ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 22.11.2017

COM(2017) 800 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων για το 2018: Συνολική εκτίμηση

Συνοπτική παρουσίαση Στην παρούσα ανακοίνωση συνοψίζεται η αξιολόγηση από την Επιτροπή των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) για το 2018 που υποβλήθηκαν από δεκαοκτώ κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ (ΖΕ-18, στα οποία δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα που υπάγεται σε πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας του ΕΜΣ). Η Αυστρία και η Γερμανία υπέβαλαν προγράμματα βάσει της παραδοχής των αμετάβλητων πολιτικών, επειδή οι κυβερνήσεις τους δεν διέθεταν πλήρεις δημοσιονομικές εξουσίες κατά την υποβολή τους. Η Ισπανία υπέβαλε πρόγραμμα βασιζόμενο στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, λόγω καθυστερήσεων στη διαδικασία έγκρισης του προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 473/2013, η Επιτροπή αξιολόγησε τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων των κρατών μελών, καθώς και τη γενικότερη δημοσιονομική κατάσταση και τον δημοσιονομικό προσανατολισμό της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της. Η συνολική εκτίμηση των ΣΔΠ για το 2018 και ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός για τη ζώνη του ευρώ μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: 1.Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έχουν αναθεωρήσει τις προβολές για την ανάπτυξη σημαντικά προς τα άνω από την άνοιξη. Καθώς η οικονομία αυξάνεται πάνω από το δυνητικό της επίπεδο, το συνολικό παραγωγικό κενό μειώνεται περαιτέρω το 2017 και αναμένεται να αποκτήσει θετικό πρόσημο το 2018. Ωστόσο, η ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ χαρακτηρίζεται από ορισμένα μη τυπικά χαρακτηριστικά: υποτονικό δομικό πληθωρισμό και αύξηση των μισθών που δεν αντανακλούν τις βελτιώσεις στην αγορά εργασίας, όπως σηματοδοτούνται από τους τυπικούς δείκτες της αγοράς εργασίας, το μεγάλο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το επίμονο, αν και μειούμενο, επενδυτικό κενό. 2.Τα προγράμματα των κρατών μελών υποδηλώνουν ότι το συνολικό ονομαστικό έλλειμμα εξακολουθεί να παρουσιάζει πτωτική τάση χάρη σε κυκλικές βελτιώσεις. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, το έλλειμμα της ζώνης του ευρώ μειώνεται από 1,6% του ΑΕΠ το 2016 σε 1,1% το 2017. Το 2018, η εφαρμογή των προγραμμάτων των κρατών μελών θα οδηγούσε σε ονομαστικό έλλειμμα της τάξης του 0,9% του ΑΕΠ για τη ζώνη του ευρώ, το οποίο επιβεβαιώνεται επίσης από τις προβλέψεις της Επιτροπής. 3.Η εφαρμογή των ΣΔΠ θα μείωνε τον δείκτη χρέους της ζώνης του ευρώ, από 88% του ΑΕΠ το 2017 σε μόλις πάνω από 86% το 2018, χάρη στην ανοδική φάση του οικονομικού κύκλου και τα συνεχιζόμενα χαμηλά επιτόκια. Εκ πρώτης όψεως, το Βέλγιο και η Ιταλία δεν προβλέπεται να συμμορφωθούν με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους ούτε το 2017 ούτε το 2018, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής. Το ίδιο ισχύει και για τη Γαλλία, η οποία, σε περίπτωση έγκαιρης και διατηρήσιμης διόρθωσης του υπερβολικού της ελλείμματος, θα υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος από το 2018. 4.Μετά από οριακή διαρθρωτική βελτίωση το 2017, τα ΣΔΠ αντιστοιχούν σε ελαφρά αύξηση του διαρθρωτικού ελλείμματος της ζώνης του ευρώ το 2018, κατά 0,1% του ΑΕΠ, ενώ τα πλέον πρόσφατα Προγράμματα Σταθερότητας εξακολουθούσαν να προγραμματίζουν βελτίωση κατά 0,2% του ΑΕΠ συνολικά. Η Επιτροπή προβλέπει επίσης αύξηση κατά 0,1 εκατοστιαία μονάδα το 2018 για τη ζώνη του ευρώ. Ωστόσο, αυτή συγκαλύπτει σημαντικές διαφορές μεταξύ των προβλέψεων της Επιτροπής και των ΣΔΠ των επιμέρους κρατών μελών. 5.Όσον αφορά τη σύνθεση της δημοσιονομικής προσαρμογής, τα κράτη μέλη προβλέπουν μέτρια μείωση του κυκλικά προσαρμοσμένου δείκτη δαπανών. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στη μείωση των δαπανών για τόκους (-0,1% του ΑΕΠ), καθώς και στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών με ελαφρώς χαμηλότερο ρυθμό από τη δυνητική ανάπτυξη. Τα έκτακτα οφέλη από τις μειωμένες δαπάνες για τόκους θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να επιταχυνθεί η μείωση του χρέους. Οι δημόσιες επενδύσεις προγραμματίζεται να αυξηθούν ελαφρά το 2018, μετά από σταθερή μείωση μεταξύ του 2010 και του 2016. Ο δείκτης εσόδων αναμένεται να μειωθεί λόγω μέτρων που συνεπάγονται μείωση των εσόδων (-0,1% του ΑΕΠ), καθώς και υστερήσεων των εσόδων που ανέρχονται στο -0,2% του ΑΕΠ. 6.Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός της ζώνης του ευρώ, όπως μετράται από τη μεταβολή στο συνολικό διαρθρωτικό ισοζύγιο, είναι σε γενικές γραμμές ουδέτερος το 2018. Σε σύγκριση με το διαρθρωτικό ισοζύγιο, το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο δείχνει ελαφρά πιο επεκτατικό προσανατολισμό το 2018, καθώς δεν περιλαμβάνει τη συνεχιζόμενη πτώση των δαπανών για τόκους. Επίσης, η δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια, ένας δείκτης που προσεγγίζει την τιμή αναφοράς για τις δαπάνες που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δείχνει κάπως πιο επεκτατικό προσανατολισμό το 2017 και το 2018, τόσο σύμφωνα με τα ΣΔΠ όσο και βάσει των προβλέψεων της Επιτροπής. 7.Ένας γενικά ουδέτερος δημοσιονομικός προσανατολισμός σε συνολικό επίπεδο για τη ζώνη του ευρώ φαίνεται ενδεδειγμένος υπό το πρίσμα της τρέχουσας οικονομικής ανάκαμψης στη ζώνη του ευρώ, η οποία χαρακτηρίζεται από ορισμένα μη τυπικά χαρακτηριστικά, το χρέος που μας κληροδότησε η κρίση και την αναμενόμενη αναπροσαρμογή των αγορών στοιχείων ενεργητικού από την ΕΚΤ. 8.Η συνολική κατάσταση κρύβει σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, καθώς ορισμένα αντιμετωπίζουν την ανάγκη εξυγίανσης, ενώ άλλα έχουν κάποια δημοσιονομικά περιθώρια. Μια διαφοροποιημένη προσέγγιση στις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές είναι, ως εκ τούτου, απαραίτητη για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των στόχων της σταθεροποίησης της οικονομίας και της διασφάλισης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. 9.Συνολικά, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις θέσεις τους έναντι των οικείων μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων τους (ΜΔΣ). Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, έξι κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ καλύπτουν (Λιθουανία) ή υπερβαίνουν τον οικείο ΜΔΣ (Κύπρος, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα και Κάτω Χώρες) το 2017. Όλα προβλέπεται να παραμείνουν στο επίπεδο αυτό το 2018, ενώ ορισμένα εξ αυτών προβλέπεται να χρησιμοποιήσουν μέρος των δημοσιονομικών περιθωρίων τους. Σύμφωνα με το ΣΔΠ που βασίζεται στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, και η Γερμανία αναμένεται να χρησιμοποιήσει ορισμένα από τα δημοσιονομικά της περιθώρια. Η Ιρλανδία προβλέπεται να καλύψει τον οικείο ΜΔΣ το 2018, ενώ η Σλοβακία αναμένεται να σημειώσει σημαντική πρόοδο προς την κατεύθυνση αυτή. Ταυτόχρονα, για ορισμένα κράτη μέλη που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από τον οικείο ΜΔΣ, οι προβλέψεις της Επιτροπής δεν προβλέπουν σημαντική βελτίωση (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Σλοβενία) ή ακόμη και αναμένουν επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου (Βέλγιο και Γαλλία). Εκτός από τη Σλοβενία, πρόκειται επίσης για τα κράτη μέλη με τους υψηλότερους δείκτες χρέους. 10.Με στόχο την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των αναγκών σταθεροποίησης και των πιθανών προκλήσεων βιωσιμότητας, η Επιτροπή μπορεί να ασκεί τον βαθμό διακριτικής ευχέρειας που διαθέτει, όταν εκτιμά ότι υπάρχει απόκλιση από την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή. Ειδικότερα, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δημοσιονομική προσαρμογή που αποκλίνει από την απαιτούμενη τιμή αναφοράς μπορεί να θεωρηθεί επαρκής για την Ιταλία και τη Σλοβενία, με την προϋπόθεση ότι θα εξασφαλίσουν με αποτελεσματικό τρόπο την εν λόγω δημοσιονομική προσαρμογή το 2018. Ωστόσο, η εν λόγω προσαρμογή δεν φαίνεται ότι θα υλοποιηθεί, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής. Η αξιολόγηση των προγραμμάτων των επιμέρους κρατών μελών από την Επιτροπή μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: Η Επιτροπή δεν εντόπισε καμία ιδιαίτερα σοβαρή περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) στα ΣΔΠ για το 2018. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η σχεδιαζόμενη δημοσιονομική προσαρμογή υπολείπεται, ή υπάρχει κίνδυνος να υπολειφθεί, των απαιτήσεων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Όσον αφορά τις δεκαέξι χώρες που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ: - για έξι χώρες (Γερμανία, Λιθουανία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Φινλανδία και Κάτω Χώρες), διαπιστώνεται ότι τα ΣΔΠ συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ για το 2018. - για πέντε χώρες (Εσθονία, Ιρλανδία, Κύπρος, Μάλτα και Σλοβακία), διαπιστώνεται ότι τα ΣΔΠ σε γενικές γραμμές συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ για το 2018. Για τις χώρες αυτές, τα προγράμματα ενδέχεται να οδηγήσουν σε κάποια απόκλιση από τον ΜΔΣ κάθε χώρας ή από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξή του. - για πέντε χώρες (Βέλγιο, Ιταλία, Αυστρία, Πορτογαλία και Σλοβενία), τα ΣΔΠ ενέχουν κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ για το 2018. Τα ΣΔΠ που υποβλήθηκαν από τα εν λόγω κράτη μέλη ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντική απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του αντίστοιχου ΜΔΣ. Για το Βέλγιο και την Ιταλία, προβλέπεται επίσης η μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους. Όσον αφορά τις δύο χώρες που υπάγονται στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ (δηλαδή σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος): - για τη Γαλλία, η οποία θα μπορούσε να υπαχθεί στο προληπτικό σκέλος από το 2018, εάν επιτευχθεί έγκαιρη και διατηρήσιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, διαπιστώνεται ότι το ΣΔΠ ενέχει τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ για το 2018, δεδομένου ότι η Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017, προβλέπει σημαντική απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ και μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους το 2018. - για την Ισπανία, διαπιστώνεται ότι το ΣΔΠ συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ για το 2018, δεδομένου ότι η Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017, προβλέπει ότι το 2018 το ονομαστικό έλλειμμα θα είναι χαμηλότερο της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που προβλέπει η Συνθήκη, αν και δεν προβλέπεται να επιτευχθεί ο στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα και η δημοσιονομική προσπάθεια υπολείπεται αισθητά του συνιστώμενου επιπέδου.

1. Εισαγωγή

Η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ υποβάλλουν έως τις 15 Οκτωβρίου στην Επιτροπή σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) για το επόμενο έτος, με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση 1 .

Στα προγράμματα αυτά συνοψίζονται τα σχέδια προϋπολογισμών που υποβάλλουν οι κυβερνήσεις στα εθνικά κοινοβούλια. Η Επιτροπή διατυπώνει γνώμη για κάθε πρόγραμμα, αξιολογώντας κατά πόσο συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις του κράτους μέλους που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ).

Η Επιτροπή οφείλει επίσης να προβεί σε γενική αξιολόγηση της δημοσιονομικής κατάστασης και των προοπτικών για τη ζώνη του ευρώ στο σύνολό της.

Δεκαοκτώ κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ (στο εξής: ΖΕ-18 ή «ζώνη του ευρώ») 2 κλήθηκαν να διαβιβάσουν στην Επιτροπή τα ΣΔΠ τους για το 2018 έως τις 16 Οκτωβρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω δίπτυχου 3 . Η Ελλάδα, η οποία υπάγεται στο πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας του ΕΜΣ, δεν υποχρεούται να υποβάλει σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος, δεδομένου ότι το πρόγραμμα στήριξης προβλέπει ήδη στενή παρακολούθηση της δημοσιονομικής κατάστασης.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του κώδικα δεοντολογίας που αφορά το «δίπτυχο», η Αυστρία και η Γερμανία υπέβαλαν ΣΔΠ που βασίζονται στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, επειδή τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν μόνο υπηρεσιακές κυβερνήσεις χωρίς πλήρεις δημοσιονομικές εξουσίες μετά τις πρόσφατες εκλογές 4 . Οι νέες κυβερνήσεις των χωρών αυτών αναμένεται να υποβάλουν πλήρες ΣΔΠ μόλις αναλάβουν την εξουσία. Η Ισπανία έχει υποβάλει επίσης ΣΔΠ βασιζόμενο στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, δεδομένου ότι η διαδικασία για την έγκριση των προϋπολογισμών της κεντρικής κυβέρνησης και της κοινωνικής ασφάλισης καθυστέρησε σε σχέση με το σύνηθες χρονοδιάγραμμα. Αναμένεται να υποβάλει πλήρες ΣΔΠ το συντομότερο δυνατό.

Χωρίς να θίγουν τη δημοσιονομική αρμοδιότητα των κρατών μελών, οι γνώμες της Επιτροπής παρέχουν ενημερωμένες, τεκμηριωμένες συμβουλές πολιτικής, ιδίως για τις εθνικές κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια, για να διευκολύνεται η αξιολόγηση της συμμόρφωσης των σχεδίων προϋπολογισμών με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Με το δίπτυχο δημιουργείται μια ολοκληρωμένη εργαλειοθήκη για να αντιμετωπίζονται οι οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές ως ζήτημα κοινού ενδιαφέροντος στη ζώνη του ευρώ, όπως επιδιώκεται από τη Συνθήκη.

