1Εισαγωγή

Η ένατη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση παρουσιάζει επικαιροποιημένη κατάσταση προόδου σε σχέση με την τελευταία έκθεση της 8ης Δεκεμβρίου 1 και αξιολογεί τις ενέργειες που αναλήφθηκαν από όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη από τις 8 Δεκεμβρίου 2016 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2017 (η περίοδος αναφοράς) για την υλοποίηση των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης.

Από τις 5 Δεκεμβρίου 2016, 3 873 άτομα 2 έχουν εισέλθει στην Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός των μεταναστών που βρίσκονται στην Ελλάδα παρέμεινε σταθερός σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς και, σύμφωνα με στοιχεία της 7ης Φεβρουαρίου, ανέρχεται περίπου σε 62 600 μετανάστες, εκ των οποίων περίπου 15 000 άτομα στα νησιά και περίπου 47 600 άτομα στην ηπειρωτική Ελλάδα 3 . Στην Ιταλία έχουν φθάσει, από τις 5 Δεκεμβρίου 2016, 15 614 άτομα 4 . Οι Ερυθραίοι, η κύρια επιλέξιμη ιθαγένεια για μετεγκατάσταση στην Ιταλία 5 , αντιπροσώπευαν το 3,6 % των αφίξεων.

Στην 8η έκθεση, η Επιτροπή έθεσε συγκεκριμένους μηνιαίους στόχους που αφορούν τη μετεγκατάσταση, από τον Δεκέμβριο του 2016 και μετά, τουλάχιστον 1 000 ατόμων από την Ιταλία και τουλάχιστον 2 000 από την Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά την τελευταία συνεδρίασή του στις 15 Δεκεμβρίου 6 , ενέκρινε το κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, όπου περιλαμβάνονταν οι στόχοι για μετεγκατάσταση από την Ελλάδα, και επανέλαβε την έκκλησή του να ενταθούν περαιτέρω οι προσπάθειες ώστε να επιταχυνθεί η μετεγκατάσταση, ιδίως όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανηλίκους, και τα υφιστάμενα προγράμματα επανεγκατάστασης. Παρά τις εκκλήσεις αυτές, τα αποτελέσματα είναι ανάμικτα.

Κατά την περίοδο αναφοράς μετεγκαταστάθηκαν 3 813 επιπλέον άτομα, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των ατόμων που έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι σήμερα να ανέρχεται σε 11 966 άτομα (8 766 άτομα από την Ελλάδα και 3 200 άτομα από την Ιταλία) 7 . Τον Δεκέμβριο, με τη μετεγκατάσταση 1 926 ατόμων (764 από την Ιταλία και 1 162 από την Ελλάδα), σημειώθηκε νέο ρεκόρ στις μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία και από την Ελλάδα, γεγονός που επέτρεψε την επίτευξη του στόχου της μετεγκατάστασης άνω των 10 000 ατόμων. Τα αποτελέσματα του Ιανουαρίου (551 μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία και 1 131 από την Ελλάδα) επιβεβαίωσαν τη σταθεροποίηση των μετεγκαταστάσεων από την Ελλάδα σε περίπου 1 000 ανά μήνα. Ωστόσο, μολονότι οι αριθμοί αυτοί εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μια θετική τάση συνολικά, υπολείπονται ακόμη των στόχων που τέθηκαν από την Επιτροπή, και στην περίπτωση των μετεγκαταστάσεων από την Ελλάδα, των στόχων που έτυχαν ευρύτερης υποστήριξης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, η εφαρμογή των συμπερασμάτων του Ιουλίου του 2015 8 για την επανεγκατάσταση 22 504 ατόμων βρίσκεται σε καλό δρόμο και έχουν επανεγκατασταθεί μέχρι στιγμής 13 968 άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, αριθμός που υπερβαίνει το ήμισυ του συμφωνηθέντος αριθμού. Από τις 6 Δεκεμβρίου 2016 έχουν επανεγκατασταθεί 913 9 άτομα, κυρίως από την Τουρκία, την Ιορδανία και τον Λίβανο. Μέρος της επανεγκατάστασης στο πλαίσιο του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού προγράμματος εξυπηρετεί επίσης τον σκοπό της εφαρμογής του μηχανισμού 1:1 που προβλέπεται στη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Από τις 4 Απριλίου 10 , ημερομηνία έναρξης ισχύος του εν λόγω μηχανισμού, έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην ΕΕ 3 098 Σύριοι, συμπεριλαμβανομένων 487 11 μετά τη δημοσίευση της προηγούμενης έκθεσης.

2Μετεγκατάσταση

2.1Κυριότερα επιτεύγματα κατά την περίοδο αναφοράς

Μετά την έκδοση της 8ης έκθεσης, η Επιτροπή κάλεσε, σε διμερές επίπεδο, σχεδόν όλα τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη των στόχων. Τα ήδη δραστηριοποιημένα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες αντέδρασαν θετικά και διαβίβασαν στην Επιτροπή τις προγραμματισμένες μηνιαίες δεσμεύσεις τους. Ωστόσο, η εικόνα είναι απογοητευτική όσον αφορά ορισμένα άλλα κράτη μέλη. Η Ουγγαρία, η Αυστρία και η Πολωνία παραμένουν τα μόνα κράτη μέλη που δεν έχουν πραγματοποιήσει καμία μετεγκατάσταση. Η Σλοβακία συνεχίζει τη μετεγκατάσταση σε πολύ περιορισμένη βάση και η Τσεχική Δημοκρατία δεν έχει αναλάβει δέσμευση από τον Μάιο του 2016 ούτε έχει μετεγκαταστήσει κανέναν αιτούντα από τον Αύγουστο του 2016.

Συγκριτικά με τον στόχο των 2 000 μετεγκαταστάσεων κάθε μήνα, 1 162 άτομα μετεγκαταστάθηκαν από την Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2016 και 1 131 τον Ιανουάριο του 2017, ενώ αναλήφθηκαν 1 178 δεσμεύσεις τον Δεκέμβριο και 1 550 τον Ιανουάριο του 2017. Η επίτευξη του στόχου είναι δυνατή, εφόσον όλα τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και προβαίνουν σε μεταφορές σε σταθερή μηνιαία βάση και σύμφωνα με το ποσοστό που τους αναλογεί. Συγκεκριμένα, η επίτευξη του στόχου των 2 000 μετεγκαταστάσεων θα απαιτούσε από τα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν μετεγκαταστήσει κανέναν αιτούντα ή μόνο περιορισμένο αριθμό τους (Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Κροατία, Αυστρία, Πολωνία και Σλοβακία) να ξεκινήσουν αμέσως τις μετεγκαταστάσεις. Επιπλέον, το Βέλγιο και η Ισπανία θα πρέπει να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις σε μηνιαία βάση σύμφωνα με το ποσοστό που τους αναλογεί, ενώ η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Λιθουανία να αρχίσουν να αναλαμβάνουν εκ νέου δεσμεύσεις σε μηνιαία βάση. Ωστόσο, πρέπει επίσης να αναγνωριστεί ότι η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα και η Φινλανδία βρίσκονται σε καλό δρόμο για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους. Επιπλέον, με τον σημερινό ρυθμό, η Ελβετία και η Νορβηγία θα υλοποιήσουν πλήρως τις δεσμεύσεις τους σχετικά με τη μετεγκατάσταση έως τον Μάρτιο του 2017. Άλλα κράτη μέλη που μόλις πρόσφατα άρχισαν τη μετεγκατάσταση από την Ελλάδα έχουν να διανύσουν δρόμο για να προσεγγίσουν τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις.

Οι ελληνικές αρχές έχουν βελτιώσει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα της καταγραφής και τον επαναπρογραμματισμό των ραντεβού για καταγραφή, ούτως ώστε μέχρι τα μέσα Μαρτίου 2017 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή όλων των προκαταγραφέντων αιτούντων (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν σε ιθαγένειες επιλέξιμες για μετεγκατάσταση) 12 . Η επίτευξη του μηνιαίου στόχου το συντομότερο δυνατό θα είναι καθοριστική προκειμένου να αποφεύγονται μεγάλες περίοδοι αναμονής για τους αιτούντες και κίνδυνοι δευτερογενών μετακινήσεων.

Όσον αφορά την Ιταλία, τον Δεκέμβριο του 2016 μετεγκαταστάθηκαν 764 άτομα, αριθμός που αντιπροσωπεύει μια σταθερή αύξηση σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες και τη μεγαλύτερη που επιτεύχθηκε από την έναρξη του προγράμματος. Ενώ ο αριθμός των δεσμεύσεων, τον Δεκέμβριο του 2016, ανερχόταν σε 735, τον Ιανουάριο επιτεύχθηκε ο στόχος των 1 000 δεσμεύσεων (αναλήφθηκε δέσμευση για 1 025 θέσεις). Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων μηνών, σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των μετεγκαταστάσεων από την Ιταλία (από 230 σε περίπου 750 το μήνα), αλλά ο αριθμός των μετεγκατασταθέντων ατόμων τον Ιανουάριο σημείωσε για πρώτη φορά μείωση (μετεγκατάσταση 551 ατόμων). Τούτο φαίνεται να οφείλεται εν μέρει στην περίοδο των διακοπών, αλλά και σε θέματα επιχειρησιακά και διοικητικής υποστήριξης, συνδεόμενα σε ορισμένες περιπτώσεις με τη διασπορά των αιτούντων σε ολόκληρη την ιταλική επικράτεια.

Χάρη στη σταθερή ροή νέων μεταναστών, μεταξύ άλλων από την Ερυθραία, ο αριθμός των αιτούντων μετεγκατάσταση, με βάση τις πληροφορίες από το ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών, παρέμεινε σταθερός μεταξύ 5 300 και 5 800 Ερυθραίων.

