15.12.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 434/23


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Το νέο πλαίσιο της στρατηγικής σχέσης ΕΕ-CELAC και ο ρόλος της κοινωνίας πολιτών»

(Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2017/C 434/04)

Εισηγητής:

ο κ. Mário SOARES

Συνεισηγητής:

ο κ. Josep PUXEU ROCAMORA

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας

30.3.2017

Νομική βάση

Άρθρο 29 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού

 

Γνωμοδότησης πρωτοβουλίας

 

 

Αρμόδιο ειδικευμένο τμήμα

REX

 

 

Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια

21.9.2017

Σύνοδος ολομέλειας αριθ.

528

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

(υπέρ/κατά/αποχές)

179/15/31

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Η περιοχή της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, που αποτελεί σήμερα την Κοινότητα των Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC), είναι η περιοχή που, εδώ και πολλούς αιώνες, μοιράζεται με την Ευρώπη τις ίδιες αρχές και αξίες, που καθιστούν κοινό το όραμά τους για τον κόσμο. Έτσι, ένας ενισχυμένος συνασπισμός ΕΕ-CELAC, που θα έχει κοινή στρατηγική για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, θα αποκτήσει πιο ισχυρή και αποτελεσματική φωνή στη συμφωνία των εθνών.

1.2

Η Ευρώπη και τα κράτη μέλη της αποτελούν τον πρώτο επενδυτή και τον σημαντικότερο εταίρο στη Λατινική Αμερική και Καραϊβική (ΛΑΚ)· με το πέρασμα των αιώνων σφυρηλατήθηκαν πολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτιστικοί και ιστορικοί δεσμοί και οι δεσμοί αυτοί αντικατοπτρίζονται μεταξύ άλλων στη διεξαγωγή των συνόδων κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων κάθε δύο χρόνια, στην κοινοβουλευτική συνέλευση, στις διαφόρων ειδών συμφωνίες που συνάπτονται και, πρωτίστως, σε ένα ευρύ κοινωνικό δίκτυο.

1.3

Οι νέες παγκόσμιες προκλήσεις απαιτούν την ενίσχυση αυτού του συνασπισμού και, πρωτίστως, τη χάραξη νέας στρατηγικής που θα υπερβαίνει τις τυπικές διαδικασίες και τις μεγαλόστομες διακηρύξεις και θα διαδραματίζει ισχυρό και αποφασιστικό ρόλο στη διεθνή σκηνή. Στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό, η περιοχή της Λατινικής Αμερικής αποκτά μεγαλύτερη στρατηγική προτεραιότητα για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ.

1.4

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συζητά ψήφισμα για το ίδιο θέμα, με το οποίο να υποστηρίζεται ότι η CELAC αποτελεί καίριο εταίρο για την ΕΕ και ότι οι προτεραιότητες της εξωτερικής δράσης της ΕΕ με τη CELAC θα πρέπει να είναι η ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου και η συνεργασία στους τομείς της μετανάστευσης, της κλιματικής αλλαγής, της ανανεώσιμης ενέργειας, της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος και της εμβάθυνσης των πολιτικών, πολιτιστικών και κοινωνικοοικονομικών σχέσεων.

1.4.1

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η επόμενη σύνοδος κορυφής αρχηγών κρατών ΕΕ-CELAC που θα διεξαχθεί στις 26 και 27 Οκτωβρίου θα ανταποκριθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα ο κόσμος και ο πλανήτης και θα χαράξει στρατηγική για την ενίσχυση των στρατηγικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των δύο περιοχών.

1.4.2

Ενθαρρύνει τη σύναψη ολοκληρωμένης συμφωνίας πλαισίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της CELAC στην οποία θα συμπεριληφθούν οι αρχές της δράσης στους τομείς του πολιτικού διαλόγου, της συνεργασίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Η συμφωνία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας γεωπολιτικής παρέμβασης παγκόσμιας κλίμακας και θα ενίσχυε τη φωνή των περιοχών μας στο διεθνές προσκήνιο.

