1.           Εισαγωγη

Από το 2009, η Επιτροπή είχε συστήσει, στα ετήσια έγγραφα στρατηγικής για τη διεύρυνση, με βάση τις αναλύσεις των συνοδευτικών εκθέσεων προόδου, να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.  Η παρούσα έκθεση καταρτίστηκε μετά από σχετικό αίτημα που διατυπώθηκε στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2012, στα οποία αναφέρετονται τα εξής:

«Εν όψει ενδεχόμενης απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Συμβούλιο θα εξετάσει - επί τη βάσει έκθεσης που θα παρουσιάσει η Επιτροπή το πρώτο εξάμηνο του 2013 - την πρόοδο προς την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, εντός του πλαισίου του ενταξιακού διαλόγου υψηλού επιπέδου, καθώς και τα μέτρα που ελήφθησαν για την προαγωγή των σχέσεων καλής γειτονίας και την επίτευξη συμπεφωνημένης και αμοιβαίως αποδεκτής λύσης στο ζήτημα του ονόματος υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.»

Η παρούσα έκθεση, που καλύπτει έξι μήνες από την πλέον πρόσφατη έκθεση προόδου, χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αξιολογείται η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του  ενταξιακού διαλόγου υψηλού επιπέδου (ΕΔΥΕ) ο οποίος θεσπίστηκε από την Επιτροπή τον Μάρτιο του 2012 και εξετάζεται η πρόσθετη πρόοδος που επιτεύχθηκε στους διάφορους τομείς της ατζέντας του ΕΔΥΕ. 

Στο δεύτερο μέρος της παρούσας έκθεσης αξιολογούνται τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προώθηση σχέσεων καλής γειτονίας με όλες τις γειτονικές χώρες, με ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις με γειτονικές χώρες που είναι μέλη της ΕΕ.

Η παρούσα έκθεση στηρίζεται σε πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν από την Επιτροπή, καθώς και σε στοιχεία που υποβλήθηκαν από τη χώρα και γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ. 

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση ξέσπασε πολιτική κρίση λόγω των γεγονότων που σημειώθηκαν στο κοινοβούλιο, στις 24 Δεκεμβρίου 2012, μετά την έγκριση του ετήσιου προϋπολογισμού του 2013 κάτω από αμφιλεγόμενες περιστάσεις.  Η βίαιη απομάκρυνση βουλευτών της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων από το κοινοβούλιο από προσωπικό ασφαλείας είχε ως αποτέλεσμα την αποχή του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης από τις εργασίες του κοινοβουλίου το οποίο απειλούσε με παραίτηση των βουλευτών του, καθώς και με αποχή από τις δημοτικές εκλογές. Το δίμηνο πολιτικό αδιέξοδο που ακολούθησε επηρέασε τη λειτουργία του κοινοβουλίου, το οποίο συνέχισε να λειτουργεί χωρίς την παρουσία αντιπολίτευσης, και την οργάνωση των δημοτικών εκλογών.  Τα μέρη ξεπέρασαν το αδιέξοδο με συμφωνία που συνήψαν την 1η Μαρτίου η οποία επέτρεψε την αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας του κοινοβουλίου και τη διενέργεια δημοτικών εκλογών, καθώς και την ανάληψη δεσμεύσεων όσον αφορά στρατηγικές προτεραιότητες και μεταρρυθμίσεις.  Επιπλέον, βάσει της συμφωνίας της 1ης Μαρτίου, απαιτείται μνημόνιο συμφωνίας στο οποίο θα επιβεβαιώνεται η διακομματική συναίνεση και η ανάληψη δέσμευσης όσον αφορά τον στρατηγικό στόχο της ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης, καθώς και η σύσταση εξεταστικής επιτροπής.

Η παρούσα έκθεση αναφέρεται στα αποτελέσματα του πολιτικού αδιεξόδου και στο περιεχόμενο της συμφωνίας της 1ης Μαρτίου, στον βαθμό που επηρέασαν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με τον ΕΔΥΕ ή τις σχέσεις καλής γειτονίας.  Στην έκθεση προόδου του Οκτωβρίου 2013 θα αξιολογηθεί, στη συνήθη εκτίμηση της λειτουργίας των θεσμών, η συνολική υλοποίηση των δεσμεύσεων που προβλέπονται στη συμφωνία της 1ης Μαρτίου και το έργο της εξεταστικής επιτροπής όσον αφορά τα γεγονότα της  24ης Δεκεμβρίου 2012 και, εφόσον απαιτείται, θα υποδειχθεί η συνέχεια που θα πρέπει να δοθεί.

2.           Υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στο πλαισιο του ενταξιακου διαλογου υψηλου επιπεδου (ΕΔΥΕ)

Μέχρι στιγμής πραγματοποιήθηκαν τέσσερις συσκέψεις υψηλού επιπέδου στο πλαίσιο του ΕΔΥΕ: τον Μάρτιο, τον Μάιο και τον Σεπτέμβριο του 2012 και τον Απρίλιο του 2013. Πραγματοποιήθηκαν επίσης πολλές τεχνικές συσκέψεις μεταξύ της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξη των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του ΕΔΥΕ. Χάρη στη διαδικασία αυτή δόθηκε νέα έμφαση και ώθηση στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της χώρας και στις σχέσεις της με την ΕΕ.   

Δεδομένου ότι στα τέλη του 2012 θεσπίστηκαν αρκετοί καίριας σημασίας νόμοι, στρατηγικές και σχέδια δράσης που συνδέονται με τον ΕΔΥΕ, το 2013 δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί. Συνεχίστηκε η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, παρά την πολιτική κρίση που επηρεάζει τις εργασίες του κοινοβουλίου. Μεταξύ των αλλαγών που έγιναν στο πλαίσιο του ανασχηματισμού της κυβέρνησης ήταν και το χαρτοφυλάκιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, λόγω της παραίτησης του πολιτικού που είχε αναλάβει το χαρτοφυλάκιο προκειμένου να συμμετάσχει στις δημοτικές εκλογές.

Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, η χώρα ανέλαβε δράση σε σχεδόν όλους τους τομείς που συνδέονταν με τους στόχους που τέθηκαν στο πλαίσιο του διαλόγου. Σε ορισμένους τομείς οι στόχοι ολοκληρώθηκαν, παραδείγματος χάρη όσον αφορά την αποποινικοποίηση της δυσφήμισης, τη θέσπιση συστηματικής επαλήθευσης των δηλώσεων ενδιαφέροντος και τη βελτίωση της νομοθεσίας όσον αφορά την παρακολούθηση των τηλεπικοινωνιών. Για το 2013, ιδιαίτερη έμφαση παρέχεται στην υλοποίηση των υπόλοιπων στόχων.

