2.3.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 81/216

Εισηγητής: ο κ.

Petr ZAHRADNÍK

Συνεισηγητής: ο κ.

Javier DOZ ORRIT

1.1.

Τα παρόντα συμπεράσματα και συστάσεις καταρτίζονται προς συμπλήρωση της γνωμοδότησης ECO/423, με την οποία συμφωνεί πλήρως και επί της οποίας στηρίζεται η παρούσα γνωμοδότηση. Τα συμπεράσματα συνάδουν επίσης με τρεις άλλες γνωμοδοτήσεις με θέμα το μέλλον των οικονομικών της Ευρώπης, οι οποίες αναφέρονται στο προοίμιο.

1.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόοδο που σημειώθηκε στην ανάπτυξη της οικονομικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ και παρακολουθεί στενά τις συνθήκες που διαμορφώνουν την εξέλιξη αυτή. Ωστόσο, θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικές τις συνθήκες που συνδέουν το περιβάλλον της ζώνης του ευρώ με τις δημοσιονομικές πτυχές και την ενίσχυση του θεσμικού της πλαισίου.

1.3.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο ένα ισορροπημένο μείγμα οικονομικών πολιτικών της ζώνης του ευρώ, με ορθές διασυνδέσεις μεταξύ των νομισματικών, δημοσιονομικών και διαρθρωτικών τους στοιχείων. Δεδομένης της προβλεπόμενης ανασυγκρότησης των πολιτικών αυτών σε συνάρτηση με την οικονομική ανάπτυξη, ο συνδυασμός αυτός καθίσταται ολοένα και σημαντικότερος παράγοντας.

1.4.

Η ΕΟΚΕ διαφωνεί με την απόρριψη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της θετικής δημοσιονομικής στάσης και το καλεί να επανεξετάσει το εν λόγω συμπέρασμα. Ειδικότερα, η αναμενόμενη αναστροφή όσον αφορά την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενισχύει τα επιχειρήματα υπέρ της υιοθέτησης θετικής δημοσιονομικής στάσης. Παράλληλα, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι το πεδίο εφαρμογής της θετικής δημοσιονομικής στάσης πρέπει να κατευθύνεται σωστά ώστε να μην αυξηθεί το υψηλό ακόμη σήμερα επίπεδο δημόσιου χρέους και να επικεντρώνεται σε τομείς που αποφέρουν σαφή μακροπρόθεσμα οφέλη.

1.5.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης στη ζώνη του ευρώ και συνιστά, προκειμένου αυτή να διατηρηθεί και να ενισχυθεί, να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα για την τόνωση των επενδύσεων και να διενεργηθούν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα προωθούν τόσο την αύξηση της παραγωγικότητας όσο και την ποιότητα της απασχόλησης. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να εφαρμόζονται σε στενότερη ευθυγράμμιση με τις διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί η ανάγκη διαρθρωτικής μεταρρύθμισης στο σύνολο της ζώνης του ευρώ ή σε επίπεδο ΕΕ, και όχι μόνο όσον αφορά μεμονωμένα διαρθρωτικά μέτρα στα διάφορα κράτη μέλη.

1.6.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την ενισχυμένη συνοχή στη ζώνη του ευρώ, τόσο με την ενίσχυση του συντονισμού της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής όσο και με τη βελτίωση της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης, ολοκληρώνοντας τη δημοσιονομική ένωση και διασφαλίζοντας μεγαλύτερη επιρροή της ζώνης του ευρώ στην παγκόσμια οικονομία. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, η ΕΟΚΕ συνιστά αντίστοιχη ενίσχυση του θεσμικού της πλαισίου.

1.7.

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι το ευρώ αποτελεί το νόμισμα ολόκληρης της ΕΕ· είναι δε υπέρ του ενδεχομένου η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης στην ΕΕ να οδηγήσει εκ νέου στη δυνατότητα διεύρυνσης της ζώνης του ευρώ, με προσδοκώμενο θετικό αντίκτυπο τόσο στην ίδια τη ζώνη του ευρώ όσο και στα νέα μέλη της.

1.8.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, εξαιτίας του Brexit και της δυσκολίας προβλεψιμότητας της σημερινής κυβέρνησης των ΗΠΑ, πρέπει επίσης να δοθεί η δέουσα προσοχή στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

1.9.

