17.11.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 383/84

Εισηγήτρια:

κ. Ulla SIRKEINEN

Συνεισηγητής:

κ. Pierre-Jean COULON

1.1.

Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ έχει σημειώσει κάποια επιτυχία σε σχέση κυρίως με την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αύξηση των επιλογών των καταναλωτών. Εντούτοις, τα περισσότερα ζητήματα ενεργειακής πολιτικής εξετάζονται κυρίως υπό το πρίσμα των εθνικών συμφερόντων.

1.2.

Οι προκλήσεις έχουν αυξηθεί: κίνδυνοι για την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο· αυξημένο ενεργειακό κόστος, το οποίο ζημιώνει τους καταναλωτές και αποδυναμώνει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα· επιπτώσεις του υψηλού μεριδίου των διαλειπουσών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη σταθερότητα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.

1.3.

Απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού στην Ευρώπη. Οι επενδυτές χρειάζονται ένα όσο το δυνατόν πιο προβλέψιμο και αξιόπιστο πολιτικό πλαίσιο.

1.4.

Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των Ευρωπαίων, το ζήτημα της ενέργειας πρέπει να αντιμετωπιστεί με πιο συνεκτικό τρόπο. Είναι αναπόφευκτη η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μια πλήρως λειτουργική εσωτερική αγορά ενέργειας.

1.5.

Η πρόταση για μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση έχει εγκριθεί και πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα. Με την εξέλιξη αυτή, η ελεύθερη διακίνηση ενέργειας θα μπορούσε να γίνει η πέμπτη ελευθερία της ΕΕ!

Η ΕΟΚΕ συνιστά τα εξής:

1.6.

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας απαιτεί ένα σαφέστερο μήνυμα —ένα κυρίαρχο όραμα—σχετικά με το τι θα κερδίσουν οι ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις από την Ενεργειακή Ένωση.

1.7.

Εκτός από την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη βιωσιμότητα, θα πρέπει να δοθεί ύψιστη προτεραιότητα στη λήψη μέτρων για το ενεργειακό κόστος που επωμίζονται πολίτες και επιχειρήσεις. Στους τομείς όπου οι αυξήσεις στις τελικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας οφείλονται σε πολιτικές δράσεις, μπορεί εύλογα να αναμένεται η διόρθωσή τους.

1.8.

Η ενέργεια πρέπει να αναδειχθεί σε κεντρική πτυχή των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ στο πλαίσιο του εντεινόμενου ανταγωνισμού για τις ενεργειακές πηγές και της ανάγκης διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού.

1.9.

Κατά την κατάρτιση προτάσεων για την επανεξέταση διαφόρων στοιχείων της ενεργειακής νομοθεσίας, όπως προτείνεται στον χάρτη πορείας και υποστηρίζεται από την ΕΟΚΕ, η Επιτροπή θα πρέπει να αποφύγει τις ανακολουθίες και την αύξηση του κόστους, προσπαθώντας αντίθετα να απλουστεύσει τις διαδικασίες.

1.10.

Θα πρέπει να αναπτυχθούν μέθοδοι κινητοποίησης των καταναλωτών σε συνεργασία με τους ίδιους, οι οποίες θα περιλαμβάνουν την καινοτόμο χρήση των ΤΠΕ. Η ενεργειακή φτώχεια θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά κύριο λόγο με μέτρα κοινωνικής πολιτικής.

1.11.

Για να αξιοποιηθεί το δυναμικό της βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης στις κατασκευές και τις μεταφορές, ειδικότερα, χρειάζονται καινοτόμες ιδέες χρηματοδότησης.

1.12.

Χρειάζεται διαρθρωτική μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΕ) της ΕΕ, ενώ η λήψη μέτρων σε τομείς εκτός ΣΕΕ είναι εξίσου σημαντικά.

1.13.

Μέχρι να διαμορφωθούν παγκοσμίως ισότιμοι όροι ανταγωνισμού, το πρόβλημα της διαρροής άνθρακα πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη. Οι βιομηχανίες που παρουσιάζουν τις καλύτερες αποδόσεις πρέπει να αποζημιώνονται πλήρως όταν το κόστος αυξάνεται άμεσα και έμμεσα.

1.14.

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της βιοενέργειας, πρέπει να υποστηριχθεί αλλά τούτο δεν πρέπει να οδηγήσει σε μείωση του κόστους για τους χρήστες.

