Δημοσίευση αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

(2016/C 195/09)

Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης κατά την έννοια του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1).

ΕΝΙΑΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

«ŠOLTANSKO MASLINOVO ULJE»

Αριθ. ΕΕ: HR-PDO-0005-01346 – 19.6.2015

ΠΟΠ ( X ) ΠΓΕ ( )

1.   Ονομασία (-ες)

2.   Κράτος μέλος ή τρίτη χώρα

Κροατία

3.   Περιγραφή του γεωργικού προϊόντος ή του τροφίμου

3.1.   Τύπος προϊόντος

Κλάση 1.5. Έλαια και λίπη (βούτυρο, μαργαρίνη, λάδι κ.λπ.)

3.2.   Περιγραφή του προϊόντος για το οποίο ισχύει η ονομασία υπό 1

Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο που φέρει την ονομασία «Šoltansko maslinovo ulje» είναι ένα ελαιόλαδο λαμβανόμενο απευθείας από τον ελαιόκαρπο μόνον με μηχανικά μέσα.

Κατά τη διάθεσή του στο εμπόριο, το ελαιόλαδο «Šoltansko maslinovo ulje» οφείλει να έχει τα ακόλουθα φυσικο-χημικά χαρακτηριστικά:

και το οργανοληπτικό του προφίλ πρέπει να είναι το ακόλουθο:

Το ελαιόλαδο αυτό δεν εμφανίζει οργανοληπτικά ελαττώματα, οι διάμεσες τιμές του φρουτώδους, του πικρού και του πικάντικου είναι, η κάθε μία, ≥ 1 και το σύνολο των διάμεσων τιμών των θετικών οργανοληπτικών χαρακτηριστικών πρέπει να είναι ≥ 5.

3.3.   Ζωοτροφές (μόνο για προϊόντα ζωικής προέλευσης) και πρώτες ύλες (μόνο για μεταποιημένα προϊόντα)

Το ελαιόλαδο «Šoltansko maslinovo ulje» παράγεται από τους καρπούς ελαιοδέντρων των αυτόχθονων ποικιλιών Levantinka (συνώνυμο: Šoltanka) και Oblica. Το ποσοστό της ποικιλίας Levantinka πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 % και το ολικό ποσοστό των ποικιλιών Levantinka (συνώνυμη ονομασία: Šoltanka) και Oblica πρέπει να είναι τουλάχιστον 95 %. Το υπόλοιπο 5 % μπορεί να προέρχεται από άλλες ποικιλίες καλλιεργούμενες στους ελαιώνες της νήσου Šolta οι οποίες, λόγω του μικρού ποσοστού τους, δεν επηρεάζουν τα τελικά χαρακτηριστικά του προϊόντος.

3.4.   Ειδικά στάδια της παραγωγής τα οποία πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής

Όλα τα στάδια της παραγωγής του προϊόντος «Šoltansko maslinovo ulje», από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή του ελαιοκάρπου έως την επεξεργασία και μεταποίησή του σε ελαιόλαδο πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετούμενης στο σημείο 4 γεωγραφικής περιοχής.

3.5.   Ειδικοί κανόνες για τον τεμαχισμό, το τρίψιμο, τη συσκευασία κ.λπ. του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

Προκειμένου να διαφυλαχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και η ποιότητα του προϊόντος, η συσκευασία του ελαιολάδου «Šoltansko maslinovo ulje» πρέπει να εκτελείται εντός της οριοθετούμενης στο σημείο 4 γεωγραφικής περιοχής. Λόγω του ότι η Šolta είναι νησί, η μεταφορά του ελαιολάδου περιλαμβάνει θαλάσσια διαδρομή. Το φως, η θερμοκρασία και άλλοι φυσικοί παράγοντες θα μπορούσαν να έχουν αρνητική επίπτωση στην ποιότητα του ελαιολάδου και να τροποποιήσουν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του. Για τον λόγο αυτό δεν μπορεί να συσκευαστεί το «Šoltansko maslinovo ulje» εκτός των ορίων της γεωγραφικής περιοχής του. Το σύστημα ελέγχου επιτρέπει να είναι εγγυημένη η προέλευση του προϊόντος και να εξασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητά του, που θα ήταν δυσχερέστερη εκτός της περιοχής παραγωγής του. Το ελαιόλαδο «Šoltansko maslinovo ulje» πρέπει να τοποθετείται σε φιάλες από βαθύχρωμο γυαλί μέγιστης χωρητικότητας ενός λίτρου.

