28.12.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 487/24

Εισηγήτρια:

η κ. Tellervo KYLÄ-HARAKKA-RUONALA

1.1.

Η συμφωνία του Παρισιού αποτελεί θεμιτή παγκόσμια δέσμευση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Αυτό που πρέπει να γίνει πλέον είναι να εξασφαλιστούν η κύρωση, η υλοποίηση και η περαιτέρω ανάπτυξη της συμφωνίας. Στην παρούσα γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ σχολιάζει τις κύριες προσεγγίσεις όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη πορεία προς έναν κόσμο ουδέτερο από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, όπως ζητείται στη συμφωνία.

1.2.

Οι τεράστιες παγκόσμιες προκλήσεις απαιτούν μείζονα αλλαγή στην προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντί να επικεντρώνεται αποκλειστικά στις δικές της εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η ΕΕ πρέπει να μελετήσει πώς μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των μεγαλύτερων δυνατών οφελών για το κλίμα από παγκόσμια σκοπιά. Η ΕΟΚΕ καλεί συνεπώς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ανάπτυξη και τη μεγιστοποίηση του παγκόσμιου «θετικού ανθρακικού αποτυπώματος» (carbon handprint) (1) της ΕΕ.

1.3.

Η ΕΕ πρέπει να είναι επίσης φιλόδοξη και να αναζητεί πολλαπλά επωφελείς λύσεις όσον αφορά τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να διαμορφώσει την κλιματική στρατηγική κατά τρόπο που να συμβάλλει στην ενίσχυση της οικονομίας της ΕΕ και της ευημερίας των πολιτών της, με ταυτόχρονο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.

1.4.

Η παγκόσμια δέσμευση είναι απαραίτητη για την επίτευξη ουσιαστικού κλιματικού αντίκτυπου και για την αποφυγή της διαρροής άνθρακα, επενδύσεων και θέσεων εργασίας. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να ασκεί ενεργή κλιματική διπλωματία, προκειμένου να ενισχυθεί η ευρεία εφαρμογή της συμφωνίας και να ενθαρρυνθούν οι κυριότερες οικονομίες ώστε να ενισχύσουν τις δεσμεύσεις τους σε βαθμό αντίστοιχο με την ΕΕ. Η ΕΟΚΕ καλεί επίσης την Επιτροπή να εντάξει την κλιματική διάσταση σε όλους τους τομείς εξωτερικής πολιτικής, ιδίως στο εμπόριο, τις επενδύσεις και την αναπτυξιακή συνεργασία.

1.5.

Όσον αφορά τα πρακτικά μέτρα, η ΕΕ μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικότερα στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μέσω της εξαγωγής τεχνολογιών και λύσεων μείωσης εκπομπών και της ενίσχυσης των συλλεκτών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και μέσω της παραγωγής για την παγκόσμια αγορά προϊόντων με χαμηλότερες εκπομπές από τους ανταγωνιστές της. Για αυτό τον λόγο, η ΕΟΚΕ ζητεί να δοθεί ισχυρή ώθηση στην καινοτομία —από την έρευνα μέχρι την είσοδο στην αγορά— προκειμένου η ΕΕ να βρεθεί στην παγκόσμια πρωτοπορία όσον αφορά τις κλιματικές λύσεις. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο δυναμικό των ΜΜΕ.

1.6.

Όσον αφορά την εσωτερική διάσταση της κλιματικής πολιτικής, η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει την οικοδόμηση μιας «κλιματικής ένωσης» που να είναι προσανατολισμένη στη δράση και, παράλληλα, να είναι αποτελεσματική και συνεκτική όσον αφορά την εσωτερική πολιτική της. Κάθε προσπάθεια πρέπει πλέον να εστιαστεί στην υλοποίηση των αποφάσεων που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα, όπου τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη έχουν τον δικό τους ρόλο.

1.7.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να βασίσει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική σε ολοκληρωμένη προσέγγιση. Η μελλοντική πορεία πρέπει να χαραχθεί ως τμήμα συναφών «ενώσεων» ενιαίας αγοράς, ιδίως στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ψηφιοποίησης, της βιομηχανίας, της γεωργίας, του κεφαλαίου και της καινοτομίας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στις προκλήσεις των βιώσιμων συστημάτων τροφίμων και στον ρόλο των συλλεκτών διοξειδίου του άνθρακα.

