14.7.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 230/9

Εισηγητής:

ο κ. Stefano PALMIERI

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επιδοκιμάζει το γεγονός ότι αφιερώθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην χάραξη της στρατηγικής της ΕΕ για την περιοχή των Άλπεων (EUSALP) με στόχο τη στήριξη της συνοχής και της ανταγωνιστικότητας έναντι των προκλήσεων που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά με τα συνήθη μέσα από τα επιμέρους κράτη μέλη ή από τις επιμέρους περιοχές.

1.2.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι δυναμικές ανάπτυξης της περιοχής των Άλπεων συνδέονται με την οροσειρά των Άλπεων, και όσον αφορά την ταυτότητα και την αναγνωρισιμότητά της. Πρόκειται για τον σύνδεσμο μεταξύ όλων των εδαφών που αφορά η στρατηγική από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη.

1.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ισχυρή πολιτική δέσμευση των ενδιαφερόμενων κρατών στην EUSALP και το υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης και συμμετοχής σε επίπεδο κυβερνήσεων τόσο εθνικών όσο και περιφερειακών. Η ευαισθητοποίηση αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας συνεργασίας που έχει ξεκινήσει στην περιοχή από τη δεκαετία του 1970.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί τα ειδικά χαρακτηριστικά της περιοχής των Άλπεων, όπως την παρουσία εδαφικών συστημάτων μεταξύ των πλέον ανταγωνιστικών στον κόσμο, τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των «αγροτικών και ορεινών περιοχών» και των «αστικών περιοχών και των πόλεων», τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά και την τεράστια συγκέντρωση ροών μεταφορών, καθοριστικά και χαρακτηριστικά στοιχεία της περιοχής.

1.5.

Εάν από τη μία πλευρά η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη γενική προσέγγιση της στρατηγικής εκτιμώντας ότι οι στόχοι, οι πυλώνες και οι προτεραιότητες συνάδουν με όσα περιγράφονται στο έγγραφο συζήτησης, από την άλλη πιστεύει ότι, κατά την εκπόνηση του «σχεδίου δράσης», όλα αυτά πρέπει να ολοκληρωθούν και να βελτιωθούν.

1.6.

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση του γεγονότος ότι ο εδαφικός χώρος στον οποίο θα εφαρμοστεί η EUSALP χαρακτηρίζεται από επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και κοινωνικής συνοχής πολύ ανώτερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Παρά τα χαρακτηριστικά αυτά, η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση και οι αλλαγές που επέφερε η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και των αγορών δημιουργούν σημαντικές και ιδιαίτερες προκλήσεις στην υπό εξέταση μακροπεριφέρεια. Για τους λόγους αυτούς, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η επίτευξη του συνολικού στόχου της EUSALP «να διασφαλιστεί ότι η περιοχή αυτή παραμένει μια από τις πιο ελκυστικές ζώνες στην Ευρώπη, αξιοποιώντας τους πόρους της και τις ευκαιρίες για βιώσιμη και καινοτόμο ανάπτυξη» (1) είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να υποστηριχθούν η οικονομική ανταγωνιστικότητα και η κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να ενισχυθεί η ολιστική προσέγγιση για την ανάπτυξη που υπάρχει στην EUSALP μέσω του καθορισμού νέων και πιο ποιοτικών στόχων, όπως αναφέρεται στο σημείο 4.4.

1.8.

Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι, κατά τον καθορισμό του «σχεδίου δράσης» της EUSALP, θα ενισχυθούν η αλληλεξάρτηση και η συνοχή μεταξύ των προτεραιοτήτων που αφορούν την ανταγωνιστικότητα (πρώτος πυλώνας) και εκείνων που στρέφονται προς τη βιωσιμότητα (τρίτος πυλώνας), εξασφαλίζοντας έτσι την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων, χωρίς ωστόσο να τεθούν σε κίνδυνο οι ανάγκες και οι δυνατότητες των μελλοντικών γενεών.

1.9.

Όσον αφορά τον «πρώτο πυλώνα», η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να εξασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη και να προαχθεί η πλήρης απασχόληση, η καινοτομία, η ανταγωνιστικότητα και η συνοχή της περιοχής των Άλπεων μέσω της αμοιβαίας αλληλεγγύης μεταξύ ορεινών και αστικών περιοχών. Όσον αφορά τις προτεραιότητες, βλέπε σημείο 5.2.

1.10.