Επιπλέον, τον Ιούλιο του 2015, το Συμβούλιο κάλεσε την Ευρωομάδα να παρακολουθεί και να συντονίζει τις δημοσιονομικές πολιτικές στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ και τον συνολικό προσανατολισμό της δημοσιονομικής πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ προκειμένου να διασφαλιστεί η εφαρμογή ευνοϊκής για την ανάπτυξη και διαφοροποιημένης δημοσιονομικής πολιτικής 5 . Το Συμβούλιο συνέστησε στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, με την επιφύλαξη της εκπλήρωσης των απαιτήσεων του ΣΣΑ, «να συντονίσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές κατά τρόπο που διασφαλίζει ότι ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός της ζώνης του ευρώ συνάδει με τους κινδύνους βιωσιμότητας και τις συνθήκες του οικονομικού κύκλου».

Τον Νοέμβριο του 2016, η Επιτροπή πρότεινε μια επικαιροποιημένη σύσταση σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ, η οποία εγκρίθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 9 και 10 Μαρτίου 2017 και εκδόθηκε από το Συμβούλιο στις 21 Μαρτίου 2017 6 . Η εν λόγω σύσταση αποτελεί το υπόβαθρο για την αξιολόγηση της Επιτροπής. Στο πλαίσιο του ετήσιου κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή προτείνει επίσης μια νέα σύσταση σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ για την περίοδο 2018-2019 μαζί με την παρούσα δέσμη μέτρων 7 .

Τον Ιούλιο του 2017, το Συμβούλιο εξέδωσε ειδικές κατά χώρα συστάσεις, στις οποίες παρουσιάζεται η εκ μέρους της Επιτροπής προβλεπόμενη αντιμετώπιση των κρατών μελών για τα οποία ο πίνακας προσαρμογής συνεπάγεται δημοσιονομική προσαρμογή ίση ή ανώτερη από 0,5% του ΑΕΠ 8 . Στις αιτιολογικές σκέψεις αναφερόταν ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει στην ενίσχυση της εν εξελίξει ανάκαμψης και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο σημείωσε ότι η Επιτροπή προτίθεται να διενεργήσει συνολική αξιολόγηση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97, ιδίως με βάση την κυκλική κατάσταση του κράτους μέλους.

Ο στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι διττός. Πρώτον, παρέχει μια συνολική εικόνα της δημοσιονομικής πολιτικής στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ, με βάση την οριζόντια αξιολόγηση των ΣΔΠ. Η διαδικασία αυτή αντανακλά την οριζόντια αξιολόγηση των προγραμμάτων σταθερότητας η οποία πραγματοποιείται την άνοιξη, αλλά με εστίαση στο επόμενο έτος και όχι στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά προγράμματα. Δεύτερον, παρέχει μια συνοπτική επισκόπηση των ΣΔΠ σε επίπεδο χώρας, εξηγώντας την προσέγγιση της Επιτροπής κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσής τους με τις απαιτήσεις του ΣΣΑ. Η αξιολόγηση διαφοροποιείται ανάλογα με το αν ένα κράτος μέλος υπάγεται στο προληπτικό ή στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ και λαμβάνει επίσης υπόψη τις απαιτήσεις σε σχέση με το επίπεδο και τη δυναμική του δημόσιου χρέους.

2. Κύρια πορίσματα για τη ζώνη του ευρώ

Οικονομικές προοπτικές σύμφωνα με τα προγράμματα των κρατών μελών και τις προβλέψεις της Επιτροπής

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έχουν αναθεωρήσει σημαντικά προς τα άνω τις προβολές για την ανάπτυξη από την άνοιξη. Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές παραδοχές που περιλαμβάνονται στα ΣΔΠ, το συνολικό πραγματικό ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ (πλην Ελλάδας) αναμένεται πλέον να αυξηθεί κατά 2,2% το 2017 και κατά 2,0% το 2018. Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από το προβλεπόμενο στις προοπτικές ανάπτυξης για τα έτη αυτά, στο οποίο βασίζονται τα πλέον πρόσφατα προγράμματα σταθερότητας (βλ. πίνακα 1) και το οποίο ήταν 1,7% και για τα δύο έτη. Στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 προβλέπονται ομοίως ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης για τη ζώνη του ευρώ, ήτοι 2,2% το 2017 και 2,1% το 2018. Συνολικά, οι οικονομικές παραδοχές των ΣΔΠ δεν απέχουν πολύ από τις προβλέψεις της Επιτροπής (βλ. Παράρτημα IV, πίνακα 1). Αυτό μπορεί επίσης να συνδέεται με το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση τη Γερμανία και το Βέλγιο, πληρούν την απαίτηση του κανονισμού (ΕΕ) 473/2013 να βασίζεται το σχέδιο προϋπολογισμού, και εμμέσως, το ΣΔΠ, σε μακροοικονομικές προβλέψεις τις οποίες εκπονούν ή εγκρίνουν ανεξάρτητοι φορείς.

Καθώς η οικονομία μεγεθύνεται πάνω από το δυνητικό της επίπεδο, το παραγωγικό κενό μειώνεται περαιτέρω το 2017 και αναμένεται να αποκτήσει θετικό πρόσημο το 2018. Το συνολικό παραγωγικό κενό, τόσο βάσει των προβλέψεων της Επιτροπής όσο και βάσει των προγραμμάτων, αποκτά θετικό πρόσημο το 2018. Όλα τα ΣΔΠ δέχονται (εκ νέου υπολογισθέν) παραγωγικό κενό θετικό το 2018, ή, στην περίπτωση της Γαλλίας και της Φινλανδίας, μόνο οριακά αρνητικό 9 . 

Τόσο τα κράτη μέλη όσο και η Επιτροπή αναμένουν ότι ο ονομαστικός πληθωρισμός θα παραμείνει σταθερός και κάτω από το ποσοστό αναφοράς του 2%. Σύμφωνα με τα προγράμματα, ο ονομαστικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να φθάσει το 1,5% το 2017 και το 1,4% το 2018. Το ποσοστό αυτό είναι σε γενικές γραμμές αμετάβλητο σε σύγκριση με τις παραδοχές των προγραμμάτων σταθερότητας, ενώ και η Επιτροπή προβλέπει το ίδιο ποσοστό πληθωρισμού για τη ζώνη του ευρώ. Μόνο στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία ο πληθωρισμός αναμένεται να υπερβεί το 2%.

Η οικονομική επέκταση στη ζώνη του ευρώ συνεχίζεται, αλλά χαρακτηρίζεται από ορισμένα μη τυπικά χαρακτηριστικά. Η ανάκαμψη στην ζώνη του ευρώ έχει ενισχυθεί και η βάση της διευρύνεται σε όλες τις χώρες, σε ένα πλαίσιο σταθερής αύξησης της απασχόλησης και βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος. Ωστόσο, χαρακτηρίζεται από ορισμένα μη τυπικά χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, ο δομικός πληθωρισμός και η αύξηση των μισθών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα και δεν αντανακλούν τις βελτιώσεις στην αγορά εργασίας, όπως σηματοδοτούνται από τους τυπικούς δείκτες της αγοράς εργασίας. Ειδικότερα, η υποτονική αύξηση των μισθών φαίνεται να οφείλεται στην παραμένουσα πλεονάζουσα προσφορά στην αγορά εργασίας σε ορισμένες οικονομίες, στις προσδοκίες για χαμηλό πληθωρισμό, που επηρεάζουν τις διαπραγματεύσεις καθορισμού των μισθών, και στη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας. Τέλος, η ανάκαμψη φαίνεται να εξακολουθεί να στηρίζεται σε κατ’ εξαίρεση ευνοϊκούς παράγοντες όπως η διευκολυντική/χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν σκόπιμο να αποσύρονται σταδιακά μόνο τα μέτρα πολιτικής στήριξης της ανάπτυξης. Πράγματι, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι προτίθεται να κάνει χρήση της διακριτικής ευχέρειας που διαθέτει λαμβάνοντας υπόψη την κυκλική κατάσταση των κρατών μελών (βλ. πλαίσιο 1).

Πίνακας 1: Επισκόπηση των συνολικών οικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών (ΖΕ-18) για την περίοδο 2017-2018

Πηγή: Προγράμματα Σταθερότητας του 2017, σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων του 2018, φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Δημοσιονομικές προοπτικές σύμφωνα με τα προγράμματα και τις προβλέψεις της Επιτροπής

Το συνολικό ονομαστικό έλλειμμα αναμένεται να συνεχίσει την πτωτική τάση του χάρη σε κυκλικές βελτιώσεις. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, το έλλειμμα της ζώνης του ευρώ θα μειωθεί από 1,6% του ΑΕΠ το 2016 σε 1,1% το 2017. Σύμφωνα με τα ΣΔΠ αναμένεται οριακά υψηλότερο αποτέλεσμα για το έλλειμμα το 2017, σε ποσοστό 1,2%, ήτοι καλύτερο κατά 0,15 εκατοστιαία μονάδα σε σύγκριση με τον στόχο των προγραμμάτων σταθερότητας που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη την άνοιξη του 2017, όταν πάντως οι παραδοχές για την ανάπτυξη ήταν σημαντικά λιγότερο δυναμικές. Μεγάλη προς τα άνω αναθεώρηση του στόχου για το έλλειμμα του 2017 σε σύγκριση με το πρόγραμμα σταθερότητας γίνεται μόνο στην περίπτωση της Σλοβακίας. Το 2018, η εφαρμογή των προγραμμάτων των κρατών μελών θα οδηγούσε σε ονομαστικό έλλειμμα της τάξης του 0,9% του ΑΕΠ για τη ζώνη του ευρώ. Αυτό επιβεβαιώνει το συνολικό ονομαστικό έλλειμμα που προκύπτει από τα προγράμματα σταθερότητας της άνοιξης του 2017, παρά το καλύτερο από το προηγουμένως αναμενόμενο αποτέλεσμα για το 2017 και τη σημαντική προς τα άνω αναθεώρηση των αναπτυξιακών προοπτικών του 2018. Τούτο υποδηλώνει ότι η διαρθρωτική προσαρμογή έχει ελαφρώς αναθεωρηθεί προς τα κάτω σε σύγκριση με τα τελευταία προγράμματα σταθερότητας (βλ. κατωτέρω). Αν και υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δημοσιονομικών προγραμμάτων και των προβλέψεων της Επιτροπής για επιμέρους κράτη μέλη (βλ. παράρτημα IV, πίνακα 2), το συνολικό έλλειμμα του 2018 βάσει των προβλέψεων της Επιτροπής ευθυγραμμίζεται πλήρως με τα προγράμματα.

Επτά από τα 18 κράτη μέλη σχεδιάζουν πλεόνασμα στο ονομαστικό ισοζύγιο το 2018. Από τα κράτη μέλη που εμφανίζουν έλλειμμα, μόνο η Λετονία και η Φινλανδία σχεδιάζουν αύξηση του ονομαστικού ελλείμματος. Κανένα κράτος μέλος δεν σχεδιάζει έλλειμμα άνω της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ το 2018. Η Γαλλία σχεδιάζει να διορθώσει το υπερβολικό έλλειμμά της το 2017, όπως συνέστησε το Συμβούλιο, ενώ η Ισπανία σχεδιάζει να το διορθώσει εμπρόθεσμα το 2018. Η Σλοβακία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Γαλλία σχεδιάζουν σημαντικά μεγαλύτερα ελλείμματα από τα προβλεπόμενα στα οικεία προγράμματα σταθερότητας.

Το συνολικό πρωτογενές ισοζύγιο της ζώνης του ευρώ, που προκύπτει με την αφαίρεση των δαπανών για τόκους από το ονομαστικό ισοζύγιο, παρουσιάζει πλεόνασμα. Σχεδιάζεται να βελτιωθεί περαιτέρω, από 0,8% του ΑΕΠ το 2017 σε 0,9% του ΑΕΠ το 2018. Η Γαλλία, η Λετονία και η Φινλανδία είναι τα μόνα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που σχεδιάζουν πρωτογενές έλλειμμα το 2018.

Μετά βίας υπάρχει δημοσιονομική προσαρμογή κατά την περίοδο 2017-2018 στα δημοσιονομικά προγράμματα ή στις προβλέψεις, όπως μετράται από τη μεταβολή στο συνολικό διαρθρωτικό ισοζύγιο 10 . Συνολικά, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής το διαρθρωτικό ισοζύγιο της ζώνης του ευρώ αναμένεται να παραμείνει σταθερό το 2017. Σύμφωνα με τα (εκ νέου υπολογισθέντα) δημοσιονομικά προγράμματα, αναμένεται οριακή διαρθρωτική βελτίωση το 2017, όπως προβλέπουν και τα προγράμματα σταθερότητας. Για το 2018, τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων έχουν ως αποτέλεσμα ελαφρά επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου για τη ζώνη του ευρώ, κατά 0,1% του ΑΕΠ, ενώ τα πλέον πρόσφατα προγράμματα σταθερότητας εξακολουθούσαν να σχεδιάζουν βελτίωση κατά 0,2% του ΑΕΠ συνολικά (βλ. Παράρτημα IV, πίνακα 3). Η Επιτροπή προβλέπει επίσης επιδείνωση κατά 0,1 εκατοστιαία μονάδα το 2018 για τη ζώνη του ευρώ, όπως και τα δημοσιονομικά προγράμματα. Ωστόσο, αυτό συγκαλύπτει σημαντικές διαφορές με τα ΣΔΠ επιμέρους κρατών μελών. Ειδικότερα, η Επιτροπή προβλέπει σημαντικά μικρότερη διαρθρωτική προσαρμογή στο Βέλγιο, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Λιθουανία, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία (βλ. κατωτέρω). Στη ζώνη του ευρώ συνολικά, τούτο αντισταθμίζεται από το σταθερό διαρθρωτικό ισοζύγιο στη Γερμανία, σε σύγκριση με επέκταση κατά 0,5% του ΑΕΠ σύμφωνα με το ΣΔΠ της Γερμανίας.