1.15.

Η αντιμετώπιση των μελλοντικών ενεργειακών προκλήσεων απαιτεί ενισχυμένη χρηματοδότηση στο επίπεδο της έρευνας και της καινοτομίας. Όταν η ενέργεια αξιοποιείται ως εισροή παραγωγής με τον πιο αποδοτικό και βιώσιμο τρόπο, προσφέρονται πολλές δυνατότητες ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας στην ΕΕ.

1.16.

Μια νέα διακυβέρνηση της ενεργειακής πολιτικής πρέπει να διασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ διάφορων πτυχών της ενέργειας, καθώς και την επίτευξη των στόχων σε επίπεδο ΕΕ. Ο υποστηρικτικός ευρωπαϊκός ενεργειακός διάλογος που προτείνει η ΕΟΚΕ θα πρέπει να ενεργοποιηθεί χωρίς καθυστέρηση.

1.17.

Πρέπει να εφαρμοστούν επειγόντως μέτρα για την αύξηση της διασύνδεσης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, περιλαμβάνοντας και ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης. Θα μπορούσε να διερευνηθεί κατά πόσον η ύπαρξη του ίδιου στόχου για όλους είναι βιώσιμη.

2.1.

Η ενεργειακή πολιτική στην ΕΕ έχει τρεις βασικούς στόχους: ασφάλεια του εφοδιασμού, βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα. Η νομοθεσία της ΕΕ καλύπτει τις αγορές ενέργειας καθώς και τις περιβαλλοντικές και κλιματικές πτυχές της ενέργειας. Η χρηματοδότηση της ΕΕ στηρίζει την ενεργειακή Ε&Α και την ανάπτυξη υποδομών. Λόγω των χαρακτηριστικών της ενέργειας, η αποδοτική της χρήση αποτελεί σε μεγάλο βαθμό ευθύνη των τοπικών ή εθνικών αρχών, όπως παράλληλα και η τήρηση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς. Οι Συνθήκες αναθέτουν στα κράτη μέλη το δικαίωμα να αποφασίζουν για τη χρήση των ενεργειακών τους πόρων και για το ενεργειακό τους μείγμα.

2.2.

Οι ενεργειακές πολιτικές στην Ευρώπη έχουν υπάρξει εν μέρει επιτυχείς. Οι στόχοι (20-20-20 έως το 2020) που έχουν οριστεί για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας φαίνεται να έχουν εκπληρωθεί νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα και η ενεργειακή απόδοση φαίνεται να αναπτύσσεται σχεδόν σύμφωνα με τον στόχο, παρόλο που η εξέλιξη αυτή οφείλεται εν μέρει στην οικονομική ύφεση. Οι αγορές έχουν ανοίξει και οι επιλογές των καταναλωτών έχουν αυξηθεί. Στην πράξη, όμως, η ενεργειακή πολιτική θεωρείται ότι αποτελεί εθνικό ζήτημα. Η νομοθεσία της ΕΕ έχει εφαρμοστεί με αργούς ρυθμούς ή ελλιπώς και ο στόχος της δημιουργίας μιας πραγματικής λειτουργικής εσωτερικής αγοράς δεν έχει ακόμα επιτευχθεί. Σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο, οι πολιτικές για διάφορες πτυχές της ενέργειας ήταν κατακερματισμένες και συχνά μη ισορροπημένες.

2.3.

Για να αλλάξει αυτό, το Ινστιτούτο Notre Europe-Jacques Delors πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Κοινότητας. Την πρωτοβουλία αυτή στήριξε ενεργά η ΕΟΚΕ.

2.4.

