6.3.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 67/74

1.1

Δέκα χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού 1/2003, πρέπει να επισημανθεί η μεγάλη του επιτυχία, χάρη στη βαθιά αλλαγή που επέφερε στην πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ.

1.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έκθεση για το 2012, στην οποία αναλύεται, μεταξύ άλλων πτυχών, η δραστηριότητα που ανέπτυξαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Δικαστήριο της ΕΕ για την καταπολέμηση των μονοπωλίων και των καρτέλ.

1.3

Η ΕΟΚΕ έχει ζητήσει επανειλημμένα να θεσπιστεί πλαίσιο για την ένδικη προστασία των καταναλωτών· επομένως, υπογραμμίζει ιδιαιτέρως την παρουσίαση της πρότασης οδηγίας σχετικά με «αγωγές αποζημίωσης για παραβάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας».

1.4

Η συνέχιση της ίδιας ακριβώς πολιτικής στον τομέα του ανταγωνισμού παρά την οικονομική κρίση είναι, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ορθή. Ωστόσο, δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι οικονομικές δυνάμεις που ανταγωνίζονται την Ένωση στις παγκόσμιες αγορές χρησιμοποιούν απροκάλυπτα κρατικές ενισχύσεις και πρακτικές που περιορίζουν τον ανταγωνισμό.

1.5

Οι δημόσιες ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού τομέα από την κατάρρευση απαίτησαν μεγάλα ποσά δημόσιων πόρων, τα οποία θα επιβαρύνουν τους φορολογούμενους για πολλά χρόνια και θα αποδειχθούν δικαιολογημένα μόνο αν η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αποτρέψει στο μέλλον την επανάληψη των ανεύθυνων ενεργειών που οδήγησαν στη χρηματοπιστωτική κρίση. Δεδομένης της ανάγκης να αποκατασταθεί η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η ΕΟΚΕ επικροτεί την «ύψιστη προτεραιότητα» που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις έρευνες σχετικά με τους δείκτες αναφοράς EURIBOR και TIBOR.

1.6

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμη μέτρων σχετικά με τα μέσα πληρωμής, την οποία παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2013, και θεωρεί ότι αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

1.7

Η εφαρμογή των γενικών αρχών στην πράξη θα δείξει αν ο εκσυγχρονισμός των κρατικών ενισχύσεων και το νέο πλαίσιο ενισχύσεων για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) συμβάλλουν στην πιο αποτελεσματική και πιο ορθή εφαρμογή της ΣΛΕΕ. Ιδιαίτερη προσοχή στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων πρέπει να δοθεί στις ταχυδρομικές υπηρεσίες, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών τους. Παράλληλα με τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, η πολιτική για τις κρατικές ενισχύσεις πρέπει να επιτρέπει επίσης στις δημόσιες αρχές να χορηγούν ενισχύσεις σε εκείνες τις επιχειρήσεις που συμβάλλουν στους αναπτυξιακούς στόχους της ΕΕ.

1.8

Είναι αμφίβολο αν η ελευθέρωση —κεντρικός στόχος της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ— οδήγησε σε αύξηση του ανταγωνισμού, σε πιο διαφανείς αγορές και σε χαμηλότερες τιμές για τους χρήστες και η Επιτροπή φαίνεται πως αναγνωρίζει αυτό το γεγονός.

1.9

Όσον αφορά την αγορά των τηλεπικοινωνιών, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι κεντρικοί στόχοι πρέπει να είναι: η επίτευξη πραγματικής μείωσης των τηλεφωνικών χρεώσεων για τις οικογένειες και για τις επιχειρήσεις, η εξασφάλιση καθολικής ευρυζωνικής σύνδεσης υψηλής ποιότητας, η κατάργηση των χρεώσεων περιαγωγής (roaming) και η καθιέρωση μίας ενιαίας ρυθμιστικής αρχής στην ΕΕ.

