11.6.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 177/32

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ιδιαίτερη προσοχή με την οποία αντιμετωπίζεται η χάραξη στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους (EUSAIR), με σκοπό την ενίσχυση της συνοχής και της ανταγωνιστικότητας ενώπιον προκλήσεων που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς από τις επιμέρους περιφέρειες ή χώρες με τα συνήθη μέσα.

1.2

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στο έγγραφο συζήτησης δεν αναφέρεται η στρατηγική αξία της μεσογειακής συνεργασίας. Η ΕΟΚΕ θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η περιφερειακή συνεργασία στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου δεν είναι μόνο στοιχείο θεμελιώδους σημασίας για τη συνδρομή των χωρών των δυτικών Βαλκανίων κατά την προενταξιακή διαδικασία και τη σύσφιξη των δεσμών με τις μακροπεριφέρειες του Δούναβη και της Βαλτικής, αλλά και μια λειτουργική περιοχή της Λεκάνης της Μεσογείου και ως τέτοια θα πρέπει επίσης να νοείται.

1.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η στρατηγική EUSAIR πρέπει να υιοθετήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με συγκεκριμένο κατάλογο έργων και σχεδίων. Θα πρέπει να αξιοποιήσει τις βέλτιστες πρακτικές που έχουν ήδη αναπτυχθεί στο πλαίσιο άλλων μακροπεριφερειακών στρατηγικών (Βαλτική, Δούναβης και Ατλαντικός), της Ένωσης για τη Μεσόγειο (1), της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», των υφιστάμενων προγραμμάτων και χρηματοδοτικών μηχανισμών της ΕΕ (2) και ενωσιακών πρωτοβουλιών όπως η INTERACT για την παροχή τεχνικής συνδρομής και κατάρτισης (3). Θα πρέπει επίσης να συνδέεται επιχειρησιακά με άλλες πολιτικές της ΕΕ, όπως η πολιτική συνοχής, η Κοινή Γεωργική και η Κοινή Αλιευτική Πολιτική, ο χρηματοδοτικός μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη», τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών και ενέργειας, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», το Ψηφιακό Θεματολόγιο, το πρόγραμμα COSME, η ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική και η πολιτική για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (4). Το δε αποτέλεσμα πρέπει να είναι ένας πρακτικός κατάλογος μέτρων, προγραμμάτων και συστημάτων για να εξασφαλιστεί η ευρύτερη συνοχή των λαών της περιοχής.

1.4

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την πλήρη απουσία του ιδιωτικού τομέα από το έγγραφο συζήτησης και υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο αυτού του τομέα ως κινητήρα για τη δημιουργία οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης. Τονίζει την ανάγκη πιο ενεργού συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων τόσο από τον ιδιωτικό τομέα όσο και από την κοινωνία των πολιτών στην προπαρασκευή και εφαρμογή της στρατηγικής. Συνιστάται ιδιαιτέρως να αξιοποιηθεί καλύτερα το δυναμικό του ιδιωτικού τομέα για την προσέλκυση επενδύσεων (τόσο τοπικών όσο και διεθνών) και για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών.

1.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η στρατηγική EUSAIR θα πρέπει να περιλαμβάνει εντονότερη κοινωνική διάσταση, προκειμένου να υποστηρίξει καλύτερα την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου. Έχει επίσης ζωτική σημασία να ληφθεί μέριμνα για τη συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο των εκπροσώπων των «αποκλεισμένων» κοινωνικών ομάδων, όπως οι διακινούμενες κοινότητες, τα άτομα με αναπηρίες και οι οργανώσεις των γυναικών, και να υποστηριχθούν πλήρως οι πολιτικές της ΕΕ που αποσκοπούν στην αποτροπή των διακρίσεων για λόγους φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, αναπηρίας, ηλικίας, γενετήσιου προσανατολισμού ή φύλου.

1.6

Η ΕΟΚΕ λυπάται για το γεγονός ότι στο έγγραφο συζήτησης δεν εξετάζονται επαρκώς τα προβλήματα που αφορούν τις παράνομες και λαθραίες ροές μεταναστών. Η ΕΕ οφείλει να καταβάλει περισσότερη προσπάθεια για να βοηθήσει την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου να αντεπεξέλθει στην πρόκληση της μετανάστευσης και της ένταξης των μεταναστών στην κοινωνία.

1.7

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η αστυνόμευση και η ασφάλεια είναι πολύ σημαντικές για την πρόοδο και την ευημερία της περιοχής της Αδριατικής και του Ιονίου και ζητεί από το Συμβούλιο να αυξήσει τον προϋπολογισμό και τις δυνατότητες δράσης του FRONTEX (5).