1.8.

Κατά την εφαρμογή των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, πρέπει να αξιοποιηθούν στον μέγιστο βαθμό οι μηχανισμοί της αγοράς. Ένα παγκόσμιο σύστημα τιμολόγησης για τις ανθρακούχες εκπομπές θα αποτελούσε έναν ουδέτερο και αποτελεσματικό τρόπο εξασφάλισης της συμμετοχής όλων των φορέων της αγοράς. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ερευνήσει ενεργά διάφορους τρόπους και βήματα και να συνεργαστεί με άλλες χώρες στην πρόοδο προς ένα παγκόσμιο σύστημα τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών.

1.9.

Η πορεία μετά το Παρίσι προς μια ουδέτερη, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, οικονομία είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Για τη δίκαιη και ελεγχόμενη διαχείριση της μετάβασης και για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των πολιτών κατά την προσαρμογή τους στις αλλαγές και στην ανάπτυξη νέων λύσεων και δεξιοτήτων, πρέπει να θεσπιστούν τα κατάλληλα μέτρα προσαρμογής στο πλαίσιο της κλιματικής στρατηγικής.

1.10.

Οι εταίροι της κοινωνίας των πολιτών είναι αυτοί που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε μια ουδέτερη, από άποψη ανθρακούχων εκπομπών, οικονομία μέσω της επιτόπιας δράσης τους, ενώ ο ρόλος των πολιτικών ιθυνόντων είναι να τους παρέχουν ευνοϊκό περιβάλλον και χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της ευαισθητοποίησης σχετικά με όλες τις διαθέσιμες ευκαιρίες χρηματοδότησης. Πρέπει να αναπτυχθεί μια προσέγγιση πολυεπίπεδης διακυβέρνησης για τη διευκόλυνση της κλιματικής δράσης της κοινωνίας των πολιτών και την εξάλειψη των φραγμών σε αυτή. Η ΕΟΚΕ προσδοκά την πλήρη συμμετοχή της στην ανάπτυξη αυτής της πολυμερούς υποδομής, καθώς και στην προετοιμασία της μακροπρόθεσμης κλιματικής στρατηγικής της ΕΕ.

2.1.

Το αποτέλεσμα της διάσκεψης του Παρισιού για το κλίμα (COP 21) ήταν μια παγκόσμια συμφωνία που χάρασσε την πορεία για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σαφώς κάτω από τους 2 oC και επιδίωκε να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 oC σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής. Προς τούτο απαιτείται τεράστια μείωση των παγκόσμιων εκπομπών και χρειάζονται ριζικές αλλαγές στις κοινωνίες.

2.2.

Οι παγκόσμιες προκλήσεις στην πορεία αυτή απαιτούν ριζική αλλαγή στην προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Είναι πρωταρχικής σημασίας η ΕΕ να καταβάλει ουσιαστικές προσπάθειες ώστε να έχει αποτελεσματικό παγκόσμιο αντίκτυπο. Η ΕΕ πρέπει συνεπώς να επιδιώξει να ενισχύσει το θετικό ανθρακικό αποτύπωμα αντί να μειώσει απλώς το αρνητικό της αποτύπωμα.

2.3.

Η παγκόσμια δέσμευση είναι απαραίτητη για την επίλυση του κλιματικού ζητήματος και την αποφυγή της διαρροής άνθρακα, επενδύσεων και θέσεων εργασίας. Η ΕΕ επέδειξε ηγετική στάση ενόψει και κατά τη διάρκεια της διάσκεψης του Παρισιού, και πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί σε αυτό το πνεύμα ενόψει της επόμενης διάσκεψης των μερών. Στην κλιματική της διπλωματία, η ΕΕ οφείλει να επικεντρωθεί στις χώρες που έχουν τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και στους ισχυρότερους ανταγωνιστές ή τους περισσότερα υποσχόμενους εταίρους της από οικονομική σκοπιά. Η κλιματική και η οικονομική διπλωματία πρέπει συνεπώς να συμβαδίζουν.

2.4.

