχείρισης, την ευθύνη, το κανονιστικό πλαίσιο, την καινοτομία, τον ανταγωνισμό 143 , καθώς και τη διανοητική ιδιοκτησία (ΔΙ).
Εστιάζοντας σε θεμελιώδη ζητήματα δεοντολογίας και τεχνολογιών ΤΝ, η Επιτροπή έχει δημιουργήσει και διευκολύνει το έργο της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την ΤΝ (ΟΕΥΕ για την ΤΝ) 144 . Η ομάδα έχει καταρτίσει δύο βασικά παραδοτέα: κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας για αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη 145 και κατάλογο αξιολόγησης για αξιόπιστη ΤΝ (ALTAI) 146 . Στις κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας προσδιορίστηκαν βασικές αρχές και απαιτήσεις για αξιόπιστη ΤΝ 147 , ενώ ο κατάλογος αξιολόγησης παρέχει λειτουργικό πλαίσιο για την υποστήριξη της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών δεοντολογίας από τους φορείς ανάπτυξης και τους χρήστες της ΤΝ. Το έργο της ΟΕΥΕ για την ΤΝ αποτέλεσε το έναυσμα για σημαντικές συζητήσεις σχετικά με το ευρωπαϊκό όραμα και την προσέγγιση στην πολιτική για την ΤΝ, ενώ παράλληλα συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός κανονιστικού πλαισίου για την ΤΝ 148 .
Τον Φεβρουάριο του 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε Λευκή Βίβλο για την ΤΝ, καθώς και έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της ΤΝ, του διαδικτύου των πραγμάτων και της ρομποτικής στην ασφάλεια και την ευθύνη. Η Λευκή Βίβλος και η έκθεση σκιαγραφούν το στρατηγικό όραμα και την πρόταση για το πιθανό κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την ΤΝ. Όσον αφορά τον κανονισμό της ΕΕ, η Επιτροπή πρότεινε να δοθεί έμφαση σε τρία αλληλένδετα ζητήματα: ανάπτυξη του οριζόντιου κανονιστικού πλαισίου για την ΤΝ, με έμφαση σε ζητήματα ασφάλειας και θεμελιωδών δικαιωμάτων, ζητήματα ευθύνης της ΤΝ και αναθεώρηση της ισχύουσας τομεακής νομοθεσίας για την ασφάλεια, όταν απαιτείται 149 . Το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής ανέφερε ότι η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει τις εν λόγω νομοθετικές δράσεις το 2021.
Στις 16 Δεκεμβρίου 2020 η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας ενέκριναν τη στρατηγική κυβερνοασφάλειας της ΕΕ για την ψηφιακή δεκαετία 150 , η οποία καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ θα προστατεύει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τα θεσμικά της όργανα από τις κυβερνοαπειλές, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο θα προωθήσει τη διεθνή συνεργασία και θα ηγηθεί της διασφάλισης ενός παγκόσμιου και ανοικτού διαδικτύου. Επιπλέον, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων κινδύνων κυβερνοασφάλειας που σχετίζονται με την ΤΝ, ο Οργανισμός της ΕΕ για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA) συγκρότησε διεπιστημονική ad hoc ομάδα εμπειρογνωμόνων για θέματα κυβερνοασφάλειας που σχετίζονται με την ΤΝ.
Στο σχέδιο δράσης της για τη διανοητική ιδιοκτησία (ΔΙ), η Επιτροπή υπογράμμισε ορισμένες από τις προκλήσεις τις οποίες εγείρουν τα συστήματα ΤΝ για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας 151 . Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι το πλαίσιο της ΕΕ για τη διανοητική ιδιοκτησία είναι εν γένει κατάλληλο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η υποβοηθούμενη από την ΤΝ παραγωγή. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης και περαιτέρω εναρμόνισης. Το σχέδιο δράσης για τη διανοητική ιδιοκτησία προτείνει την ανάληψη δράσης σε ορισμένα θέματα, ειδικότερα μέσω της συνεργασίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη και της συλλογής στοιχείων για την τεκμηρίωση της χάραξης πολιτικής.
Οι συζητήσεις για θέματα εμπιστοσύνης και κανονιστικής ρύθμισης επικεντρώνονται, μεταξύ άλλων, στο ζήτημα της καινοτομίας, δηλαδή στον τρόπο σχεδιασμού της κρατικής ρύθμισης που θα διευκολύνει και δεν θα καταπνίγει την καινοτομία, και ως εκ τούτου θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα. Αντίστοιχα, για να χαράξει μια δυναμική ρυθμιστική προσέγγιση, η Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει ευρείες διαβουλεύσεις τόσο για την επιλογή της μορφής όσο και του περιεχομένου του κανονιστικού πλαισίου 152 . Τα κύρια διδάγματα που αντλήθηκαν είναι ότι η προσέγγιση της ΕΕ θα πρέπει να είναι ανθρωποκεντρική, να βασίζεται στον κίνδυνο και να είναι αναλογική και δυναμική. Ένα στοιχείο του σχεδιασμού ρυθμιστικών περιβαλλόντων που ευνοούν την καινοτομία, όπως προτείνουν διάφοροι ενδιαφερόμενοι φορείς, είναι τα «ρυθμιστικά δοκιμαστήρια». Τα ρυθμιστικά δοκιμαστήρια ουσιαστικά παρέχουν έναν μηχανισμό πειραματισμού για την κρατική ρύθμιση, και επιτρέπουν την ταχύτερη αξιολόγηση των επιπτώσεων της κρατικής παρέμβασης. Από τις παρατηρήσεις που έλαβε η Επιτροπή προκύπτει ευρεία υποστήριξη για τα ρυθμιστικά δοκιμαστήρια, κάποια από τα οποία έχουν ήδη εγκατασταθεί σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ πολλά άλλα εξετάζονται σε διάφορους τομείς.
Προοπτικές
Η Επιτροπή:
-Θα προτείνει το 2021 νομοθετική δράση για ένα οριζόντιο πλαίσιο για την ΤΝ, το οποίο θα επικεντρώνεται σε ζητήματα ασφάλειας και σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων που αφορούν ειδικά τις τεχνολογίες ΤΝ.
-Το προτεινόμενο πλαίσιο παρέχει ορισμό της ΤΝ, βασίζεται στον κίνδυνο (δηλαδή ορίζει τι είναι η ΤΝ «υψηλού κινδύνου») και θεσπίζει υποχρεωτικές απαιτήσεις για τα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου. Προτείνει επίσης έναν μηχανισμό διακυβέρνησης που καλύπτει τόσο τις εκ των προτέρων αξιολογήσεις συμμόρφωσης όσο και ένα σύστημα εκ των υστέρων συμμόρφωσης και επιβολής. Εκτός της κατηγορίας υψηλού κινδύνου, όλοι οι πάροχοι συστημάτων ΤΝ υπόκεινται στην ισχύουσα νομοθεσία και στις απαιτήσεις διαφάνειας, ενώ μπορούν επιπλέον να επιλέξουν να εγγραφούν σε προαιρετικά, μη δεσμευτικά συστήματα αυτορρύθμισης, όπως κώδικες δεοντολογίας.
-θα προτείνει το 2022 μέτρα της ΕΕ για την προσαρμογή του πλαισίου ευθύνης στις προκλήσεις των νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα θύματα που υφίστανται ζημία στη ζωή, την υγεία ή την περιουσία τους λόγω των νέων τεχνολογιών έχουν πρόσβαση στην ίδια αποζημίωση με τα θύματα άλλων τεχνολογιών. Η διαδικασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει αναθεώρηση της οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων 153 και νομοθετική πρόταση σχετικά με την ευθύνη για ορισμένα συστήματα ΤΝ. Τυχόν νέες ή τροποποιημένες διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας θα λαμβάνουν υπόψη άλλες ισχύουσες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ, καθώς και το προτεινόμενο οριζόντιο πλαίσιο για την ΤΝ,
-θα προτείνει από το 2021 και μετά, ανάλογα με τις ανάγκες, αναθεωρήσεις της υφιστάμενης τομεακής νομοθεσίας για την ασφάλεια, μεταξύ άλλων: στοχευμένες προσαρμογές της οδηγίας για τα μηχανήματα 154 , της οδηγίας για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, της οδηγίας για τον ραδιοεξοπλισμό και της εναρμονισμένης νομοθεσίας για τα προϊόντα που ακολουθεί τους οριζόντιους κανόνες του νέου νομοθετικού πλαισίου 155 . Τυχόν νέες ή τροποποιημένες διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας θα λαμβάνουν υπόψη την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια,
-θα συνεχίσει τη στενή συνεργασία με ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών και θα ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή τους για την προώθηση του ALTAI σε τομεακά πλαίσια και σε συγκεκριμένους τομείς εφαρμογής και υλοποίησης. Περαιτέρω δράσεις μπορούν να επικεντρωθούν, για παράδειγμα, στη θέσπιση δεικτών μέτρησης και μεθόδων για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση του αντικτύπου των συστημάτων ΤΝ στην περιβαλλοντική και κοινωνική ευημερία, ένταξη και πολυμορφία, καθώς και σε μέτρα για τη διασφάλιση αξιόπιστης ΤΝ στις δημόσιες συμβάσεις. Τα προγράμματα «Ορίζων Ευρώπη» και «Ψηφιακή Ευρώπη» θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν μηχανισμούς για τη στήριξη σχετικών πρωτοβουλιών, τις οποίες τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να στηρίξουν περαιτέρω μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας,
-θα οργανώσει το 2021 διαλόγους με ενδιαφερόμενα μέρη της βιομηχανίας και λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη, σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία και τις νέες τεχνολογίες,
-θα ενισχύσει περαιτέρω τη συνεργασία με τους οργανισμούς της ΕΕ και άλλα σχετικά όργανα της ΕΕ που ασχολούνται με την ΤΝ 156 ,
-θα συνεργαστεί με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς καθορισμού προτύπων, με βάση τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων δραστηριοτήτων τυποποίησης και των απαιτήσεων που απορρέουν από το προτεινόμενο κανονιστικό πλαίσιο, και
-θα διερευνήσει εθνικά, περιφερειακά ή τομεακά κέντρα επιχειρήσεων ασφάλειας, όπως περιγράφονται στη νέα στρατηγική κυβερνοασφάλειας της ΕΕ, ενδεχομένως ως πολυεθνικό έργο 157 . Αυτά τα κέντρα, τα οποία αξιοποιούν την ΤΝ για να βελτιώσουν τον εντοπισμό κακόβουλων δραστηριοτήτων και να μάθουν με δυναμικό τρόπο σχετικά με το μεταβαλλόμενο τοπίο απειλών, θα αποτελέσουν μια «ασπίδα κυβερνοασφάλειας» για την ΕΕ, η οποία θα είναι σε θέση να εντοπίζει εγκαίρως ενδείξεις κυβερνοεπίθεσης και να καθιστά δυνατή την ανάληψη προορατικής δράσης, με σκοπό την ενισχυμένη κοινή ετοιμότητα και αντιμετώπιση κινδύνων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.
Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη:
-θα συνεργαστούν και θα συντονίσουν τις προσπάθειές τους για να διασφαλίσουν την έγκαιρη και ομαλή εφαρμογή του νομικού πλαισίου της ΕΕ για την ΤΝ. Οι ειδικές δράσεις, οι οποίες θα καθοριστούν και θα δρομολογηθούν σύμφωνα με την εγκριθείσα νομοθεσία μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, πρωτοβουλίες ανάπτυξης ικανοτήτων για τις εθνικές αρμόδιες αρχές και τους κοινοποιημένους οργανισμούς που θα είναι υπεύθυνοι για τις διαδικασίες εκ των προτέρων αξιολόγησης της συμμόρφωσης ορισμένων συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, με την κατάρτιση εγγράφων καθοδήγησης και εργαλειοθηκών· οι εν λόγω δραστηριότητες έχουν προγραμματιστεί προσωρινά για το 2022 και μετά,
-θα συνεχίσουν να συνεργάζονται επίσης από το 2021 και μετά με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης και με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ώστε να εξασφαλίσουν την έγκαιρη έγκριση των εναρμονισμένων προτύπων που είναι απαραίτητα για την έναρξη της επιχειρησιακής λειτουργίας των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων που προβλέπονται στο νομικό πλαίσιο. Η θέσπιση αυτών των πρόσθετων προτύπων μπορεί να βασίζεται, για παράδειγμα, σε αιτήματα τυποποίησης που εκδίδει η Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 10 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1025/2012, και
-θα αναλύσουν κατά την περίοδο 2021-2022 τη σκοπιμότητα της χρήσης εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού, ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας και της πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία για να βοηθήσουν τους ήδη καθιερωμένους εθνικούς φορείς στην αξιολόγηση και την πιστοποίηση των τεχνολογιών ΤΝ.
10.Προώθηση του οράματος της ΕΕ για βιώσιμη και αξιόπιστη ΤΝ στον κόσμο
Η εδραίωση της παγκόσμιας ηγετικής θέσης της Ευρώπης και η προώθηση της ανάπτυξης ανθρωποκεντρικής, βιώσιμης, ασφαλούς, συμπεριληπτικής και αξιόπιστης ΤΝ θα βασιστεί περαιτέρω στις δράσεις που έχουν αναληφθεί μετά το συντονισμένο σχέδιο του 2018. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση για την ενίσχυση της συμβολής της ΕΕ στη βασιζόμενη σε κανόνες πολυμέρεια και όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Ψηφιακή Πυξίδα 2030: η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία», η διεθνής διάσταση είναι σημαντικότερη από ποτέ. Οι επιπτώσεις των νέων ψηφιακών τεχνολογιών όπως η ΤΝ, υπερβαίνουν τα σύνορα και πρέπει να αντιμετωπιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο 158 .
Η ΕΕ θα προωθήσει φιλόδοξους παγκόσμιους κανόνες και πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της συνεργασίας με χώρες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις και με την ευρύτερη πολυσυμμετοχική κοινότητα ενδιαφερόμενων μερών, υιοθετώντας ομαδικό ευρωπαϊκό πνεύμα για την υποστήριξη της ανθρωποκεντρικής και βασισμένης σε κανόνες προσέγγισης της ΤΝ. Προκειμένου να είναι αποτελεσματική, η προσέγγιση της ΕΕ θα εξακολουθήσει να βασίζεται σε μια προορατική προσέγγιση σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς για την οικοδόμηση του ισχυρότερου δυνατού συνασπισμού χωρών που θα έχουν κοινή επιθυμία για ρυθμιστικές δικλείδες ασφαλείας και δημοκρατική διακυβέρνηση προς όφελος των κοινωνιών μας. Ταυτόχρονα, η ΕΕ θα προσεγγίσει άλλους εταίρους και θα επιδιώξει κοινό έδαφος ανά θέμα για την αντιμετώπιση του τεράστιου φάσματος ευκαιριών και προκλήσεων που σχετίζονται με την ΤΝ.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Διεθνείς οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Επιμορφωτική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το Συμβούλιο της Ευρώπης, η G7 και η G20 ασχολούνται με θέματα ΤΝ 159 . Διεθνείς οργανισμοί τυποποίησης όπως ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) και το Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών (IEEE) συμμετέχουν σε πολλαπλές δραστηριότητες τυποποίησης στον τομέα αυτόν. Το συντονισμένο σχέδιο του 2018 υπογράμμισε ότι η ανάπτυξη της ΤΝ θα ωφεληθεί από τη διεθνή συνεργασία, συγκεκριμένα με προηγμένες χώρες που έχουν ισχυρή παρουσία στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας και επενδύσεις στην ΤΝ, ενώ παράλληλα τόνισε τα πλεονεκτήματα της θέσπισης διεθνών προτύπων για τη διευκόλυνση της διάδοσης και της αποδοχής της ΤΝ. Η συνεργασία της ΕΕ με διεθνείς οργανισμούς έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική όσον αφορά τον εντοπισμό κινδύνων και κακόβουλων χρήσεων που συνδέονται με την ΤΝ 160 .
Η ΕΕ συμμετέχει ενεργά στον παγκόσμιο διάλογο και προωθεί το ευρωπαϊκό όραμα για αξιόπιστη ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο, για παράδειγμα:
-Η ΕΕ είναι ιδρυτικό μέλος της νέας παγκόσμιας εταιρικής σχέσης για την τεχνητή νοημοσύνη (GPAI), η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2020, με ισχυρή εκπροσώπηση στις τέσσερις ομάδες εργασίας σχετικά με: τη διακυβέρνηση δεδομένων, την υπεύθυνη ΤΝ (συμπεριλαμβανομένης υποομάδας για την αντιμετώπιση της πανδημίας), το μέλλον της εργασίας· και την εμπορευματοποίηση και καινοτομία 161 .
-Η ΕΕ συμβάλλει επίσης σημαντικά στις εργασίες του ΟΟΣΑ για την ΤΝ, μέσω της συμμετοχής της στην ομάδα εμπειρογνωμόνων ΟΝΕ-ΑΙ 162 και της συνεργασίας του AI Watch σχετικά με τη συλλογή και τη δημοσίευση εθνικών στρατηγικών για την ΤΝ 163 .
-Τον Σεπτέμβριο του 2020 η Επιτροπή δρομολόγησε ένα μεγάλο έργο μέσου εξωτερικής πολιτικής για τη συνεργασία με διεθνείς εταίρους σε θέματα κανονιστικής ρύθμισης και δεοντολογίας και για την προώθηση της υπεύθυνης ανάπτυξης αξιόπιστης ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο.
-Η αναθεώρηση του κανονισμού για τα είδη διπλής χρήσης 164 θα παράσχει στην ΕΕ τη δυνατότητα να θεσπίσει νέους κανόνες που θα επιτρέπουν μεγαλύτερη λογοδοσία και διαφάνεια στο εμπόριο ειδών διπλής χρήσης, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν γίνεται κατάχρηση της ΤΝ από την Ευρώπη.
-Η ΕΕ διεξάγει διμερείς διαρθρωμένους διαλόγους, μεταξύ άλλων, με τον Καναδά και την Ιαπωνία. Μια κοινή επιτροπή ΕΕ–Ιαπωνίας για την ΤΝ πραγματοποίησε την πρώτη συνεδρίασή της τον Νοέμβριο του 2020, ενώ συζητήθηκαν και επιλογές για ενισχυμένη συνεργασία με τον Καναδά στον τομέα της ΤΝ. Έχουν επίσης αρχίσει εργασίες για κοινή ειδική ομάδα δράσης για την ΤΝ με την Ινδία, ενώ υπάρχουν επίσης σχέδια για την έναρξη συζητήσεων με την Αυστραλία και τη Σινγκαπούρη.
-Ο διάλογος με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ανάπτυξη και την αξιοποίηση αξιόπιστης ΤΝ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος καθόρισαν από κοινού τις φιλοδοξίες τους για ένα νέο, μακρόπνοο διατλαντικό θεματολόγιο, το οποίο περιλαμβάνει ψηφιακά και άλλα τεχνολογικά ζητήματα. Η Επιτροπή προτείνει κυρίως τη σύσταση ενός συμβουλίου εμπορίου και τεχνολογίας ΕΕ–ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή θα εργαστεί για τη σύναψη συμφωνίας με τις ΗΠΑ στον τομέα της ΤΝ 165 . Υπάρχουν διάφοροι δίαυλοι συζήτησης με εκπροσώπους των ΗΠΑ (π.χ. ο διάλογος ΕΕ–ΗΠΑ για την κοινωνία της πληροφορίας) 166 και διάφορα ιδρύματα και ομάδες προβληματισμού 167 .