Επτά χώρες (η Γερμανία, η Γαλλία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Νορβηγία, η Φινλανδία και η Ελβετία) έχουν αναλάβει πλήρεις δεσμεύσεις όσον αφορά τις μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία. Εξ αυτών, η Μάλτα και η Φινλανδία είναι σε καλό δρόμο για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, ενώ, με το σημερινό ρυθμό, η Νορβηγία και η Ελβετία θα υλοποιήσουν πλήρως τις δεσμεύσεις τους για μετεγκαταστάσεις ήδη έως τον Μάρτιο του 2017. Τα κράτη μέλη, ιδίως εκείνα που δεν πραγματοποιούν ακόμη μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία, θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ώστε να επιτευχθεί ο μηνιαίος στόχος των 1 000 μετεγκαταστάσεων από την Ιταλία.

Από την πλευρά της, η Ιταλία προτίθεται να αυξήσει τον αριθμό του προσωπικού που διεκπεραιώνει αιτήσεις στη Μονάδα του Δουβλίνου, και επέδειξε ευελιξία όσον αφορά τον έλεγχο ασφάλειας. Οι ρυθμίσεις με την Ευρωπόλ για τη διευκόλυνση πρόσθετων έκτακτων ελέγχων ασφαλείας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην πράξη τον Ιανουάριο του 2017 μετά από αίτημα της Νορβηγίας. Βάσει του πρωτοκόλλου μετεγκατάστασης για την Ιταλία, μια πρώτη κοινή συνέντευξη ασφαλείας από αξιωματούχους της Ευρωπόλ, της Νορβηγίας και της Ιταλίας αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Ιταλία τον Φεβρουάριο. Αναμένεται να χρησιμεύσει για την άντληση διδαγμάτων από τη διαδικασία και για την αύξηση της αναγκαίας εμπιστοσύνης στο σύστημα από όλα τα κράτη μέλη που πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία.

Ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων 13 που φτάνουν στην Ιταλία συνέχισε να αυξάνεται: 28 129 ανήλικοι έφτασαν στην Ιταλία το 2016, εκ των οποίων 25 772 (91,6%) ήταν ασυνόδευτοι, συμπεριλαμβανομένων 3 806 Ερυθραίων, 218 Συρίων, 394 Ιρακινών και 13 Υεμενιτών 14 . Επιπλέον, έως τις 23 Ιανουαρίου 2017, 462 ασυνόδευτοι ανήλικοι έφθασαν στην Ιταλία, εκ των οποίων τέσσερις ανήκουν σε ιθαγένεια επιλέξιμη για μετεγκατάσταση. Στην Ελλάδα, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναφέρει ότι, σύμφωνα με στοιχεία της 27ης Ιανουαρίου, ο εκτιμώμενος αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων που βρίσκονται επί του παρόντος στην Ελλάδα ανέρχεται σε 2 200 ανηλίκους. Όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενη έκθεση, κατά την εκτεταμένη διαδικασία προκαταγραφής στην Ελλάδα εντοπίστηκαν 1 225 ασυνόδευτοι ανήλικοι 15 , εκ των οποίων το 48% (περίπου 588) ανήκουν σε μία από τις ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση (36% Σύριοι και 12% Ιρακινοί) 16 .

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2017, έχουν καταγραφεί 523 ασυνόδευτοι ανήλικοι (σύμφωνα με τον ορισμό με βάση το ελληνικό δίκαιο) αλλά μόνο 248 έχουν μετεγκατασταθεί. Η κυριότερη δυσκολία είναι η μετεγκατάσταση έγγαμων ανηλίκων (ιδίως όταν είναι ηλικίας κάτω των 17 ετών), δεδομένου ότι σε πολλά κράτη μέλη υφίστανται νομικά εμπόδια που δεν επιτρέπουν τη μετεγκατάσταση της κατηγορίας αυτής χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών (π.χ. μπορεί να επιβληθεί ποινή σε ενήλικα που έχει συνάψει γάμο με ανήλικο άτομο). Κατά συνέπεια, δεν τους δέχονται ή ακόμη απορρίπτουν τις υποβληθείσες αιτήσεις μετεγκατάστασης 17 . Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διερευνούν τρόπους για τη διευκόλυνση της μετεγκατάστασης της κατηγορίας αυτής χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών.

Η Ιταλία καταβάλλει επίσης προσπάθειες να διευκολύνει τη μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων· ωστόσο, πρέπει ακόμη να αναπτυχθεί περαιτέρω η διαδικασία που θα καθιστά εφικτή τη μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων που ταξιδεύουν μόνοι. Μόνο ένα χωρισμένο από την οικογένειά του παιδί μετεγκαταστάθηκε από την Ιταλία στις Κάτω Χώρες, τον Νοέμβριο του 2016.

Ο συνολικός αριθμός των μετεγκατεστημένων ανηλίκων κατά την περίοδο αναφοράς ήταν 74 (στη Γερμανία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία, την Ισπανία, τη Φινλανδία και την Ελβετία), με συνέπεια την αύξηση του συνολικού αριθμού των ασυνόδευτων ανηλίκων που έχουν μετεγκατασταθεί σε 249 18 , σχεδόν αποκλειστικά από την Ελλάδα.

2.2Δράσεις που έχουν αναληφθεί από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης

Από τις 7 Δεκεμβρίου μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου, μετεγκαταστάθηκαν 3 813 επιπλέον άτομα, εκ των οποίων 2 558 από την Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένης της πρώτης μεταφοράς για μετεγκατάσταση στο Λιχτενστάιν) 19 και 1 255 από την Ιταλία 20 . Η Γαλλία είναι η χώρα που έχει μετεγκαταστήσει μέχρι σήμερα τον μεγαλύτερο αριθμό αιτούντων (2 727), ακολουθούμενη από τη Γερμανία (2 042) και τις Κάτω Χώρες (1 361).

Δράσεις για την αντιμετώπιση του περιορισμένου αριθμού δεσμεύσεων: Κατά τη περίοδο αναφοράς, 13 κράτη μέλη (Γερμανία, Βέλγιο, Εσθονία, Γαλλία, Κροατία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Σλοβενία και Φινλανδία) 21 , καθώς και η Ελβετία και η Νορβηγία 22 , υπέβαλαν 4 413 επίσημες δεσμεύσεις (1 760 επίσημες δεσμεύσεις υποβλήθηκαν έναντι της Ιταλίας και 2 653 έναντι της Ελλάδας). Ο συνολικός αριθμός των επίσημων δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει κράτη μέλη μετεγκατάστασης ανέρχεται σε 22 928 άτομα (7 599 έναντι της Ιταλίας και 15 329 έναντι της Ελλάδας).

Το Βέλγιο, η Γερμανία, η Εσθονία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Λετονία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Νορβηγία, η Φινλανδία και η Ελβετία ανακοίνωσαν μηνιαίες δεσμεύσεις έναντι της Ελλάδας, ενώ το ίδιο έπραξαν έναντι της Ιταλίας μόνο το Βέλγιο, η Γερμανία, η Λετονία, οι Κάτω Χώρες, η Νορβηγία, η Φινλανδία και η Ελβετία. Επιπλέον, το Λουξεμβούργο ανακοίνωσε δεσμεύσεις για κάθε δύο μήνες έναντι της Ιταλίας και της Ελλάδας.

Η Αυστρία 23 και η Ουγγαρία εξακολουθούν να είναι οι μοναδικές δύο χώρες που δεν έχουν υποβάλει καμία δέσμευση ούτε έχουν προβεί σε καμία μετεγκατάσταση. Από τον Απρίλιο του 2016, η Πολωνία δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο ως προς την υλοποίηση των δεσμεύσεών της και δεν έχει αναλάβει καμία δέσμευση ούτε έχει μετεγκαταστήσει κανέναν αιτούντα 24 . Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία) δεν έχουν αναλάβει δεσμεύσεις για περισσότερους από επτά μήνες.

Δράσεις για την επίσπευση του χρόνου απόκρισης στα αιτήματα μετεγκατάστασης: Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει σχετική πρόοδο στη μείωση του χρόνου απόκρισης σε αιτήματα μετεγκατάστασης, αλλά εξακολουθούν να μην συμμορφώνονται με τον στόχο των 10 εργάσιμων ημερών που προβλέπεται στα πρωτόκολλα μετεγκατάστασης. Όπως αναφέρεται στις προηγούμενες εκθέσεις, οι συνεντεύξεις ασφάλειας θα πρέπει να διεξάγονται μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις και εντός του στόχου των 10 εργάσιμων ημερών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να βελτιώσουν τη διεκπεραιωτική τους ικανότητα προκειμένου να επιταχύνουν τον χρόνο απόκρισης.

Ορισμένες απορρίψεις εξακολουθούν να βασίζονται σε λόγους που δεν προβλέπονται στις αποφάσεις του Συμβουλίου, όπως η ιθαγένεια (ακόμη και αν το άτομο ανήκει σε μία από τις ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση). Η αιτιολόγηση της απόρριψης θα πρέπει επίσης να βελτιωθεί ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις των αποφάσεων του Συμβουλίου. Υπό την έννοια αυτή, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Ιρλανδία μπορούν να θεωρηθούν ως καλά παραδείγματα όσον αφορά τον τρόπο αιτιολόγησης της απόρριψης. Η κοινοποίηση των πληροφοριών είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να απορρίπτουν ορισμένες αιτήσεις επικαλούμενα γενικώς μόνο ζητήματα ασφάλειας αλλά θα πρέπει να συνεργάζονται για τη συνολική αντιμετώπιση του εν λόγω θέματος. Σε απάντηση στις επιφυλάξεις που έχουν διατυπώσει διάφορα κράτη μέλη όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικών με την ασφάλεια, η Ευρωπόλ διέθεσε στα κράτη μέλη ειδικό ασφαλή δίαυλο επικοινωνίας, ώστε να μπορούν να κοινοποιούν με ασφάλεια τους λόγους για την απόρριψη των αιτήσεων μετεγκατάστασης. Ο δίαυλος αυτός τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2016, αλλά μέχρι σήμερα κανένα κράτος μέλος δεν τον έχει χρησιμοποιήσει για να γνωστοποιήσει λόγους απόρριψης. Στην Ελλάδα, η Ελληνική Αστυνομία έχει ορίσει έναν εθνικό ανταποκριτή ασφαλείας ως σημείο επαφής για την κοινοποίηση των λόγων απόρριψης. Η Επιτροπή τονίζει για ακόμη μία φορά τη δυνατότητα ανταλλαγής δακτυλικών αποτυπωμάτων μέσω διαύλων αστυνομικής συνεργασίας για τον έλεγχο ασφάλειας σε εθνικό επίπεδο, κυρίως στις περιπτώσεις στις οποίες οι αιτούντες δεν διαθέτουν έγγραφα ταυτότητας ή ταξιδιωτικά έγγραφα.

Δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση ευάλωτων αιτούντων, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων: Ο ρυθμός μετεγκατάστασης ασυνόδευτων ανηλίκων ήταν παρόμοιος με εκείνον της προηγούμενης περιόδου αναφοράς λόγω των δυσκολιών μετεγκατάστασης έγγαμων ανηλίκων, όπως αναφέρεται στο τμήμα 2.1. Ορισμένα κράτη μέλη δείχνουν επίσης απροθυμία να δεχτούν άλλες κατηγορίες ευάλωτων ατόμων (π.χ. που πάσχουν από σοβαρή ασθένεια)· άλλα ερμηνεύουν πολύ αυστηρά τις αποφάσεις του Συμβουλίου, θεωρώντας τη δέσμευση λήξασα σε περιπτώσεις που η μεταφορά χρειάστηκε να αναβληθεί για λόγους υγείας (π.χ. αδυναμία του προσώπου να ταξιδέψει λόγω ασθένειας) πέραν της προθεσμίας των 2 μηνών που προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου, οι ευάλωτοι αιτούντες θα πρέπει να μετεγκαθίστανται κατά προτεραιότητα και απαιτείται ευελιξία όταν, για λόγους υγείας, η μεταφορά πρέπει να αναβληθεί και να υλοποιηθεί πέραν της προθεσμίας των 2 μηνών. Τούτο ισχύει ακόμη περισσότερο όταν το κράτος μέλος μετεγκατάστασης δεν τηρεί τη συμφωνηθείσα προθεσμία απόκρισης σε αίτημα μετεγκατάστασης. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου επιτρέπουν την παράταση της προθεσμίας κατά περίοδο 4 επιπλέον εβδομάδων και, εν τέλει, ακόμη και μετά τη λήξη της παράτασης. Συνεπώς, θα ήταν επιθυμητή μεγαλύτερη ευελιξία από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης.

Δράσεις για την επιτάχυνση της μεταφοράς των αιτούντων: Η χρονική καθυστέρηση μεταξύ της αποδοχής του αιτήματος από το κράτος μέλος μετεγκατάστασης και της πραγματικής μεταφοράς δεν έχει μειωθεί σημαντικά. Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη έκθεση, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι καθυστερήσεις αυτές οφείλονται στους πρόσθετους ελέγχους που διενεργούνται από τα κράτη μέλη μετά την αποδοχή, άλλες καθυστερήσεις οφείλονται σε λειτουργικά και λογιστικά προβλήματα ή στην έλλειψη ικανότητας υποδοχής στο κράτος μέλος μετεγκατάστασης. Θα ήταν επιθυμητή μεγαλύτερη ευελιξία από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης όσον αφορά την οργάνωση και τις ημερομηνίες των πτήσεων και των ναυλωμένων πτήσεων, ακόμη και όταν η μεταφορά πραγματοποιείται μετά την παρέλευση της δίμηνης προθεσμίας για λόγους υγείας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι η ικανότητα υποδοχής τους είναι σε θέση να απορροφήσει τους αιτούντες που μετεγκαθίστανται.

Δράσεις για την ενίσχυση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EΥΥΑ) να υποστηρίζει την Ιταλία και την Ελλάδα: Στις 19 Δεκεμβρίου 2016, η ΕΥΥΑ τροποποίησε απόφαση του διοικητικού συμβουλίου για τα προσόντα και τον συνολικό αριθμό των εμπειρογνωμόνων που τίθενται στη διάθεση των ομάδων υποστήριξης για το άσυλο. Η εν λόγω απόφαση παρέχει τη δυνατότητα σε προσωρινούς υπαλλήλους της EΥΥΑ, υπό την καθοδήγηση μόνιμου προσωπικού της ΕΥΥΑ και εθνικών εμπειρογνωμόνων, να στηρίζουν το έργο των ομάδων υποστήριξης για το άσυλο. Η ΕΥΥΑ θα επιδιώξει μια ισορροπία μεταξύ του αριθμού των εθνικών εμπειρογνωμόνων και των προσωρινών υπαλλήλων.

Για την Ελλάδα, η EΥΥΑ δρομολόγησε στις 20 Δεκεμβρίου 2016 την πρώτη ανοικτή πρόσκληση για 26 εμπειρογνώμονες διαφόρων προσόντων 25 σύμφωνα με το νέο επιχειρησιακό σχέδιο. Η εν λόγω πρώτη πρόσκληση καλύπτει ολόκληρο το έτος 2017, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να οργανώσουν περαιτέρω στο μέλλον την τοποθέτηση εμπειρογνωμόνων τους. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνεδρίασης των εθνικών σημείων επαφής της Δύναμης Επέμβασης για το Άσυλο που πραγματοποιήθηκε στη Μάλτα στις 12 και 13 Ιανουαρίου 2017, ορισμένα κράτη μέλη (Γερμανία και Κάτω Χώρες) ανακοίνωσαν ότι θα γνωστοποιήσουν στην EΥΥΑ τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό τους για την τοποθέτηση εμπειρογνωμόνων.

Ο συνολικός αριθμός τοποθετημένων στην Ελλάδα εμπειρογνωμόνων για τη στήριξη του προγράμματος μετεγκατάστασης, ανερχόταν στις 6 Φεβρουαρίου σε 19 εμπειρογνώμονες σε θέματα ασύλου, εκ των οποίων 3 μεμονωμένοι εμπειρογνώμονες, και 40 διερμηνείς. Επί του παρόντος υπάρχει έλλειψη 9 εμπειρογνωμόνων 26 , ενώ από την εβδομάδα της 13ης Μαρτίου η εν λόγω έλλειψη αναμένεται να ανέλθει σε 21 εμπειρογνώμονες.

Για την Ιταλία, η ΕΥΥΑ δημοσίευσε επίσης την πρώτη πρόσκληση με βάση το νέο επιχειρησιακό σχέδιο (υπεγράφη με την Ιταλία στις 22 Δεκεμβρίου 2016) για συνολικό αριθμό 72 εμπειρογνωμόνων. Στις 6 Φεβρουαρίου, ήταν τοποθετημένοι στην Ιταλία 48 εμπειρογνώμονες σε θέματα ασύλου και 43 πολιτιστικοί διαμεσολαβητές. Επί του παρόντος υπάρχει έλλειψη 24 εμπειρογνωμόνων, ενώ από την εβδομάδα της 13ης Μαρτίου η εν λόγω έλλειψη θα ανέλθει σε 35 εμπειρογνώμονες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να εξακολουθήσουν να διορίζουν εμπειρογνώμονες ανταποκρινόμενα στις διάφορες προσκλήσεις της EΥΥΑ σε τακτική βάση διασφαλίζοντας πιο μακροχρόνιες τοποθετήσεις, καθώς και ανώτερα και περισσότερο ειδικευμένα προσόντα.

2.3Δράσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας

Ελλάδα

Δράσεις για την επιτάχυνση της καταγραφής των μεταναστών και της επεξεργασίας των αιτήσεών τους, καθώς και για τη βελτίωση της ικανότητας καταγραφής της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου: Μετά την ολοκλήρωση της εκτεταμένης διαδικασίας προκαταγραφής, για την οποία η Επιτροπή έχει υποβάλει έκθεση στο παρελθόν, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου προγραμμάτισε τα ραντεβού για την πλήρη υποβολή αιτήσεων ασύλου. Μετά από περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας καταγραφής, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου επαναπρογραμμάτισε τα ραντεβού ούτως ώστε η πλήρης καταγραφή να ολοκληρωθεί έως τα μέσα Μαρτίου 2017 (αντί του Απριλίου, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί). Τα άτομα που δεν είχαν τη δυνατότητα να προβούν σε προκαταγραφή κατά τη διαδικασία προκαταγραφής, εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου κλείνοντας ραντεβού μέσω του συστήματος Skype.

Η διαφορά μεταξύ του αριθμού των καταγραφών εκ μέρους της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου και του συνολικού αριθμού των δεσμεύσεων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς (από τις 6 Δεκεμβρίου έως τις 6 Φεβρουαρίου η Ελλάδα κατέγραψε 5 233 αιτήσεις μετεγκατάστασης, ενώ ο αριθμός των επιπλέον δεσμεύσεων κατά την ίδια περίοδο ανήλθε σε 2 733). Συνολικά, μέχρι τις 6 Φεβρουαρίου, η Ελλάδα είχε καταγράψει 24 640 αιτήσεις, ενώ ο συνολικός αριθμός των δεσμεύσεων ήταν 15 329, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν περίπου 9 000 άτομα έτοιμα προς μετεγκατάσταση χωρίς να υπάρχουν οι αντίστοιχες δεσμεύσεις. Η επίτευξη του μηνιαίου στόχου όσον αφορά τις δεσμεύσεις και τις μεταφορές καθίσταται προτεραιότητα ώστε να διασφαλιστεί η επανέναρξη των μεταφορών δυνάμει του κανονισμού του Δουβλίνου και να μετεγκατασταθούν όλοι οι επιλέξιμοι αιτούντες εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου.

Δράσεις για τη βελτίωση της ικανότητας υποδοχής στην Ελλάδα: Στις 7 Φεβρουαρίου, η συνολική ικανότητα υποδοχής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 75 182 θέσεις 27 σε προσωρινές εγκαταστάσεις και σε μόνιμες θέσεις υποδοχής στην ηπειρωτική χώρα, τόσο για παράτυπους μετανάστες όσο και για άτομα που έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να υποβάλουν αίτηση για διεθνή προστασία ή έχουν ήδη υποβάλει τις αιτήσεις τους για διεθνή προστασία. Η συνολική ικανότητα υποδοχής των 40 μόνιμων εγκαταστάσεων στην ηπειρωτική χώρα εκτιμάται σε περίπου 27 000 θέσεις.