Όσον αφορά τον «δεύτερο πυλώνα», η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την προώθηση μιας εδαφικής ανάπτυξης που να βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών συστημάτων, στην προσβασιμότητα των υπηρεσιών, στη βιώσιμη κινητικότητα και στην ενίσχυση των μεταφορών και των υποδομών επικοινωνίας. Όσον αφορά τις προτεραιότητες, βλέπε σημείο 5.3.

1.11.

Όσον αφορά τον «τρίτο πυλώνα», η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να ενταθούν οι προσπάθειες υπέρ της βιώσιμης διαχείρισης και της προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και υπέρ της αξιοποίησης του εδαφικού κεφαλαίου της περιοχής. Όσον αφορά τις προτεραιότητες, βλέπε σημείο 5.4.

1.12.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι χωρίς μια ισχυρή διακυβέρνηση και ειδικούς χρηματοδοτικούς πόρους για τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building), η EUSALP κινδυνεύει να χάσει την αποτελεσματικότητά της και τη στρατηγική της αξία. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, η ΕΟΚΕ ελπίζει στην εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης που να βασίζεται στη συμπληρωματικότητα των προγραμμάτων χρηματοδότησης, στον συντονισμό των θεσμικών οργάνων και στον καθορισμό των νέων έργων που αναλαμβάνονται σε μακροπεριφερειακά περιβάλλοντα (2).

1.13.

Η ΕΟΚΕ, υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα της γνωμοδότησης «Διακυβέρνηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών» (3), είναι της γνώμης ότι ο ορισμός και η εφαρμογή της EUSALP απαιτούν ένα ειδικό σύστημα διακυβέρνησης που να βασίζεται στη συνεργασία και στον συντονισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της στρατηγικής, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να εφοδιαστεί η EUSALP με μια πραγματική «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» (4), ώστε να αξιοποιηθεί από κοινού η «οριζόντια διάσταση» (συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών) και να ενσωματωθεί και να χαρακτηριστεί η «κάθετη διάσταση» (συμμετοχή των περιφερειών και των τοπικών αρχών), με πλήρη σεβασμό των αρχών της «επικουρικότητας και της αναλογικότητας» (5).

1.14.

Η ΕΟΚΕ ζητεί τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων και επικροτεί την ενεργοποίηση ενός «μόνιμου φόρουμ» εκπροσώπησης και στήριξης των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων της περιοχής των Άλπεων.

1.15.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να υποστηριχθούν η απασχόληση, κυρίως των νέων και των ατόμων που πλήττονται από μακροχρόνια ανεργία, καθώς και οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη στήριξη των κοινωνικών επενδύσεων και στην προσαρμογή των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

2.1.

Στόχος της παρούσας γνωμοδότησης είναι να αξιολογήσει το έγγραφο της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με τη «Στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή των Άλπεων» (6), στο εξής EUSALP, ακόμη και σε σχέση με τις γνωμοδοτήσεις για τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές που έχει ήδη υιοθετήσει η ΕΟΚΕ.

2.2.

Η περιοχή των Άλπεων περιλαμβάνει πέντε κράτη μέλη (Ιταλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία και Σλοβενία) και δύο τρίτες χώρες (Ελβετία και Λιχτενστάιν), και καλύπτει μια έκταση 4 50  000 km2, στην οποία ζουν 70 εκατομμύρια άνθρωποι.

2.2.1.

Τα εδαφικά συστήματα που αφορά η EUSALP συνδέονται στενά με τα βουνά των Άλπεων τα οποία, πέραν του ότι αποτελούν στοιχεία ταυτότητας και αναγνώρισης, είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ αυτών των περιοχών από οικονομικής και περιβαλλοντικής πλευράς καθώς και από πλευράς διοικητικής μέριμνας (7).

2.3.

Στο πλαίσιο της μακροπεριφερειακής πολιτικής, που προωθεί η ΕΕ από το 2009, η γεωγραφική θέση της EUSALP, πέρα από τη στρατηγική αξία που έχει στο πλαίσιο της «ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή» και ως συνέχεια της «Στρατηγικής για τη Βαλτική — EUSBR» (8), της «Στρατηγικής για τον Δούναβη — EUSDR» (9) και της «Στρατηγικής για την Αδριατική και το Ιόνιο Πέλαγος — EUSAIR» (10), έχει θεμελιώδη σημασία όσον αφορά την προβολή της έννοιας της μακροπεριφέρειας στη δυτική Μεσόγειο (11).

2.4.