1.4.3

Η ΕΟΚΕ καλεί όλους τους πολιτικούς ηγέτες της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής να αναγνωρίσουν και να αξιοποιήσουν τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό:

να επισημοποιηθεί σε όλες τις διαπραγματεύσεις διαρθρωμένος διάλογος με την οργανωμένη κοινωνία πολιτών, η συμμετοχή της οποίας θα πρέπει να βασίζεται σε κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας των οργανώσεων και ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων τομέων που εκπροσωπούνται· όσον αφορά συγκεκριμένα τη διαπραγμάτευση των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, θα πρέπει να διασφαλιστεί η αποτελεσματική της συμμετοχή σε κάθε στάδιο των διαπραγματεύσεων, όπως επίσης και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων·

να προβλεφθούν από την αρχή οι απαραίτητοι και επαρκείς υλικοί πόροι για όλους τους μηχανισμούς συμμετοχής που προβλέπονται στις συμφωνίες, ώστε να μπορούν οι εν λόγω μηχανισμοί να εκτελούν τα καθήκοντα που τους ανατίθενται·

να αναγνωριστεί ότι η διαφάνεια και ο επίσημος και τακτικός διάλογος με τις αρχές αποτελεί τη βάση της εμπιστοσύνης προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιοτική παρέμβαση με τη συμμετοχή και των ενδιαφερόμενων παραγόντων·

να δοθεί προτεραιότητα σε μία μόνο θεσμοθετημένη και επαρκώς χρηματοδοτούμενη δομή, όπως επίσης και στον έλεγχο και την παρακολούθηση των συμφωνιών που υπογράφονται σύμφωνα με την αρχή «μία μόνο συμφωνία, ένα μόνο όργανο της κοινωνίας των πολιτών».

1.4.4

Επιβεβαιώνει ότι οι πρωταρχικοί στόχοι της κοινωνίας των πολιτών είναι, μεταξύ άλλων, η εδραίωση της δημοκρατίας, η βιώσιμη ανθρώπινη ανάπτυξη, η δικαιοσύνη και η κοινωνική συνοχή, η προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος, ο απόλυτος σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των εργασιακών κανόνων, το μέλλον της αξιοπρεπούς εργασίας και η καταπολέμηση της ανισότητας.

1.4.5

Θεωρεί μέρος της αποστολής της την ενεργό συμμετοχή σε όλη τη διαδικασία οικοδόμησης ενός κόσμου στον οποίο θα είναι δυνατή, μέσα από τις διαφορές και τον διάλογο, η ειρηνική συμβίωση. Ενός κόσμου στον οποίο όλες οι χώρες και όλοι οι λαοί θα μπορούν να διανύσουν την αναπτυξιακή τους πορεία και να οικοδομήσουν, με βάση τον πολιτισμό τους, μια δημοκρατική και ευημερούσα κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να έχει ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία.

2.   Ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον

2.1

Ο κόσμος σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπος με διάφορες και πολύ σύνθετες προκλήσεις: επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, αύξηση των ένοπλων συγκρούσεων με επακόλουθο τη φυγή χιλιάδων προσφύγων, επιστροφή του εθνικισμού και ενός μονομερούς οράματος για τη διευθέτηση των συγκρούσεων, καθώς επίσης και επιστροφή της πυρηνικής απειλής.

2.2

Μολονότι η ανάπτυξη του εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε από πολιτική άποψη να συμβάλει στην αύξηση της ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων μερών του κόσμου, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, ακόμα και μέσα στην ίδια περιοχή ή χώρα, εξακολουθεί να υφίσταται και μάλιστα έχει αυξηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις.

2.3

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών κανόνων των Ηνωμένων Εθνών ή της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) απειλείται σε πολλές περιοχές του κόσμου, ενώ συνεχίζονται οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών, των παιδιών ή των εθνοτικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών μειονοτήτων· παρατηρείται επίσης έλλειψη σεβασμού στις θεμελιώδεις ελευθερίες, με αποτέλεσμα να απειλείται η ασφάλεια και η ποιότητα της ζωής των ανθρώπων.

2.4

Η συμφωνία για την κλιματική αλλαγή που επετεύχθη στο Παρίσι είχε ευρεία στήριξη, ακόμη και από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και η Κίνα, που παραδοσιακά αντιδρούν στο να δεσμευτούν στην κατεύθυνση αυτή. Σήμερα απειλείται από τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, που ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αποχωρήσει από τη συμφωνία, γεγονός το οποίο αναστέλλει το Σχέδιο Καθαρή Ενέργεια, ένα νομοθέτημα που δρομολογήθηκε το 2015, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές του τομέα της ενέργειας και να αυξηθεί η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

2.5

Ύστερα από μια περίοδο κατά την οποία ο κόσμος έμοιαζε να βρίσκει τα πρώτα σημεία ισορροπίας, η ανεξέλεγκτη χρηματοπιστωτική κρίση μετά το 2007 έκανε αισθητές, ακόμα και στις ανεπτυγμένες χώρες, τις κοινωνικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης κατάστασης των αγορών. Οι συγκρούσεις επιδεινώθηκαν, αντί να περιοριστούν, ενώ οξύνεται η απόκλιση των συμφερόντων μεταξύ χωρών και περιοχών.

