ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 10.7.2015
COM(2015) 327 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΟ 2014
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 10.7.2015
COM(2015) 327 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΟ 2014
Πίνακας περιεχομένων
1.Εισαγωγή
2.Δανειοδοτικές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης
2.1.Μηχανισμός στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών (ΣΙΠ)
2.2.ΕΜΧΣ
2.3.Μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή (ΜΧΣ)
2.4.Διευκόλυνση Ευρατόμ
3.Δανειοληπτικές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης
3.1.ΣΙΠ
3.2.ΕΜΧΣ
3.3.ΜΧΣ
3.4.Ευρατόμ
4.Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
4.1.Δανειοδοτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ
4.2.Δανειοληπτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ
5.Διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ
5.1.Δανειακή διευκόλυνση για την Ελλάδα
5.2.ΕTΧΣ
5.3.ΕΜΣ
1.Εισαγωγή
Η Επιτροπή οφείλει να ενημερώνει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη χρήση των διαφόρων δανειοδοτικών μέσων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η παρούσα έκθεση περιγράφει τις δανειοδοτικές πράξεις, καθώς και τις αντίστοιχες δανειοληπτικές δραστηριότητες για κάθε μέσο.
Πίνακας 1: Εξέλιξη των πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (οφειλόμενα ποσά κεφαλαίου σε εκατ. ευρώ)
|
ΕΚΑΧ υ.ε. (1) (2) |
Ευρατόμ (1) |
ΣΙΠ |
ΜΧΣ |
ΕΜΧΣ |
Σύνολο |
||
|
2010 |
219 |
466 |
12 050 |
500 |
13 235 |
||
|
2011 2012 2013 2014 |
225 183 179 192 |
447 423 386 348 |
11 400 11 400 11 400 8 400 |
590 545 565 1 829 |
28 000 43 800 43 800 46 800 |
40 662 56 351 56 330 57 569 |
|
|
(1)Χρησιμοποιούνται οι συντελεστές μετατροπής που ίσχυαν την 31η Δεκεμβρίου εκάστου έτους. (2)Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα & Χάλυβα είναι υπό εκκαθάριση από το 2002. Το τελευταίο ομόλογο που εκδόθηκε από την ΕΚΑΧ λήγει το 2019. |
|||||||
2.Δανειοδοτικές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Επιτροπή παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε τρίτες χώρες και κράτη μέλη της ΕΕ με τη μορφή διμερών δανείων που χρηματοδοτούνται από τις κεφαλαιαγορές με την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ στο πλαίσιο διαφόρων νομικών πράξεων του Συμβουλίου ή του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ανάλογα με τους επιδιωκόμενους στόχους 1 . Η συνοχή της χρηματοδοτικής στήριξης προς τρίτες χώρες με τους γενικούς στόχους της εξωτερικής δράσης της ΕΕ εξασφαλίζεται από την Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, επικουρούμενη από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).
2.1.Μηχανισμός στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών (ΣΙΠ)
Η στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών (ΣΙΠ) σύμφωνα με το άρθρο 143 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 332/2002 του Συμβουλίου, της 18ης Φεβρουαρίου 2002, για τη θέσπιση ενός μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών των κρατών μελών 2 (κανονισμός ΣΙΠ), λαμβάνει τη μορφή μεσοπρόθεσμων δανείων χορηγούμενων από την Ένωση. Η στήριξη αυτή εν γένει παρέχεται σε συνδυασμό με χρηματοδότηση εκ μέρους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και άλλων πολυμερών δανειστών, όπως της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (ΕΤΑΑ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η ΣΙΠ χορηγείται κατά περίπτωση από το Συμβούλιο, το οποίο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία. Πιθανοί αποδέκτες είναι κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών. Αποβλέπει στην άμβλυνση των περιορισμών εξωτερικής χρηματοδότησης που αντιμετωπίζει το κράτος μέλος αποδέκτης και στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του ισοζυγίου πληρωμών. Χορηγείται με την προϋπόθεση τήρησης των όρων οικονομικής πολιτικής που αποφασίζονται από το Συμβούλιο – μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή (ΟΔΕ) όσον αφορά σχέδιο προγράμματος προσαρμογής – οι λεπτομέρειες των οποίων εγκρίνονται από την Επιτροπή και το κράτος μέλος αποδέκτη σε μνημόνιο συμφωνίας (ΜΣ) πριν από τη σύναψη δανειακής σύμβασης. Η αδιάλειπτη συμμόρφωση με τα μέτρα στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής ελέγχεται τακτικά και αποτελεί προϋπόθεση για την εκταμίευση περαιτέρω δόσεων. Τα απαιτούμενα κεφάλαια συγκεντρώνονται από τις κεφαλαιαγορές από την Επιτροπή εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Επιτροπή υποβάλλει τακτικά εκθέσεις στην ΟΔΕ και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού ΣΙΠ.
