Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Καθαρός πλανήτης για όλους — Ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία»

(2019/C 404/11)

Εισηγητής	:	ο κ. Michele EMILIANO (IT/PES), περιφερειάρχης Απουλίας
Έγγραφο αναφοράς	:	Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων — Καθαρός πλανήτης για όλους: Ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία COM(2018) 773 final

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Εφαρμογή της μακρόπνοης στρατηγικής για το 2050

1.

επικροτεί την ανακοίνωση με τίτλο «Καθαρός πλανήτης για όλους» και υποστηρίζει τον στόχο να έχει επιτευχθεί στην ΕΕ ουδετερότητα στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (μηδενικό άθροισμα εκπομπών) έως το 2050. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χαράξει έναν ακόμα πιο φιλόδοξο χάρτη πορείας, λαμβάνοντας μέτρα για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 °C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και δίνοντας προτεραιότητα στα πιο φιλόδοξα σενάρια. Επιπροσθέτως, την καλεί επίσης να εκτιμήσει τον αντίκτυπο κάθε σεναρίου στο κλίμα, την υγεία, το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία. Επίσης, την προτρέπει να εισηγηθεί αντίστοιχο γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο βασισμένο σε αυτήν την εκτίμηση και σύμφωνο με τη στρατηγική εφαρμογής των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ. Εν προκειμένω, επικροτεί επίσης τις εν εξελίξει εργασίες σε επίπεδο ΕΕ με θέμα το έγγραφο προβληματισμού για τη βιώσιμη Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών της ΕτΠ, ως προς τον τρόπο συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στις βασικές διαδικασίες μετασχηματισμού·

2.

υπογραμμίζει την ανάγκη να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στην εκπαίδευση και στην ενημέρωση των πολιτών γενικότερα σε ζητήματα που αφορούν το κλίμα με έμφαση στους νέους οι οποίοι ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για την —κατά τη γνώμη τους— πολύ αργή πρόοδο στην αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. Τονίζει δε ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση αυτής της δέσμευσης και στην ανταπόκριση στις προσδοκίες των νέων·

3.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημιουργήσουν μια μόνιμη πολυεπίπεδη πλατφόρμα διαλόγου για την ενέργεια, όπως ορίζεται στον κανονισμό σχετικά με τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών και των περιβαλλοντικών πτυχών, με σκοπό τη στήριξη των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των επιχειρήσεων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στην ενεργειακή μετάβαση (1)· δηλώνει στο πλαίσιο αυτό ότι είναι πρόθυμη να θεσπίσει, κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μια δομή για τεχνικές ανταλλαγές σχετικά με την εφαρμογή της δέσμης μέτρων για την καθαρή ενέργεια σε τοπικό ή σε περιφερειακό επίπεδο·

4.

υπενθυμίζει τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν οι περιφέρειες και οι τοπικές αρχές στην εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια, στην προώθηση των αλλαγών συμπεριφοράς που απαιτούνται για την αποτελεσματική εφαρμογή τους και στη διασφάλιση της αποδοχής των αλλαγών αυτών από όλους τους πολίτες. Τούτο δε χάρη σε μια συγκεκριμένη στρατηγική απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, με σκοπό την επίτευξη του στόχου μηδενικών εκπομπών. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζει τη δράση του συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια. Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να προάγει την πρωτοβουλία αυτή και να προωθεί παρόμοιες πρωτοβουλίες προκειμένου να ενισχυθεί η τοπική δράση και να θεσπιστεί ένας μόνιμος μηχανισμός διαβούλευσης με βάση τον διάλογο τύπου ταλανόα (2)·

5.

εφιστά την προσοχή στη στήριξη πρωτοβουλιών όπως το σύμφωνο των Δημάρχων για το κλίμα και την ενέργεια, το οποίο, μέσω μιας άμεσης σχέσης μεταξύ των τοπικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιτρέπει την ανάπτυξη από τη βάση προς την κορυφή ενός συγκεκριμένου σχεδίου. Το εν λόγω σχέδιο, με την αξιοποίηση των σχεδίων δράσης για την αειφόρο ενέργεια και το κλίμα (ΣΔΑΕΚ), πρέπει να προσανατολίζεται προς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο τοπικής διαχείρισης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε συντονισμό με άλλους τοπικούς φορείς που συμμετέχουν στα εθνικά σχέδια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στην υποστήριξη των ΣΒΑ·