2.6

Στην Ευρώπη, η αναζωπύρωση των μεγάλων διαφορών που επηρεάζουν τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας ή μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας (η οποία συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις για να προσχωρήσει στην Ευρώπη), καταδεικνύει ότι αυτή η επισφαλής ισορροπία ανατράπηκε ή απειλείται σοβαρά.

2.7

Η εκλογή νέας αμερικανικής κυβέρνησης και, κυρίως, η ασαφής και, κατά τα φαινόμενα, λιγότερο φιλική στάση της προς την ΕΕ περιπλέκουν ακόμα περισσότερο το διεθνές σκηνικό. Η αναστολή των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή της διατλαντικής εταιρικής σχέσης συναλλαγών και επενδύσεων (TTIP), η προειδοποίηση που διατυπώθηκε στον ΟΗΕ ότι η δράση της δεν θα συμμορφώνεται πάντα με τα κριτήρια που ακολουθεί ο οργανισμός για τη λήψη αποφάσεων, η μη επικύρωση της συμφωνίας για την εταιρική σχέση του Ειρηνικού (TPP), οι απόπειρες αλλαγής των μεταναστευτικών πολιτικών και η αμφισβήτηση των συνηθισμένων πρακτικών μεταξύ συμμάχων δημιουργούν αβεβαιότητα και συμβάλλουν στην αστάθεια του διεθνούς σκηνικού.

2.8

Η κατάσταση αυτή και άλλες απειλές και προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη σύναψη συμφωνιών που θα αποτελούν προϊόν διαπραγμάτευσης και θα μπορούν να υλοποιηθούν, αλλά, ταυτόχρονα, θα είναι και δεσμευτικές, προκειμένου να προσφέρουν πραγματικές λύσεις, που θα είναι πιο σύνθετες και θα πρέπει να είναι πολυμερείς.

3.   Ευρώπη: παγκόσμιος παράγοντας και στρατηγικές συμπράξεις

3.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, για να συνεχίσει η Ευρώπη να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο σύνθετο διεθνές σκηνικό σήμερα, έχει ανάγκη από εταίρους και συμμάχους, που όχι μόνο να μπορούν να συνεργάζονται με την Ευρώπη όσον αφορά την ανάπτυξη και το εμπόριο, αλλά να μοιράζονται κατά βάση τις ίδιες αξίες και αρχές. Η προστιθέμενη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί και πρέπει να είναι αυτή.

3.2

Μέχρι σήμερα, η Ευρώπη είχε μια καθορισμένη στρατηγική απέναντι στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, η οποία βασιζόταν, μεταξύ άλλων, στα εξής στοιχεία:

προώθηση της κοινωνικής συνοχής·

στήριξη της περιφερειακής ολοκλήρωσης της Λατινικής Αμερικής·

προώθηση της συνεργασίας «Νότου-Νότου»·

υπογραφή συμφωνιών σύνδεσης, πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας, εμπορικών συμφωνιών ή συμφωνιών στρατηγικής σύμπραξης [συμφωνία με το Μεξικό και τη Χιλή (2002), συμφωνία οικονομικής συνεργασίας με τις δεκαπέντε χώρες της Καραϊβικής (2008), συμφωνία σύνδεσης με την Κεντρική Αμερική (2012), πολυμερής εμπορική συμφωνία με το Περού και την Κολομβία (2010) και τον Ισημερινό (2014), συμφωνία πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας με την Κούβα, στρατηγική σύμπραξη με τη Βραζιλία (2008)] (1).

3.3

Η σύνοδος κορυφής αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, και, αργότερα, η CELAC και η κοινοβουλευτική συνέλευση Ευρώπης-Λατινικής Αμερικής (EuroLat), το κοινοβουλευτικό θεσμικό όργανο της Διπεριφερειακής Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης, αποτελούν τις πολιτικές εκφράσεις αυτής της στρατηγικής.