1.10

Στις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας, που προβαίνουν σε συνεχείς καινοτομίες, το μεγάλο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την κίνηση των διαδικασιών μέχρι τη λήψη των αποφάσεων μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση των επιχειρήσεων που ζημιώνονται από τις αντιανταγωνιστικές πρακτικές.

1.11

Η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί το ενδεχόμενο μεγαλύτερης εναρμόνισης της αγοράς των ηλεκτρονικών βιβλίων, προκειμένου να αποφευχθούν τα φαινόμενα αρμπιτράζ και να προωθηθεί η ολοκλήρωση αυτής της αγοράς.

1.12

Η ΕΟΚΕ επικροτεί και υποστηρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιβολή κυρώσεων σε μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες που χρησιμοποιούν καταχρηστικά το σύστημα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για να εμποδίσουν την είσοδο γενόσημων φαρμάκων στην αγορά. Ωστόσο, δεδομένων των μεγάλων κερδών που εμφανίζουν οι συγκεκριμένες εταιρείες, τα πρόστιμα δύσκολα θα έχουν αποτρεπτικό χαρακτήρα. Θα πρέπει να εξεταστεί η θέσπιση πιο ισχυρών νομικών μέτρων για τις περιπτώσεις παραβίασης των αρχών του ανταγωνισμού στην αγορά φαρμάκων.

2.1

Στην έκθεση για το 2012 υπογραμμίζεται ο ρόλος της πολιτικής ανταγωνισμού στην εδραίωση της ενιαίας αγοράς. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή συνεργάστηκε με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ) και με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού (ΕΔΑ), προκειμένου να συντονίσει τις προσπάθειες για την εφαρμογή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Η εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού εστιάστηκε ιδίως σε τομείς «συστημικής και οριζόντιας σημασίας για την οικονομία», προκειμένου να τεθούν τα θεμέλια για βιώσιμη ανάπτυξη.

2.2

Στην έκθεση αναλύεται η πολιτική ανταγωνισμού όπως εφαρμόσθηκε σε τέσσερα καίρια πεδία: χρηματοπιστωτικός τομέας, κρατικές ενισχύσεις, βιομηχανίες δικτύου (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες και ταχυδρομικές υπηρεσίες) και οικονομία της γνώσης.

2.3

Γίνεται επίσης απολογισμός του διαλόγου που αναπτύχθηκε με τα άλλα όργανα της ΕΕ, ιδίως με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και με την ΕΟΚΕ και την Επιτροπή των Περιφερειών.

3.1.1

Ο κανονισμός 1/2003 επέφερε ριζική αλλαγή στην πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ. Από τη στιγμή που τέθηκε σε ισχύ, οι διαδικασίες που σχετίζονται με τον ανταγωνισμό οκταπλασιάστηκαν σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από τη θέσπισή του. Επισημαίνεται η μεγάλη αύξηση της δραστηριότητας των κρατών μελών, τα οποία αναδείχθηκαν σε βασικούς συντελεστές προώθησης των αρχών του ανταγωνισμού, αφού ενέκριναν το 88 % των αποφάσεων στον συγκεκριμένο τομέα.

3.1.2

Αξιοσημείωτη υπήρξε επίσης η λειτουργία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού (ΕΔΑ), με αισθητά αποτελέσματα σε δύο επίπεδα. Από τη μία πλευρά, σε γενικές γραμμές ο επιμερισμός των εργασιών μεταξύ των διαφόρων εθνικών αρχών πραγματοποιήθηκε χωρίς προβλήματα και οι μηχανισμοί συνεργασίας και συντονισμού που προβλέπονται στον κανονισμό 1/2003 λειτούργησαν αποτελεσματικά. Από την άλλη πλευρά, με την υποστήριξη του ΕΔΑ και του πολιτικού του έργου, η εφαρμογή του κανονισμού 1/2003 επέφερε, επιπλέον, σημαντικό βαθμό εθελοντικής σύγκλισης των νομοθεσιών των κρατών μελών στον τομέα των διαδικασιών και των αρμοδιοτήτων επιβολής κυρώσεων.

