ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 30.7.2015
COM(2015) 374 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007 περί κοινοτικών στατιστικών για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία
(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)
1.Εισαγωγή
Βασικός στόχος του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2007, περί κοινοτικών στατιστικών για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία 1 (εφεξής «ο κανονισμός») είναι η συλλογή και τήρηση ευρωπαϊκών στατιστικών για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία.
Η παρούσα έκθεση αποτελεί συνέχεια της πρώτης έκθεσης που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στα τέλη Σεπτεμβρίου 2012 2 , σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού: «Η Επιτροπή, έως τις 20 Αυγούστου 2012 και στη συνέχεια ανά τριετία, υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις στατιστικές που καταρτίζονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό και την ποιότητά τους».
Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται η πρόοδος που σημειώθηκε από τα κράτη μέλη, μαζί με την Επιτροπή (Eurostat), σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του κανονισμού μετά την πρώτη έκθεση.
2.Στατιστικές που εμπίπτουν στον κανονισμό
Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 862/2007 αφορά την τήρηση ευρωπαϊκών στατιστικών σχετικά με τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία (άσυλο). Οι βασικοί τομείς στατιστικών τους οποίους διέπει ο κανονισμός είναι οι εξής:
οι διεθνείς μεταναστευτικές ροές κατά ομάδες ιθαγενειών, ομάδες χωρών γέννησης, ομάδες χωρών προηγούμενης/επόμενης διαμονής και κατά ηλικία και φύλο· τα πληθυσμιακά σύνολα κατά ομάδες ιθαγενειών, ομάδες χωρών γέννησης, κατά ηλικία και φύλο, και απόκτηση ιθαγένειας κατά χώρα προηγούμενης ιθαγένειας (άρθρο 3)·
οι αιτήσεις ασύλου, οι πρωτοβάθμιες αποφάσεις και ύστερα από έφεση αποφάσεις για τη χορήγηση ή την αναστολή του καθεστώτος διαφόρων μορφών διεθνούς προστασίας, οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου από ασυνόδευτους ανηλίκους κατά ιθαγένεια· και τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙΙ» 3 από τα κράτη μέλη (άρθρο 4)·
οι υπήκοοι τρίτων χωρών στους οποίους απαγορεύθηκε η είσοδος στο κράτος μέλος στα εξωτερικά σύνορα, οι υπήκοοι τρίτων χωρών που συλλαμβάνονται να διατελούν παρανόμως στην επικράτεια του κράτους μέλους σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία περί εισερχόμενης μετανάστευσης με κατανομή κατά υπηκοότητα (άρθρο 5)·
οι άδειες διαμονής που εκδίδονται για υπηκόους τρίτων χωρών κατά ιθαγένεια, διάρκεια ισχύος της άδειας και αιτιολογία (κατηγορία εισερχόμενης μετανάστευσης) έκδοσης της άδειας (άρθρο 6)·
οι υπήκοοι τρίτων χωρών για τους οποίους έχει εκδοθεί εντολή να εγκαταλείψουν την επικράτεια του κράτους μέλους βάσει της νομοθεσίας περί εισερχόμενης μετανάστευσης, και οι υπήκοοι τρίτων χωρών που είναι καταγεγραμμένοι ως εγκαταλείποντες την επικράτεια μετά την έκδοση τέτοιας εντολής, με κατανομή κατά ιθαγένεια (άρθρο 7).
Στο πλαίσιο της διαδικασίας εφαρμογής, η Επιτροπή συνέχισε να αναπτύσσει και να διατηρεί στενή συνεργασία με τις διάφορες εθνικές αρχές που συμμετέχουν στην παραγωγή και την παροχή στοιχείων για τους σκοπούς του κανονισμού. Κατά γενικό κανόνα, τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές και τα πληθυσμιακά σύνολα διαβιβάζονται στην Επιτροπή (Eurostat) από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες (ΕΣΥ). Τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις άδειες διαμονής και το άσυλο συνήθως διαβιβάζονται απευθείας από τα Υπουργεία Εσωτερικών ή τις υπηρεσίες μετανάστευσης. Τα στατιστικά στοιχεία για τους μεθοριακούς ελέγχους και την απομάκρυνση των παράνομων μεταναστών μπορούν επίσης να παρέχονται από τα Υπουργεία Εσωτερικών, τις υπηρεσίες μετανάστευσης ή τις αστυνομικές αρχές.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των στατιστικών αυτών παρατίθενται παρακάτω στον πίνακα 1.