3.4

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ευρώπη έχει αναλάβει ισχυρή δέσμευση να τηρήσει τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ, τους στόχους του Θεματολογίου 2030 και τις συμφωνίες του Παρισιού. Η ΕΕ έχει ενστερνιστεί:

την προάσπιση των κοινωνικών, εργασιακών και πολιτιστικών δικαιωμάτων·

την προώθηση μιας οικονομικής, βιώσιμης και πιο δίκαιης ανάπτυξης·

την προστασία του πλανήτη και την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής·

τον σεβασμό και την πλήρη τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·

τη συμβολή στη διαφύλαξη της ειρήνης, την υποστήριξη της πολυμέρειας και την εξάλειψη των συγκρούσεων μέσω της διαπραγμάτευσης.

3.5

Στο πλαίσιο αυτό, ένας ισχυρός συνασπισμός ΕΕ-CELAC θα είχε μεγάλη βαρύτητα στη διεθνή τάξη πραγμάτων και θα διαδραμάτιζε καίριο ρόλο για τη διαφύλαξη αυτών των αξιών, τις οποίες μοιράζονται τόσο η ΕΕ όσο και η CELAC στο σύνολό της, εξ ου και φαίνεται να έχει φτάσει η ώρα να αναρωτηθούμε αν αυτή η στρατηγική, που έχει αναμφίβολα επιτύχει πολύτιμα επιτεύγματα και αποτελέσματα, επαρκεί για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν αμφότερες οι περιοχές.

3.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη τη διεξαγωγή σοβαρής διπεριφερειακής συζήτησης, η οποία θα αναδείξει όχι μόνο τις μέχρι σήμερα επιτυχίες, αλλά και τις ελλείψεις και τους περιορισμούς που εξακολουθούν να υπάρχουν, θα αντλήσει διδάγματα από τις ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί, θα προσφέρει απαντήσεις στις σύγχρονες προκλήσεις και στην εφαρμογή των κοινών αξιών και αρχών, διαμορφώνοντας έτσι μια σχέση που θα βασίζεται σε μια νέα και ευρύτερη συνεργασία και νομιμοποίηση για το μέλλον.

4.   Νέα ώθηση στις σχέσεις ΕΕ-CELAC

4.1

Η παγκόσμια κατάσταση προσφέρει νέα ευκαιρία οικοδόμησης στέρεων και αποτελεσματικών δεσμών μεταξύ της ΛΑΚ και της Ευρώπης, η οποία θα ήταν ενδιαφέρον να αποτυπωθεί στη μελλοντική συμφωνία ΕΕ-Mercosur (2). Η συμφωνία αυτή αποτελεί σημαντική πρόκληση για την ΕΕ, καθώς, αν εγκριθεί, όλη η περιοχή της Λατινικής Αμερικής, με μοναδική εξαίρεση τη Βολιβία και τη Βενεζουέλα, θα έχει ισχυρούς πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με την Ένωση. Επίσης, η επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας με το Μεξικό έχει τεράστια σημασία για τη χώρα αυτή, ενώ για την Ευρώπη σημαίνει ότι πιθανότατα θα αυξηθεί η παρουσία της στο Μεξικό, λόγω της διαφαινόμενης υποχώρησης των συναλλαγών Μεξικού-ΗΠΑ.

4.2

Η σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής πρέπει να αποδείξει ότι είναι χρήσιμη για όλους και, πιο συγκεκριμένα, τόσο για τα ευρωπαϊκά κράτη όσο και για τα κράτη της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής και, πρωτίστως, για τους κατοίκους τους.

4.3

Καίριο στοιχείο της αλληλεπίδρασης μεταξύ της πολιτικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής διάστασης της ανάπτυξης αποτελούν οι παραγωγικές επενδύσεις και στις δύο περιοχές. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εξακολουθούν να αποτελούν τον κύριο επενδυτή στην περιοχή. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής αποτελούν τον δεύτερο εμπορικό εταίρο της ΕΕ και, μαζί, η CELAC και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούν το ένα τρίτο των μελών του ΟΗΕ και συγκεντρώνουν περί το 25 % του παγκόσμιου ΑΕΠ.