Η αξιολόγηση είναι διαρθρωμένη σύμφωνα με τους τομείς που προβλέπονται στην ατζέντα του ΕΔΥΕ και παρουσιάζεται η πρόοδος που σημειώνεται σε συγκεκριμένους στόχους που θεσπίστηκαν κατά την εκκίνηση του ΕΔΥΕ.

Ελευθερία έκφρασης και μέσα  ενημέρωσης

Τον Νοέμβριο του 2012, υιοθετήθηκαν αλλαγές του ποινικού κώδικα, με τις οποίες αποποινικοποιείται η δυσφήμιση και η εξύβριση. Θεσπίστηκε επίσης νέος νόμος για την αστική ευθύνη αναφορικά με την εξύβριση και τη δυσφήμιση, στον οποίο καθορίζονται μεταξύ άλλων τα ανώτατα επίπεδα των αποζημιώσεων που μπορούν να εκδικαστούν από αστικά δικαστήρια σε περιπτώσεις δυσφήμισης. Οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις ήταν σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Διευκολύνθηκαν χάρη στις συζητήσεις μεταξύ της κυβέρνησης και της ένωσης δημοσιογράφων, στο πλαίσιο της στρογγυλής τράπεζας για τα μέσα ενημέρωσης και της σχετικής ομάδας εργασίας που συγκροτήθηκε το 2011, ενώ λήφθηκαν επίσης υπόψη οι διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μέχρι τα τέλη του 2012, άνω των 200 δικαστών, δικηγόρων, δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών του κλάδου έλαβαν μέρος σε κατάρτιση για την ελευθερία της έκφρασης και το 2013 εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης, που συμπεριλαμβάνει όλους τους δικαστές που ασχολούνται με υποθέσεις δυσφήμισης και εστιάζεται στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ»). Μέχρι στιγμής, έλαβαν μέρος 45 δικαστές και 7 δικαστικοί υπάλληλοι. Μέχρι τα τέλη του 2012, μεταφράστηκαν και αναρτήθηκαν στους δικτυακούς τόπους του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της Σχολής  Δικαστών και Εισαγγελέων πάνω από 70 σημαντικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που συνδέονται με το άρθρο 10, με στόχο να χρησιμεύσουν ως εργαλείο εκμάθησης για τους επαγγελματίες του κλάδου. Θα απαιτηθούν σημαντικές προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι τα δικαστήρια θα εφαρμόζουν τη νέα νομοθεσία σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΣΔΑ.

Οι εργασίες της στρογγυλής τράπεζας για τα μέσα ενημέρωσης διεκόπησαν λόγω των γεγονότων της 24ης Δεκεμβρίου, που οδήγησαν σε ρήξη των σχέσεων μεταξύ της κυβέρνησης και της ένωσης δημοσιογράφων (AJM). Η AJM κατέθεσε προσφυγή ενώπιον του συνταγματικού δικαστηρίου αναφορικά με την απομάκρυνση του Τύπου από τη βουλή την ημέρα εκείνη και δέχθηκε να συνεχιστεί ο διάλογος με την κυβέρνηση με βάση τα πορίσματα της εξεταστικής επιτροπής. Δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί η δέσμευση που προβλέπεται στη συμφωνία της 1ης Μαρτίου, σύμφωνα με την οποία θα αρχίσει και πάλι ο διάλογος με τους δημοσιογράφους. Θα πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη για να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των υπολοίπων θεμάτων που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα της ομάδας εργασίας για τα μέσα ενημέρωσης (όπως η βελτίωση της λειτουργίας του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού σταθμού, η αναβάθμιση των επαγγελματικών και ηθικών προτύπων των δημοσιογράφων και η ανάπτυξη ενός συστήματος αυτορρύθμισης).

Το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο βελτίωσε τις επιδόσεις του όσον αφορά την παράνομη συγκέντρωση ιδιοκτησίας και τη σύγκρουση συμφερόντων. Επίσης θέσπισε νέες κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση του πλουραλισμού και του ανταγωνισμού στην αγορά μέσων ενημέρωσης και τη μη επιλεκτική επιβολή κυρώσεων, καθώς και νέα ραδιοτηλεοπτική στρατηγική για την περίοδο 2012-17. Συνεχίζονται οι προσπάθειες για την εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την οδηγία υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η διαδικασία θέσπισης της νομοθεσίας που συνδέεται με τα μέσα ενημέρωσης και την ελευθερία έκφρασης να μην αποκλείει φορείς της αγοράς και να συμμετέχουν σε αυτήν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Δεν σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά την αύξηση της διαφάνειας της κρατικής διαφήμισης, που αποτελεί επίσης μέρος του προγράμματος εργασίας της ομάδας εργασίας για τα μέσα ενημέρωσης. 

Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες όσον αφορά την αυτολογοκρισία, τα ανεπαρκή δικαιώματα των δημοσιογράφων και την πρόσβαση του κοινού σε αντικειμενικές ανταποκρίσεις όσον αφορά την επικαιρότητα. Επιπλέον, στη διάρκεια των δημοτικών εκλογών του Μαρτίου, οι παρατηρητές διαπίστωσαν έλλειψη ισορροπίας στις ανταποκρίσεις των δημόσιων και τους ιδιωτικών σταθμών (βλ. επίσης κατωτέρω όσον αφορά την εκλογική μεταρρύθμιση).

Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος, τα δικαστήρια όλων των βαθμίδων κατέγραψαν θετικό ποσοστό διεκπεραίωσης υποθέσεων το 2012, πράγμα που σημαίνει ότι στην πλειοψηφία τους ήταν σε θέση να εκδικάσουν όλες υποθέσεις που τους ανατέθηκαν ή και περισσότερες. Τον Δεκέμβριο, καλύφθηκαν 9 περαιτέρω κενές θέσεις δικαστών στο ανώτατο δικαστήριο και το διοικητικό δικαστήριο, πράγμα που βελτίωσε την ικανότητα των δικαστηρίων αυτών για την εκδίκαση των υποθέσεών τους. Ωστόσο, εξακολουθεί να μην υπάρχει μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα εξασφαλίζει την ορθή κατανομή των ανθρώπινων πόρων εντός του δικαστικού συστήματος. Θα πρέπει να βελτιωθεί η δυνατότητα συγκέντρωσης αξιόπιστων στοιχείων για τη συνολική διάρκεια των διαδικασιών ενώπιον των δικαστηρίων, περιλαμβανομένης της εκτέλεσης των αποφάσεων, και ιδίως για τον αριθμό των παλαιών υποθέσεων. Για τον σκοπό αυτόν, δοκιμάζεται και αναμένεται να είναι έτοιμο για λειτουργία τον Ιούνιο του 2013, νέο λογισμικό για δικαστικές στατιστικές, ώστε να συμπληρωθεί το ήδη υπάρχον αυτόματο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων. Δεδομένου ότι αυτό δεν θα περιλαμβάνει τα καθήκοντα των οργάνων επιβολής της νομοθεσίας (δικαστικοί επιμελητές), θα πρέπει να θεσπιστεί συμπληρωματικό σύστημα παρακολούθησης. Στα τέλη του 2012 διορίστηκαν άλλοι 6 δικαστικοί επιμελητές, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός τους να ανέρχεται σε 97. Ενισχύθηκε το δυναμικό της βασικής γενικής εισαγγελίας για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς με την πρόσληψη τριών εισαγγελέων, με αποτέλεσμα την πλήρωση και των 13 θέσεων που είχαν προβλεφθεί. Εξασφαλίστηκαν δημοσιονομικά κονδύλια για τον διορισμό περαιτέρω 7 εισαγγελέων και 16 βοηθών, για να ληφθούν υπόψη οι ευθύνες βάσει του νέου νόμου ποινικής δικονομίας. Ωστόσο, η εισαγγελική υπηρεσία ως σύνολο δεν διαθέτει κατάλληλο εξοπλισμό πληροφορικής και σύνδεση με εξυπηρετητή.