1.8

Μολονότι τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν αρκετές συναφείς με τη μακροπεριφέρεια πρωτοβουλίες και έργα συνεργασίας στο πλαίσιο της εν λόγω συνεργασίας (Αδριατική Ευρωπεριφέρεια/Adriatic Euroregion, Φόρουμ Εμπορικών Επιμελητηρίων της Αδριατικής και του Ιουνίου, Φόρουμ Δήμων της Αδριατικής και του Ιουνίου, Uniadrion, κ.λπ.), η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η υλοποίηση της στρατηγικής καθυστέρησε πολύ, παρά το γεγονός ότι η συζήτηση με θέμα την Πρωτοβουλία Αδριατικής-Ιονίου είχε ξεκινήσει ήδη από τον Οκτώβριο του 1999 κατόπιν αιτήματος της ιταλικής κυβέρνησης και είχε επισημοποιηθεί από τον Μάιο του 2000 με τη Διακήρυξη της Αγκόνας. Μετά από όλες αυτές τις καθυστερήσεις, ξαφνικά ο χρονικός ορίζοντας για την τελική έγκριση συμπτύχθηκε με συνέπεια να καταστεί ιδιαίτερα δυσχερής για τα μέλη της ΕΟΚΕ η κατάλληλη επεξεργασία των θέσεών της ΕΟΚΕ.

2.1

Η πρώτη προσπάθεια συνεργασίας στην περιοχή της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους ήταν το Σύμφωνο Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο συνήφθη το 1999 ως ένα πλαίσιο για την ενίσχυση της ειρήνης, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της οικονομίας στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και εφαρμόσθηκε από το 1999 έως το 2008. Δυνάμει της πρωτοβουλίας αυτής, η ιταλική κυβέρνηση παρουσίασε, στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στο Τάμπερε της Φινλανδίας τον Οκτώβριο του 1999, την Πρωτοβουλία Αδριατικής-Ιονίου, η οποία εγκατέστησε επίσημα την έδρα της στην Ανκόνα της Ιταλίας τον Μάιο του 2000 με την υπογραφή της Δήλωσης της Ανκόνα. Η δήλωση αυτή αποτελούσε τον «ακρογωνιαίο λίθο» της πολιτικής για την ενίσχυση της εδαφικής συνεργασίας στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου, την προώθηση της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας και συνεπώς τη δημιουργία στέρεας βάσης για τη διεργασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η πρωτοβουλία υπογράφηκε αρχικά από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Αλβανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Κροατίας και της Σλοβενίας και επεκτάθηκε αργότερα στην ομοσπονδιακή ένωση Σερβίας-Μαυροβουνίου.

2.1.1

Βάσει της Δήλωσης της Ανκόνα, ενεργοποιήθηκαν διάφορα δίκτυα θεσμικής συνεργασίας για την ενίσχυση της συνοχής και της ανταγωνιστικότητας της περιοχής της Αδριατικής και του Ιονίου: η Ευρωπεριφέρεια Αδριατικής-Ιονίου, το Φόρουμ Δήμων της Αδριατικής και του Ιονίου, το Φόρουμ Εμπορικών Επιμελητηρίων της Αδριατικής και του Ιονίου, το δίκτυο πανεπιστημίων Uniadrion και η Πρωτοβουλία Αδριατικής-Ιονίου.

2.2

Κατά την υπουργική σύνοδο της Επιτροπής και των Υπουργών Εξωτερικών της περιοχής της Αδριατικής και του Ιονίου στις 19 Νοεμβρίου 2012, ελήφθησαν οι εξής αποφάσεις:

2.3

Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2012 (8) να καταρτιστεί νέα μακροπεριφερειακή στρατηγική για την Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος πριν από τα τέλη του 2014, οι υπηρεσίες της Επιτροπής, για να τηρήσουν την εντολή που έλαβαν, θα πρέπει να αρχίσουν την εκπόνηση ανακοίνωσης και σχεδίου δράσης, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί πριν από τη λήξη της ιταλικής Προεδρίας.

2.4

Στις 22 Οκτωβρίου 2013 το Συμβούλιο υιοθέτησε για πρώτη φορά στρατηγικά κριτήρια για τα βασικά χαρακτηριστικά των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Τα κριτήρια αυτά ήταν τα εξής:

2.5

Η στρατηγική για την Αδριατική και το Ιόνιο χαίρει έντονης πολιτικής δέσμευσης και επίγνωσης στις εμπλεκόμενες χώρες και αποτελεί, όχι μόνο πρόκληση, αλλά και μεγάλη ευκαιρία για την ίδια την ΕΕ. Η αποστολή της στρατηγικής είναι «σύνδεση και προστασία». Θα ενισχύσει τη συνοχή και πέραν των συνόρων της ΕΕ, σε μια περιοχή εξαιρετικά σημαντική για τη σταθερότητα της ηπείρου.

2.6

Η στρατηγική για την Αδριατική και το Ιόνιο συμπληρώνει πολιτικά και τεχνικά τη μακροπεριφέρεια του Δούναβη (η οποία περιλαμβάνει πολλά κράτη που εμπίπτουν και στη στρατηγική Αδριατικής-Ιονίου) και με τη μακροπεριφέρεια της Βαλτικής.