Από τη δεκαετία του 1970 οι περιοχές του τόξου των Άλπεων, υπερβαίνοντας τα εθνικά σύνορα τα οποία τις έχουν διαιρέσει κατά τη διάρκεια της ιστορίας, έχουν αναπτύξει την κοινή συνείδηση ότι το εδαφικό σύστημα των Άλπεων αποτελεί μια ενιαία οντότητα που πρέπει να διατηρηθεί και να αξιοποιηθεί. Για τους λόγους αυτούς, έχει αναληφθεί μια σειρά πρωτοβουλιών διαπεριφερειακής, διακρατικής και διασυνοριακής συνεργασίας με πρωταρχικό στόχο την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης των ενδιαφερόμενων λαών, προκειμένου να ξεπεραστούν οι γλωσσικές, κοινωνικοοικονομικές και εθνοτικές διαφορές και να ενθαρρυνθεί η περαιτέρω ολοκλήρωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο (12).

2.5.

Η διαδικασία ενεργοποίησης της EUSALP, η οποία θα ολοκληρωθεί με την έγκριση του Συμβουλίου που προβλέπεται περί τα τέλη του 2015 (13), είχε ως καθοριστικής σημασίας στάδια τη «Διάσκεψη των Άλπεων του Bad Ragaz» (Ιούνιος 2012) και τη «Διάσκεψη της Grenoble» (Οκτώβριος 2013).

2.5.1.

Με την ευκαιρία της «Διάσκεψης της Grenoble» (14), στη διατύπωση του «Πολιτικού ψηφίσματος όσον αφορά την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την περιοχή των Άλπεων» καθορίζονται οι στόχοι, οι ευκαιρίες που πρέπει να αξιοποιηθούν και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε σχέση με τρία βασικά θέματα: «Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία, γεωργία, δασοκομία και τουρισμός», «Νερό, ενέργεια, περιβάλλον και κλίμα» και «Προσβασιμότητα, επικοινωνίες και μεταφορές».

3.1.

Στη στρατηγική EUSALP, η «οροσειρά των Άλπεων» είναι το στοιχείο που χαρακτηρίζει ολόκληρο τον χώρο συνεργασίας. Το εύρος της εδαφικής ανομοιογένειας είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά που διαφοροποιεί την περιοχή των Άλπεων από άλλες περιοχές της Ευρώπης: οι ορεινές και ημιορεινές γύρω περιοχές, οι κοιλάδες που είναι προσβάσιμες και οι κοιλάδες που είναι απομακρυσμένες, οι πεδινές εκτάσεις και τα οροπέδια, οι μητροπολιτικές περιοχές και οι πόλεις.

3.1.1.

Προκειμένου να προσδιοριστούν καλύτερα τα περιβάλλοντα στα οποία θα πρέπει να επικεντρωθούν οι στόχοι και οι προτεραιότητες της EUSALP, αναφέρονται τα πέντε είδη των τοπικών πλαισίων που χαρακτηρίζουν την περιφέρεια των Άλπεων: «αλπικές μητροπόλεις», «αλπικές πόλεις», «αναπτυσσόμενες αγροτικές περιοχές», «φθίνουσες αγροτικές περιοχές», «τουριστικές περιοχές».

3.2.

Η περιοχή των Άλπεων έχει πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και τα οποία διαχωρίζουν την EUSALP από τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές για τη Βαλτική Θάλασσα, τον Δούναβη και την Αδριατική-Ιόνιο: παρουσία μερικών από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου, με ανταγωνιστικές οικονομίες, με υψηλά επίπεδα της ποιότητας ζωής, με κοινωνική και πολιτική σταθερότητα· παρουσία εμφανών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των αγροτικών περιοχών, των πεδινών περιοχών και των αστικών ζωνών· φυσική κληρονομιά και μοναδικά οικοσυστήματα· πολιτιστική κληρονομιά που αποτελεί βασικό στοιχείο για την κοινωνική συνοχή και για την ανάπτυξη της ίδιας της περιοχής των Άλπεων· συγκέντρωση των ροών κυκλοφορίας που έχει καταστεί πρόβλημα όσον αφορά τη συμφόρηση των μεταφορών και την προστασία του περιβάλλοντος.

3.3.

Ο γενικός στόχος της στρατηγικής της EUSALP είναι να διασφαλιστεί ότι η περιοχή παραμένει μια από τις πιο ελκυστικές στην Ευρώπη, με την αξιοποίηση των πόρων της και με την εκμετάλλευση των ευκαιριών για βιώσιμη και καινοτόμο ανάπτυξη.