Όσον αφορά την ποιότητα και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, από τον Ιανουάριο του 2013 όλοι οι νεοδιοριζόμενοι πρωτοδίκες θα πρέπει να είναι απόφοιτοι Σχολής Δικαστών και Εισαγγελέων, μετά την έναρξη ισχύος των τροποποιήσεων του νόμου για τα δικαστήρια, ενισχύοντας την αρχή του επαγγελματισμού και της πρόσληψης βάσει προσόντων. Μέχρι στιγμής, 61 εκ των 80 υποψηφίων που έχουν αποφοιτήσει από τη Σχολή Δικαστών και Εισαγγελέων από τον Ιανουάριο του 2009 προσλήφθηκαν ως δικαστές και εισαγγελείς, ενώ 19 πρόκειται να διοριστούν στις πρώτες τους θέσεις. Η προβλεπόμενη εισαγωγή 29 νέων σπουδαστών στη σχολή, που καλύπτει τόσο το ακαδημαϊκό έτος 2011/12 όσο και 2012/13, θα καθυστερήσει κατά ένα σχεδόν έτος μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2013 λόγω του μικρού αριθμού των υποψηφίων. Λήφθηκαν μέτρα για την προσέλκυση υποψηφίων, όπως επανειλημμένες προσκλήσεις υποβολής αιτήσεων, μέτρα για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, διαφημιστικές εκστρατείες, οργάνωση προπαρασκευαστικών μαθημάτων, καθώς και αλλαγές νομοθετικού περιεχομένου για την αύξηση της μηνιαίας υποτροφίας των υποψηφίων. Η ισχύουσα νομοθεσία που διέπει την πειθαρχική δίωξη και την απόλυση των δικαστών θα πρέπει να γίνει σαφέστερη και πιο προβλέψιμη και θα πρέπει να εξασφαλιστεί η αναλογική εφαρμογή της από το δικαστικό συμβούλιο.

Όσον αφορά την πρόληψη της διαφθοράς, μετά την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου το 2012 για την συστηματική επαλήθευση των δηλώσεων περί συμφερόντων από την κρατική επιτροπή που είναι αρμόδια για την πρόληψη της διαφθοράς, επαληθεύθηκαν 483 δηλώσεις που υποβλήθηκαν από βουλευτές, υπουργούς, υφυπουργούς και υπαλλήλους που εξελέγησαν ή διορίστηκαν από τη βουλή. Εντοπίστηκαν και αντιμετωπίστηκαν διάφορες περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επαλήθευσης, διαπιστώθηκε ότι 123 υπάλληλοι δεν είχαν υποβάλει δηλώσεις και σε 26 περιπτώσεις κινήθηκαν διαδικασίες για πλημμέλημα στις αρχές του 2013. Τον Νοέμβριο του 2012 εγκρίθηκαν τροποποιήσεις του νόμου για τη χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων με σκοπό την ενίσχυση του συστήματος εποπτείας, αλλά θα πρέπει να διαπιστωθούν στην πράξη τα αποτελέσματα της βελτιωμένης εφαρμογής. Επί του παρόντος γίνεται μια πλήρης απογραφή όλων των ερευνών, κατηγοριών, καταδικαστικών αποφάσεων και ποινών, περιλαμβανομένων υποθέσεων διαφθοράς σε υψηλά επίπεδα της διοίκησης, και συγκεντρώνονται αριθμητικά στοιχεία σχετικά με όλες τις κυρώσεις για πλημμελήματα, φορολογικές κυρώσεις και διοικητικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν τα πρόσφατα χρόνια. Στη διαδικασία αυτή εμπλέκονται πολυάριθμοι φορείς, περιλαμβανομένης της αστυνομίας, της υπηρεσίας δίωξης οικονομικών εγκλημάτων, της τελωνειακής διοίκησης, της υπηρεσίας δημοσίων εσόδων, εισαγγελιών και δικαστηρίων, καθώς και της κρατικής επιτροπής για την πρόληψη της διαφθοράς. Θα πρέπει να συνεχιστεί η λήψη μέτρων για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών και της ροής των πληροφοριών προκειμένου να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τυχόν αδυναμίες της προσπάθειας καταπολέμησης της διαφθοράς.

Διακοινοτικός διάλογος

Με την κυβέρνηση συνασπισμού, ο διάλογος εξακολούθησε σε όλα τα επίπεδα, και δεν επηρεάστηκε από την πολιτική κρίση η οποία δεν είχε εθνοτικά στοιχεία. 

Αναφέρθηκαν ορισμένα διεθνοτικά επεισόδια κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Υπήρξαν ορισμένες διαμαρτυρίες για τον διορισμό, μετά από τον προεκλογικό κυβερνητικό ανασχηματισμό, ενός πρώην μέλους του εθνικού απελευθερωτικού στρατού ως υπουργού άμυνας. Οι αρχές και οι επικεφαλής των κοινοτήτων έλαβαν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για να αποφευχθεί η κλιμάκωση των επεισοδίων. Στα προκαταρκτικά πορίσματα που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του πρώτου γύρου των δημοτικών εκλογών, στις 24 Μαρτίου, από το Γραφείο των Δημοκρατικών Θεσμών και των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΓΔΘΑΔ) του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), σημειώνεται ότι εθνοτικές διακηρύξεις διασπαστικού χαρακτήρα οδήγησαν σε όξυνση των εντάσεων σε ορισμένες κοινότητες.