Πίνακας 1: Κύρια χαρακτηριστικά των στατιστικών στοιχείων που παρέχονται βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007
|
Άρθρο 3 Μεταναστευτικές ροές, πληθυσμιακά σύνολα, απόκτηση ιθαγένειας |
Άρθρο 4 Άσυλο |
Άρθρα 5 και 7 Επιβολή της νομοθεσίας για τη μετανάστευση |
Άρθρο 6 Άδειες διαμονής |
|
|
Γεωγραφική κάλυψη |
36 χώρες (32 χώρες ΕΕ/ΕΖΕΣ) |
32 χώρες ΕΕ/ΕΖΕΣ |
32 χώρες ΕΕ/ΕΖΕΣ |
32 χώρες ΕΕ/ΕΖΕΣ |
|
Πρώτο έτος συλλογής στοιχείων |
2008 |
2008 |
2008 |
2008 |
|
Συχνότητα |
Ετήσια |
Μηνιαία/τριμηνιαία/ετήσια |
Ετήσια |
Ετήσια |
|
Προθεσμία διαβίβασης στοιχείων |
12 μήνες μετά το τέλος του έτους αναφοράς |
2 μήνες μετά την
3 μήνες μετά την ΠΑ για τα ετήσια στοιχεία |
3 μήνες μετά το τέλος του έτους αναφοράς |
6 μήνες μετά το τέλος του έτους αναφοράς |
|
Πάροχοι στοιχείων |
Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες |
Υπουργεία Εσωτερικών (ή οικείες Υπηρεσίες Μετανάστευσης) |
Υπουργεία Εσωτερικών, υπηρεσίες μετανάστευσης ή μεθοριακή αστυνομία. |
Υπουργεία Εσωτερικών (ή οικείες υπηρεσίες μετανάστευσης) |
3.άλλη σχετική νομοθεσία
Από το 2012 άρχισαν να ισχύουν δύο νέες νομοθετικές πράξεις στον τομέα των δημογραφικών στατιστικών. Οι πράξεις αυτές αφορούν την επεξεργασία στατιστικών σχετικά με τις διεθνείς μεταναστευτικές ροές και τα πληθυσμιακά σύνολα κατά ομάδες ιθαγενειών και ομάδες χωρών γέννησης, δυνάμει του άρθρου 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007, ιδίως όσον αφορά τη συνοχή των ζητούμενων συνόλων στατιστικών με:
1.τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1260/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2013, για τις ευρωπαϊκές δημογραφικές στατιστικές 4 ·
2.τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 205/2014 της Επιτροπής, της 4ης Μαρτίου 2014, για τον καθορισμό ενιαίων όρων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1260/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις ευρωπαϊκές δημογραφικές στατιστικές, όσον αφορά την κατανομή των στοιχείων, τις προθεσμίες και τις αναθεωρήσεις των στοιχείων 5 .
Επιπλέον, άρχισαν να ισχύουν άλλες νέες νομοθετικές πράξεις στον τομέα της νόμιμης μετανάστευσης. Οι πράξεις αυτές αφορούν την επεξεργασία στατιστικών σχετικά με τις άδειες διαμονής δυνάμει του άρθρου 6 του κανονισμού και ενσωματώθηκαν (ή θα ενσωματωθούν στο προσεχές μέλλον) σε αυτή τη συλλογή στοιχείων:
1.Οδηγία 2009/50/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης 6 (συλλογή στοιχείων που άρχισε το 2013 σχετικά με το έτος 2012)·
2.Οδηγία 2011/98/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ενιαία διαδικασία υποβολής αίτησης για τη χορήγηση στους υπηκόους τρίτων χωρών ενιαίας άδειας διαμονής και εργασίας στην επικράτεια κράτους μέλους και σχετικά με κοινό σύνολο δικαιωμάτων για τους εργαζομένους από τρίτες χώρες που διαμένουν νομίμως σε κράτος μέλος 7 (συλλογή στοιχείων που άρχισε το 2014 σχετικά με το έτος 2013)·
3.Οδηγία 2014/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία 8 (συλλογή στοιχείων που θα αρχίσει το 2018 σχετικά με το έτος 2017)·
4.Οδηγία 2014/66/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών στο πλαίσιο ενδοεταιρικής μετάθεσης 9 (συλλογή στοιχείων που θα αρχίσει το 2018 σχετικά με το έτος 2017).
Με την προσχώρηση της Κροατίας τον Ιούλιο του 2013, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 862/2007 έχει καταστεί υποχρεωτικός για το νέο κράτος μέλος και, συνεπώς, όλες οι αναφορές στα συγκεντρωτικά στοιχεία που ζητούνται αφορούν την ΕΕ 28.
Λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών νομικών βάσεων, τα στατιστικά στοιχεία που παρέχονται σύμφωνα με τις παραπάνω πρόσφατες νομικές πράξεις δεν περιλαμβάνονται στην παρακάτω αξιολόγηση της ποιότητας και θα αποτελέσουν αντικείμενο ειδικών εκθέσεων αξιολόγησης όπως απαιτείται σε αυτές τις ειδικές νομικές πράξεις.
4.Γενική πρόοδος μετά την έκθεση του 2012
Μετά την έκθεση του 2012 η διαθεσιμότητα και η πληρότητα των στοιχείων έχουν βελτιωθεί σημαντικά σε όλες τις συλλογές στοιχείων. Παρατηρήθηκαν γενικές βελτιώσεις όσον αφορά την ποιότητα των στοιχείων, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη ακρίβεια, συνοχή και συγκρισιμότητα των στοιχείων. Τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει βελτιώσεις των σχετικών πηγών δεδομένων και των στατιστικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την προετοιμασία των στοιχείων που οδηγούν σε βελτίωση της ακρίβειας, της κάλυψης και την έγκαιρη υποβολή των στοιχείων στην Επιτροπή.