3.3.1.

Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί με τις δράσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο τριών «θεματικών πυλώνων»: «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της ευημερίας και της συνοχής», «Εξασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης και σύνδεσης σε όλους τους κατοίκους» και «Εξασφάλιση της βιωσιμότητας».

3.3.2.1.

Αν και η περιοχή των Άλπεων αποτελεί το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό οικονομικό και παραγωγικό κέντρο, με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης, η έλλειψη της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Τα όρη είναι μια πρόκληση για την ομοιόμορφη ανάπτυξη της περιοχής. Η EUSALP αποσκοπεί στην υποστήριξη της καινοτόμου οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, μέσω του καθορισμού ενός πιο ισορροπημένου μοντέλου που να λαμβάνει υπόψη τόσο την πολυμορφία όσο και την ιδιαιτερότητα των εδαφών. Είναι απαραίτητη η υποστήριξη μιας ανταγωνιστικής οικονομίας ικανής να συνδυάζει την ευημερία, την ενεργειακή απόδοση, την ποιότητα ζωής και τις παραδοσιακές αξίες που χαρακτηρίζουν την περιοχή.

3.3.3.1.

Είναι απαραίτητη η υποστήριξη της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης μέσω προτύπων κινητικότητας φιλικών προς το περιβάλλον, βιώσιμων συστημάτων μεταφορών, υπηρεσιών επικοινωνιών και υποδομών. Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών μεταφορών, η περιοχή των Άλπεων κατέχει στρατηγική θέση, εφόσον διασταυρώνονται τόσο ο άξονας Βορρά-Νότου όσο και ο άξονας Ανατολής-Δύσης. Στην περιοχή υπάρχουν οι πιο σημαντικοί κόμβοι μεταφοράς της Ευρώπης και πολυάριθμες αλπικές διαβάσεις, που επηρεάζουν τα εδαφικά συστήματα που χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές ευπάθειες. Είναι σημαντικό να εφαρμοστεί μια συντονισμένη πολιτική για να καλύψει τις ανάγκες μεταφοράς, την ευημερία του πληθυσμού και την περιβαλλοντική ισορροπία. Στην περιοχή των Άλπεων, λόγω της ανομοιογένειας και των πτυχών της εδαφικής πολυπλοκότητας που υπάρχουν σε αυτήν, η έννοια της συνδεσιμότητας πρέπει να επεκταθεί σε υποδομές και σε υπηρεσίες επικοινωνιών.

3.3.4.1.

Η διαφύλαξη της αλπικής κληρονομίας και η προώθηση της βιώσιμης χρήσης των φυσικών και πολιτιστικών πόρων είναι καθοριστικής σημασίας για την περιοχή. Το νερό, οι ορυκτοί πόροι, η ποικιλία των μεγάλης βιοποικιλότητας τοπίων και η πλούσια και πολυποίκιλη πολιτιστική κληρονομιά συνιστούν ιδιαιτερότητες που πρέπει να προστατευθούν και να αξιοποιηθούν. Η εκμετάλλευση του δυναμικού πόρων, όπως το νερό και η βιομάζα, εάν πραγματοποιηθεί με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο, πρέπει να συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα και τη συνοχή της περιοχής ώστε να επιτευχθούν στρατηγικοί στόχοι, όπως η ενεργειακή αυτάρκεια και η περιφερειακή ικανότητα αποθήκευσης ενέργειας.

4.1.

Η στρατηγική για την περιοχή των Άλπεων χαίρει έντονης πολιτικής δέσμευσης και μεγάλης αναγνώρισης στις εμπλεκόμενες χώρες και αποτελεί, όχι μόνο πρόκληση, αλλά και μεγάλη ευκαιρία για την ίδια την ΕΕ. Η αποστολή της EUSALP είναι να αναπτύξει την οικονομία, να εξασφαλίσει τη σύνδεση των εδαφών και να προστατεύσει το περιβάλλον μιας περιοχής που είναι εξαιρετικά σημαντική για την οικονομική ανταγωνιστικότητα και την κοινωνική συνοχή της Ευρώπης.

4.2.

Η διαδικασία ανάπτυξης της EUSALP απαιτεί έναν δομημένο διάλογο μεταξύ των διαφόρων εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν συγκεκριμένες ανάγκες. Οι περιβαλλοντικοί, πολιτιστικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί χαρακτηρισμοί, καθώς και οι ισχυρές αλληλεξαρτήσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών ζωνών, πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Ενδείκνυται συνεπώς να ξεκινήσει ένας ανοικτός και ευρύς διάλογος μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών προκειμένου να αναπτύξουν μια ευρέως αποδεκτή στρατηγική.