Η ΕΟΚΕ γνωρίζει ότι υπάρχουν όρια όσον αφορά τη βελτίωση της λειτουργίας της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο της ισχύουσας δέσμης κανόνων (κυρίως μέτρων διαρθρωτικού χαρακτήρα). Για ορισμένες από τις πιο θεμελιώδεις πτυχές (μεταξύ άλλων, για παράδειγμα, τη βελτίωση του θεσμικού της πλαισίου ή την ανάπτυξη νέων φορολογικών μέσων), πρέπει να υιοθετηθούν νέοι κανόνες.

1.10.

Στο πλαίσιο των επικείμενων οικονομικών και πολιτικών συστάσεων για το 2018, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη έναρξης διαλόγου με θέμα:

1.11.

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση της έντονης ανάγκης για αύξηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων οι οποίες θα αντικατοπτρίζονται στις τάσεις των μισθών και στην πτώση της ανεργίας. Οι επενδυτικές δραστηριότητες θα πρέπει επίσης να είναι προσανατολισμένες προς την αντιμετώπιση των ανισορροπιών που περιγράφονται στην παρούσα γνωμοδότηση, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν θεμελιώδες εμπόδιο για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, εάν παραμείνουν και δεν αντιμετωπιστούν.

1.12.

Για να εξασφαλιστεί η ζωτικής σημασίας υποστήριξη των πολιτών στην ανοικοδόμηση της ζώνης του ευρώ και η επίτευξη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προς τούτο, πρέπει να ενισχυθεί η κοινωνική διάσταση των μεταρρυθμίσεων και να χρησιμοποιηθούν δημοκρατικές, διαφανείς μορφές διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ που να αποσκοπούν στην επίτευξη οικονομικής ευημερίας και υψηλού βιοτικού επιπέδου.

2.1.

Στο πλαίσιο της επαναλαμβανόμενης ανά τακτά διαστήματα διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2016 έγγραφα για τη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ, καθώς και σχετική ανακοίνωση (τίτλος: «Προς έναν θετικό δημοσιονομικό προσανατολισμό της ζώνης του ευρώ»). Η ΕΟΚΕ κατάρτισε τη γνωμοδότηση ECO/423 σχετικά με τα εν λόγω έγγραφα, η οποία εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Φεβρουαρίου 2017. Έκτοτε, η ανάπτυξη της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ, καθώς και οι δραστηριότητες ορισμένων κρατών μελών, είχαν ως αποτέλεσμα σημαντικές εξελίξεις ως προς το ζήτημα αυτό. Η παρούσα πρόσθετη γνωμοδότηση επικεντρώνεται στην ανταπόκριση στις σημαντικότερες από τις εξελίξεις αυτές:

Παράλληλα, κατά την εν λόγω περίοδο δημοσιεύτηκε η Λευκή Βίβλος για το Μέλλον της Ευρώπης και το έγγραφο προβληματισμού για την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης και για το μέλλον της χρηματοδότησης της ΕΕ, θέματα τα οποία αναπτύχθηκαν περαιτέρω από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Jean-Claude Juncker, στην ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης, τον Σεπτέμβριο του 2017. Επιπλέον, παρατηρείται ορατή εξέλιξη όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας της ζώνης του ευρώ σε σχέση με τη δημοσιονομική της πτυχή. Ως εκ τούτου, στην παρούσα γνωμοδότηση λαμβάνεται υπόψη η οικονομική ανάπτυξη το 2018 και αντικατοπτρίζονται οι προτάσεις της ΕΟΚΕ για τις συστάσεις σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ για το 2018.

2.2.