4.4

Με την εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης μεταξύ της Λατινικής Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αυξηθούν οι δείκτες οικονομικής ανάπτυξης, θα προωθηθεί η διαρθρωτική αλλαγή σε κλάδους που βασίζονται στην εντατική χρήση γνώσεων, θα μειωθεί η φτώχεια, θα αυξηθεί η κοινωνική ένταξη και θα προστατευτεί το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό:

θα αναπτυχθούν περαιτέρω οι συμφωνίες σύνδεσης που προσφέρουν επενδυτικές ευκαιρίες, ιδίως σε νέες δραστηριότητες που βασίζονται στην εντατική χρήση των γνώσεων και στην ποιοτική απασχόληση·

θα ενθαρρυνθεί η σύσταση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας σε δίκτυα·

θα υλοποιηθούν επενδύσεις σε τομείς που διευκολύνουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, την αξιοπρεπή εργασία, την κοινωνική ένταξη και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα·

θα προωθηθεί η καινοτομία και ο εκδημοκρατισμός των νέων τεχνολογιών και θα υποστηριχθεί η διάδοσή τους, όσον αφορά κυρίως τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ)·

θα κατασκευαστούν υποδομές που θα είναι για όλους προσιτές και θα σέβονται το περιβάλλον, θα διευκολύνουν την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες μέσα σε ένα νέο περιβάλλον αστικής ανάπτυξης και θα προωθούν την εδαφική συνοχή·

θα ενθαρρυνθούν επενδύσεις σε τεχνολογίες που μετριάζουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη·

θα αυξηθεί η χρήση πηγών ενέργειας που σέβονται το περιβάλλον, διαφοροποιώντας τις πηγές ενέργειας χάρη στις ανανεώσιμες μη συμβατικές πηγές ενέργειας, και θα αξιοποιηθεί η εμπειρία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε αυτόν τον τομέα με στόχο την ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας·

θα προωθηθούν και θα ενισχυθούν οι εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι οποίες αποτελούν τους βασικούς πρωταγωνιστές του κοινωνικού διάλογου, προκειμένου να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη του τοπικού παραγωγικού ιστού όσο πιο αρμονικά γίνεται και, μεταξύ άλλων, στη μείωση της άτυπης οικονομίας.

4.5

Η εξέλιξη αυτή θα ευνοούσε την οικονομική και κοινωνική ευημερία και στις δύο περιοχές, συμβάλλοντας έτσι αναμφίβολα και στη δημιουργία απασχόλησης, για παράδειγμα μέσω:

της ανάδειξης επιχειρηματικών ευκαιριών για τις επιχειρήσεις σε μη παραδοσιακούς τομείς, όπως οι νέες τεχνολογίες, η πράσινη οικονομία και τα κοινωνικά δίκτυα·

της επέκτασης παραδοσιακών αγορών στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της φαρμακευτικής βιομηχανίας, της ηλεκτρικής ενέργειας και των τραπεζών, μεταξύ άλλων·

του ανοίγματος νέων αγορών για τις ΜΜΕ·

της παροχής φυσικών πόρων και τροφίμων με την παράλληλη στήριξη της βιοποικιλότητας και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας·

της προώθησης της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας ως μηχανισμού βελτίωσης του κοινωνικοοικονομικού ιστού, της αποκάλυψης της παραοικονομίας ή της μείωσης της μετανάστευσης.

4.6

Η ΕΕ και η CELAC αντιμετωπίζουν προκλήσεις, αλλά έχουν και ευκαιρίες θετικής ανάπτυξης σε ζητήματα που έχουν καίρια σημασία και για τις δύο περιοχές, οι οποίες θα ενθαρρύνονταν σημαντικά από την κοινή δράση, μεταξύ άλλων:

στην εκπαίδευση και κατάρτιση ποιότητας για όλους·

στην αξιοπρεπή απασχόληση για γυναίκες και νέους·

στην κινητικότητα και την αναγνώριση δικαιωμάτων, ιδίως με την αξιοποίηση των διαπιστωμένων πλεονεκτημάτων του προγράμματος Erasmus για τις ανταλλαγές φοιτητών.

4.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα πρέπει να έχει ως στόχο την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, τη βελτίωση της επιχειρηματικής συνεργασίας και την υλοποίηση χρηματοοικονομικών αναπτυξιακών επενδύσεων· υπογραμμίζει την ανάγκη καταπολέμησης της άτυπης οικονομίας, της υπανάπτυξης και της χαμηλής ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ· ζητεί τη διευκόλυνση και τη βελτίωση της διπεριφερειακής κινητικότητας, με διασφάλιση της αμοιβαίας συνοχής των εργασιακών δικαιωμάτων και ενθάρρυνση του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.