-Η ΕΕ εξακολουθεί να στηρίζει τους διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης στο έργο τους για τον καθορισμό κοινών προτύπων στην παγκόσμια διακυβέρνηση της ΤΝ. Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή συμμετέχει ενεργά σε συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με κορυφαίους οργανισμούς τυποποίησης, όπως ο ISO και το IEEE, με στόχο την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την προώθηση του οράματός της για την υπεύθυνη ανάπτυξη και διάδοση της ΤΝ σε ολόκληρο τον κόσμο.
-Η Επιτροπή συμμετείχε επίσης στη δημόσια διαβούλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO) για την τεχνητή νοημοσύνη και τη διανοητική ιδιοκτησία 168 , ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις του WIPO.
Προοπτικές
Η ΕΕ θα εντείνει τις διμερείς και πολυμερείς προσπάθειές της για τη στήριξη της θέσπισης ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο για αξιόπιστη και δεοντολογική χρήση της ΤΝ, αξιοποιώντας κυρίως μια ισχυρή διατλαντική συνεργασία, αλλά και μέσω ευρύτερου συνασπισμού εταίρων που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις.
Η Επιτροπή:
-θα συνεχίσει να συμμετέχει, να διευκολύνει και να στηρίζει διεθνείς. πολυμερείς και διμερείς συζητήσεις σχετικά με την αξιόπιστη ΤΝ, με βάση μια ανοικτή προσέγγιση με γνώμονα αξίες και να προωθεί την προσέγγιση της ΕΕ για την ΤΝ στην παγκόσμια σκηνή, δηλαδή μέσω της ρυθμιστικής συνεργασίας, της στρατηγικής επικοινωνίας και της δημόσιας διπλωματίας,
-θα προωθεί τη θέσπιση παγκόσμιων προτύπων για την ΤΝ σε στενή συνεργασία με διεθνείς εταίρους και θα συνεχίσει να συμμετέχει στις εργασίες του WIPO για την ΤΝ και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, και
-θα εντείνει τις προσπάθειές της κατά τις διμερείς επαφές με τρίτες χώρες μέσω διαρθρωμένων διαλόγων και κοινών πρωτοβουλιών για την ΤΝ. Η διαδικασία αυτή θα περιλαμβάνει κοινά έργα. όπως το έργο ΤΝ ΕΕ–Ιαπωνίας για την έξυπνη μεταποίηση που χρηματοδοτείται από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» 169 .
Τα κράτη μέλη και η ΕΕ:
-θα συνεχίσουν τις διεθνείς προσπάθειες προβολής της ΤΝ και θα διασφαλίσουν ότι η Ευρώπη στέλνει στον κόσμο συνεκτικά μηνύματα σχετικά με την αξιόπιστη ΤΝ. Επιπλέον, η Ένωση θα συνεχίσει να συνεισφέρει με την εμπειρογνωσία της και τα ειδικά χρηματοδοτικά της μέσα για την ισχυρότερη συσχέτιση της ΤΝ με τη διπλωματία και την αναπτυξιακή πολιτική, με ιδιαίτερη έμφαση στις χώρες της νότιας Μεσογείου και στην Αφρική, και
-θα διευκολύνουν τις επαφές με παγκόσμιους παράγοντες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές για την αξιολόγηση, τη δοκιμή και την κανονιστική ρύθμιση των εφαρμογών ΤΝ.
IV.Οικοδόμηση στρατηγικής ηγετικής θέσης σε τομείς υψηλού αντικτύπου
Πέραν των οριζόντιων δράσεων, στην επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021 προτείνονται επτά τομείς δράσεις σε τομεακό επίπεδο. Με στόχο τη μεγαλύτερη εναρμόνιση των κοινών δράσεων για την ΤΝ με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τα μέτρα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, στην επανεξέταση προτείνονται δράσεις για το περιβάλλον και την υγεία. Αυτή η εναρμόνιση και ενίσχυση των κοινών δράσεων είναι απαραίτητη για να συμβάλει στις συστημικές αλλαγές και στη δέσμευση της ΕΕ για «οικολογικό προσανατολισμό της οικονομίας». Τα εργαλεία και οι εφαρμογές ΤΝ, όπως τα «ψηφιακά δίδυμα» της Γης, θα είναι απαραίτητα προκειμένου η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της όσον αφορά την κλιματική ουδετερότητα. τη συνολική μείωση της κατανάλωσης πόρων, την αύξηση της αποδοτικότητας και μια πιο βιώσιμη ΕΕ σύμφωνα με το θεματολόγιο των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 και τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ).
Στο πλαίσιο της καταπολέμησης της νόσου COVID-19, η ΤΝ έχει αποδείξει την ευελιξία της, π.χ. συμβάλλοντας σε αναλύσεις σαρώσεων αξονικής τομογραφίας (για τον εντοπισμό πρώιμων ενδείξεων λοίμωξης) και στην ανάπτυξη εμβολίων 170 . Η πανδημία υπογράμμισε επίσης τη σημασία των νέων τρόπων εργασίας με ψηφιακές μεθόδους, καθώς και τη σπουδαιότητα της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών προς όφελος της οικονομίας και του κοινού γενικότερα 171 . Για να συμβαδίσει με τις εξελίξεις της αγοράς και τις τρέχουσες δράσεις στα κράτη μέλη, η επανεξέταση προτείνει επίσης κοινές δράσεις για τη ρομποτική, τον δημόσιο τομέα, την κινητικότητα, τις εσωτερικές υποθέσεις και τη γεωργία.
11.Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς του κλίματος και του περιβάλλοντος
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Η ΕΕ έχει ως στόχο να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 και να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 172 . Η ανάπτυξη και η ευρεία υιοθέτηση φιλικών προς το κλίμα και το περιβάλλον λύσεων ΤΝ έχουν μεγάλες δυνατότητες να συμβάλουν στην επίτευξη αυτών των φιλόδοξων στόχων. Το γεγονός αυτό υπογραμμίστηκε στα πρόσφατα συμπεράσματα του Συμβουλίου Περιβάλλοντος όπου τονίζεται ο ρόλος της ΤΝ στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας 173 . Στα εν λόγω συμπεράσματα τονίστηκε ότι είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στις πιθανές άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις της ΤΝ στο περιβάλλον, τα κράτη μέλη παροτρύνθηκαν να ανταλλάξουν εμπειρίες και διδάγματα και η Επιτροπή κλήθηκε να αναπτύξει δείκτες και πρότυπα σχετικά με τον αρνητικό αντίκτυπο της ψηφιοποίησης. Τον Μάρτιο του 2021, 24 κράτη μέλη, η Νορβηγία και η Ισλανδία υπέγραψαν δήλωση για την επιτάχυνση της χρήσης πράσινων ψηφιακών τεχνολογιών προς όφελος του περιβάλλοντος, δηλαδή με την ενθάρρυνση της ανάπτυξης και της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών αλγορίθμων 174 .
Εκτός από τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η ΤΝ θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στο να καταστεί η καθαρή μετάβαση πιο προσιτή, αποδεκτή και κυκλική. Βελτιστοποίηση της συνδεσιμότητας με δίκτυα ενέργειας, μεταφορών και επικοινωνιών και αντιμετώπιση κλιματικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης και της επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων, των πλαστικών μίας χρήσης, της εξάντλησης των φυσικών πόρων, της ρύπανσης των υδάτων και του αέρα, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της απώλειας βιοποικιλότητας 175 . Στο πλαίσιο αυτό, οι τεχνολογίες ΤΝ θα μπορούσαν πρωτίστως να στηρίξουν την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας μέσω τεσσάρων βασικών διαύλων:
-μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, π.χ. με πιο αποδοτικές και λιγότερο ενεργοβόρες παραγωγικές διαδικασίες με μικρότερη χρήση πόρων,
-καλύτερη διαμόρφωση, ενσωμάτωση και διαχείριση του ενεργειακού συστήματος και ενδυνάμωση των επιχειρήσεων, των δημόσιων αρχών και των πολιτών ώστε να επιλέγουν τις πλέον βιώσιμες και αποδοτικές ενεργειακές επιλογές,
-απαλλαγή των κτιρίων, της γεωργίας και της μεταποίησης από τις ανθρακούχες εκπομπές, και αποτελεσματικότερη διαχείριση των ροών μεταφορών σε όλους τους τρόπους μεταφοράς: οδικές, σιδηροδρομικές και αεροπορικές μεταφορές, ώστε να μειωθεί η συμφόρηση, να διευκολυνθεί η διατροπικότητα και να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη ηλεκτρικών αυτοοδηγούμενων οχημάτων στις δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές, και
-παροχή δυνατότητας για εντελώς νέες λύσεις που δεν ήταν εφικτές με χρήση άλλων τεχνολογιών.
Η ΤΝ μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην παραγωγή δεδομένων, πληροφοριών και γνώσεων συναφών με τις πολιτικέςμε σκοπό την αποτελεσματική και αποδοτική επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας και την παροχή δυνατότητας για εξατομικευμένες παρεμβάσεις. Ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα στην ανάπτυξη και τη ζήτηση βιώσιμης ΤΝ 176 . Οι αστικές λύσεις που λειτουργούν με ΤΝ είναι ένα παράδειγμα όπου πόλεις και κοινότητες μπορούν να ωφεληθούν από την ΤΝ για την επίτευξη περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων. Παρότι η ΤΝ έχει ισχυρές προοπτικές διευκόλυνσης της επίτευξης των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και το περιβάλλον, η ίδια η τεχνολογία έχει σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ιδιαίτερα όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας. Ως εκ τούτου, απαιτούνται περαιτέρω αξιολογήσεις και δράσεις για να διασφαλιστεί ότι ο καθαρός περιβαλλοντικός αντίκτυπος της ΤΝ είναι θετικός.
Προοπτικές
Προκειμένου να αξιοποιηθεί η ΤΝ στους τομείς του κλίματος και του περιβάλλοντος, η Επιτροπή:
-θα επιταχύνει την έρευνα και την ανάπτυξη με επίκεντρο τη συμβολή της ΤΝ στη βιώσιμη παραγωγή και στους κύριους τομείς εφαρμογής μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»:
-θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία για παραγωγή χωρίς ελαττώματα, με σκοπό την επίτευξη μηδενικών αποβλήτων, μηδενικών εκπομπών και έξυπνης μεταποίησης το 2021,
-θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία σε έξυπνες λύσεις γεωργίας με χρήση ΤΝ, με έμφαση στη βελτίωση της αποδοτικότητας, στις προσαρμοσμένες εφαρμογές και στη μείωση των εισροών και των εκπομπών το 2021,
-θα στηρίξει την έρευνα και την ανάπτυξη λύσεων με χρήση ΤΝ, για την παρακολούθηση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας των υδάτων, και
-θα παράσχει βοήθεια στις ΜΜΕ ώστε να αναπτύξουν βιώσιμες λύσεις ΤΝ με την πρωτοβουλία «Καινοτομία για τη βιομηχανική βιωσιμότητα στις ΜΜΕ» (I4MS2), η οποία θα χρηματοδοτήσει τις ΜΜΕ που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν πειράματα που ολοκληρώθηκαν με την εισαγωγή νέας τεχνολογίας στις επιχειρήσεις τους, αρχής γενομένης από το 2022,
-θα στηρίξει την έρευνα για πιο πράσινη ΤΝ, εξετάζοντας το ζήτημα της ενεργειακής κατανάλωσης των τεχνολογιών ΤΝ μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»:
-θα εξακολουθήσει να στηρίζει την έρευνα στον τομέα της λιτής ΤΝ (frugal AI), για την ανάπτυξη ελαφρύτερων μοντέλων που θα χρησιμοποιούν λιγότερα δεδομένα και θα καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια, με έργα που ξεκινούν το 2022, και
-η θεσμοθετημένη ευρωπαϊκή σύμπραξη για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες, που θα δρομολογηθεί το 2021, θα αναπτύξει τεχνολογίες που επιτρέπουν τη μετάβαση πολλών εφαρμογών ΤΝ από ενεργοβόρες πλατφόρμες σε πιο βιώσιμες λύσεις στις παρυφές του δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της επόμενης γενιάς επεξεργαστών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης για εφαρμογές ΤΝ,
-θα διασφαλίσει ότι η περιβαλλοντική διάσταση περιλαμβάνεται στις δράσεις του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» που επιδιώκουν να καταστήσουν τις εφαρμογές ΤΝ ευρέως διαθέσιμες σε δυνητικούς χρήστες σε ολόκληρη την Ευρώπη:
-με έργα που ξεκινούν το 2022, θα στηρίξει εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού για εφαρμογές ΤΝ στον τομέα των έξυπνων και πράσινων κοινοτήτων, της μεταποίησης, της ενέργειας και των γεωργικών ειδών διατροφής, συμβάλλοντας άμεσα στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα σε αυτούς τους τομείς, καθώς και εφαρμογές ΤΝ στις παρυφές του δικτύου, και
-θα διευκολύνει την ευρεία διάδοση των ικανοτήτων ΤΝ μέσω του δικτύου ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας, το οποίο θα απευθύνεται επίσης στις ΜΜΕ και στις δημόσιες διοικήσεις, ώστε να τους δώσει τη δυνατότητα να πειραματιστούν με τη χρήση της ΤΝ για τη βιωσιμότητα,
-θα δημιουργήσει έναν χώρο δεδομένων για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες κοινότητες και θα επικυρώσει μέσω πιλοτικών έργων που εστιάζουν σε τομείς δράσης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (πρόσκληση το δεύτερο τρίμηνο του 2021, τα αποτελέσματα θα είναι διαθέσιμα το τρίτο τρίμηνο του 2022),
-θα καταρτίσει χάρτη πορείας για κοινό χώρο δεδομένων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ώστε να αξιοποιηθούν οι σημαντικές προοπτικές των δεδομένων για τη βιωσιμότητα και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (πρόσκληση υποβολής προτάσεων το δεύτερο τρίμηνο του 2021) 177 ,
-θα αναπτύξει υψηλής ποιότητας ψηφιακή προσομοίωση του πλανήτη με την υποστήριξη της ΤΝ, μέσω της πρωτοβουλίας «Προορισμός: Γη» 178 για την παρακολούθηση και την προσομοίωση της φυσικής και ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ παράλληλα θα αναπτύξει και δοκιμάσει σενάρια που επιτρέπουν πιο βιώσιμη ανάπτυξη και ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή 179 . Το στάδιο της ανάπτυξης ξεκινά το τρίτο τρίμηνο του 2021 και η πρώτη φάση θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2023,
-θα ενισχύσει τον τομεακό διάλογο για την πράσινη ΤΝ με τους εκτελεστικούς ηγέτες ευρωπαϊκών εταιρειών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη που δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς της οικονομίας για να προσδιοριστούν οι ειδικές δράσεις που απαιτούνται σε κάθε τομέα για τη βιώσιμη διάδοση της ΤΝ προς όφελος της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Οι ενώσεις που εκπροσωπούν τους βιομηχανικούς κλάδους θα συμβάλουν στο εγχείρημα 180 ,
-θα διερευνήσει αποτελεσματικούς τρόπους καθορισμού βασικών δεικτών επιδόσεων για τον προσδιορισμό και τη μέτρηση του αρνητικού και θετικού περιβαλλοντικού αντικτύπου της ΤΝ, με βάση επίσης τις υπό εξέλιξη εργασίες της Επιτροπής σχετικά με τις αποδοτικές ως προς τη χρήση των πόρων και της ενέργειας και βιώσιμες υποδομές αποθήκευσης και επεξεργασίας δεδομένων 181 , τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και τις προηγούμενες ευρύτερες προσπάθειες στον τομέα αυτόν 182 . Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να λάβει χώρα, π.χ. με τη σύσταση ειδικής ομάδας η οποία θα αξιολογεί επίσης το ενδεχόμενο συνεκτίμησης μιας περιβαλλοντικής βαθμολογίας στα κριτήρια αξιολόγησης των συστημάτων ΤΝ (π.χ. στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων), και
-θα συμπεριλάβει περιβαλλοντικά ζητήματα στον διεθνή συντονισμό και στη διεθνή συνεργασία της στον τομέα της ΤΝ, Ενώ η ΤΝ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση προκλήσεων πλανητικής κλίμακας, όπως η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση από μικροπλαστικά, απαιτείται συντονισμός στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών και ενδεχομένως άμεση συνεργασία με χώρες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να μοιραστούν τα αποτελέσματα των εθνικών προσπαθειών για την «πράσινη ΤΝ» και των δράσεων για το κλίμα, να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές με άλλα κράτη μέλη και, με βάση τις εμπειρίες τους να προτείνουν διασυνοριακά έργα, προσπάθειες προβολής και δράσεις που θα μπορούσαν αναληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
-να ανταλλάξουν εμπειρογνωσία και τεχνογνωσία που διατίθενται σε τοπικό επίπεδο μέσω του δικτύου ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας που μπορεί να στηρίξει δραστηριότητες κατάρτισης και ανταλλαγής γνώσεων,
-να στηρίξουν την ενσωμάτωση συνιστώσας «πράσινης ΤΝ» στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον τομέα της ΤΝ και σε άλλους κύκλους μαθημάτων και προγράμματα κατάρτισης στον τομέα της ΤΝ, και
-να συνεργαστούν με εθνικούς φορείς ΤΠΕ και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη σε τομεακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των φορέων τυποποίησης για τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών διάδοσης και τυποποιημένων μεθοδολογιών αξιολόγησης για την υποστήριξη της «πράσινης ΤΝ» σε τομείς όπως τα έξυπνα δίκτυα, η γεωργία ακριβείας, και οι έξυπνες και βιώσιμες πόλεις, καθώς και κοινότητες.
12.Χρήση ΤΝ επόμενης γενιάς για τη βελτίωση της υγείας
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους όσον αφορά την εφαρμογή της ΤΝ στον τομέα της υγείας και της υγειονομικής περίθαλψης 183 . Στον τομέα αυτόν έχουν σημειωθεί ραγδαίες εξελίξεις λόγω της αυξανόμενης διαθεσιμότητας δεδομένων για την υγεία, σε συνδυασμό με πρωτοφανείς προόδους στον τομέα της ΤΝ. Οι τεχνολογίες ΤΝ μπορούν, για παράδειγμα, να ελαφρύνουν τον φόρτο των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, να βελτιώσουν τις ροές εργασίας των νοσοκομείων, να βελτιστοποιήσουν τη διάθεση ανθρώπινων και άλλων πόρων, να ενισχύσουν την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των κλινικών δοκιμών και να υποστηρίξουν την ανακάλυψη νέων φαρμάκων. Τα συστήματα ΤΝ μπορούν επίσης να στηρίξουν τον άνθρωπο σε κλινικές αποφάσεις και θεραπευτικές επιλογές 184 , να βελτιώσουν την ανάλυση ιατρικών εικόνων, εργαστηριακών ή ιστολογικών δεδομένων, τη διαγνωστική ακρίβεια και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη 185 , παρέχοντας με τον τρόπο αυτόν σημαντικά κοινωνικά οφέλη. Η κοινωνική και οικονομική σημασία των εφαρμογών ΤΝ στην πολιτική για την υγεία αναγνωρίζεται και υπογραμμίζεται έντονα σε επίπεδο πολιτικής της ΕΕ 186 .