Πρόσφατα, ήρθαν στο προσκήνιο νέες ενεργειακές προκλήσεις. Σε ορισμένα κράτη μέλη υπάρχουν έντονες ανησυχίες για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Οι καταναλωτές, ιδίως οι ευάλωτοι, πλήττονται από το αυξημένο ενεργειακό κόστος σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης. Η βιομηχανία πασχίζει να γίνει ανταγωνιστική σε ένα περιβάλλον μειωμένων τιμών ενέργειας στις ανταγωνίστριες περιφέρειες και, αν συνεχιστεί η βιομηχανική παρακμή πολλών κρατών μελών, σε συνδυασμό με τη διαρροή άνθρακα, κινδυνεύουν όχι μόνο οι θέσεις εργασίας και η ανάπτυξη, αλλά και η ίδια η ενεργειακή μετάβαση. Παρά τις σημαντικές επιτυχίες στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει την ηγετική της θέση. Σε ορισμένες χώρες, το ολοένα υψηλότερο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας οδηγεί σε προβλήματα διαχείρισης του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και καθιστά την παραγωγή παραδοσιακής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα ολοένα και λιγότερο επικερδή. Για να διασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός, χρειάζεται, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (1), να πραγματοποιηθούν επενδύσεις αξίας 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ κατά την περίοδο 2020-2030, μεταξύ άλλων και σε υποδομές παραγωγής ενέργειας, αλλά και στα δίκτυα, ανεξάρτητα από το ερώτημα εάν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν συμβατικές ή εναλλακτικές πηγές ενέργειας.

3.1.

Η νέα Επιτροπή υπό τον Jean-Claude Juncker ανέδειξε την ενεργειακή πολιτική σε έναν από τους δέκα τομείς προτεραιότητας. Τον Οκτώβριο του 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε στόχους για τις ασκούμενες πολιτικής που αφορούν την ενέργεια και το κλίμα έως το 2030: μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, αύξηση του μεριδίου ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο 27 % τουλάχιστον και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά τουλάχιστον 27 %.

3.2.

Στις 25 Φεβρουαρίου 2015 η Επιτροπή παρουσίασε την ανακοίνωση με θέμα «Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» (2). Η στρατηγική έχει πέντε αλληλοενισχυόμενες και αλληλένδετες διαστάσεις που έχουν στόχο να επιφέρουν μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια, βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα:

3.3.

Η στρατηγική παρουσιάζει το συνολικό όραμα της Επιτροπής για μια Ενεργειακή Ένωση. Με βάση μια συνοπτική περιγραφή των προκλήσεων στις πέντε διαστάσεις, προτείνονται 15 σημεία δράσης. Σε έναν συνοδευτικό χάρτη πορείας παρατίθενται οι προγραμματισμένες δράσεις της Επιτροπής που καλύπτουν κυρίως το τρέχον έτος και το 2016. Οι περισσότερες εξ αυτών είναι αναθεωρήσεις της υφιστάμενης νομοθεσίας.

3.4.

Στο πλαίσιο της ίδιας δέσμης μέτρων, η Επιτροπή δημοσίευσε μια ανακοίνωση με θέμα «Επίτευξη του στόχου διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης του 10 % — Καθιστώντας το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης έτοιμο για το 2020» (3) και μια ανακοίνωση με θέμα «Το πρωτόκολλο του Παρισιού: ένα σχέδιο στρατηγικής για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής μετά το 2020 (4).

4.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση παρόμοια με την προγενέστερη ιδέα για μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Κοινότητα, και συνεπώς εγκρίνει την πρωτοβουλία αυτή.

4.2.

Προκειμένου να ανταποκριθούν στις τεράστιες ανάγκες, οι επενδυτές χρειάζονται το συντομότερο δυνατό ένα προβλέψιμο και αξιόπιστο νομοθετικό πλαίσιο για την περίοδο από το 2020 και μετά. Τα σημεία δράσης και ο χάρτης πορείας που παρουσίασε η Επιτροπή δεν περιλαμβάνουν μεγάλες αλλαγές, αλλά επανεξέταση και επικαιροποίηση της παρούσας νομοθεσίας. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η εφαρμογή. Είναι πλέον πολύ σημαντικό να τηρηθεί ο ταχύς ρυθμός του χρονοδιαγράμματος. Είναι ασφαλώς εξίσου σημαντικό να μην υπάρξει κωλυσιεργία ούτε από το Κοινοβούλιο ούτε από το Συμβούλιο.

4.3.

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής απαιτεί ωστόσο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ένα σαφέστερο μήνυμα —ένα κυρίαρχο όραμα— σχετικά με το τι θα κερδίσουν οι ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις από την Ενεργειακή Ένωση. Το όραμα αυτό θα πρέπει να κατέχει πρωταρχική θέση στη συνείδηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων λήψης αποφάσεων.

4.4.