6.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και οι εθνικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές εναρμονίζονται με τη συμφωνία του Παρισιού και τη στρατηγική 2050, καθώς και τους ΣΒΑ. Θεωρεί ουσιαστικής σημασίας η εκπόνηση αυτών των σχεδίων να πραγματοποιείται μέσω ενός πολυεπίπεδου συμμετοχικού διαλόγου και να βασίζεται σε ορθές πρακτικές που εφαρμόζονται σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο· προτείνει επίσης να μειωθεί ο απαιτούμενος χρόνος για την περιοδική αναθεώρηση αυτών των σχεδίων και να θεσμοθετηθεί το σύστημα των τοπικά και περιφερειακά καθορισμένων συνεισφορών ώστε να συνδυαστεί με το σύστημα εθνικά καθορισμένων συνεισφορών·

7.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει σοβαρά υπόψη τον ιδιαίτερα ευάλωτο χαρακτήρα ορισμένων περιοχών και πολιτών στη διαδικασία μετάβασης προς μια Ευρώπη μη επιβαρυντική για το κλίμα, προκειμένου να αποφευχθεί η απόρριψη της μεταβατικής διαδικασίας. Ζητεί επίσης τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου κλιματικής ουδετερότητας που θα συμβάλλει στη χαρτογράφηση και την παρακολούθηση αυτών των τρωτών σημείων, σε συνδυασμό με την επικαιροποίηση του ελέγχου δεξιοτήτων στο πλαίσιο του «Πανοράματος δεξιοτήτων στην ΕΕ». Σε αυτά τα μέτρα για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή: αφενός μεν να γίνει καλύτερη σύζευξη της χάραξης πολιτικών αειφορίας με την ανάπτυξη δεξιοτήτων για ποιοτικές και ανθεκτικές στον χρόνο θέσεις εργασίας στις πιο ευάλωτες περιφέρειες, αφετέρου δε να διευκολυνθεί η αποτελεσματική ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των συγκεκριμένων περιφερειών βάσει σύνθετων —υφιστάμενων και ενδεχομένως νέων— δεικτών·

8.

εφιστά την προσοχή στις ιδιαιτερότητες των περιφερειών της Ευρώπης ως προς το κλίμα, το περιβάλλον, το τοπίο, την κινητικότητα και την οικονομική και κοινωνική δομή και υπογραμμίζει τη σημασία της διαμόρφωσης της εφαρμογής της στρατηγικής με βάση τα γεωγραφικά, γεωπολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των εδαφών, ξεπερνώντας τα απλά διοικητικά όρια·

9.

υπογραμμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστεί μια σφαιρική προσέγγιση η οποία θα συνδυάζει τα μέσα και τις στρατηγικές που άπτονται των γενικών πολιτικών της ΕΕ με θέμα τους ΣΒΑ, τη συνοχή και την κυκλική οικονομία, αλλά και ειδικά μέτρα όσον αφορά, για παράδειγμα, την ενεργειακή πολιτική, τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, καθώς και τη μετάβαση των περιφερειών εξόρυξης άνθρακα·

Η κλιματική ουδετερότητα του ενεργειακού συστήματος

10.

λαμβάνοντας υπόψη τον βασικό ρόλο των περιφερειών και των τοπικών αρχών στη συμμετοχική εφαρμογή των ενεργειακών και κλιματικών πολιτικών, αναγνωρίζει τον υποδειγματικό ρόλο των δημόσιων αρχών σε όλους τους τομείς, ξεκινώντας από τη διαχείριση των δημόσιων κτιρίων και των δημόσιων επιχειρήσεων· υπό αυτή την έννοια υπογραμμίζει τη σημασία των σχεδίων για την ενεργειακή απόδοση των δημόσιων κτιρίων, σε συνδυασμό με την εφαρμογή των κριτηρίων των βιώσιμων δημοσίων συμβάσεων και των συστημάτων ενεργειακής και περιβαλλοντικής διαχείρισης, σύμφωνα με τα ελάχιστα περιβαλλοντικά κριτήρια (3)·

11.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να αναδεικνύει την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων σε προτεραιότητα προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές από τα ήδη υπάρχοντα κτίρια και να διασφαλιστεί ότι οι δημόσιες επιδοτήσεις και τα απαραίτητα χρηματοπιστωτικά μέσα θα δίνουν στους ιδιοκτήτες κτιρίων τη δυνατότητα να αναβαθμίζουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων τους με τη βοήθεια της ενεργειακής αναβάθμισης. Επίσης, οι αναγκαίες κρατικές επενδύσεις και ενισχύσεις θα πρέπει να ταξινομούνται ως κεφαλαιουχικές δαπάνες, έτσι ώστε να διευρύνονται τα περιθώρια λήψης αποφάσεων των τοπικών και των περιφερειακών αρχών. Τούτο θα συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του μέσου ετήσιου ρυθμού ανακαίνισης των κτιρίων·

12.