3.1.3

Παρόλο που οι αποφάσεις που ελήφθησαν από την Επιτροπή δεν αυξήθηκαν σημαντικά σε ποσοτικούς όρους (και, ως εκ τούτου, δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες που δημιούργησε η μεταρρύθμιση), ωστόσο από ποιοτική άποψη ξεχωρίζουν, λόγω της σημασίας των υποθέσεων που εξετάστηκαν. Μπορεί, συνεπώς, να συναχθεί το συμπέρασμα ότι ο κανονισμός 1/2003 είχε μεγάλη επιτυχία ως προς την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων.

3.2.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έκθεση για το 2012, η οποία παρουσιάζει τη δραστηριότητα που αναπτύχθηκε σε μία από τις θεμελιώδεις πολιτικές της ΕΕ.

3.2.2

Η ΕΟΚΕ έχει εκφράσει επανειλημμένως την υποστήριξή της στις αντιμονοπωλιακές αποφάσεις και την καταπολέμηση των μυστικών συμπράξεων (καρτέλ) ως ουσιαστική πτυχή της πολιτικής ανταγωνισμού. Στον τομέα αυτό, το 2012 κινήθηκαν σημαντικές διαδικασίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εκδόθηκαν αποφάσεις από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.2.3

Η Επιτροπή δηλώνει ότι κατά τη διάρκεια της παρούσας κρίσης συνέχισε να εξασφαλίζει την ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς «παρά τις περιστασιακές εκκλήσεις από εταιρείες ή κράτη μέλη να υιοθετηθεί, λόγω της οικονομικής κρίσης, μια ηπιότερη στάση έναντι της αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς». Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, πρόκειται για ορθή απόφαση.

3.2.4

Η ΕΟΚΕ θεωρούσε ανέκαθεν την πολιτική ανταγωνισμού ουσιαστικό παράγοντα της εσωτερικής αγοράς και οφείλει να επαναλάβει τη θέση αυτή τώρα, που οι κλυδωνισμοί τους οποίους υφίσταται η ευρωπαϊκή οικονομία από το 2008 δοκιμάζουν την αποφασιστικότητα της ΕΕ να τη διατηρήσει, επειδή οι δημόσιες αρχές σπεύδουν ίσως πιο εύκολα να αποδεχθούν ότι προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην οικονομική ανάκαμψη και όχι στην τήρηση των Συνθηκών. Επίσης, μπορεί να ενδώσουν στον πειρασμό να προστατεύσουν συγκεκριμένους τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή να παραβλέψουν βασικές αρχές που απαγορεύουν την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης ή τις συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων για επιμερισμό της αγοράς.

3.2.5

Ωστόσο, η αυστηρή εφαρμογή της πολιτικής ανταγωνισμού αποτελεί πρόκληση όταν σκοπός είναι να τεθούν τα θεμέλια για την ανάκαμψη και την εδραίωση μιας ισχυρής και ανταγωνιστικής οικονομίας, ενώ ορισμένες χώρες ή οικονομικοί συνασπισμοί που ανταγωνίζονται την ΕΕ στις παγκόσμιες αγορές δεν τηρούν τις ίδιες αρχές. Οι ενισχύσεις του κινεζικού κράτους στην κινεζική βιομηχανία χάλυβα (πέραν των άλλων πλεονεκτημάτων όπως οι χαμηλοί μισθοί) είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα που μπορούν να αναφερθούν.