Από τις 20 000 θέσεις που προορίζονται για τους αιτούντες που είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση δυνάμει του προγράμματος ενοικίασης στέγης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) 28 , στις 7 Φεβρουαρίου ήταν διαθέσιμες 19 309 θέσεις 29 , συμπεριλαμβανομένων 1 831 θέσεων σε κτίρια, 5 132 θέσεων σε ξενοδοχεία, 10 865 θέσεων σε διαμερίσματα, 417 θέσεων σε οικογένειες υποδοχής και 704 θέσεων σε ειδικές δομές φιλοξενίας που προορίζονται για ασυνόδευτους ανηλίκους. Το τρέχον ποσοστό πληρότητας είναι περίπου 80% 30 . Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η UNHCR έφτασε, τον Δεκέμβριο του 2016, τις 20 000 θέσεις για τις οποίες είχε δεσμευτεί και μάλιστα τις ξεπέρασε (στις 31 Δεκεμβρίου 2016, υπήρχαν διαθέσιμες 21 057 θέσεις). Ωστόσο, ορισμένες από τις θέσεις δεν είναι διατηρήσιμες μακροπρόθεσμα (π.χ. κουπόνια ξενοδοχείων) και αντικαθίστανται από εναλλακτικές (π.χ. διαμερίσματα/κτίρια). Επικαιροποιημένη αξιολόγηση των ελληνικών αναγκών υποδοχής θα πραγματοποιηθεί εντός των προσεχών μηνών και το μέγεθος του προγράμματος ενοικίασης στέγης θα επαναξιολογηθεί.

Επιπλέον, όσον αφορά τα ειδικά κέντρα μετεγκατάστασης, στις 6 Φεβρουαρίου είχε δημιουργηθεί μόνο ένα από τα τρία κέντρα μετεγκατάστασης για τα οποία έχουν δεσμευθεί οι ελληνικές αρχές (στα Λαγκαδίκια). Λόγω της επιδείνωσης των καιρικών συνθηκών στη βόρεια Ελλάδα, όλες οι σκηνές απομακρύνθηκαν και τοποθετήθηκαν 60 κοντέινερ πλήρως προσαρμοσμένα στις χειμερινές συνθήκες. Κατά συνέπεια, η εγκατάσταση διαθέτει πλέον ικανότητα για 360 άτομα. Περισσότερα κοντέινερ θα τοποθετηθούν κατά τους προσεχείς μήνες ώστε να διπλασιαστεί η ικανότητα υποδοχής του κέντρου. Για τα υπόλοιπα δύο, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν ακόμα προσδιορίσει κατάλληλους χώρους. Συνεχίζονται ακόμα οι συζητήσεις μεταξύ της UNHCR και των ελληνικών αρχών όσον αφορά την παροχή περισσότερων χώρων για την κατασκευή ειδικών κέντρων μετεγκατάστασης, κυρίως για ένα κέντρο μετεγκατάστασης στην περιοχή της Αττικής με ικανότητα υποδοχής 3 000 ατόμων. Όπως αναφέρεται στις προηγούμενες εκθέσεις, η Επιτροπή παροτρύνει την Ελλάδα να προσδιορίσει αυτούς τους χώρους το συντομότερο δυνατόν, ώστε να αποφευχθούν εμπόδια στην υλοποίηση των τελευταίων σταδίων των εργασιών μετεγκατάστασης μετά την ολοκλήρωση της εκτεταμένης διαδικασίας προκαταγραφής, καθώς και προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική αποδοτικότητα της διαδικασίας μετεγκατάστασης.

Ιταλία

Δράσεις για να αυξηθεί ο αριθμός των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης, καθώς και για να καταστούν πλήρως λειτουργικά: Ο συνολικός αριθμός των αφίξεων κατά το 2016 ήταν 181 346. Λαμβανομένου υπόψη του πρωτοφανούς αυτού αριθμού, η συνολική ικανότητα υποδοχής των τεσσάρων επιχειρησιακών κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης (1 600 θέσεις σε Ποτσάλο, Λαμπεντούζα, Τράπανι και Τάραντα) δεν επαρκεί. Λιγότερο από το ένα τρίτο των αποβιβάσεων πραγματοποιούνται στα τέσσερα επιχειρησιακά κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης (52 337 άτομα). Ωστόσο, όταν λαμβάνονται υπόψη οι αποβιβάσεις σε έξι περαιτέρω λιμένες που εφαρμόζουν τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας (ΤΔΛ) 31 για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, το ποσοστό ανέρχεται στα δύο τρίτα. Στις 7 Δεκεμβρίου, το Υπουργείο Εσωτερικών αποφάσισε να προσδιορίσει 15 λιμένες αποβίβασης ως λιμένες που εφαρμόζουν τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Η Ιταλία θα πρέπει να επιταχύνει το άνοιγμα των ήδη προαναγγελθέντων πρόσθετων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης και την αναβάθμιση των άλλων λιμένων αποβίβασης.

Η κατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Συχνά παραμένουν στις εγκαταστάσεις των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης ή άλλων κέντρων πρώτης υποδοχής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα δεδομένου ότι το σύστημα υποδοχής δεν επιτρέπει την αυτόματη μεταφορά σε κέντρα σε άλλα μέρη της Ιταλίας, σε αντίθεση με τα ισχύοντα για ενήλικες και οικογένειες. Άλλες ευάλωτες κατηγορίες παραμένουν επίσης για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να λάβουν μέτρα προκειμένου να παράσχουν ειδικούς χώρους και συνδρομή σε όλα τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, να επιταχύνουν τις διαδικασίες που καθιστούν δυνατές τις μεταφορές σε εγκαταστάσεις υποδοχής πρώτης ή δεύτερης γραμμής στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα όπου θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμος επαρκής αριθμός θέσεων, και να διορίσουν εγκαίρως επιτρόπους.

Στις 19 και 20 Ιανουαρίου, η Ιταλία και η ΕΥΥΑ οργάνωσαν την πρώτη συνεδρίαση για την υποδοχή των ασυνόδευτων ανηλίκων στο πλαίσιο του ασύλου, με στόχο τη δημιουργία ικανοτήτων στην ταυτοποίηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες (συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων παιδιών που ζητούν άσυλο) και την παρουσίαση ορθών πρακτικών στον τομέα της υποδοχής παιδιών σε καταστάσεις μεγάλης εισροής. Περαιτέρω συνεδριάσεις θα πραγματοποιηθούν τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2017.

Δράσεις για τη βελτίωση των ικανοτήτων διεκπεραίωσης στην Ιταλία: Όπως επισημαίνεται σε προηγούμενη έκθεση, η ικανότητα των ιταλικών αρχών, συμπεριλαμβανομένης της μονάδας του Δουβλίνου, να καταγράφουν και να διεκπεραιώνουν αιτήσεις θα πρέπει να αυξηθεί, ώστε να επιταχυνθεί η καταγραφή των ατόμων που ανήκουν σε επιλέξιμες για μετεγκατάσταση ιθαγένειες και να εκπληρωθούν οι νέες δεσμεύσεις. Η Ιταλία θα μπορούσε επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο να λάβει πρόσθετη στήριξη από την EΥΥΑ για τον σκοπό αυτό. Επιπλέον, η κατανομή των αιτούντων μετεγκατάσταση σε πολλά διαφορετικά κέντρα σε όλη την ιταλική επικράτεια, η οποία κατέστη έως ένα βαθμό αναπόφευκτη λόγω της πρωτοφανούς εισροής μεταναστών το 2016, θα πρέπει να μετριαστεί. Οι ιταλικές αρχές θα μπορούσαν να εξετάσουν ένα πιο συγκεντρωτικό σύστημα στο οποίο οι αιτούντες μετεγκατάσταση θα συγκεντρώνονται σε μικρότερο αριθμό ειδικών κέντρων μετεγκατάστασης, τουλάχιστον κατά τα τελευταία στάδια της διαδικασίας, έτσι ώστε να διευκολύνονται τα διάφορα στάδια πριν από τις μεταφορές για λόγους μετεγκατάστασης. Ένα τέτοιο σύστημα θα συμβάλει στην περαιτέρω διευκόλυνση της φάσης πριν από την αναχώρηση, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων υγειονομικών ελέγχων και των μαθημάτων πολιτιστικού προσανατολισμού. Τούτο θα συμβάλει και στη μείωση των κινδύνων διαφυγής των αιτούντων, δεδομένου ότι οι αιτήσεις μετεγκατάστασης θα διεκπεραιώνονται ταχύτερα.

Δράσεις για την επίσπευση του χρόνου απόκρισης στα αιτήματα μετεγκατάστασης: Όπως αναφέρθηκε στο τμήμα 2.1, οι ρυθμίσεις με την Ευρωπόλ για τη διευκόλυνση πρόσθετων έκτακτων συνεντεύξεων ασφαλείας εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην πράξη τον Ιανουάριο του 2017, μετά από αίτημα της Νορβηγίας.

Δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση ευάλωτων αιτούντων και ασυνόδευτων ανηλίκων: Η Επιτροπή συνεχίζει να στηρίζει τις ιταλικές αρχές σε όλες τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην αποσαφήνιση των διαδικασιών που επιτρέπουν τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων. Τούτο θα πρέπει να οδηγήσει στην έναρξη μετεγκαταστάσεων το συντομότερο δυνατόν. Προκειμένου να επιταχυνθούν οι εν λόγω διαδικασίες, οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα ή περισσότερα ειδικά κέντρα μετεγκατάστασης ασυνόδευτων ανηλίκων, και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν την καθοδήγηση της EΥΥΑ και περαιτέρω στήριξη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις για ασυνόδευτους ανηλίκους, έτσι ώστε να υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις όταν υποβληθούν οι πρώτες αιτήσεις. Η επιτυχία της διαδικασίας μετεγκατάστασης ασυνόδευτων ανηλίκων μπορεί να συμβάλει στη μείωση της διαφυγής. Δεδομένης της άμεσης εφαρμογής των αποφάσεων του Συμβουλίου, οι επίτροποι θα πρέπει ήδη να εξετάσουν ως επιλογή τη μετεγκατάσταση επιλέξιμων ασυνόδευτων ανηλίκων που έχουν υπό την επιμέλειά τους. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι επιλέξιμοι ασυνόδευτοι ανήλικοι ενημερώνονται σχετικά με τη μετεγκατάσταση το συντομότερο δυνατό μετά την αποβίβαση.