Η πανδημία της νόσου COVID-19 έχει ενισχύσει περαιτέρω τη σημασία της ΤΝ για την υγεία και την περίθαλψη και αποτελεί πηγή άντλησης διδαγμάτων για την ΕΕ και τα κράτη μέλη σχετικά με τα οφέλη της περαιτέρω συνεργασίας στον τομέα αυτόν 187 . Η ΤΝ αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η Επιτροπή έχει επενδύσει μεταξύ άλλων στην ταχεία ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού εργαλείου ανάλυσης τομογραφίας θώρακα με χρήση ΤΝ, σε πειράματα υπερυπολογιστικής για τον εντοπισμό νέων θεραπειών για τη νόσο COVID-19 και στην αποστολή ρομπότ απολύμανσης με χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού 188 .
Η διαθεσιμότητα υψηλής ποιότητας δεδομένων υγείας και η δυνατότητα χρήσης, συνδυασμού και περαιτέρω χρήσης δεδομένων από διάφορες πηγές σύμφωνα με το ενωσιακό κεκτημένο, συμπεριλαμβανομένων του ΓΚΠΔ και των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και τη διάδοση συστημάτων ΤΝ 189 . Ως εκ τούτου, η Επιτροπή πρότεινε 190 και το 2020 έλαβε προπαρασκευαστικές δράσεις για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία 191 . Η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος νομική πρόταση σχετικά με τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία 192 . Θα αναληφθεί δράση για: την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν τη διακυβέρνηση, την ασφάλεια, την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικότητας, την ποιότητα, τις υποδομές και τη διαλειτουργικότητα των δεδομένων, την ψηφιακή υγεία και την ΤΝ, για τη διασφάλιση της ασφαλούς ελεύθερης ροής δεδομένων υγείας και για την προώθηση της υιοθέτησης της ψηφιακής υγείας και της ΤΝ στον τομέα της υγείας. Οι άξονες εργασίας περιλαμβάνουν τη θέσπιση κατάλληλου νομικού πλαισίου και πλαισίου διακυβέρνησης για τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία, την εγκατάσταση υποδομής σε επίπεδο ΕΕ για την ανταλλαγή δεδομένων υγείας και για την παροχή πρόσβασης σε αυτά για δραστηριότητες έρευνας, χάραξης πολιτικής και κανονιστικής ρύθμισης, την επέκταση της υφιστάμενης υποδομής για την ανταλλαγή δεδομένων υγείας για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης (MyHealth@EU), τη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων στον τομέα της υγείας και την ανάπτυξη ικανοτήτων. Ο χώρος δεδομένων θα ενθαρρύνει την αναβάθμιση και την υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη, παρέχοντας με αυτόν τον τρόπο απτά οφέλη στους ασθενείς. Ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων για την υγεία θα στηρίξει την εκπαίδευση και τη δοκιμή αλγορίθμων ΤΝ.
Στις 25 Νοεμβρίου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με τη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη 193 . Η στρατηγική αποτελεί βασικό πυλώνα του οράματος της Επιτροπής για την οικοδόμηση μιας ισχυρότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας 194 και για την προώθηση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμα και οικονομικά προσιτά φάρμακα 195 .
Η Επιτροπή στηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών μέσω της κοινής δράσης για τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία, ο οποίος ξεκίνησε επίσημα στις αρχές του 2021. Στηρίζει τις εθνικές επενδύσεις μέσω χρηματοδοτικών μέσων όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το πρόγραμμα InvestEU και ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο υποστηρίζονται ή θα υποστηριχθούν μέσω του προγράμματος «Η ΕΕ για την υγεία», του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη συνεργάζονται για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου 196 . Περιλαμβάνει σειρά δράσεων στις οποίες η ΤΝ θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της θεραπείας του καρκίνου, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης κοινής βάσης δεδομένων ιατρικών εικόνων όσον αφορά τις συνηθέστερες μορφές καρκίνου, με σκοπό τη βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας με τη βοήθεια της ΤΝ. Για την υποστήριξη αυτής της πρωτοβουλίας, το 2019 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» με τη διάθεση 35 εκατ. EUR για τη στήριξη της ανάπτυξης της ανάλυσης ιατρικών εικόνων για τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου με τη βοήθεια της ΤΝ 197 .
Η Επιτροπή εξετάζει επίσης τις εξελίξεις της ΤΝ όσον αφορά τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, τα in vitro διαγνωστικά ιατροτεχνολογικά προϊόντα, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τη βελτίωση της βάσης τεκμηρίωσης για τη λήψη αποφάσεων με σκοπό τον προσδιορισμό των δυνατοτήτων και την αντιμετώπιση των αναδυόμενων προκλήσεων. Επιπλέον, η Επιτροπή διερευνά την εισαγωγή της ΤΝ στην καθημερινή κλινική πρακτική και σε διάφορα περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης για τον προσδιορισμό των δυνατοτήτων και την αντιμετώπιση των αναδυόμενων προκλήσεων. Απαιτούνται δείκτες αναφοράς και καλά παραδείγματα για τη συλλογή δεδομένων και για την ανάπτυξη και δοκιμή συστημάτων ΤΝ που διασφαλίζουν την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικότητας σύμφωνα με τον ΓΚΠΔ και την εθνική νομοθεσία.
Προοπτικές
Η Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη:
-θα προτείνουν νομοθετική δράση για έναν ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία. Αυτή η νομοθετική δράση θα συμπληρώσει την προτεινόμενη οριζόντια νομοθεσία για την ΤΝ και θα έχει ως σκοπό να στηρίξει την εκπαίδευση και τη δοκιμή αλγορίθμων ΤΝ, καθώς και το έργο των ρυθμιστικών αρχών για την αξιολόγηση της ΤΝ που χρησιμοποιείται στην υγεία (τέταρτο τρίμηνο του 2021) 198 ,
-θα στηρίξουν συνεργατικά έργα στα οποία συμμετέχουν ενδιαφερόμενα μέρη για την προώθηση της χρήσης της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων και της ΤΝ σε συνδυασμό με τα δεδομένα υγείας της ΕΕ για τη φαρμακευτική καινοτομία, όπως προβλέπεται στην ανακοίνωση για τη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη (υλοποίηση των έργων 2021-2022),
-θα αξιολογήσουν και θα αναθεωρήσουν τη γενική νομοθεσία για τα φαρμακευτικά προϊόντα με σκοπό την προσαρμογή της στα προϊόντα αιχμής, στις επιστημονικές εξελίξεις (π.χ. γονιδιωματική ή εξατομικευμένη ιατρική) και στον τεχνολογικό μετασχηματισμό, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ (π.χ. ανάλυση δεδομένων και ψηφιακά εργαλεία) και την παροχή εξατομικευμένων κινήτρων καινοτομίας, όπως προβλέπεται στη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη (2022) 199 ,
-θα δημιουργήσουν εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού στον τομέα της υγείας για την ΤΝ και τις τεχνολογίες ρομποτικής έως το 2022 μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», με τους πιθανούς τομείς εστίασης να περιλαμβάνουν τη νόσο COVID-19, τον καρκίνο, την παιδιατρική, τις τεχνολογίες ενεργού και υποβοηθούμενης διαβίωσης, τη στήριξη της ασφάλειας των ασθενών και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών,
-θα αναλάβουν δράσεις για την επέκταση της γεωγραφικής κάλυψης και της διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών για την υγεία, μέσω του MyHealth@EU, συμπεριλαμβανομένων συνοπτικών εκθέσεων ασθενών, ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ιατρικών εικόνων, εργαστηριακών αποτελεσμάτων και εξιτηρίων, καθώς και δράσεις για τη στήριξη της περαιτέρω χρήσης δεδομένων υγείας για δραστηριότητες έρευνας, χάραξης πολιτικής και κανονιστικής ρύθμισης. Οι εν λόγω δράσεις θα χρηματοδοτηθούν μέσω των προγραμμάτων «Η ΕΕ για την υγεία» 200 , «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη» με στόχο έως το 2025 να εξασφαλιστεί ότι:
-οι πολίτες όλων των κρατών μελών μπορούν να ανταλλάσσουν τα δεδομένα υγείας τους με παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και αρχές της επιλογής τους,
-δημιουργείται πανευρωπαϊκή υποδομή του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία με στόχο την πρόσβαση σε δεδομένα υγείας για έρευνα και χάραξη πολιτικής. Η ΤΝ θα αποτελέσει σημαντικό μέρος του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία και θα επιτρέψει τη στατιστική ανάλυση δεδομένων, την υποστήριξη και την επιτάχυνση της έρευνας,
-θα συνεχίσουν να στηρίζουν την εγκατάσταση της υποδομής που απαιτείται για τη σύνδεση και τη διερεύνηση των ευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων, για παράδειγμα ιατρικών εικόνων, διαφόρων μορφών καρκίνου, και να χρησιμοποιούν τεχνολογίες ΤΝ για την αξιοποίηση αρχείων απεικόνισης υψηλής ποιότητας για τον καρκίνο,
-θα διευκολύνουν τη χρήση τεχνολογιών ΤΝ, σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, τις δεοντολογικές αρχές και τους κανόνες ανταγωνισμού για τον εντοπισμό νέων γνώσεων και την υποστήριξη της κλινικής έρευνας και της λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «1+ million genomes». Αυτή η πρωτοβουλία βασίζεται στη δήλωση των κρατών μελών με τίτλο «1+ million genomes» και έχει ως στόχο να καταστήσει τουλάχιστον 1 εκατομμύριο γονιδιώματα προσβάσιμα για έρευνα στην ΕΕ,
-θα στηρίξουν την ανάπτυξη και διάδοση εφαρμογών του «ψηφιακού δίδυμου στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης», όπου οι τεχνολογίες ΤΝ θα έχουν κεντρικό ρόλο, μέσω της προώθησης ενός λειτουργικού, συμπεριληπτικού συστήματος σε επίπεδο ΕΕ, και
-θα επενδύσουν στην ανάπτυξη και την κλινική επικύρωση εύρωστων, δίκαιων και αξιόπιστων συστημάτων θεραπείας και περίθαλψης με χρήση ΤΝ και με βάση τη ζήτηση, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», συμπεριλαμβανομένης της εξατομικευμένης πρόληψης και της πρόβλεψης κινδύνου των νόσων, με ιδιαίτερη έμφαση στις επιδόσεις, την ασφάλεια, την προστασία, την εξηγησιμότητα, την παροχή ανατροφοδότησης και την υποστήριξη για την πρόληψη της απάτης στην υγειονομική περίθαλψη, τη δυνατότητα χρήσης και την (οικονομική) αποδοτικότητα των λύσεων ΤΝ, καθώς και τη χρήση / περαιτέρω χρήση μη δομημένων δεδομένων υγείας.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να λάβουν μέτρα για την αύξηση της ποιότητας και της σημασιολογικής διαλειτουργικότητας των δεδομένων υγείας, γεγονός που έχει θεμελιώδη σημασία για την ανάπτυξη και τη χρήση της ΤΝ,
-να αναπτύξουν δράσεις και να στηρίξουν πρωτοβουλίες για την αύξηση της κατανόησης και της αποδοχής της ψηφιακής τεχνολογίας από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, ώστε να επιταχυνθεί η υιοθέτηση συστημάτων που βασίζονται στην ΤΝ στον ιατρικό τομέα,
-να εφαρμόσουν συστάσεις για την προώθηση της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας όσον αφορά την ηλεκτρονική υγεία και να συμφωνήσουν σχετικά με κοινούς ευρωπαϊκούς δείκτες ποιότητας για τη συνεχή ιατρική εκπαίδευση,
-να προωθήσουν την πρωτοβουλία «1+ million genomes» ενδεχομένως μέσω των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, μεταξύ άλλων ως πολυκρατικό έργο,
-να στηρίξουν επενδύσεις στη δευτερογενή χρήση των δεδομένων υγείας, μεταξύ άλλων για την ΤΝ, με τη χρήση, για παράδειγμα, χρηματοδότησης στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας,
-να λάβουν μέτρα για να διευκολύνουν την ενσωμάτωση καινοτόμων συστημάτων που βασίζονται στην ΤΝ (π.χ. μηχανομάθηση, αυτόνομα συστήματα, πράκτορες συζήτησης, μαζικά δεδομένα, ρομποτική) σε εγκαταστάσεις υγείας και περίθαλψης όπως νοσοκομεία και ιδρύματα περίθαλψης, και κυρίως όταν η ψηφιοποίηση των συστημάτων υγείας περιγράφεται στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας,
-να στηρίξουν τους ευρωπαϊκούς κόμβους ψηφιακής καινοτομίας που εξειδικεύονται σε ιατρικές τεχνολογίες και στην ηλεκτρονική υγεία για να βοηθήσουν τα περιφερειακά/εθνικά συστήματα υγείας και τη βιομηχανία στις ερευνητικές τους προσπάθειες για την παροχή καλύτερων θεραπειών και την πρόοδο προς την καταπολέμηση του κορονοϊού, και
-να συνεργαστούν με εθνικούς, περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης για τον καθορισμό και τη θέσπιση κοινών προτύπων, μεταξύ άλλων σε θέματα όπως η προστασία, η ασφάλεια, η ιδιωτικότητα, η διαλειτουργικότητα, σε μια προσπάθεια επικαιροποίησης των υφιστάμενων προτύπων για την ΤΝ στον τομέα της υγείας.
13.Διατήρηση του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης: Στρατηγική για τη ρομποτική στον κόσμο της ΤΝ
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Η ρομποτική που τροφοδοτείται από την ΤΝ αποτελεί βασικό παράγοντα για την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ανοικτή στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, ενώ παράλληλα διατηρεί μια ανοικτή οικονομία στον κόσμο της ψηφιοποίησης 201 . Η ρομποτική εξελίσσεται ραγδαία, ενώ αναπτύσσονται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό ρομπότ που βασίζονται στην ΤΝ με σημαντικό αντίκτυπο σε πολλούς βασικούς τομείς, όπως η υγειονομική περίθαλψη, ο τομέας γεωργικών ειδών διατροφής, η επιθεώρηση και η συντήρηση, η εφοδιαστική, το διάστημα, οι κατασκευές, η μεταποίηση κ.λπ. Η υιοθέτηση της ρομποτικής που βασίζεται στην ΤΝ θα τροφοδοτήσει τις εξελίξεις στη βιομηχανία ρομποτικής της ΕΕ και θα διευρύνει το φάσμα των δραστηριοτήτων στις οποίες λειτουργούν τα ρομπότ, με αποτέλεσμα την αύξηση της συνεργασίας ανθρώπου-ρομπότ 202 .
Ο αντίκτυπος της νόσου COVID-19 στην παγκόσμια οικονομία κατέδειξε την ανάγκη για ανθεκτικότερες αλυσίδες εφοδιασμού. Η αυτοματοποίηση της ρομποτικής έχει τη δυνατότητα να επαναφέρει μέρος της παραγωγής στην Ευρώπη και να αυξήσει την αυτονομία της σε κρίσιμες αλυσίδες αξίας. Η ρομποτική αναμένεται να στηρίζει ολοένα και περισσότερο τους εργαζομένους με διάφορους τρόπους και να βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας. Οι δημογραφικές προκλήσεις στην Ευρώπη θα αυξήσουν την ανάγκη για ρομπότ και αυτοματοποίηση 203 , ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών (κυρίως στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και της ανεξάρτητης διαβίωσης για τους ηλικιωμένους).
Συνοπτικά, η ρομποτική αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην κοινωνία, στην οικονομία, στο περιβάλλον και στο ευρύ κοινό.
Αυτή η εξέλιξη συνοδεύεται από διάφορες προκλήσεις. Το μεταβαλλόμενο εργασιακό τοπίο τονίζει την ανάγκη να επινοηθούν νέες μέθοδοι εργασίας και να αναπτυχθεί κατάλληλη κατάρτιση σε δεξιότητες και ικανότητες για την εργασία παράλληλα με τα ρομπότ, καθώς και να κατανοηθούν οι ικανότητες και οι περιορισμοί τους. Αν δεν αντιμετωπιστούν αυτοί οι παράγοντες, υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και την αποδοχή της ρομποτικής τεχνολογίας. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις επιπτώσεις στην κοινωνία, την απασχόληση και τις συνθήκες εργασίας υπό το πρίσμα της ανάπτυξης και της υιοθέτησης τεχνολογιών ΤΝ.
Από την άλλη πλευρά, η ιδιαιτερότητα της ρομποτικής συνδέεται με τη φυσική αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Τα ρομπότ θα καθίστανται ολοένα και περισσότερο αυτόνομα και θα αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους, είτε πρόκειται για συνεργαζόμενα ρομπότ που αναδύονται από κλωβούς είτε για ρομπότ που παρέχουν υπηρεσίες. Το γεγονός αυτό εγείρει ζητήματα ασφάλειας: η εγγύτητα με τους ανθρώπους και η αλληλεπίδραση μαζί τους απαιτούν πολύ υψηλά πρότυπα ασφάλειας για την πρόληψη ατυχημάτων και τραυματισμών. Εγείρει επίσης ζητήματα σχετικά με τη διασφάλιση της προσβασιμότητας και της συμπεριληπτικότητας ατόμων με αναπηρία. Τα ρομπότ συνδέονται επίσης ολοένα και περισσότερο μεταξύ τους και με άλλους τύπους συσκευών και επεξεργάζονται περισσότερα δεδομένα, γεγονός που προκαλεί δυνητικούς κινδύνους ιδιωτικότητας και κυβερνοασφάλειας. Όλοι αυτοί οι προβληματισμοί τονίζουν την ανάγκη να εξεταστεί το ζήτημα των δοκιμών, όπως προβλέπεται στις μελλοντικές εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού, καθώς και ζητήματα όπως η πιστοποίηση και η συμμόρφωση με το κανονιστικό πλαίσιο, π.χ. μέσω ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων.
Κατά συνέπεια, η ρομποτική είναι ένας τομέας πολιτικής με μεγάλες δυνατότητες οικονομικού και κοινωνικού αντικτύπου, συμπεριλαμβανομένων βασικών τομέων για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης.
Η Ευρώπη είναι σε κατάλληλη θέση να αξιοποιήσει τις δυνατότητες και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Η Ευρώπη διαθέτει κορυφαία βιομηχανία και ερευνητική κοινότητα στον τομέα της ρομποτικής: φιλοξενεί πολλούς κατασκευαστές ρομπότ, οι οποίοι παράγουν περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου των βιομηχανικών ρομπότ και των ρομπότ που παρέχουν υπηρεσίες. Σε ορισμένους τομείς της ρομποτικής επαγγελματικών υπηρεσιών, όπως τα ρομπότ αρμέγματος, οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές κυριαρχούν στην αγορά. Η Ευρώπη πρωτοστατεί επίσης στην έρευνα στον τομέα της ρομποτικής, καθώς έχει αποδεδειγμένο αντίκτυπο σε πολλές περιπτώσεις χρήσης σε βασικούς τομείς (π.χ. υγειονομική περίθαλψη, γεωργία, επιθεώρηση, θαλάσσιος τομέας, μεταποίηση). Οι εξελίξεις στη βιομηχανική ρομποτική και στη ρομποτική παροχής υπηρεσιών συγκλίνουν και αλληλοενισχύονται. Το γεγονός αυτό προσφέρει στους Ευρωπαίους φορείς ανάπτυξης μια μοναδική ευκαιρία να ενισχύσουν τις ικανότητές τους και τις προοπτικές της αγοράς.
