Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Συστάσεις για την επιτυχή χάραξη στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης μετά το 2020»

(2020/C 39/03)

Εισηγητής

:

Adam Struzik (PL/EPP), περιφερειάρχης Μαζοβίας

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Γενικές παρατηρήσεις

1.

διατυπώνει συστάσεις για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό των στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης μετά το 2020, με βάση την ανάλυση των ιδιαιτεροτήτων της στρατηγικής κατάστασης των περιφερειών, λαμβάνοντας υπόψη τα ζητήματα που απασχολούν τις περιφέρειες και αξιοποιώντας την υπάρχουσα πείρα της πολιτικής συνοχής·

2.

τονίζει ότι οι συστάσεις που διατυπώνονται περιλαμβάνουν μόνο τομείς επενδύσεων προτεραιότητας και όρους-πλαίσιο για αποτελεσματικές στρατηγικές περιφερειακής ανάπτυξης·

3.

παρατηρεί ότι, υπό το πρίσμα των πραγματικών αναγκών, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να διαθέτουν σαφώς καθορισμένες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές στρατηγικές που θα βασίζονται τόσο στις αναμενόμενες τάσεις και προκλήσεις όσο και στις ιδιαιτερότητες της περιοχής τους·

4.

υπενθυμίζει ότι ο πυρήνας του στρατηγικού σχεδιασμού μιας περιοχής (περιφέρεια, επαρχία, δήμος, κοινότητα) είναι η βελτιστοποίηση των διαδικασιών της λειτουργίας και ανάπτυξης, με τον βιώσιμο μετασχηματισμό των περιφερειακών παραγόντων και πόρων σε αγαθά και υπηρεσίες·

5.

επισημαίνει ότι οι αναπτυξιακές στρατηγικές αποτελούν ένα από τα βασικά μέσα τοπικής και περιφερειακής διοίκησης, καθότι πρόκειται για έγγραφα όπου καθορίζεται η κατεύθυνση των αποφάσεων και των μέτρων οριοθέτησης των στόχων και των προτεραιοτήτων με μια ισχυρή σύνδεση με το όραμα της Ευρώπης·

6.

σημειώνει ότι, εν προκειμένω, οι στρατηγικές περιφερειακής ανάπτυξης και οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης αποτελούν σημαντικό μέσο, καθότι χάρη σε αυτές επιτυγχάνονται συνέργειες και αλληλοσυμπληρώσεις των τομεακών μέσων και η κατάλληλη συμμετοχή των συναρμοδίων, με γνώμονα την οικονομική, κοινωνική και τοπική ανάπτυξη της εκάστοτε περιοχής·

7.

εφιστά την προσοχή στην αναντιστοιχία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου με τους στόχους της πολιτικής συνοχής. Η πολιτική συνοχής έχει ολοκληρωμένο χαρακτήρα και ο στόχος της συνθήκης (οικονομική και εδαφική συνοχή) πρέπει να διαφυλάσσεται πάντα. Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαίο να εξακριβωθεί σε ποιο βαθμό οι ανά χώρα συστάσεις και τα προγράμματα συνοχής είναι αμοιβαίως χρήσιμα, καθώς και να δοθεί προσοχή στη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων αρχών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τόσο για τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων όσο και για τα προγράμματα συνοχής·

Πρώτη εισήγηση: ο στρατηγικός περιφερειακός σχεδιασμός ως αφετηρία για την ευόδωση της ανάπτυξης

8.

υπενθυμίζει ότι η ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της ΕΕ είναι ένας από τους κύριους στόχους της ΕΕ βάσει της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

9.

τονίζει ότι η πολιτική συνοχής πρέπει να συνδυάζει τους στρατηγικούς στόχους της επίλυσης των ζητημάτων σε ενωσιακό και παγκόσμιο επίπεδο με τις μακροπρόθεσμες περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές ανάπτυξης στα κράτη μέλη και την επιτόπια εφαρμογή τους·

10.

υπογραμμίζει ότι οι πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις και οι περιφέρειες έχουν ισχυρή τοπική διάσταση, καθότι ο αντίκτυπός τους υπερβαίνει τις περιοχές και τα διοικητικά όρια. Επισημαίνει, ως εκ τούτου, ότι η εκάστοτε διοικητική αρχή μιας περιοχής δεν μπορεί να ανταποκρίνεται μεμονωμένα στα ζητήματα ανάπτυξης, αλλά καθεμία από αυτές είναι αρμόδια —σε καθεστώς πλήρους αυτονομίας— για τον καθορισμό της αναπτυξιακής πολιτικής και του μελλοντικού προσανατολισμού της κοινότητάς της, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση·

11.