Η βελτίωση της ποιότητας και η αύξηση της χρονικής ακρίβειας στην υποβολή των στοιχείων από τα κράτη μέλη επέτρεψαν στην Επιτροπή να συντομεύσει τον χρόνο που απαιτείται για τη διάδοση των στοιχείων, πράγμα που συνεπάγεται πιο έγκαιρη υποβολή των στοιχείων και περαιτέρω βελτίωση της προσβασιμότητας των στοιχείων από τους χρήστες.
Επιπλέον, από το έτος αναφοράς 2013, η συλλογή των στοιχείων για τις στατιστικές που καταρτίζονται βάσει του άρθρο 3 συγχωνεύθηκε με τη συλλογή των στοιχείων που ζητούνται βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1260/2013 προκειμένου να εναρμονιστούν οι διαφορετικές κατανομές του πληθυσμού και, στο μέτρο του δυνατού, οι δημογραφικές μεταβολές μεταξύ του πληθυσμού, των δημογραφικών γεγονότων και των μεταναστευτικών ροών. Έχουν συγχωνευθεί επίσης οι πληροφορίες μεταδεδομένων που πρέπει να συμπληρώσουν υποχρεωτικά τα κράτη μέλη.
Επιπλέον, στον τομέα των στατιστικών που συγκεντρώθηκαν σύμφωνα με τα άρθρα 4-7, η στατιστική συνεργασία μέσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τα άλλα όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη κατέληξε στις τροποποιήσεις των κατευθυντήριων γραμμών για τα στοιχεία που συγκεντρώνονται βάσει του κανονισμού 10 . Οι μεθοδολογικές βελτιώσεις είχαν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της σαφήνειας των στατιστικών ορισμών και εννοιών. Οι πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου έχουν ενσωματωθεί σε μεθοδολογικές κατευθυντήριες γραμμές για τις συλλογές δεδομένων σχετικά με το άσυλο και τις άδειες διαμονής.
Οι τεχνικές βελτιώσεις που ανέλαβε η Επιτροπή εξασφάλισαν αποδοτικότερη επικύρωση και επεξεργασία των στοιχείων, ενώ η συλλογή των εκτενών πληροφοριών υψηλής ποιότητας επιτρέπει πλήρη αξιολόγηση της ποιότητας των εισερχόμενων στοιχείων. Όταν ήταν αναγκαίο, στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, ελήφθησαν μέτρα (διοικητικές επιστολές) για να εξασφαλιστεί το αναγκαίο επίπεδο συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις.
5.Ποιότητα των παραγόμενων στατιστικών
5.1.Συνάφεια
Στην Επιτροπή ο βασικός χρήστης των στατιστικών σχετικά με τη μετανάστευση και το άσυλο είναι η ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται συχνά και από άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής και ειδικότερα από τη ΓΔ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης και τη ΓΔ Δικαιοσύνης.
Μια σημαντική χρήση των στατιστικών αυτών ήταν η ετήσια χορήγηση σε κάθε κράτος μέλος των πιστώσεων του προϋπολογισμού στον κλάδο Ταμείων «Αλληλεγγύης και διαχείρισης μεταναστευτικών ροών». Μετά την έκθεση του 2012 η δομή αυτού του κλάδου Ταμείων άλλαξε και στηρίζεται πλέον σε νέα νομική βάση: το Ταμείο ασύλου, μετανάστευσης και ένταξης ιδρύθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014 11 , και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας ιδρύθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 515/2014 12 , για την περίοδο 2014-20. Λόγω των ρυθμίσεων πολυετούς χρηματοδότησης στο πλαίσιο των εν λόγω νέων ταμείων, τα στοιχεία δεν παρέχονται πλέον σε ετήσια βάση. Οι πιστώσεις υπολογίστηκαν με βάση τα στατιστικά στοιχεία που υποβλήθηκαν προηγουμένως, με εξαίρεση την Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας για το οποίο απαιτείται ενδιάμεση επανεξέταση.
Οι στατιστικές σχετικά με τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία χρησιμοποιούνται από την Επιτροπή για την εκπόνηση τακτικών εκθέσεων, προτάσεων πολιτικής, εκθέσεων εφαρμογής που απαιτούνται από τις βασικές πράξεις και από τις αναλύσεις πολιτικής. Για παράδειγμα, η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης σχετικά με τη μετανάστευση και το άσυλο 13 παρέχει τεκμηριωμένη επισκόπηση των κυριότερων εξελίξεων στον τομέα της μετανάστευσης και της διεθνούς προστασίας, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι ευρωπαϊκές στατιστικές σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές και τα πληθυσμιακά σύνολα κατά χώρα γέννησης και ιθαγένεια είναι σημαντικές για δημοσιεύσεις όπως το ειδικό συμπληρωματικό τεύχος για τις δημογραφικές τάσεις στην τριμηνιαία επισκόπηση της εργασιακής και κοινωνικής κατάστασης (EU Employment and Social Situation) 14 .
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μετανάστευσης 15 εξακολουθεί να είναι σημαντικός χρήστης των στατιστικών της Eurostat για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία, με σκοπό την εκπόνηση των ετήσιων στατιστικών και αναλυτικών εκθέσεών του σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο.