Ο μηχανισμός ΣΙΠ ενεργοποιήθηκε εκ νέου το 2008 ως απάντηση στη διεθνή οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση και το ανώτατο όριό του αυξήθηκε από 12 δισεκατ. ευρώ σε 50 δισεκατ. ευρώ τον Μάιο του 2009 3 , έτσι ώστε η ΕΕ να έχει τη δυνατότητα ταχείας αντιμετώπισης περαιτέρω αιτημάτων ΣΙΠ. Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2014, είχε δεσμευτεί συνολικό ποσό 16,6 δισεκατ. ευρώ υπέρ της Ουγγαρίας 4 , της Λετονίας 5 και της Ρουμανίας 6 , εκ των οποίων εκταμιεύθηκαν τα 13,4 δισεκατ. ευρώ.
Το 2013, το Συμβούλιο ενέκρινε ένα δεύτερο πρόγραμμα προληπτικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΠΧΣ) για τη Ρουμανία 7 ανώτατου ύψους 2 δισεκατ. ευρώ. Οι εκταμιεύσεις μπορούν να ζητηθούν έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2015.
Το 2014, δεν έγιναν εκταμιεύσεις βάσει του μηχανισμού ΣΙΠ. Το συνολικό οφειλόμενο ποσό κεφαλαίου στο τέλος του 2014 ανήλθε σε 8,4 δισεκατ. ευρώ.
Πίνακας 2: Μηχανισμός ΣΙΠ έως τις 31.12.2014 (ποσά κεφαλαίου σε δισεκατ. ευρώ)
|
Χώρα |
Ποσό που αποφασίστηκε |
Ποσό που εκταμιεύθηκε |
Ποσό που επιστράφηκε |
Οφειλόμενο ποσό |
Μέση διάρκεια δανείου (έτη) |
|
Ουγγαρία |
6,5 |
5,5 |
4,0 |
1,5 |
5,0 |
|
Λετονία |
3,1 |
2,9 |
1,0 |
1,9 |
6,6 |
|
Ρουμανία |
5,0 |
5,0 |
0 |
5,0 |
7,0 |
|
Ρουμανία (ΠΧΣ) |
2,0 |
0 |
0 |
0,0 |
0 |
|
Σύνολο |
16,6 |
13,4 |
5,0 |
8,4 |
Πράξεις από την 31η Δεκεμβρίου 2014
Τον Ιανουάριο του 2015, ποσό 1 200 εκατ. ευρώ επιστράφηκε από τη Λετονία και ποσό 1 500 εκατ. ευρώ από τη Ρουμανία, με αποτέλεσμα το συνολικό ποσό των οφειλόμενων ποσών κεφαλαίου να μειωθεί σε 5 700 εκατ. ευρώ.
Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις πράξεις ΣΙΠ υπάρχουν στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/eu_borrower/balance_of_payments/index_en.htm
2.2.ΕΜΧΣ
Με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 407/2010 του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2010, θεσπίστηκε ο ευρωπαϊκός μηχανισμός χρηματοοικονομικής σταθεροποίησης (ΕΜΧΣ) βάσει του άρθρου 122 παράγραφος 2 8 της ΣΛΕΕ. Ο ΕΜΧΣ καλύπτεται πλήρως από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και η συνολική δανειοδοτική ικανότητα του μηχανισμού ανέρχεται σε 60 δισεκατ. ευρώ.