2.7

Η περιοχή της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους αντιμετωπίζει σήμερα ορισμένες σημαντικές προκλήσεις, όπως οικολογικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, αναποτελεσματικές συγκοινωνιακές συνδέσεις και ανεπαρκή συνεργασία για την προώθηση της συνοχής, της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας. Ένας βασικός παράγοντας για την επιτυχή αντιμετώπισή των εν λόγω προκλήσεων είναι η ενίσχυση της σύγχρονης επιχειρηματικής νοοτροπίας και η ανάπτυξη των ΜμΕ στην περιοχή μέσω της προώθησης της συνεργασίας τους και της διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών τους.

2.8

Μια στρατηγική που βασίζεται σε μακροπεριφερειακή προσέγγιση μπορεί να παράσχει πολύτιμη ώθηση για την υποστήριξη της ενσωμάτωσης των Βαλκανίων και των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών στην Ευρώπη, την υποστήριξη της εφαρμογής ολοκληρωμένων αναπτυξιακών πολιτικών και της καλύτερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών και των εθνικών κονδυλίων και την ενίσχυση των ανταλλαγών και των συμπράξεων μεταξύ των κοινωνιών των πολιτών των εμπλεκόμενων χωρών.

2.8.1

Η μακροπεριφερειακή συνεργασία διευκολύνει την πρόοδο των χωρών της Αδριατικής και του Ιονίου προς την ευθυγράμμιση με τα πρότυπα της ΕΕ —το «κοινοτικό κεκτημένο»— και, επομένως, έχει θετικό αντίκτυπο στην πορεία των χωρών αυτών προς την Ευρώπη και στη σταθερότητα τόσο των ίδιων όσο και όλης της περιοχής. Επιπροσθέτως, μια μακροπεριφερειακή στρατηγική είναι απαραίτητη για την προώθηση της συνοχής και της κοινωνικο-οικονομικής ολοκλήρωσης των εδαφών που καλύπτει.

2.8.2

Κάθε αποτελεσματική μακροπεριφερειακή προσέγγιση της ενίσχυσης των συνεργιών μεταξύ των διάφορων πολιτικών της ΕΕ και του συντονισμού των προσπαθειών ενός ευρέος φάσματος φορέων στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου θα πρέπει να βασίζεται στον «κανόνα των τριών ναι»: ναι στη συμπληρωματικότητα των χρηματοδοτήσεων, ναι στον συντονισμό των θεσμικών οργάνων, ναι στην κατάρτιση νέων σχεδίων. Σε αυτήν την προσπάθεια σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ο ιδιωτικός τομέας.

2.8.3

Μια καλά διαρθρωμένη μακροπεριφερειακή στρατηγική μπορεί να παράσχει ένα κοινό, ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προώθηση του πολιτιστικού εμπλουτισμού και την ενίσχυση των δυνατοτήτων των εθνικών κοινωνιών των πολιτών της περιοχής. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές όπως η Ανατολική Ευρώπη ή τα Βαλκάνια, όπου η εδραίωση των δημοκρατικών πρακτικών συμβαδίζει με την ανάπτυξη μιας ακμάζουσας και δυναμικής δημόσιας σφαίρας.

2.8.4

Μια μακροπεριφερειακή στρατηγική θα επέτρεπε τον σχεδιασμό της ανάπτυξης των υποδομών σε διεθνική γεωγραφική κλίμακα, προωθώντας την ανάπτυξη δικτύων ΤΠΕ, αυτοκινητόδρομων, σιδηρόδρομων και λιμένων και εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό την εδαφική συνοχή και την ανταγωνιστικότητα της περιοχής χωρίς εμπόδια και σημεία συμφόρησης.

2.9

Παρά τη χρονοβόρα διαδικασία έναρξης του, το έργο έλαβε προσφάτως χαρακτήρα κατεπείγοντος με συνέπεια να συμπτυχθούν οι καταληκτικοί γύροι εις βάρος του τελικού αποτελέσματος.

3.1

Το Ιόνιο Πέλαγος αποτελεί κοινό και αξονικό παράγοντα της στρατηγικής EUSAIR. Η στρατηγική θα πρέπει να εστιαστεί σε πεδία κοινού περιφερειακού ενδιαφέροντος με μεγάλη σημασία για τις χώρες της Αδριατικής και του Ιονίου και να διευκρινίσει όλα τα πρακτικά ζητήματα (βασικοί πυλώνες, διαχείριση κ.λπ.). Τα πεδία και οι στόχοι προτεραιότητας του σχεδίου δράσης θα πρέπει να προσδιοριστούν από τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων και των κοινωνικών εταίρων ως κοινές επιδιώξεις και βιώσιμες λύσεις για κοινές προκλήσεις, με ιδιαίτερη προσοχή στις επενδύσεις για ανάπτυξη και απασχόληση στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας.