Συνολικά, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφορές στις θέσεις των κρατών μελών σε σχέση με τους οικείους μεσοπρόθεσμους στόχους (ΜΔΣ) (βλέπε παράρτημα IV, διάγραμμα 5). Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, έξι κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ καλύπτουν (Λιθουανία) ή υπερβαίνουν τον οικείο ΜΔΣ (Κύπρος, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα και Κάτω Χώρες) το 2017 11 . Όλα προβλέπεται να παραμείνουν στο επίπεδο αυτό το 2018, ενώ ορισμένα από τα κράτη που υπερκάλυψαν τους στόχους τους προβλέπεται να χρησιμοποιήσουν μέρος των δημοσιονομικών περιθωρίων τους 12 . Σύμφωνα με το ΣΔΠ που βασίζεται στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, και η Γερμανία αναμένεται να χρησιμοποιήσει ορισμένα από τα δημοσιονομικά της περιθώρια 13 . Από τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη επιτύχει τον ΜΔΣ τους, η Ιρλανδία αναμένεται να τον καλύψει το 2018, ενώ η Σλοβακία αναμένεται να σημειώσει σημαντική πρόοδο προς την κατεύθυνση αυτή. Από την άλλη πλευρά, για ορισμένα κράτη μέλη που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από τον οικείο ΜΔΣ, η Επιτροπή επί του παρόντος προβλέπει ελάχιστη βελτίωση (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Σλοβενία) ή και αναμένει επιδείνωση (Βέλγιο και Γαλλία). Εκτός από τη Σλοβενία, πρόκειται επίσης για τα κράτη μέλη με τους υψηλότερους δείκτες χρέους (βλ. κατωτέρω). Σύμφωνα με τα (εκ νέου υπολογισθέντα) ΣΔΠ, σχεδιάζεται προσαρμογή μεγαλύτερου ύψους σε σύγκριση με τις προβλέψεις για τα εν λόγω κράτη μέλη, με ποσοστά που κυμαίνονται από 0,0% εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ στην περίπτωση της Γαλλίας έως 0,5% του ΑΕΠ στην περίπτωση της Σλοβενίας. Τέλος, επίσης η Εσθονία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Λετονία αναμένεται να απομακρυνθούν ακόμη περισσότερο από τον οικείο ΜΔΣ, παραμένοντας όμως σε απόσταση 1 εκατοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ.

Σε σύγκριση με το διαρθρωτικό ισοζύγιο, η δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια (DFE), που υπολογίζεται με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής, είναι κάπως πιο επεκτατική το 2017 και το 2018 14 . Η DFE εννοιολογικά είναι παρεμφερής με την τιμή αναφοράς για τις δαπάνες που προβλέπει το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ και δίνει το άθροισμα των προγραμματισμένων μέτρων για τα έσοδα και των εξελίξεων των πρωτογενών δαπανών σε σχέση με τον (μεσοπρόθεσμο) δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης. Υπολογιζόμενη με βάση τις προβλέψεις, η DFE υποδεικνύει επέκταση κατά σχεδόν 0,4 % του ΑΕΠ το 2017. Αυτό είναι κυρίως αποτέλεσμα αύξησης των πρωτογενών δαπανών που υπερβαίνει τη μεσοπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη, ενώ τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων είναι ουδέτερα το 2017. Η διαφορά σε σχέση με τη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου εξηγείται εν μέρει από το γεγονός ότι τα κέρδη από τόκους δεν λαμβάνονται υπόψη στην DFE 15 . Το 2018, η DFE υπολογιζόμενη βάσει των προγραμμάτων επιβεβαιώνει την ανάγνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου, υποδηλώνοντας σχεδόν ουδέτερο συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό των προγραμμάτων πολιτικής. Η αύξηση των πρωτογενών δαπανών στη ζώνη του ευρώ σχεδιάζεται να υπερβεί ελαφρώς τη μεσοπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη, ενώ τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων είναι μόλις οριακά επεκτατικά (βλ. κατωτέρω). Η DFE υπολογιζόμενη με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής ανέρχεται σε 0,25 % του ΑΕΠ, γεγονός που υποδηλώνει κάπως πιο επεκτατικό δημοσιονομικό προσανατολισμό το 2018 (βλέπε παράρτημα IV, διάγραμμα 4) 16 . 

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να συνεχίσει την πτωτική πορεία του, χάρη στην ανοδική φάση του οικονομικού κύκλου και τα συνεχιζόμενα χαμηλά επιτόκια. Το χρέος της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ, το οποίο κορυφώθηκε το 2014 σε ποσοστό περίπου 93 % του ΑΕΠ, αναμένεται να μειωθεί από 89,6 % του ΑΕΠ το 2016 σε ποσοστό μόλις κάτω του 88 % του ΑΕΠ το 2017, τόσο με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής όσο και με βάση τα προγράμματα των κρατών μελών. Τα προγράμματα αθροιστικά έχουν ως αποτέλεσμα περαιτέρω μείωση του χρέους σε μόλις άνω του 86 % του ΑΕΠ το 2018. Η μείωση το 2018 οφείλεται στο φαινόμενο χιονοστιβάδας που συμβάλλει στη μείωση του χρέους και στο πρωτογενές πλεόνασμα, ενώ η προγραμματισμένη προσαρμογή αποθεμάτων-ροών συμβάλλει στην αντίθετη κατεύθυνση. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, η μείωση του δείκτη χρέους θα είναι ελαφρώς μεγαλύτερη.

Όλα τα κράτη μέλη πλην Γαλλίας σχεδιάζουν μείωση του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ κατά την περίοδο 2017-2018 (βλ. παράρτημα IV, πίνακα 6). Στην περίπτωση της Γαλλίας, το χρέος αναμένεται να σταθεροποιηθεί λίγο κάτω από το 97 % του ΑΕΠ. Όλα τα κράτη μέλη ωφελούνται από το φαινόμενο χιονοστιβάδας που συμβάλλει στη μείωση του χρέους, ενώ και τα σχεδιαζόμενα πρωτογενή πλεονάσματα στα περισσότερα κράτη μέλη έχουν καθοδική επίδραση (βλ. παράρτημα IV, διάγραμμα 6). Σε γενικές γραμμές, οι αποκλίσεις ως προς την εξέλιξη του χρέους για το 2018 μεταξύ των προβλέψεων της Επιτροπής και των ΣΔΠ είναι σχετικά περιορισμένες, εξαιρουμένης της Κύπρου και της Σλοβενίας, όπου τα προγράμματα είναι πιο αισιόδοξα, και της Γερμανίας, όπου οι προβλέψεις της Επιτροπής είναι πιο αισιόδοξες. Η Ιταλία και η Πορτογαλία παραμένουν τα κράτη μέλη με το υψηλότερο επίπεδο δημόσιου χρέους, άνω του 120 % του ΑΕΠ, ενώ το Βέλγιο, η Κύπρος, η Γαλλία και η Ισπανία κυμαίνονται γύρω στο 100 % του ΑΕΠ. Δέκα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που υπέβαλαν ΣΔΠ υπόκεινται επί του παρόντος σε υποχρέωση μείωσης του χρέους βάσει της τιμής αναφοράς 17 . Εκ πρώτης όψεως, το Βέλγιο και η Ιταλία δεν προβλέπεται να συμμορφωθούν με την υποχρέωση αυτή το 2018, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής. Το ίδιο ισχύει και για τη Γαλλία, η οποία, σε περίπτωση έγκαιρης και διατηρήσιμης διόρθωσης του υπερβολικού της ελλείμματος, θα υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος από το 2018.

Σύνθεση της δημοσιονομικής προσαρμογής

Τα κράτη μέλη προβλέπουν μέτρια μείωση του κυκλικά προσαρμοσμένου δείκτη δαπανών, η οποία αντισταθμίζεται πλήρως από παρόμοια μείωση του δείκτη εσόδων. Σύμφωνα με τα προγράμματα, ο κυκλικά προσαρμοσμένος δείκτης δαπανών αναμένεται να μειωθεί κατά 0,25 εκατοστιαίες μονάδες, ωθούμενος από τη μείωση των δαπανών για τόκους, καθώς και από την αύξηση των πρωτογενών δαπανών με ρυθμό ελαφρώς χαμηλότερο από τη δυνητική ανάπτυξη. Συγκριτικά, οι προβλέψεις της Επιτροπής αναμένουν κάπως πιο δυναμικές εξελίξεις των πρωτογενών δαπανών, με αποτέλεσμα σταθερό κυκλικά προσαρμοσμένο δείκτη δαπανών. Τα κράτη μέλη σχεδιάζουν οι δαπάνες για κοινωνικές παροχές και αποζημιώσεις εργαζομένων να αυξηθούν λιγότερο από το ονομαστικό ΑΕΠ, γεγονός που συμβάλλει στη μείωση του δείκτη δαπανών (βλ. παράρτημα IV, διάγραμμα 8). Από την άλλη πλευρά, οι δημόσιες επενδύσεις σχεδιάζεται να αυξηθούν ελαφρά το 2018, μετά από σταθερή μείωση μεταξύ του 2010 και του 2016. Οι προβλέψεις της Επιτροπής επιβεβαιώνουν την ελαφρά αυτή επανεξισορρόπηση των δημόσιων δαπανών. Οι δαπάνες για τόκους, τόσο στα προγράμματα όσο και στις προβλέψεις της Επιτροπής, μειώνονται κατά 0,1 εκατοστιαία μονάδα σε 1,9 % του ΑΕΠ το 2018. Το 2012, κατά την κορύφωση της κρίσης δημόσιου χρέους, οι δαπάνες για τόκους ανήλθαν σε 3,0 % του ΑΕΠ. Όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Κύπρο, υποθέτουν περαιτέρω μείωση του τεκμαρτού επιτοκίου εξυπηρέτησης του ανεξόφλητου χρέους. Κατά μέσον όρο, το τεκμαρτό επιτόκιο στο οποίο βασίζονται τα ΣΔΠ μειώνεται από 2,25 % το 2017 σε 2,15 % το 2018, ποσοστό που συμφωνεί με τις παραδοχές της Επιτροπής.

Ο δείκτης εσόδων αναμένεται να μειωθεί λόγω μέτρων που συνεπάγονται μείωση των εσόδων, καθώς και υστερήσεων των εσόδων. Το συνολικό αυξητικό του ελλείμματος αποτέλεσμα των αναφερόμενων μέτρων στο σκέλος των εσόδων ανέρχεται σε 0,1 % του ΑΕΠ σύμφωνα με τα προγράμματα, ενώ τα κράτη μέλη αναμένουν επίσης υστερήσεις εσόδων ίσες σχεδόν με 0,2 % του ΑΕΠ, σε σύγκριση με ό,τι θα μπορούσε να αναμένεται με βάση τις προοπτικές για ονομαστική αύξηση (βλ. Παράρτημα IV, πίνακα 8) 18 . Η μείωση του δείκτη εσόδων οφείλεται κυρίως στη μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και σε μείωση των μη φορολογικών εσόδων. Σύμφωνα με τα προγράμματα, τόσο οι άμεσοι όσο και οι έμμεσοι φόροι παραμένουν αμετάβλητοι ως ποσοστό του ΑΕΠ. Οι προβλέψεις της Επιτροπής αναφέρουν παρόμοιο αντίκτυπο των μέτρων σχετικά με τα έσοδα και της υστέρησης των εσόδων.

Αξιολόγηση του προσανατολισμού της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ

Συνολικά, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός της ζώνης του ευρώ αναμένεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές ουδέτερος κατά την περίοδο 2017-2018. Μετά από σημαντική δημοσιονομική εξυγίανση μεταξύ 2011 και 2013, ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός κατέστη σε γενικές γραμμές ουδέτερος κατά τα επόμενα έτη. Εκτιμάται ότι θα παραμείνει ουδέτερος το 2017. Όπως μετράται με βάση τη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου, τόσο το σύνολο των ΣΔΠ των κρατών μελών όσο και οι προβλέψεις της Επιτροπής υποδηλώνουν τη συνέχιση ενός ουδέτερου σε γενικές γραμμές δημοσιονομικού προσανατολισμού το 2018, με οριακή μόνο επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου. Η εξέλιξη του διαρθρωτικού πρωτογενούς ισοζυγίου δείχνει ελαφρά πιο επεκτατικό προσανατολισμό το 2018 (βλ. παράρτημα IV, πίνακα 4), καθώς δεν περιλαμβάνει τη συνεχιζόμενη πτώση των δαπανών για τόκους. Αυτό επιβεβαιώνεται επίσης από την δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια (βλ. ανωτέρω), υπολογιζόμενη με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής (βλ. παράρτημα IV, διάγραμμα 4).

Ένας ουδέτερος σε γενικές γραμμές δημοσιονομικός προσανατολισμός σε συνολικό επίπεδο για τη ζώνη του ευρώ φαίνεται ακόμη ενδεδειγμένος υπό το πρίσμα της τρέχουσας οικονομικής ανάκαμψης, η οποία ενισχύεται, αλλά εξακολουθεί να είναι ελλιπής. Αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε μια συγκυρία ύπαρξης χρέους που επιμένει και που αποτελεί κληροδότημα της κρίσης. Η επίτευξη της σωστής ισορροπίας ανάμεσα στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρας, και τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης είναι καθοριστικής σημασίας. Πράγματι, ο προσανατολισμός της δημοσιονομικής θέσης το 2017-2018 πρέπει να αξιολογηθεί σε σχέση με τον διττό στόχο της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και της βραχυπρόθεσμης μακροοικονομικής σταθεροποίησης. Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα προϋποθέτει ότι το δημόσιο χρέος τίθεται και διατηρείται σε βιώσιμη τροχιά, λαμβάνοντας υπόψη το σημερινό επίπεδο του χρέους και τις προβολές για μελλοντικές δαπάνες που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού. Ενώ η μακροοικονομική σταθεροποίηση μπορεί να εκφραστεί σε όρους κάλυψης του παραγωγικού κενού με τον κατάλληλο ρυθμό σε βραχυπρόθεσμη έως μεσοπρόθεσμη βάση, θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη άλλα οικονομικά στοιχεία, όπως το ύψος του πληθωρισμού, την υποτονικότητα (πλεονάζουσα προσφορά) στην αγορά εργασίας και την ανάγκη εναλλαγής από τις εξωτερικές στις εγχώριες πηγές ανάπτυξης.