υπενθυμίζει τη σημασία της προστασίας των ευάλωτων πολιτών από την ενεργειακή πενία και τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων των Ευρωπαίων πολιτών σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες·

13.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ακολουθήσει μια κυκλική προσέγγιση του σχεδιασμού, της κατασκευής και της λειτουργίας νέων κτιρίων, η οποία να είναι βιώσιμη ή να συμπεριλαμβάνει την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών, με βάση το παράδειγμα της πρωτοβουλίας Level(s) (4). Για τον σκοπό αυτό, και δεδομένου του κύκλου ζωής, πρέπει να οριστούν κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα επιδόσεων των οικοδομικών υλικών και διαδικασιών, καθώς και για την τεκμηρίωση των χρησιμοποιούμενων υλικών, γεγονός που προϋποθέτει συνεχείς επενδύσεις σε πρότυπα, μέτρα οικολογικού σχεδιασμού, περιβαλλοντικές δηλώσεις προϊόντων και συστήματα πληροφόρησης για την ανάλυση του κύκλου ζωής·

14.

πιστεύει ακράδαντα ότι ο στόχος του 32 % για ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε επίπεδο ΕΕ θα πρέπει να επανεξεταστεί περαιτέρω στο μέλλον, ανάλογα με την εξέλιξη των τεχνολογιών προκειμένου να επιτευχθεί ένα ποσοστό 40 % έως το 2030 και η κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, και ότι, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και να υποστηριχθούν επαρκώς οι ευρωπαϊκές περιφέρειες που κατορθώνουν να υπερβούν αυτό το όριο·

15.

επικροτεί την επίσημη καθιέρωση τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων βάσει της δέσμης μέτρων «Καθαρή ενέργεια» (5), και καλεί τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους (6), υπογραμμίζοντας την ανάγκη θέσπισης ειδικών προγραμμάτων οικονομικής στήριξης, στο πλαίσιο των οποίων θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις περιοχές που αντιμετωπίζουν εμπόδια, όπως π.χ. οι περιοχές με απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα, που δεν είναι διασυνδεδεμένο με τα μεγάλα ευρωπαϊκά δίκτυα. Οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενέργειας αποτελούν σημαντικούς φορείς που συμβάλλουν στην ενεργειακή μετάβαση σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο·

16.

τονίζει τη σημασία της προσπάθειας απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και της επίτευξης μηδενικών εκπομπών και καλεί τα κράτη μέλη να καταρτίσουν, από κοινού με τις περιφέρειες, ειδικούς χάρτες πορείας για τη μετατροπή των μονάδων και των υποδομών που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα και των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, παρέχοντας κίνητρα για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως το υδρογόνο) και τεχνολογιών για την απαλλαγή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας φυσικού αερίου από τις ανθρακούχες εκπομπές με βάση τα έγγραφα αναφοράς βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (BREFs). Επισημαίνει ότι η κατάλληλη τιμολόγηση της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, στο πλαίσιο ενός συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών και με σκοπό την επιβολή μιας κοινωνικά αποδεκτής φορολόγησης, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Χαιρετίζει, ως εκ τούτου, την πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με μια πιο αποτελεσματική και δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ενεργειακή και κλιματική πολιτική της ΕΕ και πιστεύει ότι πολλές από τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο έγγραφο αυτό, ιδίως όσον αφορά το κρίσιμο στοιχείο της φορολόγησης της ενέργειας, είναι απαραίτητες προκειμένου να διασφαλιστεί μια συντονισμένη, συνεκτική και έγκαιρη απάντηση στις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ·

Χωροταξικός σχεδιασμός και κλιματική ουδετερότητα

17.

υπενθυμίζει τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές στην εφαρμογή πολιτικών για τη βιώσιμη κινητικότητα των προσώπων και των αγαθών, μεταξύ άλλων μέσω αστικού και χωροταξικού σχεδιασμού με στόχο την αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης των μεταφορών, τη μείωση της χρήσης μηχανοκίνητων αυτοκινήτων και τη μείωση της κατάληψης εδαφών·

18.