Πολλοί ενδιαφερόμενοι φορείς ανησυχούν για τις ανακολουθίες της νομοθεσίας και την παρέμβαση σε πάρα πολλές πτυχές της ενεργειακής οικονομίας. Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των Ευρωπαίων, ιδίως σε σχέση με τις νέες προκλήσεις, το ζήτημα της ενέργειας πρέπει να αντιμετωπιστεί με πιο συνεκτικό τρόπο. Η απαίτηση αυτή αφορά τους διάφορους στόχους και τομείς των ασκούμενων πολιτικών καθώς και την αντιπαράθεση μεταξύ εθνικών συμφερόντων και ευρύτερων κοινών συμφερόντων της ΕΕ.

4.5.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και μια πλήρως λειτουργική εσωτερική αγορά ενέργειας είναι απολύτως απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να αυξηθούν για να μειωθούν η εξωτερική εξάρτηση και οι εκπομπές. Είναι ήδη προφανές ότι ένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας με αυξημένο μερίδιο των διαλειπουσών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα σε μια μεγαλύτερη από την εθνική αγορά. Το κόστος της εφεδρικής και της μέγιστης δυναμικότητας παραγωγής, καθώς και της αποθήκευσης (φυσικού αερίου) είναι άλλωστε χαμηλότερο σε μια μεγαλύτερη αγορά.

4.6.

Εκτός από την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη βιωσιμότητα, θα πρέπει να δοθεί ύψιστη προτεραιότητα στη λήψη μέτρων για το ενεργειακό κόστος που επωμίζονται πολίτες και επιχειρήσεις. Όταν οι πολίτες αισθάνονται όλο και πιο αποξενωμένοι από την ΕΕ και ανησυχούν για την επιβράδυνση της οικονομίας, το ενεργειακό κόστος αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια βασική τους ανησυχία. Το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ, καθώς και για τους εργαζόμενούς τους, που συμμετέχουν στον ανταγωνισμό των διεθνών αγορών.

4.7.

Στους τομείς όπου οι αυξήσεις των τελικών τιμών ενέργειας, ιδίως της ηλεκτρικής, οφείλονται σε πολιτικές αποφάσεις που αφορούν φόρους και επιβαρύνσεις είναι λογικό να αναμένεται η διόρθωση των τιμών. Η Επιτροπή θα πρέπει να προχωρήσει στα σχέδιά της για αναθεώρηση των τιμών και καθοδήγηση των μέτρων στήριξης. Παράλληλα, η Επιτροπή θα πρέπει να διευκρινίσει τις επιπτώσεις που θα έχουν στις τιμές οι προβλεπόμενες αλλαγές στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, καθώς και η εξαγγελθείσα κατάργηση των επιδοτήσεων για τις περιβαλλοντικά επιβλαβείς πηγές ενέργειας (5).

5.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της ασφάλειας του εφοδιασμού είναι η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και η αποδοτικότερη κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, το διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό χρήζει πολύ μεγαλύτερης προσοχής. Τόσο ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για τους ενεργειακούς πόρους, ο οποίος θα ενταθεί, όσο και η διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ θα πρέπει να αποτελέσουν βασικά πεδία των δράσεων της εξωτερικής και εμπορικής πολιτικής της ΕΕ.

5.2.

Η διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών αποτελεί σε μεγάλο βαθμό θέμα εθνικού ενεργειακού μείγματος και επιλογών εφοδιασμού. Η ΕΕ μπορεί και θα πρέπει να στηρίξει την ανάπτυξη υποδομών. Δίνεται πλέον ιδιαίτερη προσοχή στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο. Η ανάπτυξη της ζήτησης φυσικού αερίου στην ΕΕ θα πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά και οι σχεδιασμοί για επενδύσεις σε υποδομές θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτή την πραγματικότητα. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε άλλες ενεργειακές πηγές, όπως π.χ. στις εγχώριες ενεργειακές πηγές.

5.3.

Θα πρέπει να γίνει σαφές για τα κράτη μέλη ότι είναι προς το συμφέρον τους η στενότερη συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών σε μια αγορά —φυσικού αερίου ή άλλη— όταν έρχονται αντιμέτωπα με έναν κυρίαρχο προμηθευτή ή ένα καρτέλ. Η συνεργασία δεν θα πρέπει ωστόσο να παρεμποδίζει τη λειτουργία της αγοράς. Η ύπαρξη αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών είναι αναμενόμενη, αλλά η αλληλεγγύη αυτή μπορεί να βασίζεται μόνο στην εμπιστοσύνη και στον σεβασμό κοινών δεσμεύσεων και κανόνων. Τα προβλήματα των ενεργειακών νησίδων απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, συμπεριλαμβανομένων των ιδιαιτεροτήτων των νησιών σε σύγκριση με την ηπειρωτική χώρα.

