30.8.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 291/1


ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

Ανακοίνωση σχετικά με τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας οι οποίες δεν περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό σύμφωνα με το άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ανακοίνωση de minimis)

2014/С 291/01

I.

1.

Σύμφωνα με το άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαγορεύονται οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων που δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει διευκρινίσει ότι η συγκεκριμένη διάταξη δεν είναι εφαρμοστέα όταν οι συνέπειες μιας συμφωνίας για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές ή για τον ανταγωνισμό δεν είναι σημαντικές (1).

2.

Το Δικαστήριο αποσαφήνισε επίσης ότι μια συμφωνία η οποία μπορεί να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και έχει ως αντικείμενο την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς συνιστά από τη φύση της, και ανεξάρτητα από τυχόν συγκεκριμένες επιπτώσεις που μπορεί να έχει, αισθητό περιορισμό του ανταγωνισμού (2). Η παρούσα ανακοίνωση δεν καλύπτει συμφωνίες που έχουν ως αντικείμενο την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς.

3.

Στην παρούσα ανακοίνωση η Επιτροπή επισημαίνει, με γνώμονα τα όρια μεριδίου αγοράς, τις περιστάσεις υπό τις οποίες θεωρεί ότι συμφωνίες που ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς δεν συνεπάγονται σημαντικό περιορισμό του ανταγωνισμού σύμφωνα με το άρθρο 101 της Συνθήκης. Ο αρνητικός αυτός ορισμός του αισθητού χαρακτήρα του επηρεασμού δεν υπονοεί ότι οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες υπερβαίνουν τα καθοριζόμενα στην παρούσα ανακοίνωση όρια συνιστούν σημαντικό περιορισμό του ανταγωνισμού. Οι συμφωνίες αυτές ενδέχεται και πάλι να επηρεάζουν μόνο σε αμελητέο βαθμό τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα να μην απαγορεύονται από το άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης (3).

4.

Μια συμφωνία ενδέχεται επίσης να μην εμπίπτει στο άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης λόγω του ότι δεν είναι ικανή να επηρεάσει σημαντικά το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών. Η παρούσα ανακοίνωση δεν προσδιορίζει το τι συνιστά σημαντικό επηρεασμό του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών. Κατευθυντήριες γραμμές για τον σκοπό αυτό περιέχονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τον επηρεασμό του εμπορίου (4) στην οποία η Επιτροπή προσδιορίζει ποσοτικά, με τη βοήθεια της πλήρωσης σωρευτικά των προϋποθέσεων το συνολικό μερίδιο αγοράς να μην υπερβαίνει το 5 % και ο συνολικός κύκλος εργασιών να μην υπερβαίνει τα 40 εκατ. ευρώ, ποιες συμφωνίες δύνανται, κατά κανόνα, να επηρεάσουν αισθητά το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών (5). Κανονικά, οι συμφωνίες του είδους αυτού δεν εμπίπτουν στο άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης ακόμη και αν έχουν ως στόχο την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού.

5.

Στις περιπτώσεις που εμπίπτουν στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή δεν πρόκειται να κινήσει διαδικασία, ούτε βάσει αιτήσεως ούτε αυτεπαγγέλτως. Επιπλέον, σε περίπτωση που η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία αλλά οι επιχειρήσεις μπορούν να καταδείξουν ότι θεώρησαν, καλή τη πίστει, ότι δεν υπάρχει υπέρβαση του ορίου του μεριδίου αγοράς που καθορίζεται στα σημεία 8, 9, 10 και 11, η Επιτροπή δεν θα επιβάλει πρόστιμα. Η παρούσα ανακοίνωση, αν και δεν είναι δεσμευτική για τα δικαστήρια και τις αρχές ανταγωνισμού των κρατών μελών, αποσκοπεί επίσης στο να παράσχει στους εν λόγω φορείς κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 της Συνθήκης (6).

6.

Οι αρχές που προσδιορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση ισχύουν επίσης για τις αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και τις εναρμονισμένες πρακτικές.

7.

Η ανακοίνωση δεν προδικάζει την ερμηνεία του άρθρου 101 της Συνθήκης από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

II.

8.