3.2

Ο γενικός στόχος της στρατηγικής EUSAIR είναι η προώθηση της βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας της περιοχής της Αδριατικής και του Ιονίου μέσω της οικονομικής ανάπτυξης, της δημιουργίας απασχόλησης και της βελτίωσης της ελκυστικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της συνδεσιμότητας της περιοχής, με διατήρηση παράλληλα του περιβάλλοντος της ενδοχώρας, καθώς και των παράκτιων και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

3.3

Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί με δραστηριότητες που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο τεσσάρων θεματικών πυλώνων (9): προώθηση της καινοτόμου ανάπτυξης του θαλάσσιου και του ναυτιλιακού τομέα· σύνδεση της περιοχής· διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος· και αύξηση της ελκυστικότητας της περιοχής.

3.3.1

Πρώτος πυλώνας: Προώθηση της καινοτόμου ανάπτυξης της θάλασσας και της ναυτιλίας. Η αλιεία (10) αποτελεί πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα για τις παράκτιες περιοχές της Αδριατικής και του Ιονίου και τους κατοίκους τους. Ο βασικός στόχος αυτού του πυλώνα είναι η ανάπτυξη ενός ισχυρού τομέα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας υψηλής ποιότητας, ο οποίος θα είναι περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμος και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

3.3.2

Δεύτερος πυλώνας: Σύνδεση της περιοχής. Η περιοχή της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους βρίσκεται σε ένα πολύ σημαντικό γεωστρατηγικό σημείο του βόρειου-νότιου και του ανατολικού-δυτικού άξονα της Ευρώπης. Η Αδριατική και το Ιόνιο αποτελούν σημαντικό σταυροδρόμι εμπορευμάτων, επιβατών και ενέργειας. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται έντονα από αυτήν την περιοχή για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές τους. Οι «θαλάσσιες αρτηρίες της Αδριατικής» θα είναι μια βιώσιμη, αξιόπιστη και ανταγωνιστική υπηρεσία εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών. Οι διαπλεύσεις επιβατηγών πλοίων και οι μεταφορές πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξάνονται κάθε χρόνο. Δυστυχώς, εκτός από την εμπορική θαλάσσια κυκλοφορία, η Αδριατική και το Ιόνιο χρησιμοποιούνται και από εγκληματικά δίκτυα που επιδίδονται σε παράνομες διακινήσεις.

3.3.3

Τρίτος πυλώνας: Διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Το παράκτιο και το θαλάσσιο περιβάλλον της Αδριατικής και του Ιονίου φιλοξενεί τεράστια ποικιλία φυσικών οικοτόπων και βιολογικών ειδών. Η συνδυασμένη δράση της υψηλής πίεσης από τον άνθρωπο και των τοπογραφικών χαρακτηριστικών καθιστούν αυτούς τους οικοτόπους εξαιρετικά ευάλωτους στη ρύπανση. Η συνεργασία των εμπλεκόμενων παράκτιων χωρών πραγματοποιείται βάσει των ρυθμιστικών πλαισίων της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, της Σύμβασης της Βαρκελώνης και των πρωτοκόλλων της, καθώς και στους κόλπους της Μεικτής Επιτροπής για την προστασία της Αδριατικής Θάλασσας και των παράκτιων περιοχών της. Οι εκροές των ποταμών και οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν αμφότερες σημαντικό αντίκτυπο στην Αδριατική Θάλασσα.

3.3.4

Τέταρτος πυλώνας: Αύξηση της ελκυστικότητας της περιοχής. Ο τομέας του τουρισμού είναι σημαντικός για την οικονομία, επειδή αποτελεί μία από τις κυριότερες και ταχύτερα αναπτυσσόμενες δραστηριότητες στην περιοχή. Σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί την οικονομική βάση των παράκτιων περιοχών, ολοένα και συχνότερα δε και της ενδοχώρας. Ο τομέας της κρουαζιέρας, ιδίως, παρουσιάζει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης. Τα τελευταία 10 χρόνια η παγκόσμια ζήτηση κρουαζιερών έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Το γεγονός αυτό αντανακλάται και στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου, όπου ο τομέας παρουσιάζει ήδη ταχεία ανάπτυξη. Επιπροσθέτως, η πολιτιστική και η αρχαιολογική κληρονομιά της περιοχής αποτελεί ένα ισχυρό πλεονέκτημα, το οποίο θα πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως. Η νέα μακροπεριφερειακή στρατηγική θα πρέπει να βοηθήσει τους τουριστικούς φορείς αφ’ ενός μεν να αντιμετωπίσουν εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις όπως ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από άλλους προορισμούς και οι εποχιακές διακυμάνσεις, αφ’ ετέρου δε να διεισδύσουν σε νέες αγορές, τις οποίες αγνοούσε μέχρι σήμερα η βιομηχανία του τουρισμού (π.χ. τουρίστες με αναπηρία και ηλικιωμένοι τουρίστες). Μια μακροπεριφερειακή προσέγγιση του παράκτιου, του θαλάσσιου και άλλων μορφών τουρισμού θα μπορούσε να παράσχει κίνητρο για την ενίσχυση της διακυβέρνησης του τομέα και τη συμμετοχή ιδιωτικών φορέων και διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

