14.7.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 230/1

Εισηγητής:

ο κ. Roman HAKEN

1.1.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι, κατά την τελευταία εικοσαετία, η προσέγγιση LEADER έχει αποδείξει τη βιωσιμότητά της. Η προσέγγιση αυτή, αφενός, βοήθησε τους αγροτικούς φορείς να υπολογίσουν το μακροπρόθεσμο δυναμικό της περιφέρειάς τους και, αφετέρου, αποδείχθηκε αποτελεσματική και αποδοτική για την εφαρμογή των αναπτυξιακών πολιτικών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης προωθήσει αυτή την προσέγγιση εταιρικής σχέσης για να χρηματοδοτήσει προτάσεις έργων, στο πλαίσιο των ενωσιακών πρωτοβουλιών URBAN, URBACT, EQUAL ή ακόμη της Τοπικής Ατζέντας 21, των «Πόλεων σε μετάβαση» ή των εδαφικών συμφώνων για την απασχόληση. Αυτό εξηγεί την εμφάνιση της τοπικής ανάπτυξης από τοπικούς φορείς (γνωστής και με το αγγλικό ακρωνύμιο CCLD — Community-Led Local Development), που αποτελεί επικαιροποίηση της προσέγγισης LEADER και μεταβατική αλλαγή.

1.2.

Το CLLD είναι ένα ειδικό εργαλείο για χρήση σε τοπικό επίπεδο, το οποίο συμπληρώνει άλλα μέσα στήριξης της τοπικής ανάπτυξης. Το CLLD μπορεί να επιτύχει την κινητοποίηση και τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και οργανώσεων, έτσι ώστε να συμβάλλουν σε μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Επίσης, ενισχύει την εδαφική συνοχή και επιτρέπει την υλοποίηση άλλων συγκεκριμένων πολιτικών στόχων, ακόμη και όσον αφορά τις σχέσεις με εταίρους από τρίτες χώρες. Ακόμη, επιτρέπει την πορεία προς μια αειφόρο ανάπτυξη μέσω της αποτελεσματικής χρήσης των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (ΕΔΕΤ), δεδομένου ότι πρόκειται για τη δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων περιλαμβάνοντας τις δραστηριότητες των τοπικών φορέων όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και την αειφόρο ανάπτυξη σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020».

1.3.

Η CLLD πρέπει να μετατραπεί το συντομότερο δυνατόν σε ένα εργαλείο «SMART», προκειμένου, αφενός, να βοηθηθούν οι τοπικοί φορείς να ξεπεράσουν την οικονομική και κοινωνική κρίση και, αφετέρου, να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η CLLD πρέπει να επικεντρώνεται σε καινοτόμα έργα, σε νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας και στις επιχειρήσεις, και να ενισχύει τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της κοινωνικής ένταξης, σύμφωνα με τη νέα στρατηγική «Ευρώπη 2020». Η CLLD είναι ένας νέος τύπος εταιρικής σχέσης που επιδιώκει να στηρίξει την κοινωνική καινοτομία.

1.4.

Τα περισσότερα κράτη μέλη την έχουν υιοθετήσει στο πλαίσιο των συμφωνιών εταιρικής σχέσης, αναδεικνύοντας έτσι τη σημασία που δίδεται σήμερα στην τοπική ανάπτυξη (1). Θα πρέπει να επεκταθεί ο τρόπος πολυμερούς διαχείρισης στο σύνολο των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούνται από τα ΕΔΕΤ, ενδεχομένως με τη θέσπιση ενός επιπέδου υποχρεωτικής χρήσης για όλα τα ταμεία (5 % τουλάχιστον). Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν προοδευτικά να χρησιμοποιούν αυτό το μέσο, αξιοποιώντας την αρχή της εταιρικής σχέσης και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών.

1.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι, το 2014, η ελληνική και η ιταλική προεδρία προσέδωσαν μεγάλη σημασία στην πολιτική συνοχής, ως αποτελεσματικό μέσο για να ενισχυθεί η βιώσιμη ανάπτυξη και για να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση που πλήττει σήμερα την Ευρώπη.