Η Επιτροπή υποστηρίζει την άποψη ότι οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και οι οποίες ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς δεν περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό κατά την έννοια του άρθρου 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης:

α)

αν το συνολικό μερίδιο αγοράς που κατέχουν τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας δεν υπερβαίνει το 10 % σε καμία από τις σχετικές αγορές που επηρεάζονται από τη συμφωνία όταν η συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες είναι πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές σε οποιαδήποτε από αυτές τις αγορές (συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών) (7)· ή

β)

αν το μερίδιο αγοράς που κατέχει το καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας δεν υπερβαίνει το 15 % σε καμία από τις σχετικές αγορές που επηρεάζονται από τη συμφωνία όταν η συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες δεν είναι πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές σε καμία από αυτές τις αγορές (συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών).

9.

Σε περίπτωση που είναι δύσκολο να εξακριβωθεί εάν μια συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ ανταγωνιστών ή μη ανταγωνιστών, ισχύει ως όριο το 10 %.

10.

Όταν σε μια σχετική αγορά ο ανταγωνισμός περιορίζεται από τις σωρευτικές συνέπειες συμφωνιών μεταξύ διαφορετικών προμηθευτών ή διανομέων για την πώληση αγαθών ή υπηρεσιών (σωρευτικό αποτέλεσμα στεγανοποίησης των παράλληλων δικτύων συμφωνιών που έχουν παρεμφερείς συνέπειες στην αγορά), τα όρια που ισχύουν για τα μερίδια αγοράς σύμφωνα με τα σημεία 8 και 9 μειώνονται σε 5 %, τόσο για τις συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών όσο και για τις συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών. Γίνεται γενικά δεκτό ότι προμηθευτές ή διανομείς των οποίων το μερίδιο αγοράς δεν υπερβαίνει το 5 % δεν συντελούν σημαντικά στο σωρευτικό αποτέλεσμα στεγανοποίησης (8). Σωρευτικό αποτέλεσμα στεγανοποίησης δεν είναι πιθανό να υπάρξει εάν λιγότερο από 30 % της σχετικής αγοράς καλύπτεται από παράλληλες συμφωνίες ή παράλληλα δίκτυα συμφωνιών που έχουν παρεμφερείς συνέπειες.

11.

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι οι συμφωνίες δεν περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό εάν επί δύο συναπτά ημερολογιακά έτη δεν σημειώνεται υπέρβαση κατά πάνω από δύο εκατοστιαίες μονάδες των ορίων μεριδίων αγοράς, συγκεκριμένα 10 %, 15 % και 5 %, που προσδιορίζονται στα σημεία 8 και 9 και 10.

12.

Για να υπολογιστεί το μερίδιο αγοράς, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί η σχετική αγορά. Πρόκειται για την αγορά του σχετικού προϊόντος και τη σχετική γεωγραφική αγορά. Κατά τον προσδιορισμό της σχετικής αγοράς, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανακοίνωση όσον αφορά τον ορισμό της σχετικής αγοράς (9). Τα μερίδια αγοράς πρέπει να υπολογίζονται με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για την αξία των πωλήσεων ή, κατά περίπτωση, την αξία των αγορών. Εάν τα στοιχεία αυτά δεν είναι διαθέσιμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκτιμήσεις βασιζόμενες σε άλλες αξιόπιστες εμπορικές πληροφορίες, όπως ιδίως τα στοιχεία για τους όγκους των πωλήσεων ή των αγορών.

13.

Ενόψει της διευκρίνισης του Δικαστηρίου που αναφέρεται στο σημείο 2, η παρούσα ανακοίνωση δεν καλύπτει συμφωνίες που έχουν ως αντικείμενο την πρόληψη, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς. Η Επιτροπή δεν θα εφαρμόσει συνεπώς τον ασφαλή λιμένα που δημιουργήθηκε από τα όρια μεριδίων αγοράς που προβλέπονται στα σημεία 8, 9, 10 και 11 σε παρόμοιες συμφωνίες (10). Για παράδειγμα, όσον αφορά συμφωνίες συναφθείσες μεταξύ ανταγωνιστών, η Επιτροπή δεν θα εφαρμόσει τις αρχές που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση, ειδικότερα σε συμφωνίες που περιέχουν περιορισμούς οι οποίοι, άμεσα ή έμμεσα, έχουν ως αντικείμενο: α) τον καθορισμό των τιμών πώλησης του εκάστοτε προϊόντος σε τρίτους· β) τον περιορισμό της παραγωγής ή των πωλήσεων· ή γ) τον επιμερισμό των αγορών ή της πελατείας. Ομοίως, η Επιτροπή δεν θα εφαρμόσει τον ασφαλή λιμένα που δημιουργήθηκε από τα εν λόγω όρια μεριδίων αγοράς σε συμφωνίες που περιέχουν οποιονδήποτε από τους περιορισμούς που χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερης σοβαρότητας σε οποιουσδήποτε από τους ισχύοντες ή μελλοντικούς κανονισμούς απαλλαγής κατά κατηγορία (11) οι οποίοι θεωρούνται από την Επιτροπή ότι συνιστούν γενικά περιορισμούς λόγω αντικειμένου.