4.1

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει σημαντικές αποκλίσεις στον βαθμό ευαισθητοποίησης των πολιτών των χωρών της περιοχής ως προς τα διάφορα υπό συζήτηση ζητήματα. Η ευρύτατη ποικιλία εμπειριών μεταξύ των πολιτών τεσσάρων κρατών μελών και άλλων τεσσάρων χωρών, με πολύ διαφορετικά επίπεδα συνειδητοποίησης και ανάπτυξης καθιστά αναγκαία τη χάραξη μιας στρατηγικής για την περιοχή κατάλληλα προσαρμοσμένης στο εδαφικό δυναμικό της κάθε περιοχής.

4.1.1

Εξ ου και η ανάγκη περαιτέρω ευαισθητοποίησης του κοινού και εξασφάλισης της άμεσης συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα και των οργανώσεων της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών. Σε κάθε περίπτωση τούτο συνιστά μια διόλου αμελητέα πρόκληση.

4.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί κατ’ αρχήν με το έγγραφο συζήτησης, το οποίο αναλύει λεπτομερώς τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται για τη στήριξη της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης της περιοχής της Αδριατικής και του Ιονίου. Οι τέσσερις πυλώνες περιγράφουν επαρκώς τα κυριότερα προβλήματα, προκλήσεις και στόχους.

4.3

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την χάραξη στρατηγικής για την Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος. Το έγγραφο που παρουσιάστηκε προς συζήτηση εντοπίζει τις αδυναμίες, εκθέτει τις συνεργίες, παρουσιάζει ένα κοινό όραμα και διατυπώνει μια σειρά προτάσεων και ρεαλιστικών μέτρων, που διαμορφώνουν μιαν ορθή βάση για την ανάπτυξη της στρατηγικής με γνώμονα την ενεργό συμμετοχή όλων των άμεσα ενδιαφερομένων.

4.3.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει στον σημαντικό ρόλο που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές για τις χώρες της περιοχής. Μια καλοσχεδιασμένη στρατηγική μπορεί να παράσχει ένα γενικό πλαίσιο αναφοράς και να θεωρηθεί εγχείρημα που συντελεί στην αύξηση της σταθερότητας, η οποία αποτελεί πάντοτε απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων από φορείς του ιδιωτικού τομέα εντός και εκτός της περιοχής.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προτεραιότητες που επισημαίνονται ως ισχυρά στοιχεία της περιοχής, όπως η σημασία της ως κόμβου διακίνησης εμπορευμάτων, επιβατών και ενέργειας και τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα για δραστηριότητες στους τομείς της «γαλάζιας οικονομίας» και του τουρισμού. Φαίνεται ότι οι τομείς αυτοί μπορούν να καταστούν πραγματικές κινητήριες δυνάμεις για επενδύσεις, ανάπτυξη και απασχόληση.

4.3.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης με τα πορίσματα του σχεδίου στρατηγικής, που επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να ενισχυθούν οι συνεργίες και η συνεργασία στην περιοχή. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το σχέδιο δράσης θα πρέπει να τονίσει τη σημασία της σύστασης συνεργατικών σχηματισμών και δικτύων που θα προβούν σε κοινές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των κοινών αδυναμιών και να διαμορφώσει ένα κοινό όραμα για την ανάπτυξη βιώσιμων και ιδιαίτερα ανταγωνιστικών οικονομιών στην περιοχή.

4.3.4

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το έγγραφο δεν εξετάζει επαρκώς ορισμένες σημαντικές πτυχές της εδαφικής, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής.

4.3.5

Η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης ορισμένα σημαντικά ζητήματα όπως η έρευνα και η καινοτομία ή η ανάπτυξη των ΜμΕ και των ικανοτήτων τους να μην αναφέρονται απλώς ως οριζόντιες πτυχές, αλλά να αποκτήσουν πιο σημαντικό ρόλο, προκειμένου να καταστούν πραγματικές κινητήριες δυνάμεις για την ενίσχυση της συνοχής και της ανταγωνιστικότητας της περιοχής.

4.3.6

Στο έγγραφο συζήτησης δεν αναφέρεται καθόλου η στρατηγική αξία της μεσογειακής συνεργασίας. Παρότι η περιφερειακή συνεργασία στην περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου είναι σημαντική για τη στήριξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων κατά την προενταξιακή διαδικασία και για την ενίσχυση των δεσμών με τις μακροπεριφέρειες του Δούναβη και της Βαλτικής, είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπιστεί η περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου ως λειτουργική περιοχή της λεκάνης της Μεσογείου.