3.6.   Ειδικοί κανόνες για την επισήμανση του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

—

4.   Συνοπτική οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής

Η περιοχή παραγωγής του ελαιολάδου «Šoltansko maslinovo ulje» καλύπτει το νησί Šolta και τις εξής επτά νησίδες που βρίσκονται απέναντι από την πόλη Maslinica: Polebrnjak, Saskinja, Balkun, Kamik, Šarac, Grmej και Stipanska, οι οποίες ανήκουν στον δήμο της Šolta. Το νησί Šolta ανήκει στο αρχιπέλαγος της Κεντρικής Δαλματίας, που βρίσκεται στο διοικητικό διαμέρισμα Splitsko-dalmatinska (Σπλιτ-Δαλματίας). Βορείως, χωρίζεται από το ηπειρωτικό τμήμα και από το νησί Čiovo με τη διώρυγα του Split, ανατολικά χωρίζεται από το νησί Brač από τα στενά του Split και δυτικά χωρίζεται από το νησί Drvenik Veli με τη διώρυγα του Šolta.

5.   Δεσμός με τη γεωγραφική περιοχή

Ιδιαιτερότητα της γεωγραφικής περιοχής

Φυσικοί παράγοντες:

Τα εδάφη του νησιού Šolta έχουν τα χαρακτηριστικά του καρστικού μεσογειακού κλίματος. Διαμορφώνονται από την παρουσία μητρικών δολομιτικών ασβεστολιθικών πετρωμάτων, από το πολυσχιδές ανάγλυφο και από το κλίμα. Υπό την επίδραση των προαναφερόμενων εδαφογενετικών παραγόντων, δημιουργήθηκαν τα τυπικά εδάφη της καρστικής μεσογειακής περιοχής, τα κοκκινοχώματα και τα regosols.

Το νησί Šolta βρίσκεται σε μια στενή λωρίδα καλούμενη «κεντρική ζώνη του μεσαίου τμήματος της μεσογειακής ζώνης της Ανατολικής Αδριατικής». Οι μικροοικολογικές συνθήκες που επικρατούν στη συγκεκριμένη κλιματική και φυτική περιοχή των κροατικών ακτών χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων και πολύ υψηλή μέση ετήσια θερμοκρασία. Οι κυριότερες πτυχές του κλίματος της Šolta είναι οι ήπιοι χειμώνες και τα ξηρά καλοκαίρια, καθώς το ύψος των βροχοπτώσεων είναι τριπλάσιο τον υγρότερο μήνα σε σύγκριση με τον ξηρότερο θερινό μήνα, κατά τον οποίο το ύψος των βροχοπτώσεων είναι μικρότερο από 40 mm. Τα καλοκαίρια είναι θερμά, ξηρά και ανεφή. Η μέση ετήσια θερμοκρασία του αέρα φθάνει τους 16 °C και το μέσο ετήσιο ύψος βροχοπτώσεων ανέρχεται σε 847 mm·και το νησί Šolta ανήκει σε μια περιοχή μετρίως θερμή και ξηρή. Οι αφθονότερες βροχοπτώσεις σημειώνονται στα τέλη του φθινοπώρου και στις αρχές του χειμώνα, όταν η κυκλωνική δραστηριότητα είναι υψηλή, καθώς και την άνοιξη, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, ενώ οι βροχοπτώσεις είναι ασθενέστερες τον Ιούλιο. Το νησί Šolta βρίσκεται στο πιο ηλιόλουστο τμήμα της Κροατίας, με 2 713 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως και μέση ηλιοφάνεια περίπου 7,4 ώρες ημερησίως.

Οι άνεμοι που πνέουν στο Šolta είναι ο μπόρα (βοριάς), ο γιούγκο (νοτιάς) και ο μαΐστρος. Ο μπόρα είναι ξηρός άνεμος, ψυχρός και δυνατός, που πνέει συχνότερα τον χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης. Ο γιούγκο είναι υγρός άνεμος, θερμός και κανονικός, που συνοδεύεται από ισχυρές βροχοπτώσεις. Ο μαΐστρος πνέει το καλοκαίρι. Δημιουργείται λόγω της διαφορετικής ταχύτητας θέρμανσης της θάλασσας και θέρμανσης της ηπειρωτικής περιοχής.