Οι χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές είναι η Κίνα, που ευθύνεται για πάνω από το 25 % των παγκοσμίων εκπομπών, οι ΗΠΑ, που ευθύνονται για περίπου 15 %, και η ΕΕ, που ευθύνεται για περίπου 10 %. Το μερίδιο εκπομπών της ΕΕ προβλέπεται να μειωθεί στο 5 % περίπου έως το 2030. Κατά συνέπεια, προκειμένου να μεγιστοποιήσει την επιρροή της για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, η ΕΕ πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια να ενθαρρύνει τα άλλα μέρη να θέσουν πιο φιλόδοξους στόχους.

2.5.

Όσον αφορά τα πρακτικά μέτρα, η ΕΕ μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικότερα στον μετριασμό της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής μέσω της εξαγωγής λύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της παραγωγής για την παγκόσμια αγορά προϊόντων με χαμηλότερες εκπομπές από τους ανταγωνιστές της.

2.6.

Εκτός των ΗΠΑ, η Κίνα και άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες έχουν καταστεί σημαντικοί πάροχοι τεχνολογιών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Ο ρόλος της ΕΕ έχει συρρικνωθεί, σε ορισμένους τομείς, κατά τα τελευταία πέντε έτη, τόσο στις εγχώριες αγορές όσο και στις αγορές εξαγωγών, και έχει απολέσει το τεχνολογικό προβάδισμα που είχε διεθνώς. Η Επιτροπή Juncker έχει διατυπώσει την πρόθεση να καταστεί η ΕΕ «το νούμερο ένα παγκοσμίως στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», ωστόσο η υλοποίηση του στόχου αυτού φαίνεται σήμερα να απομακρύνεται.

2.7.

Κατά συνέπεια, απαιτείται να δοθεί επειγόντως νέα και συμπληρωματική ώθηση προκειμένου η ΕΕ να βρεθεί εκ νέου στην εμπροσθοφυλακή των κλιματικών λύσεων. Οι παγκόσμιες ευκαιρίες καλύπτουν ευρύ φάσμα τεχνολογιών, προϊόντων, υπηρεσιών και εμπειρογνωσίας, καθώς και συνολικά πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης. Η εξαγωγή τεχνογνωσίας συλλεκτών διοξειδίου του άνθρακα, όπως η βιώσιμη δασική διαχείριση και αναδάσωση, πρέπει επίσης να θεωρείται ευκαιρία για παγκόσμιο αντίκτυπο.

2.8.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσχώρησε στην «Αποστολή Καινοτομία», μια πρωτοβουλία των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, που δεσμεύθηκαν να διπλασιάσουν τη χρηματοδότησή τους στην έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της καθαρής ενέργειας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

2.9.

Η αποτελεσματική εμπορική και επενδυτική πολιτική αποτελεί ζωτικής σημασίας εργαλείο για την επίτευξη λύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και την προώθηση της προόδου προς μια ουδέτερη, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, παγκόσμια οικονομία. Για την εξασφάλιση θετικού αποτελέσματος, τα κλιματικά ζητήματα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των διαπραγματεύσεων για εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες. Στόχος πρέπει να είναι η εξάλειψη των εμπορικών φραγμών όσον αφορά φιλικά προς το κλίμα προϊόντα, τεχνολογίες και λύσεις. Η συμφωνία για τα περιβαλλοντικά αγαθά θα επιτελέσει καθοριστικό ρόλο προς τούτο. Κοινές λύσεις απαιτούνται επίσης για την αποφυγή εμπορικών στρεβλώσεων που προκαλούνται από διαφορές στις ανά τόπους κλιματικές πολιτικές και προδιαγραφές.

2.10.

Όσον αφορά την αναπτυξιακή πολιτική, ο τρέχων στόχος των 100 δισεκατ. δολαρίων ετησίως από τις ανεπτυγμένες χώρες για τη χρηματοδότηση κλιματικών μέτρων παρατάθηκε από την COP 21 έως το 2025, ενώ ζητήθηκε πρακτικός οδικός χάρτης για την επίτευξή του. Επιμέρους χώρες επίσης ανέλαβαν χρηματοπιστωτικές δεσμεύσεις. Είναι σημαντικό να τηρηθούν οι υποσχέσεις και να αξιοποιηθούν οι πόροι με τρόπο οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνο. Απαιτούνται εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την ενημέρωση σχετικά με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως προτείνεται από την ΕΟΚΕ στο πλαίσιο της στρατηγικής ΕΕ-Αφρικής.

2.11.