Η Γραμματεία για την Εφαρμογή της Συμφωνίας Πλαισίου της Οχρίδας (SIOFA) δρομολόγησε ανασκόπηση της εφαρμογής της Συμφωνίας Πλαισίου της Οχρίδας (OFA), η οποία αποτέλεσε το πλαίσιο για τις ενδοεθνοτικές σχέσεις από το 2001. Η ανασκόπηση αυτή διεξάγεται σε τέσσερις φάσεις και στη συνέχεια θα καταλήξει σε συστάσεις πολιτικής. Η πρώτη φάση της ανασκόπησης δημοσιεύτηκε στις 11 Απριλίου, ενώ η δεύτερη φάση είναι σε εξέλιξη. Διατέθηκε κρατική χρηματοδότηση ύψους 100.000 ευρώ. Ο συντονισμός μεταξύ της SIOFA και των άλλων σχετικών οργανισμών, όπως ο Οργανισμός για την Προστασία των Μειονοτήτων, και η κατανομή της επιχορήγησης από τη SIOFA θα πρέπει να βελτιωθούν.

Τον Δεκέμβριο του 2012, μετά από σύσκεψη μεταξύ των ηγετών του VMRO-DPMNE και του DUI, τα δύο κόμματα εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση στην οποία τονίζουν ότι οι διεθνοτικές προκλήσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αμοιβαίο σεβασμό και ανοχή. 

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, πραγματοποιήθηκε η δεύτερη κατά σειρά σύσκεψη εργασίας για την ανασκόπηση της εφαρμογής του σχεδίου δράσης της κυβέρνησης, ως αποτέλεσμα των συμπερασμάτων του σεμιναρίου για τους Ρομά που έγινε το 2011.  Μέχρι στιγμής άνοιξαν 11 κέντρα πληροφοριών Ρομά τα οποία παρέχουν συνδρομή για την πρόσβαση σε κοινωνικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Συνεχίστηκε η εφαρμογή σχεδίων για την ένταξη των παιδιών Ρομά σε προσχολική και δευτεροβάθμια σχολική εκπαίδευση, περιλαμβανομένων υποτροφιών και καθοδήγησης. Τα πρόσφατα μέτρα για τον εντοπισμό και την παροχή συνδρομής σε πρόσωπα χωρίς έγγραφα ταυτότητας εμφάνισαν κάποια αποτελέσματα, αλλά απαιτούνται πιο συστηματικά μέτρα. Ενώ υπήρξε αύξηση  στον προϋπολογισμό που διατίθεται το 2013 για τη στρατηγική κοινωνικής ένταξης των Ρομά, οι πόροι διατίθενται μάλλον για επενδύσεις κεφαλαίου παρά για την υγεία, τον πολιτισμό ή την κοινωνική πρόνοια και ο ρυθμός εφαρμογής είναι αργός.

Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης

Τον Οκτώβριο του 2012, η κυβέρνηση επικαιροποίησε τη στρατηγική της για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης ώστε να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις στον τομέα αυτό μετά τη θέσπιση της στρατηγικής το 2010. Συνεχίστηκαν οι προπαρασκευαστικές εργασίες για την προώθηση του νομοθετικού πλαισίου για τις δημόσιες υπηρεσίες και τις γενικές διοικητικές διαδικασίες. Η σύνταξη των αντίστοιχων νόμων έχει προχωρήσει μέσω διαβούλευσης με εμπειρογνώμονες της ΕΕ.

Έχει ετοιμαστεί νέα νομοθετική προσέγγιση για να ενοποιηθούν οι θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τόσο τη δημόσια διοίκηση όσο και την απασχόληση στο δημόσιο, όπως η διαφάνεια στις προσλήψεις και τα δημόσια μητρώα για την απασχόληση, η αρχή της αξιοκρατίας και οι στόχοι της δίκαιης εκπροσώπησης. Δρομολογήθηκε η επανεξέταση των γενικών αρχών που διέπουν τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης σε συγκεκριμένους τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση και ξεκίνησε η σύνταξη ειδικών τομεακών νόμων, συμπεριλαμβανομένου του νόμου περί διοικητικών υπαλλήλων. Τον Νοέμβριο του 2012, συστάθηκε ομάδα εργασίας για τον τελευταίο αυτό νόμο με ευρεία εκπροσώπηση των ενδιαφερόμενων φορέων. Σε έγγραφο πολιτικής που εγκρίθηκε τον Μάρτιο περιγράφονται τα κύρια στοιχεία του νέου νόμου όσον αφορά π.χ. τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, τις διαδικασίες αξιολόγησης και απόλυσης, την κατάρτιση και την κινητικότητα. Τον Νοέμβριο του 2012, διοργανώθηκε από τον ΟΑΣΕ και τον ΟΟΣΑ / SIGMA διάσκεψη στην Οχρίδα για τη δίκαιη εκπροσώπηση.

Μετά από δημόσια διαβούλευση, τον Δεκέμβριο του 2012, η κυβέρνηση εξέδωσε τον Ιανουάριο του 2013 έγγραφο πολιτικής που καθορίζει τους κύριους στόχους του νέου νόμου για τη γενική διοικητική διαδικασία. Η κυβέρνηση ανέθεσε στην ομάδα εργασίας την επεξεργασία του σχεδίου νόμου μέχρι τα τέλη του 2013.

Όσον αφορά την αποκέντρωση και την περιφερειακή πολιτική, η κυβέρνηση εξέδωσε, τον Μάρτιο του 2013, μετά από εξέταση, μεθοδολογία για την παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος και του σχεδίου δράσης για την αποκέντρωση. Η χρηματοδότηση των σχεδίων κεφαλαιουχικών επενδύσεων στις περιφέρειες διατηρήθηκε. Ωστόσο, η πλήρης εφαρμογή του νόμου του 2008 και της στρατηγικής για την περιφερειακή ανάπτυξη 2009-2019 εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, ιδίως η απαίτηση να διατίθενται επαρκείς πόροι σε δραστηριότητες περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης μέσω των οργανισμών περιφερειακής ανάπτυξης. Απαιτείται η οικονομική βιωσιμότητα των δήμων για να εξασφαλιστεί η άσκηση όλων των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάστηκαν/αποκεντρώθηκαν.

