Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/53/ΕΕ σχετικά με την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τη διαθεσιμότητα ραδιοεξοπλισμού στην αγορά»

[COM(2021) 547 final — 2021/0291 (COD)]

(2022/C 152/13)

Εισηγητής:

ο κ. Christophe LEFÈVRE

Διαβούλευση	Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 30.9.2021 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 4.10.2021
Νομική βάση	Άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	18.11.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	8.12.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	565
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	231/0/6

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) έλαβε γνώση της πρότασης της Επιτροπής για εντατικότερη δράση με σκοπό να επιβληθεί το πρότυπο USB-C, ένα πρότυπο συνεπές και ομοιόμορφο για τους φορτιστές κινητών τηλεφώνων και παρόμοιων συσκευών.

1.2.

Από το 2009, και ακόμη πιο πρόσφατα από το 2014, οι πρόσφατες εθελοντικές πρωτοβουλίες δεν αντεπεξέρχονται πλήρως στους στόχους της Ένωσης για μείωση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, διευκόλυνση της χρήσης από τους καταναλωτές και αποφυγή του κατακερματισμού της αγοράς συσκευών φόρτισης. Το 2018, ο αριθμός των φορτιστών που αχρηστεύθηκαν υπολογίστηκε ότι αντιστοιχούσε σε 11 000 τόνους αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.

1.3.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε μάλιστα, τον Ιανουάριο του 2020 (1) ψήφισμα με στόχο τη θέσπιση αυστηρότερης νομοθεσίας που επικροτείται απολύτως από την ΕΟΚΕ.

1.4.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει πλήρως το σχέδιο οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

1.5.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να ληφθούν επιπλέον μέτρα πέραν του σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συνιστά να επεκταθεί αυτή η υποχρέωση για τους φορτιστές κινητών τηλεφώνων και συναφών συσκευών στο σύνολο των ραδιοηλεκτρικών, ηλεκτρονικών, συνδεδεμένων, επαναφορτιζόμενων συσκευών, καθώς και για τους φορτιστές φορητών υπολογιστών: επίσης, το ζητούμενο είναι να υπάρχει δυνατότητα φόρτισης μιας κινητής συσκευής με φορτιστή υπολογιστή τύπου USB-C 65 W αντί 2,1 W και να αποφεύγεται η μεταφορά πολλών διαφορετικών φορτιστών από τα μετακινούμενα άτομα.

1.6.

Η ΕΟΚΕ διαπίστωσε ότι, ολοένα και περισσότερο, υποδοχές USB χαμηλής ισχύος (2,1 W) που προορίζονται για τη φόρτιση κινητών συσκευών διατίθενται στους χρήστες —με ή χωρίς καλώδια— σε λεωφορεία, αεροπλάνα, εμπορικά κέντρα, αίθουσες συνεδριάσεων και άλλους χώρους διέλευσης. Ενίοτε, ωστόσο, η ισχύς τους δεν επαρκεί για τη φόρτιση ορισμένων συσκευών που αναφέρονται στην οδηγία.

1.7.

Προκειμένου να προωθηθεί η ταχεία φόρτιση και ο δανεισμός καλωδίων USB-C μεταξύ χρηστών για σύντομη διαδρομή ή περιορισμένο χρόνο, η ΕΟΚΕ προτείνει να εξοπλιστούν στο μέλλον αυτοί οι χώροι με υπερταχείς φορτιστές. Η πρόταση αυτή ανταποκρίνεται σε μία από τις ανάγκες που επισημάνθηκαν σε έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

1.8.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι μπαταρίες μπορεί να έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής σε σχέση με την υπόλοιπη συσκευή. Συνιστά οι μπαταρίες που χρησιμοποιούνται σε υπολογιστές, ταμπλέτες ή κινητά τηλέφωνα να συγκλίνουν όσον αφορά τα πρότυπα, ούτως ώστε να επιτρέπεται η αντικατάστασή τους αντί να χρειάζεται η αγορά ολόκληρης της συσκευής σε περίπτωση πρόωρης δυσλειτουργίας της μπαταρίας.