Η τρέχουσα οικονομική ανάκαμψη είναι οριακά ταχύτερη από ό, τι αναμενόταν, η ζώνη του ευρώ, ωστόσο, εξακολουθεί να χρειάζεται μεγαλύτερες επενδύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν επίσης να ενισχυθούν από ένα μετρήσιμο δημοσιονομικό κίνητρο που θα απέτρεπε την επιδείνωση του επιπέδου του δημόσιου χρέους μακροπρόθεσμα. Οι συνέπειες της κρίσης και των πολιτικών που εφαρμόζονται εξακολουθούν να επηρεάζουν την ανεργία, τη φτώχεια και τις ανισότητες και αποτελούν επίσης αιτία οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι προοπτικές ανάπτυξης με μεγαλύτερη στήριξη των επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ, παράλληλα με τη θέσπιση κοινωνικής πολιτικής που περιορίζει τη φτώχεια και την ανισότητα. Σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι επενδύσεις που συνοδεύονται από τις αντίστοιχες μισθολογικές εξελίξεις και τη συνεχή μείωση του ποσοστού ανεργίας, συμβάλλοντας έτσι στην τόνωση της εγχώριας ζήτησης, αποτελούν βασικό παράγοντα για την υποστήριξη της οικονομικής ανάκαμψης.

2.3.

Επιπλέον, η ζώνη του ευρώ πρέπει να καταστεί περισσότερο συνεκτική. Η συνοχή θα μπορούσε να υποβοηθηθεί με τις εξής παραμέτρους: την ολοκλήρωση της δημοσιονομικής ένωσης, με τις αναμενόμενες ευεργετικές συνέπειές της για τις επενδύσεις, η οποία θα μπορούσε να υλοποιηθεί σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες· την πρόσθετη ενίσχυση του συντονισμού της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής προσανατολισμένης στη δημοσιονομική ικανότητα της ζώνης του ευρώ και τη δημιουργία αυτόνομου προϋπολογισμού για τη ζώνη του ευρώ· την ισχυροποίηση της θεσμικής αρχιτεκτονικής για τη ζώνη του ευρώ, η οποία θα επιτρέψει καλύτερη εσωτερική και εξωτερική εκπροσώπηση καθώς και με την ενισχυμένη ευθύνη των μεμονωμένων μελών της, κάτι το οποίο απαιτεί πλέον τη θέσπιση νέων κανόνων.

2.4.

Ένα από τα σενάρια της Λευκής Βίβλου με θέμα «Το μέλλον της Ευρώπης» εξετάζει το ενδεχόμενο μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων, με τη ζώνη του ευρώ ως πιθανή σημαντική διαχωριστική γραμμή. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το ευρώ αποτελεί το νόμισμα ολόκληρης της ΕΕ. Κατά συνέπεια, κρίνεται θεμιτή η δημιουργία κινήτρων για τις χώρες εκτός ζώνης του ευρώ ώστε να καταστήσουν την ένταξη στο ευρώ προτεραιότητα της εγχώριας πολιτικής τους.

2.5.

Οι χειμερινές και οι εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επικεντρώνονται σε μια κατάσταση «υψηλής αβεβαιότητας» όσον αφορά τόσο εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς κινδύνους για την ανάπτυξη οι οποίοι οφείλονται σε εμπορικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς παράγοντες. Στις εαρινές της προβλέψεις, εξέφρασε ανησυχίες για τις εξελίξεις στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο (Brexit) που, ενδεχομένως, επηρεάζουν δυσμενώς τη (μέτρια) ανάκαμψη στην Ευρώπη. Η κυβέρνηση Τραμπ είναι ακόμη λιγότερο προβλέψιμη από ό, τι εμφανίστηκε αρχικά, ενώ το συνεχιζόμενο υψηλό πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας και της ζώνης του ευρώ αποτελούν πρόκληση ως προς αυτό. Αυτό το στοιχείο θα μπορούσε να παρακινήσει τις ΗΠΑ να λάβουν δυσμενή μέτρα εμπορικής πολιτικής, με επιζήμια αποτελέσματα για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ. Το Brexit είναι επίσης δύσκολο να αποκρυπτογραφηθεί: το μακρόχρονο προοίμιο των διαπραγματεύσεων δεν εμπνέει εμπιστοσύνη ως προς το τελικό αποτέλεσμα, ενώ οι εκλογές του Ιουνίου υποδηλώνουν ότι θα υπάρξουν επιπλοκές και καθυστερήσεις στην πρόοδο των διαπραγματεύσεων.

2.6.