Μέτρα για τον περιορισμό των δευτερογενών μετακινήσεων: Ως μέρος των μέτρων που ελήφθησαν από τις ιταλικές αρχές για τον περιορισμό των δευτερογενών μετακινήσεων, η ιταλική αστυνομία συνεχίζει τις τακτικές μεταφορές μεταναστών που μετακινήθηκαν παράτυπα από τον Νότο στον Βορρά της χώρας, πίσω στις εγκαταστάσεις υποδοχής στη Νότια Ιταλία. Όπως αναφέρεται κατωτέρω, η EΥΥΑ έχει εντατικοποιήσει τις δραστηριότητες της κινητής ομάδας που πραγματοποιεί καταγραφές για μετεγκατάσταση σε διάφορες περιοχές όπου στεγάζονται οι υποψήφιοι για μετεγκατάσταση (με βάση τις ανάγκες που αναφέρονται από τις ιταλικές αρχές) εκτός των κέντρων καταγραφής. Η ΕΥΥΑ έχει επίσης αναπτύξει μόνιμη ομάδα υποστήριξης για το άσυλο με σκοπό την καταγραφή σε δύο επιπλέον εγκαταστάσεις. Θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η παρουσία και οι μετακινήσεις των παράτυπων μεταναστών στο ιταλικό έδαφος και να εμποδίζονται οι παράτυπες δευτερογενείς μετακινήσεις.

2.4Δράσεις που έχουν αναληφθεί από την Επιτροπή και τους οργανισμούς της ΕΕ

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Οι κύριες δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν από την Επιτροπή έχουν επισημανθεί σε ολόκληρη την έκθεση, συμπεριλαμβανομένων των διμερών επαφών με κράτη μέλη ώστε να σημειωθεί πρόοδος στην επίτευξη των στόχων. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να θέτει το εν λόγω ζήτημα έναντι των κρατών μελών που παρουσιάζουν υστέρηση στην εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου. Εάν δεν σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος τους επόμενους μήνες, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να ασκήσει τις αρμοδιότητές της δυνάμει των Συνθηκών.

Επιπλέον, η Επιτροπή, στο πλαίσιο των τακτικών συνεδριάσεων των αξιωματικών συνδέσμων που διοργάνωσε στην Ελλάδα (14 Δεκεμβρίου 2016) και στην Ιταλία (31 Ιανουαρίου 2017), συζήτησε τρόπους για τη βελτίωση της παροχής πληροφοριών κατά τη διαδικασία μετεγκατάστασης, μεταξύ άλλων την παροχή πληροφοριών πριν από την αναχώρηση και τα μαθήματα πολιτιστικού προσανατολισμού, με στόχο την καλύτερη διαχείριση των προσδοκιών και συνεπώς την αποφυγή δευτερογενών μετακινήσεων ή τη διαφυγή από την εφαρμογή της διαδικασίας, καθώς και την περαιτέρω οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των αιτούντων προς το πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Η Επιτροπή συνέταξε ερωτηματολόγιο και έγγραφο προβληματισμού που προσδιορίζει τις ενέργειες προτεραιότητας, γεγονός που θα οδηγήσει σε καλύτερη ενημέρωση σε κάθε στάδιο της διαδικασίας μετεγκατάστασης. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να επικαιροποιηθούν τα σημερινά έντυπα μετεγκατάστασης που έχει καταρτίσει η EΥΥΑ και να επανεξεταστούν και να επικαιροποιηθούν, εφόσον είναι αναγκαίο, τα φυλλάδια που διανέμονται στους αιτούντες από τις χώρες της μετεγκατάστασης. Η Επιτροπή έχει επίσης προτείνει, σε συνεργασία με την ΕΥΥΑ, να παρέχει στις χώρες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά τις δευτερογενείς μετακινήσεις ή τη διαφυγή, ειδικά προσαρμοσμένα μέσα για την παροχή πληροφοριών (π.χ. βίντεο, φυλλάδια ανά χώρα, κ.λπ.).

Χρηματοδότηση για μετεγκατάσταση διατίθεται για την Ιταλία και την Ελλάδα και τα κράτη μέλη της μετεγκατάστασης μέσω των αντίστοιχων εθνικών προγραμμάτων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ). Τα τελευταία υπόκεινται σε τροποποίηση προκειμένου να ληφθεί υπόψη η τροποποίηση της απόφασης 2015/1601 του Συμβουλίου. Η Επιτροπή προτρέπει να γίνεται σεβαστή η αρχή της οικογενειακής ενότητας κατά την ταυτόχρονη μεταφορά μικτών ζευγαριών και οικογενειών (π.χ. ένας σύζυγος ανήκει σε μία από τις ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση και ο άλλος ή/και τα παιδιά είναι διαφορετικής ιθαγένειας). Η μεταφορά συζύγου που δεν ανήκει σε ιθαγένεια επιλέξιμη για μετεγκατάσταση βασίζεται σε αίτημα αναδοχής με τη διαδικασία του Δουβλίνου και, ως εκ τούτου, η Ιταλία και η Ελλάδα δεν θα επωφεληθούν από το κατ’ αποκοπή ποσό των 500 EUR και το κράτος μέλος της μετεγκατάστασης δεν θα επωφεληθεί από το κατ’ αποκοπή ποσό των 6 000 EUR. Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να διερευνήσουν τη δυνατότητα κάλυψης των εν λόγω εξόδων μέσω των αντίστοιχων εθνικών προγραμμάτων ΤΑΜΕ.

Όπως προβλέπεται στην εκτίμηση των αναγκών, η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με Υπουργείο Εσωτερικών της Ιταλίας και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς η Επιτροπή έλαβε από τις ιταλικές αρχές αίτηση για βοήθεια έκτακτης ανάγκης από το ΤΑΜΕ σχετικά με την παροχή υπηρεσιών σε εγκαταστάσεις διαμονής για υποψήφιους για μετεγκατάσταση (αιτηθείσα συνεισφορά της ΕΕ: 14,8 εκατ. EUR). Επιπλέον, κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, υποβλήθηκαν στην Επιτροπή ορισμένες άλλες αιτήσεις που δεν σχετίζονται με τη μετεγκατάσταση για συνολικό ποσό ύψους 113,4 εκατ. EUR. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει 38,2 εκατ. EUR, το αίτημα για 14,8 εκατ. EUR (καθώς και άλλα) αξιολογείται επί του παρόντος από την Επιτροπή. Αναμένεται να εκδοθεί σύντομα απόφαση.

Καθώς η ισχύουσα συμφωνία ανάθεσης αρμοδιοτήτων με την UNHCR για το πρόγραμμα ενοικίασης στέγης στην Ελλάδα έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2016, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις μεταξύ της Επιτροπής, της UNHCR και των ελληνικών αρχών για την παράταση του προγράμματος το 2017, βάσει επικαιροποιημένης εκτίμησης των αναγκών υποδοχής της Ελλάδας.

Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο

Δράσεις για την επίσπευση της διαδικασίας μετεγκατάστασης και τη βελτίωση της ικανότητας καταγραφής στην Ελλάδα και την Ιταλία: Στις 20 και 22 Δεκεμβρίου 2016, η ΕΥΥΑ υπέγραψε νέα επιχειρησιακά σχέδια για το 2017 με την Ελλάδα και την Ιταλία αντίστοιχα. Τα επιχειρησιακά σχέδια περιγράφουν όλες τις δραστηριότητες στήριξης προς την Ελλάδα και την Ιταλία για το 2017. Εκτός από τη στήριξη του προγράμματος μετεγκατάστασης, τα επιχειρησιακά σχέδια καλύπτουν μέτρα στήριξης της γενικής διαδικασίας ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας του Δουβλίνου, του συστήματος υποδοχής και, για την Ελλάδα, της στήριξης για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.

Στην Ελλάδα, στις 6 Φεβρουαρίου, τα κλιμάκια της ΕΥΥΑ που στηρίζουν την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου για καταγραφή και περαιτέρω επεξεργασία αποτελούνται από 8 εμπειρογνώμονες στη Θεσσαλονίκη 32 , ενώ η ανώτερη υπηρεσία αποτελείται από 5 εμπειρογνώμονες στην Αθήνα. Επιπλέον, η EΥΥΑ έχει τοποθετήσει 4 εμπειρογνώμονες για την παροχή πληροφοριών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, 2 επιπλέον εμπειρογνώμονες σχετικά με τον κανονισμό του Δουβλίνου προς υποστήριξη της μονάδας του Δουβλίνου και 40 διερμηνείς. Η ΕΥΥΑ έχει επίσης παραδώσει πλήρως εξοπλισμένα κινητά γραφεία στην ελληνική Υπηρεσία Ασύλου στη Θεσσαλονίκη για την περαιτέρω στήριξη της διαδικασίας καταγραφής της μετεγκατάστασης. Με τα εν λόγω κινητά γραφεία θα καταστεί δυνατή η συγχώνευση των διαδικασιών καταγραφής στη Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη ώστε να αυξηθεί περαιτέρω η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας, επιτρέποντας στην EΥΥΑ να τοποθετήσει έως και 12 εμπειρογνώμονες καταγραφής στη Θεσσαλονίκη.