Η τεχνολογική συνεργασία έχει επίσης ρόλο στην αναπτυξιακή συνεργασία. Σε αυτό το πλαίσιο, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) πρέπει να προστατεύονται δεόντως, καθώς είναι καθοριστικής σημασίας για την καινοτομία. Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι παρεχόμενες λύσεις αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες στις αναπτυσσόμενες χώρες και —στο πνεύμα της εταιρικής σχέσης— τις βοηθούν να στραφούν στη μεγέθυνση χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών χωρίς να υπονομεύεται η ανάπτυξή τους. Επιπλέον, η οικοδόμηση δεξιοτήτων είναι απαραίτητη για τη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών όσον αφορά τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

2.12.

Γενικότερα, η κλιματική διάσταση πρέπει να ενσωματωθεί σε όλες τις εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η υλοποίηση της συμφωνίας του Παρισιού σε παγκόσμιο επίπεδο.

3.1.

Αν επιθυμεί να θέσει γερά θεμέλια προκειμένου να καταστεί ισχυρός παγκόσμιος παράγοντας, η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει να καταστεί μια «κλιματική ένωση» πλήρως αποτελεσματική, συνεκτική και πειστική στις εσωτερικές δράσεις της. Η κλιματική ένωση πρέπει να είναι πρωτίστως ένωση δράσης. Κάθε προσπάθεια πρέπει πλέον να εστιαστεί στην υλοποίηση των αποφάσεων που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα, όπου τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη έχουν τον δικό τους ρόλο.

3.2.

Καθότι ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής αφορά όλους τους τομείς της οικονομίας, η κλιματική ένωση πρέπει να βασίζεται σε ολοκληρωμένη προσέγγιση. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω κλιματικά μέτρα στο πλαίσιο συναφών «ενώσεων», όπως η ενεργειακή ένωση, ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος μεταφορών, η ενιαία αγορά αγαθών και υπηρεσιών, η ψηφιακή ενιαία αγορά, η ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική, η κοινή γεωργική πολιτική, η ένωση κεφαλαιαγορών και η ένωση καινοτομίας. Πρέπει επίσης να αναζητηθεί η βέλτιστη προσέγγιση για τη σύνδεση της κλιματικής πολιτικής της ΕΕ και της εφαρμογής της σε εθνικό επίπεδο.

3.3.

Η ΕΕ πρέπει να εκπληρώσει τις κλιματικές της δεσμεύσεις κατά τρόπο που να ενισχύει την οικονομία της και την ευημερία των πολιτών. Η κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως απλή εξισορρόπηση της οικονομικής, της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής διάστασης, αλλά πρέπει να επιδιώκονται λύσεις πολλαπλού οφέλους. Προς τούτο, απαιτούνται προσπάθειες για την τόνωση της χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών ανάπτυξης, μέσω της πλήρους αξιοποίησης των ευκαιριών που παρέχουν, π.χ., η ψηφιοποίηση, οι καθαρές τεχνολογίες, η βιοοικονομία και η κυκλική οικονομία.

3.4.

Πέρα από το παγκόσμιο επίπεδο, απαιτούνται και στην ΕΕ ουσιαστικές επενδύσεις σε λύσεις χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Οι κλιματικές πτυχές πρέπει να τροφοδοτούν τα κριτήρια χρηματοδότησης των προγραμμάτων δημόσιων επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ενωσιακών πόρων. Πρωταρχική σημασία έχει η συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, καθώς και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη θέσπιση της Ευρωπαϊκής Πύλης Επενδυτικών Έργων και του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών, αλλά επισημαίνει ότι τα όρια που τίθενται στα έργα δεν πρέπει να αποκλείουν έργα μικρότερης κλίμακας.

3.5.

Όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, οι επενδύσεις χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών υπόκεινται στις ίδιες προϋποθέσεις με κάθε άλλη επένδυση. Για την πλήρη αξιοποίηση των ευκαιριών και του επιχειρηματικού δυναμικού που παρέχει ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, είναι ουσιαστικής σημασίας ένα ενθαρρυντικό, ανταγωνιστικό και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον.

3.6.