14.

Ο ασφαλής λιμένας που έχει δημιουργηθεί από τα όρια μεριδίων αγοράς που προβλέπονται στα σημεία 8, 9, 10 και 11 είναι ιδιαίτερα σημαντικός για κατηγορίες συμφωνιών που δεν καλύπτονται από κανέναν κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία της Επιτροπής (12). Ο ασφαλής λιμένας είναι επίσης σημαντικός για συμφωνίες που καλύπτονται από κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία της Επιτροπής, στον βαθμό που οι εν λόγω συμφωνίες περιέχουν το είδος περιορισμού που καλείται εξαιρούμενος, πρόκειται δηλαδή για περιορισμό που δεν χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερης σοβαρότητας αλλά εντούτοις δεν καλύπτεται από κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία της Επιτροπής (13).

15.

Για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης, οι όροι «επιχείρηση», «συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας», «διανομέας» και «προμηθευτής» περιλαμβάνουν τις αντίστοιχες συνδεδεμένες επιχειρήσεις της εκάστοτε επιχείρησης.

16.

Για τους σκοπούς της ανακοίνωσης «συνδεδεμένες επιχειρήσεις» είναι:

α)

οι επιχειρήσεις στις οποίες ένα συμβαλλόμενο μέρος, άμεσα ή έμμεσα:

διαθέτει πάνω από το ήμισυ των δικαιωμάτων ψήφου, ή

έχει την εξουσία να διορίζει πάνω από το ήμισυ των μελών του εποπτικού συμβουλίου, του διοικητικού συμβουλίου ή των οργάνων που εκπροσωπούν κατά νόμο την επιχείρηση, ή

έχει το δικαίωμα να διαχειρίζεται τις υποθέσεις της επιχείρησης·

β)

οι επιχειρήσεις που έχουν σε ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη, άμεσα ή έμμεσα, τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

γ)

οι επιχειρήσεις στις οποίες μία από τις επιχειρήσεις που αναφέρονται στο στοιχείο β) έχει, άμεσα ή έμμεσα, τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

δ)

οι επιχειρήσεις στις οποίες ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη έχει, μαζί με μία ή περισσότερες από τις επιχειρήσεις που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) ή γ), ή στις οποίες δύο ή περισσότερες από τις τελευταίες αυτές επιχειρήσεις έχουν, από κοινού τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α)·

ε)

οι επιχειρήσεις στις οποίες κατέχουν από κοινού τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που παρατίθενται στο στοιχείο α):

συμβαλλόμενα μέρη ή αντίστοιχες συνδεδεμένες επιχειρήσεις τους που αναφέρονται στα στοιχεία α) έως δ), ή

ένα ή περισσότερα συμβαλλόμενα μέρη ή μία ή περισσότερες συνδεδεμένες επιχειρήσεις τους που αναφέρονται στα στοιχεία α) έως δ), και ένα ή περισσότερα τρίτα μέρη.

17.

Για τους σκοπούς του στοιχείου ε) του σημείου 16, το μερίδιο αγοράς που κατέχουν οι εν λόγω υπό κοινό έλεγχο τελούσες επιχειρήσεις κατανέμεται ισομερώς μεταξύ των επιχειρήσεων που διαθέτουν τα δικαιώματα ή τις εξουσίες που απαριθμούνται στο στοιχείο α) του σημείου 16.


(1)  Βλέπε υπόθεση C-226/11 Expediα, που δεν έχει ακόμα δημοσιευθεί, ιδίως τις σκέψεις 16 και 17.

(2)  Βλέπε υπόθεση C-226/11 Expediα, ιδίως τις σκέψεις 35, 36 και 37.

(3)  Βλέπε, για παράδειγμα, τις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-215/96 και C-216/96 Bagnasco and Others [1999] Συλλογή I-135, σκέψεις 34 και 35.

(4)  Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την έννοια του επηρεασμού του εμπορίου των άρθρων 81 και 82 της Συνθήκης (ΕΕ C 101 της 27.4.2004, σ. 81), ιδίως τα σημεία 44 έως 57.