Οι τελευταίες εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύουν ότι η σύστασή της και η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (ECO/423), οι οποίες υποστήριζαν τον θετικό δημοσιονομικό προσανατολισμό της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της για το 2017 -ο οποίος έχει σήμερα απορριφθεί από τη σύσταση του Συμβουλίου της 10ης Μαρτίου 2017- κινούντο προς την ορθή κατεύθυνση. Η ΕΟΚΕ διαφωνεί με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πιστεύει ότι οι κίνδυνοι οι οποίοι προέκυψαν έκτοτε και οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής επιβεβαιώνουν την καταλληλότητα της διατήρησης ενός θετικού δημοσιονομικού προσανατολισμού όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική.

3.1.

Η σημασία της ΟΝΕ ως βασικής προτεραιότητας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπογραμμίστηκε σε σχέση με τον εορτασμό της 60ής επετείου από την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης και τις επακόλουθες συζητήσεις για το μέλλον της ΕΕ. Δηλώθηκε επίσης ότι, παρά τα εναπομένοντα και μέχρι στιγμής ανεπίλυτα προβλήματα, θα ήταν λάθος να υιοθετηθεί μια υπερβολικά αμυντική στάση όσον αφορά τη ζώνη του ευρώ. Αντίθετα, θα ήταν προτιμότερο να υιοθετήσουμε μια πιο φιλόδοξη άποψη για το μέλλον της και να εργαστούμε για συγκεκριμένα μέτρα με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού της. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη αυτή.

3.2.

Όσον αφορά την ευημερία της οικονομίας της ΕΕ και τη δίκαιη ανακατανομή του εισοδήματος και του πλούτου που δημιουργεί, η γνωμοδότηση ECO/423 υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό ένα ισορροπημένο μείγμα οικονομικών πολιτικών να περιλαμβάνει νομισματικά, δημοσιονομικά και διαρθρωτικά μέσα και μέτρα επικεντρωμένα στην ενίσχυση της λειτουργικότητας και της αποτελεσματικότητας της χρηματοπιστωτικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης ρύθμισης για την πρόληψη της ανεύθυνα επικίνδυνης συμπεριφοράς ορισμένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι εξελίξεις που σημειώθηκαν τους τελευταίους μήνες έχουν καταστήσει, από πολλές απόψεις, το θέμα αυτό σημαντικότερο.

3.3.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την ολοκλήρωση και την εμβάθυνση της ΟΝΕ έως το 2025. Ως προς τούτο, η παρούσα γνωμοδότηση συνάδει με τη δέσμη των λοιπών γνωμοδοτήσεων της ΕΟΚΕ για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης που αναφέρονται στο προοίμιο. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις ακόλουθες πτυχές:

3.3.1.

ενίσχυση και περαιτέρω ενοποίηση των δημοσιονομικών, οικονομικών και διαρθρωτικών πολιτικών με στόχο τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μείγματος αυτών των πολιτικών, καθώς και την υλοποίηση της ισχυρής (ειδικής) γραμμής προϋπολογισμού της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Για πρώτη φορά σε τόσο υψηλό πολιτικό επίπεδο, το έγγραφο προβληματισμού για την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης χρησιμοποιεί τον όρο «δημοσιονομική ένωση». Η «δημοσιονομική ένωση» σε ένα ομοιογενές νομισματικό και οικονομικό περιβάλλον και εντός μιας εύρυθμης εσωτερικής αγοράς θα περιλαμβάνει επίσης μια κοινή ή στενά συντονισμένη δημοσιονομική πολιτική (όσον αφορά τόσο τη φορολογία όσο και τις δαπάνες) που θα υποστηρίζει τη δίκαιη φορολογία και έναν συστηματικό και αποτελεσματικό προσανατολισμό όσον αφορά τη φοροδιαφυγή και την απάτη·

3.3.2.

καθοριστικής σημασίας για τη βελτίωση του περιβάλλοντος της ζώνης του ευρώ, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης κατανόησης της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ και ιδίως της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, είναι η ευθύνη των μεμονωμένων παραγόντων: η ατομική ευθύνη και οι υποχρεώσεις των κρατών μελών θα πρέπει να διατηρηθούν ή ακόμη και να ενισχυθούν σε όλους τους υφιστάμενους μηχανισμούς οικονομικής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης μιας αντικειμενικής παρακολούθησης, εφαρμογής όλων των προληπτικών και διορθωτικών μέτρων και, τέλος, κυρώσεων, εάν χρειαστεί·

3.3.3.