5.4.

Η αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου έχει καίρια σημασία για την υλοποίηση της Ενεργειακής Ένωσης. Το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης θα συζητηθεί στο κεφάλαιο 6 βάσει της ανακοίνωσης που εκδόθηκε για το θέμα αυτό.

5.5.

Η ενέργεια, ιδίως οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, πάσχει από ελλιπή εφαρμογή των σχετικών οδηγιών και αδύναμη ακόμη συνεργασία μεταξύ των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς και των εθνικών ρυθμιστικών αρχών. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προτάσεις της Επιτροπής για τα ζητήματα αυτά αλλά προειδοποιεί για την αύξηση του διοικητικού φόρτου και κόστους.

5.6.

Οι δεσμοί μεταξύ των αγορών χονδρικής και λιανικής πώλησης είναι αδύναμοι ή τουλάχιστον αδιαφανείς — απαιτείται περισσότερη διαφάνεια στην τιμολόγηση. Οι ανεπαρκείς ενδεικτικές τιμές για τις επενδύσεις και η έλλειψη ευελιξίας από την πλευρά της ζήτησης φαίνεται να αποτελούν βασικά προβλήματα. Το αυξημένο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και το ζήτημα της πλεονάζουσας δυναμικότητας σε αντιδιαστολή με την ανάγκη για ισορροπία και μέγιστη δυναμικότητα παραγωγής συνιστούν πρόκληση. Απαιτείται επανεξέταση των σχετικών κανονισμών, αλλά κατά την κατάρτισή τους η Επιτροπή θα πρέπει να αποφύγει το αυξημένο κόστος για τον χρήστη στηρίζοντας συγχρόνως λύσεις που ευνοούν τις διασυνοριακές αγορές.

5.7.

Οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αναδείχθηκαν σταδιακά σε πραγματικές περιφερειακές αγορές των γειτονικών χωρών. Η εξέλιξη αυτή είναι θετική στην πορεία προς τη δημιουργία πανευρωπαϊκών αγορών και θα πρέπει να στηριχθεί από τους φορείς θέσπισης κανόνων. Ειδικότερα, οι ορθές πρακτικές και εμπειρίες θα πρέπει να ανταλλάσσονται μεταξύ των περιφερειών αλλά και της ΕΕ. Και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αποφευχθεί ο περαιτέρω διοικητικός φόρτος.

5.8.

Είναι προς το συμφέρον όλων να κινητοποιηθούν οι καταναλωτές στις ενεργειακές αγορές, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει εξαναγκαστικά. Πρέπει να αναπτυχθούν προσεκτικά επιλεγμένες μέθοδοι, ιδίως η καινοτόμος χρήση των ΤΠΕ, σε συνεργασία με τους ίδιους τους καταναλωτές προκειμένου να αξιοποιηθεί το δυναμικό που κρύβεται στην ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης και, ως εκ τούτου, να μειωθεί το κόστος.

5.9.

Οι ευάλωτοι καταναλωτές βρίσκονται σε ακόμη πιο δυσχερή θέση λόγω της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης σε πολλά κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή, που θεωρεί ότι πρέπει πρωτίστως να υποστηριχθούν οι ευάλωτοι καταναλωτές με επαρκή μέτρα κοινωνικής πολιτικής. Το Παρατηρητήριο Ενεργειακής Φτώχειας, το οποίο πρότεινε νωρίτερα η ΕΟΚΕ, θα βοηθούσε στον εντοπισμό των πραγματικών αναγκών.

5.10.

Σχετικά με την ενεργειακή απόδοση, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι περισσότερες πρωτοβουλίες θα πρέπει να αναληφθούν σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Επιτυχή μέτρα της ΕΕ στον τομέα αυτό ήταν οι κανόνες επισήμανσης και οικολογικού σχεδιασμού, οι οποίοι πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά.