τονίζει τη σημασία των τοπικών στρατηγικών για τη διάθεση των επενδύσεων κατά ολοκληρωμένο και συντονισμένο τρόπο («ολοκληρωμένο» σημαίνει ότι όλα τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης —από το τοπικό έως το ενωσιακό επίπεδο— αλληλεπιδρούν για την εκπλήρωση των στόχων της περιοχής· «συντονισμένο» σημαίνει ότι οι διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης συντείνουν στην εκπλήρωση των ίδιων συμφωνημένων τοπικών στόχων κατά τρόπο αλληλοσυμπληρούμενο)·

12.

υπογραμμίζει ότι είναι πολύ σημαντικό οι δημοσιονομικές και στρατηγικές αποφάσεις να βασίζονται σε σύγχρονους δείκτες της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Οι προτάσεις για τις δημοσιονομικές προοπτικές της περιόδου 2021-2027 βασίζονται σε στοιχεία για την περίοδο 2014-2016, τα οποία διαστρεβλώνουν σημαντικά την εικόνα της σημερινής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στις περιφέρειες. Αντιθέτως, για την ανάλυση δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δείκτες πριν από τα τρία τελευταία έτη που προηγούνται της χρηματοδοτικής περιόδου 2017-2019·

13.

αναδεικνύει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι τρέχουσες στατιστικές διαφορές στη διαμόρφωση της μελλοντικής αναπτυξιακής πολιτικής, ιδίως όσον αφορά το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ για τις δημοσιονομικές προοπτικές της περιόδου 2021-2027 και πέραν αυτής. Συνεπώς προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την κατάρτιση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, να επανεξετάσει διεξοδικά την προσέγγισή της στον τομέα αυτό·

14.

επισημαίνει ότι η Eurostat θα πρέπει να συμμετέχει στις εργασίες της για την αλλαγή της προσέγγισης και της εφαρμογή των εισηγήσεων. Επίσης, η Eurostat θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για τη βελτίωση της συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων με σκοπό την προσαρμογή στις νέες ανάγκες, τη βελτίωση της συνεργασίας και την επίτευξη αποτελεσματικότερης συλλογής δεδομένων·

15.

υπενθυμίζει ότι το ΑΕγχΠ είναι μονάδα μέτρησης της παραγωγής και όχι της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων, της κοινωνικής ένταξης των ατόμων ή της κοινωνικής προόδου εν γένει. Ως προς τούτο, επισημαίνει την ανάγκη συμπερίληψης πρόσθετων δεικτών, οι οποίοι θα μετρούν την ποιότητα ζωής με πιο δίκαιο και σαφή τρόπο και θα λειτουργούν συμπληρωματικά προς το ΑΕγχΠ·

16.

ζητεί να αναπτυχθούν σαφείς και μετρήσιμοι δείκτες που λαμβάνουν υπόψη την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα, την αποτελεσματική χρήση των πόρων και την κοινωνική ένταξη των ατόμων. Ζητεί επίσης να αναπτυχθούν δείκτες με μεγαλύτερη έμφαση στα νοικοκυριά, στους οποίους θα αποτυπώνεται το εισόδημα, το επίπεδο κατανάλωσης και ο πλούτος·

Δεύτερη εισήγηση: οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης ως βάση των μακροπρόθεσμων στρατηγικών των δήμων και των περιφερειών

17.

υπενθυμίζει ότι τόσο η στρατηγική «Ευρώπη 2020» όσο και το κοινό στρατηγικό πλαίσιο παρείχαν ένα περίγραμμα και κατευθυντήριες αρχές για την προετοιμασία των συμφωνιών εταιρικής σχέσης και των προγραμμάτων κατά την περίοδο πολιτικής συνοχής 2014-2020, ιδίως όσον αφορά τον συντονισμό μεταξύ των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων και άλλων μέσων.

18.

επισημαίνει την ανάγκη να εκπονηθεί ένα πλαίσιο μακροπρόθεσμης πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο θα αντικαταστήσει τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και θα επιτρέπει τη χάραξη εθνικών και τοπικών ή περιφερειακών στρατηγικών που θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης με τη συνεκτίμηση των οφελών σύμπηξης μιας διασυνοριακής σύμπραξης για την επίλυση των κοινών ζητημάτων·

19.