4.2.1.

Είναι σημαντικός ο συντονισμός των πολιτικών υπέρ της εδαφικής συνοχής. Μερικά θέματα που σχετίζονται με την οικονομική καινοτομία, τους τρόπους μεταφοράς και το περιβάλλον είναι αλληλένδετα και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωριστά σε τοπικό επίπεδο, αλλά χρειάζονται την ευρύτερη προοπτική που μπορεί να προσφέρει το μακροπεριφερειακό επίπεδο.

4.2.2.

Όσον αφορά την ανακοίνωση με θέμα «Διακυβέρνηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών» (15), είναι απαραίτητο η «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» της EUSALP να αποκτήσει μια πραγματικά «οριζόντια διάσταση» (συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών) που να ενσωματώνει και να χαρακτηρίζει την «κάθετη διάσταση» (συμμετοχή των περιφερειών και των τοπικών αρχών), με πλήρη σεβασμό των αρχών της «επικουρικότητας και της αναλογικότητας».

4.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η EUSALP είναι ένα ουσιαστικό εργαλείο για την υποστήριξη της δράσης της περιοχής των Άλπεων όσον αφορά θέματα όπως η οικονομική παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή, η κοινωνία της πληροφορίας, η οικονομία της γνώσης, οι δημογραφικές αλλαγές, η κινητικότητα αγαθών και προσώπων.

4.4.

Μέσω της EUSALP θα καταστεί δυνατός ο χαρακτηρισμός της ανάπτυξης της περιοχής των Άλπεων με την εφαρμογή μιας ολιστικής προσέγγισης ικανής να καταστήσει λειτουργικές και αλληλεξαρτώμενες την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, η ΕΟΚΕ, προκειμένου να υπάρχει η ολιστική προσέγγιση μέσω ειδικών σκοπών, έχει εντοπίσει πέντε στρατηγικούς στόχους που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο «σχέδιο δράσης»:

4.4.1.

Προώθηση ενός δυναμικού συστήματος των ΜΜΕ και μιας ακμάζουσας επιχειρηματικότητας για την υποστήριξη της απασχόλησης. Η EUSALP θα πρέπει να βοηθήσει την ικανότητα των εμπλεκόμενων εδαφικών συστημάτων να ανταγωνιστούν σε μια παγκόσμια οικονομία, με την υποστήριξη της διατήρησης και της δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας.

4.4.2.

Ενίσχυση των ικανοτήτων που βασίζονται στις παραδόσεις και στην κοινωνική πολυμορφία. Η EUSALP θα πρέπει να υποστηρίξει τη διατήρηση των αξιών ταυτότητας που χαρακτηρίζουν τα εδάφη που συμμετέχουν, προωθώντας παράλληλα την κεφαλαιοποίηση των τοπικών γνώσεων και παραδόσεων ως μοχλών οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ένταξης.

4.4.3.

Προώθηση της ισόρροπης και δίκαιης πρόσβασης στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας σε ολόκληρη την περιοχή των Άλπεων. Μέσω της EUSALP θα υποστηριχθούν η διατήρηση και η προσαρμογή ενός πλαισίου υπηρεσιών κοινής ωφέλειας προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή, με ειδική αναφορά σε όσους κατοικούν σε περιοχές με «γεωγραφικά μειονεκτήματα».

4.4.4.

Υποστήριξη του επιμερισμού των ευθυνών και της δίκαιης συνεργασίας στις αλπικές περιοχές. Μέσω της EUSALP θα πρέπει να υποστηριχθούν νέες προσεγγίσεις για τον επιμερισμό των ευθυνών και τη δίκαιη συνεργασία στα εδάφη της περιοχής των Άλπεων, όπως, για παράδειγμα, οι κάθετοι δεσμοί των μητροπόλεων με τις αγροτικές και τουριστικές περιοχές.

4.4.5.