επαναλαμβάνει την ανάγκη να καταστούν οι μεταφορές κλιματικά ουδέτερες, ο μόνος τομέας στον οποίο οι εκπομπές CO2 εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από τα επίπεδα του 1990 (7), αυξάνοντας μεταξύ άλλων την οικονομική και τεχνική υποστήριξη σε ευρωπαϊκές πλατφόρμες όπως η S3P Energy (8)·

19.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποδεσμεύσει ενωσιακή χρηματοδότηση έτσι ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη σημείων επαναφόρτισης για οχήματα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε οι υφιστάμενες υποδομές να μην παρεμποδίζουν τη διάδοση των οικολογικών μετακινήσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη για την κάλυψη της μελλοντικής ζήτησης·

20.

τονίζει τη σημασία της ενθάρρυνσης και της χρηματοδότησης της μετάβασης σε συλλογικούς, κοινούς, πολυτροπικούς και διατροπικούς τρόπους μεταφοράς, μεταξύ άλλων μέσω της ανάπτυξης πλατφορμών υλικοτεχνικής υποστήριξης και σχεδίων διαχείρισης κινητικότητας σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αραιοκατοικημένων, των απόκεντρων, των εξόχως απόκεντρων και των νησιωτικών περιφερειών·

21.

υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι τα σχέδια κινητικότητας να ευθυγραμμίζονται με την αύξηση της παραγωγής και της διανομής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας και ανανεώσιμων καυσίμων (9), να αποσκοπούν στην επίτευξη μηδενικών εκπομπών από την κυκλοφορία των οχημάτων και να ενσωματώνονται στον αστικό και τον χωροταξικό σχεδιασμό και, όπου χρειάζεται, στα σχέδια δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια και το κλίμα, υπενθυμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές αυτές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της ζωής και στην προστασία της υγείας των πολιτών·

22.

επισημαίνει την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πιθανά μέτρα απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές στο σύστημα μεταφορών, με την προώθηση της χρήσης πηγών ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων και, ως εκ τούτου, με την ανάπτυξη ειδικών υποδομών για τη διασφάλιση οικολογικού και διαφοροποιημένου εφοδιασμού, ιδίως μέσω της ενίσχυσης των τοπικών διαχειριστών δικτύων διανομής·

23.

τονίζει τη σημασία των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της χρήσης γης, του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, της δυνατότητας προσαρμογής σε αυτήν, καθώς και της σημασίας διόρθωσης του τεράστιου αντικτύπου της γεωργίας στο κλίμα ως βασικών στοιχείων όλων των στρατηγικών για τον συνδυασμό της συμμόρφωσης με τη συμφωνία του Παρισιού και τους ΣΒΑ με καλύτερη περιβαλλοντική, υγειονομική και οικονομική και κοινωνική ευημερία·

24.

υπογραμμίζει τον ρόλο των νησιωτικών κοινοτήτων ως εν δυνάμει εργαστηρίων πολιτικών για την κλιματική ουδετερότητα και την ανάγκη λήψης μέτρων για την απαλλαγή των θαλάσσιων μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές, με γνώμονα και τις ευάλωτες περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις θαλάσσιες μεταφορές·

Η κλιματική ουδετερότητα του οικονομικού συστήματος

25.

υπογραμμίζει τον ρόλο των βιώσιμων δημόσιων συμβάσεων όσον αφορά την προώθηση της ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας και της αλλαγής συμπεριφοράς, τη σημασία της ταχείας μετάβασης σε δημόσιες συμβάσεις κυκλικής οικονομίας και τη σημασία της χρήσης συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης στον ιδιωτικό τομέα, αρχής γενομένης από την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών (ΟΒΕ) (10) και των εγγράφων αναφοράς βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για κάθε τομέα παραγωγής και το σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) και το σύστημα περιβαλλοντικής πιστοποίησης ISO (11)·

26.

τονίζει την απουσία αναφοράς της στρατηγικής στον τομέα των αποβλήτων, στην ευρωπαϊκή ιεραρχία των αποβλήτων και στις αρχές της κυκλικής οικονομίας (12) και προτείνει, ως εκ τούτου, να θεσπιστούν μέτρα για τον ταχύ καθορισμό των ενιαίων κριτηρίων για τον αποχαρακτηρισμό των αποβλήτων, με στόχο τη μείωση των εργασιών διάθεσης αποβλήτων, την προώθηση της ανάκτησης και την ελαχιστοποίηση των εκπομπών ρύπων από τις σχετικές βιομηχανικές διεργασίες. Επισημαίνει ότι η ποσότητα των αποβλήτων πρέπει να ελαχιστοποιηθεί με την επιβολή μέτρων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τη χημική σύσταση και την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων, καθώς και μέσω επενδύσεων στον τομέα της διαλογής και της ανάκτησης πρώτων υλών και ενέργειας·

27.

υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις περιφέρειες στις οποίες βρίσκονται ενεργοβόρες βιομηχανίες και ενεργειακές υποδομές για να εξασφαλιστεί η ταχεία έναρξη της μετάβασης, καθώς και η δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς διαχείριση, με περιορισμό ή αντιστάθμιση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων· τονίζει τη σημασία που έχει η διασφάλιση της συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, καθώς και των πολιτών, των ενδιαφερόμενων ΜΚΟ, των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων και των ερευνητικών ιδρυμάτων στη διαδικασία καθορισμού των μέτρων αντιστάθμισης των ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων της ενεργειακής μετάβασης·

28.

υπενθυμίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή του περιβαλλοντικού κόστους και των οφελών για την υγεία αλλά και των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών οφελών για τους πολίτες που επηρεάζονται από την τοποθεσία ενεργειακών υποδομών και τις αλλαγές που απαιτούνται για τη μετάβαση. Συγκεκριμένα, υπογραμμίζει τη σημασία να συμμετέχουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές των περιοχών διέλευσης μεγάλων ποσοτήτων πρωτογενούς ενέργειας, μαζί με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, στη θέσπιση των κριτηρίων για τον επιμερισμό του περιβαλλοντικού κόστους και των οφελών, διασφαλίζοντας έτσι ένα δίκαιο μερίδιο των παραγόμενων εσόδων προς όφελος των πολιτών που πλήττονται περισσότερο. Επίσης, υπογραμμίζει ότι όλες οι ενωσιακές πολιτικές —συμπεριλαμβανομένης της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ με εταίρους εκτός ΕΕ— πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τον στόχο του μηδενικού αντικτύπου στο κλίμα.

Στρατηγικές απορρόφησης και αντιστάθμισης των εκπομπών

29.

επικροτεί την επικαιροποίηση της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοοικονομία (13), η οποία υποστηρίζει την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής που επιτρέπουν τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου·

30.

υπενθυμίζει τον καίριο ρόλο των αστικών και των αγροτικών χώρων πρασίνου στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, όπως τα οικολογικά συστήματα που λειτουργούν ως φυσικά ισοδύναμα των καταβοθρών άνθρακα με έμφαση στις πιο ευάλωτες περιοχές —συμπεριλαμβανομένων των νησιωτικών και των εξόχως απόκεντρων περιφερειών. Για την επίτευξη του σκοπού της μείωσης των εκπομπών υπενθυμίζει ότι πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση των οργανικών εδαφών, να αποκατασταθούν οι τυρφώνες, οι υγροβιότοποι, καθώς και όλα τα αγρονομικά συστήματα και τα συστήματα δέσμευσης εκπομπών. Συν τοις άλλοις, τονίζει την ανάγκη να προωθηθεί και να στηριχθεί η προστασία και η ορθή διαχείριση των δασικών πόρων, καθώς και η πλήρης ενοποίηση των γεωργικών και των δασοκομικών πολιτικών με τις πολιτικές διαχείρισης των υδρογεωλογικών και κλιματικών κινδύνων·

31.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιδιώξει τη συμμετοχή των περιφερειών και των τοπικών αρχών στην εφαρμογή του κανονισμού περί επιμερισμού των προσπαθειών (ESR) και του κανονισμού για τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας (LULUCF) (14), με τον καθορισμό στόχων μείωσης των εκπομπών για το 2030 και την ανάληψη ρεαλιστικών πρωτοβουλιών για την επίτευξή τους·

32.

υπογραμμίζει τις αρμοδιότητες των πόλεων και των περιφερειών όσον αφορά τη συλλογή των δεδομένων που απαιτούνται για την καταγραφή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς LULUCF και ESR και συνιστά στα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τις στηρίξουν προκειμένου να προωθήσουν τις ικανότητές τους (15)·

33.

τονίζει την ανάγκη να αναπτυχθούν περαιτέρω όλες οι τεχνικές και οι τεχνολογίες που αποσκοπούν στην πλήρη ανάκτηση της μάζας και της ενέργειας στα συστήματα παραγωγής και σε όλες τις μορφές περιβαλλοντικής αντιστάθμισης για εκτεταμένες και διαφεύγουσες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα, που θα πρέπει να αντισταθμιστεί με φυσικά οικολογικά συστήματα και —ελλείψει άλλων δυνατοτήτων— με τη χρήση τεχνικών δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS/Carbon Capture and Storage)· εντούτοις, διευκρινίζει ότι πρέπει ακόμη να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια αυτών των τεχνολογιών και, άρα, είναι απαραίτητο να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στις δράσεις που αποσκοπούν στην αποφυγή της παραγωγής εκπομπών·

Χρηματοδότηση της κλιματικής ουδετερότητας

34.