Διάγραμμα 1: Πραγματικό μακροπρόθεσμο επιτόκιο (%) και δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια (% του δυνητικού ΑΕΠ), ζώνη του ευρώ

Πηγή: φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2017

Σημείωση: Πραγματικό μακροπρόθεσμο επιτόκιο +1,0 θεωρείται σε γενικές γραμμές σύμφωνο με τη δυνητική ανάπτυξη εντός του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων

Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη την ιδιαίτερα διευκολυντική νομισματική πολιτική σε ένα περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού. Η νομισματική πολιτική είναι ιδιαίτερα διευκολυντική κατά τα τελευταία έτη στη ζώνη του ευρώ. Η ΕΚΤ έχει λάβει μια σειρά μέτρων χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων μειώσεων των επιτοκίων πολιτικής που κατέστησαν αρνητικά, στοχευμένων πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, προγραμμάτων αγοράς στοιχείων ενεργητικού και ενδείξεων σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής. Συνολικά, τα μέτρα αυτά έδωσαν σημαντική ώθηση στην οικονομία μέσω της νομισματικής πολιτικής. Πρόσφατα, η ΕΚΤ αποφάσισε να αναπροσαρμόσει το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού από τον Ιανουάριο 2018 και εξής, υπό το πρίσμα της ολοένα και πιο εύρωστης και ευρείας οικονομικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ. Συγχρόνως, θεωρήθηκε ότι εξακολουθούν να είναι αναγκαία σε μεγάλο βαθμό νομισματικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας, δεδομένου ότι οι πιέσεις στις εγχώριες τιμές εξακολουθούσαν να είναι αδύναμες εν γένει, ενώ οι οικονομικές προοπτικές και η πορεία του πληθωρισμού εξακολούθησαν να εξαρτώνται από τη συνέχιση της στήριξης από τη νομισματική πολιτική. Παρά την παραδοχή για συνέχιση των ευνοϊκών όρων χρηματοδότησης, σύμφωνα με τις τελευταίες μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ, αναμένεται ότι ο ονομαστικός πληθωρισμός θα ενισχυθεί σταδιακά και μόνο και θα παραμείνει σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα από το 2 % κατά την περίοδο 2017-2019. Αυτό συμφωνεί σε γενικές γραμμές και με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον πληθωρισμό.

Ο κοινός προσανατολισμός της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής (το «μείγμα πολιτικής») μπορεί να συναχθεί αντιστοίχως από την εξέλιξη των όρων χρηματοδότησης (π.χ. πραγματικό μακροπρόθεσμο επιτόκιο) και των δημοσιονομικών προσπαθειών (π.χ. δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια). Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 1, οι όροι χρηματοδότησης χαλάρωσαν σημαντικά μεταξύ 2011 και 2012, χάρη στην παρέμβαση της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι όροι χρηματοδότησης εξακολούθησαν στη συνέχεια να χαλαρώνουν μετά το 2013, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Πράγματι, ενώ η ΕΚΤ κατόρθωσε να ασκήσει πίεση για τη μείωση των ονομαστικών μακροπρόθεσμων επιτοκίων με πρόσθετα μέτρα, οι προσδοκίες για τον μακροπρόθεσμο πληθωρισμό μειώθηκαν επίσης και άρχισαν να κινούνται ανοδικά μόλις προς τα τέλη του 2016. Οι όροι χρηματοδότησης αναμένεται να καταστούν λιγότερο χαλαροί το 2018, όταν το παραγωγικό κενό της ζώνης του ευρώ προβλέπεται τελικά να κλείσει. Το 2018, τα μέσα πραγματικά μακροπρόθεσμα επιτόκια αναμένεται να αυξηθούν, καθώς η αναμενόμενη σταδιακή αύξηση των ονομαστικών επιτοκίων πρόκειται να συνοδευθεί από σχετικά πιο περιορισμένη άνοδο των πληθωριστικών προσδοκιών σε μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα 19 . Ωστόσο, οι όροι χρηματοδότησης αναμένεται να παραμείνουν πολύ ευνοϊκοί συνολικά.

Η συνολική κατάσταση της ζώνης του ευρώ παρά ταύτα υποκρύπτει σημαντικές διαφορές σε εθνικό επίπεδο, εφόσον ορισμένες χώρες αντιμετωπίζουν την ανάγκη εξυγίανσης, ενώ άλλες έχουν κάποια δημοσιονομικά περιθώρια (βλ. διαγράμματα 2 και 3). Ενώ στα περισσότερα κράτη μέλη τα παραγωγικά κενά αναμένεται να είναι θετικά το 2018, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική υποτονικότητα της οικονομίας σε αρκετά κράτη μέλη 20 . Από την άλλη πλευρά, ορισμένα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν υψηλούς κινδύνους βιωσιμότητας. Με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, έχει διενεργηθεί εκτίμηση του κινδύνου βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τα σημερινά επίπεδα χρέους και το πρωτογενές ισοζύγιο, καθώς και το αναμενόμενο κόστος της γήρανσης του πληθυσμού 21 . Κανένα κράτος μέλος δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει βραχυπρόθεσμα κινδύνους βιωσιμότητας. Με βάση την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, καθώς και τον υπολογισμό του δείκτη S1, το Βέλγιο, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Φινλανδία φαίνεται να αντιμετωπίζουν υψηλούς μεσοπρόθεσμους κινδύνους, ενώ για την Κύπρο, τη Λιθουανία, την Αυστρία και τη Σλοβενία εκτιμάται ότι οι μεσοπρόθεσμοι κίνδυνοι είναι μέτριοι 22 .

Μια διαφοροποιημένη προσέγγιση στις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές είναι, ως εκ τούτου, απαραίτητη για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των στόχων της σταθεροποίησης της οικονομίας και της διασφάλισης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Ωστόσο, με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής, η αναμενόμενη δημοσιονομική προσαρμογή είναι σχετικά περιορισμένη ή και αρνητική για ορισμένα κράτη μέλη με υψηλό χρέος, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Γαλλία. Τα προγράμματα αυτών των κρατών μελών είναι κάπως πιο αισιόδοξα, αλλά απαιτούν πρόσθετα μέτρα προκειμένου να επιτευχθεί η στοχοθετημένη προσπάθεια, όπως καθορίζεται από τα κράτη μέλη στο οικείο ΣΔΠ. Όσον αφορά το μέλλον, ενδέχεται να απαιτηθεί περαιτέρω δημοσιονομική προσπάθεια στα κράτη μέλη που χαρακτηρίζονται από υψηλό δείκτη χρέους προς ΑΕΠ, ιδίως σε περίπτωση επίμονα μέτριων προοπτικών ανάπτυξης και αυξανόμενων επιτοκίων, δεδομένων των σημερινών ιστορικά χαμηλών επιπέδων τους.

Διάγραμμα 2: Δημοσιονομικός χάρτης για τη ζώνη του ευρώ το 2018

 Σημείωση: Βασίζεται στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η καλή (κακή) οικονομική συγκυρία μετρείται με το κενό παραγωγής το 2018, ως ποσοστό του δυνητικού ΑΕΠ, το οποίο υπολογίζεται σύμφωνα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία. Οι ανάγκες εξυγίανσης ή τα φορολογικά περιθώρια μετρούνται με τον δείκτη S1 της Επιτροπής (δείκτη κινδύνων για τη βιωσιμότητα), ως ποσοστό του ΑΕΠ, με βάση τους υπολογισμούς για τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017 και λαμβάνοντας το 2017 ως έτος βάσης.

Διάγραμμα 3: Μεταβολή στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο το 2018 στα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων σε σχέση με τις ανάγκες βιωσιμότητας και σταθεροποίησης (% του ΑΕΠ)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 και των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων.

Πώς διαβάζεται το παρόν διάγραμμα:

Το κριτήριο της βιωσιμότητας βασίζεται στον δείκτη S1 και υποθέτει ότι 25 % έως 50 % των μεταβολών στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο υλοποιείται το 2017, κάτι που αντιστοιχεί κατά το μάλλον ή ήττον σε επίσπευση της προσπάθειας εξυγίανσης εάν ο S1 είναι θετικός. Για τις χώρες με αρνητικό S1, αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχει κάποιο περιθώριο για επεκτατικές πολιτικές για να υπάρξει ανταπόκριση σε πιθανές ανάγκες σταθεροποίησης.

Το κριτήριο της σταθεροποίησης μετράται ως η μεταβολή στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο για την οποία η δημοσιονομική πολιτική μειώνει κατά 25 % (μικρή μπλε ράβδος) ή 50 % (μεγάλη μπλε ράβδος) το παραγωγικό κενό που θα προέκυπτε από σενάριο ουδέτερης δημοσιονομικής πολιτικής το 2018. Με άλλα λόγια, αυτή η μείωση του παραγωγικού κενού κατά 25 % ή 50 % επιτυγχάνεται επιπλέον της αυθόρμητης μείωσης του παραγωγικού κενού, όπως προβλέφθηκε στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (διορθωμένο με την παραδοχή ουδέτερου δημοσιονομικού προσανατολισμού). Αυτό προϋποθέτει ότι η δημοσιονομική πολιτική διαδραματίζει πάντοτε αντικυκλικό ρόλο, είτε υποστηρίζοντας την κάλυψη του παραγωγικού κενού είτε μετριάζοντας τη διεύρυνσή του. Εάν η παραδοχή ουδέτερης δημοσιονομικής πολιτικής συνεπάγεται ότι το παραγωγικό κενό αλλάζει πρόσημο, τότε ο στόχος της σταθεροποίησης συμπληρώνει την κάλυψη του παραγωγικού κενού κατά 100 %, έτσι ώστε να αποφευχθεί η φιλοκυκλικότητα.

Οι κόκκινοι σταυροί απεικονίζουν τις σχεδιαζόμενες μεταβολές στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο που παρουσίασαν τα κράτη μέλη στα οικεία σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων του 2017, όπως υπολογίστηκαν εκ νέου από την Επιτροπή με τη χρησιμοποίηση της από κοινού συμφωνηθείσας μεθοδολογίας για τη δυνητική παραγωγή. Οι πράσινες κουκίδες απεικονίζουν τη μεταβολή του διαρθρωτικού πρωτογενούς ισοζυγίου σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, η οποία προκύπτει με την παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής.

3. Επισκόπηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων

Η γνώμες της Επιτροπής για τα ΣΔΠ εστιάζονται στη συμμόρφωση με το ΣΣΑ και τις συστάσεις που εκδίδονται σε αυτήν τη βάση. Για τα κράτη μέλη που υπόκεινται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ), οι γνώμες της Επιτροπής καταγράφουν την πρόοδο στη διόρθωση των υπερβολικών ελλειμμάτων όσον αφορά και τους δύο στόχους, τόσο το ονομαστικό έλλειμμα, όσο και τη διαρθρωτική προσπάθεια. Για τα κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ, οι γνώμες της Επιτροπής αξιολογούν την επίτευξη, ή την πρόοδο προς την κατεύθυνση της επίτευξης, των ανά χώρα μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων (ΜΔΣ), καθώς και τη συμμόρφωση με τον κανόνα για το χρέος, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον τα σχέδια είναι σύμφωνα με το ΣΣΑ, αλλά και με τις δημοσιονομικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις που περιλαμβάνονται στις συστάσεις του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017.  23  

Όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που δεν υπάγονται σε πρόγραμμα υπέβαλαν ΣΔΠ εγκαίρως, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013. Σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα δεοντολογίας που αφορά το «δίπτυχο», δύο χώρες, Αυστρία και Γερμανία, υπέβαλαν ΣΔΠ που βασίζεται στην παραδοχή ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αλλαγή πολιτικής, λόγω της υπηρεσιακής κυβέρνησης στις χώρες αυτές. Οι νέες κυβερνήσεις των χωρών αυτών αναμένεται να υποβάλουν πλήρες ΣΔΠ μόλις αναλάβουν την εξουσία. Η Ισπανία υπέβαλε ΣΔΠ βασιζόμενο στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, αν και η κυβέρνηση δεν θεωρείται υπηρεσιακή. Στην επιστολή της με ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 2017, η Επιτροπή κάλεσε την Ισπανία να υποβάλει επικαιροποιημένο ΣΔΠ το συντομότερο δυνατό. Η απελθούσα κυβέρνηση των Κάτω Χωρών υπέβαλε ΣΔΠ εμπρόθεσμα και η νέα κυβέρνηση υπέβαλε προσθήκη στο ΣΔΠ με συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με νέα μέτρα. Επειδή η προσθήκη δεν περιλαμβάνει πίνακες που πληρούν τις απαιτήσεις του κώδικα δεοντολογίας, οι αρχές θα πρέπει να υποβάλουν επικαιροποιημένους πίνακες χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Κανένα ΣΔΠ δεν θεωρήθηκε ότι συνιστά «ιδιαίτερα σοβαρή απόκλιση» από το ΣΣΑ, όπως αναφέρεται στο άρθρο 7 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013. Ωστόσο, ορισμένα από τα υποβληθέντα προγράμματα προκαλούν ανησυχίες. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή απέστειλε επιστολές στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Πορτογαλία στις 27 Οκτωβρίου 2017 ζητώντας περαιτέρω πληροφορίες και τόνισε ορισμένες προκαταρκτικές παρατηρήσεις σε σχέση με το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος. Τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη απάντησαν στα τέλη Οκτωβρίου. Οι πληροφορίες που περιέχονται στις επιστολές έχουν ληφθεί υπόψη στην αξιολόγηση των δημοσιονομικών εξελίξεων και κινδύνων από την πλευρά της Επιτροπής. Στην περίπτωση της Ιταλίας, ο δείκτης χρέους άνω του 130 % του ΑΕΠ αποτελεί λόγο ανησυχίας. Η βελτίωση των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών συνθηκών δημιουργεί μια ευκαιρία για την επιτάχυνση της μείωσης του δημόσιου χρέους. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες για τη συνολική στρατηγική της κυβέρνησης και τα συγκεκριμένα μέτρα που σχεδιάζονται για να τεθεί αποφασιστικά ο δείκτης χρέους σε καθοδική πορεία, η οποία θα εξασφάλιζε τη συμμόρφωση με το κριτήριο του χρέους. Επειδή σημαντική αβεβαιότητα εξακολουθεί να περιβάλλει τις δημοσιονομικές προοπτικές για το 2017, η Επιτροπή σκοπεύει να επανεκτιμήσει τη συμμόρφωση της Ιταλίας με το κριτήριο του χρέους την άνοιξη του 2018, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία για το 2017 και τον τελικό προϋπολογισμό που θα εγκριθεί από το Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο του 2017.