Μετά την εναρκτήρια συνεδρίαση τον Νοέμβριο, η EΥΥΑ διευθύνει πλέον από κοινού με την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου ένα εργαλείο αντιστοίχισης: καθορίζονται οι λειτουργικές απαιτήσεις, προσαρμόζονται τα πεδία καταγραφής και τα αντίστοιχα έντυπα καταγραφής στην ελληνική βάση δεδομένων Aλκυόνη, βελτιώνεται για να υποβληθεί σε δοκιμή ο αλγόριθμος αντιστοίχισης και αναπτύσσεται η κοινοποίηση δεδομένων μεταξύ της βάσης δεδομένων Aλκυόνη και του εργαλείου αντιστοίχισης. Η πρώτη λειτουργική διεπαφή του εργαλείου αντιστοίχισης αναμένεται να είναι έτοιμη μέχρι τον Φεβρουάριο του 2017.

Στην Ιταλία, στις 6 Φεβρουαρίου, η EΥΥΑ έχει τοποθετήσει 48 από τους 72 εμπειρογνώμονες που έχουν ζητηθεί από τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες: 9 εμπειρογνώμονες στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, 9 εμπειρογνώμονες σε δύο κινητές μονάδες (με βάση τη Ρώμη και την Κατάνια), 16 εμπειρογνώμονες σε κέντρα καταγραφής, 7 εμπειρογνώμονες στην κινητή μονάδα καταγραφής και 7 εμπειρογνώμονες στη Μονάδα του Δουβλίνου στη Ρώμη. Η EASO έχει δρομολογήσει επίσης την τοποθέτηση έως και 43 πολιτιστικών διαμεσολαβητών (για τα αραβικά, τα τιγκρίνια και τα κουρδικά) για να στηρίξει τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Κατά την περίοδο αναφοράς, η EASO εντατικοποίησε τις δραστηριότητες της κινητής μονάδας που πραγματοποιεί καταγραφές για μετεγκατάσταση σε διάφορες τοποθεσίες όπου στεγάζονται οι υποψήφιοι για μετεγκατάσταση (με βάση τις ανάγκες που αναφέρονται από τις ιταλικές αρχές) εκτός των κέντρων καταγραφής 33 . Η κινητή μονάδα στηρίζει επίσης τους φορείς της τοπικής Questura συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της ικανότητας των αστυνομικών υπαλλήλων να διενεργούν οι ίδιοι τις καταγραφές.

3Επανεγκατάσταση

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ελήφθησαν από τα συμμετέχοντα κράτη, ολοκληρώθηκαν περισσότερες από τις μισές εκ των 22 504 επανεγκαταστάσεων που συμφωνήθηκαν δυνάμει των συμπερασμάτων της 20ής Ιουλίου 2015. Από τις 6 Δεκεμβρίου 2016 έχουν επανεγκατασταθεί 913 34 άτομα, κυρίως από την Τουρκία, την Ιορδανία και τον Λίβανο. Ως τις 6 Φεβρουαρίου 2017, 13 968 άτομα είχαν επανεγκατασταθεί σε 21 κράτη επανεγκατάστασης (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λετονία, Λιθουανία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία και Φινλανδία). Η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Φινλανδία και οι Κάτω Χώρες, καθώς και οι συνδεδεμένες χώρες Ελβετία, Λιχτενστάιν και Ισλανδία, έχουν εκπληρώσει ήδη τις δεσμεύσεις τους. Παρά τη συνολική θετική προοπτική, τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη προβεί σε επανεγκατάσταση, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της 20ης Ιουλίου 2015, και τα κράτη που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την επίτευξη του στόχου τους, θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους.

Τα περισσότερα κράτη που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ανέφεραν ότι οι προσπάθειές τους για την επανεγκατάσταση αφορούσαν κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, Σύριους που διέμεναν στην Ιορδανία, τον Λίβανο και την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται προσπάθειες από κράτη μέλη για επανεγκατάσταση Σύριων από την Τουρκία στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016.

Ο αριθμός των επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία εξακολουθεί να αυξάνεται. Τα κράτη μέλη προχωρούν ικανοποιητικά στην προετοιμασία νέων επιχειρήσεων επανεγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένων αποστολών στην Τουρκία για τη διενέργεια συνεντεύξεων με υποψηφίους επανεγκατάστασης. Οι τουρκικές αρχές τηρούν την υπόσχεσή τους για αύξηση των προσπαθειών τους να παρέχουν μεγαλύτερους καταλόγους προτεινόμενων ατόμων. Τον Ιανουάριο του 2017 υποβλήθηκαν κατάλογοι για συνολικά 10 000 άτομα.

Από τις 4 Απριλίου 2016 έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία 3 098 Σύριοι, σύμφωνα με το σκέλος περί επανεγκατάστασης του μηχανισμού 1:1 στο πλαίσιο της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Συνολικά, επανεγκαταστάθηκαν 487 άτομα στο πλαίσιο του εν λόγω μηχανισμού μετά την τελευταία περίοδο αναφοράς και ο εναπομένων αριθμός από όλες τις δεσμεύσεις είναι 10 402. Έως τώρα έχουν πραγματοποιηθεί μετεγκαταστάσεις σύμφωνα με τον «μηχανισμό 1:1» στο Βέλγιο, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία. Επιπλέον, η Νορβηγία έχει μέχρι στιγμής επανεγκαταστήσει 150 Σύριους από την Τουρκία, από τις 4 Απριλίου 35 .

Όπως επισημαίνεται σε προηγούμενη έκθεση, εκδόθηκε η απόφαση (ΕΕ) 2016/1754 του Συμβουλίου 36 για την τροποποίηση της δεύτερης απόφασης του Συμβουλίου για τη μετεγκατάσταση. Η τροποποίηση επιτρέπει στα κράτη μέλη να τηρήσουν τις αντίστοιχες υποχρεώσεις τους για την κατανομή 54 000 θέσεων είτε μέσω επανεγκατάστασης είτε άλλων μορφών νόμιμης εισδοχής των Σύρων υπηκόων ευρισκόμενων στην Τουρκία. Η τροποποίηση απαιτεί αλλαγές στα εθνικά προγράμματα του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ). Ως άμεση ανταπόκριση στην έκδοση της απόφασης (ΕΕ) 2016/1754 του Συμβουλίου, καθώς και στο πλαίσιο της τροποποίησης των εθνικών προγραμμάτων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) η Επιτροπή έχει λάβει τις πρώτες ενδείξεις από τα κράτη μέλη σχετικά με τον αριθμό των Σύριων ευρισκόμενων στην Τουρκία στους οποίους τα κράτη μέλη σκοπεύουν να παράσχουν νόμιμη εισδοχή δυνάμει της εν λόγω απόφασης. Από τα στοιχεία που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα, τα κράτη μέλη προγραμματίζουν να δεχθούν από την Τουρκία περισσότερους από 34 000 Σύριους σε αυτή τη βάση, μεταξύ άλλων μέσω της επανεγκατάστασης.

Η πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για τη θέσπιση πλαισίου της Ένωσης για την επανεγκατάσταση 37 , η οποία εκδόθηκε στις 13 Ιουλίου 2016, βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της εξέτασης από τους συννομοθέτες.

4Επόμενα στάδια

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων έχουν αναγνωρίσει επανειλημμένα την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί η μεταναστευτική κατάσταση στην Ευρώπη και έχουν ζητήσει να αναληφθεί περαιτέρω δράση για την επιτάχυνση της εφαρμογής του προγράμματος μετεγκατάστασης ως βασική έκφραση της αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής. Τον Δεκέμβριο του 2016, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε για μία ακόμη φορά την ανάγκη να εντείνουν περαιτέρω τα κράτη μέλη τις προσπάθειες επιτάχυνσης της μετεγκατάστασης και ενέκρινε το κοινό σχέδιο δράσης για την επιτάχυνση της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας που περιελάμβανε τον ειδικό στόχο μετεγκατάστασης όσον αφορά την Ελλάδα.

Η εν λόγω έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πραγματοποιείται μέσα σε πλαίσιο ανάμικτων αποτελεσμάτων κατά την περίοδο αναφοράς. Η επίτευξη των στόχων μετεγκατάστασης κάθε μήνα τουλάχιστον 1 000 ατόμων από την Ιταλία και τουλάχιστον 2 000 ατόμων από την Ελλάδα είναι δυνατή εάν όλα τα κράτη μέλη αρχίσουν να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και να μετεγκαθιστούν σε μηνιαία βάση. Ορισμένα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες δείχνουν το δρόμο, υλοποιώντας τις νομικές τους υποχρεώσεις και εφαρμόζοντας έτσι την αλληλεγγύη στην πράξη. Τα άλλα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να διορίσουν περισσότερους εμπειρογνώμονες ώστε να ανταποκρίνονται στις διάφορες προσκλήσεις της EΥΥΑ σε τακτική βάση, διασφαλίζοντας πιο μακροχρόνιες τοποθετήσεις, καθώς και ανώτερα και περισσότερο ειδικευμένα προσόντα. Οι κοινές αυτές προσπάθειες θα συμβάλουν στη μείωση της πίεσης που ασκείται στην Ιταλία και την Ελλάδα.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την κατάσταση και συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την εξεύρεση του πλέον αποτελεσματικού τρόπου για την πλήρη εφαρμογή των δύο αποφάσεων του Συμβουλίου περί μετεγκατάστασης. Παράλληλα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά την επανεγκατάσταση, και σε ορισμένες περιπτώσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας 38 . Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να υποβάλλει εκθέσεις σε τακτική βάση και θα υποβάλει τη δέκατη έκθεσή της τον Μάρτιο του 2017.

(1)

COM(2016) 791 final.

(2)

Ο αριθμός των διαπιστωμένων παράνομων διελεύσεων συνόρων μεταξύ σημείων συνοριακής διέλευσης που ανέφερε η Ελλάδα από την Τουρκία μέσω των θαλάσσιων και των χερσαίων συνόρων από τις 5 Δεκεμβρίου 2016 έως τις 5 Φεβρουαρίου 2017, όπως καταγράφηκε στην εφαρμογή για τη διαβίβαση πληροφοριών σχετικά με τις κοινές επιχειρήσεις (Joint Operations Reporting Applications).

(3)

Πηγή: ελληνικές αρχές.

(4)

Πηγή: ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών για το διάστημα από τις 5 Δεκεμβρίου 2016 έως τις 5 Φεβρουαρίου 2017.