Μετά την έκθεση του 2012 σημειώθηκε αυξανόμενη χρήση των ευρωπαϊκών στατιστικών για την υποστήριξη του έργου των οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ασχολούνται με τη μετανάστευση, όπως ο Οργανισμός Διαχείρισης Εξωτερικών Συνόρων (FRONTEX) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO). Η Eurostat συνεργάζεται στενά με τους εν λόγω οργανισμούς για την ανάπτυξη συλλογών στοιχείων και τη σχετική στατιστική μεθοδολογία.
Οι στατιστικές που παράγονται δυνάμει του κανονισμού χρησιμοποιούνται κατά κανόνα από τον εθνικό δημόσιο τομέα, διεθνείς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς ερευνητές και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που εξετάζουν ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης των μεταναστών, της ανάπτυξης και της παρακολούθησης των εθνικών διαδικασιών ασύλου και μετανάστευσης και της πρόβλεψης του μελλοντικού πληθυσμού και εργατικού δυναμικού.
5.2.Ακρίβεια
Μετά την έκθεση του 2012 παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση της ακρίβειας των στοιχείων που παρέχονται από τα κράτη μέλη. Ειδικότερα, στον τομέα των στατιστικών στοιχείων σύμφωνα με τα άρθρα 4-7 του κανονισμού, η εκτεταμένη αναδιάρθρωση των διοικητικών συστημάτων που αφορούν τους ελέγχους για το άσυλο και τη μετανάστευση, καθώς και την καταγραφή του πληθυσμού, είχε ισχυρό θετικό αντίκτυπο στην ακρίβεια των στατιστικών δεδομένων. Πολλά κράτη μέλη εξακολουθούν να θεσπίζουν πιο ολοκληρωμένα και συγκροτημένα διοικητικά συστήματα που αξιοποιούν σύγχρονες επικοινωνιακές μεθόδους και την τεχνολογία των πληροφοριών. Τα νέα συστήματα ανταποκρίνονται καλύτερα στις μεθοδολογικές και τεχνικές απαιτήσεις των συλλογών στοιχείων της Eurostat. Τα κράτη μέλη κρατούσαν ενήμερη τη Eurostat για τις αλλαγές στα διοικητικά τους συστήματα και ζητούσαν συμβουλές και επιβεβαίωση ότι τα στοιχεία πληρούν τις απαιτήσεις του κανονισμού.
Η Eurostat συλλέγει μεταδεδομένα, κυρίως πληροφορίες σχετικά με την ακρίβεια των στοιχείων, που επεξηγούν, μεταξύ άλλων, τις πηγές δεδομένων και τις διαδικασίες που ακολουθούνται, τυχόν διαδικασίες εκτίμησης ή κατάρτισης μοντέλων που εφαρμόζονται στα στοιχεία και τον πιθανό αντίκτυπο των διαδικασιών αυτών στο βαθμό συμμόρφωσης με τους ορισμούς του κανονισμού. Επιπλέον, σχεδιάστηκαν ειδικά ερωτηματολόγια ποιότητας από την Eurostat για τη συλλογή περισσότερων ειδικών πληροφοριών σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων.
Μετά την έκθεση του 2012 σημειώθηκε σημαντική μείωση στον αριθμό των ελλειπόντων και ελλιπών στοιχείων. Ορισμένες εθνικές αρχές βελτίωσαν τις πρακτικές για να εξασφαλιστεί ότι συγκεντρώνονται οι απαραίτητες πληροφορίες κατά τη διάρκεια των διοικητικών διαδικασιών για τη μετανάστευση και ενίσχυσαν τα συστήματα πληροφορικής που επιτρέπουν την εύκολη πρόσβαση σε αυτά τα στοιχεία για στατιστικούς σκοπούς.
Αν και επιτεύχθηκαν βελτιώσεις, στο πεδίο του άρθρου 3 εξακολουθούν να υπάρχουν συγκεκριμένα ζητήματα ακρίβειας, δηλαδή ελλιπής κάλυψη (άτομα που δεν δηλώνουν τον τόπο διαμονής τους) και υπερκάλυψης (άτομα που δεν ζητούν τη διαγραφή τους επειδή συχνά δεν είναι υποχρεωμένα ή δεν παρακινούνται να το κάνουν).
Στον τομέα των στατιστικών σχετικά με το άσυλο, τα αρχικά προβλήματα με τη μη διαθεσιμότητα, ή την περιορισμένη διαθεσιμότητα, σε ορισμένα κράτη μέλη, πληροφοριών σχετικά με την ηλικία και το φύλο στα διοικητικά μητρώα έχουν επιλυθεί και τα στοιχεία είναι πλέον πλήρη. Ορισμένα κενά στα στοιχεία που αφορούν τα πρώτα έτη της συλλογής στοιχείων στο πλαίσιο του κανονισμού, καθώς και στις στατιστικές για τις άδειες διαμονής, εξακολουθούν να υπάρχουν και δεν μπορούν πλέον να καλυφθούν λόγω τεχνικών δυσκολιών. Συγκεκριμένα προβλήματα ακρίβειας σχετικά με τις διαφορές στις προθεσμίες υποβολής έκθεσης και τις πρακτικές στα κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν στον τομέα των στατιστικών που καλύπτονται από το άρθρο 4 παράγραφος 4 (στατιστικές «Dublin») και έχουν ως αποτέλεσμα τη μικρή συνοχή μεταξύ των στοιχείων που αφορούν τις εισερχόμενες και εξερχόμενες αιτήσεις μεταβίβασης δεδομένων.