4.3.7

Τα προβλήματα με τις παράνομες ροές μεταναστών δεν εξετάζονται επαρκώς. Ειδικότερα, η συμμετοχή των περιφερειών της Νότιας Ιταλίας (Απουλία, Βασιλικάτα, Καλαβρία και Σικελία) στη στρατηγική EUSAIR καθιστά απαραίτητη τη μεγαλύτερη εστίαση στα ζητήματα του ανθρωπισμού και της ασφάλειας σε σχέση με τη μετανάστευση από τις χώρες της Βόρειας Αφρικής.

4.3.8

Η ΕΟΚΕ πιστεύει πως η στρατηγική, στην παρούσα μορφή της, περιλαμβάνει έναν σχετικά μακρύ κατάλογο προβληματικών τομέων, διαρθρωτικών αδυναμιών και στόχων. Ο εκτενής κατάλογος δεν εξυπηρετεί κανένα χρήσιμο σκοπό και θα πρέπει να περιοριστεί σε έναν πιο διαχειρίσιμο κατάλογο ρεαλιστικών μέτρων. Η ΕΟΚΕ θα συνιστούσε, συνεπώς, να περιοριστεί το περιεχόμενο της στρατηγικής στα πιο σημαντικά πεδία δράσης ή να τεθούν βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προτεραιότητες, αρχής γενομένης με τα πιο σημαντικά ζητήματα.

4.3.9

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι στη στρατηγική για την Αδριατική και το Ιόνιο θα πρέπει να συμμετάσχουν πλήρως όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη —κυβερνήσεις, τοπικές και περιφερειακές αρχές, πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις και ΜμΕ του ιδιωτικού τομέα, κοινωνικοί εταίροι, ΜΚΟ και κοινωνία των πολιτών— ως απόδειξη ότι η στρατηγική τηρεί τις αρχές της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά (11).

4.3.10

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπό σημείωση τον «κανόνα των τριών όχι» που αποφάσισε το Συμβούλιο σε σχέση με τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές (όχι σε νέα χρηματοδοτικά μέσα, όχι σε ένα νέο θεσμικό όργανο και όχι σε ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο), αλλά πιστεύει ότι απαιτείται περισσότερη χρηματοδότηση για τεχνική υποστήριξη προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιτυχής υλοποίηση της στρατηγικής στο μέλλον.

4.3.11

Η ΕΟΚΕ πιστεύει επίσης ότι τα σημαντικά κονδύλια που έχουν ήδη δεσμευθεί από την ΕΕ για την υλοποίηση περιφερειακών προγραμμάτων μέσω των διαρθρωτικών ταμείων αποτελούν επαρκή μέσα, αλλά πρέπει να χρησιμοποιηθούν πραγματικά για την υλοποίηση της στρατηγικής μέσω καλύτερα συντονισμένων ενεργειών στο πνεύμα μιας ενιαίας στρατηγικής.

5.1

Προώθηση της καινοτόμου ανάπτυξης της θάλασσας και της ναυτιλίας: Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η θάλασσα ορθώς προσδιορίζεται ως σημαντικό στοιχείο, που μπορεί να βοηθήσει τις εμπλεκόμενες χώρες να αναπτύξουν δυναμικούς οικονομικούς τομείς και τους κατοίκους τους να αποκτήσουν κερδοφόρα απασχόληση. Πιστεύει πως είναι σημαντικό να αναπτυχθούν νέα μοντέλα προγραμματισμού, τα οποία να είναι ικανά να εξασφαλίζουν την ολοκλήρωση και τη συμπληρωματικότητα των αλυσίδων αξίας της γαλάζιας οικονομίας (γαλάζια τρόφιμα, γαλάζιος τουρισμός, γαλάζια βιομηχανία, γαλάζια εφοδιαστική και γαλάζιοι πόροι).

5.1.1

Η στρατηγική ορθώς εντοπίζει τις γαλάζιες δραστηριότητες ως τομείς προς επικέντρωση, δεδομένου ότι η υδατοκαλλιέργεια έχει ήδη προσελκύσει εκτενείς επενδύσεις στις μεγαλύτερες χώρες της περιοχής, οι οποίες μπορούν να χρησιμεύσουν ως παράδειγμα και για τις υπόλοιπες. Οι νέες επενδύσεις σε υποδομές και σε συμπληρωματικές δραστηριότητες αναμένεται, συνεπώς, ότι θα έχουν ταχεία απόδοση, η οποία θα τις καταστήσει ελκυστικές για χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ και ιδιωτικούς αλλοδαπούς ή και τοπικούς επενδυτές.

5.1.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη ανάπτυξης «επιχειρηματικού πνεύματος αποδοτικής χρήσης των πόρων» ως μέσου βελτίωσης των μεθόδων διαχείρισης των επιχειρήσεων στους σημαντικότερους τομείς δραστηριότητας. Οι χώρες της περιοχής, ιδίως οι χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν περιορισμούς και χαρακτηρίζονται από περιοριστική επιχειρηματική φιλοσοφία· συνεπώς, θα ωφελούνταν σημαντικά από τη στενή συνεργασία, υιοθετώντας μια νέα επιχειρηματική νοοτροπία. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα πρέπει να αποτελέσουν τους κινητήρες για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας.