Εκλογική μεταρρύθμιση

Τον Νοέμβριο του 2012, εγκρίθηκαν τροποποιήσεις του εκλογικού κώδικα και του νόμου για την χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένες από τις συστάσεις του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ODIHR) του ΟΑΣΕ, της Επιτροπής της Βενετίας και της GRECO (ομάδα κρατών κατά της διαφθοράς). Οι τροποποιήσεις κάλυψαν τομείς όπως ο διαχωρισμός μεταξύ κόμματος και κράτους και η αυξημένη διαφάνεια των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών. Ορισμένες από τις συστάσεις δεν λήφθηκαν υπόψη, ιδίως εκείνες που αφορούν τις διαφορές στα κατώτατα όρια ιδιωτικών και εταιρικών συνεισφορών στις προεκλογικές εκστρατείες, τις προθεσμίες για τον έλεγχο των ενδιάμεσων εκθέσεων χρηματοδότησης των εκστρατειών, την κατανομή των εντολών για εκτός χώρας ψηφοφόρους, καθώς και τον έλεγχο των εκλογικών καταλόγων. Η συμφωνία που συνήφθη την 1η Μαρτίου περιλαμβάνει δέσμευση για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών μετά τις δημοτικές εκλογές. Ως μέρος της εν λόγω συμφωνίας, ο εκλογικός κώδικας τροποποιήθηκε επίσης κατά τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπρόθεσμη υποβολή των καταλόγων υποψηφίων από το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης που είχε προηγουμένως απειλήσει να απόσχει από τις εκλογές. Πριν από τις δημοτικές εκλογές, βελτιώθηκε η ακρίβεια των εκλογικών καταλόγων κυρίως πραγματοποιώντας ελέγχους των ατόμων με ή χωρίς βιομετρικά διαβατήρια ή δελτία ταυτότητας. Όλα τα μεγάλα κόμματα υποστήριξαν την αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να παρέχεται μόνο στους πολίτες με έγκυρα βιομετρικά έγγραφα η δυνατότητα να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου. Πραγματοποιήθηκαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των κατόχων βιομετρικών εγγράφων και να ενημερωθούν οι ψηφοφόροι για τη δυνατότητα να συμβουλεύονται τον διαθέσιμο στο κοινό εκλογικό κατάλογο, δυνατότητα που αξιοποίησαν 42.747 πολίτες, αριθμός σημαντικά υψηλότερος από ό,τι κατά τις προηγούμενες εκλογές το 2011. Την ημέρα των εκλογών, ωστόσο, η ευρέως προβληθείσα νέα απαίτηση να διαθέτουν οι πολίτες βιομετρικά στοιχεία αναγνώρισης για να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου οδήγησε σε ορισμένες καταγγελίες. Ο εκκρεμής ακόμη έλεγχος των εκλογικών καταλόγων, τον οποίο συνέστησε το ODIHR/ΟΑΣΕ και ο οποίος αποτελεί μέρος της συμφωνίας της 1ης Μαρτίου, αναμένεται να ολοκληρωθεί μετά τις δημοτικές εκλογές.

Στα προκαταρκτικά πορίσματα του ODIHR/ΟΑΣΕ για τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές αναφέρεται ότι ήταν καλά οργανωμένες και ότι, σε γενικές γραμμές, η εκλογική διοίκηση σε όλα τα επίπεδα λειτούργησε αποτελεσματικά και τηρήθηκαν όλες οι εκλογικές προθεσμίες σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο. Οι υποψήφιοι είχαν τη δυνατότητα να διεξαγάγουν ελεύθερα την προεκλογική τους εκστρατεία η οποία χαρακτηρίστηκε από ενεργό συμμετοχή. Υποψήφιοι δήμαρχοι σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες υπέγραψαν κώδικα δεοντολογίας για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Η ημέρα των εκλογών κύλισε ήρεμα και η ψηφοφορία ήταν καλά οργανωμένη στην πλειοψηφία των εκλογικών τμημάτων. Οι ψηφοφόροι είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν ελεύθερα την επιλογή τους σε ήρεμη ατμόσφαιρα. Το ποσοστό προσέλευσης ήταν υψηλό.

ODIHR/ΟΑΣΕ ανέφερε ωστόσο ότι καθ 'όλη την προεκλογική εκστρατεία συνεχίστηκαν οι κατηγορίες για εκφοβισμό των ψηφοφόρων και παράνομη χρήση κρατικών πόρων, καθώς και ότι δεν ήταν σαφής ο διαχωρισμός μεταξύ κράτους και πολιτικού κόμματος. Τα μέσα ενημέρωσης κάλυψαν εκτενώς την προεκλογική εκστρατεία, αλλά αρκετοί ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου, δεν παρείχαν ισορροπημένη κάλυψη της εκστρατείας. Ενώ υπήρχε ενισχυμένη εμπιστοσύνη για την ακρίβεια των εκλογικών καταλόγων, οι διαδικασίες κατάρτισης και τήρησης των καταλόγων μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω.

Ενίσχυση της οικονομίας της αγοράς

Ο οργανικός νόμος για τον προϋπολογισμό τροποποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2012 με σκοπό να ενισχυθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός των δημόσιων δαπανών. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να βελτιωθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός και να εισαχθεί πολυετής δημοσιονομικός προγραμματισμός. Η στρατηγική σημασία των βασικών τομέων της μεταρρύθμισης δεν αντανακλάται επαρκώς στον ετήσιο σχεδιασμό του προϋπολογισμού και απαιτούνται λεπτομερείς πληροφορίες για την εκτέλεση και την κατανομή των πόρων χρηματοδότησης στο πλαίσιο των μέτρων πολιτικής.

Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου του 2013, η κυβέρνηση είχε προβεί σε εκκαθάριση εκκρεμών υποχρεώσεων πληρωμών (επιστροφές ΦΠΑ και πληρωμές για αγαθά και υπηρεσίες) ύψους 92 εκατομμυρίων ευρώ. Προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια, ο προγραμματισμός και η διαχείριση του προϋπολογισμού, η κυβέρνηση τροποποίησε το εγχειρίδιο για ταμειακά θέματα που εισάγει την υποχρεωτική καταγραφή των πολυετών υποχρεώσεων πληρωμών για τις δημοσιονομικές οντότητες από το 2014 και εξής.

Στα μέσα Οκτωβρίου 2012, η κυβέρνηση εξέδωσε σχέδιο δράσης για την απασχόληση των νέων που καλύπτει την περίοδο 2012-2015, το οποίο αναμένεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος του υψηλού επιπέδου ανεργίας των νέων με την προώθηση περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας για νέους. Το σχέδιο περιλαμβάνει τόσο διαρθρωτικά όσο και ενεργητικά μέτρα.

Τον Δεκέμβριο του 2012, εγκρίθηκαν τροποποιήσεις των σχετικών με την αγορά εργασίας νόμων με στόχο τη βελτίωση των στατιστικών της αγοράς εργασίας και τον καλύτερο προσδιορισμό του πραγματικού αριθμού των ανέργων. Η εφαρμογή των εν εξελίξει ενεργητικών μέτρων στην αγορά εργασίας συνεχίζεται, αλλά με περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Τον Δεκέμβριο του 2012, η κυβέρνηση ενέκρινε το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης 2013 για ενεργητικά προγράμματα και μέτρα για την απασχόληση. Οι χρηματοδοτήσεις για ενεργητικά προγράμματα στην αγορά εργασίας παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα

Τον Δεκέμβριο του 2012, το κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογίες του δικαίου των εταιρειών, με στόχο τη βελτίωση της εξόδου από την αγορά, διευκολύνοντας τη διαγραφή από το εμπορικό μητρώο. Η διαγραφή των επί μακρόν αδρανών εταιρειών από το εμπορικό μητρώο έχει ξεκινήσει.