5.3.Έγκαιρη υποβολή και εμπρόθεσμη υποβολή
Ανάλογα με το είδος των στοιχείων, η προθεσμία για την παροχή των στοιχείων είναι μεταξύ 2 και 12 μηνών μετά την ημερομηνία αναφοράς ή το τέλος της περιόδου αναφοράς.
Μετά την έκθεση του 2012 παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση όσον αφορά την εμπρόθεσμη παροχή των στοιχείων. Η εισαγωγή των αυτοματοποιημένων διαδικασιών εξαγωγής σε εθνικό επίπεδο και της τακτικής παρακολούθησης της συμμόρφωσης από τη Eurostat οδήγησαν σε έγκαιρη παροχή των στοιχείων. Υπάρχουν ακόμη ορισμένα ζητήματα τα οποία όμως αποτελούν μεμονωμένες και μη επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις (για παράδειγμα, εξαιτίας αλλαγών στο προσωπικό ή διαταραχών που προκαλούν αλλαγές στα συστήματα πληροφορικής).
Η πιο έγκαιρη παροχή πλήρων στοιχείων δυνάμει του κανονισμού βοήθησε με τη σειρά της τη Eurostat να επιταχύνει την επεξεργασία και τη διάδοση των στοιχείων της. Η χρονική καθυστέρηση μεταξύ της παραλαβής των στοιχείων και της δημοσίευσης των επικυρωμένων στοιχείων στον δημόσιο δικτυακό τόπο διάδοσης της Eurostat μειώθηκε μετά την έκθεση του 2012. Επιπλέον, η σταδιακή εισαγωγή αυτοματοποιημένων εσωτερικών διαδικασιών επικύρωσης με αναφορά των σφαλμάτων από τους χρήστες στους παρόχους εθνικών στοιχείων μείωσε περαιτέρω τον χρόνο επεξεργασίας.
5.4.Προσβασιμότητα
Τα στοιχεία (και τα μεταδεδομένα) για τη μετανάστευση για τους τέσσερις τομείς (μετανάστευση, πληθυσμιακά σύνολα, απόκτηση ιθαγένειας· άσυλο· επιβολή της νομοθεσίας για τη μετανάστευση· άδειες διαμονής) είναι διαθέσιμα δωρεάν στον δικτυακό τόπο της Eurostat στα κεφάλαια «Πληθυσμός (δημογραφία, μετανάστευση και προβλέψεις)» 16 και «Άσυλο και επιλεκτική μετανάστευση» 17 . Τα στοιχεία περιλαμβάνονται σε συνοπτικές δημοσιεύσεις, όπως η Επετηρίδα της Eurostat 18 , καθώς και σε λεπτομερείς δημοσιεύσεις που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν τη μετανάστευση 19 . Από την έκθεση του 2012 η Eurostat προώθησε τη χρήση άρθρων «Statistics Explained» παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα στατιστικά στοιχεία, τις τάσεις και την ερμηνεία τους. Τα άρθρα αυτά παράγονται και επικαιροποιούνται τακτικά για όλα τα στοιχεία που συλλέγονται στο πλαίσιο του κανονισμού 20 .
Ο τομέας «Πληθυσμός» στον δικτυακό τόπο της Eurostat περιλαμβάνει στατιστικά στοιχεία βάσει του κανονισμού και σημειώνεται σε αυτόν αύξηση του αριθμού των χρηστών (από 50 χιλιάδες σε 60 χιλιάδες επισκέψεις μηνιαίως και από 5,7 % στο 7,2 % των συνολικών επισκέψεων στις σελίδες της Eurostat τα τελευταία 3 χρόνια), κατέχει δε τη δεύτερη θέση σχετικά με το θέμα αυτό στην Eurostat.
5.5.Συγκρισιμότητα και συνοχή
5.5.1.Ορισμοί
Μετά την έκθεση του 2012 η χρήση εναρμονισμένων ορισμών για όλες τις συλλογές στοιχείων σύμφωνα με τον κανονισμό έχει ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό τη συγκρισιμότητα των στοιχείων.