5.1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά η προτεινόμενη ιδέα να μετατραπεί η περιοχή σε κέντρο «καινοτόμων» δραστηριοτήτων να αποτελέσει ιδιαίτερα μακροπρόθεσμο στόχο. Επί του παρόντος, η περιοχή έχει περιορισμένες μόνο δυνατότητες. Η στρατηγική θα πρέπει, συνεπώς, να επιδιώξει την ανάπτυξη συνεργιών και τη βελτίωση των υποδομών κατάρτισης και εκπαίδευσης, ώστε να αναπτυχθούν σταδιακά οι γαλάζιες δραστηριότητες και να μειωθούν οι ανισορροπίες μεταξύ ζήτησης και προσφοράς ειδικευμένου εργατικού δυναμικού με τα κατάλληλα προσόντα. Η ΕΕ, με την υποστήριξη της επιχειρηματικής κοινότητας, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διάδοση και την υποστήριξη των βέλτιστων πρακτικών και της εμπειρογνωσίας στην περιοχή.

5.1.4

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η αλιεία διαδραματίζει μεν σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό ρόλο στην Αδριατική Θάλασσα και στο Ιόνιο Πέλαγος, αλλά οι βασικές υποδομές σε ορισμένες χώρες είναι ανεπαρκείς. Ζητεί, συνεπώς, να μελετηθεί προσεκτικά η κατάσταση και να παρουσιαστεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την αντιμετώπισή της, στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδίου δράσης. Καλεί, επίσης, τις χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ να επιδείξουν μεγαλύτερη προθυμία να συμμορφωθούν προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την αλιεία.

5.2

Σύνδεση της περιοχής: Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μέχρι σήμερα υπήρχε εμφανής έλλειψη αποτελεσματικών, οικονομικά αποδοτικών συνδέσεων μεταξύ των χωρών της περιοχής, ιδίως από την άποψη της τήρησης των ενεργειακών απαιτήσεων. Επιπροσθέτως, οι συγκοινωνιακές και οι επικοινωνιακές συνδέσεις με την ενδοχώρα και τα νησιά είναι ανεπαρκείς. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι θαλάσσιες και οι εναέριες συνδέσεις εντός και εκτός της περιοχής και, επομένως, θεωρεί σημαντικό να καταστεί η θαλάσσια στρατηγική για την Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος (12), που υιοθετήθηκε τον Νοέμβριο του 2012, μία από τις βασικές συνιστώσες της στρατηγικής EUSAIR, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα συγκοινωνιακών συνδέσεων, ιδίως με την ενδοχώρα και τις απόκεντρες περιοχές.

5.2.1

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της προτεινόμενης «θαλάσσιας αρτηρίας της Αδριατικής και του Ιονίου», διότι θα συντείνει στην καλύτερη διαχείριση της οδικής κυκλοφοριακής συμφόρησης, στη μείωση του χάσματος ανταγωνιστικότητας των νησιών και της ενδοχώρας και στη βελτίωση των συνδέσεων με τους άλλους διαδρόμους μεταφορών της Μεσογείου.

5.2.2

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι το έγγραφο συζήτησης δεν δίνει την απαραίτητη έμφαση στα ζητήματα της ενέργειας, καθώς η ΕΕ αναζητεί συνεχώς εναλλακτικές πηγές ενέργειας και νέες διαδρομές για τη σύνδεση με τις χώρες εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Φαίνεται ότι σχεδιάζονται σημαντικοί νέοι αγωγοί για τη σύνδεση της Ευρώπης με χώρες παραγωγής ενέργειας, οι οποίοι θα διέρχονται από την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου. Ένα παράδειγμα είναι η συμφωνία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν, Ελλάδας και Ιταλίας για τον αδριατικό αγωγό φυσικού αερίου (Trans Adriatic Pipeline — TAP).

5.2.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, δεδομένων των προβλημάτων διακίνησης ναρκωτικών και παράνομης μετανάστευσης που χαρακτηρίζουν την Αδριατική και το Ιόνιο, η περιοχή χρειάζεται ένα αναβαθμισμένο πρότυπο διακυβέρνησης, ένα αποτελεσματικό σύστημα αστυνόμευσης και στενότερη συνεργασία των τοπικών και των ευρωπαϊκών αρχών. Η ΕΟΚΕ καλεί, ως εκ τούτου, το Συμβούλιο να αυξήσει τον προϋπολογισμό και τις δυνατότητες δράσης του FRONTEX.