Ανθρωπογενείς παράγοντες:

Καθώς οι ελαιώνες του Šolta βρίσκονται κυρίως σε πετρώδη δυσπρόσιτα εδάφη, που δεν κατάλληλα για άλλες γεωργικές παραγωγές, οι ελαιοκαλλιεργητές καλλιεργούν τους ελαιώνες και συγκομίζουν τις ελιές ακόμη και σήμερα με την παραδοσιακή μέθοδο: το έδαφος οργώνεται χειρωνακτικά, με παραδοσιακά εργαλεία (σκαπάνη και αξίνα), τα ζιζάνια αποσπώνται χειρωνακτικά ή θερίζονται με παραδοσιακά εργαλεία (δρεπάνι ή λελέκι). Οι ελιές συγκομίζονται με δόνηση ή χτένισμα των κλαδιών χειρωνακτικά, με τρόπο ώστε να πέφτουν σε δίχτυα, πλαστικά φύλλα ή σεντόνια απλωμένα κάτω από τη στεφάνη των δέντρων. Επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για τη χειρωνακτική συγκομιδή των ελιών πλαστικά χτένια και χειρωνακτικοί δονητές. Μία από τις ιδιαίτερες τεχνικές που εφαρμόζουν οι ελαιοκαλλιεργητές του Šolta για την αύξηση της συγκομιδής των ελιών είναι ο εμβολιασμός των ελαιοδέντρων. Πρόκειται για ένα από τα μέσα αύξησης της φυτικής παραγωγής με εμβολιασμό κλαδιού της ποικιλίας Oblica με μόσχευμα προερχόμενο από την ποικιλία Levantinka.

Ιδιοτυπία του προϊόντος

Η ιδιοτυπία και η ποιότητα του προϊόντος «Šoltansko maslinovo ulje» οφείλονται στις αυτόχθονες ποικιλίες Levantinka και Oblica, από τις οποίες παράγονται περισσότερο από το 95 % των ελιών του νησιού Šolta. Η ποικιλία levantinka δεν είναι πουθενά αλλού διαδεδομένη σε τέτοιο βαθμό.

Η εξέταση των πτητικών συστατικών δειγμάτων ελαιολάδου Šolta απέδειξε την παρουσία μεγάλου αριθμού φαινολικών συστατικών υπεύθυνων για την οσμή φύλλων ελιάς και πράσινων φρούτων (πράσινο φρουτώδες). Τα πιο αντιπροσωπευτικά από αυτά τα συστατικά είναι η E-2-εξενάλη και η Z-3-εξενόλη, ενώ το άρωμα φρούτου (μπανάνα) οφείλεται στο οξικό εξύλιο.

Το ελαιόλαδο των ποικιλιών Levantinka και Oblica έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες (φυσικά αντιοξειδωτικά) που την προστατεύουν από την αλλοίωση και διατηρούν επί μακρόν τη φρεσκάδα και το άρωμά του (M. Žanetić et al.: Influences of polyphenolic compounds on the oxidative stability of virgin olive oils from selected autochthonous varieties, Journal of Food, Agriculture and Environment, 2013).

Εδραιώθηκε επίσης η αρμονία των οσφρητικών και γευστικών χαρακτηριστικών της ποικιλίας Levantinka καθώς και η ένταση της φρουτώδους οσμής και η χαμηλή πικρότητα και το χαμηλό πικάντικο της ποικιλίας Oblica (M. Žanetić et al.; Ispitivanje fenolnih spojeva i senzorski profil dalmatinskih djevičanskih maslinovih ulja, Pomologia Croatica τόμος 17, αριθ. 1-2, 2011).

Οι πρώτες γραπτές αναφορές στο ελαιόλαδο του Šolta ανάγονται στο μακρινό παρελθόν. Ο Mihovilović αναφέρει ότι «καθώς το νησί Šolta υπαγόταν στην πόλη του Split, υπό την ενετική κυριαρχία από το 1409 έως το 1797, η γεωργική παραγωγή του νησιού αποτελούσε διατροφικό πόρο για το Split. Το νησί Šolta προμήθευε κρασί, ελαιόλαδο, σιτάρι, ξηρούς καρπούς και φακές» (M.A.Mihovilović, Otok Šolta-monografija, 1990).

Το δελτίο της ενορίας του Αγίου Στεφάνου αναφέρει ότι «το Šolta είναι ένας πραγματικός ελαιώνας με τις ποικιλίες Levantinka, Grkinja ή, όπως την ονομάζουν στο ηπειρωτικό τμήμα, Šoltanka» και απαριθμεί τους ελαιοκαλλιεργητές που γνωρίζουν καλύτερα τον τρόπο καλλιέργειάς τους (Župska smotra sv. Stjepana, Nada, Grohote, 1979).