Υποστήριξη της προστασίας και της βιώσιμης διαχείρισης της βιοποικιλότητας, των τοπίων και των φυσικών πόρων. Μέσω της EUSALP θα πρέπει να υποστηριχθούν η προστασία και η βιώσιμη διαχείριση της βιοποικιλότητας, των τοπίων και των φυσικών πόρων με την εξεύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ των παρεμβάσεων που αποσκοπούν στη διαφύλαξη και των παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην ορθολογική χρήση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και προϊόντων. Είναι επίσης απαραίτητο να προωθηθεί η υιοθέτηση μοντέλων διαχείρισης φιλικών προς το περιβάλλον που να αποσκοπούν σε μια πιο ισορροπημένη κατανομή των οφελών που προκύπτουν από τη χρήση των οικοσυστημικών προϊόντων και υπηρεσιών στις διάφορες εδαφικές διαστάσεις της περιοχής των Άλπεων.

4.5.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η EUSALP πρέπει να ενεργοποιηθεί με βάση τις αποφάσεις που ελήφθησαν από το Συμβούλιο, σύμφωνα με τις οποίες, αφενός, ναι μεν μια μακροπεριφερειακή στρατηγική δεν θα πρέπει να απαιτεί ούτε πρόσθετους πόρους, ούτε επιπρόσθετους κανόνες, ούτε νέα όργανα διαχείρισης (τα «τρία όχι»), αφετέρου όμως είναι απαραίτητο να καθοριστεί ένα σχέδιο δράσης που να βασίζεται στη συμπληρωματικότητα προγραμμάτων και χρηματοδότησης, στον συντονισμό των θεσμικών οργάνων και στον καθορισμό νέων μακροπεριφερειακών έργων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων.

4.5.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί θεμελιώδους σημασίας τη συμμετοχή στις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων, πέραν των δημόσιων διοικήσεων, και των εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν επίσης επιτευχθούν με την ενεργοποίηση ενός «μόνιμου φόρουμ», με τη συμμετοχή των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων.

4.5.2.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα σημαντικά ποσά που έχουν ήδη δεσμευθεί από την ΕΕ για τα περιφερειακά προγράμματα, μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων 2014-2020 (16), αποτελούν κατάλληλα μέσα, που πρέπει να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για την εφαρμογή της στρατηγικής μέσω καλύτερα συντονισμένων δράσεων και στο πλαίσιο μιας ενιαίας στρατηγικής προσέγγισης. Κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, θα υπάρξουν περαιτέρω ευκαιρίες χρηματοδότησης μέσω ενωσιακών προγραμμάτων, όπως το «Ορίζοντας 2020» (17), το COSME (18), το CEF (19), το EaSI (20), το Erasmus+ (21) και το LIFE (22).

5.1.

Προκειμένου να υποστηριχθεί η επίτευξη των στρατηγικών στόχων που καθορίζονται στο έγγραφο διαβούλευσης και των ειδικών στόχων που αναφέρονται στο σημείο 4 της παρούσας γνωμοδότησης, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να τεθούν συγκεκριμένες προτεραιότητες σε σχέση με τους τρεις πυλώνες της EUSALP.

5.1.1.

Η κύρια πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η στρατηγική για την περιοχή των Άλπεων αφορά την εναρμόνιση και την ενίσχυση της ισορροπίας μεταξύ των στόχων της οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας.

5.2.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική την εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και την προώθηση της πλήρους απασχόλησης, της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της συνοχής στην περιοχή των Άλπεων με την εδραίωση και τη διαφοροποίηση ειδικών οικονομικών δραστηριοτήτων με σκοπό την αμοιβαία αλληλεγγύη μεταξύ των ορεινών και των αστικών περιοχών.

5.2.2.1.

Υποστήριξη της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ με τη βελτίωση των συστημάτων «πρόσβασης σε πιστώσεις», με την ενίσχυση της ικανότητας των επιχειρήσεων να εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες που παρέχουν τα ενωσιακά προγράμματα 2014-2020 και το σύστημα των «καινοτόμων δημόσιων συμβάσεων» (με ειδική αναφορά στις «προεμπορικές δημόσιες συμβάσεις» (23)).

5.2.2.2.

Υποστήριξη της ενίσχυσης των αναπτυξιακών διαδικασιών που συνδέονται με την «πράσινη οικονομία», ακόμη και με τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων μέσω μόχλευσης των περιβαλλοντικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής των Άλπεων και των ισχυρών παραγωγικών και καινοτόμων δυνατοτήτων που χαρακτηρίζουν την περιοχή.

5.2.2.3.

Προώθηση των προϊόντων της περιοχής των Άλπεων με μια πολιτική «αναγνώρισης σήματος», ή μέσω ατομικών σημάτων με υπενθύμιση της προέλευσης και του εδαφικού μάρκετινγκ. Η αξιοποίηση των «οικοσυστημικών προϊόντων και υπηρεσιών» (24) αποτελεί περαιτέρω προστιθέμενη αξία για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας της περιοχής.