1.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η παρούσα γνωμοδότηση θα χρησιμεύσει, με τη σειρά της, ως βάση για την υλοποίηση πιλοτικών σχεδίων (που θα χρηματοδοτηθούν μέσω πιστώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) ενόψει της αξιοποίησης του μέσου CLLD εκεί όπου σήμερα δεν εφαρμόζεται, δηλαδή κυρίως στις συνθήκες των περιαστικών και των αστικών περιοχών και της διεύρυνσης των προοπτικών χρήσης του. Επίσης, συμφωνεί ώστε, κατά την περίοδο 2014-2020 και όπου εκδηλωθεί ενδιαφέρον για τη μέθοδο αυτή, να υποστηριχθεί η εφαρμογή της σε όλα τα ταμεία και στον αγροτικό και τον αστικό χώρο. Πρόκειται για συνδυασμό δύο μορφών δημοκρατίας, της αντιπροσωπευτικής και της συμμετοχικής. Συνοπτικά, πρόκειται για ένα μέσο που επιτρέπει στους εκπροσώπους της δημόσιας διοίκησης να συνεργάζονται με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και με τους πολίτες.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να παρέχεται η δυνατότητα στους τοπικούς φορείς, δηλαδή στους πολίτες, τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, τις μη κυβερνητικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και τις τοπικές αρχές να συμμετέχουν στη στρατηγική τοπικής ανάπτυξης στον τόπο διαβίωσής τους, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο CLLD. Είναι επίσης σημαντικό, με βάση τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν στις αγροτικές ζώνες χάρη στην προσέγγιση LEADER, να δοθεί περιεχόμενο στην CLLD, έτσι ώστε οι πόλεις και οι πολίτες να συνειδητοποιήσουν τα μέτρα που θα μπορούσαν να προταθούν στο πλαίσιο της CLLD.

1.8.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της διότι, συχνά, οι δημόσιες αρχές δεν τάσσονται υπέρ της CLLD, παρά την αποτελεσματικότητά της. Είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί μια στρατηγική που να παρέχει πληροφορίες και να καθοδηγεί δεόντως τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και να απευθύνεται ειδικότερα στις δημόσιες αρχές, με σκοπό να αξιοποιηθεί η ευκαιρία ανάπτυξης και εφαρμογής στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης. Το θέμα της «κυριότητας των αποτελεσμάτων» στο εσωτερικό αυτών των ομάδων έχει ζωτική σημασία για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα των αναπτυξιακών στρατηγικών και την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Για να τελεσφορήσει το μέσο αυτό, χρειάζεται πολιτική στήριξη σε όλα τα επίπεδα (ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό).

1.9.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι κοινωνικοί και οικονομικοί εταίροι καθώς και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών οφείλουν να συμμετέχουν πιο δραστήρια στην CLLD, και απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ενισχυθεί η ικανότητά τους ώστε να μπορέσουν να διαδραματίσουν αυτόν τον ρόλο. Η άμεση συμμετοχή όλων των εταίρων στη σχέση με τις δημόσιες αρχές αποτελεί τη βάση μιας πραγματικής εκπροσώπησης των συμφερόντων και των αναγκών των πολιτών.

1.10.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η CLLD αποτελεί καινοτομία στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής και ότι δεν είναι αρκετά γνωστή, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και σε ορισμένα κράτη μέλη ή σε πλατφόρμες όπου συμμετέχουν φορείς οι οποίοι θα μπορούσαν να υλοποιήσουν την προσέγγιση αυτή. Για να εφαρμοστεί η νέα CLLD στις νέες ευρωπαϊκές πολιτικές, θα πρέπει να αναλυθεί λεπτομερώς, με μια οπτική αξιολόγησης, ο τρόπος με τον οποίο την κατανοεί κάθε κράτος μέλος, και να προστεθούν σχετικές συστάσεις για την αποτελεσματική χρήση της. Έτσι, θα διαθέτουμε, επίσης, μια μελέτη που θα παρουσιάζει όχι μόνο τις καλές πρακτικές, αλλά και θα περιγράφει τις αποτυχίες που δεν πρέπει να επαναληφθούν στο μέλλον. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να συμμετάσχει στην επεξεργασία μιας τέτοιας μελέτης, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής των Περιφερειών. Τούτη θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας πολυμερούς ομάδας CLLD, η οποία θα χρησιμεύσει ως διοργανική πλατφόρμα.