3.2.6

Η ΕΟΚΕ έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα την ανάγκη να θεσπίσει η ΕΕ μέσα για την ένδικη προστασία των καταναλωτών, τα οποία να παρέχουν στους τελευταίους τη δυνατότητα να ζητούν αποζημίωση της βλάβης που υπέστησαν λόγω παράβασης των κανόνων ανταγωνισμού. Εκτός του ότι θα παρέχουν στους πολίτες και στις επιχειρήσεις έναν δίαυλο για την υπεράσπιση των περιουσιακών δικαιωμάτων τους, οι αγωγές αυτές μπορούν να συμβάλουν και στις προσπάθειες των εθνικών και των ευρωπαϊκών αρχών για την καταπολέμηση των μονοπωλίων και των καρτέλ. Η ΕΟΚΕ, συνεπώς, λαμβάνει ιδιαιτέρως υπόψη την παρουσίαση, στις 11 Ιουνίου 2013, της «Πρότασης οδηγίας σχετικά με ορισμένους κανόνες που διέπουν τις αγωγές αποζημίωσης βάσει του εθνικού δικαίου για παραβιάσεις των διατάξεων της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (1).

4.1

Κατά την τρέχουσα περίοδο κρίσης, η Επιτροπή ενέκρινε συγχωνεύσεις τραπεζών με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι συνήθως, ενώ από την 1η Οκτωβρίου 2008 έως την 1η Οκτωβρίου 2012 συμφώνησε να χορηγηθούν στον χρηματοπιστωτικό τομέα ενισχύσεις ύψους 5 058,9 δισεκατομμυρίων ευρώ (το 40,3 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ), εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν τα 1 615,9 δισεκατομμύρια ευρώ (12,8 % του ΑΕγχΠ). Την ίδια περίπου περίοδο, οι κρατικές ενισχύσεις προς την πραγματική οικονομία ανήλθαν σε 82,9 δισεκατομμύρια ευρώ (0,7 % του ΑΕγχΠ).

4.2

Οι προσωρινές κρατικές ενισχύσεις —που επιτρέπονται από τη ΣΛΕΕ— διέσωσαν τον χρηματοπιστωτικό τομέα από την κατάρρευση και αποδείχθηκαν απαραίτητες για να αποσοβηθούν τα σοβαρά πλήγματα στην οικονομία. Οι ενισχύσεις αυτές χορηγήθηκαν στα επιλέξιμα κράτη μέλη υπό τον όρο της εξυγίανσης και αναδιάρθρωσης των τραπεζών. Σε τελική ανάλυση, όμως, η χρήση μεγάλων χρηματικών ποσών, που επιβαρύνουν τον Ευρωπαίο φορολογούμενο, για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού τομέα θα είναι δικαιολογημένη μόνο αν μια ριζική μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα αποτρέψει την επανάληψη των ανεύθυνων συμπεριφορών που οδήγησαν στην παρούσα κρίση.

4.3

Η διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα και η φερεγγυότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών αμφισβητούνται σήμερα σοβαρά, εξαιτίας ορισμένων σκανδάλων που έπληξαν μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα. Τα υψηλά πρόστιμα που επιβλήθηκαν σε ορισμένα από αυτά δεν επηρεάζουν σημαντικά τους λογαριασμούς αποτελεσμάτων των κολοσσών του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι οποίοι, σε ορισμένες περιπτώσεις, απέφυγαν τη χρεοκοπία χάρη σε δημόσιους πόρους. Μετά το «σκάνδαλο LIBOR», οι υποψίες επεκτάθηκαν και στην κατάρτιση άλλων δεικτών όπως ο EURIBOR και ο TIBOR. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δώσει ύψιστη προτεραιότητα στη διερεύνηση αυτού του θέματος, δεδομένου του μεγάλου αντικτύπου που έχει στην οικονομία.