5.2.2.4.

Ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και ΜΜΕ, και ενδυνάμωση των ικανοτήτων των υποδομών έρευνας και των δεσμών τους με κορυφαία ιδρύματα παγκόσμιας εμβέλειας. Κατά τον καθορισμό του «σχεδίου δράσης» της EUSALP ενδείκνυται ο προσδιορισμός μιας διατομεακής προτεραιότητας για την υποστήριξη δράσεων «έρευνας και καινοτομίας».

5.2.2.5.

Χάραξη μιας κοινής στρατηγικής προκειμένου η μακροπεριφέρεια των Άλπεων να μετατραπεί σε έναν βιώσιμο τουριστικό προορισμό παγκόσμιας εμβέλειας, με την αξιοποίηση της φυσικής, πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς.

5.2.2.6.

Υποστήριξη της σημασίας της προτεραιότητας «εργασία» στην EUSALP, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους νέους και στα άτομα που πλήττονται από μακροχρόνια ανεργία. Είναι απαραίτητο να υποστηριχθεί η δημιουργία νέων σταθερών και ποιοτικών θέσεων εργασίας προκειμένου να αντιμετωπιστεί με τον τρόπο αυτό το πρόβλημα της εποχικής απασχόλησης που χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τις «ορεινές και αγροτικές» τουριστικές περιοχές της περιοχής των Άλπεων.

5.2.2.7.

Υποστήριξη των πρωτοβουλιών που αποβλέπουν στη δημιουργία ενός ενιαίου χώρου εργασίας, στην κινητικότητα των εργαζομένων, στην ενεργοποίηση διακρατικών περιόδων πρακτικής άσκησης, στον καθορισμό προγραμμάτων κατάρτισης και σταδιοδρομίας σε πολλές χώρες, καθώς και στην πλήρη αναγνώριση των τίτλων σπουδών και των επαγγελματικών προσόντων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην κατάρτιση των εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού, η πλειοψηφία των οποίων αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με την «εποχικότητα».

5.2.2.8.

Υποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων εδαφικών διαστάσεων που χαρακτηρίζουν την περιοχή των Άλπεων και ενίσχυση του ρόλου των μητροπολιτικών περιοχών και των πόλεων ως μοχλών της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής.

5.2.2.9.

Υλοποίηση παρεμβάσεων με στόχο την υποστήριξη κοινωνικών επενδύσεων και την προσαρμογή των συστημάτων της κοινωνικής προστασίας με την ανάπτυξη πολιτικών που να συνάδουν με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις «κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή» (25).

5.2.2.10.

Υποστήριξη δράσεων με στόχο την κοινωνική ένταξη ατόμων με αναπηρία και πρόληψη διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού και φύλου.

5.3.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την προώθηση μιας εδαφικής ανάπτυξης που να βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών εδαφικών συστημάτων, στην προσβασιμότητά τους, στη βιώσιμη κινητικότητα και στην ενίσχυση των υποδομών μεταφορών και επικοινωνιών.

5.3.2.1.

Στήριξη της υιοθέτησης καινοτόμων λύσεων για την εξασφάλιση των βασικών υπηρεσιών στις αγροτικές και ορεινές περιοχές (εκπαίδευση, υγεία, κοινωνικές υπηρεσίες και κινητικότητα), για την εξάλειψη του ψηφιακού χάσματος και για την ανάπτυξη ευρυζωνικών υπηρεσιών υπερυψηλής ταχύτητας.

5.3.2.2.

Ενίσχυση της εφαρμογής των ΤΠΕ σε όλους τους τομείς γενικού ενδιαφέροντος (διοίκηση, υπηρεσίες υγείας, υπηρεσίες αναζήτησης εργασίας, διδασκαλία εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικό εμπόριο προϊόντων των Άλπεων κ.λπ.) και εξασφάλιση ενός επιπέδου παροχής δημόσιων υπηρεσιών ικανού να καλύψει τις ανάγκες των διαφόρων εδαφικών συστημάτων της περιοχής των Άλπεων, με την αξιοποίηση της σωστής ισορροπίας μεταξύ της πυκνότητας και της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες αυτές.

5.3.2.3.