Η ονομασία «Šoltansko maslinovo ulje» χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην καθομιλουμένη (δελτία αποστολής και τιμολόγια, Zadruga Eko Rast Šolta, Kušaonica Kapja i Bokun, 2011, 2013 και 2014).

Αιτιώδης σχέση

Η ποιότητα του ελαιολάδου «Šoltansko maslinovo ulje» προέρχεται από τους ακόλουθους παράγοντες, που καθορίζουν την αιτιώδη σχέση: το κλίμα, την παρουσία των αυτόχθονων ποικιλιών, την τεχνογνωσία και την πείρα που διαθέτουν οι ελαιοκαλλιεργητές σχετικά με τις διαδικασίες παραγωγής και τις ιστορικές παραδόσεις της ελαιοκαλλιέργειας.

Οι κλιματικές συνθήκες της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής, που χαρακτηρίζονται από καλοκαίρια θερμά, ξηρά και φωτεινά και ήπιους χειμώνες, καθορίζουν την ανάπτυξη των ελαιοδέντρων των ποικιλιών Levantinka και Oblica, ενώ ο υπο-τύπος κλίματος που επικρατεί στο νησί Šolta καλείται επίσης «κλίμα ελαιόδεντρου». Οι άνεμοι που πνέουν στο νησί Šolta έχουν επίσης σημαντική επιρροή στα ελαιόδεντρα του νησιού. Οι μάζες ψυχρού και ξηρού αέρα που μετακινεί ο μπόρα προσβάλλουν τους επιβλαβείς οργανισμούς με αποτέλεσμα τα ελαιόδεντρα της Šolta να μην υφίστανται σοβαρές βλάβες από φυτικές ασθένειες. Η υγρός και θερμός άνεμος γιούγκο πνέει το καλοκαίρι και συνοδεύεται από έντονες βροχοπτώσεις· είναι ιδιαιτέρως σημαντικός και επιθυμητός καθώς εξασφαλίζει στις ελιές την απαραίτητη ποσότητα υγρασίας. Ο μαΐστρος, που πνέει τον Μάιο και τον Ιούνιο, είναι σημαντικός κατά την περίοδο της ανθοφορίας και της γονιμοποίησης των ελαιοδέντρων και έως την καρπόδεση των ελιών.

Η ιδιοτυπία και η ποιότητα της «Šoltansko maslinovo ulje» στηρίζεται στις ποικιλίες ελαιοδέντρων του νησιού: το συνολικό ποσοστό των ποικιλιών Levantinka και Oblica υπερβαίνει το 95 % και η ποικιλία Levantinka, που συμμετέχει σε ποσοστό 50-60 %, είναι η πιο διαδεδομένη. Το ελαιόλαδο «Šoltansko maslinovo ulje» διακρίνεται από το φρουτώδες άρωμά του, με γλυκό άρωμα μπανάνας και την ελάχιστη πικρότητα και πικάντικο.

Πρέπει να υπογραμμιστεί η τεχνογνωσία και η πείρα των ελαιοκαλλιεργητών του Šolta οι οποίοι, λόγω του δυσπρόσιτου χαρακτήρα των πετρωδών εδαφών στα οποία φύονται τα ελαιόδεντρα, εξακολουθούν να εργάζονται χειρωνακτικά ή με μικρά παραδοσιακά εργαλεία. Η χειρωνακτική συγκομιδή επιτρέπει την επιλογή των ελιών πάνω στο δέντρο και μόνον οι καλύτερες και υγιέστερες ελιές χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ελαιολάδου «Šoltansko maslinovo ulje», ώστε να εξασφαλίζεται η ομοιόμορφη ποιότητά του. Εξάλλου, οι ελαιοκαλλιεργητές του Šolta εφαρμόζουν τη μέθοδο του εμβολιασμού της ποικιλίας Oblica με την ποικιλία Levantinka ώστε να ληφθούν μεικτά δέντρα· με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται η γονιμότητα των ελαιοδέντρων της ποικιλίας Oblica και αυξάνεται η συγκομιδή των ελιών.

Παραπομπή στη δημοσίευση των προδιαγραφών του προϊόντος

(άρθρο 6 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο του παρόντος κανονισμού)

http://www.mps.hr/UserDocsImages/HRANA/SOLTANSKO%20MASLINOVO%20ULJE/Izmijenjena%20specifikacija%20proizvoda%20Šoltansko%20maslinovo%20ulje_16.3.2016_133943.pdf

(1)  ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.