4.8

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει θεμελιώδη σημασία να σταματήσει η αποσπασματική προσέγγιση της σχέσης των δύο περιοχών και να αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο η οικονομία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η βιώσιμη ανάπτυξη. Η συνεργασία και η αλληλοϋποστήριξη έχουν καίρια σημασία αν θέλουμε να προωθήσουμε ένα σχέδιο δράσης και ένα κοινό θεματολόγιο που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση των πιο σημαντικών προκλήσεων του κόσμου μας, όπως η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή και οι ένοπλες συγκρούσεις.

5.   Η συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών: περιορισμοί και προοπτικές

5.1

Η αξία, η παρουσία και η ενεργός συμμετοχή των οργανωμένων κοινωνιών πολιτών και των δύο περιοχών, καθώς επίσης και το γεγονός ότι ανταλλάσσουν εμπειρίες, προωθούν κοινά έργα και συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις που αποφασίζονται, πρέπει να διαφυλαχθούν και να αναγνωριστούν ως θεμελιώδη στοιχεία ενός νέου προτύπου στρατηγικής σχέσης.

5.2

Από την πλευρά της, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η κοινωνία πολιτών και των δύο περιοχών έχει μια μεγάλη ευκαιρία και μια μεγάλη πρόκληση, δεδομένου ότι η διπεριφερειακή σχέση πρέπει να αποκτήσει νέα διάσταση, η οποία δεν θα υπονομεύει ούτε θα παραβλέπει όσα έχουν επιτευχθεί, αλλά θα πρέπει να προχωρήσει με περισσότερο πολιτική και στρατηγική κατεύθυνση.

5.3   Περιορισμοί

5.3.1

Μολονότι τα τελευταία χρόνια η παρουσία της κοινωνίας πολιτών αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως ουσιώδες στοιχείο για την ενίσχυση της διπεριφερειακής στρατηγικής, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν ακόμα περιορισμοί που υπονομεύουν την πιο αποτελεσματική και αποδοτική συνεργασία, επειδή κυρίως:

η συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών δεν είναι επαρκώς θεσμοθετημένη·

παρατηρείται έλλειψη οικονομικών πόρων που να διασφαλίζουν την τακτική συμμετοχή στις δραστηριότητες και δράσεις·

υπάρχουν δυσχέρειες στην ανάπτυξη διαλόγου με τις αρχές κατά τρόπο ρυθμισμένο και ανοιχτό·

η έλλειψη διαφάνειας κατά τη διαπραγμάτευση συμφωνιών εμπορικής, κυρίως, φύσεως δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα ανάλυσης των εν λόγω συμφωνιών και τη μεταφορά των προτάσεων και των διεκδικήσεων της κοινωνίας στις οικείες αρχές·

η αύξηση των δομών παρακολούθησης των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί καθιστούν περίπλοκο και δύσκολο τον έλεγχό τους.

5.4   Προοπτικές

5.4.1

Η υπέρβαση αυτών των περιορισμών προϋποθέτει ένα σχέδιο δράσης και ένα θεματολόγιο που:

θα ενισχύσει με ρεαλιστικό, ισορροπημένο και φιλόδοξο τρόπο τη διαπεριφερειακή συνεργασία, εμφυσώντας μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε όλους τους παράγοντες της συνεργασίας και αυξάνοντας τη διαφάνεια της διαδικασίας·

θα προσφέρει κοινωνική νομιμοποίηση στους συμμετέχοντες, ενσωματώνοντας και αναπτύσσοντας πραγματικά σημαντικά θέματα για τους πολίτες και των δύο περιοχών·

θα συμπεριλάβει δράσεις που θα επιτρέψουν στην ΕΕ-CELAC να αναβαθμιστεί στη διεθνή σκηνή, διασφαλίζοντας την εφαρμογή των αρχών και αξιών που μοιράζονται οι δύο περιοχές και που τις χαρακτηρίζουν·

θα αναγνωρίσει τις ασυμμετρίες ως πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί, προτείνοντας μεταβατικούς μηχανισμούς υπέρβασης ή εξισορρόπησής τους.

5.5

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, για να ευοδωθούν κάθε είδους διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, έχει θεμελιώδη σημασία να θεσμοθετηθεί διαρθρωμένος διάλογος με την οργανωμένη κοινωνία πολιτών, ο οποίος θα διασφαλίζει την αποτελεσματική της συμμετοχή σε κάθε στάδιο των διαπραγματεύσεων, καθώς επίσης και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ αξιολογεί πολύ θετικά την ενεργοποίηση της μικτής συμβουλευτικής επιτροπής ΕΕ-Χιλής, στη σύσταση της οποίας συνέβαλε και η ίδια από κοινού με τις οργανώσεις της χιλιανής κοινωνίας πολιτών.