Τα δυσκολότερα προς επίλυση προβλήματα σχετικά με την αυστηρή εφαρμογή των ορισμών αφορούν τις στατιστικές για τη μετανάστευση και την απόκτηση ιθαγένειας που καλύπτονται από το άρθρο 3 του κανονισμού. Στα εν λόγω στοιχεία εντοπίζονται οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των εθνικών συστημάτων λόγω των διαφορετικών πηγών δεδομένων που χρησιμοποιούνται. Οι προσπάθειες συνεχίζονται, αλλά ορισμένες χώρες δεν ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν τα κριτήρια 12 μηνών για τον καθορισμό των ροών εισερχόμενης/εξερχόμενης μετανάστευσης συχνά διότι ο εθνικός στατιστικός ορισμός της μετανάστευσης βασίζεται σε μόνιμα κριτήρια για τους υπηκόους της χώρας ή τα κριτήρια έξι μηνών για ορισμένους υπηκόους χωρών ΕΟΧ (σκανδιναβική συμφωνία). Τέσσερις χώρες δεν ήταν σε θέση να εφαρμόσουν τα κριτήρια διαμονής στη χώρα για την απόκτηση της ιθαγένειας, διότι περιλάμβαναν επιχορηγήσεις ιθαγένειας σε άτομα που δεν ζουν στη χώρα ή με μόνιμη κατοικία τους στη χώρα.
Οι στατιστικές που καλύπτονται από το άρθρο 3 έχουν επιτύχει μεγαλύτερη συνοχή και συγκρισιμότητα με τη συλλογή δημογραφικών στοιχείων αφού συμφώνησαν τα κράτη μέλη σχετικά με τους ίδιους ορισμούς των ηλικιών και στον ορισμό και την κατανομή των συγκεντρωτικών στοιχείων της ΕΕ σε περίπτωση διεύρυνσης, όπως συνέβη το 2013 με την προσχώρηση της Κροατίας 21 .
Έχουν πραγματοποιηθεί βελτιώσεις όσον αφορά τους ορισμούς, τις μεθόδους και τις πηγές δεδομένων με βάση την απογραφή του πληθυσμού και των κατοικιών στην ΕΕ το 2011 ως χρήσιμη συμβολή μαζί με τη χρήση στατιστικών στοιχείων αντιπαραβολής. Ωστόσο, ειδικό ζήτημα σχετικά με τη χρήση μόνο της έννοιας της μόνιμης εγγραφής χωρίς χρονικά κριτήρια για τη διαμονή επηρεάζει τη συγκρισιμότητα των στοιχείων.
Νέες μεθοδολογικές κατευθυντήριες γραμμές εφαρμόστηκαν για τις συλλογές στοιχείων σύμφωνα με τα άρθρα 4-7. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν πιο ακριβή και σαφή καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή των ορισμών και των εννοιών για τις συλλογές στοιχείων για το άσυλο, τις άδειες διαμονής και την εφαρμογή της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν επίσης τις τελευταίες νομοθετικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, η νέα σειρά αναδιατύπωσης της νομοθεσίας στον τομέα του ασύλου που εκδόθηκε μεταξύ του 2011 και του 2013 22 οδήγησε στην αναθεώρηση των μεθοδολογικών κατευθυντήριων γραμμών των συλλογών στοιχείων του άρθρου 4.
5.5.2.Πηγές δεδομένων
Μετά την έκθεση του 2012, όσον αφορά το άρθρο 3, οι χώρες βελτίωσαν την ποιότητα των στατιστικών που διαβιβάζονται στην Eurostat χρησιμοποιώντας πρόσθετες πηγές (μητρώο ασφάλισης υγείας, φορολογικά μητρώα, απογραφή 2011) και ιδίως παράλληλες ροές που δήλωσαν οι χώρες εταίροι, ούτως ώστε να επιλυθούν τα σφάλματα κάλυψης που οφείλονται στο ότι δεν υπάρχει τάση για εγγραφή και διαγραφή από το μητρώο, και, κατά συνέπεια, στην υποεκτίμηση των ροών εξερχόμενης μετανάστευσης και των διπλοεγγραφών μέρους των πληθυσμιακών συνόλων. Το έργο αυτό παρακολουθείται από τη Eurostat με διεξοδική συζήτηση με τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και με τη διευκόλυνση της ανταλλαγής στοιχείων μεταξύ των χωρών.
Η Επιτροπή (Eurostat) ενημερώθηκε για τις βελτιώσεις και τις αναδιοργανώσεις των διοικητικών μητρώων στον τομέα του ασύλου, των αδειών διαμονής και της εφαρμογής της μεταναστευτικής νομοθεσίας από τους εθνικούς παρόχους δεδομένων. Οι βελτιώσεις αυτές αποσκοπούσαν κυρίως στον εκσυγχρονισμό των μητρώων, καθώς και στην καλύτερη συμμόρφωση με τις μεθοδολογικές και τεχνικές απαιτήσεις των συλλογών στοιχείων βάσει του κανονισμού. Σε ορισμένα κράτη μέλη αυτές οι τεχνικές εξελίξεις οδήγησαν σε διακοπές της παροχής στοιχείων. Οι διακοπές αυτές συμβαίνουν με προηγούμενη γνωστοποίηση στη Eurostat και, ενδεχομένως, έχουν ως αποτέλεσμα βελτιώσεις της ποιότητας των στοιχείων.