4.4

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπό σημείωση την απόφαση της Επιτροπής να ξεκινήσει έρευνες σε σχέση με την αγορά των συμφωνιών ανταλλαγής κινδύνων αθέτησης (Credit Default Swaps/CDS), για να διαπιστωθεί αν ορισμένες μεγάλες τράπεζες (JP Morgan, Bank of America Merrill Lynch, Barclays, BNP Paribas, Citigroup, Commerzbank, Crédit Suisse First Boston, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC, Morgan Stanley, Royal Bank of Scotland, UBS, Wells Fargo Bank/Wachovia, Crédit Agricole και Société Générale) προέβησαν σε πρακτικές που περιορίζουν τον ανταγωνισμό, σε ό,τι αφορά τόσο τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση που είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση συναλλαγών σε αυτήν την αγορά (παρέχοντας πληροφόρηση μόνο στη Markit) όσο και το σύστημα clearing (ευνοώντας την ICE Clear Europe· εν προκειμένω, εννέα από τις προαναφερθείσες τράπεζες).

4.5

Στο σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο κυριαρχούν δύο μεγάλες επιχειρήσεις, η Mastercard και η Visa, οι οποίες καθορίζουν πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες σε συμφωνία με τις τράπεζες. Στην περίπτωση της Visa, οι πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες αντιστοιχούν στο 41 % του συνόλου των καρτών που κυκλοφορούν στον ΕΟΧ, με αποτέλεσμα η εταιρεία να έχει ουσιαστικά τον έλεγχο μιας αγοράς στην οποία το 2010 πραγματοποιήθηκαν 35.000 εκατομμύρια συναλλαγές αξίας 1.800 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το σύστημα αντιβαίνει στις αρχές του ανταγωνισμού και ζημιώνει τον καταναλωτή. Δεν συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις και αποθαρρύνει το διασυνοριακό εμπόριο. Η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της ΕΕ που επιβεβαιώνει την απαγόρευση των πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών σε σχέση με τη Mastercard (2) θα πρέπει να αποτελέσει γενικό κριτήριο για όλα τα μέσα πληρωμής.

4.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμη μέτρων σχετικά με τα συστήματα πληρωμών που παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Ιουλίου 2013, διότι, μεταξύ άλλων, επιβάλλονται ανώτατα όρια στις προμήθειες των πιστωτικών και των χρεωστικών καρτών (0,3 % και 0,2 % αντιστοίχως). Το μέτρο αυτό συνιστά βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αν και θα ήταν επιθυμητό να μειωθούν ακόμα περισσότερο αυτές οι προμήθειες στην πρώτη περίπτωση και να καταργηθούν εντελώς στη δεύτερη.

5.1

Η εφαρμογή στην πράξη θα δώσει τη δυνατότητα να εκτιμηθεί αν οι αλλαγές που επήλθαν στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις εξασφαλίζουν δικαιότερη και αποτελεσματικότερη τήρηση των γενικών αρχών της ΣΛΕΕ. Η ΕΟΚΕ υποστήριξε σε γενικές γραμμές το νέο πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) (3) που εγκρίθηκε το 2011, θεωρώντας το πιο διαφοροποιημένο και αναλογικό για τους διάφορους τύπους δημόσιων υπηρεσιών. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επεσήμανε επίσης ότι η αποδοτικότητα δεν πρέπει να προέχει της ποιότητας, των αποτελεσμάτων και της βιωσιμότητας των υπηρεσιών, ιδίως στην περίπτωση της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας (συνεταιρισμοί, ταμεία αλληλασφάλισης εταιρείες, ενώσεις και ιδρύματα) (4).

5.1.1

Για να εφαρμοστούν δεόντως οι γενικοί κανόνες στην πράξη, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τα ειδικά χαρακτηριστικά των ΥΓΟΣ, οι οποίες κατέχουν ιδιαίτερη θέση μεταξύ των κοινών αξιών της Ένωσης, προάγουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή και, ως εκ τούτου, έχουν καίρια σημασία για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και ολοένα και μεγαλύτερη επίσης για την αειφόρο ανάπτυξη.