5.11.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής να παρουσιάσει προτάσεις προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα μέτρα αποδοτικότητας και η ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν με ίσους όρους στην ενεργειακή αγορά, υπό την προϋπόθεση ότι στόχος είναι η εξυπηρέτηση των πραγματικών συμφερόντων των χρηστών.

5.12.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι στους τομείς των κατασκευών και των μεταφορών οι δυνατότητες ενεργειακής απόδοσης —για την ακρίβεια, εξοικονόμησης— είναι μεγάλες και θα πρέπει να αξιοποιηθούν με προσεκτικά σχεδιασμένα μέτρα. Για παράδειγμα, τα συστήματα ενεργειακής πιστοποίησης και επισήμανσης των δομικών υλικών πρέπει να επανεξεταστούν. Πρέπει να υπάρξουν καινοτόμες ιδέες χρηματοδότησης.

5.13.

Η ΕΟΚΕ εκπονεί επί του παρόντος ειδική γνωμοδότηση για «την πορεία προς το Παρίσι». Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει κυρίως τις προσπάθειες της ΕΕ σε αυτή την πολύ κρίσιμη πορεία για την επίτευξη επαρκών παγκόσμιων και νομικά δεσμευτικών δεσμεύσεων.

5.14.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης, όπως σε προγενέστερες γνωμοδοτήσεις, τις προτάσεις για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ). Εξίσου σημαντικές είναι οι αποφάσεις για τα μελλοντικά, κυρίως εθνικά, μέτρα στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ.

5.15.

Μέχρι να διαμορφωθούν παγκοσμίως ισότιμοι όροι ανταγωνισμού, η ΕΕ θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη το πρόβλημα της διαρροής άνθρακα. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες που κινδυνεύουν από διαρροή άνθρακα πρέπει να αποζημιώνονται όταν σημειώνονται τόσο άμεσες όσο και έμμεσες αυξήσεις στο κόστος του ΣΕΔΕ της ΕΕ σε σχέση με την αποδοτικότητά τους και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ενώ οι βιομηχανίες που εμφανίζουν τις καλύτερες επιδόσεις θα πρέπει να αποζημιώνονται πλήρως. Για τις έμμεσες αποζημιώσεις, πρέπει να θεσπιστεί πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ ώστε να μη στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός στο εσωτερικό της ΕΕ.

5.16.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει θερμά τον στόχο διασφάλισης της θέσης της ΕΕ ως παγκόσμιας ηγέτιδας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Απαιτούνται μέτρα στήριξης, τα οποία ωστόσο θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τους κανόνες περί ανταγωνισμού και αγοράς, να βασίζονται στην αγορά και να αποτρέπουν την αύξηση των τιμών ενέργειας για τους τελικές χρήστες. Η στήριξη προς τις ώριμες και ανταγωνιστικές τεχνολογίες θα πρέπει σταδιακά να καταργηθεί. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής.

5.17.

Πέραν των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στόχος της ΕΕ θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη όλων των ειδών τεχνολογιών και λύσεων απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα — οι καθαρές τεχνολογίες.

5.18.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την άποψη της Επιτροπής ότι η ΕΕ χρειάζεται επενδύσεις στη βιοοικονομία που βασίζεται στα φυτά ως σημαντική πηγή μη διαλείπουσας ανανεώσιμης ενέργειας. Κατά την κατάρτιση σχεδίων για τον τομέα αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη ο αντίκτυπος στο περιβάλλον, η χρήση γης και η παραγωγή τροφίμων. Η υδροηλεκτρική ενέργεια επίσης μπορεί να προσφέρει πολλές δυνατότητες.

5.19.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την προτεινόμενη νέα στρατηγική για έρευνα και καινοτομία αλλά επαναλαμβάνει την άποψη που διατύπωσε σε προγενέστερες γνωμοδοτήσεις ότι απαιτούνται περισσότεροι πόροι για την αντιμετώπιση των μελλοντικών ενεργειακών προκλήσεων. Η ΕΟΚΕ δίνει κυρίως έμφαση στην ανάγκη τόνωσης της ιδιωτικής χρηματοδότησης με μέτρα της ΕΕ και αυξημένης συμμετοχής στην παγκόσμια συνεργασία που αναπτύσσεται στον τομέα της Ε&Α.

5.20.