επικροτεί το έγγραφο προβληματισμού της ΕΕ με θέμα «Προς μια βιώσιμη Ευρώπη έως το 2030» και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναγνωρίσουν την εφαρμογή της «Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη» και των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης ως προτεραιότητα πολιτικής και ως τον πρωταρχικό στόχο του επόμενου στρατηγικού σχεδίου της ΕΕ για την περίοδο 2019-2024 και μετέπειτα·

20.

υπενθυμίζει ότι η υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και των συναφών πολιτικών θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την αρχή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, με τη συμμετοχή όλων των επιπέδων δημόσιας διοίκησης και των συναρμοδίων και με τον καθορισμό μια δέσμης ποικίλων στόχων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο·

21.

επισημαίνει ότι οι 17 στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης δεν περιλαμβάνουν έναν συγκεκριμένο περιφερειακό στόχο που συνδέεται με τους στόχους της ΣΛΕΕ για τη διασφάλιση της βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης στην ΕΕ και τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιφερειών, έτσι ώστε να μην υστερεί κανένας τόπος·

22.

συνιστά οι δήμοι και οι περιφέρειες να συνεκτιμούν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης ως κατευθυντήρια αρχή κατά τη χάραξη στρατηγικών τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης, ιδίως δεδομένου ότι δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη η στρατηγική για μια βιώσιμη Ευρώπη έως το 2030. Αναμένει επίσης από τους δήμους και τις περιφέρειες, ως τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων που βρίσκονται εγγύτερα στους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις τοπικές κοινότητες, να ανταποκριθούν στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και στα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε τόπου·

Τρίτη εισήγηση: οι δήμοι και οι περιφέρειες θα πρέπει να χαράξουν τις στρατηγικές τους για την περιφερειακή ανάπτυξη με γνώμονα τη διεξοδική εκτίμηση προοπτικών

23.

υπογραμμίζει ότι η χάραξη αποτελεσματικών στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης προϋποθέτει τη συνεκτίμηση των μελλοντικών τάσεων. Ως εκ τούτου, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, οι προβλέψεις και άλλες στρατηγικές προγνωστικές μέθοδοι είναι σημαντικά μέσα για τη διαμόρφωση της περιφερειακής πολιτικής στο μέλλον·

24.

τονίζει δε ότι, για να ευοδωθεί ο εν λόγω σχεδιασμός σε επίπεδο ΕΕ, είναι αναγκαίο να συνδεθούν οι στρατηγικές περιφερειακής ανάπτυξης για την περίοδο μετά το 2020 με ένα νέο τοπικό θεματολόγιο·

25.

παρατηρεί ότι τα κύρια μελλοντικά αναπτυξιακά ζητήματα που πρέπει να απαντηθούν μέσω των περιφερειακών στρατηγικών είναι οι μείζονες τάσεις και οι περιβαλλοντικές αλλαγές που θα έχουν σημαντικές συνέπειες για τις οικονομίες και τις κοινωνίες σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ·

26.

τονίζει ότι οι τεχνολογικές αλλαγές θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, δεδομένου ότι οι τεχνολογίες αυτοματισμού και εκμάθησης μηχανής μπορούν να έχουν επιδράσουν δραστικά στις αγορές εργασίας. Συν τοις άλλοις, πολλές αναδυόμενες τεχνολογίες μπορούν να αποβούν επωφελείς για τις αγροτικές περιοχές, μειώνοντας τα προβλήματά τους που συνδέονται με τη χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα και τις μεγάλες αποστάσεις·

27.

επισημαίνει ότι, για να χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες, είναι απαραίτητο να υπάρχουν βασικές τεχνικές υποδομές. Ωστόσο, πολλά από τα οφέλη των αναδυόμενων τεχνολογιών δεν προκύπτουν αυτόματα, αλλά χρειάζονται συμπληρωματικές πολιτικές π.χ. που θα παρέχουν στα άτομα τις κατάλληλες δεξιότητες για να χρησιμοποιούν την τεχνολογία·

28.

τονίζει την ανάγκη πλήρους εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Μολονότι η κοινωνική πρόοδος είναι ορατή στην ΕΕ, οι αρχές του κοινωνικού πυλώνα πρέπει να εφαρμόζονται καλύτερα σε όλα τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης· Εν προκειμένω, στο Κοινωνικό Ταμείο αναλογεί η σημαντική αποστολή της σύνδεσης των στόχων του κοινωνικού πυλώνα με τις περιφερειακές ανάγκες για πολιτικές και επενδύσεις με στόχο την ανάπτυξη μιας περιφέρειας, όπως, π.χ., η παροχή των απαραίτητων επαγγελματικών προσόντων·

29.