Η εναρμόνιση της τομεακής νομοθεσίας με τον νόμο για τις συμβάσεις παραχώρησης και τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα έχει προχωρήσει. Από 16 νόμους που χρειάζονται εναρμόνιση, 12 έχουν εγκριθεί και 4 βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας. Η ομαλή εφαρμογή της νέας αυτής σειράς νόμων θα απαιτήσει την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας του Υπουργείου Οικονομίας και τη βελτίωση του συντονισμού με άλλες αρμόδιες αρχές.

Το κοινοβούλιο και η κυβέρνηση εξέτασαν την ετήσια έκθεση για το 2011 του κρατικού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πρέπει ακόμη να τεθούν σε εφαρμογή διαδικασίες για να εξασφαλιστεί η παρακολούθηση των μηχανισμών για το κοινοβούλιο. Η πρόσφατα θεσπισθείσα πρακτική σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση παρακολουθεί τακτικά πώς λαμβάνονται υπόψη οι συστάσεις του κρατικού Ελεγκτικού Συνεδρίου από τους χρήστες του προϋπολογισμού πρέπει να θεσμοποιηθεί και να δοθεί κυρίως έμφαση στις συστημικές αδυναμίες που επισημαίνονται στις εκθέσεις ελέγχου του κρατικού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της δικαστικής παρακολούθησης των εν λόγω εκθέσεων από την εισαγγελική αρχή.

3.           Μέτρα για την προαγωγή των σχέσεων καλής γειτονίας και την επίτευξη μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης μετά από διαπραγματεύσεις όσον αφορά το θέμα του ονόματος, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ

Περιφερειακή και τομεακή συνεργασία

Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας συμμετέχει ενεργά σε περιφερειακές πρωτοβουλίες και διοργανώνει σχετικές περιφερειακές συναντήσεις. Η χώρα συμμετέχει επίσης, σε διμερές και σε περιφερειακό πλαίσιο στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων· ο τομέας αυτός περιλαμβάνει συνεργασία για τη διαχείριση των συνόρων με την Αλβανία, τη Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο*[1] και τη Βουλγαρία, υφιστάμενα ή σχεδιαζόμενα «κοινά κέντρα επαφής» για αστυνομική και τελωνειακή συνεργασία, τακτικές «μεικτές» περιπολίες στα σύνορα με την Αλβανία, τη Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο και τη Βουλγαρία, καθώς και κοινούς συνοριακούς ελέγχους με τις σερβικές αρχές, συμφωνίες αστυνομικής συνεργασίας με την Κροατία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία και συνεργασία με το Κοσσυφοπέδιο, παράλληλα με τις περιφερειακές δεσμεύσεις. Τον Δεκέμβριο του 2012, τέθηκε σε ισχύ συμφωνία με το Μαυροβούνιο σχετικά με την κυκλοφορία των πολιτών μεταξύ των εδαφών των δύο χωρών η οποία, όπως παρόμοιες συμφωνίες με την Αλβανία και τη Σερβία, επιτρέπει στους πολίτες να εισέρχονται ελεύθερα στο κάθε κράτος μόνο με τη βιομετρική ταυτοποίηση.

Στον τομέα της συνεργασίας σε θέματα άμυνας και ασφάλειας , η χώρα συμμετέχει σε διμερείς και περιφερειακές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, καθώς και στην αποστολή Althea της EUFOR στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Κατά μέσο όρο, η χώρα εξακολουθεί να πραγματοποιεί το 20% των εμπορικών της συναλλαγών με την ΚΕΖΕΣ (Κεντροευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών), ενώ τα δύο τρίτα των συνολικών συναλλαγών διέρχονται από την Ελλάδα (Θεσσαλονίκη). Το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγικό εταίρο της χώρας μετά τη Γερμανία, αλλά οι συναλλαγές μειώθηκαν κατά το τελευταίο έτος, γεγονός που οφείλεται εν μέρει στις μη ανεπτυγμένες υποδομές διασύνδεσης. Οι εμπορικές συναλλαγές με την Αλβανία επηρεάζονται επίσης αρνητικά από τα προβλήματα στις υποδομές, παρόλο που σε συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο πρωθυπουργοί, τον Νοέμβριο του 2012, προβλέπεται το άνοιγμα νέου σημείου διέλευσης των συνόρων. Ομοίως, ενώ οι διασυνοριακές σιδηροδρομικές μεταφορές εμπορευμάτων στον Διάδρομο Χ έχουν περιοριστεί σημαντικά, σε πρόσφατη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό της Σερβίας υπογραμμίστηκε η εμβάθυνση των εμπορικών σχέσεων και της οικονομικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων πιθανών κοινών έργων υποδομών και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον Διάδρομο Χ. Εκτός από τις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες με την Αλβανία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Κροατία, το Μαυροβούνιο, τη Σερβία, την Τουρκία και τη Βουλγαρία, η χώρα εξετάζει το ενδεχόμενο συμφωνίας με το Κοσσυφοπέδιο και έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμφωνία με την Ελλάδα.

Διμερείς σχέσεις

Βουλγαρία

Σε συνέχεια των πορισμάτων της έκθεσης προόδου του Οκτωβρίου 2012, των ανησυχιών που διατυπώθηκαν από τη Βουλγαρία και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2012, που επεσήμαναν

«… τις πρόσφατες υψηλού επιπέδου επαφές μεταξύ της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Βουλγαρίας και προσβλέπει στην μετουσίωσή τους σε συγκεκριμένες δράσεις και αποτελέσματα»

οι χώρες ξεκίνησαν διάλογο για τη βελτίωση των σχέσεών τους. Οι ανταλλαγές σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών οδήγησαν σε πρόταση της Βουλγαρίας, στις 27 Νοεμβρίου, σχετικά με την ενσωμάτωση σειράς μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης στο ευρύτερο πλαίσιο της «Συμφωνίας σχέσεων καλής γειτονίας και συνεργασίας», πέρα από τις κοινές θεματικές ομάδες εργασίας σε βασικούς τομείς ενδιαφέροντος και τη συνεχή δέσμευση και επίδειξη καλής θέλησης για την υλοποίηση των συμπεφωνημένων. Τα στοιχεία της εν λόγω πρότασης, τα οποία βασίζονται στη δήλωση του 1999 μεταξύ των πρωθυπουργών, περιλαμβάνονται επίσης στη μονομερή δήλωση της Βουλγαρίας, εν συνεχεία των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2012.