5.3

Διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος: Η στρατηγική EUSAIR υιοθέτησε φιλόδοξους στόχους σε αυτό το πεδίο, σύμφωνα με τις απαιτητικές περιβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ επικροτεί αυτήν την προσέγγιση, δεδομένης της σημαντικής βιοποικιλότητας και της ύπαρξης οικοτόπων εξαιρετικά ευάλωτων στη ρύπανση. Υποστηρίζει τις προτάσεις για στενότερη συνεργασία των παράκτιων κρατών, βάσει των ρυθμιστικών πλαισίων της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, της Σύμβασης της Βαρκελώνης και της Μεικτής Επιτροπής για την προστασία της Αδριατικής Θάλασσας και των παράκτιων περιοχών της. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ορισμένες από τις χώρες της περιοχής ίσως να μην είναι έτοιμες για μια τόσο φιλόδοξη πολιτική και ότι χρειάζονται περισσότερη ενθάρρυνση και ίσως χρηματοδότηση των επιχειρήσεών τους έτσι ώστε αυτές να προσαρμόσουν την παραγωγή τους σε πιο οικολογικές προδιαγραφές.

5.3.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το σπουδαιότερο πεδίο δράσης σε αυτόν τον πυλώνα είναι η εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (13) που αφορούν τη μείωση των εκλύσεων νιτρικών ενώσεων, προκειμένου να βελτιωθεί το θαλάσσιο περιβάλλον.

5.3.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης την υιοθέτηση προηγμένων τεχνικών διαχείρισης της κυκλοφορίας, με στόχο τη μείωση των απορρίψεων αποβλήτων και ερματικών υδάτων στη θάλασσα και την προώθηση έργων διαχείρισης των αποβλήτων των χερσαίων παράκτιων δραστηριοτήτων.

5.3.3

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της εφαρμογής των προσεγγίσεων του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, των προστατευόμενων θαλάσσιων ζωνών, του προγράμματος Natura 2000 και της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών.

5.3.4

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η συμμόρφωση είναι απαραίτητη, όχι μόνο για τις χώρες που είναι μέλη της ΕΕ, αλλά επίσης —και ιδίως— για εκείνες που δεν είναι ακόμη μέλη, προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξή τους στην Ένωση.

5.3.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει επίσης ότι η ενίσχυση της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των αρχών των προστατευόμενων θαλάσσιων ζωνών είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος προστασίας του περιβάλλοντος.

5.4.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ακράδαντα τον ρόλο του τουρισμού, ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον (14) και να καταστεί η σπουδαιότερη οικονομική δραστηριότητα της περιοχής. Ο τουρισμός έχει προσελκύσει μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που επενδύουν στον ποιοτικό τουρισμό και συμβάλλουν στη μεγάλη αύξηση της τουριστικής κίνησης. Ο τομέας του τουρισμού παρέχει πολλά οικονομικά οφέλη, προωθεί την οικονομική ανάπτυξη και δημιουργεί θέσεις εργασίας με καλές αποδοχές, ιδίως για τους νέους. Ωστόσο, καθώς ο τουρισμός γίνεται εντατικότερος, πρέπει να ληφθούν μέτρα μετριασμού, για να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στο παράκτιο και στο θαλάσσιο περιβάλλον, από το οποίο εξαρτάται τόσο έντονα.

5.4.2

Η ΕΟΚΕ συνιστά να υποβληθεί ο τουρισμός σε αυστηρές μεθόδους διαχείρισης, ώστε να γίνει πιο φιλικός προς το περιβάλλον και περιεκτικός. Επισημαίνει δε ότι η επιχειρηματική κοινότητα, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών μπορούν να παράσχουν εν προκειμένω πολύτιμη υποστήριξη.

5.4.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος του τομέα της κρουαζιέρας, με καλύτερη διαχείριση και ένταξη στο τουριστικό προϊόν, και θα υποστήριζε τη μεγαλύτερη εστίαση στον θαλάσσιο τουρισμό, μέσω νέων πολιτικών πρωτοβουλιών και στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στο πλαίσιο των προσπαθειών της Επιτροπής να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη πολιτική για τον παράκτιο και τον θαλάσσιο τουρισμό.

5.4.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά η πολιτιστική και η αρχαιολογική πτυχή να ενταχθούν πιο συστηματικά στις τουριστικές δραστηριότητες. Ο τουρισμός θα πρέπει να διαφοροποιηθεί, συμπεριλαμβάνοντας και άλλες δραστηριότητες όπως τα συνέδρια, ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός, τα θεματικά προϊόντα ή διαδρομές, οι ακαδημαϊκές σπουδές, οι επιχειρήσεις και οι δημιουργικοί κλάδοι της βιομηχανίας. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι όλες οι τουριστικές δραστηριότητες πρέπει να διέπονται από τις αρχές του διεθνούς σχεδίου.

5.4.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η μακροπεριφερειακή στρατηγική θα πρέπει να βοηθήσει τους τουριστικούς φορείς να αντιμετωπίσουν εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις όπως η αύξηση του ανταγωνισμού από άλλους προορισμούς, οι εποχιακές διακυμάνσεις και η διείσδυσή τους σε νέες αγορές, τις οποίες αγνοούσε μέχρι σήμερα η βιομηχανία του τουρισμού (π.χ. τουρίστες με αναπηρία και ηλικιωμένοι τουρίστες), μέσω της υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης με στόχο την εδαφική ανάπτυξη της περιοχής.