5.6

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οι σχέσεις μεταξύ της ευρωπαϊκής και της λατινοαμερικανικής κοινωνίας πολιτών έχουν ως πρωταρχικούς στόχους την εδραίωση της δημοκρατίας, τη βιώσιμη ανθρώπινη ανάπτυξη, τη δικαιοσύνη και την κοινωνική συνοχή, την προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος, την πλήρη τήρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της αξιοπρεπούς εργασίας.

5.7

Το γεγονός ότι η οργανωμένη κοινωνία πολιτών της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής δεν διαθέτει διαρθρωμένη και ευρεία πρόσβαση σε πληροφορίες έχει επισημανθεί πολλές φορές ως καίριο πρόβλημα κατά την παρακολούθηση των σχέσεων ΕΕ-Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής και ως ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια της έγκαιρης εκπόνησης προτάσεων από την κοινωνία πολιτών. Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι η πρόσβαση σε πληροφορίες πρέπει να αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς άξονες στις σχέσεις και των δύο περιοχών και, ως εκ τούτου, κρίνεται επιβεβλημένο να θεσπιστούν σαφείς κανόνες και διαδικασίες πρόσβασης και διάδοσης των πληροφοριών.

5.8

Αν τα συμβαλλόμενα μέρη των συμφωνιών εκτιμούν όντως τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών, τότε πρέπει να προβλέψουν εξαρχής τους απαραίτητους και επαρκείς υλικούς πόρους για όλους τους μηχανισμούς συμμετοχής που προβλέπονται στις συμφωνίες, ώστε να μπορούν οι εν λόγω μηχανισμοί να εκτελούν τα καθήκοντα που τους ανατίθενται.

5.9

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη μετατροπή του Ιδρύματος ΕΕ-ΛΑΚ σε διεθνή οργάνωση, που μπορεί να δώσει νέα δυναμική στη διπεριφερειακή εταιρική σχέση, ενώ επαναλαμβάνει την πρότασή της προς τους αρχηγούς κρατών της ΕΕ και της CELAC, η οποία διατυπώθηκε στη δήλωση του Σαντιάγο της Χιλής το 2012, προκειμένου το πρόγραμμα εργασίας του Ιδρύματος να συμπεριλάβει ισχυρή συνιστώσα αποτελεσματικής και πραγματικής συνεργασίας με τα θεσμικά όργανα που εκπροσωπούν τις οργανώσεις της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών των δύο ηπείρων.

5.10

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι πολιτικές και δράσεις που αποφασίζονται θα πρέπει οπωσδήποτε να βελτιώνουν τη συνοχή και τα θετικά αποτελέσματα της σχέσης μεταξύ των δύο περιοχών, προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα και η καταλληλότητά τους, καθώς και να διασφαλιστεί ότι οι αντίστοιχες κοινωνίες πολιτών τις ενστερνίζονται.

6.   Οι προτάσεις της κοινωνίας πολιτών

6.1

Στις 26 και 27 Οκτωβρίου 2017, θα διεξαχθεί στο Ελ Σαλβαδόρ η σύνοδος κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κοινότητας των Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (EΕ-CELAC). Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής έχουν ψυχρανθεί, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτή η σύνοδος κορυφής θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση των στρατηγικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.

6.2

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τους αρμόδιους πολιτικούς και των δύο περιοχών να έχουν δράση και παρουσία όλο και πιο αποτελεσματικές, να ενθαρρύνουν την προστασία του πλανήτη, να καταπολεμούν την κλιματική αλλαγή, να διαφυλάσσουν τη βιοποικιλότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη, να προωθούν την ευημερία των ανθρώπων, να συμβάλλουν στην εξάλειψη της φτώχειας, να διασφαλίζουν την κοινωνική και εδαφική συνοχή, να ενθαρρύνουν την ποιοτική εκπαίδευση και υγεία για όλους, την ισότητα των φύλων και τον πολιτισμό των λαών, να προασπίζουν την ειρήνη, να αξιοποιούν τον ρόλο των παγκόσμιων οργανισμών και να υποστηρίζουν την πολυμέρεια.