Στους πίνακες 2α και 2β συνοψίζονται οι αξιολογήσεις των ΣΔΠ για τα επιμέρους κράτη μέλη, ανάλογα με τις γνώμες της Επιτροπής που εγκρίθηκαν στις 22 Νοεμβρίου, μαζί με την αξιολόγηση της προόδου όσον αφορά τις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Οι αξιολογήσεις γίνονται βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017. Για να διευκολυνθεί η σύγκριση, η αξιολόγηση των προγραμμάτων συνοψίζεται σε τρεις ευρείες κατηγορίες, οι οποίες έχουν διαφορετική σημασία, ανάλογα με το αν ένα κράτος μέλος υπόκειται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ή όχι:

·Συμμόρφωση: με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής, δεν υπάρχει καμία ανάγκη προσαρμογής των δημοσιονομικών προγραμμάτων στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση του προϋπολογισμού 2018 με τους κανόνες του ΣΣΑ.

·Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές: σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, το ΣΔΠ αναμένεται να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση σε γενικές γραμμές με τους κανόνες του ΣΣΑ.

Για τα κράτη μέλη που υπάγονται σε ΔΥΕ: ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018 είτε ο ενδιάμεσος στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα θα επιτευχθεί είτε το υπερβολικό έλλειμμα θα διορθωθεί έγκαιρα, παρατηρείται ότι οι δημοσιονομικές προσπάθειες είναι αισθητά χαμηλότερες από τις συνιστώμενες, γεγονός που καθιστά επισφαλή τη συμμόρφωση με τη σύσταση της ΔΥΕ.

Για τα κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ: σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, θα σημειωθεί κάποια απόκλιση από τον ΜΔΣ ή από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξή του, αλλά το κενό σε σχέση με την απαιτούμενη τιμή αναφοράς δεν θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει σημαντική απόκλιση από την συνιστώμενη προσαρμογή. Τα εν λόγω κράτη μέλη κρίνεται ότι έχουν συμμορφωθεί με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, κατά περίπτωση.

·Κίνδυνος μη συμμόρφωσης: σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, το ΣΔΠ δεν αναμένεται να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με τους κανόνες του ΣΣΑ.

Για τα κράτη μέλη που υπάγονται σε ΔΥΕ: σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, ούτε η συνιστώμενη δημοσιονομική προσπάθεια θα υλοποιηθεί ούτε ο ενδιάμεσος στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα θα επιτευχθεί ούτε το υπερβολικό έλλειμμα θα διορθωθεί εγκαίρως.

Για τα κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ: σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, θα σημειωθεί σημαντική απόκλιση από τον ΜΔΣ ή την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς την επίτευξή του και/ή μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, κατά περίπτωση.

Κανένα κράτος μέλος δεν έχει ζητήσει πρόσθετη ευελιξία για το 2018 σύμφωνα με την «από κοινού συμφωνηθείσα θέση σχετικά με την ευελιξία στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης» που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 12 Φεβρουαρίου 2016. Υπενθυμίζεται ότι το 2017 το Συμβούλιο ενέκρινε ευελιξία για τη Φινλανδία, τη Λετονία και τη Λιθουανία βάσει της ρήτρας διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και για τη Φινλανδία βάσει της ρήτρας επενδύσεων. Για τη Φινλανδία έχει εγκριθεί ευελιξία ενόψει της υλοποίησης μειζόνων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με θετικό αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, καθώς και εθνικών δαπανών για έργα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων. Για τη Λετονία, έχει εγκριθεί ευελιξία σε σχέση με μεταρρύθμιση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Η Λιθουανία ωφελείται από ευελιξία λόγω των μεγάλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας και του συνταξιοδοτικού συστήματος με θετικό αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

Ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της αυξημένης εισροής προσφύγων και των πρόσθετων μέτρων ασφαλείας. Οι διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 επιτρέπουν προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, προκειμένου να καλυφθούν αυτές οι πρόσθετες δαπάνες, στον βαθμό που η εισροή προσφύγων, καθώς και η σοβαρότητα των απειλών για την ασφάλεια, συνιστούν έκτακτες περιστάσεις, ο αντίκτυπός τους στα δημόσια οικονομικά είναι σημαντικός και δεν θα διακυβευόταν η βιωσιμότητα. Η Επιτροπή εξέτασε το ενδεχόμενο πιθανής προσωρινής απόκλισης για δαπάνες που αφορούν τους πρόσφυγες το 2015 και το 2016 (Βέλγιο, Ιταλία, Αυστρία, Σλοβενία και Φινλανδία). Για το 2017, έχει χορηγηθεί στην Αυστρία, την Ιταλία και τη Σλοβενία εκ των προτέρων πρόσθετο περιθώριο ανοχής για τις δαπάνες που σχετίζονται με τους πρόσφυγες. Ενώ δαπάνες για τους πρόσφυγες αναφέρονται και στο ΣΔΠ της Ιταλίας για το 2018 και στην απάντηση 24 στο αίτημα της Επιτροπής για την παροχή διευκρινίσεων σχετικά με τη σχεδιαζόμενη δημοσιονομική προσπάθεια της Ιταλίας, δεν έχει ζητηθεί πρόσθετη ευελιξία. Όσον αφορά τις δαπάνες που σχετίζονται με την ασφάλεια, είχε εγκριθεί ευελιξία το 2016 και το 2017 για το Βέλγιο, την Ιταλία και την Αυστρία· δεν ζητήθηκε περαιτέρω ευελιξία στα ΣΔΠ για το 2018. Η Επιτροπή θα προβεί σε τελική αξιολόγηση, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα επιλέξιμα ποσά, με βάση τα καταγεγραμμένα στοιχεία που θα παρασχεθούν την άνοιξη του 2018 από τις αρχές. Την άνοιξη του 2017, η Επιτροπή έκρινε προσωρινά ότι η Ιταλία είναι επιλέξιμη για να της χορηγηθεί περιθώριο ανοχής σε σχέση με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις ενός προληπτικού επενδυτικού σχεδίου για την προστασία της εθνικής επικράτειας έναντι σεισμικών κινδύνων βάσει της ρήτρας ασυνήθων περιστάσεων. Αυτές οι δημοσιονομικές επιπτώσεις επιβεβαιώνονται στο ΣΔΠ για το 2018. Ωστόσο, το περιθώριο ανοχής θα πρέπει να επανεκτιμηθεί εκ των υστέρων την άνοιξη του 2018 βάσει των καταγεγραμμένων στοιχείων που θα παρασχεθούν από τις ιταλικές αρχές, ιδίως λόγω των αβεβαιοτήτων που περιβάλλουν την εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου.

Για ορισμένα κράτη μέλη (Κύπρο, Φινλανδία, Ιταλία και Σλοβενία), τα παραγωγικά κενά για το 2017, υπολογιζόμενα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία, φαίνεται να υπόκεινται σε ιδιαίτερη αβεβαιότητα, όπως υποδεικνύεται από το εργαλείο ελέγχου ευλογοφάνειας της Επιτροπής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατά την αξιολόγησή της του ΣΔΠ, η Επιτροπή ανέλυσε τις εκτιμήσεις του παραγωγικού κενού λεπτομερέστερα βάσει της προσέγγισης οριοθετημένης κρίσης, ακολουθώντας τις βελτιώσεις της μεθοδολογίας που ζητήθηκαν από το άτυπο Συμβούλιο ECOFIN του Άμστερνταμ του Απριλίου 2016. Η προσέγγιση της Επιτροπής είναι αμετάβλητη σε σχέση με εκείνη που εφαρμόστηκε κατά την αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων του 2017 και των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης του 2017. Για την Κύπρο και τη Φινλανδία, αν και το εργαλείο ευλογοφάνειας παρέχει ενδείξεις ιδιαίτερης αβεβαιότητας, η Επιτροπή δεν διαπίστωσε επαρκή λόγο να αποκλίνει από τις εκτιμήσεις βάσει της κοινής μεθοδολογίας, αφού έλαβε υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες. Για την Ιταλία, η προσέγγιση οριοθετημένης κρίσης θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει αρνητικό παραγωγικό κενό, σε σύγκριση με το θετικό παραγωγικό κενό που εκτιμάται ότι υπάρχει με βάση την κοινή μεθοδολογία. Για τη Σλοβενία, διαπιστώθηκε ότι η πιο εύλογη εκτίμηση θα έφερε τη Σλοβενία κοντά στα όρια μεταξύ καλής και κανονικής οικονομικής συγκυρίας το 2018. Για κανένα από τα δύο αυτά κράτη μέλη δεν θα επηρέαζε αυτό τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους. Επομένως, δεν θα είχε καμία επίπτωση στην αξιολόγηση των οικείων ΣΔΠ.

Τέλος, η Επιτροπή προέβη σε προκαταρκτική αξιολόγηση του βαθμού προόδου στην εφαρμογή των δημοσιονομικών - διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που περιγράφονται στις συστάσεις του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017. Η αξιολόγηση των ΣΔΠ συνοψίζεται στις ακόλουθες πέντε μεγάλες κατηγορίες: καμία πρόοδος, περιορισμένη πρόοδος, κάποια πρόοδος, ουσιαστική πρόοδος και πλήρης ανταπόκριση. Συνολική αξιολόγηση της προόδου που θα έχει επιτευχθεί όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων θα γίνει το 2018 στις ανά χώρα εκθέσεις και στο πλαίσιο των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2018 που θα εκδοθούν από το Συμβούλιο το 2018.

Πίνακας 2α: Επισκόπηση των επιμέρους γνωμών της Επιτροπής για τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων – κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ

Κράτη μέλη	Συνολική συμμόρφωση του ΣΔΠ με το ΣΣΑ		Πρόοδος στην εφαρμογή του δημοσιονομικού-διαρθρωτικού μέρους των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2017
	Γενικό συμπέρασμα ως προς τη συμμόρφωση το 2018 βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017	Συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους κατά το 2017 και το 2018
BE*	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ με βάση τα έτη 2016 και 2017 από κοινού, εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους.	Κάποια πρόοδος
DE***	Συμμόρφωση	2017: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους· 2018: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους.	Περιορισμένη πρόοδος
EE	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: καμία απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ· 2018: κάποια απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ.	α.α.
IE	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ με βάση τα έτη 2016 και 2017 από κοινού, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος· 2018: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ με βάση τα έτη 2017 και 2017 από κοινού, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος.	Κάποια πρόοδος
IT**	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους.	Κάποια πρόοδος
CY	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από τον ΜΔΣ· συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος· 2018: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από τον ΜΔΣ, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος.	Κάποια πρόοδος
LT	Συμμόρφωση	2017: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· 2018: υπερκάλυψη του ΜΔΣ.	Κάποια πρόοδος
LV	Συμμόρφωση	2017: καμία απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ· 2018: καμία απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ.	Κάποια πρόοδος
LU	Συμμόρφωση	2017: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· 2018: υπερκάλυψη του ΜΔΣ.	Περιορισμένη πρόοδος
MT	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· 2018: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από τον ΜΔΣ.	Κάποια πρόοδος
NL****	Συμμόρφωση	2017: υπερκάλυψη του ΜΔΣ· 2018: υπερκάλυψη του ΜΔΣ.	Κάποια πρόοδος
AT***	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ με βάση τα έτη 2016 και 2017 από κοινού, συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ με βάση τα έτη 2017 και 2018 από κοινού, συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους.	Κάποια πρόοδος
PT	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος εντός της επιτρεπόμενης ετήσιας απόκλισης· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος εντός της επιτρεπόμενης ετήσιας απόκλισης.	Περιορισμένη πρόοδος
SK	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ· 2018: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ·	Κάποια πρόοδος
SI	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος.	Κάποια πρόοδος
FI*	Συμμόρφωση	2017: καμία απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους· 2018: καμία απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους.	Κάποια πρόοδος

*    Η Επιτροπή εξέδωσε, στις 22 Μαΐου 2017, έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για το κράτος μέλος. Η έκθεση κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, μετά την αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων, το κριτήριο του χρέους θα πρέπει να θεωρηθεί ότι πληρούται.

**    Η Επιτροπή εξέδωσε, στις 22 Φεβρουαρίου 2017, έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης, στην οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, εάν τα πρόσθετα διαρθρωτικά μέτρα, ύψους τουλάχιστον 0,2 % του ΑΕΠ, τα οποία η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να εγκρίνει το αργότερο τον Απρίλιο του 2017 δεν έχουν θεσπιστεί με αξιόπιστο τρόπο μέχρι αυτή την ημερομηνία ώστε να μειωθεί το κενό όσον αφορά την σε γενικές γραμμές συμμόρφωση με το προληπτικό σκέλος το 2017 (και συνεπώς το 2016), το κριτήριο του χρέους θα πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν τηρείται στο παρόν στάδιο. Στις 22 Μαΐου 2017, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα απαιτούμενα πρόσθετα μέτρα εξυγίανσης για το 2017 είχαν εφαρμοστεί.

***    Το ΣΔΠ υποβλήθηκε από υπηρεσιακή κυβέρνηση με βάση την παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής.

****    Το ΣΔΠ που υποβλήθηκε από την απελθούσα κυβέρνηση έχει επικαιροποιηθεί με προσθήκη από τη νέα κυβέρνηση.

Πίνακας 2β: Επισκόπηση των επιμέρους γνωμών της Επιτροπής για τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων - Κράτη μέλη που υπάγονται στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ

Κράτη μέλη	Συνολική συμμόρφωση του ΣΔΠ με το ΣΣΑ		Πρόοδος στην εφαρμογή του δημοσιονομικού-διαρθρωτικού μέρους των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2017
	Γενικό συμπέρασμα ως προς τη συμμόρφωση το 2018 βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017	Συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του διορθωτικού σκέλους κατά το 2017 και το 2018 (ή του προληπτικού σκέλους, εάν συντρέχει περίπτωση)
ES	Συμμόρφωση σε γενικές γραμμές	2017: έχει επιτευχθεί ο ενδιάμεσος στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα, δεν έχει υλοποιηθεί η δημοσιονομική προσπάθεια· 2018: προβλέπεται ονομαστικό έλλειμμα κάτω του 3 %, ο στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα και η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα υλοποιηθούν.	Κάποια πρόοδος
FR*	Κίνδυνος μη συμμόρφωσης	2017: προβλέπεται ονομαστικό έλλειμμα μόλις κάτω του 3 % του ΑΕΠ, ο στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα και η δημοσιονομική προσπάθεια δεν θα υλοποιηθούν· 2018: κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του ΜΔΣ, εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωση με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος.	Περιορισμένη πρόοδος

*     Η Γαλλία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ, θα μπορούσε όμως να μετακινηθεί προς το προληπτικό σκέλος από το 2018, εάν επιτευχθεί έγκαιρη και διατηρήσιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. 