Για να βρεθεί στην παγκόσμια πρωτοπορία των κλιματικών τεχνολογιών και λύσεων, η ΕΕ πρέπει να επενδύσει σε περιβάλλον που να ευνοεί την καινοτομία, το οποίο θα καλύπτει την έρευνα, την ανάπτυξη, τη δοκιμή, την επίδειξη και, τέλος, την είσοδο στην αγορά και τη διεθνή επέκταση. Ειδική έμφαση πρέπει να δοθεί στο δυναμικό καινοτομίας και στην είσοδο των ΜΜΕ στη διεθνή αγορά. Προς τούτο, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση δε θα αποτελεί εμπόδιο για τις ΜΜΕ.

3.7.

Καθότι οι περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου προέρχονται από την παραγωγή ενέργειας, η ενέργεια βρίσκεται στην καρδιά της μετάβασης. Μέτρα πρωταρχικής σημασίας είναι, μεταξύ άλλων, η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων από πηγές ενέργειας χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών καθώς και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς και τις δραστηριότητες. Η αυξανόμενη στροφή της κοινωνίας στην ηλεκτρική ενέργεια, όταν αντικαθίστανται τα ορυκτά καύσιμα, δύναται να συμβάλει αισθητά στη μείωση των εκπομπών. Μία από τις μείζονες προκλήσεις και ευκαιρίες έγκειται στην ανάπτυξη λύσεων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.

3.8.

Όσον αφορά την απαλλαγή των μεταφορών, ιδίως των οδικών μεταφορών, από τις ανθρακούχες εκπομπές, ποικίλα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν. Η ηλεκτρική ενέργεια και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, τα προηγμένα βιοκαύσιμα, η βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση των οχημάτων και της εφοδιαστικής, η αυξημένη χρήση μέσων συγκοινωνίας χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, η συντροπικότητα και οι δημόσιες συγκοινωνίες, καθώς και ο χωροταξικός σχεδιασμός, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για τη μετάβαση αυτή. Όσον αφορά τη ναυτιλία και τις αερομεταφορές, η ΕΟΚΕ ζητεί φιλόδοξα παγκόσμια αποτελέσματα στο πλαίσιο του ΔΝΟ και της ΔΟΠΑ.

3.9.

Η επιτυχής απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές απαιτεί επίσης την ανάπτυξη προϊόντων και μεθόδων παραγωγής. Οι μεγαλύτερες ευκαιρίες έγκεινται στη δημιουργία καινοτόμων επιχειρηματικών προτύπων και στην ανάπτυξη νέων προϊόντων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών με κύρια έμφαση στην υπηρεσία και τη λειτουργία που παρέχουν. Πρέπει να αξιοποιηθεί το δυναμικό όλων των τομέων και παραγόντων, και οι πολιτικοί ιθύνοντες δεν πρέπει να «επιλέγουν νικητές», π.χ. υποστηρίζοντας συγκεκριμένους τομείς, τεχνικές ή προϊόντα.

3.10.

Η γεωργία και η δασοκομία συνδέονται ποικιλοτρόπως με την κλιματική αλλαγή. Εκτός της μείωσης των εκπομπών, η παγίδευση διοξειδίου του άνθρακα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Αυτό αναδεικνύει τη σημασία της βιώσιμης χρήσης των δασικών πόρων και της ορθής διαχείρισης του εδάφους. Από την άλλη πλευρά, η γεωργία και η δασοκομία αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Απαιτείται συνεπώς εντατική έρευνα και ανάπτυξη όσον αφορά την ανθεκτικότητα και την προσαρμογή, καθώς και τον ρόλο του εδάφους ως συλλέκτη διοξειδίου του άνθρακα.

3.11.

Η σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της επισιτιστικής ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας σε μια συγκυρία ταχείας αύξησης του πληθυσμού. Για την ανταπόκριση στις τεράστιες προκλήσεις της επισιτιστικής ασφάλειας και του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, απαιτούνται πιο βιώσιμα συστήματα τροφίμων, και παράλληλη αποτροπή της διαρροής άνθρακα και θέσεων εργασίας.

3.12.

Η ψηφιοποίηση αποτελεί εγκάρσιο στοιχείο της απαλλαγής της κοινωνίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ο αυτοματισμός, η ρομποτική και το διαδίκτυο των αντικειμένων ενισχύουν την απόδοση των βιομηχανικών διεργασιών και της εφοδιαστικής. Τα έξυπνα ενεργειακά δίκτυα, οι έξυπνες μετακινήσεις, τα έξυπνα κτίρια και οι έξυπνες κοινότητες ενεργοποιούν τους πολίτες στη διαδικασία απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και επιτρέπουν στους καταναλωτές να μετατραπούν σε παραγωγούς-καταναλωτές, ενώ παράλληλα οι ψηφιακές πλατφόρμες παρέχουν βήμα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών.