1.11.

Όσον αφορά την CLLD, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τα ακόλουθα:

1.12.

Η μέθοδος CLLD μπορεί να εφαρμοστεί τέλεια όχι μόνο για τους πόρους από τα ενωσιακά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, αλλά και για τον σκοπό της αναδιανομής των ίδιων πόρων (από το τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο). Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να χαραχθούν αναπτυξιακές στρατηγικές, ειδικά σχέδια και μέσα εφαρμογής, όχι σύμφωνα με την προβλεπόμενη χρηματοδότηση από την ΕΕ, αλλά με τρόπο που να αντανακλά τις πραγματικές ανάγκες όσον αφορά την αλλαγή της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινότητας.

1.13.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να τηρηθούν αυστηρά οι βασικές αρχές της μεθόδου CLLD. Η ύπαρξη μιας ισορροπημένης εταιρικής σχέσης με τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων πρέπει να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση χρηματοδότησης. Για μια αποτελεσματική τοπική ανάπτυξη, είναι απαραίτητο να μη γίνονται ανεκτές οι καθαρά τυπικές προσεγγίσεις, οι οποίες, επιδιώκοντας μια επιδότηση, απλώς δηλώνουν μια προσέγγιση εταιρικής σχέσης που δεν έχει υλοποιηθεί. Είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα που να παρακολουθεί και να ελέγχει το ενδεχόμενο εκτροπής της αρχής ανάπτυξης της CLLD.

1.14.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η προσέγγιση αυτή έχει χρήσιμα χαρακτηριστικά, όχι μόνο για περιόδους οικονομικής κρίσης: διαφάνεια των χρηματοδοτικών ροών από τους δημόσιους προϋπολογισμούς, αυξημένη εμπιστοσύνη μεταξύ των οργάνων των δημόσιων υπηρεσιών και των ενδιαφερόμενων πολιτών και απόδοση των επενδυομένων πόρων. Ο ΟΗΕ, ο ΟΟΣΑ, η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί τάσσονται επίσης υπέρ αυτών των προσεγγίσεων εταιρικής σχέσης. Πρόκειται για μια ευρύτερη προσέγγιση που υποστηρίζει τη χρήση των μεθόδων CLLD εκτός Ευρώπης, για παράδειγμα στις προενταξιακές διαπραγματεύσεις για την αναπτυξιακή πολιτική, στις προσπάθειες επίτευξης των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2015 και στην τήρηση των δεσμεύσεων για την κλιματική αλλαγή.

1.15.

Η ΕΟΚΕ διακρίνει τις πιθανές προκλήσεις για την επόμενη περίοδο όσον αφορά την CLLD, οι οποίες συνίστανται στην απλούστευση και στον περιορισμό της διοικητικής επιβάρυνσης. Πρόκειται συγκεκριμένα για τα εξής:

1.16.

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη χρήση χωριστής ορολογίας για τη διαφοροποίηση μεταξύ των διαφόρων τύπων εφαρμογών του προγράμματος CLLD, όπως είναι η περίπτωση των ομάδων τοπικής δράσης (ΟΤΔ) στις αγροτικές περιοχές και των ομάδων τοπικής δράσης αλιείας (ΟΤΔΑ). Όσον αφορά τις «αστικές ΟΤΔ», προτείνεται, για παράδειγμα, η ονομασία «αστική εταιρική σχέση» για την CLLD στον αστικό χώρο και το ακρωνύμιο CLLD-U. Αυτό θα βοηθήσει να εντοπιστεί καλύτερα το είδος του υπό εξέταση χώρου και να γίνει διάκριση μεταξύ των χρηματοοικονομικών ροών και του προορισμού τους. Επίσης, παράλληλα με το πρότυπο που έχει διαμορφωθεί από την επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος LEADER, προτείνεται να εξεταστεί το ενδεχόμενο μετονομασίας και εξεύρεσης ενός πιο ελκυστικού ακρωνυμίου για την CLLD, τα οποία θα επιτύγχαναν ευρύτερη συναίνεση. Η ονομασία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εκστρατείας προώθησης και η φράση «τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων (CLLD)», ως τίτλος της μεθόδου, μπορεί να παραμείνει ως «υποσημείωση».