(5)

Επί του παρόντος, οι ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση είναι: του Μπουρούντι, της Ερυθραίας, των Μαλδιβών, του Ομάν, του Κατάρ, της Συρίας και της Υεμένης. Όπως αναφέρθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις, παρόλο που ορισμένες ιθαγένειες δεν είναι πλέον επιλέξιμες για μετεγκατάσταση, τούτο δεν θίγει εκείνους που έχουν ήδη χαρακτηριστεί ως πρόσωπα που χρήζουν ενδεχομένως διεθνούς προστασίας (για παράδειγμα, όσοι έχουν προκαταγραφεί μπορούν ακόμη να μετεγκατασταθούν).

(6)

http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/12/15-euco-conclusions-final/.

(7)

Εννέα μεταφορές που αναφέρθηκαν σε προηγούμενες εκθέσεις ως μεταφορές για λόγους μετεγκατάστασης, αποδείχθηκε ότι ήταν μεταφορές βάσει του καθεστώτος του Δουβλίνου και όχι περιπτώσεις μετεγκατάστασης (τέσσερις περιπτώσεις από την Ιταλία στην Πορτογαλία τον Δεκέμβριο του 2015 και τον Απρίλιο του 2016· μία περίπτωση από την Ιταλία στις Κάτω Χώρες, τον Νοέμβριο του 2016· μία περίπτωση από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο τον Ιούνιο του 2016, μία περίπτωση από την Ελλάδα στη Γαλλία τον Ιούνιο του 2016 και δύο περιπτώσεις από την Ελλάδα στη Ρουμανία τον Αύγουστο του 2016). Οι εν λόγω περιπτώσεις έχουν επομένως αφαιρεθεί από το σύνολο και από τις ειδικές μεταφορές από κράτη μέλη που αναφέρονται στα παραρτήματα. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, μία περίπτωση μεταφοράς από την Ελλάδα στην Ισπανία τον Δεκέμβριο του 2016 και μία άλλη από την Ελλάδα στη Νορβηγία τον Ιανουάριο του 2017, αποτελούσαν επίσης μεταφορές βάσει του καθεστώτος του Δουβλίνου και, ως εκ τούτου, δεν έχουν υπολογιστεί στους συνολικούς αριθμούς για τις εν λόγω χώρες.

(8)

Συμπεράσματα των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, συνελθόντων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με την επανεγκατάσταση, μέσω πολυμερών και εθνικών μηχανισμών, 20 000 ατόμων τα οποία χρήζουν σαφώς διεθνούς προστασίας (11130/15).

(9)

Τα αριθμητικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην προηγούμενη έκθεση χρειάστηκε να προσαρμοστούν λόγω επικαιροποιημένων πληροφοριών που παραλήφθηκαν στη συνέχεια από τα κράτη επανεγκατάστασης. Αντί των 13 887 επανεγκαταστάσεων που αναφέρθηκαν, ο ακριβής αριθμός των ατόμων που επανεγκαταστάθηκαν έως τις 5 Δεκεμβρίου 2016 ήταν 13 055.

(10)

SN 38/16 της 18.03.2016.

(11)

Τα αριθμητικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην προηγούμενη έκθεση χρειάστηκε να προσαρμοστούν έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι οι επανεγκαταστάσεις Συρίων από την Τουρκία προς τη Νορβηγία στο πλαίσιο του μηχανισμού 1:1 δεν προσμετρώνται στις επιστροφές Συρίων από την Ελλάδα.

(12)

http://asylo.gov.gr/en/?p=1974

(13)

Στο άρθρο 2 στοιχείο ιβ) της οδηγίας για τις ελάχιστες απαιτήσεις ασύλου (οδηγία 2011/95/ΕΕ) ως «ασυνόδευτος ανήλικος» ορίζεται ο ανήλικος (ηλικίας κάτω των 18 ετών) που φτάνει στο έδαφος των κρατών μελών χωρίς να συνοδεύεται «από ενήλικο υπεύθυνο για αυτόν σύμφωνα με το νόμο ή την πρακτική του οικείου κράτους μέλους» [η υπογράμμιση δική μας]. Λόγω των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη νομοθεσία και την πρακτική, ο ορισμός των ασυνόδευτων ανηλίκων διαφοροποιείται από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, με αποτέλεσμα τα παιδιά που έχουν αποχωριστεί από τις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων που είναι σύζυγοι ενηλίκων, να θεωρούνται ασυνόδευτοι ανήλικοι σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ σε άλλα όχι. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί επίσης ανακολουθίες στα στοιχεία που υποβάλλονται σχετικά με τον συνολικό αριθμό των ασυνόδευτων ανηλίκων που μετεγκαθίστανται, διότι ορισμένα κράτη μέλη χαρακτηρίζουν ως ασυνόδευτους μόνο τους ανηλίκους που φτάνουν μόνοι τους και δεν συμπεριλαμβάνουν στα υποβαλλόμενα στοιχεία τα αποχωρισμένα παιδιά που μετεγκαθίστανται.

(14)

Αναφέρονται μόνο οι ιθαγένειες που είναι δυνητικά επιλέξιμες για μετεγκατάσταση.

(15)

http://asylo.gov.gr/en/wp-content/uploads/2016/08/Preregistration-data_template_5_EN_EXTERNAL.pdf .

(16)

Η μεγαλύτερη ομάδα ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα είναι αφγανικής ιθαγένειας, η οποία δεν είναι επιλέξιμη για μετεγκατάσταση. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε επικοινωνία με αρκετά κράτη μέλη προκειμένου να διαπραγματευτεί την πιθανή εθελοντική μεταφορά των εν λόγω ανηλίκων υπό διαφορετικό καθεστώς από εκείνο που χορηγείται στους αιτούντες διεθνή προστασία.

(17)

Η έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του 2016, σε ό,τι αφορά τα χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά παρέχει δεδομένα για τις νομοθετικές διατάξεις και τη μεταχείριση που επιφυλάσσουν τα κράτη μέλη στους έγγαμους ανήλικους μετανάστες. Βλ. ιδίως τον πίνακα 1, σελίδα 11 της έκθεσης, διατίθεται στη διεύθυνση http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/fra-december-2016-monthly-migration-report-separated-childr.pdf

(18)

Οι ελληνικές αρχές και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) δεν χρησιμοποιούν τον ίδιο ορισμό για τους ασυνόδευτους ανηλίκους· συνεπώς, τα αριθμητικά στοιχεία που υποβάλλονται από τις ελληνικές αρχές και τον ΔΟΜ διαφέρουν. Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΔΟΜ, ο συνολικός αριθμός ανηλίκων που μετεγκαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς ήταν 51.

(19)

934 στη Γερμανία, 13 στην Κύπρο, 21 στην Εσθονία, 355 στη Γαλλία, 171 στην Ιρλανδία, 48 στη Λετονία, 10 στο Λιχτενστάιν, 44 στη Λιθουανία, 29 στο Λουξεμβούργο, 172 στις Κάτω Χώρες, 184 στη Νορβηγία, 231 στην Πορτογαλία, 26 στη Ρουμανία, 252 στην Ισπανία, 18 στη Φινλανδία και 50 στην Ελβετία.

(20)

493 στη Γερμανία, 1 στη Λετονία, 21 στο Λουξεμβούργο, 92 στις Κάτω Χώρες, 335 στη Νορβηγία, 10 στην Πορτογαλία, 2 στη Ρουμανία, 94 στην Ισπανία και 207 στην Ελβετία.

(21)

Γερμανία 1 000 έναντι της Ιταλίας και 1 000 έναντι της Ελλάδας, Βέλγιο 35 έναντι της Ιταλίας και 65 έναντι της Ελλάδας, Εσθονία 58 έναντι της Ελλάδας, Γαλλία 50 έναντι της Ιταλίας και 400 έναντι της Ελλάδας, Κροατία 20 έναντι της Ιταλίας και 30 έναντι της Ελλάδας, Ιρλανδία 80 έναντι της Ελλάδας, Λετονία 30 έναντι της Ιταλίας και 60 έναντι της Ελλάδας, Λιθουανία 10 έναντι της Ιταλίας και 40 έναντι της Ελλάδας, Λουξεμβούργο 50 έναντι της Ελλάδας, Μάλτα 15 έναντι της Ελλάδας, Κάτω Χώρες 100 έναντι της Ιταλίας και 200 έναντι της Ελλάδας, Σλοβενία 15 έναντι της Ιταλίας και 35 έναντι της Ελλάδας και Φινλανδία 50 έναντι της Ιταλίας και 100 έναντι της Ελλάδας.

(22)

Νορβηγία 250 έναντι της Ιταλίας και 200 έναντι της Ελλάδας, και Ελβετία 200 έναντι της Ιταλίας και 320 έναντι της Ελλάδας.

(23)

Σύμφωνα με την απόφαση 2016/408 του Συμβουλίου της 10ης Μαρτίου 2016, η Αυστρία τυγχάνει προσωρινής αναστολής της μετεγκατάστασης σε ποσοστό έως και 30% των αιτούντων που της έχουν κατανεμηθεί, σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 του Συμβουλίου. Κατά συνέπεια, η μετεγκατάσταση στην Αυστρία 1 065 αιτούντων αναστέλλεται έως τις 11 Μαρτίου 2017. Ωστόσο, οι υποχρεώσεις δυνάμει της απόφασης 2015/1601 εξακολουθούν να ισχύουν για την Αυστρία σχετικά με την μετεγκατάσταση των υπόλοιπων ατόμων που της έχουν κατανεμηθεί, επομένως απαιτούνται ακόμη δεσμεύσεις και μετεγκαταστάσεις.

(24)

Στις αρχές Απριλίου, η Πολωνία ανέστειλε την επεξεργασία 73 αιτήσεων μετεγκατάστασης οι οποίες είχαν αποσταλεί στη χώρα αυτή από την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου βάσει δέσμευσης που υποβλήθηκε από την Πολωνία στις 16 Δεκεμβρίου 2015, παγώνοντας με τον τρόπο αυτό, εκ των πραγμάτων, τη διαδικασία μετεγκατάστασης τρεισήμισι μήνες μετά την υποβολή της δέσμευσης. Το ίδιο ισχύει και για αιτήσεις από την Ιταλία.