(1)

     Όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 473/2013 σχετικά με κοινές διατάξεις για την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης των υπερβολικών ελλειμμάτων των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ. Πρόκειται για τον ένα από τους δύο κανονισμούς του «δίπτυχου», που τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2013.

(2)

     Επομένως, στο υπόλοιπο της παρούσας ανακοίνωσης, ως ευρωζώνη αναφέρεται το σύνολο των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ με εξαίρεση την Ελλάδα.

(3)

     Δεδομένου ότι η καταληκτική ημερομηνία υποβολής (15 Οκτωβρίου) συνέπιπτε με Κυριακή το 2017, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες δικαίου, η προθεσμία παρατάθηκε έως τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου 2017.

(4)

     «Λεπτομερείς ρυθμίσεις για την εφαρμογή του δίπτυχου και κατευθυντήριες γραμμές για τη μορφή και το περιεχόμενο των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων, των προγραμμάτων οικονομικής εταιρικής σχέσης και των εκθέσεων έκδοσης τίτλων δημοσίου χρέους», εγκρίθηκε από το Συμβούλιο ECOFIN στις 9 Ιουλίου 2013 και τροποποιήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2014, διαθέσιμο στη διεύθυνση  http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/sgp/pdf/coc/2014-11-07_two_pack_coc_amended_en.pdf

(5)

     Σύσταση του Συμβουλίου, της 14ης Ιουλίου 2015, σχετικά με την εφαρμογή των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών που έχουν ως νόμισμα το ευρώ (ΕΕ C 272 της 18.8.2015, σ. 100).

(6)

     Βλ. Σύσταση του Συμβουλίου, της 21ης Μαρτίου 2017, σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (ΕΕ 2017/C92/01):    
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017H0324(01)&from=EL

(7)

     Βλ. COM(2017) 770 final.

(8)

     Πίνακας για τον προσδιορισμό της ετήσιας δημοσιονομικής προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου στο πλαίσιο του προληπτικού σκέλους του ΣΣΑ, όπως προβλέπεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 13ης Ιανουαρίου 2015, για την αξιοποίηση στο έπακρο της ελαστικότητας στο πλαίσιο των υφιστάμενων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, βλ.: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52015DC0012&from=EL

(9)

     Το παραγωγικό κενό με βάση τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων υπολογίζεται εκ νέου από την Επιτροπή βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα προγράμματα, με χρησιμοποίηση της από κοινού συμφωνηθείσας μεθοδολογίας. Το παραγωγικό κενό που αναφέρεται στα προγράμματα παραμένει εκ πρώτης όψεως αρνητικό στην περίπτωση του Βελγίου, της Γαλλίας και της Ιταλίας.

(10)

     Ως διαρθρωτικό ισοζύγιο νοείται το κυκλικά προσαρμοσμένο ισοζύγιο, χωρίς να υπολογίζονται τα έκτακτα και τα προσωρινά μέτρα. Τα διαρθρωτικά ισοζύγια των ΣΔΠ υπολογίζονται εκ νέου από την Επιτροπή βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα προγράμματα, με χρησιμοποίηση της από κοινού συμφωνηθείσας μεθοδολογίας.

(11)

     Βάσει των προγραμμάτων, και η Εσθονία επιτυγχάνει τον ΜΔΣ το 2017. Σχεδιάζει να παραμείνει στο επίπεδο αυτό, αλλά αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τα εκ νέου υπολογισθέντα στοιχεία.

(12)

     Ιδίως, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα και οι Κάτω Χώρες.

(13)

 Ωστόσο, αυτή η δημοσιονομική επέκταση δεν αντικατοπτρίζεται στις προβλέψεις της Επιτροπής, η οποία προβλέπει σταθερό διαρθρωτικό ισοζύγιο. Για τα συνολικά μεγέθη της ζώνης του ευρώ, ο λιγότερο επεκτατικός προσανατολισμός της Γερμανίας στις προβλέψεις της Επιτροπής αντισταθμίζεται από έναν σημαντικά πιο επεκτατικό ή λιγότερο συσταλτικό προσανατολισμό στις προβλέψεις σε σύγκριση με τα προγράμματα ορισμένων άλλων κρατών μελών (ιδίως του Βελγίου, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Λιθουανίας, των Κάτω Χωρών, της Πορτογαλίας, της Σλοβενίας).

(14)

     Η δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια (DFE) είναι δείκτης της δημοσιονομικής προσπάθειας. Συνδυάζει μια προσέγγιση από την κορυφή προς τη βάση στο σκέλος των δαπανών με προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή ή αφηγηματική προσέγγιση στο σκέλος των εσόδων. Εν ολίγοις, η DFE συνίσταται στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών αφαιρουμένων των κυκλικών συνιστωσών που σχετίζονται με το οικονομικό δυναμικό, αφενός, και στα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων (εξαιρουμένων των έκτακτων μέτρων), αφετέρου. Βλ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2013): Μέτρηση της δημοσιονομικής προσπάθειας, έκθεση σχετικά με τα δημόσια οικονομικά στην ΟΝΕ, μέρος 3 http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2013/pdf/ee-2013-4.pdf

(15)

     Εξάλλου, ο διαφορετικός ρυθμός ανάπτυξης αναφοράς στον οποίο βασίζεται ο υπολογισμός της DFE, διαδραματίζει κάποιον ρόλο.

(16)

     Η διαφορά με τα προγράμματα εξηγείται από την πιο δυναμική δομή των πρωτογενών δαπανών, ενώ τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων (εξαιρουμένων των έκτακτων) είναι σε γενικές γραμμές ουδέτερα, όπως συμβαίνει στα προγράμματα. Ο πιο επεκτατικός προσανατολισμός της DFE σε σύγκριση με την ανάγνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου εξηγείται από το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνει έκτακτα έσοδα από τόκους και βασίζεται σε χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης αναφοράς, ο οποίος μόνο εν μέρει αντισταθμίζει την επίπτωση των υστερήσεων στα έσοδα, που επηρεάζει τη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου.

(17)

     Ή στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος κατά τα τρία έτη που έπονται της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος.

(18)

     Η συνολική ελαστικότητα εσόδων προς το ΑΕΠ, τόσο στα προγράμματα όσο και στις προβλέψεις της Επιτροπής, είναι περίπου 0,9, σε σύγκριση με τυπική ελαστικότητα εσόδων προς παραγωγικό κενό ίση με 1.

(19)

     Τα μακροπρόθεσμα επιτόκια προκύπτουν από το επιτόκιο ανταλλαγής (swap) 10 ετών αποπληθωρισμένο με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.

(20)

     Όπως αναφέρεται στην ενότητα 3, οι εκτιμήσεις του παραγωγικού κενού ορισμένων κρατών μελών φαίνεται να υπόκεινται σε ιδιαίτερη αβεβαιότητα.

(21)

     Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση των κινδύνων δημοσιονομικής βιωσιμότητας παρουσιάζεται στην έκθεση δημοσιονομικής βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2015 (Ευρωπαϊκή Οικονομία, Institutional Paper αριθ. 018, Ιανουάριος 2016) και στο Debt Sustainability Monitor 2016 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ευρωπαϊκή Οικονομία, Institutional Paper αριθ. 047, Ιανουάριος 2017). Τα εν λόγω επικαιροποιημένα αποτελέσματα, με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017 της Επιτροπής, θα παρουσιαστούν στο προσεχές Debt Sustainability Monitor 2017 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

(22)

     Ο δείκτης βιωσιμότητας S1 της Επιτροπής δείχνει τη συνολική προσπάθεια που απαιτείται κατά την περίοδο 2020-2024 (τα πέντε έτη πέραν του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων), ώστε να μειωθεί το χρέος στο 60 % του ΑΕΠ έως το 2032, λαμβάνοντας υπόψη τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που συνδέονται με τη δημογραφική γήρανση. Υποδεικνύει πρόσθετη προσαρμογή της τάξης του 1,8 % του ΑΕΠ για τη ζώνη του ευρώ (πλην Ελλάδας) κατά την εν λόγω πενταετία. Αυτό συνεπάγεται πρόσθετη ετήσια προσαρμογή ίση κατά προσέγγιση με 0,4 % του ΑΕΠ μεταξύ 2020 και 2024.

(23)

     Συστάσεις του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 (ΕΕ 2017/C261)

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=OJ:C:2017:261:TOC

(24)

     Επιστολή του Ιταλού Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών της 30ής Οκτωβρίου 2017, που απεστάλη σε απάντηση της επιστολής της Επιτροπής της 27ης Οκτωβρίου 2017.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 22.11.2017

COM(2017) 800 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

στην

Ανακοίνωση της Επιτροπής

Σχέδια Δημοσιονομικών Προγραμμάτων 2018: Συνολική αξιολόγηση

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I: Αξιολόγηση των ΣΔΠ ανά χώρα

Κράτη μέλη που υπάγονται στο προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ

Προγράμματα που συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις της χώρας

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Γερμανίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η ευνοϊκή δημοσιονομική κατάσταση της Γερμανίας παρέχει περιθώρια κάλυψης πρόσθετων δαπανών για την τόνωση της δυνητικής ανάπτυξης, μεταξύ άλλων μέσω δημόσιων επενδύσεων στους τομείς των υποδομών, της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας, όπως συνέστησε το Συμβούλιο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, και μείωσης της συσσωρευμένης υστέρησης των επενδύσεων, ιδίως σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Γερμανία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και, ως εκ τούτου, καλεί τις αρχές να επιταχύνουν την πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Λιθουανίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εκτελέσουν τον προϋπολογισμό του 2018. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Λιθουανία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Λετονίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εκτελέσουν τον προϋπολογισμό του 2018. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Λετονία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος του Λουξεμβούργου, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εκτελέσουν τον προϋπολογισμό του 2018.  Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι το Λουξεμβούργο σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και, ως εκ τούτου, καλεί τις αρχές να επιταχύνουν την πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος των Κάτω Χωρών, που επί του παρόντος υπάγονται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εκτελέσουν τον προϋπολογισμό του 2018. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι οι Κάτω Χώρες σημείωσαν κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Φινλανδίας, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να εκτελέσουν τον προϋπολογισμό του 2018.  Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Φινλανδία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Προγράμματα που συμμορφώνονται γενικά με τις υποχρεώσεις της χώρας

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Εσθονίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής υποδεικνύουν ότι υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του ΜΔΣ το 2018. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να είναι σε ετοιμότητα για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ιρλανδίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην μεταβατική περίοδο για την πραγματοποίηση επαρκούς προόδου προς τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του ΣΣΑ. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να είναι σε ετοιμότητα για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Ιρλανδία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Κύπρου, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην μεταβατική περίοδο για την πραγματοποίηση επαρκούς προόδου προς τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί απόκλιση από τον ΜΔΣ το 2017 και το 2018. Η Κύπρος αναμένεται να συμμορφωθεί προς το κριτήριο του χρέους το 2017 και το 2018. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να είναι σε ετοιμότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ, καθώς και να υπάρξει προσεκτική παρακολούθηση της εξέλιξης των δαπανών σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, λόγω των κινδύνων που συνδέονται με την αύξηση των δαπανών η οποία χρηματοδοτήθηκε από τα έκτακτα έσοδα.  Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Κύπρος σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Μάλτας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Μολονότι σε ονομαστική αξία το διαρθρωτικό ισοζύγιο αναμένεται να διατηρήσει την πλεονασματική του θέση το 2018, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, φαίνεται να υπάρχουν κίνδυνοι όσον αφορά τη δυναμική των δημόσιων δαπανών. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να είναι σε ετοιμότητα για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Μάλτα σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Σλοβακίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος, συμμορφώνεται σε γενικές γραμμές με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να είναι σε ετοιμότητα για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Σλοβακία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Προγράμματα σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις της χώρας

Έχοντας λάβει υπόψη την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι δύο στόχοι της ισχυροποίησης της εν εξελίξει ανάκαμψης και της διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος του Βελγίου, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, είναι σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του ΣΣΑ. Ειδικότερα, η Επιτροπή προβλέπει κίνδυνο σημαντικής απόκλισης από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς τον ΜΔΣ το 2017 και το 2018. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κάλεσε τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ και να χρησιμοποιήσουν τα έκτακτα έσοδα για να επιταχύνουν την μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους αποτελεί βασικό συναφή παράγοντα κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με το κριτήριο του χρέους. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι το Βέλγιο σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Έχοντας λάβει υπόψη την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι δύο στόχοι της ισχυροποίησης της εν εξελίξει ανάκαμψης και της διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ιταλίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στην τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, είναι σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η δημοσιονομική προσαρμογή που προβλέπεται στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 για το 2018 δεν είναι επαρκής υπό το πρίσμα των προβλημάτων βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει η Ιταλία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κάλεσε τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ και να χρησιμοποιήσουν τα έκτακτα έσοδα για να επιταχύνουν την μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους αποτελεί βασικό συναφή παράγοντα κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με το κριτήριο του χρέους. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Ιταλία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Ενώ αναγνωρίζει ότι οι προβολές της στηρίζονται στην παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Αυστρίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και στην τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, ενέχει τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τα προβλεπόμενα στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Αυστρία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και καλεί συνεπώς τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Έχοντας λάβει υπόψη την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι δύο στόχοι της ισχυροποίησης της εν εξελίξει ανάκαμψης και της διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Πορτογαλίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στις μεταβατικές διατάξεις όσον αφορά τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, είναι σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, η Επιτροπή προβλέπει κίνδυνο σημαντικής απόκλισης από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς τον ΜΔΣ το 2017 και το 2018. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ.  Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Πορτογαλία σημείωσε περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και, ως εκ τούτου, καλεί τις αρχές να επιταχύνουν την πρόοδο.