Ωστόσο, για να διατηρηθεί και να εδραιωθεί η ισχυρή θέση της Ευρώπης και να αξιοποιηθούν πλήρως τα πλεονεκτήματά της, απαιτούνται διανοητικές και χρηματοοικονομικές επενδύσεις, καθώς και συνεργασία σε ευρύ φάσμα δημόσιων και ιδιωτικών παραγόντων. Επίσης, η δράση της Ευρώπης για τη ρομποτική πρέπει να αξιοποιήσει τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ για την αντιμετώπιση ζητημάτων καινοτομίας και τυποποίησης, εμπιστοσύνης, έλλειψης δεξιοτήτων και επιπτώσεων στις θέσεις εργασίας και στο περιβάλλον, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη ασφαλών και αξιόπιστων λύσεων ρομποτικής.
Προοπτικές
Η Επιτροπή:
-στο πλαίσιο αυτού του συντονισμένου σχεδίου, θα υλοποιήσει δράσεις για να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη παραμένει παγκόσμια δύναμη στον τομέα της ρομποτικής. Η δράση περιλαμβάνει στοιχεία έρευνας, καινοτομίας και διάδοσης 204 , καθώς και σημαντικές πτυχές που σχετίζονται με την ασφάλεια και την προστασία, τη δοκιμή και την επικύρωση, κοινωνικοοικονομικά ζητήματα, δεξιότητες και ικανότητες, καθώς και με την εμπιστοσύνη και τη δεοντολογία. Αξιοποιεί και αναπτύσσει περαιτέρω τη στρατηγική προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί από παλαιότερες και υφιστάμενες πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα από τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον τομέα της ρομποτικής στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» και τη νέα ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»,
-με βάση πληροφορίες από υφιστάμενες δομές, καθώς και άλλες σχετικές πρωτοβουλίες πολιτικής σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο 205 , και για την περαιτέρω συμπλήρωσή τους όταν απαιτείται, θα αξιολογήσει και, εφόσον κριθεί αναγκαίο, θα δημιουργήσει εξειδικευμένο παρατηρητήριο πολιτικής για τη ρομποτική για την παρακολούθηση και τη στήριξη της εφαρμογής της στρατηγικής για τη ρομποτική, κατά τη μέτρηση της προόδου και την υποστήριξη του συντονισμού και της συνεργασίας,
-αρχής γενομένης από το 2021, θα προβεί σε επανεξέταση των πιθανών κανονιστικών εμποδίων και θα στηρίξει την πιστοποίηση που θα επιτρέψει την ανάπτυξη και την υιοθέτηση λύσεων ρομποτικής,
-θα δοκιμάσει τις αναμενόμενες επιδόσεις και την ασφάλεια των ρομπότ που λειτουργούν με ΤΝ μέσω ειδικών εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού παγκόσμιας κλάσης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», που θα κατασκευαστούν από το 2022 και μετά. Οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού αναμένεται επίσης να συμβάλουν στις διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων τυποποίησης στον τομέα αυτόν,
-θα στηρίξει περαιτέρω την ανάπτυξη λύσεων ρομποτικής και από το 2022 την διάδοσή τους με εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού που συμβάλλουν στην Πράσινη Συμφωνία, εστιάζοντας επίσης σε άλλες κοινωνικές προκλήσεις, όπως η υγεία και η ευημερία του ανθρώπου,
-θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της ρομποτικής στην Ευρώπη μέσω της ευρωπαϊκής σύμπραξης κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, με βάση τις επιτυχίες του παρελθόντος με προηγούμενες συμπράξεις 206 . Αυτή η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, η οποία έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το δεύτερο τρίμηνο του 2021, θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην τυποποίηση, προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών στο πλαίσιο του οικοσυστήματος ρομποτικής,
-θα αξιοποιήσει το ειδικό της δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας για τη στήριξη του ευρωπαϊκού κλάδου της ρομποτικής και των ενδιαφερόμενων μερών, καθώς και για την προώθηση της υιοθέτησης,
-θα συμπεριλάβει τη ρομποτική μεταξύ των θεμάτων που αποτελούν στόχο της φιλόδοξης στρατηγικής για προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», συγκεκριμένα με την υποστήριξη εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή ενοτήτων για τη ρομποτική, την τοποθέτηση σε θέσεις εργασίας και με βραχυπρόθεσμα προγράμματα κατάρτισης στη ρομποτική, από το 2022,
-θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία για την επόμενη γενιά ρομποτικής με χρήση ΤΝ μέσω έργων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», αρχής γενομένης από το 2022. Οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να επικεντρωθούν, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της συνεργασίας των ρομπότ και στη βελτίωση της «κατανόησής» τους για τον κόσμο, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια, η ενεργειακή απόδοση και η αξιοπιστία, π.χ. όταν λειτουργούν υπό ακραίες φυσικές συνθήκες, και
-θα στηρίξει την ανταλλαγή γνώσεων, πρακτικών και εμπειριών στον τομέα της ρομποτικής, π.χ. για περιπτώσεις χρήσης σε συγκεκριμένους τομείς ή συγκεκριμένους τύπους ρομπότ (μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, κ.λπ.).
Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη:
-θα συνεργαστούν για την ανάλυση σχετικών πρωτοβουλιών για την ΤΝ και τη ρομποτική σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, ώστε να εντοπίσουν πιθανά κενά, προτεραιότητες και δείκτες μέτρησης για τις πολιτικές,
-θα συνεργαστούν με εθνικούς, περιφερειακούς και διεθνείς φορείς τυποποίησης για τον καθορισμό κοινών προτύπων, μεταξύ άλλων σε θέματα όπως η ασφάλεια, η προστασία, η διαλειτουργικότητα, τα συστήματα πολλαπλών πρακτόρων (multi-agent) ή η κοινή και ολισθαίνουσα (sliding) αυτονομία, σε μια προσπάθεια επικαιροποίησης των υφιστάμενων προτύπων για την έξυπνη ρομποτική, και
-θα προωθήσουν τη ρομποτική στην εκπαίδευση για όλες τις ηλικίες, τα φύλα και τις κοινωνικές ομάδες, ώστε να ενισχυθεί η ενημέρωση και η εμπιστοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της ρομποτικής ως εργαλείου για την υποστήριξη της μάθησης και της κατάρτισης, σύμφωνα με τις πρωτοβουλίες στο τμήμα δεξιοτήτων και ταλέντων.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να καταρτίσουν εθνικά επενδυτικά σχέδια για τη ρομποτική στο πλαίσιο των αντίστοιχων στρατηγικών τους για την ΤΝ, με βάση την ευρωπαϊκή στρατηγική και με ισχυρή συμμετοχή εθνικών ενδιαφερόμενων μερών, με έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς και με την αξιοποίηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης.
14.Ο δημόσιος τομέας πρωτοπόρος στη χρήση της ΤΝ
Η παρούσα ενότητα εστιάζει σε μέτρα που στηρίζουν την υιοθέτηση των τεχνολογιών ΤΝ στον δημόσιο τομέα.
Επισκόπηση των δράσεων που έχουν αναληφθεί
Οι εφαρμογές ΤΝ μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών, π.χ. με τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτών και κυβερνήσεων, τη δημιουργία εξυπνότερων αναλυτικών ικανοτήτων ή τη βελτίωση της αποδοτικότητας σε όλους τους τομείς του δημόσιου τομέα και την υποστήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών 207 . Η χρήση των συστημάτων ΤΝ μπορεί να αποφέρει οφέλη σε όλες τις βασικές δραστηριότητες του δημόσιου τομέα. Με την έγκαιρη υιοθέτηση της ΤΝ, ο δημόσιος τομέας μπορεί να είναι πρωτοπόρος στην υιοθέτηση ασφαλούς, αξιόπιστης και βιώσιμης ΤΝ 208 .
Για να γίνει πραγματικότητα η βαθύτερη και ευρύτερη υιοθέτηση της ΤΝ, ο δημόσιος τομέας της Ευρώπης θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε επαρκή χρηματοδότηση και να διαθέτει τα εφόδια, τις δεξιότητες και την εξουσία να διεξάγει στρατηγικές και βιώσιμες αγορές και να υιοθετεί συστήματα βασισμένα στην ΤΝ. Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας παρέχει πρωτοφανή ευκαιρία για την επιτάχυνση της υιοθέτησης της ΤΝ από τη δημόσια διοίκηση σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσω της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Εκσυγχρονισμός», η οποία αποσκοπεί στην τόνωση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης.
Οι δημόσιες συμβάσεις είναι καίριας σημασίας για την υιοθέτηση της ΤΝ από τον δημόσιο τομέα. Μπορούν επίσης να συμβάλουν στην τόνωση της ζήτησης και της προσφοράς αξιόπιστων και ασφαλών τεχνολογιών ΤΝ στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή σχεδιάζει ένα πρόγραμμα αποδοχής της ΤΝ 209 για να στηρίξει την προμήθεια συστημάτων ΤΝ από τον δημόσιο τομέα και να συμβάλει στον μετασχηματισμό των ίδιων των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Το πρόγραμμα έχει ως στόχο να βοηθήσει τον δημόσιο τομέα της Ευρώπης να χρησιμοποιήσει την ισχυρή συλλογική αγοραστική του δύναμη για να λειτουργήσει ως καταλύτης και να τονώσει τη ζήτηση για αξιόπιστη ΤΝ. Ο δημόσιος τομέας μπορεί να πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη, την αγορά και τη διάδοση, με τη χρήση αξιόπιστων και ανθρωποκεντρικών εφαρμογών ΤΝ, για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας δημόσιες συμβάσεις για καινοτόμες λύσεις ή προσανατολίζοντας την ανάπτυξη νέων λύσεων στις ανάγκες του μέσω πρακτικών προεμπορικών δημόσιων συμβάσεων.
Οι εθνικές στρατηγικές όλων σχεδόν των κρατών μελών σχετικά με την ΤΝ περιλαμβάνουν δράσεις για την τόνωση της χρήσης της ΤΝ στις δημόσιες υπηρεσίες 210 . Σήμερα, περισσότερες από τις μισές λύσεις ΤΝ που χρησιμοποιούνται παρέχουν επαυξητικές ή τεχνικές αλλαγές στις διαδικασίες του δημόσιου τομέα 211 . Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έχουν αρχίσει να συμμετέχουν σε διαδικασίες μάθησης από ομοτίμους και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ΤΝ στον δημόσιο τομέα 212 .
Οι συνεργατικές διασυνοριακές δημόσιες συμβάσεις ή οι προεμπορικές συμβάσεις καινοτόμων λύσεων ΤΝ έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν συνέργειες και να επιτυγχάνουν μεγαλύτερη κρίσιμη μάζα για τη διοχέτευση λύσεων ΤΝ στην αγορά του δημόσιου τομέα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Υπάρχει μια ευκαιρία για κοινή ευρωπαϊκή δράση στην προμήθεια, τη χρήση και την επέκταση των λύσεων ΤΝ μεταξύ των κρατών μελών.
Για παράδειγμα, η διαδικτυακή πύλη της Επιτροπής eTranslation, η οποία λειτουργεί με χρήση ΤΝ, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις δημόσιες διοικήσεις των κρατών μελών τον Νοέμβριο του 2018 213 . Δύο χρόνια αργότερα, η διαδικτυακή πύλη eTranslation χρησιμοποιείται από 6 600 δημόσιους υπαλλήλους σε όλα τα κράτη μέλη. Οι εθνικές αρχές μπορούν να ζητήσουν άμεση πρόσβαση στη διαδικτυακή υπηρεσία, η οποία σήμερα χρησιμοποιείται από περίπου 50 διοικήσεις, όπως η Σουηδική Εθνική Πύλη Δεδομένων, η ιταλική Βουλή των Αντιπροσώπων ή φορείς κοινωνικής ασφάλισης 214 . Η Επιτροπή έχει επίσης αναλάβει δράσεις σχετικές με την ΤΝ, για παράδειγμα στο πλαίσιο του ISA² 215 , συμπεριλαμβανομένου ενός πιλοτικού προγράμματος για την αντιμετώπιση της χρήσης της μηχανομάθησης για την επανεξέταση/ταξινόμηση εγγράφων στις διοικήσεις 216 . Άλλες πρωτοβουλίες περιλάμβαναν, για παράδειγμα, την ανάλυση της χρήσης της ΤΝ στον τομέα της δικαιοσύνης 217 και τη διοργάνωση πρακτικών διαδικτυακών σεμιναρίων για την ΤΝ σχετικά με τη χρήση εφαρμογών ΤΝ στον εν λόγω τομέα 218 .
Προοπτικές
Η Επιτροπή:
-θα δρομολογήσει το 2021 το πρόγραμμα αποδοχής της ΤΝ, όπως ανακοινώθηκε στη Λευκή Βίβλο για τη στήριξη των δημόσιων συμβάσεων για συστήματα ΤΝ και τη συμβολή στον μετασχηματισμό των ίδιων των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων 219 · ειδικότερα:
-ανοικτοί και διαφανείς τομεακοί διάλογοι θα συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας γέφυρας μεταξύ των δημόσιων προμηθευτών (που επιθυμούν να γνωρίζουν ποιες λύσεις είναι διαθέσιμες για την κάλυψη των αναγκών τους) και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας (η οποία επιθυμεί να προμηθεύει προϊόντα/υπηρεσίες στις δημόσιες διοικήσεις και η οποία πρέπει να γνωρίζει περισσότερα σχετικά με τα σχέδιά τους) 220 ,
-οι εκδηλώσεις αυτές θα οργανώνονται σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να διδαχθούν το ένα από το άλλο. Οι δε ευρωπαϊκοί κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας θα χρησιμοποιηθούν για την προώθηση του διαλόγου μεταξύ των παραγόντων της βιομηχανίας σε ολόκληρη την Ευρώπη 221 . Το πρόγραμμα θα τονώσει με τον τρόπο αυτόν τις επενδύσεις της βιομηχανίας στην ΤΝ και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και εφαρμογών ΤΝ,
-θα σχεδιάσει το 2021 έναν χώρο δεδομένων για τις δημόσιες συμβάσεις 222 που θα παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση των αγορών δημόσιων συμβάσεων στην ΕΕ 223 . Ένα μελλοντικό εργαλείο ΤΠ θα διευκολύνει τη χρήση μεθόδων ΤΝ για την ανάλυση των δεδομένων σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις. Τα διαθέσιμα δεδομένα σε συνδυασμό με επικαιροποιημένα, ισχυρά εργαλεία ανάλυσης θα έχουν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της διακυβέρνησης των δημόσιων συμβάσεων, και
-θα συνεχίσει να διευκολύνει τη μάθηση από ομοτίμους και τη συλλογή πληροφοριών από τα κράτη μέλη σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές και την εφαρμογή της ΤΝ στις δημόσιες υπηρεσίες, με βάση τις βέλτιστες πρακτικές και την ανάλυση της δυνατότητας περαιτέρω χρήσης των συστημάτων και λύσεων που βασίζονται στην ΤΝ, εντοπίζοντας ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών από διάφορους τομείς 224 .
Με την υποστήριξη των κρατών μελών, η Επιτροπή:
-θα χρηματοδοτήσει, μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», πρωτοβουλίες για την υιοθέτηση της ΤΝ από τις δημόσιες διοικήσεις σε τοπικό επίπεδο, μέσω της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ικανότητας για τη διάδοση και την επέκταση τοπικών ψηφιακών διδύμων με χρήση ΤΝ 225 (πρόσκληση υποβολής προτάσεων το τέταρτο τρίμηνο του 2021, το έργο αναμένεται να ξεκινήσει το τρίτο τρίμηνο του 2022),
-θα στηρίξει τις δημόσιες διοικήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων και των κοινοτήτων, στη δημιουργία μητρώων αλγορίθμων ΤΝ για την αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών, και θα ενθαρρύνει τη χρήση καταλόγων με εφαρμογές που βασίζονται στην ΤΝ για τις διοικήσεις, ώστε να αυξηθεί η χρήση της ΤΝ από τον δημόσιο τομέα, για παράδειγμα μέσω της πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία (πρόσκληση υποβολής προτάσεων το τέταρτο τρίμηνο του 2021, το έργο αναμένεται να ξεκινήσει το τρίτο τρίμηνο του 2022), και
-θα συνεχίσει να στηρίζει τις δημόσιες διοικήσεις, συμπεριλαμβανομένων των δήμων και των κοινοτήτων, στην προμήθεια αξιόπιστης ΤΝ με την ανάπτυξη ενός συνόλου ελάχιστων ικανοτήτων για αλγόριθμους που θα χρησιμοποιούνται στους όρους των συμβάσεων (π.χ. Fair AI MIM) 226 μέσω του κινήματος Living-in.EU 227 και με άλλα μέσα. Οι ελάχιστες δυνατότητες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν API για τη γνωστοποίηση των επιπέδων αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες που προσφέρει ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβάνοντας στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μέτρα που εστιάζουν (για παράδειγμα) στην ανάπτυξη ικανοτήτων για την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της προγνωστικής ανάλυσης και της ΤΝ κατά τη χάραξη πολιτικής και την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στο πλαίσιο αυτής της συνιστώσας προωθούν την εμβληματική πρωτοβουλία «Εκσυγχρονισμός» του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με έμφαση στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και των υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και υγειονομικής περίθαλψης. Θα μπορούσαν επίσης να αντικατοπτρίζουν τους στόχους της εμβληματικής πρωτοβουλίας για την επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με την παροχή δεξιοτήτων και νέων ικανοτήτων στους δημόσιους υπαλλήλους και στα διοικητικά στελέχη, κυρίως σε σχέση με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και την ενίσχυση της καινοτομίας στη δημόσια διοίκηση.
15.Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς της επιβολής του νόμου, της μετανάστευσης και του ασύλου
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Τα συστήματα ΤΝ, αν σχεδιαστούν και χρησιμοποιηθούν σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές και τα θεμελιώδη δικαιώματα, μπορούν να αποτελέσουν κεντρική τεχνολογία που θα υποστηρίξει (αλλά δεν θα αντικαταστήσει) 228 τις αρχές που είναι αρμόδιες για τις εσωτερικές υποθέσεις, ενώ επίσης μπορούν να ενισχύσουν την ασφάλεια. Ειδικότερα, οι αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο ποινικό τοπίο για την ενίσχυση της προστασίας και της ασφάλειας όλων των προσώπων 229 . Η ΤΝ μπορεί επίσης να βελτιώσει την κυβερνοασφάλεια, για παράδειγμα βοηθώντας στη συλλογή πληροφοριών σχετικά με απειλές, μέσω της αναγνώρισης μοτίβων που βασίζονται στην εμπειρία του παρελθόντος, μειώνοντας τον χρόνο απόκρισης σε συμβάντα και διευκολύνοντας τη συμμόρφωση με τις βέλτιστες πρακτικές ασφάλειας.
Τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο συστήματα ΤΝ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων 230 καθώς έχουν αποδειχθεί πολύ χρήσιμα για την ενίσχυση της δημόσιας τάξης, τη στήριξη της λήψης αποφάσεων με ακρίβεια και την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας 231 . Η ενίσχυση της συνεργασίας για την ανάπτυξη και τη διάδοση τεχνολογιών ΤΝ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων είναι ουσιαστικής σημασίας. Αν ενώσουν τις δυνάμεις τους, και σε πλήρη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι αρχές επιβολής του νόμου και άλλες αρχές των κρατών μελών μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις νέες προκλήσεις που θέτει ο τεράστιος όγκος δεδομένων, η ολοένα και πιο περίπλοκη εγκληματική δραστηριότητα και η χρήση της ΤΝ από εγκληματικές οργανώσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά το κυβερνοέγκλημα 232 , καθώς και οι αυξανόμενες απαιτήσεις για ομαλές, γρήγορες και φιλικές προς τον χρήστη διαδικασίες. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη επανέλαβαν ως μία από τις πολιτικές προτεραιότητες και τόνισαν ως σημαντικό ορόσημο τη στήριξη της λειτουργίας του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ότι οι αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες ΤΝ στην καθημερινή τους εργασία, με την επιφύλαξη σαφών εγγυήσεων 233 . Τα κράτη μέλη κάλεσαν την Επιτροπή να προωθήσει τη δημιουργία δεξαμενής ταλέντων στον τομέα της ΤΝ και να διευκολύνει την ανάπτυξη ευκαιριών κατάρτισης στον ψηφιακό γραμματισμό και τις ψηφιακές δεξιότητες για την επιβολή του νόμου 234 .
Στις 9 Δεκεμβρίου 2020 η Επιτροπή ενέκρινε ένα θεματολόγιο της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 235 στο οποίο υπογραμμίζονται οι βαθιές επιπτώσεις της ΤΝ στην ικανότητα των αρχών επιβολής του νόμου να αντιμετωπίζουν τρομοκρατικές απειλές σύμφωνα με τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες. Επίσης, το 2020 τα κράτη μέλη και η ΕΕ δημιούργησαν τον κόμβο καινοτομίας της ΕΕ για την εσωτερική ασφάλεια, ο οποίος εστιάζει επίσης σε εργαλεία ΤΝ 236 που λειτουργούν ως συνεργατικό δίκτυο. Η Επιτροπή ενέκρινε επίσης πρόταση για την ενίσχυση της εντολής της Ευρωπόλ, ώστε να μπορεί ο Οργανισμός να αντιμετωπίσει τις αναδυόμενες απειλές, να έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται αποτελεσματικά με ιδιωτικούς φορείς και να ενισχυθεί ο ρόλος του στην καινοτομία 237 . Η Ευρωπόλ θα πρέπει να διαδραματίσει βασικό ρόλο: 1) στην παροχή συνδρομής στα κράτη μέλη για την ανάπτυξη νέων τεχνολογικών λύσεων με βάση την ΤΝ, οι οποίες θα βοηθήσουν τις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου σε ολόκληρη την Ένωση και 2) στην προώθηση ηθικής, αξιόπιστης και ανθρωποκεντρικής ΤΝ σύμφωνα με ισχυρές διασφαλίσεις όσον αφορά την ασφάλεια, την προστασία και τα θεμελιώδη δικαιώματα 238 . Στις 14 Απριλίου 2021 η Επιτροπή παρουσίασε επίσης νέα στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος, η οποία αποσκοπεί στην εξασφάλιση σύγχρονης ανταπόκρισης στις τεχνολογικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της ΤΝ σε έρευνες ποινικών υποθέσεων, όπως για την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων ή για έρευνες που αφορούν το σκοτεινό δίκτυο 239 .
Επιπλέον, για την αντιμετώπιση των ειδικών προκλήσεων στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας αντιμετώπισης εγκλημάτων που διαπράττονται ή διευκολύνονται με τη χρήση τεχνολογιών ΤΝ, η Επιτροπή έχει αναπτύξει ειδικούς τομεακούς άξονες εργασίας για την επιβολή του νόμου, τη μετανάστευση και το άσυλο 240 . Οι προσπάθειες συντονισμού που καταβάλλει η ΕΕ σε αυτόν τον τομέα πολιτικής επικεντρώνονται στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των αρμόδιων αρχών με τη συγκέντρωση πόρων και εμπειρογνωσίας, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την προσαρμογή του νομικού πλαισίου, όπου απαιτείται. Το γεγονός αυτό εξυπηρετεί επίσης τον στόχο της πλήρους συμμόρφωσης των τεχνολογιών που βασίζονται στην ΤΝ με τις δημοκρατικές αξίες, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα και αρχές, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των διακρίσεων και της προστασίας των δεδομένων. Αυτές οι προσπάθειες θα συμβάλουν επίσης στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος εμπιστοσύνης.
Προοπτικές
Προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια, η σαφήνεια και η εμπιστοσύνη του κοινού, η Επιτροπή:
-θα προκηρύξει πρόσκληση για τη δημιουργία ειδικού κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων ασφάλειας για την επιβολή του νόμου στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» 241 (πρώτο τρίμηνο του 2022). Πρόκειται για έναν μεμονωμένο χώρο δεδομένων που εμπίπτει στους ευρύτερους κοινούς ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων για τις δημόσιες διοικήσεις, όπως ανακοινώθηκε στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα,
-το 2021 θα αξιολογήσει τη σκοπιμότητα ενός πλαισίου διαχείρισης δεδομένων και επιστήμης δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ για την επιβολή του νόμου, προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια και η σαφήνεια της ανάλυσης δεδομένων που βασίζεται στην ΤΝ 242 ,
-το πρώτο τρίμηνο του 2021 θα χρηματοδοτήσει το έργο του Διαπεριφερειακού ιδρύματος ερευνών των Ηνωμένων Εθνών για το έγκλημα και τη δικαιοσύνη, για την ανάπτυξη παγκόσμιας εργαλειοθήκης για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου με σκοπό την προώθηση της αξιόπιστης, νόμιμης και υπεύθυνης χρήσης της ΤΝ για την επιβολή του νόμου (όπως περιγράφεται στο τροποποιημένο πρόγραμμα εργασίας του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας για το 2020),
-θα συνεχίσει να δρομολογεί διαδικασίες απόδειξης της ορθότητας της ιδέας το 2021 για συγκεκριμένες περιπτώσεις χρήσης της ΤΝ στον τομέα του νόμιμου ελέγχου των συνόρων, της μετανάστευσης και των αστυνομικών ελέγχων 243 ,
-το 2021, θα δρομολογήσει πιλοτικό πρόγραμμα για ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα πρόβλεψης της μετανάστευσης με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης σχετικά με τη σκοπιμότητα ενός εργαλείου πρόβλεψης και έγκαιρης προειδοποίησης για τη μετανάστευση, με βάση την τεχνολογία ΤΝ 244 , και
-θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της ΤΝ για εφαρμογές και βάση γνώσεων για την επιβολή του νόμου, τη μετανάστευση και το άσυλο που βασίζονται στην Ευρώπη και σέβονται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αξίες της ΕΕ.
Η Επιτροπή, τα κράτη μέλη και οι σχετικοί οργανισμοί της ΕΕ:
-θα συνεργαστούν στο πλαίσιο του κόμβου καινοτομίας της ΕΕ για την εσωτερική ασφάλεια,
-θα συνεργαστούν σε εφαρμογές ΤΝ ως χρήσιμο παράγοντα διευκόλυνσης για την υποστήριξη και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών ασύλου, και
-θα λάβουν μέτρα για τη στήριξη της επιβολής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος με τη βοήθεια των τεχνολογιών ΤΝ 245 .
16. Εξυπνότερη, ασφαλέστερη και πιο βιώσιμη κινητικότητα μέσω της ΤΝ
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Η ΤΝ και η αυτοματοποίηση έχουν καίρια σημασία για την κινητικότητα του μέλλοντος. Μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των μεταφορών, στη βελτιστοποίηση της χρήσης της χωρητικότητας και των ροών κυκλοφορίας και στη διευκόλυνση της τεχνολογικής και γλωσσικής διαλειτουργικότητας. Η ΤΝ μπορεί να βελτιστοποιήσει τις αλυσίδες πολυτροπικών μεταφορών και να καταστήσει δυνατή τη λειτουργία των αυτοματοποιημένων οχημάτων. Όσο αυξάνεται η διαθεσιμότητα δεδομένων και εργαλείων ανάλυσης που υποστηρίζονται από την ΤΝ, η ΤΝ θα διευκολύνει νέες, ασφαλέστερες, πιο συμπεριληπτικές, βιώσιμες και αποδοτικότερες υπηρεσίες επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών και κινητικότητας. Προκειμένου να εξασφαλιστούν πραγματικά συμπεριληπτικές υπηρεσίες μεταφορών και κινητικότητας, τα σύνολα δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση των αλγορίθμων ΤΝ πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικά και ισορροπημένα ώστε να αποφεύγονται τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα και πιθανές διακρίσεις σε βάρος ορισμένων χρηστών μέσων μεταφοράς.
Στο πλαίσιο άτυπης συνόδου του Συμβουλίου στις 29 Οκτωβρίου 2020, οι υπουργοί μεταφορών της ΕΕ υπογράμμισαν τη σημασία της προορατικής συνεργασίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και της συνένωσης των δυνάμεων «ώστε η Ευρώπη να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που είναι εγγενείς στην ψηφιακή επανάσταση για μια ανθεκτική στο μέλλον κινητικότητα, μια ισχυρή οικονομία με ασφαλείς και ελκυστικές θέσεις εργασίας και ένα βιώσιμο κλιματικά ουδέτερο μέλλον» 246 .
Τον Δεκέμβριο του 2020 η Επιτροπή ενέκρινε τη στρατηγική της για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα 247 , η οποία προβλέπει (μεταξύ άλλων) την κατάρτιση χάρτη πορείας για την ΤΝ σχετικά με την κινητικότητα 248 , και την ανάπτυξη κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων κινητικότητας, όπως ανακοινώθηκε στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2020.
Οι τεχνολογίες ΤΝ έχουν αντίκτυπο σε όλους τους τρόπους μεταφοράς και η ΕΕ έχει ήδη αναπτύξει πρωτοβουλίες 249 για να επωφεληθεί από τις δυνατότητές της:
-στον τομέα των αερομεταφορών, τον Φεβρουάριο του 2020, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας (EASA) δημοσίευσε χάρτη πορείας για την ΤΝ. Ο Eurocontrol, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ευρύ φάσμα οργανισμών-εταίρων, συγκρότησαν μια ευρωπαϊκή ομάδα υψηλού επιπέδου του τομέα των αερομεταφορών για την ΤΝ (EAAI HLG), η οποία τον Μάρτιο του 2020 δημοσίευσε το σχέδιο δράσης για πτήσεις με ΤΝ «FLY AI» 250 . Επιπλέον, ο EASA υλοποιεί το έργο «Data4Safety» το οποίο δημιουργεί μεγάλη δεξαμενή δεδομένων που μπορεί να υποστηρίξει τη διαχείριση των κινδύνων ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο 251 ,
-στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, η κοινή επιχείρηση Shift2Rail (S2R) εργάζεται επί του παρόντος για τον καθορισμό των προδιαγραφών αυτόματης λειτουργίας των αμαξοστοιχιών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ΤΝ, με βαθμίδα αυτοματισμού 3 και 4. Επιπλέον, η χρήση της ΤΝ εξετάζεται ήδη στο πλαίσιο των προγραμμάτων καινοτομίας του πλαισίου S2R τόσο για τις επιβατικές όσο και για τις εμπορευματικές σιδηροδρομικές μεταφορές 252 . Η χρήση της ΤΝ θα ενσωματώνεται ολοένα και περισσότερο στη διάδοχη επιχείρηση της S2R, καθώς η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση θα αποτελέσουν βασικούς παράγοντες διευκόλυνσης του μετασχηματισμού των σιδηροδρομικών μεταφορών με συστημική προσέγγιση,
-στον τομέα των εσωτερικών πλωτών μεταφορών το πρόγραμμα εκτέλεσης διαχείρισης διαδρόμων μέσω υπηρεσιών πληροφοριών εσωτερικής ναυσιπλοΐας «River Information Services Corridor Management Execution» (RIS COMEX) είναι έργο πολλαπλών δικαιούχων που χρηματοδοτείται από τον ΜΣΕ 253 . Πολλές από αυτές τις υπηρεσίες (πληροφοριών) διαδρόμων που βασίζονται στις υπηρεσίες πληροφοριών εσωτερικής ναυσιπλοΐας (RIS) χρησιμοποιούν μαζικά δεδομένα και αλγορίθμους που βασίζονται στην ΤΝ για τον υπολογισμό των βέλτιστων διαδρομών, της πυκνότητας κυκλοφορίας και των εκτιμώμενων χρόνων άφιξης, και
-στον τομέα των οδικών μεταφορών, το έργο της πλατφόρμας συνεργατικής, συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης κινητικότητας (ΣΣΑΚ) και της επικείμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης ΣΣΑΚ εξετάζει την ΤΝ και τα ειδικά δεοντολογικά ζητήματα που εγείρει η κινητικότητα χωρίς οδηγό. Στην έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής —Ethics of Connected and Automated Vehicles [Δεοντολογία στον τομέα των συνδεδεμένων και αυτοματοποιημένων οχημάτων]— παρέχονται συστάσεις σχετικά με την οδική ασφάλεια, την ιδιωτικότητα, τη δικαιοσύνη, την εξηγησιμότητα και την ευθύνη 254 255 .
Προοπτικές
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη στήριξη των κρατών μελών:
-θα καταρτίσει το 2021 χάρτη πορείας για την ΤΝ σχετικά με την κινητικότητα, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα,
-θα σχεδιάσει από το 2021 και έπειτα δράσεις και θα διαθέσει χρηματοδότηση για τη στήριξη της διαθεσιμότητας των δεδομένων, των τεχνολογιών και ικανοτήτων επεξεργασίας δεδομένων, καθώς και της κοινοχρησίας δεδομένων σε χώρους δεδομένων μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» και της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας υπολογιστικού νέφους. Η διαθεσιμότητα και η ακεραιότητα των δεδομένων είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανάπτυξη αξιόπιστων αλγορίθμων ΤΝ που μπορούν να βελτιώσουν την ασφάλεια και να βελτιστοποιήσουν τις ροές κυκλοφορίας,
-θα συνεργαστεί και θα διευκολύνει δράσεις για την τυποποίηση, κατάλληλες διαδικασίες έγκρισης και τη διαλειτουργικότητα στην ενιαία αγορά, ώστε να προωθήσει την ταχεία υλοποίηση των αυτοματοποιημένων λειτουργιών· με τον τρόπο αυτόν θα τονώσει επίσης τη διεθνή ανταγωνιστικότητα,
-θα εξετάσει μέτρα για την επιτάχυνση της εφαρμογής καινοτόμων τεχνολογιών ΤΝ στους τομείς των μεταφορών και της κινητικότητας της Ευρώπης. Συγκεκριμένα όσον αφορά τις τεχνολογίες και τα συστήματα ΣΣΑΚ, η ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για τη ΣΣΑΚ, η οποία θα επιδιώξει συνέργειες με την ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική, και θα προετοιμαστεί για διάδοση σε ευρεία κλίμακα. Άλλα μέτρα θα μπορούσαν να αφορούν ειδικές απαιτήσεις για την αυτοκινητοβιομηχανία σε θέματα λειτουργικής ασφάλειας και προστασίας· και θα εγκρίνει μέτρα για τη διευκόλυνση της εμπιστοσύνης και της κοινωνικής αποδοχής της ΣΣΑΚ ενισχύοντας τη διαφάνεια, την ασφάλεια και την εξηγησιμότητα της τεχνολογίας,
-το 2021 θα εκδώσει εκτελεστικές πράξεις για τις τεχνικές προδιαγραφές των αυτοματοποιημένων οχημάτων και των πλήρως αυτοματοποιημένων οχημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων ασφάλειας που συνδέονται με τη χρήση της ΤΝ και την κυβερνοασφάλεια 256 , και
-το 2021, θα προτείνει νέους κανόνες σχετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα εντός οχήματος, ώστε να διασφαλιστεί η δίκαιη και αποτελεσματική πρόσβαση των παρόχων υπηρεσιών κινητικότητας στα δεδομένα των οχημάτων.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να προωθήσουν ενεργά την ανάπτυξη και τη δοκιμή τεχνολογιών ΤΝ σε αυτοματοποιημένες λειτουργίες για όλους τους τρόπους μεταφοράς, με τη βοήθεια των σχετικών ευρωπαϊκών συμπράξεων,
-να αναλύσουν και να διευκολύνουν τη διάδοση αξιόπιστων λύσεων ΤΝ σε όλους τους τρόπους μεταφοράς, ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα με τη βοήθεια των υπηρεσιών αυτοματοποιημένης κινητικότητας και των εμπορευματικών μεταφορών, προκειμένου να μειωθεί ο φόρτος για το περιβάλλον,
-να ανταλλάξουν διδάγματα που έχουν αντλήσει από έργα έρευνας και καινοτομίας και από πιλοτικά προγράμματα, ώστε να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή κοινή βάση γνώσεων,
-να αξιολογήσουν τις προοπτικές της αυτοματοποίησης των οχημάτων για τις αστικές μεταφορές και να στηρίξουν τις πόλεις κατά τη μετάβασή τους, επανεξετάζοντας παράλληλα τα συστήματα κινητικότητας, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών δημόσιων μεταφορών, της συντήρησης των υποδομών, της υλικοτεχνικής υποστήριξης, των ναύλων και των κανονιστικών ρυθμίσεων, και
-να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες που προσφέρει ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, για παράδειγμα σύμφωνα με τις δράσεις που περιγράφονται στο παράδειγμα της συνιστώσας «Καθαρή, έξυπνη και δίκαιη αστική κινητικότητα» 257 . Αυτό το παράδειγμα συνιστώσας αποτελεί πρωτοπόρο της ευρωπαϊκής εμβληματικής πρωτοβουλίας «Επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού» και προωθεί μελλοντοστραφείς καθαρές τεχνολογίες για την επιτάχυνση της χρήσης βιώσιμων, προσβάσιμων και έξυπνων μεταφορών, οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, σταθμών φόρτισης και ανεφοδιασμού, και ισχυρότερων, πιο εκτεταμένων δημόσιων μεταφορών. Αυτό το παράδειγμα συνδέεται επίσης με την επάρκεια της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές, σε σχέση με την ευρωπαϊκή εμβληματική πρωτοβουλία «Ενεργοποίηση». Τα μέτρα στο πλαίσιο αυτού του τύπου συνιστώσας θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να στηρίξουν την ψηφιοποίηση των μεταφορών που θα επιτρέψει την ανάδυση καινοτόμων επιχειρήσεων και υπηρεσιών στον τομέα της κινητικότητας, όπως ο σχεδιασμός της χωρητικότητας και τα συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας. Η έξυπνη κινητικότητα θα ωφεληθεί αλλά και θα συμβάλει στην υλοποίηση του 5G, στην ανάπτυξη της ΤΝ, της τεχνολογίας αλυσίδας συστοιχιών και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών.