1.9.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει την ευθύνη των κατασκευαστών ηλεκτρονικών συσκευών όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη και ζητεί να εξασφαλίζουν οι ίδιοι ότι το κόστος αντικατάστασης της μπαταρίας είναι χαμηλό και ότι η τεχνική δυνατότητα αποτρέπει την ανάγκη αντικατάστασης ολόκληρης της ηλεκτρονικής συσκευής όταν χρειάζεται να αντικατασταθεί μόνο η μπαταρία.

1.10.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συστήσει στους κατασκευαστές να μην προσπαθούν να παρακάμψουν τη νομοθεσία με αλλαγές τάσης ή έντασης που θα απαιτούσαν χρήση του φορτιστή της εκάστοτε συγκεκριμένης μάρκας, αναιρώντας έτσι τους στόχους της οδηγίας.

1.11.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εξασφαλίσουν την παροχή εκτεταμένης πληροφόρησης στο ευρύ κοινό μετά το πέρας της νομοθετικής διαδικασίας, προκειμένου να ενημερώσουν τους καταναλωτές και να τους ενθαρρύνουν να προτιμούν στο μέλλον μόνο συσκευές που διαθέτουν διεπαφή USB-C.

2.   Ιστορικό της γνωμοδότησης

2.1.

Από το 2009, η Επιτροπή επιδιώκει να περιορίσει τον κατακερματισμό της αγοράς διεπαφών φόρτισης για κινητά τηλέφωνα και παρόμοιες συσκευές. Ωστόσο, οι σχετικές πρωτοβουλίες οδήγησαν μόνο σε εθελοντικά προγράμματα (2) τα οποία δεν είναι νομικώς δεσμευτικά και, επομένως, δεν εξασφαλίζουν συνεπή και ομοιόμορφη εφαρμογή.

2.2.

Οι πρόσφατες εθελοντικές πρωτοβουλίες δεν αντεπεξέρχονται πλήρως στους στόχους πολιτικής της Ένωσης για μείωση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, διασφάλιση της ευκολίας των καταναλωτών και αποφυγή του κατακερματισμού της αγοράς συσκευών φόρτισης.

2.3.

Η απουσία εναρμόνισης στον τομέα αυτόν μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων ή των πρακτικών των κρατών μελών σχετικά με τη διαλειτουργικότητα των κινητών τηλεφώνων και παρόμοιων κατηγοριών ή κλάσεων ραδιοεξοπλισμού με τις συσκευές φόρτισής τους, καθώς και σχετικά με την προμήθεια ραδιοεξοπλισμού χωρίς συσκευές φόρτισης.

2.4.

Ως εκ τούτου, απαιτείται δράση εκ μέρους της Ένωσης για την προώθηση κοινού βαθμού διαλειτουργικότητας και για την παροχή πληροφοριών στους τελικούς χρήστες σχετικά με τα χαρακτηριστικά φόρτισης του ραδιοεξοπλισμού.

2.5.

Τον Ιανουάριο του 2020 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα (3) με το οποίο ζητούσε την επείγουσα έγκριση προτύπου για κοινού τύπου φορτιστή κινητών τηλεφώνων, προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω κατακερματισμός της εσωτερικής αγοράς.

2.6.

Βάσει εκτιμήσεων, οι φορτιστές κινητών τηλεφώνων ευθύνονταν για περίπου 11 000 τόνους αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού το 2018 και οι σχετικές εκπομπές σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής ήταν περίπου 600 kt ισοδύναμου CO2.

2.7.