2.1.

Οι βασικές αρχές της προσέγγισης LEADER — η προστιθέμενη αξία και η εφαρμογή τους στο πλαίσιο της μεθόδου CLLD:

2.2.

Η Επιτροπή των Περιφερειών«θεωρεί το CLLD βασικό εργαλείο για την αρμονική ανάπτυξη των αστικών και αγροτικών περιοχών, το οποίο ενισχύει την ικανότητά τους να αναπτύξουν δεσμούς με τις περιαστικές και αγροτικές περιοχές» (3).

2.3.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έχει καταρτίσει σειρά γνωμοδοτήσεων με θέμα τη συνεργασία και τη συμμετοχή σε εταιρική σχέση, και συγκεκριμένα αυτές που παρατίθενται σε υποσημείωση (4).

2.4.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει διάφορα έγγραφα για την υλοποίηση της CLLD με βάση την εμπειρία από τη μέθοδο LEADER, όπως «Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία — κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη και ειδικές αρχές διαχείρισης προγράμματος — κατευθυντήριες γραμμές για τους δικαιούχους — κατευθυντήριες γραμμές για τη CLLD» (5) και «Κατευθυντήριες γραμμές για τη CLLD στο πλαίσιο των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων» (6).

2.5.

Χρειάζεται να διαδοθούν πιο αποτελεσματικά τα έγγραφα αυτά στο πλαίσιο μιας πραγματικής δυναμικής ενημερωτικής στρατηγικής. Πρέπει, επίσης, να προβλεφθεί χώρος για τις κοινές συναντήσεις τοπικών παραγόντων CLLD και εμπειρογνωμόνων, όπου θα δίνεται η ευκαιρία για συζήτηση και σύγκριση των προσεγγίσεων που ακολουθούνται σε διάφορες περιοχές της ΕΕ. Οι απαραίτητες εγκαταστάσεις για τις δραστηριότητες αυτές θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να διατίθενται από την ΕΟΚΕ.

3.1.

Η ομάδα τοπικής δράσης είναι η βασική μονάδα του προγράμματος LEADER. Πρόκειται για μια τοπική εταιρική σχέση, στην οποία εκπροσωπούνται αναλογικά τόσο οι κλάδοι όσο και τα πεδία παρέμβασης. Η ΟΤΔ έχει νομική προσωπικότητα και διαθέτει ένα σύνολο διαδικασιών διαχείρισης και λήψης αποφάσεων. Συνολικά στην ΕΕ, οι ΟΤΔ που στηρίζονται από τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και άλλα μέτρα τύπου LEADER ανέρχονται σε 2  402 και καλύπτουν το 77 % του συνολικού εδάφους της ΕΕ (7), δηλαδή περίπου το 90 % των αγροτικών περιοχών και πάνω από το 50 % του πληθυσμού της ΕΕ (8).

3.2.

Η προσέγγιση LEADER έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της· συνεπώς, θα πρέπει να επεκταθεί, όπου είναι δυνατόν, προκειμένου να καλύψει όλες τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ. Παράλληλα πρέπει να δοθεί προσοχή στη συμβατότητα των κανόνων που διέπουν τη διεθνή συνεργασία μεταξύ των ΟΤΔ που είναι εγκατεστημένες διαφορετικά κράτη μέλη.

3.3.

Στις προτεινόμενες προτεραιότητες του προγράμματος για την περίοδο 2014-2020 περιλαμβάνονται επίσης οι εξής:

4.1.