Η κοινή ομάδα εργασίας που είναι επιφορτισμένη με τη διαπραγμάτευση της νέας συμφωνίας και τη χαρτογράφηση, από επιχειρησιακή άποψη, της μελλοντικής πορείας των διμερών σχέσεων γενικότερα, συνεδρίασε στις 14 Δεκεμβρίου, στις 14-15 Ιανουαρίου, την 1η Φεβρουαρίου και στα τέλη Μαρτίου. Σχέδιο κειμένου της συμφωνίας παρουσιάστηκε επίσημα από τη Βουλγαρία στις αρχές Ιανουαρίου. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις μεταξύ των δύο Υπουργών Εξωτερικών στο περιθώριο διεθνούς διάσκεψης, στις 1-2 Φεβρουαρίου, καθώς και επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Βουλγαρίας στα Σκόπια, στις 16 Φεβρουαρίου. Και οι δύο χώρες αναφέρουν περιορισμένο μόνο αριθμό εκκρεμών ζητημάτων στο κείμενο.

Προς το παρόν, τα υπόλοιπα νέα στοιχεία που αναφέρονται στην επιστολή του υπουργού εξωτερικών της Βουλγαρίας, της 27ης Νοεμβρίου, όπως η σύσταση κοινών θεματικών ομάδων εργασίας σε βασικούς τομείς και η θέσπιση Συμβουλίου Υψηλού Επιπέδου και ετήσιων διακυβερνητικών διασκέψεων, ή οι απαντήσεις σε διάφορες προτάσεις για συγκεκριμένες δράσεις και αποτελέσματα (π.χ. επίσημες επισκέψεις υψηλού επιπέδου, διοικητική συνεργασία και ανταλλαγές, καθιέρωση διαλόγου εμπειρογνωμόνων για ιστορικά ζητήματα, αυξημένη συνεργασία σε τομεακά θέματα και διαπραγμάτευση διαφόρων τομεακών συμφωνιών συνεργασίας), έχουν ανασταλεί εν αναμονή της υπογραφής της συμφωνίας.

Οι υψηλού επιπέδου επαφές με τη Βουλγαρία εντάθηκαν κατά την περίοδο αναφοράς. Κατά τη διάρκεια επίσκεψης στα Σκόπια του Πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, στις 16 Φεβρουαρίου, οι δύο πρωθυπουργοί κατέστησαν σαφή τη δέσμευσή τους να ενισχύσουν τις διμερείς σχέσεις, δήλωσαν ότι οι συναντήσεις υψηλού επιπέδου θα πρέπει να ενταθούν και ότι η προβολή θετικών δημόσιων μηνυμάτων θα συμβάλει στη μείωση των στερεοτύπων και την ενίσχυση της συνεργασίας. Ο Πρόεδρος Ιβάνοφ ανέλαβε ορισμένες πρωτοβουλίες στις οποίες περιλαμβάνονται η επίσκεψη στο Βουλγαρικό Κέντρο Πολιτισμού και Ενημέρωσης και η παρακολούθηση των εκδηλώσεων για τη εθνική εορτή της Βουλγαρίας. Ο αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών παραβρέθηκε σε κοινό εορτασμό της ημέρας μνήμης του Ολοκαυτώματος στη Βουλγαρία στις 13 Μαρτίου 2013.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς και πριν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση της συμφωνίας, πραγματοποιήθηκαν στις 15 Νοεμβρίου στη Σόφια διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο υπουργείων εξωτερικών για θέματα συναφή με την ΕΕ, με βάση το "Μνημόνιο συνεργασίας στον τομέα της ευρωπαϊκής και ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης " του Σεπτεμβρίου 2011. Ένας ακόμη γύρος, καθώς και η συνέχεια του σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο 2012 στα Σκόπια για τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης στην ΕΕ, δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί.

Όσον αφορά τις διασυνοριακές, τομεακές και εμπορικές σχέσεις, οι άμεσες ξένες επενδύσεις παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς είναι καταχωρημένες στη χώρα σχεδόν 800 εταιρείες βουλγαρικών κεφαλαίων. Η ετήσια συνεδρίαση του διμερούς εμπορικού επιμελητηρίου πραγματοποιήθηκε στις 27 Μαρτίου. Οι εισαγωγές από τη Βουλγαρία αυξήθηκαν σε ποσοστό 6% το 2012, ενώ οι εξαγωγές παρέμειναν σταθερές, αλλά, υπολογιζόμενες ως ποσοστό του συνόλου των εξαγωγών, παρουσίασαν ελαφρά μείωση από 9% σε 7%. Τον Δεκέμβριο του 2012, προκηρύχθηκε η τρίτη πρόσκληση υποβολής προσφορών για διασυνοριακά έργα που χρηματοδοτούνται από το ΜΠΒ στους τομείς του περιβάλλοντος, της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνικής συνοχής. Και οι δύο Πρωθυπουργοί έχουν τονίσει την ανάγκη να βελτιωθούν οι οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις υποδομών του Διάδρομου VIII μεταξύ της Σόφιας και των Σκοπίων και να ανοίξει το σημείο διέλευσης των συνόρων Klepalo. Οι δύο χώρες συνεργάζονται στενά σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, και τα στρατεύματά τους έχουν διεξαγάγει κοινές ασκήσεις και τακτικές ανταλλαγές προσωπικού με σκοπό την εκπαίδευση και την ανταλλαγή εμπειριών στον σχεδιασμό, την υλικοτεχνική υποστήριξη και τις πληροφορίες.

Ελλάδα

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2012 είχε αναφερθεί ότι:

«…το Συμβούλιο θα εξετάσει, βάσει έκθεσης που θα υποβάλει η Επιτροπή την άνοιξη 2013, … ενέργειες που θα έχουν γίνει για την προαγωγή των σχέσεων καλής γειτονίας και την επίτευξη μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης μετά από διαπραγματεύσεις όσον αφορά το θέμα του ονόματος, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.»

Στις 3 Οκτωβρίου 2012, ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Αβραμόπουλος έστειλε επιστολή στην οποία πρότεινε την υπογραφή μνημονίου συμφωνίας στην οποία ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Poposki απάντησε στις 5 Νοεμβρίου.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς δόθηκε νέα ώθηση στις επίσημες συνομιλίες που διεξάγονται υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών για το θέμα του ονόματος, υπό την ηγεσία του Προσωπικού Απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Μάθιου Νίμιτς. Η επίσκεψη του κ. Νίμιτς στην Αθήνα και τα Σκόπια, στις αρχές Ιανουαρίου, ακολουθήθηκε από συνομιλίες στη Νέα Υόρκη μεταξύ των διαπραγματευτών στις 29-30 Ιανουαρίου. Οι τελευταίες συνομιλίες πραγματοποιήθηκαν στις 8-9 Απριλίου και κατά τη διάρκειά τους ο Προσωπικός Απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών παρουσίασε νέα πρόταση για την οποία εξέφρασε την ελπίδα ότι «θα προετοιμάσει το έδαφος για σοβαρές συζητήσεις και ενδεχομένως για λύση».