επισημαίνει τις νέες εξελίξεις στην αγορά εργασίας που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και άρα, τάσσεται υπέρ νέων επιχειρηματικών υποδειγμάτων που δεν αντίκεινται στα εργασιακά δικαιώματα, καθώς και νέων μορφών απασχόλησης που εγγυώνται αξιοπρεπείς απολαβές, κοινωνική ασφάλιση και προστασία από τις διακρίσεις·

30.

επισημαίνει την ανάγκη να ενισχυθεί η συνέπεια του πολεοδομικού σχεδιασμού, με τη συνεκτίμηση των παραμέτρων της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Επίσης, υπενθυμίζει ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι βασικός παράγοντας περιορισμού των κινδύνων που ενέχει η όξυνση των ακραίων καιρικών φαινομένων και των φυσικών καταστροφών·

31.

υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο των πράσινων και γαλάζιων υποδομών στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, καθώς και στην ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας. Επίσης, προτρέπει τα κράτη μέλη και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να λαμβάνουν υπόψη τη βιοποικιλότητα στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στα έγγραφα στρατηγικής τους·

32.

διαφωνεί με την απαλοιφή του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τον κανονισμό περί κοινών διατάξεων. Σε συνδυασμό με τις αποκλίνουσες διατάξεις των τομεακών κανονισμών, αυτό θα παρεμποδίσει τον συντονισμό των μέτρων υπέρ της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της βιοποικιλότητας, καθώς και των συνολικών διαταμειακών στρατηγικών και των δομών συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο·

33.

υπογραμμίζει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την αρχή του στρατηγικού σχεδιασμού των υποδομών. Επίσης, πρέπει εφαρμοστούν ορθά οι σχετικές στρατηγικές περιβαλλοντικών εκτιμήσεων και εκτιμήσεων περιβαλλοντικού αντικτύπου, κάτι που θα σημαίνει λιγότερα προβλήματα σε μεταγενέστερο στάδιο όσον αφορά την έγκριση και την εκτέλεση του έργου·

34.

επισημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τοπική και περιφερειακή ταυτότητα στην κατά τόπους προσέγγιση. Επίσης, υπενθυμίζει ότι η κάθε κοινότητα είναι άμεσα υπεύθυνη και αρμόδια για τον καθορισμό των πολιτικών της βάσει των τοπικών, κοινωνικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων της. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι κάθε περιφέρεια έχει τα δικά της μοναδικά χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη και την αντιμετώπιση κρίσεων·

35.

επικρίνει τη μη συνεκτίμηση του πολιτισμού στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την περαιτέρω ανάπτυξη της EE. Επ’ αυτού, η ΕτΠ ζητεί να θεωρηθεί ο πολιτισμός —μαζί με τα θεσμικά όργανα και τους τόπους του— στρατηγικός τομέας στην επόμενη στρατηγική και στον επόμενο σχεδιασμό πολιτικής. Εν προκειμένω λοιπόν, καλεί τις περιφέρειες που αντιλαμβάνονται την πολιτιστική τους κληρονομιά ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο του πλούτου τους να το λαμβάνουν υπόψη στις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης·

Τέταρτη εισήγηση: η επένδυση στη δημιουργία θεσμικών και διοικητικών ικανοτήτων ως προϋπόθεση για τις αποτελεσματικές δημόσιες δαπάνες

36.

υπογραμμίζει ότι η επιτυχής ολοκληρωμένη χάραξη πολιτικής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα των εθνικών και περιφερειακών διοικήσεων και ότι η θεσμική και διοικητική ικανότητα αποτελεί βασικό παράγοντα για την ορθή διαχείριση των προγραμμάτων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, αλλά και ουσιώδη παράγοντα οικονομικής ευημερίας στο σύνολό της·

37.

τονίζει ότι, σύμφωνα με πολλές μελέτες, η αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών συνδέεται περισσότερο με τη χρηστή διοίκηση και τις επιδόσεις των θεσμικών οργάνων παρά με μακροοικονομικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, η απόδοση των επενδύσεων συνδέεται άμεσα με το επίπεδο των επενδύσεων, αλλά και με την ποιότητα της διαχείρισης·

38.