5.2

Η ΕΟΚΕ εξέφρασε επίσης την υποστήριξή της για τον εκσυγχρονισμό των κρατικών ενισχύσεων (5), αν και εισηγήθηκε την αύξηση, σε μόνιμη βάση, του κατώτατου ορίου των ενισχύσεων de minimis από 200 000 σε 500 000 ευρώ, όπως αποφασίστηκε και για τις ΥΓΟΣ (6). Η πλήρης εφαρμογή της διαδικασίας εκσυγχρονισμού προϋποθέτει την αλλαγή πολλών τομεακών κανόνων. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα των ευρυζωνικών υποδομών —οι οποίες εγκρίθηκαν στα τέλη του 2012 (7)— είναι εύστοχες κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, επειδή διευκολύνουν τη δημόσια χρηματοδότηση των υποδομών που είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση των στόχων του ψηφιακού θεματολογίου.

5.3

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η πολιτική για τις κρατικές ενισχύσεις πρέπει, μεταξύ άλλων στόχων και παράλληλα με τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, να επιτρέπει στις δημόσιες αρχές να χορηγούν ενισχύσεις σε εκείνες τις επιχειρήσεις που συμβάλλουν στους αναπτυξιακούς στόχους της ΕΕ.

5.4

Η ΕΟΚΕ οφείλει, ωστόσο, να εκφράσει κάποια ανησυχία για την πρόταση κανονισμού (ΕΕ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την κοινή αγορά κατ εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της ΣΛΕΕ (8), δεδομένου ότι συνιστούν σοβαρή απειλή για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία σε ορισμένα κράτη μέλη. H EOKE συνιστά, ειδικότερα, οι κρατικές ενισχύσεις που προορίζονται για την απασχόληση και την κατάρτιση ευάλωτων ομάδων, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία, να εξαιρούνται από την εφαρμογή του κατώτατου ορίου που καθορίζεται με βάση το εθνικό ΑΕγχΠ και μια απόλυτη τιμή, αφού αυτό δεν έχει καμία επίπτωση στην πρόληψη των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

6.1.1

Από τη δεκαετία του 1990 και εξής, η ΕΕ ανέπτυξε έντονη νομοθετική δραστηριότητα με στόχο την ελευθέρωση των αγορών της ενέργειας. Η τρίτη δέσμη μέτρων (2011) είναι η τελευταία και η σημαντικότερη από τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην εδραίωση μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας από το 2014 και μετά. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές πολιτικές δεν εφαρμόστηκαν με επαρκή αποφασιστικότητα στα κράτη μέλη, όπου παρατηρούνται ολιγοπώλια ιδιωτικών εταιρειών, τα οποία ζημιώνουν καταναλωτές και χρήστες.

6.1.2

Είναι αμφίβολο αν η ελευθέρωση του τομέα —κεντρικός στόχος της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ— οδήγησε σε αύξηση του ανταγωνισμού, σε πιο διαφανείς αγορές και σε χαμηλότερες τιμές για τους χρήστες. Επί του παρόντος, οι υψηλές τιμές της ενέργειας δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στις οικογένειες με λιγότερους πόρους (κίνδυνος ενεργειακής πενίας), ενώ, στην περίπτωση των επιχειρήσεων, το γεγονός ότι οι τιμές είναι συχνά πιο υψηλές από τις αντίστοιχες τιμές των ανταγωνιστών τους στις παγκόσμιες αγορές (Ιαπωνία, ΗΠΑ) συνιστά μειονέκτημα, προπαντός για τις βιομηχανίες υψηλής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας όπως, μεταξύ άλλων, η χαλυβουργία. Η Επιτροπή δηλώνει ότι η πολιτική ανταγωνισμού δεν μπορεί «να διασφαλίσει από μόνη της την ολοκλήρωση των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, ανταγωνιστικές τιμές και την ασφάλεια του εφοδιασμού». Η δήλωση αυτή μπορεί να συνιστά έμμεση αναγνώριση της ανάγκης αλλαγών στην ενεργειακή πολιτική.