5.5.3.Συνοχή
Όπου μπορούν να πραγματοποιηθούν συγκρίσεις, τα αποτελέσματα παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συνέπειας με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν και δημοσιεύθηκαν κατά τα άλλα έτη και από εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς. Η Eurostat συνεργάζεται στενά με τους οργανισμούς της ΕΕ EASO και FRONTEX ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης συνοχή μεταξύ των στοιχείων που συλλέγονται από τους εν λόγω οργανισμούς. Τυχόν διαφορές μεταξύ των στοιχείων που παρέχονται στη Eurostat και των στατιστικών που δημοσιεύουν οι εθνικές αρχές μπορούν να εξηγηθούν από τις διαφορές στους ορισμούς στις περιπτώσεις όπου τα κράτη μέλη επέλεξαν να διατηρήσουν διαφορετικούς ορισμούς στις στατιστικές που δημοσιεύονται σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1260/2013, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα στοιχεία για τον πληθυσμό είναι συνεπή με τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του άρθρου 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007.
5.6.Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας
Η Επιτροπή εξακολουθεί να λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση της μη συμμόρφωσης με τον κανονισμό. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από μια χώρα ήταν ελλιπή, χαμηλής ποιότητας ή δεν παραδόθηκαν σύμφωνα με τις νόμιμες προθεσμίες. Τα μέτρα αυτά λαμβάνονται στο πλαίσιο της τακτικής ετήσιας διαδικασίας παρακολούθησης της συμμόρφωσης της Eurostat.
Μετά την έκθεση του 2012 οι δράσεις αυτές παρουσίασαν πολύ σημαντική πρόοδο από τα κράτη μέλη όσον αφορά την πληρότητα, την ποιότητα και την έγκαιρη υποβολή των στοιχείων. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί από τη μείωση του αριθμού των διοικητικών επιστολών μη συμμόρφωσης που απευθύνονται στις εθνικές στατιστικές αρχές (πίνακας 2).
Πίνακας 2: Επισκόπηση του αριθμού των κρατών μελών που λαμβάνουν επιστολές μη συμμόρφωσης στο πλαίσιο της διαδικασίας παρακολούθησης της συμμόρφωσης
|
Άρθρο 3 Μετανάστευση, πληθυσμιακά σύνολα, απόκτηση ιθαγένειας |
Άρθρο 4 Άσυλο |
Άρθρα 5 και 7 Επιβολή της νομοθεσίας για τη μετανάστευση |
Άρθρο 6 Άδεια διαμονής |
|
|
2011 |
6 |
5 |
3 |
5 |
|
2012 |
0 |
1 |
0 |
1 |
|
2013 |
2 |
1 |
0 |
3 |
|
2014 |
1 |
1 |
0 |
0 |
Σε απάντηση στην ανάγκη πιο αποτελεσματικής αξιολόγησης της ποιότητας των στοιχείων, θεσπίστηκε ένα νέο γενικό εργαλείο επικύρωσης των στοιχείων κατά την επεξεργασία των στοιχείων. Αυτό το αυτοματοποιημένο εργαλείο είναι επίσης στη διάθεση των εθνικών παρόχων στοιχείων και οι έλεγχοι βασίζονται στα σύνολα των κανόνων επικύρωσης που συμφωνήθηκαν μεταξύ της Eurostat και των κρατών μελών.
Για να αξιολογηθεί περαιτέρω η ποιότητα των εισερχόμενων στοιχείων, η Eurostat έχει αναλάβει το έργο της συλλογής εκτενέστερων μεταδεδομένων και πληροφοριών για την ποιότητα. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές ποιότητας του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος, αναπτύχθηκαν ερωτηματολόγια ποιότητας ειδικά για κάθε τομέα από το 2014 στους τομείς του ασύλου, των αδειών διαμονής και εφαρμογής των στατιστικών στοιχείων. Οι εθνικές εκθέσεις ποιότητας θα χρησιμεύσουν για τη διενέργεια ποιοτικών ελέγχων, αξιολογήσεων και βελτιώσεων και θα είναι προσβάσιμες στο ευρύ κοινό.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1260/2013, οι χώρες υποχρεούνται να διενεργούν μελέτες σκοπιμότητας σχετικά με τη χρήση του ορισμού της «συνήθους διαμονής» για τον πληθυσμό. Οι μελέτες περιλαμβάνουν την ανάλυση των σημερινών και των δυνητικών πηγών στοιχείων, την επεξεργασία δεδομένων και τη δυνατότητα εκτίμησης των απαραίτητων στατιστικών στοιχείων. Οι μελέτες αυτές αποσκοπούν στη βελτίωση της συγκρισιμότητας των εννοιών και των ορισμών και, κατά συνέπεια, έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας και της συγκρισιμότητας των στοιχείων. Θα χρησιμοποιηθούν στην έκθεση σχετικά με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1260/2013, την οποία η Επιτροπή θα εκπονήσει έως τα τέλη του 2018. Τα αποτελέσματα των προαναφερόμενων μελετών σκοπιμότητας και της έκθεσης μπορεί να έχουν συνέπειες για τις στατιστικές για τον ευρωπαϊκό πληθυσμό και επομένως, για τη συνοχή με τα στοιχεία που παρέχονται σύμφωνα με το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 862/2007.