Έχοντας λάβει υπόψη την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι στόχοι της ισχυροποίησης της εν εξελίξει ανάκαμψης και της διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Σλοβενίας, που επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος και υπόκειται στη μεταβατική περίοδο για την πραγματοποίηση επαρκούς προόδου όσον αφορά τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους, είναι σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η δημοσιονομική προσαρμογή που προβλέπεται στις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018 δεν είναι επαρκής υπό το πρίσμα των μεσοπρόθεσμων προβλημάτων βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει η Σλοβενία. Η βελτίωση του ονομαστικού ελλείμματος και του δείκτη του χρέους προς το ΑΕΠ εξηγείται εν μέρει από το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον. Η παγιωνόμενη ανάκαμψη παρέχει στη Σλοβενία τις προϋποθέσεις για να αποκαταστήσει επαρκή δημοσιονομικά ρυθμιστικά αποθέματα που είναι αναγκαία για να αντεπεξέλθει σε μελλοντικές περιόδους ύφεσης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού για να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα συμμορφώνεται με το ΣΣΑ. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Σλοβενία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί συνεπώς τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

Κράτη μέλη που υπάγονται στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ

Προγράμματα που συμμορφώνονται γενικά με τις υποχρεώσεις της χώρας

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ισπανίας, η οποία επί του παρόντος υπάγεται στο διορθωτικό σκέλος, είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με τις διατάξεις του ΣΣΑ, δεδομένου ότι οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 προβλέπουν ότι το υπερβολικό έλλειμμα θα διορθωθεί εγκαίρως. Ωστόσο, μολονότι αναγνωρίζεται η παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής στις προβλέψεις του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος, ούτε οι προβλέψεις της Επιτροπής ούτε το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος προβλέπουν τον ονομαστικό στόχο για το έλλειμμα που έχει τεθεί από την απόφαση του Συμβουλίου προς επίτευξη το 2018. Επίσης, η απαιτούμενη δημοσιονομική προσπάθεια το 2018 δεν προβλέπεται να επιτευχθεί με μεγάλη διαφορά.  Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Ισπανία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στην απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 και στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017, όσον αφορά την ισχυροποίηση του δημοσιονομικού πλαισίου και του πλαισίου πολιτικής δημοσίων συμβάσεων.

Προγράμματα σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις της χώρας

Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι δύο στόχοι της ισχυροποίησης της εν εξελίξει ανάκαμψης και της διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Γαλλίας για το 2018, η οποία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος και θα μπορούσε να υπαχθεί στο προληπτικό σκέλος και να υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος από το 2018, είναι σε κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ειδικότερα, η Επιτροπή προβλέπει κίνδυνο σημαντικής απόκλισης από την απαιτούμενη προσαρμογή προς τον ΜΔΣ για το 2018. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κάλεσε τις αρχές να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας του προϋπολογισμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι σύμφωνος με το ΣΣΑ και να χρησιμοποιήσουν τα έκτακτα έσοδα για να επιταχύνουν την μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους αποτελεί βασικό συναφή παράγοντα κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με το κριτήριο του χρέους. Η Επιτροπή είναι επίσης της γνώμης ότι η Γαλλία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά το διαρθρωτικό μέρος των δημοσιονομικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2017 η οποία εκδόθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2017 και καλεί τις αρχές να πραγματοποιήσουν περαιτέρω πρόοδο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II: Η μεθοδολογία και οι παραδοχές στις οποίες στηρίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017

Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013, «η μεθοδολογία και οι παραδοχές των πλέον πρόσφατων οικονομικών προβλέψεων των υπηρεσιών της Επιτροπής για κάθε κράτος μέλος, μεταξύ άλλων οι εκτιμήσεις του αντικτύπου των συνολικών δημοσιονομικών μέτρων στην οικονομική ανάπτυξη, επισυνάπτονται στη γενική εκτίμηση». Οι παραδοχές στις οποίες βασίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, που εκπονούνται αυτοτελώς από το προσωπικό της Επιτροπής, επεξηγούνται στο ίδιο το έγγραφο προβλέψεων 1 .

Τα δημοσιονομικά δεδομένα έως το 2016 βασίζονται σε στοιχεία που κοινοποίησαν τα κράτη μέλη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από την 1η Οκτωβρίου 2017 και επικυρώθηκαν από την Eurostat στις 23 Οκτωβρίου 2017. Η Eurostat δεν προέβη σε τροποποιήσεις των στοιχείων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια του γύρου υποβολής στοιχείων του φθινοπώρου 2017. Η Eurostat απέσυρε την επιφύλαξη σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από το Λουξεμβούργο σε σχέση με την τομεακή ταξινόμηση των νοσοκομείων, καθώς και ορισμένα τεχνικά ζητήματα, όπως είναι η καταγραφή των απαιτήσεων και οφειλών, το μέγεθος των στατιστικών διαφορών στους πίνακες ΔΥΕ και η μη διαθεσιμότητα των στοιχείων για την τοπική αυτοδιοίκηση. Η Eurostat εξέφρασε επιφύλαξη όσον αφορά την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από τη Γαλλία σχετικά με την καταχώριση ορισμένων πράξεων της Agence Française de Développement. Η Eurostat διατήρησε την επιφύλαξη όσον αφορά την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από το Βέλγιο σχετικά με την τομεακή ταξινόμηση των νοσοκομείων. Η Eurostat διατήρησε επίσης την επιφύλαξη όσον αφορά την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από την Ουγγαρία σχετικά με την τομεακή ταξινόμηση της Eximbank. Από την άλλη πλευρά, η Eurostat απέσυρε την επιφύλαξη σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων που υποβλήθηκαν από την Ουγγαρία σε σχέση με την τομεακή ταξινόμηση των εκ του νόμου προβλεπόμενων συνταξιοδοτικών ταμείων και της Ουγγρικής εταιρείας αναδιάρθρωσης και διαχείρισης του χρέους.

Όσον αφορά τις προβλέψεις, καταγράφηκαν μέτρα για τη στήριξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σύμφωνα με την απόφαση της Eurostat της 15ης Ιουλίου 2009 2 . Με την επιφύλαξη διαφορετικής κοινοποίησης του οικείου κράτους μέλους, οι εισφορές κεφαλαίου που είναι επαρκώς γνωστές έχουν συμπεριληφθεί στις προβλέψεις ως χρηματοοικονομικές συναλλαγές, δηλ. ως αύξηση του χρέους αλλά όχι του ελλείμματος. Οι κρατικές εγγυήσεις για τραπεζικές υποχρεώσεις και καταθέσεις δεν περιλαμβάνονται ως δημόσιες δαπάνες, εκτός αν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι έχουν καταπέσει τη στιγμή που είχαν οριστικοποιηθεί οι προβλέψεις. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι τα δάνεια που χορηγήθηκαν σε τράπεζες από την κυβέρνηση, ή από άλλες οντότητες που κατατάσσονται στον τομέα του δημοσίου, συνήθως προστίθενται στο δημόσιο χρέος.

Για το 2018, λαμβάνονται υπόψη οι προϋπολογισμοί που εγκρίθηκαν ή που υποβλήθηκαν στα εθνικά κοινοβούλια και όλα τα άλλα μέτρα που είναι επαρκώς γνωστά. Ειδικότερα, όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνονταν στα σχέδια δημοσιονομικού προγράμματος (ΣΔΠ) που υποβλήθηκαν στα μέσα Οκτωβρίου αποτυπώνονται στις προβλέψεις αυτές. Για το 2019, η παραδοχή περί «αμετάβλητης πολιτικής» που χρησιμοποιήθηκε στις προβλέψεις συνεπάγεται την παρέκταση των τάσεων των εσόδων και των δαπανών και τη συμπερίληψη των μέτρων που έχουν ήδη γίνει επαρκώς γνωστά. 

Τα ευρωπαϊκά συγκεντρωτικά στοιχεία για το χρέος γενικής κυβέρνησης στα έτη 2017-2019 που καλύπτουν οι προβλέψεις δημοσιεύονται σε μη ενοποιημένη βάση (δηλ. δεν διορθώθηκαν για τα διακυβερνητικά δάνεια). Για να εξασφαλίζεται η συνέπεια στις χρονολογικές σειρές, τα ιστορικά δεδομένα δημοσιεύονται επίσης στην ίδια βάση. Οι προβλέψεις για το χρέος της γενικής κυβέρνησης για τα επιμέρους κράτη μέλη κατά την περίοδο 2017-19 περιλαμβάνουν τις επιπτώσεις των εγγυήσεων στο ΕΤΧΣ, τα διμερή δάνεια σε άλλα κράτη μέλη και τη συμμετοχή στο κεφάλαιο του ΕΜΣ, όπως προγραμματίσθηκε κατά την καταληκτική ημερομηνία των προβλέψεων 3 .

Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, τα δημοσιονομικά μέτρα που αναφέρθηκαν στα ΣΔΠ για το 2018 επιδρούν ως σύνολο οριακά στη μείωση του ελλείμματος (επίπτωση μικρότερη από 0,1 % του ΑΕΠ). Αυτό οφείλεται εξ ολοκλήρου στον σωρευτικό αντίκτυπο των μέτρων στο σκέλος των δαπανών, ενώ τα μέτρα στο σκέλος των εσόδων έχουν σωρευτικά ουδέτερο αντίκτυπο. Συνολικά, η μηχανική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ βραχυπρόθεσμα αναμένεται να είναι αμελητέα..

Η εκτίμηση αυτή πρέπει να ερμηνευθεί με σύνεση:

·Η μη λήψη μέτρων σε σχέση με τις δημοσιονομικές ανισορροπίες θα μπορούσε να οξύνει τις αδυναμίες των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και να προκαλέσει μεγαλύτερες αποκλίσεις και υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, με αρνητικό αντίκτυπο για την ανάπτυξη.

·Ο κανονισμός αποσκοπεί στην αξιολόγηση της επίπτωσης των μέτρων που λαμβάνονται στα ΣΔΠ. Συνεπώς, τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τεθεί σε ισχύ πριν από το ΣΔΠ δεν περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση (ακόμη και αν μπορούν να έχουν πρόσθετο αντίκτυπο στις δημοσιονομικές προβλέψεις για το 2018).

·Τα μέτρα που λήφθηκαν με ισχύ το 2018 μπορούν επίσης να αντισταθμίσουν υφιστάμενα μέτρα που έχουν εφάπαξ επίπτωση το 2017 ή την τάση αύξησης ορισμένων στοιχείων των δαπανών. Πράγματι, το βασικό σενάριο σε σχέση με το οποίο αναφέρονται τα ως άνω τα μέτρα για τις δαπάνες υποδηλώνει καθαυτό επεκτατικό προσανατολισμό. Τούτο επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι, παρά την οριακή επίπτωση στη μείωση του ελλείμματος των μέτρων του ΣΔΠ, ο συνολικός δημοσιονομικός προσανατολισμός για το 2018 είναι ελαφρά επεκτατικός.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III: Ανάλυση ευαισθησίας

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013, «η γενική αξιολόγηση περιλαμβάνει αναλύσεις ευαισθησίας που παρέχουν μια ένδειξη για τους κινδύνους που απειλούν τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών σε περίπτωση δυσμενών οικονομικών, χρηματοπιστωτικών ή δημοσιονομικών εξελίξεων». Επομένως, το παρόν παράρτημα παρουσιάζει ανάλυση της ευαισθησίας της πορείας του δημόσιου χρέους σε περίπτωση ενδεχόμενων μακροοικονομικών κλυδωνισμών (αναφορικά με την ανάπτυξη, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης), με βάση τα αποτελέσματα που προκύπτουν από στοχαστικές προβολές για το χρέος. 4 Η ανάλυση επιτρέπει να υπολογιστούν οι πιθανές επιπτώσεις στη δυναμική του δημόσιου χρέους των κινδύνων υποεκτίμησης και υπερεκτίμησης της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, των θετικών/αρνητικών εξελίξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές που οδηγούν σε χαμηλότερο/υψηλότερο κόστος δανεισμού για τις κυβερνήσεις και των δημοσιονομικών κραδασμών που επηρεάζουν τη δημοσιονομική θέση των κυβερνήσεων.

Με τις στοχαστικές προβολές, η αβεβαιότητα ως προς τις μελλοντικές μακροοικονομικές συνθήκες διαμορφώνεται στην ανάλυση της δυναμικής του δημόσιου χρέους γύρω από ένα «κεντρικό» σενάριο προβολής του χρέους, το οποίο αντιστοιχεί στο σενάριο των προβλέψεων της Επιτροπής του φθινοπώρου του 2017 και στο σενάριο προβλέψεων στα ΣΔΠ, αντιστοίχως, στις δύο ομάδες της γραφικής παράστασης που ακολουθεί, όπου αναφέρονται τα αποτελέσματα για την ΖΕ-18 (σε αμφότερες τις περιπτώσεις η συνήθης παραδοχή περί αμετάβλητης πολιτικής γίνεται πέραν του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων). 5 Εφαρμόζονται κραδασμοί στα μακροοικονομικά μεγέθη (βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια κρατικών ομολόγων· ρυθμός ανάπτυξης· πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης) που γίνονται δεκτές στο κεντρικό σενάριο για την επίτευξη του «κώνου» (κατανομής) όσον αφορά τις πιθανές πορείες του χρέους που παρουσιάζονται στη γραφική παράσταση που ακολουθεί. O κώνος αντιστοιχεί σε ευρεία σειρά πιθανών υποκειμένων μακροοικονομικών συνθηκών με 2000 περίπου προσομοιώσεις κραδασμών όσον αφορά την ανάπτυξη, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο. Το μέγεθος και η συσχέτιση των κραδασμών αντικατοπτρίζουν την ιστορική συμπεριφορά των μεταβλητών. 6 Αυτό σημαίνει ότι η μεθοδολογία δεν ανιχνεύει την αβεβαιότητα σε πραγματικό χρόνο, που στην παρούσα συγκυρία ενδέχεται να είναι υψηλότερη, ιδίως για το κενό παραγωγής. Κατά συνέπεια, τα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας που προκύπτουν από τη γραφική παράσταση που ακολουθεί παρέχουν πιθανολογικά στοιχεία σχετικά με τη δυναμική του χρέους για τη ΖΕ-18, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανή εμφάνιση κλυδωνισμών για την ανάπτυξη, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο, των οποίων το μέγεθος και η συσχέτιση αντανακλούν εκείνα που παρατηρήθηκαν κατά το παρελθόν.