υπενθυμίζει τη σημασία της εξασφάλισης επαρκούς χρηματοοικονομικής κάλυψης για την επίτευξη μιας οικονομίας μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με την αύξηση του ποσοστού του ΑΕγχΠ που επενδύεται ετησίως στο ενεργειακό σύστημα και στις σχετικές υποδομές και χαιρετίζει το «Σχέδιο δράσης: χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης» που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018 (16)·

35.

επαναλαμβάνει την ανάγκη να αυξηθεί ο στόχος δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ για το κλίμα σε τουλάχιστον 30 % μέσω της πλήρους εφαρμογής των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένης μακροπρόθεσμης ειδικής χρηματοδότησης από τις εθνικές κυβερνήσεις (17)·

36.

υπογραμμίζει ότι, δεδομένων των σημαντικών κοινωνικών συνεπειών που αναμένεται να έχει η μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θα είναι αναγκαίο να συγκροτηθεί ένα ειδικό Ταμείο δίκαιης μετάβασης για την υποστήριξη των περιφερειών ή των τομέων της κοινωνίας όπου θα γίνουν περισσότερο αισθητές οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων·

37.

υπενθυμίζει ότι χρειάζονται σημαντικοί οικονομικοί πόροι για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ενσωμάτωσή τους στην αγορά. Θεωρεί σημαντικό να καθιερωθεί μια ολοκληρωμένη και κοινή προσέγγιση μεταξύ των αρχών σε όλα τα επίπεδα, προκειμένου να συνδεθούν οι διάφορες πηγές χρηματοδότησης και να επιτευχθεί πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, με την ενίσχυση έτσι της ενημέρωσης ως προς την ύπαρξη διαφόρων μέσων και με τη διευκόλυνση της δυνατότητας χρήσης τους εν γένει. Τονίζει επίσης την ανάγκη αναθεώρησης του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις κρατικές ενισχύσεις, προκειμένου όχι μόνο να καταστεί ευνοϊκό, αλλά και να προωθήσει την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών με γνώμονα τα κλιματικά οφέλη και τη βιωσιμότητα. Θα πρέπει, για παράδειγμα, η οδηγία σχετικά με τη φορολογία της ενέργειας (Energy Tax Directive) και οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις να τροποποιηθούν προκειμένου να μειωθούν οι ενεργειακοί φόροι που επιβάλλονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έτσι ώστε να καταστούν ανταγωνιστικές σε σχέση με την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα·

38.

επισημαίνει ότι οι επενδύσεις για περιβαλλοντικά βιώσιμες υποδομές είναι εξαιρετικά αποδοτικές μακροπρόθεσμα, δεδομένου ότι μπορούν να επιφέρουν σημαντική αύξηση τόσο του ΑΕγχΠ όσο και του ποσοστού απασχόλησης. Σημειώνει, επιπλέον, ότι οι εν λόγω επενδύσεις οδηγούν σε εξοικονόμηση πόρων με την κατανάλωση λιγότερης ενέργειας και με τη μείωση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων·

39.

επαναλαμβάνει τη σημασία πρόβλεψης απλοποιημένων, σαφών και ενιαίων κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις και για τις νομικές διαδικασίες που αφορούν την προώθηση των επενδύσεων (18) και επικροτεί τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να απλοποιήσει τους κανόνες για την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027 και να ενοποιήσει τον κανονισμό για το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής (19)·

40.

υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να καταστούν η κλιματική ουδετερότητα, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος διατομεακά στοιχεία σε όλα τα ταμεία και τα χρηματοδοτικά προγράμματα που θα πρέπει να περιλαμβάνουν στόχους μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, και οι οποίοι θα πρέπει να επιτευχθούν με τον καθορισμό ειδικών δεικτών. Συν τοις άλλοις, επικροτεί την πρωτοβουλία Greening the European Semester (Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο) (20), ζητώντας να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνει επίσης να συμπεριληφθούν οι σχετικοί με το κλίμα δείκτες στο πλαίσιο της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το μηχανισμό επαγρύπνησης·

41.