6.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί μέρος της αποστολής της την ενεργό συμμετοχή σε όλη τη διαδικασία οικοδόμησης ενός κόσμου, στον οποίο θα είναι δυνατή, μέσα από τις διαφορές και τον διάλογο, η ειρηνική συμβίωση. Ενός κόσμου στον οποίο όλες οι χώρες και όλοι οι λαοί θα μπορούν να διανύσουν την αναπτυξιακή τους πορεία και να οικοδομήσουν, με βάση τον πολιτισμό τους, μια δημοκρατική και ευημερούσα κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να έχει ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία.

6.4

Η ΕΟΚΕ καλεί όλους τους πολιτικούς ηγέτες της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής να αναγνωρίσουν και να αξιοποιήσουν τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών προκειμένου να συμπεριλάβουν όσο το δυνατόν περισσότερους κατοίκους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Χωρίς να θέλει να αποκλείσει κανέναν, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η θεσμική και θεσμοθετημένη συμμετοχή είναι αυτή που επιτρέπει τη διαρθρωμένη και αποτελεσματικότερη συμμετοχή.

6.5

Η προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας πρέπει να αναδειχθεί σε προτεραιότητα της πολιτικής για τη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής· στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να αναληφθούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τον σεβασμό και την τήρηση των θεμελιωδών συμβάσεων της ΔΟΕ, καθώς επίσης και να προβλεφθούν μηχανισμοί ελέγχου της τήρησής τους με τη συμμετοχή της κοινωνίας και των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε όλες τις πολιτικές και τις διαπραγματεύσεις ΕΕ-ΛΑΚ.

6.6

Στο υφιστάμενο γεωπολιτικό περιβάλλον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι συμφωνίες σύνδεσης, οι εμπορικές συμφωνίες, οι συμφωνίες πολιτικού διαλόγου και οι κοινές στρατηγικές εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά εργαλεία· σήμερα, όμως, δεν είναι τα μοναδικά πιθανά εργαλεία. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία σήμερα είναι να συνειδητοποιήσουν όσοι μοιράζονται τις ίδιες πολιτιστικές, ιστορικές και πολιτικές αξίες και απόψεις ότι πρέπει να δημιουργήσουν έναν στρατηγικό συνασπισμό που θα μπορεί να επηρεάζει τη διεθνή σκηνή. Οι συμφωνίες πρέπει να αποτελούν τη συνέπεια και όχι το εργαλείο αυτής της συνειδητοποίησης.

6.7

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τη σύναψη ολοκληρωμένης συμφωνίας πλαισίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της CELAC, στην οποία θα συμπεριληφθούν οι αρχές της δράσης στον τομέα του πολιτικού διαλόγου, της συνεργασίας και της βιώσιμης και οικονομικής ανάπτυξης. Η συμφωνία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας γεωπολιτικής παρέμβασης παγκοσμίου επιπέδου, στην οποία να καθορίζεται η μέθοδος παρέμβασης, όποτε και εφόσον διακυβεύονται οι κοινές αρχές και αξίες μας.

6.8

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει θεμελιώδη σημασία να αναγνωριστεί η συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών, ως παράγοντα που συμβάλλει στη δημιουργία μιας παγκόσμιας συνείδησης η οποία θα διευκολύνει, θα προωθεί και θα ενθαρρύνει παγκόσμιες λύσεις υπέρ της ειρήνης, της βιώσιμης ανάπτυξης, του δίκαιου εμπορίου και της ευημερίας όλων των λαών και περιοχών.

Βρυξέλλες, 21 Σεπτεμβρίου 2017.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Γιώργος ΝΤΆΣΗΣ


(1)  Το 2016 ξανάρχισαν οι διαπραγματεύσεις με τη Mercosur με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας σύνδεσης.

(2)  Ο πληθυσμός της Κοινής Αγοράς του Νότου (Mercosur) ανέρχεται σε 250 εκατομμύρια κατοίκους και ο αριθμός αυτός καθιστά τη Mercosur την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, με το ΑΕΠ της να προσεγγίζει τα δύο τρισ. δολάρια ΗΠΑ. Πάνω από το 5 % των άμεσων ξένων επενδύσεων της ΕΕ βρίσκονται στη Mercosur. Η ΕΕ αποτελεί τον κύριο επενδυτή στην περιοχή. Οι εξαγωγές της ΕΕ προς τη Mercosur ανήλθαν σε 41 633 εκατομμύρια ευρώ το 2016 και οι εισαγωγές της ΕΕ από τη Mercosur σε 40 330 εκατομμύρια ευρώ το ίδιο οικονομικό έτος. Η Κοινή Αγορά του Νότου αποτελεί τη δέκατη αγορά εξαγωγών της ΕΕ.