Δυνητικοί δικαιούχοι συνδρομής από τον ΕΜΧΣ είναι κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες οι οποίες οφείλονται σε σοβαρή επιδείνωση του διεθνούς οικονομικού και χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος. Η προσφυγή στον ΕΜΧΣ προϋποθέτει τη συμμόρφωση με όρους οικονομικής πολιτικής στο πλαίσιο ενός προγράμματος οικονομικής και δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως συμφωνείται σε μνημόνιο συμφωνίας που συνάπτεται μεταξύ της Επιτροπής και του δικαιούχου κράτους μέλους, και η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι παρόμοια με εκείνη που προβλέπεται στον μηχανισμό ΣΙΠ. Η αξιολόγηση των χρηματοδοτικών αναγκών και η τακτική εποπτεία εφαρμογής του προγράμματος πραγματοποιούνται από την Επιτροπή σε διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), τουλάχιστον ανά εξάμηνο όσον αφορά τους γενικούς όρους οικονομικής πολιτικής του προγράμματος προσαρμογής και κάθε τρεις μήνες όσον αφορά την επαλήθευση της εκπλήρωσης από το κράτος μέλος των όρων οικονομικής πολιτικής που συνοδεύουν τη συνδρομή. Τυχόν αλλαγές που ενδέχεται να απαιτηθούν στο σχετικό πρόγραμμα προσαρμογής συζητούνται με το κράτος μέλος αποδέκτη. Το Συμβούλιο αποφασίζει, με ειδική πλειοψηφία κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής, σχετικά με οποιεσδήποτε τροποποιήσεις στους αρχικούς γενικούς όρους οικονομικής πολιτικής και εγκρίνει το αναθεωρημένο πρόγραμμα προσαρμογής, όπως καταρτίζεται από το κράτος μέλος αποδέκτη.
Ο ΕΜΧΣ ενεργοποιήθηκε το 2011 για την Ιρλανδία 9 και την Πορτογαλία 10 , με την έγκριση δανείων ύψους 22,5 δισεκατ. ευρώ και 26 δισεκατ. ευρώ αντίστοιχα. Οι συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων, περιλαμβανομένων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ), του ΔΝΤ και άλλων κρατών μελών, ανέρχονται σε 85 δισεκατ. ευρώ και 78 δισεκατ. ευρώ αντίστοιχα.
Πίνακας 3: Κατανομή των αναλήψεων υποχρεώσεων (σε δισεκατ. ευρώ)
|
Χώρα |
ΕΜΧΣ |
ΕTΧΣ |
ΔΝΤ |
Άλλα |
Σύνολο |
|
Ιρλανδία |
22,5 |
17,7 |
22,5 |
22,3* |
85,0 |
|
Πορτογαλία |
26,0 |
26,0 |
26,0 |
78,0 |
|
|
Σύνολο |
48,5 |
43,7 |
48,5 |
22,3 |
163,0 |
* 4,8 δισεκατ. ευρώ από άλλα κράτη μέλη (Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Δανία) και 17,5 δισεκατ. ευρώ από το ιρλανδικό κράτος (Υπουργείο Οικονομικών και Εθνικό Αποθεματικό Ταμείο Συντάξεων).
Μετά την έναρξη εφαρμογής της διευκόλυνσης ΕΜΧΣ, έγιναν μειώσεις του περιθωρίου των επιτοκίων, ενώ αποφασίστηκε και εφαρμόστηκε η παράταση των προθεσμιών εξόφλησης όλων των δανείων.
Κατά τη διάρκεια του Μαρτίου 2014, εκταμιεύθηκαν 1 800 εκατ. ευρώ για την Πορτογαλία και 800 εκατ. ευρώ για την Ιρλανδία (τελευταία δόση).
Κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου 2014, ποσό ύψους 400 εκατ. ευρώ καταβλήθηκε στην Πορτογαλία (τελευταία δόση).
Το συνολικό οφειλόμενο ποσό της διευκόλυνσης ΕΜΧΣ ανερχόταν σε 46 800 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2014 (Ιρλανδία: 22 500 εκατ. ευρώ, Πορτογαλία: 24 300 εκατ. ευρώ).
Η Ιρλανδία ολοκλήρωσε το πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής ΕΕ/ΔΝΤ τον Φεβρουάριο του 2014 11 , ενώ η Πορτογαλία αποχώρησε από το πρόγραμμα τον Μάιο του 2014 12 .
Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις πράξεις ΕΜΧΣ υπάρχουν στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/eu_borrower/efsm/index_en.htm
2.3.Μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή (ΜΧΣ)
Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή (ΜΧΣ) χορηγείται για τη στήριξη υποψηφίων, δυνητικά υποψηφίων και γειτονικών χωρών της ΕΕ για την επίλυση βραχυπρόθεσμων προβλημάτων του ισοζυγίου πληρωμών, τη σταθεροποίηση της δημοσιονομικής κατάστασης και την ενθάρρυνση της υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η ΜΧΣ χορηγείται σε έκτακτη και προσωρινή βάση και υπό την προϋπόθεση τήρησης αυστηρών όρων οικονομικής πολιτικής. Οι πράξεις στο πλαίσιο της ΜΧΣ συμπληρώνουν κατά κανόνα τα προγράμματα προσαρμογής του ΔΝΤ. Η ΜΧΣ μπορεί να παρασχεθεί με τη μορφή δανείων ή/και μη επιστρεπτέων επιχορηγήσεων.