Τα εδάφη όπου πόλη και ύπαιθρος γειτονεύουν αποτελούν έναν χώρο που ευνοεί την αποτελεσματική εφαρμογή της CLLD. Αυτό το είδος μέσου μπορεί να ανταποκριθεί στις μεταβολές του χώρου και να συνεκτιμά τις εδαφικές λειτουργικές σχέσεις. Υπάρχουν πολύ ισχυροί δεσμοί μεταξύ πόλης και περιαστικής υπαίθρου, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο διαφοροποιημένης προσέγγισης.

4.2.

Οι περιαστικές περιοχές παρουσιάζουν ειδικά προβλήματα (προκλήσεις), τα οποία μπορούν να λυθούν με την CLLD. Οι κύριες προκλήσεις είναι η βιώσιμη κινητικότητα, η οικοδόμηση μιας συνεκτικής κοινωνίας, η θέσπιση προτεραιοτήτων στη χρήση της γης. Οι περιαστικές περιοχές περιβάλλουν τις πόλεις άνω των 25  000 κατοίκων. Αξίζει να σημειωθεί εδώ το κοινό ερευνητικό έργο «RURBAN» του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο αποσκοπεί στον εντοπισμό και την αξιολόγηση των τυπικών και άτυπων εταιρικών σχέσεων μεταξύ πόλεων και αγροτικών περιοχών και της συμβολής τους στην τοπική ανάπτυξη (9).

4.3.

Η προσέγγιση της τοπικής ανάπτυξης χρησιμοποιείται, επίσης, από το 2007 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης των αλιευτικών κοινοτήτων, μέσω τοπικών ομάδων δράσης αλιείας (ΤΟΔΑ).

5.1.

Δεδομένου ότι δεν υφίσταται ενιαίος ορισμός του αστικού χώρου, βασιζόμαστε σε κανόνες και συνήθειες που απαντώνται στο εθνικό και το τοπικό επίπεδο. Όσον αφορά τις αγροτικές περιοχές, χρησιμοποιείται το κριτήριο του μέγιστου μεγέθους των πόλεων, των οποίων ο πληθυσμός πρέπει να είναι μικρότερος από 25  000 κατοίκους. Κατ’ αναλογία, μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε αστικές περιοχές (με τον καθορισμό ενός ελάχιστου και μέγιστου ορίου πληθυσμού, τους 10  000 και τους 1 50  000 κατοίκους, αντίστοιχα). Η δημόσια διοίκηση μπορεί να συμμετάσχει μέσω των τοπικών αρμόδιων αντιπροσώπων, ιδανικά είτε από το δήμο είτε από τα δημοτικά διαμερίσματα ή άλλες διοικητικές υποδιαιρέσεις (π.χ. μια γειτονιά, μια αποκλεισμένη κοινωνικά τοποθεσία, περιοχές της πόλης που αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα κ.λπ.).

5.2.

Η πρακτική εμπειρία από ορισμένες πόλεις, η οποία αποκτήθηκε μέσω της συμμετοχής τους στο επιχειρησιακό πρόγραμμα URBACT II, στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την ανάπτυξη της γνώσης (10) (και για σύντομο χρονικό διάστημα, στην πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης), μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης (11). Είναι επίσης σκόπιμο να αναφερθεί η εμπειρία των πόλεων σε μετάβαση και των κοινοτήτων «μόνιμης καλλιέργειας» (permaculture), σύμφωνα με τις οποίες χιλιάδες τοπικές κοινότητες σε όλη την ΕΕ προώθησαν επιτυχώς την αειφόρο CLLD.

5.3.

Η εικοσαετής εμπειρία από την ύπαιθρο θα εμπνεύσει τις πόλεις, αρχικά, για μια μεταβατική περίοδο, που στη συνέχεια θα αξιολογηθεί. Στην πράξη, με τη στήριξη των εμπειρογνωμόνων και μια μορφή καθοδήγησης, θα υλοποιηθεί η επιτυχής μεταφορά αυτής της προσέγγισης.