17.Στήριξη της ΤΝ για βιώσιμη γεωργία
Λόγοι ανάληψης κοινών δράσεων:
Ο τομέας της γεωργίας στην ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τροφίμων στον κόσμο, εγγυάται την επισιτιστική ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων και παρέχει εκατομμύρια θέσεις εργασίας για τους Ευρωπαίους. Η ΤΝ και άλλες ψηφιακές τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν την αποδοτικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και παράλληλα να βελτιώσουν την οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Οι λύσεις που βασίζονται στην ΤΝ και στα ρομπότ μπορούν να στηρίξουν τους γεωργούς, για παράδειγμα, στην κτηνοτροφική παραγωγή και να εξασφαλίσουν την καλή διαβίωση των ζώων 258 , την εκτροφή 259 , τη συγκομιδή 260 ή την καταστροφή των ζιζανίων 261 , και να μειώσουν σημαντικά τη χρήση εισροών όπως λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα ή νερό άρδευσης 262 , γεγονός που μπορεί να αποφέρει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη 263 . Η διαθεσιμότητα δεδομένων, τόσο εκείνων που παράγονται από την αυξανόμενη ψηφιοποίηση της γεωργίας, όσο και δεδομένων γεωσκόπησης ή κλιματικών δεδομένων, αποτελεί σημαντικό παράγοντα διευκόλυνσης για την επιτάχυνση και την ανάπτυξη λύσεων που βασίζονται στην ΤΝ. Οι οικονομικές αξίες της αγοράς γεωργίας ακριβείας που χρησιμοποιεί ΤΝ εκτιμάται ότι θα αυξηθούν και θα ανέλθουν σε 11,8 δισ. EUR έως το 2025 σε παγκόσμιο επίπεδο 264 .
Το 2019 η Επιτροπή συνεργάστηκε με τα κράτη μέλη σχετικά με μια δήλωση προώθησης ολοκληρωμένης προσέγγισης όσον αφορά την ψηφιοποίηση και την έξυπνη και βιώσιμη γεωργία, μεταξύ άλλων μέσω της διευκόλυνσης της χρήσης της ΤΝ. Αυτή η δήλωση συνεργασίας, η οποία υπεγράφη από 25 ευρωπαϊκές χώρες, συνεπάγεται τη δέσμευση να διευκολυνθεί η διάδοση ψηφιακών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ, στη γεωργία και στις αγροτικές περιοχές 265 .
Στο πλαίσιο του θεματολογίου της Πράσινης Συμφωνίας, τον Μάιο του 2020 η Επιτροπή παρουσίασε τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» 266 . Η στρατηγική αυτή έχει ως στόχο να διευκολύνει τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και τη μετάβαση των αλυσίδων τροφίμων στην Ευρώπη προς όφελος των καταναλωτών, των παραγωγών, του κλίματος και του περιβάλλοντος. Η χρήση της ΤΝ και της έξυπνης γεωργίας θα μπορούσε να διευκολύνει αυτή τη μετάβαση καθιστώντας δυνατή, για παράδειγμα, τη βιώσιμη και αποτελεσματική διαχείριση πόρων όπως το νερό, το έδαφος, η βιοποικιλότητα και η ενέργεια.
Την περίοδο 2014-2020, η Επιτροπή συγχρηματοδότησε ερευνητικά έργα του προγράμματος «Ορίζων 2020» αξίας σχεδόν 175 εκατ. EUR για την ψηφιοποίηση της γεωργίας. Τα έργα επικεντρώθηκαν, π.χ. στη βιώσιμη χρήση των πόρων μέσω της διάδοσης ψηφιακών τεχνολογιών όπως η ΤΝ, η ρομποτική και το διαδίκτυο των πραγμάτων.
Προοπτικές
Η Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη:
-θα δημιουργήσουν εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού για την ΤΝ για τον τομέα γεωργικών ειδών διατροφής στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», με ιδιαίτερη έμφαση στην έξυπνη γεωργία, π.χ. για τη βελτίωση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας,
-θα προωθήσουν τη γεωργία ως έναν από τους τομείς που καλύπτονται από την πρωτοβουλία για τους ευρωπαϊκούς κόμβους ψηφιακής καινοτομίας για τη στήριξη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των σχετικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών, των ενδιαφερόμενων μερών του γεωργικού τομέα και των παραγόντων του ευρωπαϊκού συστήματος ΤΝ,
-θα υλοποιήσουν έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο γεωργικών δεδομένων για τη στήριξη της αξιόπιστης συγκέντρωσης και κοινοχρησίας δεδομένων 267 κατά την περίοδο 2023-2024. Ο χώρος δεδομένων θα παράσχει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα κοινοχρησίας γεωργικών δεδομένων. Αναμένεται να δώσει στον γεωργικό τομέα τη δυνατότητα να ενισχύσει τις επιδόσεις βιωσιμότητας και την ανταγωνιστικότητά του μέσω της επεξεργασίας και της ανάλυσης δεδομένων παραγωγής και άλλων δεδομένων, ο οποίος θα καταστήσει εφικτή την ακριβή και εξατομικευμένη εφαρμογή προσεγγίσεων παραγωγής σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης. Επιπλέον, θα συνεκτιμηθεί η πείρα που έχει αποκομιστεί από τον κώδικα δεοντολογίας των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με την κοινή χρήση γεωργικών δεδομένων 268 ,
-θα δημιουργήσουν και θα συμβάλουν ενεργά σε μια ευρωπαϊκή σύμπραξη κοινού προγραμματισμού για τη γεωργία των δεδομένων 269 στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2023-2024. Η σύμπραξη θα επιδιώξει να προωθήσει τη χρήση της ΤΝ, άλλων ψηφιακών τεχνολογιών και γεωχωρικών δεδομένων και άλλων δεδομένων περιβαλλοντικής παρατήρησης. Τα κράτη μέλη και τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη από τους τομείς της γεωργίας, της έρευνας και της βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Copernicus και της κοινότητας γεωσκόπησης, θα συμμετάσχουν ενεργά, και
-θα στηρίξουν έργα έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» που συνδέουν την ΤΝ και τεχνολογίες ρομποτικής με τη χρήση τους στη γεωργία, τη δασοκομία, την αγροτική ανάπτυξη και τη βιοοικονομία, μεγιστοποιώντας τη χρήση δεδομένων από τις διαστημικές υποδομές της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα Copernicus.
Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται:
-να αξιοποιήσουν πλήρως τη χρηματοδότηση από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για την ψηφιοποίηση του τομέα γεωργικών ειδών διατροφής, όπως προβλέπεται στα εθνικά σχέδια, για παράδειγμα για τη δημιουργία πρόσθετων εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού ΤΝ και ρομποτικής και ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας στον τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής, πέραν εκείνων που έχουν ήδη προγραμματιστεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη»,
-να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη σύμπραξη «Γεωργία δεδομένων», και
-να εξετάσουν το ενδεχόμενο χρηματοδότησης εθνικών έργων έρευνας και καινοτομίας που συνδέουν τεχνολογίες ΤΝ και ρομποτικής με τη χρήση τους στη γεωργία, τη δασοκομία, την αγροτική ανάπτυξη και τη βιοοικονομία.
Συμπεράσματα:
Οι στόχοι του συντονισμένου σχεδίου του 2018 παραμένουν επίκαιροι και η συνολική κατεύθυνση που καθορίζεται στο συντονισμένο σχέδιο έχει αποδειχθεί η κατάλληλη για να συμβάλει στη φιλοδοξία της Ευρώπης «να αναδειχθεί η ίδια παγκοσμίως πρώτη δύναμη στην ανάπτυξη και διάδοση ΤΝ που θα είναι πρωτοπόρος, ασφαλής και θα συμμορφώνεται με δεοντολογικούς κανόνες, προωθώντας μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση σε παγκόσμιο επίπεδο» 270 . Από τα πρώτα 2 έτη εφαρμογής επιβεβαιώθηκε ότι οι κοινές δράσεις και η διαρθρωμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής αποτελούν το κλειδί για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα και την ηγετική θέση της ΕΕ στην ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ.
Τα επόμενα στάδια θα πρέπει να επικεντρωθούν στην υλοποίηση των κοινών δράσεων και στην εξάλειψη του κατακερματισμού μεταξύ χρηματοδοτικών προγραμμάτων, πρωτοβουλιών και δράσεων που αναλαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών. Προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή αυτή, η Επιτροπή θα συνδράμει και θα λάβει η ίδια τα μέτρα που περιγράφονται στην παρούσα επανεξέταση. Θα παράσχει πρακτική και εφαρμόσιμη καθοδήγηση, θα διασφαλίσει τη συνεργασία και θα παράσχει πλαίσια και χρηματοδοτικά μέσα μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ, όπως τα προγράμματα «Ορίζων Ευρώπη» και «Ψηφιακή Ευρώπη». Τα κράτη μέλη έχουν επίσης μια μοναδική ευκαιρία μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας να αξιοποιήσουν στο έπακρο την ΤΝ στην ψηφιοποίηση της οικονομίας τους και της δημόσιας διοίκησής τους.
Ειδικότερα, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο που σημειώνεται στην εφαρμογή των κοινών δράσεων που συμφωνήθηκαν στο συντονισμένο σχέδιο. Αυτές οι εργασίες παρακολούθησης και συνέχειας θα πρέπει να είναι διαρθρωμένες, καλά σχεδιασμένες και να παρέχουν δυναμικό μηχανισμό για τη συλλογή και την ανάλυση της προόδου που έχει επιτευχθεί. Τα κράτη μέλη καλούνται να στηρίξουν την Επιτροπή σε αυτή την προσπάθεια και να συνεργαστούν στενά παρέχοντας τακτικές επικαιροποιήσεις, αναλύσεις και εκθέσεις σχετικά με τα μέτρα που έχουν λάβει και την πρόοδο που έχουν επιτύχει. Θα πρέπει να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές και να προτείνουν δράσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω τις συνέργειες. Αυτός ο διαρθρωτικός και ευέλικτος διάλογος είναι απαραίτητος για να διασφαλιστεί ότι οι κοινές δράσεις που προτείνονται στο συντονισμένο σχέδιο παρέχουν τις επιδιωκόμενες συνέργειες και προστιθέμενη αξία.
Από την επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου και τις παρατηρήσεις που ελήφθησαν από τα ενδιαφερόμενα μέρη προκύπτει ότι υπάρχει περαιτέρω περιθώριο δράσης για την προώθηση στενότερης συνεργασίας και τον συντονισμό κοινών προτεραιοτήτων και πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της ΤΝ. Ως εκ τούτου, στο συντονισμένο σχέδιο προτάθηκαν δράσεις για τη μείωση του κατακερματισμού μεταξύ των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων, μεταξύ των δράσεων που αναλαμβάνονται σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο, μεταξύ των ίδιων των ερευνητικών κοινοτήτων και μεταξύ των ερευνητικών κοινοτήτων και της βιομηχανίας. Μεταξύ άλλων, ο κατακερματισμός αυτός έχει ως αποτέλεσμα περιττές πληροφορίες και κόστος συναλλαγών, χαμηλότερη απόδοση των επενδύσεων, σπατάλη πόρων και, τέλος, απώλεια ευκαιριών για τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Σε διαβούλευση με το ευρύ κοινό, τους κοινωνικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις, τη βιομηχανία, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τις εθνικές/περιφερειακές αρχές, η Επιτροπή θα αξιολογεί συνεχώς τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να μειωθεί περαιτέρω ο κατακερματισμός.
Εν κατακλείδι, η παρούσα επανεξέταση του 2021 βασίζεται στην ισχυρή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών και στα διδάγματα που αντλήθηκαν από τα πρώτα 2 έτη εφαρμογής του συντονισμένου σχεδίου. Προτείνει βασικές δράσεις στο πλαίσιο των οποίων μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της ΕΕ. Ως εκ τούτου, το αναθεωρημένο σχέδιο παρέχει μια πολύτιμη ευκαιρία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της ικανότητας καινοτομίας και της υπεύθυνης χρήσης της ΤΝ στην ΕΕ. Η ταχεία ανάπτυξη και υιοθέτηση της καινοτόμου ΤΝ στην ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην επίλυση βασικών κοινωνικών προκλήσεων και να επιταχύνει την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση σε μια εποχή κατά την οποία το παγκόσμιο τοπίο της ΤΝ εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς.
Προσάρτημα 1 - Χρονοδιάγραμμα – βασικές δράσεις
|
Επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου για την ΤΝ του 2021
|
Στόχοι |
||||||||||||
|
Κινητοποίηση πόρων |
|||||||||||||
|
|
Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών |
||||||||||||
|
|
|
Διαμόρφωση της ανάπτυξης |
|||||||||||
|
|
|
|
Προώθηση της παγκόσμιας θέσης της ΕΕ |
||||||||||
|
|
|
|
|
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
2025+ |
|||||
|
I. |
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΥΝΟΪΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΝ ΣΤΗΝ ΕΕ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
1 |
έγκριση πρότασης πράξης για τα δεδομένα και εκτελεστικής πράξης για την περαιτέρω χρήση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας στον δημόσιο τομέα |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2 |
δημιουργία ευρωπαϊκών συμμαχιών για τα βιομηχανικά δεδομένα, την υπολογιστική παρυφών και το υπολογιστικό νέφος, καθώς και για τη μικροηλεκτρονική και τους επεξεργαστές |
x |
|
x |
x |
2ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
3 |
προκήρυξη προσκλήσεων για τη δημιουργία ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων και της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας υπολογιστικού νέφους στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του ΜΣΕ2 και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» |
x |
x |
|
|
x |
x |
|
|
|
|||
|
4 |
δρομολόγηση βιομηχανικής συμμαχίας για τη μικροηλεκτρονική |
x |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||
|
5 |
προκήρυξη προσκλήσεων μέσω της ΚΕ για τις βασικές ψηφιακές τεχνολογίες και του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» για τη στήριξη της ανάπτυξης ηλεκτρονικών συστατικών στοιχείων για την ΤΝ |
x |
|
x |
x |
x |
|
|
|
|
|||
|
6 |
συνέχιση της ενίσχυσης του πλαισίου συνεργασίας μέσω της συμμαχίας για την ΤΝ, διοργάνωση ετήσιων συνελεύσεων με θέμα την ΤΝ |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||
|
7 |
ανάπτυξη και ενίσχυση του έργου της ομάδας των κρατών μελών για την ΤΝ και την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
II. |
ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΕΕ ΣΕ ΤΟΠΟ ΟΠΟΥ Η ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ |
|
|
|
|
|
|||||||
|
8 |
δημιουργία ευρωπαϊκής σύμπραξης κοινού προγραμματισμού για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική |
x |
x |
x |
x |
2ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
9 |
δημιουργία εμβληματικού κέντρου για την ΤΝ στην Ευρώπη |
|
x |
x |
x |
|
|
X |
|
|
|||
|
10 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων σχετικών με την ΤΝ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|||
|
11 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» |
x |
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
12 |
δημιουργία του δικτύου ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας |
x |
|
x |
|
x |
x |
|
|
|
|||
|
13 |
δημιουργία της πλατφόρμας ΤΝ κατά παραγγελία ως της κεντρικής, ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης για την ΤΝ |
x |
x |
x |
|
|
x |
|
|
|
|||
|
ΙΙΙ. |
ΜΕΡΙΜΝΑ ΩΣΤΕ Η ΤΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΘΕΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
14 |
κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών δεοντολογίας για την ΤΝ και τη χρήση δεδομένων στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση |
|
x |
x |
|
|
x |
X |
|
|
|||
|
15 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» για δράσεις, προγράμματα και ενότητες σχετικά με τις δεξιότητες στον τομέα της ΤΝ |
|
|
x |
|
x |
x |
|
|
|
|||
|
16 |
χρηματοδότηση δράσεων και έργων για την ΤΝ στο πλαίσιο του προγράμματος «Marie Skłodowska-Curie» |
|
x |
x |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
17 |
πρόταση νομοθετικής δράσης σχετικά με οριζόντιο πλαίσιο για αξιόπιστη ΤΝ |
|
x |
x |
x |
2ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
18 |
πρόταση προσαρμογών στο ενωσιακό και εθνικό πλαίσιο ευθύνης |
|
x |
x |
x |
x |
|
|
|
|
|||
|
19 |
πρόταση αναθεώρησης της ισχύουσας νομοθεσίας για την ασφάλεια |
|
x |
x |
x |
|
|
|
|
|
|||
|
20 |
διευκόλυνση του διεθνούς διαλόγου για αξιόπιστη και βιώσιμη ΤΝ |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||
|
21 |
προώθηση της θέσπισης παγκόσμιων προτύπων ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης απαιτήσεων ΤΝ με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς καθορισμού προτύπων |
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|
|||
|
IV. |
ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΗΓΕΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΣΕ ΤΟΜΕΙΣ ΥΨΗΛΟΥ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς του κλίματος και του περιβάλλοντος |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
22 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων ΤΝ |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|||
|
23 |
κατάρτιση χάρτη πορείας για κοινό χώρο δεδομένων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας |
x |
|
|
|
2ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
24 |
ανάπτυξη της υποστηριζόμενης από την ΤΝ ψηφιακής προσομοίωσης του πλανήτη μέσω της πρωτοβουλίας «Προορισμός: Γη» |
x |
|
|
x |
3ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
25 |
διερεύνηση των ΒΔΕ για τον εντοπισμό και τη μέτρηση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ΤΝ |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Χρήση ΤΝ επόμενης γενιάς για τη βελτίωση της υγείας |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
26 |
δημιουργία υποδομής για τη διασύνδεση των ευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων ιατρικών εικόνων υψηλής ποιότητας |
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|||
|
27 |
δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
28 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για τις βασιζόμενες στη ζήτηση λύσεις ΤΝ για κλινικές ανάγκες |
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
|
Διατήρηση του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης: Στρατηγική για τη ρομποτική στον κόσμο της ΤΝ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
29 |
προκήρυξη προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στον τομέα της ρομποτικής στο πλαίσιο των προγραμμάτων «Ψηφιακή Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη» για την επόμενη γενιά ρομποτικής με χρήση ΤΝ |
x |
x |
x |
x |
|
x |
|
|
|
|||
|
30 |
δημιουργία παρατηρητηρίου πολιτικής για τη ρομποτική προς υποστήριξη της στρατηγικής για τη ρομποτική |
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
|||
|
31 |
διεξαγωγή επανεξέτασης των κανονιστικών εμποδίων |
|
x |
|
|
x |
x |
|
|
|
|||
|
|
Ο δημόσιος τομέας πρωτοπόρος στη χρήση της ΤΝ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
32 |
σχεδιασμός χώρου δεδομένων δημόσιων συμβάσεων |
x |
x |
x |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
33 |
δρομολόγηση του προγράμματος «Αποδοχή της ΤΝ» για τον δημόσιο τομέα |
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
34 |
εγκατάσταση και επέκταση αστικών ψηφιακών διδύμων με χρήση ΤΝ |
|
|
x |
|
4ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
|
Εφαρμογή της ΤΝ στους τομείς της επιβολής του νόμου, της μετανάστευσης και του ασύλου |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
35 |
δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων ασφάλειας για την επιβολή του νόμου |
x |
x |
x |
x |
|
1ο τρίμηνο |
|
|
|
|||
|
36 |
χρηματοδότηση έργου ICJRI του ΟΗΕ για την ανάπτυξη παγκόσμιας εργαλειοθήκης για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου |
|
|
x |
x |
1ο τρίμηνο |
|
|
|
|
|||
|
|
Ασφαλέστερη και λιγότερο ρυπογόνα κινητικότητα μέσω της ΤΝ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
37 |
πρόταση χάρτη πορείας για την ΤΝ σχετικά με την κινητικότητα |
|
x |
|
|
x |
|
|
|
|
|||
|
38 |
δημιουργία ευρωπαϊκής σύμπραξης κοινού προγραμματισμού ΣΣΑΚ |
x |
x |
x |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Στήριξη της ΤΝ για βιώσιμη γεωργία |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
39 |
δημιουργία ευρωπαϊκής σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη «Γεωργία δεδομένων» |
x |
x |
|
|
|
|
x |
x |
|
|||
|
40 |
δημιουργία χώρου δεδομένων για τη γεωργία |
x |
x |
|
|
|
|
x |
x |
|
|||
|
x |
η ημερομηνία έναρξης, η πρώτη πρόσκληση ή η έναρξη ενός προγράμματος λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου έτους |
Ανατρέξτε στα κεφάλαια του συντονισμένου σχεδίου για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις προγραμματισμένες δράσεις |
|||||||||||
|
2ο τρίμηνο |
η ημερομηνία έναρξης, η πρώτη πρόσκληση ή η έναρξη ενός προγράμματος λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου τριμήνου |
«Ορίζων Ευρώπη» = πρόγραμμα-πλαίσιο «Ορίζων Ευρώπη» για την έρευνα και την καινοτομία |
|||||||||||
|
|
Συνεχιζόμενη δράση |
«Ψηφιακή Ευρώπη» = πρόγραμμα χρηματοδότησης «Ψηφιακή Ευρώπη» για τις ψηφιακές τεχνολογίες |
|||||||||||
|
|
Καμία προβλεπόμενη δράση |
||||||||||||
271 Προσάρτημα 2 – Ανάλυση εθνικών στρατηγικών και επενδύσεων στην ΤΝ
1.Επισκόπηση των εθνικών στρατηγικών
Πίνακας 1 Εθνικές στρατηγικές ΤΝ, Κράτη μέλη της ΕΕ και Νορβηγία (ανά ημερομηνία αρχικής θέσπισης)
Πηγή: AI Watch – Ευρωπαϊκή Επιτροπή 272 .