Προώθηση ολοκληρωμένων συστημάτων μεταφορών που να υποστηρίζουν τις συναλλαγές στο εσωτερικό των διαφόρων εδαφικών συστημάτων και βελτίωση της διαχείρισης των εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών με σκοπό τον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την αύξηση των κερδών για τις τοπικές κοινότητες. Μερικά από τα βασικά στοιχεία για τη στήριξη της ανάπτυξης των βιώσιμων μεταφορών στην περιοχή των Άλπεων συνίστανται στη μετατόπιση της μεταφοράς εμπορευμάτων από το «λάστιχο» στο «σίδερο» και σε μέτρα για τον περιορισμό της χρήσης των δευτερευόντων αλπικών διαδρόμων (π.χ. ενιαία διόδια για όλους τους διαδρόμους διαμετακόμισης των Άλπεων).

5.3.2.4.

Ανάπτυξη σχεδίων για τη διαλειτουργικότητα της εφοδιαστικής σε επίπεδο μακροπεριφέρειας και ενίσχυση των πολυτροπικών συνδέσεων των κόμβων υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια και εμπορευματικά κέντρα) με το παγκόσμιο δίκτυο και με τις συνδέσεις με τις εσωτερικές πλωτές οδούς.

5.3.2.5.

Προώθηση διακρατικών θεματικών δικτύων για σημαντικά θέματα σχετικά με την ανάπτυξη των Άλπεων, όπως η διαχείριση των κινδύνων, ο τουρισμός, ο αθλητισμός, η δασοκομία, η γεωργία, η ενέργεια και οι τεχνολογικές υπηρεσίες.

5.3.2.6.

Χαρακτηρισμός της διακυβέρνησης των Άλπεων μέσω της πιο ενεργού συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών, με την παράλληλη υποστήριξη της ευαισθητοποίησης και της βελτίωσης των γνώσεων των πολιτών για τα βασικά θέματα που αφορούν την περιοχή των Άλπεων.

5.4.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί καθοριστικής σημασίας να ενταθούν οι προσπάθειες προκειμένου να επιτευχθούν η βιώσιμη διαχείριση και η προστασία του περιβάλλοντος καθώς και η αξιοποίηση των εδαφικών κεφαλαίων της περιοχής.

5.4.2.1.

Ευθυγράμμιση των δράσεων για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής των Άλπεων με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί στον τομέα της καταπολέμησης της αλλαγής του κλίματος, με την αποδέσμευση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των εδαφικών συστημάτων που καλύπτει η EUSALP από την κατανάλωση των φυσικών πόρων και των πρώτων υλών.

5.4.2.2.

Καλύτερη συνειδητοποίηση εκ μέρους των τοπικών κοινοτήτων της περιοχής των Άλπεων της αξίας των οικοσυστημικών υπηρεσιών και της βιώσιμης και δίκαιης διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου. Οι Άλπεις είναι η σημαντικότερη περιοχή υδροδότησης της Ευρώπης: είναι συνεπώς απαραίτητο να ενισχυθούν οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποθεμάτων ύδατος και των λεκανών απορροής της περιοχής των Άλπεων.

5.4.2.3.

Υποστήριξη των πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην εναρμόνιση παρεμβάσεων με στόχο τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και του τοπίου της περιοχής των Άλπεων και των παρεμβάσεων που αφορούν τη φιλική προς το περιβάλλον χρήση τους.

5.4.2.4.

Ανάπτυξη διασυνοριακών εργαλείων και διαδικασιών για την πρόληψη και τη μείωση των κινδύνων (πλημμύρες, κατολισθήσεις, χιονοστιβάδες, δασικές πυρκαγιές κ.λπ.), για την ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών (τόσο από πλευράς φυσικής και οικολογικής αξίας όσο και από πλευράς οικονομικών πόρων) και για τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση του εδάφους (συμπύκνωση του εδάφους και εξάπλωση των αστικών κέντρων).

5.4.2.5.

Μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα μετά τον άνθρακα μέσω της εφαρμογής πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην ενεργειακή απόδοση, στην εφαρμογή αποκεντρωμένων δικτύων διανομής με βάση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς και στη βελτίωση των οικιστικών προτύπων και των δημόσιων μεταφορών σύμφωνα με την έννοια της εξοικονόμησης ενέργειας.

5.4.2.6.

Ανάπτυξη και εφαρμογή ολοκληρωμένων συστημάτων κινητικότητας, προκειμένου να μειωθούν η εξάρτηση από το αυτοκίνητο και η χρήση του, με την υποστήριξη των δημόσιων μεταφορών ως υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και, όπου είναι δυνατόν, ως ανανεώσιμων μορφών κινητικότητας.