5.4.

Ήδη από την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013, ιδρύθηκαν συμβουλευτικά όργανα σε πόλεις, με τη μορφή των τοπικών ομάδων στήριξης του URBAC, οι οποίες συμμετείχαν στη διαδικασία ανάπτυξης τοπικών σχεδίων δράσης. Όμως, σε αντίθεση με ό,τι προβλέπεται στο LEADER και την προσέγγιση CLLD, επρόκειτο απλώς για μάλλον άτυπες συμβουλευτικές ομάδες εμπειρογνωμόνων στις οποίες δεν προβλεπόταν υποχρεωτική εκπροσώπηση όλων των φορέων. Η σύνθεση των ομάδων αυτών καθοριζόταν από τον θεματικό προσανατολισμό του έργου. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα URBACT II δεν χρηματοδοτούσε το έργο των τοπικών ομάδων στήριξης. Για να καταστεί πιο αποτελεσματική η λειτουργία της αρχής της εταιρικής σχέσης και σε αστικές περιοχές, θα πρέπει να δημιουργηθούν εταιρικές σχέσεις που να βασίζονται στην CLLD. Αυτές οι εταιρικές σχέσεις πρέπει να διαθέτουν τα οικονομικά μέσα για τη στήριξη της λειτουργίας τους. «Είναι επίσης δυνατό να εφαρμοστεί αυτή η προσέγγιση σε αστικές περιοχές και σε περιοχές με μικρές και μεσαίες πόλεις που λειτουργούν ως τοπικά κέντρα και υποπεριφερειακά κέντρα»  (12).

5.5.

Λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στις πόλεις, διάφορα επιχειρησιακά προγράμματα αποτελούν το κατάλληλο μέσο χρηματοδότησης πιλοτικών έργων μέσω της CLLD. Για τον λόγο αυτόν, προτείνουμε να χρησιμοποιηθεί η προσέγγιση αυτή και οι επακόλουθες στρατηγικές στο πλαίσιο των πιλοτικών προγραμμάτων χρηματοδότησης των πόλεων (π.χ. στον τομέα του περιβάλλοντος, της προστασίας των αξιοθέατων, της πολιτιστικής κληρονομιάς κ.λπ.) (13).

5.6.

Στα διάφορα κράτη μέλη, θα πρέπει να συγκεντρωθούν παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών για την ανάπτυξη των πόλεων με βάση την προσέγγιση της εταιρικής σχέσης, ώστε τούτα να συμπεριληφθούν στη μελέτη που αναφέρεται στο σημείο 1.10 ανωτέρω. Ο κώδικας δεοντολογίας με τίτλο: «Η αρχή της εταιρικής σχέσης στην εφαρμογή των Ταμείων του κοινού στρατηγικού πλαισίου — στοιχεία ενός ευρωπαϊκού κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση» (14) μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τις εργασίες που υλοποιούνται στο πλαίσιο μιας εταιρικής σχέσης.

6.1.

Η τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων (CLLD) πρέπει να βοηθήσει τους πολίτες να αναπτύξουν, με κατάλληλο και βιώσιμο τρόπο, τους δήμους και τις πόλεις τους. Με την CLLD, οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν άμεσα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην κοινότητά τους· πρόκειται για μια πραγματική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και τα αποτελέσματα είναι ορατά σε τοπικό επίπεδο. Είναι αυτονόητο ότι για την εφαρμογή της είναι απαραίτητο να διατεθούν πόροι για την ανάπτυξη ικανοτήτων, έτσι ώστε όλοι οι εταίροι να μην παραμείνουν απλοί παρατηρητές της διαδικασίας αλλά να είναι σε θέση να διαδραματίσουν τον ρόλο τους και να μπορούν να συμμετάσχουν πλήρως στην οριζόντια εταιρική σχέση, στο πνεύμα της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Επίσης, θα πρέπει να δοθεί στήριξη και καθοδήγηση από πιο έμπειρους παράγοντες και εμπειρογνώμονες, δηλαδή να προσφερθεί επιμόρφωση και κατάρτιση. Η εν λόγω πρόταση ταυτόχρονα αναλύει και εξηγεί τους λόγους της αποτελεσματικότητας και της επιτυχίας της προσέγγισης LEADER και αιτιολογεί γιατί είναι αναγκαίο να επεκταθεί η προσέγγιση CLLD σε όλα τα προγράμματα που εντάσσονται στα διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, προκειμένου να υλοποιηθεί επιτυχώς η πολιτική για τη συνοχή.