Τα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας παρουσιάζουν την προβαλλόμενη πορεία του χρέους σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο (γύρω από την οποία εφαρμόζονται μακροοικονομικοί κλυδωνισμοί) ως διακεκομμένη γραμμή, καθώς και την τροχιά προβολής του χρέους που διαιρεί σε δύο μέρη το σύνολο των πιθανών τροχιών που προκύπτουν από την εφαρμογή των κραδασμών (η διάμεση τιμή) ως συνεχόμενη μαύρη γραμμή στο κέντρο του κώνου. Ο ίδιος ο κώνος καλύπτει ποσοστό 80% του συνόλου των πιθανών κατευθύνσεων του χρέους που προκύπτουν από την προσομοίωση πρόκλησης 2000 κραδασμών στους ρυθμούς ανάπτυξης, τα επιτόκια και το πρωτογενές ισοζύγιο (δεδομένου ότι οι κατώτερες και ανώτερες γραμμές που οριοθετούν τον κώνο αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα το 10ο και το 90ό εκατοστημόριο της κατανομής), αποκλείοντας έτσι από το σκιασμένο τμήμα προσομοίωση κατευθύνσεων του χρέους (20% του συνόλου) που απορρέουν από πιο ακραίους (λιγότερο πιθανούς) κραδασμούς ή «ακραία γεγονότα». Τα διαφορετικά σκιασμένα τμήματα μέσα στον κώνο αντιπροσωπεύουν διαφορετικά μέρη της συνολικής κατανομής των πιθανών κατευθύνσεων του χρέους. Η περιοχή με το σκούρο μπλε (που οριοθετείται από το 40ό και το 60ό εκατοστημόρια) περιλαμβάνει το 20% όλων των πιθανών κατευθύνσεων του χρέους που είναι πλησιέστερα στο κεντρικό σενάριο.

Γραφική παράσταση III.1: Διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας που προέρχονται από στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους γύρω από το σενάριο προβλέψεων της Επιτροπής και το σενάριο προβλέψεων των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ)

Και στα δύο σενάρια προβλέψεων της Επιτροπής και του ΣΔΠ, αν ληφθούν υπόψη οι κίνδυνοι υπερεκτίμησης και υποεκτίμησης όσον αφορά το πρωτογενές ισοζύγιο, την ανάπτυξη και την κατάσταση των χρηματοπιστωτικών αγορών, το χρέος της ΖΕ-18 το 2018 εκτιμάται σε γενικές γραμμές, με πιθανότητα 80 %, μεταξύ 83 % και 89 % του ΑΕΠ (ο κώνος αντιπροσωπεύει το 80 % όλων των πιθανών προσομοιώσεων της πορείας του χρέους). Τα κατώτερα και τα ανώτερα όρια του διαστήματος του δείκτη χρέους το 2018 θα είναι συνεπώς αρκετά παρεμφερή στο σενάριο της Επιτροπής σε σύγκριση με το σενάριο των ΣΔΠ, λόγω της πολύ μικρής διαφοράς μεταξύ των αντίστοιχων κεντρικών προβλέψεων στις οποίες εφαρμόζονται οι κλυδωνισμοί (δείκτης χρέους της τάξης περίπου του 86 % στο σενάριο της Επιτροπής και στο σενάριο των ΣΔΠ).

Μετά το 2018, χρονικό ορίζοντα των σημερινών ΣΔΠ, τα αποτελέσματα της προσομοίωσης δείχνουν ότι η διαφορά στους προβλεπόμενους δείκτες χρέους, λόγω κλυδωνισμών, μεταξύ των σεναρίων της Επιτροπής και των ΣΔΠ παραμένει αρκετά περιορισμένη. Στο τέλος του ορίζοντα των προβλέψεων που εξετάζεται στα διαγράμματα σε σχήμα βεντάλιας (2022), θα υπάρχει 50 % πιθανότητα για δείκτη χρέους υψηλότερο από περίπου 79 % και 80 % του ΑΕΠ στο σενάριο των ΣΔΠ και στο σενάριο της Επιτροπής, αντίστοιχα. Η μικρή αυτή διαφορά οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στο σενάριο των ΣΔΠ το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο διατηρείται σταθερό, εμφανίζοντας ελαφρώς υψηλότερο πλεόνασμα στην τελευταία πρόβλεψη σε σύγκριση με το σενάριο της Επιτροπής.

Επισημαίνεται ότι, δεδομένου ότι το μέγεθος και η συσχέτιση των κραδασμών αντικατοπτρίζει την ιστορική συμπεριφορά των μεταβλητών, η μεθοδολογία δεν ανιχνεύει την αβεβαιότητα σε πραγματικό χρόνο, όπως μπορεί να υφίσταται ιδίως όσον αφορά την εκτίμηση του κενού παραγωγής. Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του παρελθόντος από σημαντικές αναθεωρήσεις των εκτιμήσεων ως προς το κενό παραγωγής, συχνά προς την κατεύθυνση της χαμηλότερης δυνητικής παραγωγής από ό,τι πιστευόταν σε πραγματικό χρόνο, αυτό σημαίνει μια πρόσθετη πηγή κινδύνων για τις μελλοντικές πορείες του χρέους η οποία δεν αντικατοπτρίζεται στην προηγούμενη ανάλυση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV. Γραφικές παραστάσεις και πίνακες

Πίνακας IV.1: Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ (%) για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

Πίνακας IV.2: Στόχοι για το ονομαστικό ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

Γραφική παράσταση IV.1: Σύγκριση του ονομαστικού δημοσιονομικού ισοζυγίου (% του ΑΕΠ) όπως προβλέπεται για το 2018 από τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM) και από τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ)

Σημείωση: Η γραφική παράσταση παρουσιάζει τα ονομαστικά δημοσιονομικά ισοζύγια για το 2018 από τις προβλέψεις των ΣΔΠ (οριζόντιος άξονας) έναντι των προβολών των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (κάθετος άξονας). Τα κράτη μέλη πάνω (κάτω) από τη διχοτόμο είναι εκείνα για τα οποία η Επιτροπή προβλέπει χαμηλότερο (υψηλότερο) ονομαστικό ισοζύγιο σε σχέση με τα ΣΔΠ.

Γραφική παράσταση IV.2: Ανάλυση της διαφοράς στους στόχους για το ονομαστικό ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για το 2018 μεταξύ των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 και των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων

Σημείωση: Η γραφική παράσταση αναλύει τη διαφορά στο ονομαστικό ισοζύγιο του 2018 μεταξύ προβλέψεων των ΣΔΠ και προβλέψεων της Επιτροπής στην επίπτωση λόγω διαφορετικού σημείου εκκίνησης (αποτέλεσμα βάσης 2017), την επίπτωση λόγω διαφορετικών αναπτυξιακών παραδοχών (αποτέλεσμα ονομαστικής αύξησης), και μια εναπομένουσα διαφορά που περιλαμβάνει ένα κενό πολιτικής που σχετίζεται με τον αναμενόμενο αντίκτυπο των μέτρων. Το θετικό πρόσημο σημαίνει ότι οι προβλέψεις της Επιτροπής είναι πιο αισιόδοξες.

Πίνακας IV.3: Μεταβολές στο διαρθρωτικό ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

Πίνακας IV.4: Μεταβολές στο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

 

Γραφική παράσταση IV.3: Μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου το 2018 (% του δυνητικού ΑΕΠ): Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM)

Γραφική παράσταση IV.4: Δημοσιονομική προσπάθεια κατά διακριτική ευχέρεια το 2018 (% του ΑΕΠ): Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM)

Σημείωση: Για τον υπολογισμό της δημοσιονομικής προσπάθειας κατά διακριτική ευχέρεια βάσει των ΣΔΠ, ο 10ετής μέσος ρυθμός δυνητικής ανάπτυξης των προβλέψεων της Επιτροπής χρησιμοποιείται ως ρυθμός αναφοράς για μεσοπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.

Πίνακας IV.5: Μεσοπρόθεσμοι δημοσιονομικοί στόχοι (ΜΔΣ), όπως ορίζονται στα προγράμματα σταθερότητας του 2017 και ελάχιστα όρια αναφοράς (MB) από το 2018 για την ΖΕ-18

Γραφική παράσταση IV.5α: Θέση των κρατών μελών έναντι των ΜΔΣ τους σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (% του ΑΕΠ)

Γραφική παράσταση IV.5β: Θέση των κρατών μελών έναντι των ΜΔΣ τους, σύμφωνα με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων του 2018 (% του ΑΕΠ)

Σημείωση: Η γραφική παράσταση παρουσιάζει την πρόοδο των κρατών μελών ως προς τους αντίστοιχους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους (ΜΔΣ) τους μεταξύ 2017 και 2018, με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής (άνω διάγραμμα) και τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (κάτω διάγραμμα). Η βάση του βέλους αποτελεί το σημείο εκκίνησης του διαρθρωτικού ισοζυγίου το 2017, ενώ η αιχμή του βέλους αντιπροσωπεύει το προβαλλόμενο ή προγραμματισμένο (εκ νέου υπολογισθέν) διαρθρωτικό ισοζύγιο το 2018. Ως εκ τούτου, το μέγεθος του πράσινου (κόκκινου) βέλους αντιστοιχεί στη βελτίωση (επιδείνωση) του διαρθρωτικού ισοζυγίου μεταξύ του 2017 και του 2018. Τέλος, τα σκούρα τετράγωνα αντιπροσωπεύουν τον ΜΔΣ κάθε κράτους μέλους για το 2018.

Πίνακας IV.6: Δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ (% του ΑΕΠ) για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

Γραφική παράσταση IV.6: Παράγοντες που οδήγησαν στη μεταβολή του δείκτη χρέους μεταξύ 2017 και 2018, με βάση τα ΣΔΠ (% του ΑΕΠ)

Σημείωση: Η γραφική παράσταση αναλύει τη μεταβολή στους δείκτες χρέους προς το ΑΕΠ στην επίπτωση του πρωτογενούς ισοζυγίου, στην προγραμματισμένη προσαρμογή αποθεμάτων-ροών και στο «αποτέλεσμα χιονοστιβάδας». Το αποτέλεσμα χιονοστιβάδας αντιπροσωπεύει τη διαφορά μεταξύ των προβλεπόμενων ρυθμών ανάπτυξης και των επιτοκίων.

Πίνακας IV.7: Σύνθεση της δημοσιονομικής εξυγίανσης το 2017 και το 2018 για τη ΖΕ-18 σύμφωνα με τα προγράμματα σταθερότητας (ΠΣ), τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) και τις φθινοπωρινές προβλέψεις 2017 της Επιτροπής (COM)

Γραφική παράσταση IV.7: Προβλεπόμενες μεταβολές των κυκλικά προσαρμοσμένων δεικτών δαπανών στα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) για το 2018 και στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017 (COM)

Γραφική παράσταση IV.8: Προβλεπόμενες μεταβολές στις κύριες κατηγορίες δαπανών (% του ΑΕΠ) για το 2018 στη ΖΕ-18: Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM)

Σημείωση: Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις συνεισφορές των κυριότερων συνιστωσών των δαπανών στις προβλεπόμενες μεταβολές των δεικτών δαπανών προς το ΑΕΠ.

Γραφική παράσταση IV.9: Επενδύσεις (% του ΑΕΠ) το 2018, σύμφωνα με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ

Γραφική παράσταση IV.10: Μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων και λοιπές μεταβολές του δείκτη εσόδων το 2018: Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM)

Γραφική παράσταση IV.11: Προβλεπόμενες μεταβολές στις κυριότερες κατηγορίες φορολογικών εσόδων (% του ΑΕΠ) στη ΖΕ-18 για το 2018: Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM)

Σημείωση: Η γραφική παράσταση απεικονίζει τις συνεισφορές των κυριότερων συνιστωσών των εσόδων στις προβλεπόμενες μεταβολές των δεικτών εσόδων προς το ΑΕΠ.

Πίνακας IV.8: Βραχυπρόθεσμες ελαστικότητες στις οποίες βασίζονται οι προβλέψεις όσον αφορά τα έσοδα για το 2018 στη ΖΕ-18: Σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) έναντι φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017 (COM) και τυπικές ελαστικότητες βάσει των εκτιμήσεων του ΟΟΣΑ

Σημείωση: η σύγκριση μεταξύ των ελαστικοτήτων που προέρχονται από τα ΣΔΠ και τις προβλέψεις της Επιτροπής, αφενός, και των ελαστικοτήτων βάσει των εκτιμήσεων του ΟΟΣΑ, αφετέρου, θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Ενώ οι δύο πρώτες είναι καθαρές ελαστικότητες ως προς την αύξηση του ΑΕΠ, οι τελευταίες υπολογίζονται, με την αυστηρή έννοια του όρου, σε σχέση με το κενό παραγωγής. Οι διαφορές είναι γενικά ήσσονος σημασίας.

Πίνακας IV.9: Δείκτες βιωσιμότητας βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2017

Σημείωση: με βάση τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έκθεση δημοσιονομικής βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2015 και στο Debt Sustainability Monitor 2016. Τα εν λόγω επικαιροποιημένα αποτελέσματα, με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2017 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα παρουσιαστούν στο προσεχές στο Debt Sustainability Monitor 2017.

(1)

     Μεθοδολογικές παραδοχές στις οποίες στηρίζονται οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2017, διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/eeip/forecasts_en.htm ).

(2)

     Διατίθεται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/1015035/2041337/FT-Eurostat-Decision-9-July-2009-3--final-.pdf .

(3)

     Σύμφωνα με την απόφαση της Eurostat, της 27ης Ιανουαρίου 2011, σχετικά με τη στατιστική καταγραφή των ενεργειών που έχουν αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η οποία διατίθεται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5034386/2-27012011-AP-EN.PDF .

(4)

     Η μεθοδολογία για τις στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους που χρησιμοποιείται εδώ παρουσιάζεται στην έκθεση του 2015 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, τμήμα 1.3.2, και στο Berti K. (2013), «Στοχαστικές προβολές του δημόσιου χρέους χρησιμοποιώντας την προσέγγιση της ιστορικής μήτρας των στατιστικών διακυμάνσεων-συνδιακυμάνσεων για τις χώρες της ΕΕ», European Economy Economic Paper No. 480.

(5)

     Αυτό συνεπάγεται ότι το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο της ΖΕ-18 θεωρείται ότι θα παραμείνει σταθερό στην τελευταία προβλεπόμενη τιμή – πλεόνασμα 0,8 % το 2018 στο σενάριο ΣΔΠ, έναντι πλεονάσματος 0,6 % το 2019 στο σενάριο της Επιτροπής – κατά το υπόλοιπο του ορίζοντα των προβλέψεων.

(6)

     Η παραδοχή είναι ότι οι κραδασμοί ακολουθούν κοινή κανονική κατανομή.