προτείνει η εκ των προτέρων εκτίμηση των επιπτώσεων των νομοθετικών προτάσεων της ΕΕ να συνοδεύεται πάντα από εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και από αξιολόγηση της συμβολής στην επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού (21)· ζητεί, επιπλέον, να προβλεφθεί η δέουσα εκτίμηση του αντικτύπου των ενωσιακών κονδυλίων που διατίθενται σε τομείς και σε περιφέρειες που επηρεάζονται από την ενεργειακή μετάβαση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι στηρίζουν αποτελεσματικά την εν λόγω διαδικασία·

42.

τονίζει τη σημασία των υψηλών ποσοστών συγχρηματοδότησης της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση των μικρών τοπικών και περιφερειακών αρχών, τονίζοντας την ανάγκη να οριστούν συγκεκριμένες μεθοδολογίες και δείκτες που θα λαμβάνουν υπόψη τους στόχους της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας για την αξιολόγηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν·

43.

τονίζει τον ρόλο του ασφαλιστικού τομέα στην αντιμετώπιση της απώλειας και της ζημίας προκειμένου να ενισχυθεί η τοπική ανθεκτικότητα·

44.

επικροτεί την αναφορά στις αναμενόμενες εξοικονομήσεις στον τομέα της υγείας ως συνέπεια των πολιτικών για το κλίμα και το περιβάλλον, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει περαιτέρω τη δυνατότητα ποσοτικοποίησης τέτοιου είδους εξοικονομήσεων μέσω του προσδιορισμού ειδικών δεικτών και με τη συμμετοχή της ΠΟΥ (22). Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνει την πείρα μιας δομής όπως το Δίκτυο υγιών πόλεων της ΠΟΥ και ζητεί να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για τη δημιουργία συνεργειών μεταξύ τέτοιων πρωτοβουλιών και εκείνων που επικεντρώνονται στην ενεργειακή μετάβαση και την κλιματική αλλαγή στις πόλεις·

45.

συμφωνεί τόσο με τους στόχους του σχεδίου δράσης για τη βιώσιμη χρηματοδότηση με σκοπό την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης όσο και με την επιθυμία να δοθεί η δυνατότητα στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στους ιδιώτες επενδυτές να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην επίτευξη φιλόδοξων και κοινών στόχων για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Επίσης, αντιλαμβάνεται ότι η διάθεση ιδιωτικού κεφαλαίου προϋποθέτει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και κανονιστική σταθερότητα σε ενωσιακό, σε εθνικό, αλλά και σε τοπικό ή σε περιφερειακό επίπεδο·

46.

υπογραμμίζει τη σημασία ύπαρξης ενός στέρεου πλαισίου χρηματοδότησης για την έρευνα και τον τομέα της τεχνολογίας με στόχο την κλιματική ουδετερότητα και χαιρετίζει τη δημιουργία του ταμείου καινοτομίας με την ελπίδα ταχείας έγκρισης του εκτελεστικού κανονισμού (23), με τη θέσπιση «ελεύθερων ζωνών γνώσης» ("free knowledge spaces"), στις οποίες θα πραγματοποιούνται σημαντικές φορολογικές περικοπές·

47.

υπογραμμίζει ότι για τις περιφέρειες και τις τοπικές αρχές είναι σημαντικό να υπάρχει ένα συνεκτικό και διαχειρίσιμο ολοκληρωμένο πλαίσιο των υποχρεώσεων και των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών μέσω μιας πύλης που θα αναφέρει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) του κάθε τομέα, τα σχέδια του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και τις πρωτοβουλίες του συμφώνου των Δημάρχων.

Διατήρηση των επαφών με τις διεθνείς δεσμεύσεις και την ισχύουσα νομοθεσία

48.

χαιρετίζει τον φιλόδοξο στόχο της ΕΕ να προωθήσει την έγκριση πολιτικών και δράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιστροφή της τρέχουσας μη βιώσιμης πορείας των εκπομπών και καλεί τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να εξασφαλίσουν σταθερή, διαρκή και συνεκτική συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην υλοποίηση της παγκόσμιας ατζέντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και των 17 ΣΒΑ (24), καθώς και τη συμφωνία του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής της ΕτΠ στις προπαρασκευαστικές εργασίες της COP25, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η θέση της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις θα υποστηρίζεται από όλα τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης·

49.

ζητεί να αναγνωριστεί σε εκπρόσωπο της ΕτΠ η ιδιότητα του παρατηρητή σε όλες τις προπαρασκευαστικές εργασίες των οργάνων της UNFCCC, έτι ώστε οι ανάγκες και η ενδεχόμενη συμβολή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών με συγκεκριμένα μέτρα να λαμβάνονται δεόντως υπόψη και να συμβάλλουν στην ανοικτή, συμμετοχική και διαφανή αξιολόγηση του συλλογικού έργου που συντελείται στο πλαίσιο του παγκόσμιου απολογισμού.