τα Συμβούλια Παραγωγικότητας συνιστώνται ως ικανό εργαλείο, με βάση την ενεργό συμμετοχή όλων των σχετικών κοινωνικών εταίρων, το οποίο μπορεί να διευκολύνει την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οι οποίες, εκτός από τη βελτίωση της οικονομικής ικανότητας των επιμέρους κρατών μελών, συμβάλλουν ουσιαστικά στην αύξηση της λειτουργικότητας και της ομοιογένειας της ενιαίας αγοράς στο σύνολό της αίροντας ορισμένα κανονιστικά εμπόδια και φραγμούς, με την επιφύλαξη των καθιερωμένων κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων·

3.3.4.

ουσιαστική βελτίωση της αποτελεσματικότητας της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης με την αξιοποίηση ολόκληρου του φάσματος των συμμετεχόντων στις χρηματοπιστωτικές αγορές σύμφωνα με την ιδέα της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών: η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης θα πρέπει να επικεντρώνεται κατά προτεραιότητα στις πραγματικές επενδύσεις και όχι στην αύξηση του όγκου του εικονικού χρηματοπιστωτικού τομέα·

3.3.5.

για την επίτευξη μιας ισχυρής και σεβαστής ΟΝΕ —στο πλαίσιο των μεταβολών που λαμβάνουν χώρα στην παγκόσμια οικονομία— η εξωτερική της εκπροσώπηση είναι επίσης πολύ σημαντική. Είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο να επιτευχθεί συμφωνία των επιμέρους κρατών μελών έναντι των παγκόσμιων εταίρων τους, όπου η ΕΕ ενεργεί έχοντας ομόφωνη στάση, αλλά και ληφθούν μέτρα προκειμένου να θεσπιστεί η κατάλληλη θεσμική δομή που αντιστοιχεί σε αυτό το κοινό συμφέρον μέσα στο παγκόσμιο πλαίσιο (4)·

3.3.6.

επιπλέον, η δυνατότητα διεύρυνσης της τρέχουσας ζώνης του ευρώ θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη σε εύλογες περιπτώσεις: ορισμένες χώρες —ιδίως της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης— επιδεικνύουν πολύ θετικούς δείκτες οικονομικής απόδοσης και αξιολογούνται πολύ θετικά στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, φαίνεται δε ότι θα μπορούσαν να στηρίξουν τη λειτουργία της ζώνης του ευρώ και να αυξήσουν τη βαρύτητά της εντός της ΕΕ.

3.3.7.

τέλος, η στήριξη των πολιτών για το νέο εγχείρημα της ΟΝΕ απαιτεί τη δημιουργία μέσων που θα διασφαλίζουν τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων οικονομικής διακυβέρνησης και την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς με έναν ισχυρό κοινωνικό πυλώνα.

3.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της ζώνης του ευρώ θα έχουν η προώθηση υψηλότερων επενδύσεων και η υλοποίηση και εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να προωθηθούν ακόμη περισσότερο στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη το πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. Οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ, το ΕΤΕ ή το ΕΤΣΕ παρουσιάζουν θετικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων περιφερειακών σχεδίων. Ωστόσο, ο όγκος τους εξακολουθεί να μην επαρκεί ώστε να γεφυρωθούν τα ελλείμματα στις επενδύσεις που παρατηρούνται ειδικά σε περιόδους κρίσης. Τα μέσα αυτά θα πρέπει να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός αρκετά ισχυρού συστήματος που θα επιτρέπει τον επιμερισμό δημόσιων και ιδιωτικών πηγών χρηματοδότησης. Η διαχείριση της ευελιξίας στο σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα πρέπει να αξιοποιηθεί ώστε να καταστεί δυνατή η χρήση του χρυσού κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο οι επενδύσεις και οι σχετικές τρέχουσες δαπάνες υλοποιούνται κατά τρόπο ώστε να αποδίδουν καρπούς και οφέλη στο μέλλον. Η εστίαση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να μεταφερθεί σαφώς από το επίπεδο των μεμονωμένων κρατών μελών στη γενική λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

3.4.1.

Στόχος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα πρέπει πρωτίστως να είναι η εξάλειψη των υφισταμένων ανισορροπιών και η δημιουργία συνθηκών που ευνοούν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ. Μεταξύ των ανισορροπιών αυτών συγκαταλέγονται οι αυξανόμενες διαφορές εντός της ΕΕ και στα κράτη μέλη. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να οδηγήσουν στην υιοθέτηση μέτρων που λαμβάνουν υπόψη το πανευρωπαϊκό πλαίσιο και όχι μόνο τις επιμέρους ανάγκες μεμονωμένων κρατών μελών.

3.4.2.

Στο πλαίσιο της ΕΕ, οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να προσανατολίζονται όχι μόνο στις εγχώριες πολιτικές προτεραιότητες αλλά και να εξετάζονται από την οπτική της ΕΕ στο σύνολό της: από την άποψη στρατηγικών έργων που είναι σε θέση να δημιουργήσουν ισχυρή προστιθέμενη αξία για την ΕΕ.

3.4.3.

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει επίσης να συνοδεύονται από την προώθηση ποιοτικών θέσεων εργασίας με έμφαση στα κατάλληλα μισθολογικά επίπεδα και τον πλήρη σεβασμό της κοινωνικής δικαιοσύνης.

3.4.4.

Εξακολουθούν να απαιτούνται πολλές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση των κανονισμών που είναι σε θέση να στηρίζουν την ανάπτυξη επιχειρήσεων και να διασφαλίζουν επαρκή προστασία για τους πολίτες. Στους τομείς για τη διενέργεια διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, κανόνες σχετικά με την έναρξη επιχείρησης, την έκδοση αδειών οικοδόμησης, τη χορήγηση πίστωσης, τνη καταβολή φόρων, τη διασυνοριακή εμπορία, την καταχώριση ιδιοκτησίας και την εναρμόνιση της φορολογικής πολιτικής, τομείς οι οποίοι θα συμβάλουν στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και ταυτόχρονα θα περιορίσουν την εμφάνιση επιβλαβούς ανταγωνισμού στο εσωτερικό της. Το δημόσιο/πολιτικό κλίμα (δηλαδή η αποδοτικότητα και η ακεραιότητα του δημόσιου τομέα, η βεβαιότητα και η σταθερότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου) διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Ακόμη και στο πλαίσιο της δημόσιας αποδοχής αυτών των μεταρρυθμίσεων, πρέπει να σημειωθεί πόσο περίπλοκη είναι η διαδικασία για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αυτών, καθώς και ότι το μακροοικονομικό τους αποτέλεσμα εξαρτάται από τη λειτουργία πολλών περίπλοκων διαδικασιών σε μικροοικονομικό επίπεδο. Η επεξήγηση των επιπτώσεων αυτών αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την εξασφάλιση δημόσιας υποστήριξης για τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Η στήριξη αυτή απαιτεί τα όργανα που θα δημιουργηθούν για να βοηθήσουν τη ζώνη του ευρώ να λειτουργήσει στο μέλλον να αποφασιστούν με νόμιμο και δημοκρατικό τρόπο, που θα επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ του οικονομικού και κοινωνικού πυλώνα.

3.4.5.

Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης της σχέσης μεταξύ της ανάγκης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του πολυετούς πλαισίου εφαρμογής των ΕΔΕΤ (ή γενικότερα του προϋπολογισμού της ΕΕ) και μιας πιο ανεπτυγμένης και αποτελεσματικής ζώνης του ευρώ. Η ενίσχυση της σχέσης μεταξύ των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και του προϋπολογισμού της ΕΕ, που αποσκοπεί στην προώθηση της σύγκλισης σε μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο επίπεδο, συνδέεται στενά με τον αναμενόμενο περιορισμό της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, ενώ μια σφιχτή νομισματική πολιτική θα δημιουργήσει περισσότερο χώρο για τη χρήση δημοσιονομικών ροών.

3.5.

Ταυτόχρονα, χρειάζεται να καταβληθούν ανανεωμένες προσπάθειες για ανοδική σύγκλιση των βιοτικών και κοινωνικών προτύπων και των μισθών εντός και μεταξύ των κρατών μελών ως ελάχιστη προϋπόθεση για την αύξηση της εμπιστοσύνης στην ΕΕ και τη διασφάλιση του μέλλοντος της Ευρώπης. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων θα πρέπει να στηρίξει τη σύγκλιση.

3.5.1.

Αυτό το πλαίσιο υποδηλώνει ότι χρειαζόμαστε πολιτικές που θα ενισχύσουν την εγχώρια ζήτηση στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ εν γένει, καθώς και σε χώρες με ιδιαίτερα υψηλά ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών/εμπορικών συναλλαγών, προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία εντός της ζώνης του ευρώ, αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο.

3.5.2.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν πρέπει να στηρίζουν τις στρατηγικές ανταγωνιστικότητάς τους στην υπόθεση ότι τα μισθολογικά επίπεδα θα παραμείνουν χαμηλά. Ένα αποτελεσματικό μείγμα οικονομικών πολιτικών πρέπει να οδηγεί στην αναζωογόνηση της επενδυτικής δραστηριότητας στις υποδομές, ενώ η αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση, την έρευνα, την κατάρτιση και τις δεξιότητες πρέπει να αντικατοπτρίζεται στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ισχυρότερη μισθολογική και εισοδηματική ανάπτυξη, ανακλώντας ταυτόχρονα την πρόοδο του κύκλου ζωής, της επαγγελματικής ανέλιξης και των μεταβολών στο κόστος διαβίωσης. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΟΚΕ σέβεται τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στα επιμέρους κράτη μέλη και την πρωταρχική τους ευθύνη για την αντιμετώπιση του ζητήματος μέσω σύγχρονων μεθόδων συλλογικής διαπραγμάτευσης.

3.5.3.

Η κατάσταση στην αγορά εργασίας σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ καταδεικνύει ότι οι εκκρεμούσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον συγκεκριμένο τομέα πρέπει να επικεντρωθούν στη μείωση του υψηλού ποσοστού της προσωρινής, της ακούσιας μερικής και της χαμηλόμισθης απασχόλησης και στην προώθηση ποιοτικών θέσεων εργασίας με ένα εργατικό δυναμικό που διαθέτει υψηλότερο επίπεδο κατάρτισης και δεξιοτήτων. Ένας υγιής κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις που βασίζονται στην αυτονομία των κοινωνικών εταίρων πρέπει να αποτελούν τη βάση για ένα νέο είδος εργατικής μεταρρύθμισης. Έτσι δε θα βελτιωθεί απλώς η κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και θα ενισχυθεί η παραγωγικότητα της οικονομίας.

3.6.

Ειδικότερα, τα μέτρα που έχουν σχέση με τη διενέργεια διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τον αυστηρότερο συντονισμό της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής μπορούν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος κανόνων, ενώ μπορούν να ενισχυθούν περαιτέρω από το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο μετά το 2020. Από την άλλη πλευρά, η περαιτέρω εδραίωση της ζώνης του ευρώ με κοινή πολιτική προϋπολογισμού ή με ισχυρότερη παρουσία της ζώνης του ευρώ στην παγκόσμια σκηνή, απαιτεί τη δημιουργία εντελώς νέων κανόνων.

4.1.

Για τους λόγους που αναφέρονται στην παρούσα γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο να ενσωματώσουν μια κατάλληλη θετική δημοσιονομική στάση στις συστάσεις για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ για το 2018. Η πρόταση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική από την άποψη της ανάγκης επαρκούς και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και της διασφάλισης κατάλληλου μείγματος οικονομικής και νομισματικής πολιτικής, ο επεκτατικός χαρακτήρας του οποίου δεν μπορεί να παρατείνεται επ’ αόριστον.

4.2.

Θεωρούμε ότι κατά την υλοποίηση του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, το οποίο επικροτείται, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε έργα που σέβονται τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και λαμβάνουν υπόψη την κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη.