3.13.

Γενικότερα, οι πολίτες επιτελούν ζωτικό ρόλο στη μετάβαση σε μια ουδέτερη, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, οικονομία. Πιο βιώσιμες καταναλωτικές συνήθειες και αλλαγές στον τρόπο ζωής, π.χ. όσον αφορά τη διατροφή, τις αγορές, τις μετακινήσεις και τα ενδιαφέροντα, μπορούν να φέρουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Η ευαισθητοποίηση, η ενημέρωση για τα προϊόντα και η εκπαίδευση αποτελούν εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συνδράμουν τους πολίτες σε ενημερωμένες επιλογές.

3.14.

Όσον αφορά συγκεκριμένα μέτρα για τη μετάβαση προς ένα ουδέτερο, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, μέλλον στους ανωτέρω καίριους τομείς, η ΕΟΚΕ έχει εκπονήσει πολυάριθμες σχετικές γνωμοδοτήσεις τα τελευταία χρόνια (2).

3.15.

Η μετάβαση σε μια ουδέτερη, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, οικονομία σημαίνει αναπόφευκτα ότι θα υπάρξουν νικητές και ηττημένοι. Είναι συνεπώς επιτακτική η ανάγκη να διαχειριστούμε τη μετάβαση κατά τρόπο δίκαιο και ελεγχόμενο. Απαιτούνται κατάλληλα μέτρα, που θα συνδράμουν τις επιχειρήσεις και τους πολίτες στην προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα. Η αύξηση του κόστους και η έλλειψη δεξιοτήτων αποτελούν τις κύριες απειλές που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Προς τούτο, σημαντική είναι η στοχευμένη χρηματοπιστωτική στήριξη, βασισμένη στον εντοπισμό των ευπαθέστερων κλάδων και ομάδων ατόμων. Ωστόσο, οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρώνονται πρωτίστως στην αναζήτηση νέων λύσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων.

4.1.

Οι μηχανισμοί της αγοράς πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο μέτρο του δυνατού κατά την εφαρμογή μέτρων για την επίτευξη των γενικών και επιμέρους στόχων των πολιτικών ιθυνόντων στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Για την τόνωση της κλιματικής δράσης κατά τρόπο ουδέτερο και αποτελεσματικό, είναι σημαντικό να επιδιωχθεί παγκόσμια τιμολόγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ομοίως, προκειμένου το σύστημα τιμολόγησης να λειτουργεί ορθά, πρέπει να εξαλειφθούν οι αντιφατικές ή αλληλεπικαλυπτόμενες ενεργειακές επιδοτήσεις.

4.2.

Διαφορετικά είδη συστημάτων τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών, κυρίως συστήματα φορολόγησης, ανώτατων ορίων και εμπορίας δικαιωμάτων ανθρακούχων εκπομπών χρησιμοποιούνται ήδη σε διάφορες χώρες και περιοχές. Εξετάζονται επίσης μέτρα σύνδεσης των διαφόρων συστημάτων.

4.3.

Όσον αφορά το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών έχει παραμείνει απρόσμενα χαμηλή, επειδή η προσφορά δικαιωμάτων υπερβαίνει σαφώς τη ζήτηση, ενώ αλληλεπικαλύψεις επιδοτήσεων έχουν επηρεάσει την αγορά. Τα ανώτατα όρια εκπομπών εξασφαλίζουν την επίτευξη του στόχου μείωσής τους, ωστόσο το σύστημα δεν παρέχει κίνητρο επένδυσης σε ενέργεια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Προς τούτο θα χρειαζόταν αύξηση της τιμής του άνθρακα, με παράλληλη λήψη μέτρων για την αποφυγή διαρροής άνθρακα.

4.4.