Η Ένωση έχει δεσμευτεί να προωθήσει την αποδοτική χρήση των πόρων, στρεφόμενη προς μια καθαρή κυκλική οικονομία, μέσω της δρομολόγησης πρωτοβουλιών όπως η οδηγία 2012/19/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) και, πιο πρόσφατα, μέσω της θέσπισης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η παρούσα οδηγία αποσκοπεί στη μείωση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που παράγονται από την πώληση ραδιοεξοπλισμού, καθώς και στη μείωση της εξόρυξης πρώτων υλών και των εκπομπών CO2 που παράγονται από την παραγωγή, τη μεταφορά και τη διάθεση φορτιστών, ώστε να προαχθεί, κατά τον τρόπο αυτόν, η κυκλικότητα της οικονομίας.

2.8.

Η πρόταση έχει ως στόχο την εισαγωγή στην οδηγία 2014/53/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) απαιτήσεων όσον αφορά τα πρωτόκολλα επικοινωνίας φόρτισης, τη διεπαφή φόρτισης (δηλαδή την υποδοχή φόρτισης) ορισμένων κατηγοριών ή κλάσεων ραδιοεξοπλισμού, καθώς και τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται στους τελικούς χρήστες σχετικά με τα χαρακτηριστικά φόρτισης των εν λόγω κατηγοριών ή κλάσεων ραδιοεξοπλισμού.

2.9.

Η πρόταση απαιτεί τα κινητά τηλέφωνα και άλλες παρόμοιες ραδιοσυσκευές (ταμπλέτες, ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, ακουστικά κεφαλής και ακουστικά κεφαλής με μικρόφωνο, κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών χειρός και φορητά ηχεία), αν μπορούν να φορτιστούν μέσω ενσύρματης φόρτισης, να είναι εξοπλισμένα με υποδοχή φόρτισης τύπου USB Type-C και, αν απαιτείται επίσης φόρτιση σε τάση άνω των 5 βολτ ή ρεύμα άνω των 3 αμπέρ ή ισχύς άνω των 15 βατ, να ενσωματώνουν το πρωτόκολλο επικοινωνίας φόρτισης για παροχή ισχύος μέσω USB.

2.10.

Η Επιτροπή μπορεί να εγκρίνει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για να λάβει υπόψη, στο μέλλον, οποιοδήποτε πρόσθετο είδος τεχνολογιών φόρτισης εκτός της ενσύρματης φόρτισης.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι, εδώ και 12 έτη, η Επιτροπή δρα με σκοπό τη σύγκλιση των προτύπων για τους φορτιστές, ανταποκρινόμενη κατ’ αυτόν τον τρόπο στις απαιτήσεις βιωσιμότητας και μείωσης των αποβλήτων που ανακυκλώνονται δύσκολα.

3.2.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η έλλειψη κοινού τύπου φορτιστή συνεπάγεται τη συστηματική πώληση ενός φορτιστή και ενός καλωδίου τροφοδοσίας/δεδομένων με κάθε συσκευή, ενώ ο καταναλωτής θα μπορούσε να έχει την επιλογή να αγοράζει μόνο μία συσκευή.

3.3.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει πλήρως το σχέδιο οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

3.4.

Είναι προφανές ότι η πώληση ειδικών φορτιστών αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος των εσόδων των κατασκευαστών, ιδίως της κινητής τηλεφωνίας: θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι ίδιοι οι κατασκευαστές δεν θα τροποποιούν τακτικά τα ηλεκτρονικά πρότυπα (επίπεδο τάσης, απαραίτητη ισχύς κ.λπ.) ώστε να προωθούν τη συστηματική πώληση του μοντέλου φορτιστή της δικής τους μάρκας, ακόμα και του καλωδίου μεταφοράς δεδομένων, που μπορεί να είναι κοινού τύπου. Αυτό δεν επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση ενός φορτιστή που έχει ήδη αγοραστεί. Αυτό θα υπονόμευε την αποτελεσματική εφαρμογή του στόχου μείωσης της ποσότητας αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.