αναγνωρίζει ότι ο ηγετικός ρόλος (και η διαχείριση εν γένει) συνιστούν βασικό στοιχείο για την επιτυχή εφαρμογή των στρατηγικών τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Σημειώνει, ως εκ τούτου, ότι η ΕΕ, καθώς και οι δήμοι και οι περιφέρειες, έχουν ανάγκη από ηγέτες, οι οποίοι δεν φοβούνται να καθορίζουν το όραμα της ανάπτυξης του τόπου τους και να το περιγράφουν στις αναπτυξιακές στρατηγικές· Το έργο των περιφερειακών αρχών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας περιοχής·

39.

ζητεί επαρκή στήριξη για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και προσόντων των πολιτών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Αναγνωρίζει ότι η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων στην ΕΕ είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση του μετασχηματισμού της αγοράς εργασίας και την αποφυγή πρόκλησης χάσματος ή ανισοτήτων στις δεξιότητες·

Πέμπτη εισήγηση: η προαγωγή συνεργειών μεταξύ των ταμείων και άλλων οντοτήτων

40.

υπενθυμίζει ότι η πολιτική συνοχής —όπως και όλες οι ενωσιακές πολιτικές— πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη των κύριων στόχων των Συνθηκών. Αντιστρόφως, άλλες πολιτικές της ΕΕ πρέπει επίσης να συντείνουν στην εκπλήρωση των στόχων της Συνθήκης όσον αφορά την πολιτική συνοχής·

41.

παρατηρεί ότι, παρά τις ειδικές αποστολές κάθε προγράμματος υπό τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία —οι οποίες κατοχυρώνονται στη Συνθήκη και εξακολουθούν να ισχύουν—, είναι δυνατόν από κοινού να συντείνουν στην εκπλήρωση των στόχων της πολιτικής συνοχής, έτσι ώστε καθένα από τα ταμεία αυτά να συμβάλλει και στην πραγματοποίηση της αποστολής άλλων ταμείων·

42.

υπογραμμίζει ότι, για να δημιουργηθούν συνέργειες και να ενισχυθούν η επίδραση και η αποτελεσματικότητα των διαφόρων μέσων, απαιτείται να προσαρμοστούν οι στρατηγικές και οι τύποι των μέτρων, καθώς και η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων συναρμοδίων από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας προγραμματισμού·

43.

επισημαίνει τη σημασία της διαφάνειας και της στρατηγικής χρήσης των δημόσιων συμβάσεων σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης, ιδίως όσον αφορά τους σαφείς και αδιαμφισβήτητους κανόνες. Εν προκειμένω, θα πρέπει να αποφεύγονται οι αποκλίσεις μεταξύ είτε των κρατών μελών με τα διάφορα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης είτε των κρατών μελών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και να ελαχιστοποιείται ο διοικητικός φόρτος·

44.

πιστεύει ότι οι πρωτοβουλίες, οι στρατηγικές, τα σχέδια δράσης και οι ΣΔΙΤ στα γνωστικά πεδία της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών, των λοιπών θετικών επιστημών και των τεχνών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο μπορούν να συντείνουν δραστικά στη μείωση των αναπτυξιακών χασμάτων ανά την Ευρώπη. Η αναγωγή της διδασκαλίας της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών, των λοιπών θετικών επιστημών και των τεχνών σε τοπική και περιφερειακή προτεραιότητα, καθώς και η πρόκριση κατά προτεραιότητα των πρωτοβουλιών συνεργασίας και των επενδύσεων στην καλλιέργειά τους μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση των συνεπειών της αποδημίας επιστημόνων·

Έκτη εισήγηση: η κατά τόπους συνεργασία στις λειτουργικές περιοχές

45.

παρατηρεί ότι τα διοικητικά όρια συχνά δεν αντιστοιχούν σε οικονομικούς δεσμούς σε ολόκληρη την έκταση μιας περιοχής. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν να υπάρχουν ισχυροί δεσμοί μεταξύ πόλεων και των προαστιακών ζωνών καθημερινής μετακίνησης, μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών ή μεταξύ γειτονικών περιοχών σε διαφορετικές χώρες·

46.

τονίζει ότι η επίδραση κατά τόπους σχεδόν σε όλα τα αναπτυξιακά ζητήματα υπερβαίνει έναν τόπο και τα διοικητικά του όρια, και ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από κοινού σε διάφορα επίπεδα. Ευθύς εξαρχής κατά την αναζήτηση απαντήσεων σε αυτά τα ερωτήματα, και πάντως πριν από τη λήψη των εν λόγω αποφάσεων, πρέπει να προηγείται κοινός διάλογος·

47.

επισημαίνει ότι θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση των απομακρυσμένων, των απόκεντρων, των αραιοκατοικημένων, των παραμεθόριων, των απομονωμένων ή των περιφερειών που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις (ιδίως οι ορεινές και οι νησιωτικές) ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση της συνδεσιμότητας των εν λόγω περιοχών και την ανάπτυξη των μεταξύ τους δεσμών·

48.

συνιστά την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών για τις λειτουργικές περιοχές και, στο μέτρο του δυνατού, την προσαρμογή των συναφών στρατηγικών και προγραμμάτων·

Έβδομη εισήγηση: έργα συνεργασίας με εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα γειτονικών κρατών υπό τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία

49.

προτείνει στις διαχειριστικές αρχές να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρει ο κανονισμός περί κοινών διατάξεων για την πολιτική συνοχής (άρθρο 57 παράγραφος 4 της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) προκειμένου να προγραμματίσουν σχέδια διαπεριφερειακής ή διασυνοριακής συνεργασίας με βάση περιφερειακά προγράμματα γειτονικών κρατών υπό τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να καλυφθούν οι διασυνοριακές λειτουργικές περιοχές. Κατά την εκπόνηση των εν λόγω σχεδίων, απαιτείται επίσης στενός συντονισμός με τα σχετικά προγράμματα Interreg ώστε να εξασφαλίζεται η συμπληρωματικότητα και να αποφεύγονται οι αλληλοεπικαλύψεις·

50.

επαναλαμβάνει την υποστήριξή της στον προτεινόμενο ευρωπαϊκό διασυνοριακό μηχανισμό, ο οποίος θα είναι υψίστης σημασίας για την εξάλειψη των εμποδίων και των λοιπών προσκομμάτων στη συνεργασία πέραν των εθνικών συνόρων·

51.

τονίζει ότι είναι σημαντικό η ΕΕ να χαράξει μια πραγματική στρατηγική με θέμα την πολιτισμική διπλωματία. Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαίο να προωθηθούν η καλλιτεχνική και πολιτισμική επικοινωνία και οι ανταλλαγές μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ —ιδίως δε των εξόχως απόκεντρων περιφερειών— και τρίτων χωρών με μέτρα για τη διευκόλυνση της μετακίνησης των καλλιτεχνών σε τρίτες χώρες και την παρουσίαση του έργου τους εκεί και αντιστρόφως·

Όγδοη εισήγηση: η πρόκριση μιας κατά τόπους προσέγγισης μέσω της πλήρους αξιοποίησης των δυνατοτήτων ολοκληρωμένων μέσων, όπως η τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων και οι ολοκληρωμένες εδαφικές επενδύσεις

52.

υπογραμμίζει ότι η ενίσχυση της συνοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο —και πέραν των εθνικών συνόρων— απαιτεί ειδικά τοπικά μέτρα από τη βάση προς την κορυφή για την εξεύρεση κατάλληλων λύσεων ανά τόπο·

53.

συνιστά την εφαρμογή τοπικών στρατηγικών για όλα τα προγράμματα. Επ’ αυτού υπογραμμίζει την προστιθέμενη αξία των πολυταμειακών προγραμμάτων και τάσσεται υπέρ της ευρύτερης χρήσης τοπικών μέσων στις λειτουργικές περιοχές·

54.

τονίζει τη σημασία της τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων ως ειδικού μέσου για χρήση σε υποπεριφερειακή κλίμακα και ως συμπληρώματος άλλου τύπου ενισχύσεων σε τοπικό επίπεδο·

55.

επισημαίνει ότι η συμμετοχή, η διαβούλευση και η συνεργασία των τοπικών κοινοτήτων και όλων των τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών συναρμοδίων αποτελεί ειδικό πρόσθετο όφελος της τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιείται η τοπική και εξειδικευμένη γνώση και λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές ανάγκες των περιοχών·

56.

επισημαίνει τη σημασία της έξυπνης εξειδίκευσης στην ενίσχυση των περιφερειακών συστημάτων καινοτομίας, στην ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ περιφερειών και στην αύξηση των συνεργειών, ιδίως με την ενωσιακή χρηματοδότηση της έρευνας.