—

επίτευξη πραγματικής μείωσης των τηλεφωνικών χρεώσεων για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις·

—

εξασφάλιση καθολικής ευρυζωνικής σύνδεσης υψηλής ποιότητας·

—

κατάργηση των χρεώσεων περιαγωγής (roaming)·

—

καθιέρωση μίας ενιαίας ρυθμιστικής αρχής στην ΕΕ.

7.2.1

Ηλεκτρονικά βιβλία. Η απόφαση ανάληψης δεσμεύσεων που ελήφθη τον Δεκέμβριο του 2012 σε σχέση με την Apple και τέσσερις εκδοτικές εταιρείες αποβλέπει στην αποτροπή των επιθετικών πρακτικών που είναι επιζήμιες για τους εκδότες και τα εμπορικά καταστήματα. Μεταξύ άλλων πτυχών, με τις δεσμεύσεις τίθενται όρια στην εφαρμογή της ρήτρας του «πλέον ευνοημένου έθνους» στις λιανικές πωλήσεις. Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάστηκε με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, δεδομένου του παγκόσμιου χαρακτήρα αυτής της αγοράς. Η απαγόρευση των αντιανταγωνιστικών πρακτικών στην ΕΕ έχει την πρόσθετη δυσκολία ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν διαφορετικές πολιτικές στον τομέα των τιμών και των φόρων για τα βιβλία, γενικά, και για τα ηλεκτρονικά βιβλία ειδικότερα. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί η ανάγκη μεγαλύτερης εναρμόνισης, προκειμένου να αποφευχθούν τα φαινόμενα αρμπιτράζ και να προωθηθεί η περαιτέρω ολοκλήρωση της αγοράς. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή η αγορά των ηλεκτρονικών βιβλίων δημιουργήθηκε πρόσφατα και οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι ανεπαρκείς, πρέπει να αυξηθούν οι γνώσεις για τη λειτουργία της.

7.2.2

Διαδικτυακή πώληση βιβλίων. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώσεις πωλητών έχουν καταγγείλει πιθανό αθέμιτο ανταγωνισμό από την πλευρά της Amazon κατά την προσφορά εκπτώσεων.

7.3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί και υποστηρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιβολή κυρώσεων όταν γίνεται κατάχρηση του συστήματος των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για να εμποδιστεί η είσοδος γενόσημων φαρμάκων στην αγορά. Η δικαστική απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση της AstraZeneca (10) επικύρωσε το πρόστιμο των 60 εκατομμυρίων ευρώ που είχε επιβάλει η Επιτροπή. Άλλωστε, και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχει αποφανθεί αρνητικά για ανάλογες συμφωνίες και για συμφωνίες παροχής διευκολύνσεων έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων («pay to play»). Η κοινοποίηση αιτιάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2012 σε περισσότερες από δεκατέσσερις εταιρείες στο πλαίσιο δύο μεγάλων υποθέσεων δείχνει ότι πρόκειται για συχνές πρακτικές που προκαλούν σοβαρές ζημίες στους καταναλωτές και στα δημόσια ταμεία.

7.3.2

Δεδομένου ότι το διάστημα 2003-2012 οι 11 μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες στον κόσμο αποκόμισαν καθαρά κέρδη ύψους 711,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, τα πρόστιμα που επιβάλλουν οι αρχές ανταγωνισμού δύσκολα έχουν αποτρεπτικό χαρακτήρα. Στη πραγματικότητα, το πρόβλημα αυτό δεν αφορά μόνο τον ανταγωνισμό, αφού άπτεται ενός ιδιαίτερα ευαίσθητου πεδίου όπως είναι η υγεία των ατόμων, πέραν του ότι ζημιώνει οικονομικά τις οικογένειες και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί η λήψη πιο αποτελεσματικών νομικών μέτρων σε επίπεδο ΕΕ για την αποτροπή παρόμοιων συμπεριφορών.