6.Συμπέρασμα
Ο κανονισμός (ΕΚ) 862/2007 είχε ως συνέπεια σημαντικές βελτιώσεις στις ευρωπαϊκές στατιστικές σχετικά με τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία. Επιπλέον, μετά την έκθεση του 2012 παρατηρήθηκε περαιτέρω βελτίωση όσον αφορά τη διαθεσιμότητα, την πληρότητα, την ποιότητα και την έγκαιρη υποβολή των στοιχείων. Οι συλλογές στοιχείων στο πλαίσιο του κανονισμού αναπτύχθηκαν περαιτέρω από μεθοδολογική και τεχνική άποψη και αυτό οδήγησε σε καλύτερη καθοδήγηση για τα κράτη μέλη. Η έναρξη ισχύος του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1260/2013 και των σχετικών μέτρων εφαρμογής καθώς και η απογραφή του 2011 ωφέλησαν την ποιότητα των στοιχείων που λαμβάνονται βάσει του κανονισμού. Η βελτίωση της ποιότητας θα πρέπει να συνεχιστεί στο μέλλον, ιδίως για να βελτιωθεί η έγκαιρη υποβολή των στοιχείων, να βελτιωθεί η ακρίβεια και να αντιμετωπιστεί η υπερκάλυψη.
Διαπιστώθηκε αντίστοιχη αύξηση σε ό,τι αφορά τη χρήση όλων των στατιστικών αυτών από τα επίσημα όργανα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, καθώς επίσης και από τους μη κυβερνητικούς φορείς και από τους πολίτες.
Τα απαιτούμενα δεδομένα δυνάμει του κανονισμού θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις εξελισσόμενες ανάγκες των χρηστών και παράλληλα να λαμβάνονται υπόψη οι δυνατότητες των παρόχων στοιχείων. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μελλοντικές προτάσεις τροποποιήσεων του κανονισμού ώστε να προστεθούν νέες κατηγορίες δεδομένων ή ειδικές κατανομές και/ή να καταργηθούν απαιτήσεις δεδομένων στην περίπτωση που θεωρηθούν λιγότερο χρήσιμες. Έχουν εντοπιστεί νέα κενά δεδομένων από την Επιτροπή και εξετάζονται με άλλες προσεγγίσεις συλλογής στοιχείων όπως συμφωνίες κυρίων (π.χ. συλλογή στοιχείων για τους αιτούντες άσυλο για πρώτη φορά, στοιχείων σχετικά με το είδος των επιστροφών παράνομων μεταναστών, στοιχείων σχετικά με τις άδειες διαμονής κατά ηλικία και φύλο και διασταύρωση με άλλες αναλύσεις). Άλλα κενά που διαπιστώθηκαν, όπως η κατανομή των στοιχείων για τον πληθυσμό σύμφωνα με το άρθρο 3 κατά μεμονωμένη χώρα ιθαγένειας, καθώς και των στοιχείων εισερχόμενης/εξερχόμενης μετανάστευσης κατά προηγούμενη/επόμενη χώρα κατοικίας δεν μπορούν να καλυφθούν στο πλαίσιο εθελοντικών συμφωνιών.
Μακροπρόθεσμα, η αναδιάρθρωση των ευρωπαϊκών στατιστικών απογραφής για την περίοδο μετά το 2021, με δυνατότητα μετάβασης σε πιο συχνά (ετήσια) στατιστικά στοιχεία, είναι πιθανό να έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη διαθεσιμότητα στοιχείων σχετικά με διάφορες πτυχές της μετανάστευσης. Αυτό θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην ικανοποίηση των εξελισσόμενων και των νεοεμφανιζόμενων αναγκών για στατιστικές σχετικά με τη μετανάστευση.
Στο πλαίσιο του προγράμματός της REFIT (πρόγραμμα βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου), η Επιτροπή αναλαμβάνει δράσεις απλούστευσης της νομοθεσίας της ΕΕ και μείωσης των κανονιστικών επιβαρύνσεων, ώστε να υπάρξει ένα σαφές, σταθερό και προβλέψιμο κανονιστικό πλαίσιο που ευνοεί την ανάπτυξη και την απασχόληση. Ορισμένες επικαλύψεις στην υφιστάμενη νομοθεσία όσον αφορά την υποβολή στατιστικών στοιχείων στον τομέα του πληθυσμού και της μετανάστευσης (π.χ. στον τομέα των στατιστικών για τις άδειες διαμονής) έχουν ήδη εντοπιστεί και μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω της απλοποίησης της οικείας νομοθεσίας.
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 516/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, για τη δημιουργία του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, την τροποποίηση της απόφασης 2008/381/ΕΚ του Συμβουλίου και την κατάργηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αριθ. 573/2007/ΕΚ και αριθ. 575/2007/ΕΚ και της απόφασης 2007/435/ΕΚ του Συμβουλίου - ΕΕ L 150 της 20.5.2014, σ. 168 .
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 515/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, του μέσου χρηματοδοτικής στήριξης στον τομέα των εξωτερικών συνόρων και των θεωρήσεων και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 574/2007/ΕΚ - ΕΕ L 150 της 20.5.2014, σ. 143 .
Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μετανάστευσης, ετήσια έκθεση για τη μετανάστευση και το άσυλο (Annual Report on Immigration and Asylum 2014: A Synthesis of Annual Policy Report s 2014 submitted by EU Member States and Norway) που συνοδεύεται από παράρτημα με στατιστικές ( Statistic Annex ).