Συνολικά 19 κράτη μέλη (πιο πρόσφατα η Ισπανία και η Πολωνία, τον Δεκέμβριο του 2020), καθώς και η Νορβηγία υιοθέτησαν στρατηγικές. Ορισμένα κράτη μέλη (π.χ. Φινλανδία, Κύπρος και Γερμανία) έχουν ήδη επικαιροποιήσει και επανεξετάσει τις αρχικές στρατηγικές τους 273 .
Οι εθνικές στρατηγικές ΤΝ και οι πολιτικές στήριξης διαφέρουν ως προς τη στρατηγική προσέγγιση, το επίπεδο λεπτομέρειας των προτεινόμενων δράσεων και την τομεακή εστίαση.
Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν διαφορετικές προσεγγίσεις για τη χάραξη των εθνικών στρατηγικών τους για την ΤΝ, οι οποίες κυμαίνονται από μια γενική στρατηγική υψηλού πολιτικού επιπέδου που καλύπτει πολλές διαφορετικές πρωτοβουλίες πολιτικής, έως επιχειρησιακές στρατηγικές με συγκεκριμένες δράσεις και κατανεμημένο κονδύλιο του προϋπολογισμού.
Για παράδειγμα, η επικαιροποίηση της γερμανικής στρατηγικής για την ΤΝ το 2020 ανταποκρίνεται στις νέες εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ, εστιάζει τις πρωτοβουλίες της σε πέντε πεδία δράσης και προσθέτει 87 μέτρα τα οποία προτίθεται να εφαρμόσει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έως το 2022. Στο πλαίσιο της γερμανικής δέσμης μέτρων για την ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας αύξησε τη χρηματοδοτική της δέσμευση για την ΤΝ κατά 2 δισ. EUR σε 5 δισ. EUR έως το 2025 274 . Η στρατηγική της Εσθονίας παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση των υφιστάμενων και προτεινόμενων μέτρων πολιτικής, μαζί με τους στόχους τους, τις προθεσμίες και τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού. Η στρατηγική της Ισπανίας προτείνει 30 μέτρα σε έξι τομείς δράσης, συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής χρηματοδότησης για εταιρείες με τη μορφή ενισχύσεων και επιχειρηματικών κεφαλαίων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η στρατηγική προβλέπει επίσης ένα πρόγραμμα πράσινης ΤΝ, το οποίο αποσκοπεί στην προώθηση της ανάπτυξης αποτελεσματικών αλγορίθμων και της χρήσης τους για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Ορισμένα κράτη μέλη έχουν συμπεριλάβει μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης και της διάδοσης της ΤΝ στο πλαίσιο άλλων στρατηγικών ψηφιοποίησης. Για παράδειγμα, η βουλγαρική γενική ιδέα για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης βασίζεται στο εθνικό στρατηγικό έγγραφο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Βουλγαρίας (2020-2030) που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2020 και λαμβάνει υπόψη τα μέτρα για την ανάπτυξη και τη διάδοση της ΤΝ που προβλέπονται σε ορισμένες τομεακές στρατηγικές. Η επικείμενη βελγική εθνική στρατηγική αποτελεί συνδυασμό των τριών περιφερειακών στρατηγικών (σύμφωνα με την κατανομή αρμοδιοτήτων στο εσωτερικό του Βελγίου) με τη δική τους εστίαση και τις προτεραιότητες και την ομοσπονδιακή εστίαση και τις αντίστοιχες προτεραιότητες.
Οι εθνικές πολιτικές διαφέρουν επίσης όσον αφορά τους τομείς προτεραιότητας για δράση. Ορισμένα κράτη μέλη (π.χ. Μάλτα και Σλοβακία) υιοθέτησαν οριζόντια προσέγγιση και δεν προσδιόρισαν συγκεκριμένους τομείς προτεραιότητας. Άλλα επικεντρώθηκαν στους οικονομικούς τομείς που παρουσιάζουν υψηλό δυναμικό ανάπτυξης ή παρέχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, π.χ. η Γαλλία και η Ιταλία απαριθμούν μέτρα σε ευρύ φάσμα προσεκτικά επιλεγμένων τομέων που είναι σημαντικοί για τις οικονομίες τους. Οι τομείς που καλύπτονται συχνότερα στις εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ είναι η μεταποίηση, η υγειονομική περίθαλψη, η γεωργία, η δημόσια διοίκηση, οι μεταφορές, η εφοδιαστική, η εκπαίδευση και η ενέργεια. Εκτός από τους βασικούς τομείς εφαρμογής της ΤΝ, ορισμένα κράτη μέλη έχουν προγραμματίσει δράσεις, για παράδειγμα, στον τομέα της ναυτιλίας (Κύπρος), των μετεωρολογικών προβλέψεων (Γερμανία), της τέχνης και του πολιτισμού (Ιταλία), της βιοποικιλότητας (Πορτογαλία), της δικαιοσύνης (Λετονία) και της μόδας (Ισπανία). Ορισμένα επικεντρώνονται ειδικότερα στην εφαρμογή της ΤΝ δίνοντας προτεραιότητα σε συγκεκριμένο τομέα, π.χ. στην ενέργεια (Λιθουανία) ή στο νερό (Κάτω Χώρες).
2.Προοπτικές — επικείμενες εθνικές δράσεις
Η Αυστρία αναμένει να δημοσιεύσει τη στρατηγική της έως το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2021, με την επιφύλαξη του τελικού πολιτικού συντονισμού. Η στρατηγική καθορίζει το πλαίσιο συνθηκών για ευημερία, υπευθυνότητα και ασφάλεια στη χρήση της ΤΝ σε όλους τους τομείς της ζωής σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις για αξιόπιστη ΤΝ. Οι στόχοι της αυστριακής στρατηγικής διατυπώνονται σε στενό συντονισμό και σε συνολική συμφωνία με τα θεμέλια της ΤΝ, τους στόχους και την κοινή δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στους βασικούς τομείς εστίασης θα περιλαμβάνονται το κανονιστικό πλαίσιο (δεοντολογικές, νομικές πτυχές), η ασφάλεια και η προστασία της ΤΝ, ο καθορισμός προτύπων, η υποδομή της ΤΝ, η χρήση και ανταλλαγή δεδομένων, οι προϋποθέσεις για την έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, η μεταφορά και η υιοθέτηση της ΤΝ, η συνεργασία μεταξύ εκπαίδευσης, έρευνας και επιχειρηματικού κοινωνικού διαλόγου και η δημιουργία ευαισθητοποίησης, και η ΤΝ στον δημόσιο τομέα.
Βέλγιο: την περίοδο 2017-2019 εγκρίθηκαν και υλοποιήθηκαν τρεις περιφερειακές στρατηγικές και προγράμματα ΤΝ. Τον Ιούνιο του 2020 όλες οι βελγικές οντότητες ενέκριναν έκθεση για τον καθορισμό κοινού εθνικού σχεδίου δράσης για την ΤΝ. Δεδομένου ότι η έγκριση του σχεδίου αυτού αποτελεί προτεραιότητα για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αναμένονται συζητήσεις προς αυτή την κατεύθυνση μεταξύ όλων των αρμόδιων αρχών. Στόχος είναι η δημιουργία συνεκτικού πολιτικού πλαισίου που θα μπορεί να προωθεί συνέργειες μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής και των διαφόρων αρμόδιων οντοτήτων.
Βουλγαρία: τον Δεκέμβριο του 2020 το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε το εθνικό στρατηγικό έγγραφο (Concept for the development of AI in Bulgaria until 2030).
Η Κροατία έχει καταρτίσει προσχέδιο εθνικού σχεδίου για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης για την περίοδο από το 2021 έως το 2025. Η ομάδα εργασίας συνέταξε το εθνικό σχέδιο και θα οριστικοποιήσει το έγγραφο με την εκπόνηση συγκεκριμένων μέτρων, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2021. Κατά την κατάρτιση του εθνικού σχεδίου, ελήφθησαν υπόψη οι κατευθυντήριες γραμμές των βασικών στρατηγικών εγγράφων σε επίπεδο ΕΕ: του συντονισμένου σχεδίου για την τεχνητή νοημοσύνη και της Λευκής Βίβλου για την τεχνητή νοημοσύνη.
Η Τσεχία θα επικαιροποιήσει την εθνική στρατηγική για την ΤΝ σύμφωνα με το νέο συντονισμένο σχέδιο.
Η Δανία εξετάζει επί του παρόντος τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης και, εφόσον χρειαστεί, αναθεώρησης της υφιστάμενης εθνικής στρατηγικής για την ΤΝ από το 2019.
Η στρατηγική της Εσθονίας πλησιάζει στο τέλος της τον Ιούλιο του 2021. Η Εσθονία θα την επανεξετάσει και θα την επικαιροποιήσει το 2021. Έχει υπερβεί τις προσδοκίες και στην Εσθονία έχει παρατηρηθεί ευρεία υιοθέτηση και χρήση της ΤΝ — με περισσότερες από 50 περιπτώσεις χρήσης ΤΝ να χρησιμοποιούνται από τον δημόσιο τομέα. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των περιπτώσεων χρήσης ΤΝ, έχουν βελτιωθεί σημαντικά και οι ικανότητες/δεξιότητες που σχετίζονται με την ΤΝ. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν νομοθετικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και να εξεταστούν, για παράδειγμα, η κατάργηση παρωχημένων κανόνων ώστε να καταστεί δυνατή η αυτοματοποίηση των διοικητικών διαδικασιών.
Η Φινλανδία δρομολόγησε επικαιροποιημένο εθνικό πρόγραμμα ΤΝ τον Νοέμβριο του 2020. Το πρόγραμμα ΑΙ 4.0 προωθεί την ανάπτυξη και την εισαγωγή της ΤΝ και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών σε εταιρείες, κυρίως σε ΜΜΕ με ιδιαίτερη έμφαση στη βιομηχανία.
Η Γαλλία δρομολόγησε το 2018 την πρώτη φάση της γαλλικής εθνικής στρατηγικής στον τομέα της ΤΝ, με προϋπολογισμό ύψους 800 εκατ. EUR για 3 έτη, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση (1/3 των δαπανών) στην τόνωση της έρευνας, με τη δημιουργία διεπιστημονικών ινστιτούτων 3IA, την πρόσθετη χρηματοδότηση 180 διδακτορικών και τη δημιουργία εγκατάστασης υπερυπολογιστικής πετακλίμακας. Η δεύτερη φάση αυτής της στρατηγικής (2021-2022) θέτει βασικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη της ενσωματωμένης ΤΝ και της αξιόπιστης ΤΝ σε κρίσιμα συστήματα, προκειμένου να ενισχυθεί η εθνική βιομηχανική βάση και παράλληλα να επιταχυνθεί η ψηφιακή και οικολογική μετάβαση των εταιρειών χάρη στην ΤΝ. Η εκπαίδευση και η επανακατάρτιση στον τομέα της ΤΝ θα αποτελέσουν επίσης σημαντική κατεύθυνση.
Η Γερμανία επικαιροποίησε τη στρατηγική της τον Δεκέμβριο του 2020. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης καταρτίζεται ενδιάμεσος απολογισμός, παρουσιάζονται οι σχετικές εξελίξεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και καθορίζονται συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν έως το 2022. Η έκθεση της επικαιροποίησης επικεντρώνεται στους ακόλουθους τομείς δράσης: έρευνα, γνώση και εμπειρογνωσία, μεταφορά και εφαρμογή, κανονιστικό πλαίσιο και κοινωνία. Επιπλέον, οι νέες πρωτοβουλίες θα επικεντρωθούν στη βιωσιμότητα, στην προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, στον έλεγχο της πανδημίας και στη διεθνή/ευρωπαϊκή συνεργασία.
Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την οριστικοποίηση της εθνικής στρατηγικής για την ΤΝ και εκτιμά ότι θα είναι έτοιμη έως τα τέλη Απριλίου 2021. Το ελληνικό Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι ο κάτοχος και συντονιστής της στρατηγικής. Το χρονοδιάγραμμα προσαρμόστηκε προκειμένου να ληφθεί υπόψη η κατάσταση περιορισμού της κυκλοφορίας λόγω της νόσου COVID-19 και ο ανασχηματισμός της ελληνικής κυβέρνησης από τον Ιανουάριο του 2021.
Η στρατηγική της Ουγγαρίας για την ΤΝ δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 και βασίζεται σε πληροφορίες από τις οργανώσεις-μέλη του Ουγγρικού Συνασπισμού για την ΤΝ. Η στρατηγική αποσκοπεί σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της ΤΝ, όπως η ανάπτυξη της ουγγρικής οικονομίας δεδομένων, η ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών, οι εκτεταμένες δραστηριότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης, η παροχή κινήτρων για την υιοθέτηση λύσεων ΤΝ (τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα), καθώς και ένα ρυθμιστικό περιβάλλον που επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και καινοτομίας. Η υλοποίηση των τομεακών στόχων βασίζεται στην πολυμερή συνεργασία μεταξύ των σχετικών φορέων, δηλαδή στους τομείς της γεωργίας, των μεταφορών, της υγείας και της δημόσιας διοίκησης.
Η Ιρλανδία αναμένει να δημοσιεύσει τη στρατηγική της το δεύτερο τρίμηνο του 2021, με την επιφύλαξη της εκπλήρωσης των απαραίτητων προϋποθέσεων. Οι βασικοί τομείς εστίασης θα περιλαμβάνουν: κοινωνικές ευκαιρίες και προκλήσεις της ΤΝ· προώθηση της υιοθέτησης της ΤΝ από τις ιρλανδικές επιχειρήσεις· χρήση της ΤΝ στον δημόσιο τομέα· ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ· εκπαίδευση, δεξιότητες και ταλέντα στον τομέα της ΤΝ· υποστηρικτική υποδομή δεδομένων, ψηφιοποίησης και τηλεπικοινωνιών, καθώς και διακυβέρνηση και κανονιστικό πλαίσιο (συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δεοντολογίας και των προτύπων).
Η Λετονία εφαρμόζει τη στρατηγική της η οποία δημοσιοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020. Οι επί του παρόντος προγραμματισμένες βασικές πρωτοβουλίες είναι η ψηφιοποίηση με έμφαση στην ΤΝ, η συμπλήρωση νέων ζευγών γλωσσών για τα συστήματα μηχανικής μετάφρασης, η βελτίωση των δεξιοτήτων στον τομέα της επεξεργασίας φυσικής γλώσσας, τα εργαλεία ανάλυσης μηχανομάθησης για τη διερεύνηση εγκλημάτων και η ανάπτυξη ενός μοντέλου προορατικών υπηρεσιών βασισμένων στην ΤΝ για τους πολίτες.
Η Λιθουανία εξετάζει επί του παρόντος το ενδεχόμενο επανεξέτασης και, εφόσον απαιτείται, επικαιροποίησης της υφιστάμενης εθνικής στρατηγικής για την ΤΝ από το 2019. Σχεδιάζονται επενδυτικά μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης γλωσσικών πόρων προς χρήση στην ΤΝ, καθώς και προγράμματα στήριξης για νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της ΤΝ και για επιχειρήσεις που πραγματοποιούν μετασχηματισμούς ΤΝ.
Το Λουξεμβούργο δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2019 πρόσκληση υποβολής έργων για τα υπουργεία με σκοπό την υποβολή ιδεών για πρωτοβουλίες βασισμένες στην ΤΝ, οι οποίες θα τα βοηθήσουν να βελτιστοποιήσουν ή να επεκτείνουν τις υπηρεσίες τους. Η πρόσκληση προσέλκυσε συνολικά 14 έργα από επτά διαφορετικές διοικήσεις: οι έξι νικήτριες ομάδες έλαβαν χρηματοδότηση για την έναρξη του έργου τους, καθώς και καθοδήγηση σχετικά με την προμήθεια, τον σχεδιασμό και την επιλογή παρόχου υπηρεσιών. Μετά από 6 έως 9 μήνες ανάπτυξης, μια ολοκληρωμένη απόδειξη της ορθότητας της ιδέας και μια μακέτα θα συμβάλουν στον προσδιορισμό του αν το έργο θα πρέπει να προχωρήσει. Επίσης, ομάδα νομικών εμπειρογνωμόνων σε θέματα δεδομένων και τεχνολογίας αξιολόγησε και βοήθησε τους τελικούς υποψηφίους. Αυτή η μαθησιακή εμπειρία προσδίδει διαρκή αξία στη δημόσια διοίκηση του Λουξεμβούργου. Στις αρχές του 2021 προκηρύχθηκε δεύτερη πρόσκληση υποβολής προτάσεων. Επιπλέον, έφτασε επισήμως στο Λουξεμβούργο το δωρεάν μάθημα «Elements of AI». Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής ήταν η έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για την ΤΝ στα τέλη του 2020, τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιαστούν στα τέλη Απριλίου του 2021.