4.3.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι τελευταίες εξελίξεις του προτύπου οικονομικής πολιτικής της ΕΕ τους τελευταίους μήνες καταδεικνύουν σαφώς ότι αυξάνεται η πολιτική στήριξη της προσέγγισης που οδηγεί σε δημοσιονομική ένωση με βάση την πλατφόρμα της ζώνης του ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ συνιστά πολύ προσεκτική παρακολούθησή της, είναι δε πλήρως προετοιμασμένη να ενταχθεί στη διαδικασία ενίσχυσης της δημοσιονομικής έμφασης ως προϋπόθεσης για ένα πιο ομοιογενές περιβάλλον στη ζώνη του ευρώ. Είναι επίσης σημαντική η παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζεται σε πιθανές αλλαγές στις θεσμικές δομές και τα θεσμικά καθεστώτα.

4.4.

Η ΕΟΚΕ εξακολουθεί να πιστεύει ότι, σε μια εποχή κατά την οποία η εμβάθυνση της ΟΝΕ αποτελεί και πάλι κορυφαία προτεραιότητα, είναι πολύ σημαντικό να μην υποτιμώνται οι διαδικασίες που συνδέονται με την αποτελεσματικότερη και καλύτερη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Μια αποτελεσματική και εύρυθμη ενιαία αγορά αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε να μπορέσουμε ακόμη και να σκεφτούμε το ενδεχόμενο εμβάθυνσης της ΟΝΕ. Η ΟΝΕ μπορεί να εκπληρώσει τις προσδοκίες όσον αφορά τα οφέλη της μόνον εάν συνεχιστεί το μελλοντικό άνοιγμα και η ελευθέρωση της ενιαίας αγοράς, ενισχυθεί η ομοιογένειά της και εξαλειφθούν τα ορατά και κρυφά εθνικά προστατευτικά εμπόδια.

4.5.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη γνώμη ότι το περιβάλλον εμβάθυνσης της ΟΝΕ πρέπει επίσης να συμβαδίζει με τη διαδικασία χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης. Τα κυριότερα σημεία της χρηματοπιστωτικής ένωσης αντιπροσωπεύονται από την Τραπεζική Ένωση και την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Η Τραπεζική Ένωση αφορά πρωτίστως τη σταθερή και προβλέψιμη συμπεριφορά του τραπεζικού τομέα. Πρέπει επίσης να συνοδεύεται από επαρκείς οικονομικούς πόρους για την αντιμετώπιση πιθανών ανεπαρκειών του τραπεζικού τομέα. Η Ένωση Κεφαλαιαγορών, από την άλλη πλευρά, νοείται ως διεύρυνση των δυνατοτήτων κατανομής των χρηματοοικονομικών πηγών και εξακολουθεί να βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο της ανάπτυξής της. Η βελτίωση της λειτουργίας της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης, από την πλευρά της, θα πρέπει να καταστεί περισσότερο εμφανής στον τομέα της πραγματικής επενδυτικής δραστηριότητας.

4.6.

Το μέλλον της ΕΕ εξαρτάται επίσης από την ενίσχυση της ολοκλήρωσής της και την παγίωση του ρόλου της στην παγκόσμια σκηνή. Αυτή είναι μία από τις λίγες βασικές προτεραιότητες, ιδίως στην τρέχουσα συγκυρία, και αποτελεί ζήτημα κοινού συμφέροντος για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Προς τούτο, είναι ίσως σκόπιμη η ενίσχυση της κοινής εκπροσώπησης της ΕΕ στη διεθνή σκηνή και, σε αυτό το επίπεδο, η προώθηση και ο σεβασμός των κοινών αξιών, αρχών και πολιτικών, όπως η πολιτική και οικονομική ελευθερία, η ισότητα και η κοινωνική δικαιοσύνη, η αξία των ελεύθερων επιχειρήσεων στο εμπόριο και τις επενδύσεις, η δημιουργία συνθηκών δίκαιου και ανοικτού ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και η εξάλειψη των παράνομων και εγκληματικών πρακτικών στις επιχειρήσεις, όπως η κατάχρηση των φορολογικών συστημάτων ή των διαδικασιών για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων. Επιπλέον, απολύτως απαραίτητος είναι ο σεβασμός των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων και των στοιχειωδών απαιτήσεων για τα περιβαλλοντικά πρότυπα.