3.5.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εξασφαλίσουν την παροχή εκτεταμένης πληροφόρησης στο ευρύ κοινό μετά το πέρας της νομοθετικής διαδικασίας, προκειμένου να ενημερώσουν τους καταναλωτές και να τους ενθαρρύνουν να προτιμούν στο μέλλον μόνο συσκευές που διαθέτουν διεπαφή USB-C.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ συνιστά να διευκολύνει η βιομηχανία την υπερταχεία φόρτιση των κινητών τηλεφώνων με ισχυρούς φορτιστές, όπως ένας απλός φορτιστής υπολογιστή με έξοδο τύπου USB-C 65 W, αντί για 2,1 W.

4.2.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι, ολοένα και περισσότερο, υποδοχές USB που προορίζονται για τη φόρτιση κινητών συσκευών διατίθενται στους χρήστες —με ή χωρίς καλώδια— σε λεωφορεία, αεροπλάνα, εμπορικά κέντρα, αίθουσες συνεδριάσεων και άλλους χώρους διέλευσης. Από προεπιλογή, πρόκειται για υποδοχές χαμηλής τάσης (2,1 W), και αυτή η ισχύς είναι ήδη ανεπαρκής για τη φόρτιση ορισμένων συσκευών που αναφέρονται στην οδηγία. Προκειμένου να προωθηθεί η ταχεία φόρτιση και ο δανεισμός καλωδίων USB-C μεταξύ χρηστών για σύντομη διαδρομή ή περιορισμένο χρόνο, η ΕΟΚΕ προτείνει να εξοπλιστούν στο μέλλον αυτοί οι χώροι με υπερταχείς φορτιστές. Η πρόταση αυτή ανταποκρίνεται σε μία από τις ανάγκες που επισημάνθηκαν σε έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

4.3.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά αυτή η απαίτηση αναζήτησης ενιαίου φορτιστή τύπου USB-C για τα κινητά τηλέφωνα να επεκταθεί και στους φορητούς υπολογιστές, έστω και αν το επίπεδο φόρτισης και ισχύος πρέπει να προσαρμοστεί ηλεκτρονικά. Τόσο για οικολογικούς λόγους όσο και για να αποφεύγεται η μεταφορά πολλών φορτιστών από τα μετακινούμενα άτομα, η υποχρέωση που προβλέπεται από την οδηγία πρέπει να επεκταθεί και στους φορητούς υπολογιστές, εκτός εάν υπάρχει κάποιο τεχνολογικό κώλυμα που θα πρέπει να αιτιολογηθεί επαρκώς.

4.4.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι μπαταρίες μπορεί να έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής σε σχέση με την υπόλοιπη συσκευή. Συνιστά οι μπαταρίες που χρησιμοποιούνται σε υπολογιστές, ταμπλέτες ή κινητά τηλέφωνα να συγκλίνουν όσον αφορά τα πρότυπα, ούτως ώστε να επιτρέπεται η εύκολη και οικονομική αντικατάστασή τους αντί να χρειάζεται η αγορά ολόκληρης της συσκευής σε περίπτωση πρόωρης δυσλειτουργίας της μπαταρίας. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει την ευθύνη των κατασκευαστών ηλεκτρονικών συσκευών όσον αφορά την οικολογία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

---

(1)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 30ής Ιανουαρίου 2020, σχετικά με κοινό φορτιστή για κινητό ραδιοεξοπλισμό [2019/2983(RSP)] (ΕΕ C 331 της 17.8.2021, σ. 2).

(2)  https://ec.europa.eu/docsroom/documents/2417/attachments/1/translations

(3)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 30ής Ιανουαρίου 2020, σχετικά με κοινό φορτιστή για κινητό ραδιοεξοπλισμό [2019/2983(RSP)] (ΕΕ C 331 της 17.8.2021, σ. 2).

(4)  Οδηγία 2012/19/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) (ΕΕ L 197 της 24.7.2012, σ. 38).

(5)  Οδηγία 2014/53/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τη διαθεσιμότητα ραδιοεξοπλισμού στην αγορά και την κατάργηση της οδηγίας 1999/5/ΕΚ (ΕΕ L 153 της 22.5.2014, σ. 62).