(5)  Πρέπει να επισημανθεί ότι συμφωνίες μεταξύ μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), όπως αυτές ορίζονται στη σύσταση της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων, ή σε τυχόν μελλοντική σύσταση που θα την αντικαταστήσει (ΕΕ L 124 της 20.5.2003, σ. 36), δεν είναι συνήθως σε θέση να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών. Βλέπε ιδίως το σημείο 50 της ανακοίνωσης σχετικά με τον επηρεασμό του εμπορίου.

(6)  Ιδιαίτερα, προκειμένου να κρίνουν κατά πόσον είναι σημαντικός ένας περιορισμός του ανταγωνισμού, η αρμόδια για τον ανταγωνισμό αρχή και τα δικαστήρια ενός κράτους μέλους μπορούν να λάβουν υπόψη τα κατώτατα όρια που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση χωρίς όμως να έχουν την υποχρέωση να συμμορφωθούν προς αυτά. Βλέπε υπόθεση C-226/11 Expediα, σκέψη 31.

(7)  Σχετικά με τον ορισμό των πραγματικών ή δυνητικών ανταγωνιστών, βλέπε την ανακοίνωση της Επιτροπής – Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας (ΕΕ C 11 της 14.1.2011, σ. 10). Δύο εταιρείες λογίζονται ως πραγματικοί ανταγωνιστές εάν δραστηριοποιούνται στην ίδια σχετική αγορά. Μια εταιρεία λογίζεται ως δυνητικός ανταγωνιστής μιας άλλης εταιρείας εάν, απουσία συμφωνίας, σε περίπτωση μικρής αλλά μόνιμης αύξησης των σχετικών τιμών, είναι πιθανό ότι η πρώτη εταιρεία θα πραγματοποιήσει, εντός σύντομου χρονικού διαστήματος, τις αναγκαίες πρόσθετες επενδύσεις ή άλλες δαπάνες για τις αναγκαίες μετατροπές προκειμένου να εισέλθει στη σχετική αγορά στην οποία δραστηριοποιείται η άλλη εταιρεία.

(8)  Βλέπε επίσης τις κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς (ΕΕ C 130 της 19.5.2010, και ιδίως τα σημεία 76, 134 και 179). Μολονότι στις κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς γίνεται λόγος σε σχέση με ορισμένους περιορισμούς όχι μόνο για το συνολικό αλλά και για το δεσμευμένο μερίδιο αγοράς ενός συγκεκριμένου προμηθευτή ή αγοραστή, στην παρούσα ανακοίνωση όλα τα όρια που προβλέπονται για το μερίδιο αγοράς αφορούν το συνολικό μερίδιο αγοράς.

(9)  Βλέπε ανακοίνωση σχετικά με τον ορισμό της σχετικής αγοράς στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού (ΕΕ C 372 της 9.12.1997, σ. 5).

(10)  Για τις συμφωνίες αυτές η Επιτροπή θα ασκήσει τη διακριτική ευχέρεια που διαθέτει για να αποφασίσει σχετικά με το εάν θα κινήσει ή όχι διαδικασία.

(11)  Για συμφωνίες προμήθειας και διανομής μεταξύ μη ανταγωνιστών βλέπε ιδίως το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 330/2010 της Επιτροπής, της 20ής Απριλίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών (ΕΕ L 102 της 23.4.2010, σ. 1), και για συμφωνίες σχετικά με άδειες εκμετάλλευσης μεταξύ μη ανταγωνιστών βλέπε ιδίως το άρθρο 4 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 316/2014 της Επιτροπής, της 21ης Μαρτίου 2014, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών μεταφοράς τεχνολογίας (ΕΕ L 93 της 28.3.2014, σ. 17). Για τις συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών βλέπε ιδίως το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1217/2010 της Επιτροπής, της 14ης Δεκεμβρίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών έρευνας και ανάπτυξης (ΕΕ L 335 της 18.12.2010, σ. 36), και το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1218/2010 της Επιτροπής, της 14ης Δεκεμβρίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών εξειδίκευσης (ΕΕ L 335 της 18.12.2010, σ. 43), καθώς και το άρθρο 4 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 316/2014 της Επιτροπής.

(12)  Για παράδειγμα, οι συμφωνίες χορηγήσεως αδείας εκμεταλλεύσεως σήματος και τα περισσότερα είδη συμφωνιών μεταξύ ανταγωνιστών, εξαιρουμένων των συμφωνιών έρευνας και ανάπτυξης και των συμφωνιών εξειδίκευσης, δεν καλύπτονται από κανέναν κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία.

(13)  Για εξαιρούμενους περιορισμούς βλέπε ιδίως το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 330/2010, το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 316/2014 και το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1217/2010.