Η συνεργασία σε διάφορους τομείς (οικονομία και εμπόριο, αστυνομική και τελωνειακή συνεργασία, στρατιωτική συνεργασία) είναι καλή σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων και έχει αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα. Πραγματοποιούνται τακτικές διμερείς συναντήσεις και επαφές σε όλα τα επίπεδα, για ευρύ φάσμα θεμάτων. Υπήρξε καλή συνεργασία και σε θέματα ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης συνάντησης μεταξύ ανώτερων αξιωματούχων των Υπουργείων Εξωτερικών στην Αθήνα, τον Ιούνιο του 2012, καθώς και σεμινάριο ΚΠΑΑ στην Αθήνα, στα τέλη Δεκεμβρίου του 2012. Μια ακόμη συνάντηση αξιωματούχων των Υπουργείων Εξωτερικών πραγματοποιήθηκε στα Σκόπια, στις 5 Απριλίου 2013 κατά την οποία συζητήθηκαν η ενίσχυση της διμερούς τομεακής συνεργασίας, η αμοιβαία αξιοποίηση της εμπειρογνωμοσύνης για την ΕΕ μέσω αδελφοποιήσεων ή του Γραφείου Τεχνικής Βοήθειας και Ανταλλαγής Πληροφοριών (TAIEX), και σεμιναρίων π.χ. σχετικά με το περιβάλλον.

Όσον αφορά τις διασυνοριακές, τομεακές και εμπορικές σχέσεις, η οικονομική συνεργασία περιλαμβάνει επαφές μεταξύ των δύο Εμπορικών Επιμελητηρίων με ενδεχόμενη δημιουργία επιχειρηματικού φόρουμ στην Αθήνα. Σε κοινή συνεδρίαση που συνδιοργανώθηκε από το Ελληνικό Γραφείο Συνδέσμου και το Εμπορικό Επιμελητήριο των Σκοπίων, τον Δεκέμβριο του 2012, εξετάστηκαν διάφορα εμπορικά και τελωνειακά θέματα. Υφίσταται στενή συνεργασία στον τομέα των μεταφορών, η οποία περιλαμβάνει και τον Διάδρομο Χ. Υπάρχουν ορισμένες προτάσεις για την κατασκευή επιπλέον σημείων διέλευσης των συνόρων, για τα οποία θα χρειαζόταν περαιτέρω αξιολόγηση της σκοπιμότητας. Ο τουρισμός και λοιπές διαπροσωπικές επαφές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Όσον αφορά το εμπόριο μεταξύ των χωρών, οι εισαγωγές από την Ελλάδα αυξήθηκαν σημαντικά κατά το 2012, καθιστώντας την τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο και την τέταρτη μεγαλύτερη πηγή επενδύσεων (10% του συνόλου των ξένων επενδύσεων). Η εφαρμογή του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτείται από τον ΜΠΒ εξελίσσεται ομαλά. Εξάλλου, αναπτύσσεται στενή συνεργασία σε αστυνομικά και στρατιωτικά θέματα.

Δυτικά Βαλκάνια

Η χώρα διατήρησε εποικοδομητικές διμερείς σχέσεις με άλλες χώρες της διεύρυνσης. Δεν υπάρχουν ανοικτά ζητήματα οριοθέτησης των συνόρων. Κατά την περίοδο αναφοράς, ο πρόεδρος της χώρας επισκέφθηκε το Σεράγεβο στις αρχές Οκτωβρίου και έχει προγραμματιστεί η υπογραφή συμφωνίας με την Κροατία για «Ευρωατλαντική εταιρική σχέση». Οι καλές σχέσεις και η κοινή πρόθεση για ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας υπογραμμίστηκαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του αντιπροέδρου της κυβέρνησης του Μαυροβουνίου, στις 14 Φεβρουαρίου. Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων με την Αλβανία, οι δύο πρωθυπουργοί επιβεβαίωσαν, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στα Τίρανα, στις 23 Νοεμβρίου, τη φιλία των χωρών τους και την κοινή τους προσήλωσή στον στόχο της ένταξης στην ΕΕ, ένα μήνυμα που επαναλήφθηκε από τους δύο προέδρους στις 5 Δεκεμβρίου 2012. Στις εκδηλώσεις για την 100ή επέτειο της ανεξαρτησίας της Αλβανίας που οργανώθηκαν στα Σκόπια, παρέστησαν οι πρωθυπουργοί τόσο της Αλβανίας όσο και του Κοσσυφοπεδίου, ενώ τον Νοέμβριο υπεγράφη συμφωνία με την Αλβανία που προβλέπει το άνοιγμα ενός νέου σημείου διέλευσης των συνόρων. Οι σχέσεις με τη Σερβία αναβαθμίστηκαν περαιτέρω με σειρά επισκέψεων υψηλού επιπέδου που θα κορυφωθούν με κοινή κυβερνητική συνεδρίαση τον Μάιο του 2013. Οι δύο πρωθυπουργοί υπογράμμισαν στα Σκόπια, τον Ιανουάριο του 2013, ότι οι διαφορές απόψεων σχετικά με το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου και την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θα πρέπει να αποτελέσουν εμπόδιο για την περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας. Στις 18 Φεβρουαρίου, οι υπουργοί εξωτερικών υπέγραψαν μια συμφωνία συνεργασίας στο πλαίσιο της διαδικασίας προσχώρησης στην ΕΕ, παρόμοια με τη συμφωνία που έχει υπογράψει η εν λόγω χώρα με την Αλβανία. Με το Κοσσυφοπέδιο, το ευρύ συμβατικό πλαίσιο για τις διμερείς σχέσεις και τη δέσμευση για εμβάθυνση της συνεργασίας περιλαμβάνει τις υπό εξέλιξη εργασίες για την εκούσια επιστροφή των προσφύγων του Κοσσυφοπεδίου που παραμένουν στην εν λόγω χώρα.

4.         Συμπέρασμα

Έχει σημειωθεί πρόοδος στους τομείς που καλύπτει η παρούσα έκθεση, παρά την πολιτική κρίση που ακολούθησε τα γεγονότα της 24ης Δεκεμβρίου 2012. Είναι σημαντικό να εφαρμοστεί άμεσα η πολιτική συμφωνία της 1ης Μαρτίου 2013 χάρη στην οποία ξεπεράστηκε η πολιτική κρίση, ιδίως οι διατάξεις εκείνες που αφορούν τη σύσταση της εξεταστικής επιτροπής. Συνεχίστηκε επίσης η εφαρμογή των σχετικών με την ΕΕ μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του ενταξιακού διαλόγου υψηλού επιπέδου (ΕΔΥΕ). Οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες εξακολούθησαν να είναι καλές και πραγματοποιήθηκαν βήματα προόδου στις διμερείς σχέσεις με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Κατά την περίοδο αναφοράς δόθηκε νέα ώθηση στις επίσημες συνομιλίες για το «θέμα του ονόματος».

* Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την Απόφαση αριθ. 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη Διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.