Εάν μια δικαιούχος χώρα δεν τηρήσει τις εξοφλητικές υποχρεώσεις της, η Επιτροπή δύναται να ενεργοποιήσει το Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις 13 ούτως ώστε η εξόφληση της αντίστοιχης δανειοληπτικής πράξης της Επιτροπής να πραγματοποιηθεί από τα κεφάλαιά της 14 .
Όσον αφορά την εφαρμογή της ΜΧΣ στην Ουκρανία, που εγκρίθηκε το 2010 15 , η οποία, σε συνδυασμό με τους πόρους που ήταν διαθέσιμοι από προηγούμενη πράξη που είχε εγκριθεί το 2002 16 , ανέρχεται σε 610 εκατ. ευρώ με τη μορφή δανείων (ΜΧΣ I), υπεγράφη το μνημόνιο συμφωνίας στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής Ουκρανίας-ΕΕ τον Φεβρουάριο του 2013. Η πρώτη δόση, ύψους 100 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Μάιο του 2014, ενώ η δεύτερη δόση, ύψους 260 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2014.
Στις 14 Απριλίου 2014, το Συμβούλιο αποφάσισε να θέσει στη διάθεση της Ουκρανίας 17 ΜΧΣ με τη μορφή δανείων ανώτατου ποσού 1 δισεκατ. ευρώ και μέγιστης ληκτότητας 15 ετών (ΜΧΣ ΙI), για την κάλυψη των επειγουσών αναγκών που σχετίζονται με το ισοζύγιο πληρωμών της Ουκρανίας, όπως αυτές προσδιορίζονται στο οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης και στηρίζονται από το ΔΝΤ. Η πρώτη δόση, ύψους 500 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Ιούνιο του 2014, ενώ η δεύτερη δόση, ύψους επίσης 500 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2014.
Στις 15 Μαΐου 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αποφάσισαν να θέσουν στη διάθεση της Τυνησίας ΜΧΣ ύψους 300 εκατ. ευρώ κατ' ανώτατο όριο με τη μορφή δανείων μέγιστης ληκτότητας 15 ετών 18 .
Δεν έγιναν εκταμιεύσεις το 2014 σύμφωνα με τις αποφάσεις ΜΧΣ οι οποίες εκδόθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το 2013 για τη Γεωργία (46 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 23 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων 19 ), τη Δημοκρατία της Κιργιζίας (30 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 15 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων 20 ) και την Ιορδανία (180 εκατ. ευρώ, όλα σε δάνεια 21 ).
Πράξεις από την 31η Δεκεμβρίου 2014
Στις 10 Φεβρουαρίου 2015, εκταμιεύθηκε η πρώτη δόση ύψους 100 εκατ. ευρώ για την Ιορδανία.
Στις 15 Απριλίου 2015, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αποφάσισαν τη χορήγηση μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία για ένα τρίτο δάνειο ΜΧΣ (ΜΧΣ ΙΙΙ) ανώτατου ποσού 1 800 εκατ. ευρώ 22 .
Στις 21 Απριλίου 2015, εκταμιεύθηκε η τρίτη δόση ύψους 250 εκατ. ευρώ για την Ουκρανία (ΜΧΣ Ι).
Στις 21 Απριλίου 2015, εκταμιεύθηκε η πρώτη δόση ύψους 10 εκατ. ευρώ για τη Γεωργία.
Στις 7 Μαΐου 2015, εκταμιεύθηκε η πρώτη δόση ύψους 100 εκατ. ευρώ για την Τυνησία.
Λεπτομερή στοιχεία για τις πράξεις ΜΧΣ παρατίθενται στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την εφαρμογή της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες 23 και στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/eu_borrower/macro-financial_assistance/index_en.htm.
2.4.Διευκόλυνση Ευρατόμ
Η δανειακή διευκόλυνση της Ευρατόμ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση έργων εντός των κρατών μελών (απόφαση 77/270/Ευρατόμ του Συμβουλίου) ή ορισμένων τρίτων χωρών (Ουκρανία, Ρωσία ή Αρμενία) (απόφαση 94/179/Ευρατόμ του Συμβουλίου).
Το 1990, το Συμβούλιο καθόρισε όριο δανεισμού ύψους 4 δισεκατ. ευρώ, εκ των οποίων ποσό περίπου 3,7 δισεκατ. ευρώ έχει αποφασιστεί και ποσό 3,4 δισεκατ. ευρώ έχει ήδη εκταμιευθεί. Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με το ανώτατο όριο δανειοδότησης (77/271/Ευρατόμ, όπως τροποποιήθηκε), η Επιτροπή ενημερώνει το Συμβούλιο όταν το ποσό που υπογράφεται ανέλθει σε 3,8 δισεκατ. ευρώ και, εάν κριθεί σκόπιμο, προτείνει ένα νέο ανώτατο όριο δανειοδότησης.
Το 2013, η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση C(2013) 3496 σχετικά με τη χορήγηση δανείου Ευρατόμ ύψους 300 εκατ. ευρώ στην Ουκρανία για τη στήριξη του προγράμματος αναβάθμισης της ασφάλειας των πυρηνικών μονάδων. Το δάνειο θα τεθεί σε ισχύ μόλις εκπληρωθούν ικανοποιητικά όλες οι προϋποθέσεις περί αποτελεσματικότητας.
3.Δανειοληπτικές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι δανειοδοτικές δραστηριότητες που αποφασίζει το Συμβούλιο, η Επιτροπή έχει εξουσιοδοτηθεί να δανείζεται κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές εξ ονόματος τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της Ευρατόμ. Οι δανειοληπτικές και δανειοδοτικές πράξεις πραγματοποιούνται σε συνακόλουθη βάση, γεγονός το οποίο εξασφαλίζει την απαλλαγή του προϋπολογισμού της ΕΕ από κάθε κίνδυνο επιτοκίου ή συναλλάγματος 24 . Το ποσό των ανεξόφλητων λαμβανόμενων δανείων βρίσκεται σε αντιστοιχία με το ποσό των ανεξόφλητων χορηγούμενων δανείων.
3.1.ΣΙΠ
Το 2014, στο πλαίσιο του μηχανισμού ΣΙΠ, δεν αντλήθηκαν κεφάλαια για δάνεια στην αγορά.
Το συνολικό υπόλοιπο των ποσών που συγκεντρώθηκαν για το ΣΙΠ ανήλθε σε 8,4 δισεκατ. ευρώ στο τέλος του 2014.
3.2.ΕΜΧΣ
Κατά τη διάρκεια του 2014, αντλήθηκαν 3 δισεκατ. ευρώ σε δύο πράξεις· τον Μάρτιο του 2014, εκδόθηκε ομόλογο αναφοράς ύψους 2,6 δισεκατ. ευρώ (ημερομηνία λήξης 4 Απριλίου 2024 και τοκομερίδιο 1,875 %) για να στηρίξει την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, ως μέρος των πακέτων χρηματοδοτικής συνδρομής στο πλαίσιο του ΕΜΧΣ.
Τον Νοέμβριο του 2014, εκδόθηκε ομόλογο ύψους 660 εκατ. ευρώ (ημερομηνία λήξης 4 Οκτωβρίου 2029 και τοκομερίδιο 1,375 %). Από το ποσό αυτό, 400 εκατ. ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση της τελευταίας εκταμίευσης προς την Πορτογαλία στο πλαίσιο του ΕΜΧΣ.
Η ζήτηση στην αγορά για τα εν λόγω ομόλογα της ΕΕ ήταν υψηλή και υπερέβη σημαντικά την προσφορά. Αυτά τα ομόλογα της ΕΕ αγοράστηκαν από όλες τις σημαντικές ομάδες επενδυτών και ιδίως τους μακροπρόθεσμους επενδυτές (επενδυτικά κεφάλαια, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία), καθώς και από τα επίσημα ιδρύματα.
Η απόδοση των ομολόγων της ΕΕ στη δευτερογενή αγορά ήταν ικανοποιητική και επιβεβαίωσε το κύρος της ΕΕ ως ισχυρού εκδότη ομολόγων αναφοράς. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς και με τη χρήση στοιχείων από 22 τράπεζες, το ύψος των αγοραπωλησιών στη δευτερογενή αγορά ομολόγων αναφοράς της ΕΕ ήταν 26,3 δισεκατ. ευρώ το 2014 (έναντι 31 δισεκατ. ευρώ το 2013).
Το συνολικό υπόλοιπο των ποσών που συγκεντρώθηκαν για το ΕΜΧΣ ανήλθε σε 46,8 δισεκατ. ευρώ στο τέλος του 2014.
Πίνακας 4: Δανειοληπτικές πράξεις του ΕΜΧΣ της ΕΕ κατά το 2014 (σε εκατ. ευρώ)
|
Χώρα |
Ημερομηνία έκδοσης |
Ημερομηνία λήξης |
Μέγεθος |
|
Ιρλανδία (800), Πορτογαλία (1 800) |
25/3/2014 |
4/4/2024 |
2 600 |
|
Πορτογαλία (400) 25 |
12/11/2014 |
4/10/2029 |
400 |
|
Σύνολο |
3 000 |
3.3.ΜΧΣ
Το 2014, τέσσερις δανειοληπτικές πράξεις ΜΧΣ εκτελέστηκαν επιτυχώς για την Ουκρανία: 100 εκατ. ευρώ στις 20 Μαΐου, 500 εκατ. ευρώ στις 17 Ιουνίου, 260 εκατ. ευρώ στις 12 Νοεμβρίου και 500 εκατ. ευρώ στις 3 Δεκεμβρίου.
Η πρώτη δόση της ΜΧΣ Ι, ύψους 100 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Μάιο του 2014. Η χρηματοδότηση έγινε με πρόσθετη έκδοση πάνω στο δεκαετές ομόλογο των 2,6 δισεκατ. ευρώ της ΕΕ τον Μάρτιο (βλ. 3.2 ανωτέρω) αυξάνοντάς το σε 2,7 δισεκατ. ευρώ.
Η πρώτη δόση της ΜΧΣ ΙΙ, ύψους 500 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Ιούνιο του 2014. Η χρηματοδότηση έγινε με νέα πρόσθετη έκδοση πάνω στο δεκαετές ομόλογο των 2,6 δισεκατ. ευρώ της ΕΕ μετά την αύξηση κατά 100 εκατ. ευρώ του ίδιου ομολόγου τον Μάιο, που αύξησε περαιτέρω την ρευστότητά του καθορίζοντας το συνολικό οφειλόμενο ποσό σε 3,2 δισεκατ. ευρώ.
Η δεύτερη δόση της ΜΧΣ Ι, ύψους 260 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2014. Το ποσό αυτό συμπεριλήφθηκε στο ομόλογο των 660 δισεκατ. ευρώ που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2014 (βλ. σημείο 3.2 ανωτέρω). Το ομόλογο αυτό χρησιμοποιήθηκε τον Δεκέμβριο για να χρηματοδοτηθεί η δεύτερη δόση της ΜΧΣ II, ύψους 500 εκατ. ευρώ, αυξάνοντάς το σε νέο ύψος 1,16 δισεκατ. ευρώ. Για την έκδοση ομολόγων της ΕΕ, αυτή η πρόσθετη έκδοση πάνω στο ομόλογο σηματοδότησε ένα νέο ιστορικό επίπεδο απόδοσης της τάξης του 1,363 %.
Το συνολικό οφειλόμενο ποσό για τη ΜΧΣ είναι 1 828,6 δισεκατ. ευρώ στο τέλος του 2014.
Πίνακας 5: Δανειοληπτικές πράξεις της ΜΧΣ της ΕΕ κατά το 2014 (σε εκατ. ευρώ)
|
Χώρα |
Περιγραφή |
Ημερομηνία έκδοσης |
Ημερομηνία λήξης |
Μέγεθος |
|
Ουκρανία |
Ουκρανία (ΜΧΣ Ι) 1η δόση |
20/5/2014 |
4/4/2024 |
100 |
|
Ουκρανία |
Ουκρανία (ΜΧΣ ΙΙ) 1η δόση |
17/6/2014 |
4/4/2024 |
500 |
|
Ουκρανία |
Ουκρανία (ΜΧΣ Ι) 2η δόση |
12/11/2014 |
4/10/2029 |
260 |
|
Ουκρανία |
Ουκρανία (ΜΧΣ ΙΙ) 2η δόση |
3/12/2014 |
4/10/2029 |
500 |
|
Σύνολο |
1 360 |
3.4.Ευρατόμ
Το 2014, δεν υπήρξε δανειοληπτική πράξη στο πλαίσιο της Ευρατόμ.
4.Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
4.1.Δανειοδοτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ
Η ΕΤΕπ παρέχει χρηματοδότηση είτε απευθείας σε μεμονωμένα επενδυτικά έργα είτε μέσω ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών σε έργα μικρότερης κλίμακας που αναλαμβάνουν ΜΜΕ ή τοπικές αρχές και δήμοι. Η ΕΤΕπ παρέχει επίσης εγγυήσεις δανείων, τεχνική βοήθεια και επιχειρηματικά κεφάλαια.
Το 2014, η ΕΤΕπ υπέγραψε συνολικά χρηματοδότηση ύψους 77 δισεκατ. ευρώ (σε σύγκριση με 71,7 δισεκατ. ευρώ το 2013).
Οι χρηματοδοτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ έχουν επιπτώσεις στον προϋπολογισμό της ΕΕ όταν συνοδεύονται από εγγυήσεις της ΕΕ ή άλλα κονδύλια του προϋπολογισμού της ΕΕ. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση:
-χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ στο πλαίσιο της εντολής για εξωτερικά δάνεια (που καλύπτουν τις προενταξιακές χώρες, χώρες της πολιτικής γειτονίας και εταιρικής σχέσης, χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Νότιας Αφρικής). Οι εν λόγω χρηματοδοτήσεις επωφελούνται από την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ για την κάλυψη κινδύνων χώρας ή πολιτικής φύσης. Μια χωριστή έκθεση σχετικά με τις εξωτερικές δανειοδοτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ του 2014 θα εκδοθεί από την Επιτροπή κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015.
-χρηματοδοτικών μηχανισμών επιμερισμού κινδύνων που περιλαμβάνουν τη χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ για τη στήριξη πολιτικών της ΕΕ (π.χ. χρηματοδοτική διευκόλυνση επιμερισμού του κινδύνου για τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης και πρωτοβουλία για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων).
Το 2014, η χρηματοδότηση της ΕΤΕπ προς κράτη μέλη της ΕΕ ανήλθε σε 69 δισεκατ. ευρώ — ή 90 % του συνολικού δανεισμού της ΕΤΕπ. Το 2014, εγκρίθηκαν 7,8 δισεκατ. ευρώ εκτός της ΕΕ, εκ των οποίων 4,1 δισεκατ. ευρώ καλύπτονται από εγγύηση της ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την κάλυψη ζημιών από χρηματοδοτικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν επενδυτικά έργα εκτός της Ένωσης («εγγύηση της ΕΕ»).
Η εγγύηση της ΕΕ η οποία χορηγήθηκε με την απόφαση 1080/2011/ΕΕ για μια περίοδο που έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2013, παρατάθηκε αυτομάτως κατά 6 μήνες, δεδομένου ότι δεν είχε ακόμη εκδοθεί νέα απόφαση για τη χορήγηση εγγύησης της ΕΕ για τις δραστηριότητες της ΕΤΕπ εκτός της ΕΕ.
Η νέα απόφαση σχετικά με τη χορήγηση εγγύησης της ΕΕ για τις πράξεις της ΕΤΕπ εκτός της ΕΕ 26 εκδόθηκε στις 16 Απριλίου 2014 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η γενική εντολή ανέρχεται σε 27 δισεκατ. ευρώ, συν ένα πρόσθετο προαιρετικό ποσό ύψους 3 δισεκατ. ευρώ. Η ολική ή μερική ενεργοποίηση αυτού του προαιρετικού ποσού θα αποφασιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και βάσει των αποτελεσμάτων ενδιάμεσης ανασκόπησης.
4.2.Δανειοληπτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ
Καθώς οι συνθήκες της αγοράς ήταν ευμετάβλητες, οι κίνδυνοι εκτέλεσης παρέμειναν υψηλοί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ιδίως για τις μεγάλες συναλλαγές αναφοράς. Σε μια πρώτη φάση, η εύρωστη ζήτηση ομολόγων της ΕΤΕπ συνέβαλε στον περιορισμό των αποκλίσεων των αποδόσεων ομολόγων με συντομότερη προθεσμία, ιδίως σε ευρώ. Οι οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας διατήρησαν τη διαβάθμιση ΑΑΑ της ΕΤΕπ, επίσης και λόγω της προβλεπόμενης αύξησης του κεφαλαίου το 2012.
Το 2014, οι δανειοληπτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ ανήλθαν σε 61,6 δισεκατ. ευρώ με μέγιστη μέση ληκτότητα 7,2 έτη.
5.Διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ
Ως απάντηση στην παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ ενέκριναν μέτρα για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ και στην Ευρώπη γενικότερα. Τα μέτρα αυτά περιγράφονται κατωτέρω και έχουν την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις τρεις υφιστάμενες διευκολύνσεις υπάρχουν στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/economy_finance/assistance_eu_ms/index_en.htm
5.1.Δανειακή διευκόλυνση για την Ελλάδα
Μετά την ομόφωνη απόφαση των υπουργών οικονομικών των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ στις 2 Μαΐου 2010 27 για τη στήριξη της Ελλάδας, καταρτίστηκε τριετές κοινό πρόγραμμα με το ΔΝΤ, το οποίο αφορούσε χρηματοδοτική δέσμη 110 δισεκατ. ευρώ για την παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα, συνοδευόμενο από αυστηρούς όρους πολιτικής 28 , οι οποίοι συμφωνήθηκαν κατόπιν διαπραγματεύσεων με τις ελληνικές αρχές από την Επιτροπή και το ΔΝΤ, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ. Τα δάνεια που εκταμιεύθηκαν από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο αυτού του πρώτου προγράμματος ανήλθαν σε 52,9 δισεκατ. ευρώ και εκείνα που χορηγήθηκαν από το ΔΝΤ ανήλθαν σε 20,1 δισεκατ. ευρώ. Οι χρηματοοικονομικοί όροι της διευκόλυνσης αναπροσαρμόστηκαν τον Δεκέμβριο του 2012 (παράταση της τελικής ληκτότητας, μείωση του περιθωρίου).
Στις 14 Μαρτίου 2012, εγκρίθηκε ένα δεύτερο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής από τους υπουργούς οικονομικών της ζώνης του ευρώ και το ΔΝΤ, με το οποίο προστέθηκαν 130 δισεκατ. ευρώ στα μη εκταμιευθέντα ποσά του πρώτου προγράμματος. Αυτό το δεύτερο πρόγραμμα προβλέπει, συνεπώς, συνολική χρηματοδοτική ενίσχυση ύψους 164,5 δισεκατ. ευρώ, ενώ η συνεισφορά του ΔΝΤ ανέρχεται σε 19,8 δισεκατ. ευρώ. Ενώ το πρώτο πρόγραμμα θεσπίστηκε ως συμφωνία μεταξύ πιστωτών για τα διμερή δάνεια που συγκεντρώνονται από τα παρέχοντα στήριξη κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, ο συντονισμός και η διαχείριση της οποίας εξασφαλίζεται από την Επιτροπή, το δεύτερο πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε μέσω του ΕΤΧΣ.
5.2.ΕTΧΣ
Το ΕΤΧΣ δημιουργήθηκε από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ ως εταιρεία υπό τη δική τους κυριότητα με έδρα στο Λουξεμβούργο, η οποία σχεδιάστηκε ως προσωρινός μηχανισμός διάσωσης για την περαιτέρω δανειοδότηση κρατών μελών της ζώνης του ευρώ που αντιμετώπιζαν δυσκολίες μέσω της έκδοσης ομολόγων, με την εγγύηση των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ. Τον Οκτώβριο του 2010, αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός διάσωσης, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), ο οποίος ετέθη σε ισχύ στις 27 Σεπτεμβρίου 2012. Από την 1η Ιουλίου 2013, το ΕΤΧΣ δεν αναλαμβάνει πλέον νέες χρηματοδοτήσεις προγραμμάτων ούτε συνάπτει νέες συμφωνίες δανειακής διευκόλυνσης. Ωστόσο, συνεχίζει τη δράση του όσον αφορά τα εν εξελίξει προγράμματά του για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, στα οποία είναι δανειστής (από κοινού με το ΔΝΤ και ορισμένα κράτη μέλη).
5.3.ΕΜΣ
Ο μόνιμος μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων, ο ΕΜΣ, κατέστη, από την 1η Ιουλίου 2013, ο μόνιμος μηχανισμός ανταπόκρισης σε νέα αιτήματα χρηματοδοτικής συνδρομής που απευθύνουν τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ.
Διαθέτει πραγματική δανειοδοτική ικανότητα ύψους 500 δισεκατ. ευρώ. Το συνολικό εγγεγραμμένο κεφάλαιό του ανέρχεται σε 704,8 δισεκατ. ευρώ, εκ των οποίων 80,5 δισεκατ. ευρώ είναι καταβεβλημένο κεφάλαιο από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, ενώ το δεσμευμένο καταβλητέο κεφάλαιο ανέρχεται σε 624,3 δισεκατ. ευρώ.
Ο ΕΜΣ (από κοινού με το ΔΝΤ) έχει παράσχει χρηματοδοτική συνδρομή για την αντιμετώπιση ανισορροπιών του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κύπρου. Επίσης, έχει χορηγήσει χρηματοδοτική συνδρομή προς την ισπανική κυβέρνηση για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα της χώρας.