Ωστόσο, η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ δεν αφορά μόνο τις κορυφαίες αποδόσεις στις τεχνολογίες που σχετίζονται με την ενέργεια και το κλίμα. Αφορά εξίσου, αν όχι περισσότερο, την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική και βιώσιμη αξιοποίηση της ενέργειας ως εισροή παραγωγής — και με καλύτερο τρόπο από τους ανταγωνιστές. Η διαδικασία αυτή συνιστά ένα πιο ολοκληρωμένο και ασφαλέστερο μέσο για να διασφαλιστεί η ανάπτυξη και να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.

5.21.

Η μετάβαση είναι σημαντική για όλους τους τομείς της οικονομίας. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ακλόνητη πεποίθησή της ότι η μετάβαση πρέπει να είναι ορθή και δίκαιη. Η κατάρτιση και η διά βίου μάθηση αποτελούν βασικά μέτρα για την επιτυχία. Ο κοινωνικός διάλογος σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην πορεία αυτή.

5.22.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως τις προσπάθειες της Επιτροπής να διασφαλίσει τη συνοχή μεταξύ των διαφόρων πτυχών της ενεργειακής πολιτικής και τον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών. Η νέα διακυβέρνηση πρέπει επίσης να αποσκοπεί στην επίτευξη των στόχων σε επίπεδο ΕΕ έως το 2030. Εντούτοις, δεν θα πρέπει να επιβληθούν στα κράτη μέλη περισσότερες υποχρεώσεις σχεδιασμού ή υποβολής εκθέσεων. Αντιθέτως, πρέπει να απλουστευθούν οι παρούσες απαιτήσεις.

5.23.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή έλαβε υπόψη την πρωτοβουλία της για ενεργειακό διάλογο με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Τώρα αναμένεται το αναλυτικό σχέδιο δράσης.

6.1.

Η αύξηση του μεριδίου ανανεώσιμης, διαλείπουσας ηλεκτρικής ενέργειας απαιτεί την αύξηση της δυναμικότητας του δικτύου, όπως άλλωστε και ο στόχος της μείωσης του κόστους της μέγιστης και εφεδρικής δυναμικότητας παραγωγής. Η ανάγκη για μεγαλύτερη δυναμικότητα διασύνδεσης είναι σε πολλές περιπτώσεις προφανής, αν όχι επιτακτική. Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις ο στόχος του 10 % απέχει πολύ από την επίτευξή του. Τα προτεινόμενα μέτρα στην ανακοίνωση είναι ευπρόσδεκτα. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη καταθέσει τις παρατηρήσεις της για το ζήτημα αυτό, μεταξύ άλλων και σε πρόσφατη γνωμοδότηση που αφορούσε την ευρωπαϊκή συνεργασία στα ενεργειακά δίκτυα.

6.2.

Η προσέγγιση των έργων κοινού ενδιαφέροντος φαίνεται κατάλληλη. Φαίνεται επίσης αποτελεσματικό να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση έργων που θα αυξήσουν πρωτίστως τη δυναμικότητα διασύνδεσης από τα τρέχοντα επίπεδα τα οποία δεν υπερβαίνουν το 10 %. Φαίνεται όμως επίσης εύλογο να ληφθεί υπόψη η οικονομική κατάσταση που επικρατεί στις εκάστοτε χώρες.

6.3.

Πρέπει άμεσα να εφαρμοστεί πλήρως ο κανονισμός ΔΕΔ-Μ. Είναι άκρως αναγκαίο να καταβληθούν προσπάθειες για την επίσπευση των διαδικασιών έγκρισης. Στον τομέα αυτό, άλλωστε, θα πρέπει να διερευνηθούν όλες οι δυνατότητες εξομάλυνσης και επιτάχυνσης των διαδικασιών με τη συμμετοχή των τοπικών ενδιαφερόμενων φορέων. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ έχει, μεταξύ άλλων, προτείνει τη θέσπιση του «ευρωπαϊκού ενεργειακού διαλόγου». Τούτο πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την υλοποίηση της πρότασης για τη σύσταση φόρουμ υποδομών ενέργειας.

6.4.

Ωστόσο, θα μπορούσε να διερευνηθεί κατά πόσον είναι πραγματικά βιώσιμο να τίθεται ο ίδιος στόχος για όλα τα κράτη μέλη, ανεξαρτήτως μεγέθους, ενεργειακού μείγματος, γειτονίας κ.λπ. Μια οριζόντια τιμή ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης επαρκούς δυναμικότητας διασύνδεσης.