(25)

Εκ των 193 εμπειρογνωμόνων που απαιτούνται συνολικά, όπως προβλέπει το νέο επιχειρησιακό σχέδιο.

(26)

Η ελληνική υπηρεσία ασύλου υπέβαλε συμπληρωματικό αίτημα για δύο εμπειρογνώμονες σχετικά με τον κανονισμό του Δουβλίνου για τη μονάδα του Δουβλίνου, στον βαθμό που είναι διαθέσιμοι.

(27)

Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει τις θέσεις που παρασχέθηκαν δυνάμει του προγράμματος ενοικίασης στέγης της UNHCR και τις θέσεις οργανωμένης υποδοχής που παρασχέθηκαν από τις ελληνικές αρχές στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης.

http://mindigital.gr/images/prosfygiko/REFUGEE_FLOWS-07-02-2017.pdf

(28)

Η συμφωνία ανάθεσης αρμοδιοτήτων που συνήφθη τον Ιανουάριο του 2016 με την UNHCR για το πρόγραμμα ενοικίασης στέγης χωρητικότητας 20 000 θέσεων, ωφελεί πρωτίστως τους αιτούντες άσυλο που είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Η συμφωνία ανάθεσης αναθεωρήθηκε τον Ιούλιο του 2016 ώστε να διευκρινιστεί περαιτέρω στο κείμενο ότι το πρόγραμμα φιλοξενίας περιλαμβάνει και τη δυνατότητα δημιουργίας θέσεων σε εγκαταστάσεις μετεγκατάστασης που διαχειρίζεται η UNHCR, καθώς και ότι η ομάδα στόχος του προγράμματος φιλοξενίας δεν περιλαμβάνει μόνο υποψήφιους μετεγκατάστασης αλλά και άλλους αιτούντες άσυλο. Η UNHCR συμφώνησε να διαθέσει 6 000 θέσεις του προγράμματος ενοικίασης στέγης στα κέντρα μετεγκατάστασης, ώστε να στεγαστούν όλοι οι πλήρως καταγεγραμμένοι αιτούντες μετεγκατάσταση.

(29)

Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNHCR: 393 θέσεις για ασυνόδευτα παιδιά χρηματοδοτούνται από άλλους χορηγούς.

(30)

309 θέσεις για ασυνόδευτους ανηλίκους χρηματοδοτούνται από άλλους χορηγούς.

(31)

http://www.libertaciviliimmigrazione.dlci.interno.gov.it/sites/default/files/allegati/hotspots_sops_-_english_version.pdf .

(32)

Η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου έχει επαναπρογραμματίσει από τις 6 Φεβρουαρίου, στο γραφείο της Θεσσαλονίκης, τις προγραμματισθείσες στην Αλεξανδρούπολη καταγραφές.

(33)

Μέχρι στιγμής, η μονάδα έχει καλύψει 26 τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ιταλία.

(34)

(35)

Αν και η Νορβηγία εφαρμόζει τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για την επανεγκατάσταση οι οποίες έχουν συμφωνηθεί με την Τουρκία στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1, ο αριθμός των επανεγκαταστάσεων στη Νορβηγία στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1 δεν προσμετράται στις επιστροφές Συρίων από την Ελλάδα.

(36)

ΕΕ L 268 της 1.10.2016, σ. 82–84.

(37)

COM(2016) 468 final.

(38)

Τέταρτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, COM(2016) 792 final.

Κράτος μέλος	Επίσημες δεσμεύσεις 1	Όντως μετεγκατασταθέντες	Δέσμευση που προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου
Αυστρία 2			1.491
Βέλγιο	465	177	2.415
Βουλγαρία	260	29	831
Κροατία	40	10	594
Κύπρος	95	55	181
Τσεχική Δημοκρατία	30	12	1.655
Εσθονία	227	87	204
Φινλανδία	840	560	1.299
Γαλλία	3.770	2.445	12.599
Γερμανία	2.740	1.342	17.209
Ουγγαρία			988
Ισλανδία
Ιρλανδία	494	280	240
Λετονία	319	188	295
Λιχτενστάιν	10	10
Λιθουανία	500	229	420
Λουξεμβούργο	210	164	309
Μάλτα	67	34	78
Κάτω Χώρες	1.150	939	3.797
Νορβηγία	430	204
Πολωνία	65		4.321
Πορτογαλία	1.230	690	1.778
Ρουμανία	1.022	523	2.572
Σλοβακία	30	9	652
Σλοβενία	135	101	349
Ισπανία	750	600	6.647
Σουηδία 3			2.378
Ελβετία	450	78
ΣΥΝΟΛΟ	15.329	8.766	63.302

Κράτος μέλος	Επίσημες δεσμεύσεις 1	Όντως μετεγκατασταθέντες	Δέσμευση που προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου
Αυστρία 2			462
Βέλγιο	165	29	1.397
Βουλγαρία	140		471
Κροατία	36	9	374
Κύπρος	45	10	139
Τσεχική Δημοκρατία	20		1.036
Εσθονία	8		125
Φινλανδία	580	359	779
Γαλλία	400	282	7.115
Γερμανία	2.510	700	10.327
Ουγγαρία			306
Ισλανδία
Ιρλανδία	20		360
Λετονία	105	9	186
Λιχτενστάιν
Λιθουανία	70		251
Λουξεμβούργο	60	61	248
Μάλτα	47	46	53
Κάτω Χώρες	525	422	2.150
Νορβηγία	690	415
Πολωνία	35		1.861
Πορτογαλία	388	267	1.173
Ρουμανία	680	45	1.608
Σλοβακία			250
Σλοβενία	45	23	218
Ισπανία	150	144	2.676
Σουηδία 3	50	39	1.388
Ελβετία	830	340
ΣΥΝΟΛΟ	7.599	3.200	34.953

Κράτος μέλος / Συνδεδεμένο κράτος	Δεσμεύσεις βάσει του προγράμματος της 20ής Ιουλίου 2015	Συνολικός αριθμός επανεγκατασταθέντων βάσει του προγράμματος της 20ής Ιουλίου 2015, συμπεριλαμβανομένου και του μηχανισμού 1:1 με την Τουρκία	Τρίτη χώρα από την οποία έγινε η επανεγκατάσταση
Αυστρία	1.900	1.501 1	Λίβανος: 881 Ιορδανία: 442 Τουρκία: 177 Ιράκ: 1
Βέλγιο	1.100	597	Λίβανος: 439 Τουρκία: 106 (εκ των οποίων 102 βάσει του «μηχανισμού 1:1»)· Ιορδανία: 28 Αίγυπτος: 24
Βουλγαρία	50	0
Κροατία	150	0
Κύπρος	69	0
Τσεχική Δημοκρατία	400	52	Λίβανος: 32 Ιορδανία: 20
Δανία	1.000	481	Λίβανος, Ουγκάντα
Εσθονία	20	11	Τουρκία: 11 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Φινλανδία	293 2	293 3	Λίβανος: 245 Αίγυπτος: 37 Ιορδανία: 4 Ιράκ: 3 Υεμένη: 2 Ισραήλ 2 Τουρκία: 162 βάσει του «μηχανισμού 1:1», εκτός του προγράμματος της 20ής Ιουλίου
Γαλλία	2.375 4	1.088	Τουρκία: 456 βάσει του «μηχανισμού 1:1» (εκ των οποίων 228 στο πλαίσιο του προγράμματος της 20ής Ιουλίου και 228 εκτός αυτού 5 )· Λίβανος: 433 Ιορδανία: 334 Ιράκ: 8 Άλλα: 85
Γερμανία	1.600	1.213	Τουρκία: 1.213 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Ελλάδα	354	0
Ουγγαρία	0	0
Ισλανδία	50	50 6	Λίβανος
Ιρλανδία	520	519	Λίβανος
Ιταλία	1.989	673	Λίβανος: 490 Τουρκία: 117 βάσει του «μηχανισμού 1:1» Σουδάν 48 Ιορδανία: 18
Λετονία	50	10	Τουρκία: 10 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Λιχτενστάιν	20	20	Τουρκία
Λιθουανία	70	25	Τουρκία: 25 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Λουξεμβούργο	30	0 7	Τουρκία: 98 βάσει του «μηχανισμού 1:1», εκτός του προγράμματος της 20ής Ιουλίου
Μάλτα	14	0
Κάτω Χώρες	1.000	1.000	Τουρκία: 563 (εκ των οποίων 557 βάσει του «μηχανισμού 1:1»)· Λίβανος: 341 Κένυα: 70 Αιθιοπία: 8 Ιορδανία: 7 Λιβύη: 4 Ισραήλ: 2 Ιράκ, Μαρόκο, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Συρία: 1
Νορβηγία	3.500	2.924	Λίβανος: 2.552 Τουρκία: 351 8 (εκ των οποίων 150 από την 4η Απριλίου 2016)· Ιορδανία: 21
Πολωνία	900	0
Πορτογαλία	191	12	Τουρκία: 12 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Ρουμανία	80	0
Σλοβακία	100	0
Σλοβενία	20	0
Ισπανία	1.449	289	Λίβανος: 232 Τουρκία: 57 βάσει του «μηχανισμού 1:1»
Σουηδία	491	491 9	Τουρκία: 278 βάσει του «μηχανισμού 1:1» (εκ των οποίων 269 στο πλαίσιο του προγράμματος της 20ής Ιουλίου)· Σουδάν 124 Κένυα: 80 Λίβανος: 8 Ιράκ: 8 Αίγυπτος: 1 Ιορδανία: 1
Ελβετία	519	519	Λίβανος: 431 Συρία: 88
Ηνωμένο Βασίλειο	2.200	2.200 10	Ιορδανία, Λίβανος, Τουρκία, Αίγυπτος, Ιράκ και άλλες χώρες
ΣΥΝΟΛΟ	22.504	13.968	Συνολικά 1 614 άτομα επανεγκαταστάθηκαν από την Τουρκία βάσει του «μηχανισμού 1:1», εκ των οποίων 2 601 στο πλαίσιο του προγράμματος της 20ής Ιουλίου 2015