---

(1)  Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Σύστημα διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης και καθαρή ενέργεια» (2017/C 342/13), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A52017AR0830.

(2)  https://unfccc.int/topics/2018-talanoa-dialogue-platform

(3)  Ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: COM(2008) 397 με θέμα «Σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιμη βιομηχανική πολιτική», COM(2008) 400 με θέμα «Οι δημόσιες συμβάσεις στην υπηρεσία του περιβάλλοντος» και COM(2015) 614 «Το κλείσιμο του κύκλου – Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία», που υιοθέτησε το Συμβούλιο των Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(4)  http://ec.europa.eu/environment/eussd/buildings.htm

(5)  https://ec.europa.eu/energy/en/topics/energy-strategy-and-energy-union/clean-energy-all-europeans

(6)  «Μοντέλα τοπικής ενεργειακής ιδιοκτησίας και ο ρόλος των τοπικών κοινοτήτων στην ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη» (CDR 2515/2018), https://cor.europa.eu/EL/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-2515-2018.

(7)  «Η Ευρώπη σε κίνηση: προώθηση λύσεων απρόσκοπτης κινητικότητας» (CDR 3560/2017), https://cor.europa.eu/el/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-3560-2017.

(8)  https://e3p.jrc.ec.europa.eu/articles/smart-specialisation-platform-energy-s3p-energy

(9)  «Επίτευξη των στόχων όσον αφορά την κινητικότητα χαμηλών εκπομπών» (CDR 6151/2017), https://cor.europa.eu/EL/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-6151-2017.

(10)  Οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Νοεμβρίου 2010, περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) (ΕΕ L 334 της 17.12.2010, σ. 17), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010L0075&from=EN.

(11)  Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1505 της Επιτροπής, της 28ης Αυγούστου 2017, για την τροποποίηση των παραρτημάτων I, II και III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (EMAS) (ΕΕ L 222 της 29.8.2017, σ. 1), https://www.iso.org/home.html.

(12)  Οδηγία (ΕΕ) 2018/851 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα (ΕΕ L 150 της 14.6.2018, σ. 109)· οδηγία (ΕΕ) 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (ΕΕ L 150 της 14.6.2018, σ. 141)· οδηγία (ΕΕ) 2018/850 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (ΕΕ L 150 της 14.6.2018, σ. 100)· οδηγία (ΕΕ) 2018/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση των οδηγιών 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΕΕ L 150 της 14.6.2018, σ. 93).

(13)  «Βιώσιμη βιοοικονομία για την Ευρώπη: ενίσχυση της σύνδεσης οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος» (2018).

(14)  Κανονισμός (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, σχετικά με τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030, στο πλαίσιο της συμβολής στη δράση για το κλίμα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 (ΕΕ L 156 της 19.6.2018, σ. 26)· απόφαση αριθ. 406/2009/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, περί των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Κοινότητας για μείωση των εκπομπών αυτών μέχρι το 2020 (ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σ. 136), https://unfccc.int/topics/land-use/workstreams/land-use–land-use-change-and-forestry-lulucf.

(15)  Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Νομοθετικές προτάσεις σχετικά με έναν κανονισμό περί επιμερισμού των προσπαθειών και έναν κανονισμό σχετικά με τις δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας (LULUCF)» (ΕΕ C 272, της 17.8.2017, σ. 36), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52016AR5780&from=EN.

(16)  Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM(2018) 97 final με θέμα «Σχέδιο δράσης: χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης».

(17)  «Το πρόγραμμα InvestEU» (CDR 03766/2018), εισηγητής: ο κ. Κωνσταντίνος Αγοραστός (EL/EPP).

(18)  Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 1)· οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 65)· οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ (ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 243).

(19)  «Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής», εισηγητής: ο κ. Michiel Rijsberman (NL/ALDE).

(20)  http://ec.europa.eu/environment/integration/green_semester/index_en.htm

(21)  Γνωμοδότηση με θέμα «Χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής: ένα βασικό μέσο για την υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού» (COR2108/2017), https://cor.europa.eu/EL/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-2108-2017.

(22)  https://www.who.int/publications/guidelines/en/

(23)  Πρόταση κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1492 της 26.2.2019 όσον αφορά τη λειτουργία του Ταμείου Καινοτομίας [C(2019) 1492 final].

(24)  Στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης