Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1313/2013/ΕΕ περί μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης»

[COM(2019) 125 final — 2019/0070 (COD)]

(2019/C 282/08)

Εισηγητής: ο κ. Παναγιώτης ΓΚΌΦΑς

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 14.3.2019 Συμβούλιο, 27,3.2019
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	23.5.2019
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	19.6.2019
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	544
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	171/01/04

1.   Ιστορικό πλαίσιο

1.1.

Στις 13 Μαρτίου 2019 εγκρίθηκε ένας νέος μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ένωσης (ΜΠΠΕ) με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1313/2013/ΕΕ. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ένωσης παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας και παροχής βοήθειας σε μείζονες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης εντός και εκτός της ΕΕ. Από το 2001, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε περισσότερες από 300 φορές. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, δύο χώρες του ΕΟΧ (Ισλανδία και Νορβηγία), καθώς και το Μαυροβούνιο, η Σερβία, η ΠΓΔΜ και η Τουρκία, είναι συμβαλλόμενα μέρη του μηχανισμού πολιτικής προστασίας, από κοινού με τα Ηνωμένα Έθνη (Πλαίσιο Σεντάι για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών 2015-2030) και συναφείς διεθνείς οργανισμούς. Η πράξη προβλέπει τη δημιουργία πρόσθετου αποθέματος πόρων (rescEU), για την παροχή συνδρομής σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι συνολικές υφιστάμενες ικανότητες δεν επαρκούν. Το σύστημα rescEU θα περιλαμβάνει ιδίως εναέρια μέσα για την καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών, καθώς και πόρους για την αντιμετώπιση έκτακτων ιατρικών περιστατικών και χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών συμβάντων. Το Δίκτυο γνώσεων για την πολιτική προστασία, το οποίο εστιάζεται στην εκπαίδευση και την ανταλλαγή γνώσεων, θα αποτελέσει επίσης στρατηγικό παράγοντα από πλευράς ετοιμότητας και πρόληψης.

1.2.

Με την παρούσα τροποποίηση αναμένεται να βελτιωθεί η πρόληψη των κινδύνων, καθότι τα κράτη μέλη οφείλουν πλέον να σταθμίσουν περαιτέρω την ικανότητά τους στη διαχείριση κινδύνων, καθώς και να αναπτύξουν τον προγραμματισμό τους για τη διαχείριση κινδύνων. Τούτο δε ιδίως όταν τα κράτη μέλη πλήττονται ταυτόχρονα από το ίδιο είδος καταστροφών, είτε φυσικών είτε ανθρωπογενών ή συνδεόμενων με απρόσμενες ή απρόβλεπτες κλιματικές αλλαγές, ισχυρούς σεισμούς με υψηλή συχνότητα επανάληψης που προκαλούν απώλεια ανθρώπινων ζωών και μαζική καταστροφή οικοσυστημάτων, μη στρατιωτικών και δημόσιων υποδομών, οικονομικών δραστηριοτήτων και μικρών επιχειρήσεων (1).

2.   Συμπεράσματα

2.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την παρούσα πρόταση για την αναθεώρηση και την ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου του ΜΠΠΕ.

2.2.

Με στόχο τη διασφάλιση ενιαίων όρων εφαρμογής του ΜΠΠΕ και ενόψει της δημιουργίας και της οργάνωσης του Δικτύου γνώσεων για την πολιτική προστασία, η ΕΟΚΕ μπορεί να συμβάλει στην περιοδική επανεξέταση των κατευθυντήριων γραμμών για τη χαρτογράφηση των κινδύνων στο πλαίσιο ειδικών συμβουλευτικών ομάδων, καθώς και μέσω ενδεδειγμένων διοργανικών πρωτοβουλιών (όπως π.χ. το Ετήσιο φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών για την εκτίμηση, την άμβλυνση, την πρόληψη και την ετοιμότητα αντιμετώπισης των κινδύνων), σε συνεργασία με αναγνωρισμένους και αντιπροσωπευτικούς κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους και περιφερειακά διασυνοριακά δίκτυα ανθεκτικών πόλεων.

2.3.

Η ΕΟΚΕ καλεί το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσουν τη σκοπιμότητα και να σχεδιάσουν την υλοποίηση ενός ευρωπαϊκού κέντρου κατάρτισης και κόμβου γνώσης που θα συνδέεται με τις υφιστάμενες εθνικές και υποεθνικές δομές, συμπεριλαμβανομένων κέντρων αριστείας, ανεξάρτητων ερευνητικών δικτύων και άλλων εμπειρογνωμόνων ικανών να παρέχουν άμεση ανάλυση παρέμβασης για ασυνήθεις καταστροφές. Αυτό το κέντρο και ο κόμβος γνώσης θα μπορούσε να αποτελέσει ένα διαρκώς επικαιροποιούμενο, απτό και προσβάσιμο μέσο για την εξασφάλιση, τόσο σε νεαρούς επαγγελματίες όσο και σε έμπειρους εθελοντές, βασικών ικανοτήτων όσον αφορά την αποτελεσματική άμβλυνση των κινδύνων στον τομέα της κατάρτισης, με σκοπό τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης για ανθεκτικές τοπικές κοινότητες και, όπου αυτό είναι εφικτό, με δυνατότητα επέκτασης σε τρίτες χώρες, ιδίως δε σε γειτονικές χώρες, σε ευάλωτες ομάδες απομονωμένων περιοχών, σε φορείς αρμόδιους σε θέματα συγκοινωνιών και τουρισμού, σε μέσα ενημέρωσης κ.λπ.

2.4.

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη τη δέουσα ενσωμάτωση των νέων στόχων και της προσέγγισης του ΜΠΠΕ στο πλαίσιο των υφιστάμενων διαρθρωτικών και επενδυτικών πολιτικών. Η διασφάλιση της ενδεδειγμένης τοπικής διάστασης, υπό την καθοδήγηση της εκάστοτε τοπικής κοινότητας, είναι ζωτικής σημασίας (ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες, νησιωτικές, ορεινές και αγροτικές περιοχές). Οι δράσεις των τοπικών κοινοτήτων αποτελούν τον ταχύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο περιορισμού των ζημιών που προκαλεί μια καταστροφή.

---

(1)  Παραπέμπουμε στο εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε στη Νάπολη στις 10 Φεβρουαρίου 2018, στο πλαίσιο σύμπραξης της ΕΟΚΕ με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ ECHO) και σε συνεργασία με εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικαλιστικών Οργανώσεων (ETUC) και της Ένωσης Βιοτεχνιών και ΜΜΕ στην Ευρώπη (SMEunited), εκπροσώπους της ΕτΠ, οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών (WWF, CIME), εθνικές οργανώσεις μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΓΣΕΒΕΕ, CMA Corse, CNA) και συνδικαλιστικών οργανώσεων, εξειδικευμένα ενωσιακά και εθνικά πανεπιστημιακά, ερευνητικά και εκπαιδευτικά δίκτυα (Πανεπιστήμιο Sapienza, Πανεπιστήμιο Federico II, Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας (INGV) της Νάπολης, Ακαδημία της Αβινιόν για τις ΜΜΕ, Κέντρο «Άνοδος»), δίκτυα ανθεκτικών δήμων και περιφερειών της ΕΕ (Αθήνα, Νάπολη και Θεσσαλονίκη), καθώς και με εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης και του εξειδικευμένου Τύπου.