6.2.

Στις περιπτώσεις που δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί η μέθοδος αυτή, είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ενδιάμεση αξιολόγηση, έτσι ώστε να δρομολογηθεί η προσέγγιση αυτή στο πλαίσιο των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (ESIF) της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020.

6.3.

Σε αυτό το πλαίσιο, σημαντική πτυχή αποτελεί η ανταλλαγή ειδικών γνώσεων των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων, των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, των τοπικών αρχών και της δημόσιας διοίκησης. Θα ήταν χρήσιμο πολλά μέρη να στηρίξουν αυτή την ανταλλαγή.

6.4.

Η ανάπτυξη των στρατηγικών CLLD απαιτεί κάποιο χρόνο· είναι ωστόσο σημαντικό να διατίθεται επαρκής χρόνος, κατά τη δεδομένη χρονική περίοδο, για την εφαρμογή καθώς και κατάλληλος προϋπολογισμός για τη χρηματοδότηση των διαφόρων μέτρων. Μια πολύ μακρά περίοδος προετοιμασίας, χωρίς θετικό τοπικό αντίκτυπο (υλοποίηση έργων), και ταχεία χρηματοδότηση δραστηριοτήτων (όταν πλησιάζει η ημερομηνία λήξης για τη χρήση της) μπορούν να προκαλέσουν δυσπιστία έναντι του εν λόγω μέσου.

6.5.

Άλλα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την ορθή χρήση της CLLD είναι η γραφειοκρατία και οι υπερβολικοί διοικητικοί φραγμοί, η καθυστερημένη εξόφληση πληρωμών, η προχρηματοδότηση των έργων από ίδιους πόρους των τελικών δικαιούχων ή από δάνεια που πρέπει να συνάψουν και να επωμιστούν οι ίδιοι τους τόκους. Από την άποψη αυτή, είναι δυνατόν να εξεταστούν πρότυπα συμμετοχικής χρηματοδότησης, δημόσιας-ιδιωτικής χρηματοδότησης και οργανωμένη συμμετοχή του τραπεζικού τομέα, με κρατική εγγύηση.

6.6.

Συχνά, τα κράτη μέλη εισάγουν, πέρα από τις ρυθμίσεις που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρόσθετες διατάξεις που συνάδουν με την εθνική γραφειοκρατία τους, οι οποίες περιπλέκουν σε μεγάλο βαθμό τη χρήση των επιδοτήσεων και αποθαρρύνουν τους αιτούντες, λόγω της πολυπλοκότητας και των πιθανών επιπτώσεών τους. Επίσης, ορισμένες εθνικές αρχές προσπαθούν να μειώνουν στο ελάχιστο το κόστος αναζωογόνησης μιας περιοχής και λειτουργίας των μικρών τοπικών ομάδων δράσης. Ωστόσο, αυτή η τακτική ενδέχεται να οδηγήσει σε συνολική δυσλειτουργία του συστήματος.

6.7.

Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση για την κατάρτιση των εκπαιδευτών: είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η κατάρτιση των εθνικών και περιφερειακών παραγόντων στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας βάσει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, περί καθορισμού γενικών διατάξεων. Παρομοίως, θα πρέπει να θεσπιστούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη σύσταση και την αποτελεσματική λειτουργία των δικτύων σε περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, αφού η δικτύωση προσφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία.

6.8.

Θα ήταν σκόπιμο να συγκεντρωθούν παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών από διάφορα κράτη μέλη και να συμπεριληφθούν στη μελέτη που αναφέρεται στο σημείο 1.10 ανωτέρω.