Ένα λειτουργικό και δίκαιο παγκόσμιο σύστημα τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών θα δημιουργήσει ίσους όρους ανταγωνισμού για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις στις παγκόσμιες αγορές και άρα θα μειώσει τον κίνδυνο διαρροής επενδύσεων και θέσεων εργασίας. Επιπλέον, θα εξαλείψει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εισαγόμενων αγαθών με χαμηλότερη τιμή λόγω χαμηλότερων κλιματικών απαιτήσεων. Τέλος, θα δημιουργήσει χρηματοπιστωτικές ροές προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Συνεπώς, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη θέσπιση ικανού παγκόσμιου καθεστώτος. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει σχετικά ότι, από την πλευρά της, έχει ήδη ταχθεί υπέρ ενός μηχανισμού «διασυνοριακής προσαρμογής του άνθρακα», ουσιαστικά ως μεταβατικής λύσης, μέχρι να τεθεί σε ισχύ αυτό το παγκόσμιο καθεστώς (3). Ωστόσο, εφιστά την προσοχή στις προκλήσεις και τους κινδύνους που ενέχουν τέτοιοι μηχανισμοί.

4.5.

Για τη διερεύνηση των προαπαιτούμενων και των συνεπειών ενός κατάλληλου συστήματος τιμολόγησης, πρέπει να αξιολογηθούν προσεκτικά οι διάφορες επιλογές. Τα ακόλουθα βήματα και μέτρα, τουλάχιστον, πρέπει να εξεταστούν:

5.1.

Η κοινωνία των πολιτών επιτελεί μείζονα ρόλο σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο στη μετάβαση προς έναν ουδέτερο, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, κόσμο. Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι, οι καταναλωτές και οι πολίτες είναι τελικά αυτοί που υλοποιούν την αλλαγή μέσω της δικής τους πρακτικής δράσης, οι πολιτικοί ιθύνοντες πρέπει να τους παρέχουν ευνοϊκό και ενθαρρυντικό περιβάλλον για τη δραστηριότητά τους.

5.2.

Μεγάλη πρόοδος έχει επιτευχθεί στις αγορές: Αυξανόμενος αριθμός ιδιωτικών και θεσμικών επενδυτών συνεκτιμούν τον «κίνδυνο ανθρακούχων εκπομπών» των επενδυτικών τους στόχων, και έχουν θεσπιστεί ιδιωτικά επιχειρηματικά κεφάλαια σχετικά με το κλίμα. Πολλές επιχειρήσεις ανανεώνουν και αναπτύσσουν τις δραστηριότητες και τα χαρτοφυλάκια προϊόντων τους προκειμένου να ανταποκριθούν στις σχετικές με το κλίμα απαιτήσεις των πελατών και των μετόχων τους. Νέα επιχειρηματικά οικοσυστήματα διαμορφώνονται τόσο μεταξύ διαφόρων κλάδων όσο και μεγάλων επιχειρήσεων και ΜΜΕ.

5.3.

Στην COP 21, μια αξιόλογη σειρά δραστηριοτήτων ανέδειξε το ρόλο των υποεθνικών αρχών, του ιδιωτικού τομέα και άλλων φορέων της κοινωνίας των πολιτών στην επίτευξη κλιματικών στόχων και την προώθηση νέων συμπράξεων. Το παγκόσμιο πρόγραμμα δράσης για το κλίμα πρέπει να διατηρήσει τη δυναμική του και να τονώσει περαιτέρω αυτές τις δραστηριότητες.

5.4.

Όπως προτείνεται από την ΕΟΚΕ (4), πρέπει να θεσπιστεί συνασπισμός πολιτικών φορέων, δημόσιων αρχών και κοινωνίας των πολιτών, με στόχο την τόνωση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη μη κρατική κλιματική δράση στα διάφορα επίπεδα, την παροχή βήματος διαρθρωμένου διαλόγου και την εξάλειψη των φραγμών που εμποδίζουν την ανάληψη δράσης. Η ΕΟΚΕ προσδοκά την πλήρη συμμετοχή της στην ανάπτυξη αυτής της συνεπούς πολυμερούς υποδομής.

5.5.

Όσον αφορά τη συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών με άλλες περιοχές, ιδίως την Ομάδα κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) (5) και τη Μεσόγειο, το κλιματικό ζήτημα —σε συνδυασμό με την πρόκληση της επισιτιστικής ασφάλειας— βρίσκεται ψηλά στην ημερήσια διάταξη της ΕΟΚΕ.

5.6.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί επίσης να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προετοιμασία της μακροπρόθεσμης κλιματικής στρατηγικής της ΕΕ για τη μετάβαση σε έναν ουδέτερο, από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών, κόσμο.