Οι Κάτω Χώρες υλοποιούν τις δράσεις του εθνικού στρατηγικού σχεδίου δράσης για την ΤΝ. Το δεύτερο τρίμηνο του 2021 θα ακολουθήσει η συνολική επικαιροποίηση της εθνικής στρατηγικής για την ψηφιοποίηση (και την ΤΝ). Θα δοθεί έμφαση στις απαιτήσεις για ανθρωποκεντρική ΤΝ, ένα ζωντανό οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας (σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα), ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνή συνεργασία, διάδοση (ΜΜΕ) και εφαρμογές: χρήση στον δημόσιο τομέα, έξυπνη βιομηχανία και ΤΝ για κοινωνικές προκλήσεις: υγεία, ενεργειακή μετάβαση, γεωργία, κινητικότητα.
Η Πολωνία ενέκρινε την «Πολιτική για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στην Πολωνία από το 2020» τον Δεκέμβριο του 2020. Επικεντρώνεται σε δράσεις για την κοινωνία, την εκπαίδευση, την επιστήμη, τις επιχειρήσεις, τις δημόσιες υποθέσεις και τις διεθνείς σχέσεις στο πλαίσιο της στρατηγικής αποστολής της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της στήριξης των συνθηκών θεμιτού ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Πολωνία εφαρμόζει το δεοντολογικό πλαίσιο για αξιόπιστη ΤΝ και εγκαινιάζει μηχανισμό για την άνθηση του πολωνικού οικοσυστήματος της ΤΝ σε δεοντολογικές, νομικές, τεχνικές-επιχειρησιακές και διεθνείς διαστάσεις. Η Πολωνία δημιούργησε το κέντρο συντονισμένης διακυβέρνησης υπό την αιγίδα του πρωθυπουργού, ο οποίος ενεργεί ως υπουργός Ψηφιακών Υποθέσεων. Αποτελείται από την ειδική ομάδα για την επιβολή της πολιτικής για την ΤΝ, την ad hoc επιστημονική επιτροπή για την ΤΝ, το παρατηρητήριο της αγοράς εργασίας για την ΤΝ, το διεθνές παρατηρητήριο πολιτικής για την ΤΝ, τη νομική ειδική ομάδα και την επιτροπή υπουργείων για την ψηφιοποίηση.
Η Ρουμανία έχει δρομολογήσει πολλαπλές προσπάθειες για την κατάρτιση και την εφαρμογή του εθνικού πλαισίου πολιτικής για την ΤΝ. Το 2020 η Ρουμανία δρομολόγησε ένα χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο για τη δημιουργία εθνικού πλαισίου στον τομέα της ΤΝ, για την περίοδο 2021-2027. Το πλαίσιο για την ΤΝ θα περιλαμβάνει πτυχές όπως η ανάπτυξη της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων στην ΤΝ, η αύξηση της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ τόσο στον ακαδημαϊκό όσο και στον βιομηχανικό τομέα, η ενίσχυση της συνεργασίας για την ανάπτυξη υποδομών ΤΝ, η υιοθέτηση ηθικής ΤΝ και παραμέτρων προστασίας των δεδομένων σε επίπεδο βέλτιστης πρακτικής και η αλληλεπικάλυψη των προτεραιοτήτων κυβερνοασφάλειας των εν λόγω πυλώνων. Αυτή η προσπάθεια θα περιλαμβάνει εμπειρογνωσία από την κυβέρνηση, τον ακαδημαϊκό και τον ιδιωτικό τομέα, θα υποστηριχθεί από υπηρεσίες παροχής τεχνικών και νομικών συμβουλών, και θα οδηγήσει στο εθνικό στρατηγικό πλαίσιο για την ΤΝ. Ο στόχος θα υλοποιηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021 και του 2022.
Η Σλοβακία θα επικαιροποιήσει τα μέτρα της για την ΤΝ που δημοσιεύονται στο σχέδιο δράσης σύμφωνα με το αναθεωρημένο συντονισμένο σχέδιο.
Η Σλοβενία βρίσκεται στο τελικό στάδιο έγκρισης του εθνικού προγράμματος για την ΤΝ για την περίοδο 2020-2025, το οποίο αποσκοπεί στη διάδοση των ερευνητικών γνώσεων για την ΤΝ που έχουν συγκεντρωθεί σε περισσότερα από 40 έτη εθνικών ερευνητικών δραστηριοτήτων, σε νέα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες σε έξι τομείς προτεραιότητας, με στόχο ολόκληρο τον κύκλο ζωής της καινοτομίας και για την οικοδόμηση δυναμικού εθνικού οικοσυστήματος που θα διασφαλίζει την κατάλληλη ευαισθητοποίηση του κοινού, το σύνολο δεξιοτήτων και την εμπιστοσύνη στην ΤΝ. Το εθνικό πρόγραμμα για την ΤΝ έχει δέκα στρατηγικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων δράσεων για την επίτευξή τους. Σε αυτές περιλαμβάνεται η άμεση στήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της υλοποίησης· η στήριξη της ανάπτυξης ενός δυναμικού οικοσυστήματος για την καινοτομία και την υιοθέτηση της ΤΝ· η διασφάλιση κατάλληλων ψηφιακών δεξιοτήτων· η ύπαρξη αποτελεσματικών ρυθμίσεων· η εμπιστοσύνη του κοινού· και η κατάλληλη διεθνής συνεργασία.
Η εθνική στρατηγική της Ισπανίας για την τεχνητή νοημοσύνη την περίοδο 2021-2023, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, φιλοδοξεί να ωθήσει την ΤΝ να συμβάλει στην εδραίωση του κράτους πρόνοιας, παρέχοντας επίσης τα απαραίτητα δεδομένα και πόρους για την τόνωση της καινοτομίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης. Η στρατηγική προβλέπει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία θα προετοιμάσει την κοινωνία για την ανατροπή που θα φέρει η ΤΝ, με επαρκείς δεξιότητες και αξιόπιστο πλαίσιο, ενώ η ερευνητική κοινότητα εξουσιοδοτείται να παρέχει καινοτόμες λύσεις που θα υιοθετηθούν τελικά από τις αλυσίδες αξίας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ. Ως βασικό στοιχείο της στρατηγικής, η βιωσιμότητα υποστηρίζεται από ένα πρόγραμμα πράσινης ΤΝ, το οποίο αποσκοπεί στην αποτελεσματικότητα των αλγορίθμων και της χρήσης τους για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Η Σουηδία επεξεργάζεται στρατηγική για την ασφαλή πρόσβαση σε ανοικτά δεδομένα και τη χρήση των δεδομένων ως στρατηγικού πόρου, με σεβασμό των κανόνων για την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικότητας και με βάση την παραδοχή ότι τα δεδομένα αποτελούν βασική προϋπόθεση για τη δυνατότητα αξιοποίησης του δυναμικού της ΤΝ και άλλων ψηφιακών καινοτομιών. Η στρατηγική θα δημοσιευθεί το 2021 και αποτελεί σημαντικό συμπλήρωμα της προηγούμενης εθνικής στρατηγικής που είχε δημοσιευθεί για την ΤΝ.
Η Νορβηγία δημοσίευσε τη στρατηγική της τον Ιανουάριο του 2020. Η στρατηγική εξετάζει σημαντικά θέματα για την ΤΝ, όπως τα δεδομένα και τη διαχείριση δεδομένων, τους γλωσσικούς πόρους, τις υποδομές για τις επικοινωνίες και την υπολογιστική, την έρευνα και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις δεξιότητες, καθώς και την καινοτομία που βασίζεται στην ΤΝ τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Η στρατηγική θεσπίζει αρχές δεοντολογίας για την ανάπτυξη και τη χρήση αξιόπιστης ΤΝ στη Νορβηγία. Η στρατηγική έτυχε θετικής υποδοχής και η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες για να δώσει συνέχεια στις πολυάριθμες πολιτικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής. Ένα σημαντικό ορόσημο ήταν η δρομολόγηση ρυθμιστικού δοκιμαστηρίου για την ΤΝ με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων, τον Δεκέμβριο του 2020. Τα δεδομένα και η πρόσβαση σε δεδομένα αποτελούν επίσης προτεραιότητα, ενώ τον Μάρτιο του 2021 παρουσιάστηκε στο κοινοβούλιο λευκή βίβλος της κυβέρνησης σχετικά με την οικονομία που βασίζεται στα δεδομένα.
Η Ελβετία δεν έχει ειδική στρατηγική για την ΤΝ. Ωστόσο, ορισμένες πτυχές της εφαρμογής της ΤΝ εξετάζονται στη νέα στρατηγική «Digital Switzerland», που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020. Επιπλέον, η ελβετική κυβέρνηση ενέκρινε ειδικές κατευθυντήριες για την ΤΝ τον Νοέμβριο του 2020, σκοπός των οποίων είναι να παράσχουν στην ομοσπονδιακή διοίκηση και στους οργανισμούς που είναι επιφορτισμένοι με διοικητικά καθήκοντα ένα γενικό πλαίσιο προσανατολισμού και να διασφαλίσουν μια συνεκτική πολιτική για την ΤΝ. Προγραμματίζεται τακτική αξιολόγηση της εφαρμογής και περαιτέρω ανάπτυξη αυτών των κατευθυντήριων γραμμών.
3.Επενδύσεις των κρατών μελών στην ΤΝ
Πολλές εθνικές στρατηγικές ΤΝ παρέχουν εκτιμήσεις των αναγκαίων επενδύσεων ή διαθέτουν αναλυτικό προϋπολογισμό για συγκεκριμένες δράσεις. Τα ποσά ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και είναι δύσκολο να συγκριθούν, καθώς παρουσιάζονται ανάλογα με τα διαφορετικά χρονικά πλαίσια και την κάλυψη. Στη συνέχεια παρέχονται ορισμένες ενδείξεις για την τάξη μεγέθους της χορηγούμενης χρηματοδότησης:
-Η γερμανική κυβέρνηση διέθεσε αρχικά 3 δισ. EUR για την εφαρμογή της γερμανικής στρατηγικής κατά την περίοδο 2019-2025· αυτό το ποσό πλέον έχει αυξηθεί στα 5 δισ. EUR.
-Η γαλλική κυβέρνηση θα διαθέσει 1,5 δισ. EUR για την ανάπτυξη της ΤΝ έως το τέλος του 2022.
-Η Δανία διέθεσε 200 εκατ. δανικές κορόνες (DKK) (περίπου 27 εκατ. EUR) σε επενδυτικό ταμείο για τη δοκιμή, την επέκταση και την ενθάρρυνση της υιοθέτησης της ΤΝ στον δημόσιο τομέα, με ιδιαίτερη έμφαση στην υγειονομική περίθαλψη, τη δημόσια διοίκηση και την πράσινη μετάβαση.
-Η Ισπανία έχει δεσμεύσει 600 εκατ. EUR για την περίοδο 2021-2023 και αναμένει να κινητοποιήσει 3,3 δισ. EUR σε ιδιωτικές επενδύσεις. Για το έτος 2021, έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό 330 εκατ. EUR.
-Ο οργανισμός καινοτομίας της Σουηδίας, Vinnova, χρηματοδότησε έργα ΤΝ με 675 εκατ. σουηδικές κορόνες (SEK) (περίπου 67,5 εκατ. EUR) το 2020. Το συνολικό ποσό για έργα ΤΝ στη χρηματοδότηση των οποίων βοήθησε η Vinnova ανήλθε σε 1,350 δισ. SEK (περίπου 135 εκατ. EUR), το 50 % των οποίων θα μπορούσε να είναι ιδιωτική χρηματοδότηση ή χρηματοδότηση από άλλα εθνικά προγράμματα. Στον εθνικό προϋπολογισμό για την καινοτομία και την έρευνα έως το 2024 έχουν διατεθεί τουλάχιστον 550 εκατ. SEK (περίπου 55 εκατ. EUR) για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών και της ΤΝ, καθώς και για τη χρήση και τον αντίκτυπό της στην κοινωνία.
-Η ολλανδική στρατηγική αναφέρει σε παράρτημα ότι ο ετήσιος κρατικός προϋπολογισμός για την καινοτομία και την έρευνα στον τομέα της ΤΝ εκτιμάται σε 45 εκατ. EUR ετησίως. Το 2019 ο προϋπολογισμός αυτός ανήλθε σε 64 εκατ. EUR. Το 2020 οι Κάτω Χώρες διέθεσαν επιπλέον 23,5 εκατ. EUR για τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον ολλανδικό συνασπισμό για την ΤΝ. Τον Απρίλιο του 2021 χορηγήθηκε επενδυτικό πρόγραμμα για τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων της ΤΝ για την ολλανδική οικονομία και κοινωνία με την επένδυση πρόσθετου ποσού 276 εκατ. EUR κατ’ ανώτατο όριο κατά τα προσεχή έτη.
-Η φινλανδική κυβέρνηση παρέχει στοιχεία σχετικά με τις επενδύσεις για διάφορες εμβληματικές πολιτικές, π.χ. διέθεσε 100 εκατ. EUR για περίοδο 4 ετών για το πρόγραμμα «AI business». Το φινλανδικό κέντρο τεχνητής νοημοσύνης (Finnish Center for Artificial Intelligence, FCAI) έλαβε χρηματοδότηση ύψους 8,3 εκατ. EUR για εμβληματικές πρωτοβουλίες κατά την περίοδο 2019-2022.
-Για την υλοποίηση των στρατηγικών στόχων της ΤΝ, η Σλοβενία διαθέτει δημόσια χρηματοδότηση ύψους 110 εκατ. EUR στο σχέδιο εθνικού προγράμματος για την ΤΝ έως το 2025.
-Μετά την έγκριση της εθνικής στρατηγικής για την ΤΝ το 2019, έχουν υλοποιηθεί διάφορα έργα με τη στήριξη του τεχνολογικού οργανισμού της Τσεχικής Δημοκρατίας, του τσεχικού ιδρύματος επιστημών (εθνικοί πόροι του προϋπολογισμού) κ.λπ., συνολικού ύψους 120 εκατ. EUR.
Η παρούσα ενότητα καλύπτει τις κύριες δράσεις. Η Επιτροπή διοργάνωσε επίσης πολυάριθμα τεχνικά εργαστήρια για την ΤΝ με εμπειρογνώμονες από διάφορες ομάδες ενδιαφερόμενων μερών. Τα αποτελέσματα των εργαστηρίων συζητήθηκαν περαιτέρω σε διαδικτυακή διάσκεψη για τα οικοσυστήματα αριστείας και εμπιστοσύνης τον Οκτώβριο του 2020, για παράδειγμα.
Η ομάδα εμπειρογνωμόνων για την ΤΝ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων (η οποία συστάθηκε το 2020) διασφαλίζει τακτικό διάλογο και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των αρχών των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών Σένγκεν.
Π.χ. σχετικά με τις εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ, την ΤΝ και την υγεία, τη χρήση και τον αντίκτυπο της ΤΝ στις δημόσιες υπηρεσίες, την παρακολούθηση της εξέλιξης των τεχνολογιών ΤΝ, τον λειτουργικό ορισμό της ΤΝ, το χρονολόγιο του ιστορικού της ΤΝ και την ανάλυση του παγκόσμιου τοπίου της ΤΝ, συμπεριλαμβανομένου διαδραστικού πίνακα δεικτών.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, European enterprise survey on the use of technologies based on artificial intelligence [Έρευνα σχετικά με τη χρήση τεχνολογιών που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις] , ενημερωτική ιστοσελίδα (Ιούλιος 2020). Η εν λόγω έρευνα είναι η πρώτη ποσοτική επισκόπηση σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την υιοθέτηση των τεχνολογιών ΤΝ από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Αποτελεί σημαντικό μέσο για την παρακολούθηση της υιοθέτησης της ΤΝ στα κράτη μέλη και για την περαιτέρω αξιολόγηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, τόσο εσωτερικά, στο επίπεδο της οργάνωσής τους, όσο και εξωτερικά.
Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Προγραμματισμού · έως το τέλος του 2020, περισσότεροι από 14 εκατομμύρια νέοι είχαν συμμετάσχει στην Εβδομάδα Προγραμματισμού, από τους οποίους τα μισά ήταν κορίτσια. Το 2021 η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Προγραμματισμού θα προσφέρει σε εκπαιδευτικούς δωρεάν μαζικό ανοικτό διαδικτυακό μάθημα (MOOC) σχετικά με τα βασικά στοιχεία της ΤΝ για σχολεία. Υπάρχουν επίσης διαθέσιμα εκπαιδευτικά προγράμματα και σχέδια μαθημάτων σχετικά με την εισαγωγή της ΤΝ στην τάξη.
Οι προτάσεις της Επιτροπής στη Λευκή Βίβλο του 2020 για την ΤΝ έδωσαν το έναυσμα για ευρεία δημόσια διαβούλευση σχετικά με τον τρόπο ανάπτυξης οικοσυστημάτων αριστείας και εμπιστοσύνης στην ΤΝ στην Ευρώπη.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ανακοίνωση με τίτλο «Πλήρης αξιοποίηση του ενωσιακού δυναμικού καινοτομίας. Σχέδιο δράσης για τη διανοητική ιδιοκτησία με σκοπό τη στήριξη της ανάκαμψης και της ανθεκτικότητας της ΕΕ.» Βλ. για παράδειγμα, M. Iglesias, et.al., Intellectual property and artificial intelligence – a literature review [Διανοητική ιδιοκτησία και τεχνητή νοημοσύνη — ανασκόπηση — βιβλιογραφική ανασκόπηση] (έκθεση του JRC, 2019), στην οποία εξετάζονται οι πιθανές επιπτώσεις της χρήσης της ΤΝ στο νομικό πλαίσιο της διανοητικής ιδιοκτησίας. Βλ. επίσης «Copyright and new technologies: copyright data management and artificial intelligence» [Πνευματικά δικαιώματα και νέες τεχνολογίες: Διαχείριση δεδομένων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τεχνητή νοημοσύνη] (SMART 2019/0038) και «Trends and developments in AI: challenges to the IPR framework» [Τάσεις και εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ: προκλήσεις στο πλαίσιο των ΔΔΙ](SMART 2018/0052). Η δεύτερη μελέτη παρουσιάζει τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά την προστασία του δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και του δικαίου ευρεσιτεχνίας για δημιουργίες που υποβοηθούνται από την ΤΝ, ενώ λαμβάνεται υπόψη ως σημείο εκκίνησης για την αναλυτικότερη επεξεργασία και συζήτηση των επιλογών και λύσεων πολιτικής. Βλ. επίσης τη μελέτη σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για το εμπορικό απόρρητο στο πλαίσιο της οικονομίας των δεδομένων (GRO/SME/20/F/206).
Τα εργαλεία ΤΝ χρησιμοποιούνται επίσης για τη βελτίωση της επιτήρησης και της περίθαλψης· για επισκόπηση των έργων που υποστηρίζονται από την Επιτροπή, βλ. τις ψηφιακές τεχνολογίες υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας , ενημερωτική ιστοσελίδα (2020).
Βλ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα , [COM(2020) 66 final].
Στην έκθεση με τίτλο « Artificial intelligence in public services » [Τεχνητή νοημοσύνη στις δημόσιες υπηρεσίες], του JRC (2020) αναφέρεται ότι 11 κράτη μέλη χρησιμοποιούν 25 εφαρμογές ΤΝ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων.