19.9.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 271/81

1.1

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς την ανάγκη θέσπισης νομικού πλαισίου για την αυξημένη προστασία των καταναλωτών, το οποίο θα ορίζει ότι τα καταναλωτικά προϊόντα πρέπει να είναι ασφαλή.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το πλέον ενδεδειγμένο νομοθετικό μέσο για την ενοποίηση των υφιστάμενων οικείων νομικών κειμένων είναι ο κανονισμός, μέσω της προσαρμογής των κειμένων αυτών στο νέο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διάθεση των προϊόντων στην αγορά. Με τον υπό εξέταση κανονισμό θεσπίζονται κοινό επίπεδο και κριτήρια ασφάλειας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

1.3

Καθότι ο κανονισμός συνιστά το μόνο μέσο που επιτρέπει την ομοιόμορφη λήψη μέτρων με τον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, είναι ευτυχές το γεγονός ότι η σχετική πρόταση διατυπώνεται με όρους που μπορούν να ερμηνευτούν στο ίδιο πνεύμα σε όλα τα κράτη μέλη.

1.4

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι, δεδομένης της σημασίας της τυποποίησης για την κατοχύρωση της ασφάλειας των προϊόντων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να ενισχύσει τη συμμετοχή των πολιτών στην εκπροσώπηση των καταναλωτών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) και σε άλλες παρεμφερείς οργανώσεις.

1.5

Με την προοπτική της υλοποίησης της εσωτερικής αγοράς, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η πρόταση κανονισμού αποτελεί σημαντικότατο μέτρο προστασίας των καταναλωτών μέσω του περιορισμού των κινδύνων πρόκλησης βλάβης ή θανάτου, αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη τους. Επίσης η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη την ύπαρξης διαφάνειας και φερεγγυότητας στις εμπορικές συναλλαγές, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αφαιρείται το αθέμιτο πλεονέκτημα από όσους αποπειρώνται να παράγουν και να πωλούν επικίνδυνα προϊόντα έναντι όσων ανταγωνιστών τους επωμίζονται το κόστος της διασφάλισης της ποιότητας των δικών τους προϊόντων.

2.1

Η προστασία των καταναλωτών σημαίνει ότι τα διατιθέμενα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει να είναι τέτοια ώστε, υπό τις συνήθεις ή ευλόγως προβλεπόμενες συνθήκες χρήσης τους, να μην παρουσιάζουν κανέναν κίνδυνο για την ασφάλεια των καταναλωτών· σε περίπτωση δε που τελικά αποδεικνύονται επικίνδυνα, πρέπει να μπορούν να αποσύρονται εύκολα και ταχύτατα από την αγορά. Αυτή η παράμετρος αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής προστασίας των καταναλωτών ήδη από το 1975 και το συναφές προκαταρκτικό πρόγραμμα (1). Απόρροια του ψηφίσματος του Συμβουλίου της 23ης Ιουνίου 1986 (2) σχετικά με τον μελλοντικό προσανατολισμό της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας για την προστασία και την προαγωγή των συμφερόντων των καταναλωτών ήταν η λεγόμενη «νέα έμφαση» στο θέμα της τεχνικής εναρμόνισης και τυποποίησης (3).

2.2

Η πρώτη σχετική με τη γενική ασφάλεια των προϊόντων οδηγία (ψηφίστηκε το 1992 (4)), αντικαταστάθηκε από την οδηγία 2001/95/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Δεκεμβρίου 2001 (5), η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 15 Ιανουαρίου 2002 με προθεσμία μεταφοράς της στην οικεία εθνική νομοθεσία των κρατών μελών την 15η Ιανουαρίου 2004. Εκείνη την εποχή η ΕΟΚΕ είχε διατυπώσει τις θέσεις της (6) για το ζήτημα τασσόμενη μεν υπέρ της προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά διατυπώνοντας ορισμένες επιφυλάξεις ως προς κάποια σημεία.

2.3

Με τη δημιουργία του Συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τα μη εδώδιμα επικίνδυνα προϊόντα (RAPEX) καθιερώθηκε η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών για τη λήψη μέτρων από τις δεύτερες και τους οικονομικούς φορείς αναφορικά με τα ιδιαίτερα επικίνδυνα προϊόντα για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών, στην προσπάθεια αντιμετώπισης των λεγόμενων καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το 2004 (7) συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ομαλή λειτουργία της RAPEX.

2.4

Μολονότι τα 27 κράτη μέλη έχουν μεταφέρει την οδηγία στην εθνική τους νομοθεσία, οι διατάξεις εφαρμογής της δεν είναι παντού οι ίδιες. Μεταξύ άλλων, διαπιστώνονται αποκλίσεις ως προς τα εξής:

3.1

Η παρούσα πρόταση κανονισμού εντάσσεται στη «δέσμη μέτρων για την ασφάλεια των προϊόντων και την εποπτεία της αγοράς», η οποία περιλαμβάνει επίσης μια πρόταση κανονισμού για την εποπτεία της ενιαίας αγοράς και ένα πολυετές σχέδιο δράσης για την εποπτεία της αγοράς που καλύπτει την περίοδο 2013-2015.

3.2

Η πρόταση κανονισμού έχει ως στόχο να συμπληρώσει το θεσπισμένο τα τελευταία έτη νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει την ασφάλεια και την εμπορία των καταναλωτικών προϊόντων. Η πρόταση κανονισμού διαλαμβάνει τα μη εδώδιμα προϊόντα μεταποίησης με εξαίρεση ορισμένα προϊόντα όπως τα αντικείμενα αρχαιολογικής αξίας. Στο εν λόγω έγγραφο διατυπώνεται η απαίτηση τα καταναλωτικά προϊόντα να είναι «ασφαλή»· προς τούτο προβλέπει ορισμένες υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων και περιλαμβάνει διατάξεις για την καθιέρωση προτύπων υποστηρικτικά προς τη γενική απαίτηση ασφάλειας. Ως νομική βάση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρησιμοποιεί το άρθρο 114 της ΣλΕΕ, η οποία ισχύει και για την εγκαθίδρυση και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, με βάση τις συναρμοδιότητες της ΕΕ και των κρατών μελών.

3.3

Υποβάλλοντας πρόταση κανονισμού αντί οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλάζει νομοθετικό μέσο με σκοπό να θεσπίσει το ίδιο επίπεδο ασφάλειας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και να εναρμονιστεί η οικεία νομοθεσία, μέσω μιας δέσμης κοινών κριτηρίων και χωρίς να θίγεται η τομεακή νομοθεσία. Η πρόταση κανονισμού περιέχει σαφείς και λεπτομερείς κανόνες εφαρμοστέους ενιαία και ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια της ΕΕ.

3.4

Επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών, εξορθολογίζοντας και απλοποιώντας τη λειτουργία του συστήματος ασφάλειας και την αλληλεπίδρασή του με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ.

3.5

Η πρόταση αποσκοπεί επίσης στην κατάργηση των οδηγιών 87/357/ΕΟΚ και 2001/95/ΕΚ του Συμβουλίου, το περιεχόμενο των οποίων διαλαμβάνουν οι δύο υπό κατάρτιση προτάσεις κανονισμού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι διατάξεις που αφορούν την εποπτεία της αγοράς και το σύστημα RAPEX –οι οποίες προς το παρόν περιέχονται στη οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων– έχουν ενσωματωθεί στην πρόταση του νέου κανονισμού για την εποπτεία της ενιαίας αγοράς. Στον νέο κανονισμό συγκεντρώνονται όλες οι οικείες διατάξεις σε ένα και μοναδικό νομοθετικό μέσο και το RAPEX καθίσταται το κατ’ εξοχήν σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης σχετικά με τα προϊόντα που παρουσιάζουν κίνδυνο.

3.6

Επιπλέον, η πρόταση καθορίζει τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις των άμεσα ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων (κατασκευαστές, εισαγωγείς, διανομείς) που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού των καταναλωτικών προϊόντων, εφόσον δεν υπόκεινται στις αντίστοιχες απαιτήσεις που προβλέπονται από την τομεακή εναρμονιστική νομοθεσία της ΕΕ. Επομένως, η εφαρμογή της περιορίζεται σε καταστάσεις που δεν ρυθμίζονται σε τομεακό επίπεδο ή επικουρικά ως προς αυτό.

3.7

Βασική γενική αρχή είναι ότι όλα τα μη εδώδιμα καταναλωτικά προϊόντα πρέπει να είναι ασφαλή προς εμπορία ή διάθεση στην αγορά της ΕΕ. Οι πιο λεπτομερείς υποχρεώσεις σχετικά με τους οικονομικούς φορείς εφαρμόζονται μόνο στις επιχειρήσεις που δεν υπόκεινται στις αντίστοιχες υποχρεώσεις και οι οποίες καθορίζονται στην εναρμονιστική νομοθεσία που καλύπτει έναν συγκεκριμένο τομέα προϊόντων.

3.8

Η πρόταση έχει απλοποιηθεί χάρη στη σαφή σύζευξή της με την τομεακή νομοθεσία και την απλοποίηση των κανόνων. Τα καταναλωτικά προϊόντα που συμμορφώνονται με την τομεακή εναρμονιστική νομοθεσία της ΕΕ, η οποία έχει στόχο τη διασφάλιση της υγείας και την ασφάλεια των προσώπων, τεκμαίρεται ότι είναι ασφαλή και βάσει του παρόντος κανονισμού.

3.9

Συν τοις άλλοις, έχει επικαιροποιηθεί το τμήμα των ορισμών και έχει ευθυγραμμιστεί με το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την εμπορία των προϊόντων. Επίσης, η διαδικασία για τον εντοπισμό των υφιστάμενων ευρωπαϊκών προτύπων ή την αίτηση καθιέρωσης νέων ευρωπαϊκών προτύπων που θα έδιναν τη δυνατότητα να τεκμαίρεται ότι ένα προϊόν είναι ασφαλές έχει απλουστευτεί σημαντικά και έχει ευθυγραμμιστεί με τον κανονισμό, ο οποίος θεσπίζει ένα νέο γενικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή τυποποίηση.

3.10

Οι υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων αφορούν, μεταξύ άλλων, θέματα που σχετίζονται με την επισήμανση, την ταυτοποίηση του προϊόντος, τις διορθωτικές ενέργειες που πρέπει να αναλαμβάνονται σε περίπτωση μη ασφαλών προϊόντων και την ενημέρωση των αρμόδιων αρχών.

3.10.1

Η πρόταση απαιτεί από τους οικονομικούς φορείς να είναι σε θέση να ταυτοποιούν τους προμηθευτές τους και τους πελάτες αυτών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εξουσιοδοτηθεί να θεσπίζει μέτρα που να απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς να καθιερώνουν ή να προσχωρούν σε ηλεκτρονικό σύστημα ιχνηλασιμότητας.

4.4.1

Όσον αφορά τους ορισμούς της πρότασης, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ορισμένοι χρήζουν αναθεώρησης καθότι για διάφορους λόγους (ορολογίας, μετάφρασης ή διαφορετικής νομικής παράδοσης από το ένα κράτος μέλος στο άλλο) ενδέχεται στο μέλλον να ανακύψουν προβλήματα στην εφαρμογή του κανονισμού.

4.4.2

Ο ορισμός του «ασφαλούς προϊόντος» κρίνεται κατάλληλος και περιέχει διάφορες παραμέτρους που επιτρέπουν την αξιολόγηση της ασφάλειάς του σε συνάρτηση με τις πληροφορίες τις οποίες θα πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής (διάρκεια, φύση και σύνθεση του προϊόντος). Ωστόσο, ο όρος «προϊόν» θα πρέπει να συμπληρωθεί από τον προσδιορισμό «μεταποίησης».

4.4.3

Αντιστοίχως, η φράση «υπό τις συνήθεις ή ευλόγως προβλέψιμες» επιδέχεται παρερμηνείες καθότι αφ’ ενός μεν το κριτήριο του «εύλογου» μπορεί να εφαρμοστεί κατ’ επέκταση σε οποιοδήποτε –ακόμα και μη ασφαλές– προϊόν αρκεί να χρησιμοποιείται καταλλήλως.

4.4.4

Αφ’ ετέρου δε το επίθετο «normal» (στα ισπανικά) θα μπορούσε ίσως να αντικατασταθεί από το επίθετο «habitual» ή τουλάχιστον το αμφίσημο αυτό επίθετο θα μπορούσε να προσδιορίζει τον καταναλωτή στον οποίο απευθύνεται το προϊόν (8). Προς τούτο προτείνουμε την αντικατάσταση του εν λόγω όρου με τη φράση «μη ασφαλές προϊόν» διότι έτσι εναρμονίζεται η έννοια αυτή με εκείνη που περιέχεται στην οδηγία για την αστική ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων (9)· ως προς αυτή την έννοια συνίσταται η εναρμόνιση του νομικού πλαισίου των κρατών μελών, μολονότι η έννοια του πεδίου στο συγκεκριμένο πεδίο είναι ακόμα πιο ευρεία.

4.4.5

Ως προς τον όρο «εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος» παρατηρούμε ότι η αναφορά στην εντολή ενδέχεται στο μέλλον να οδηγήσει σε αντιδικίες σε όσα κράτη μέλη απαιτείται η υπογραφή προσυμφώνου εντολής. Επομένως αντιπροτείνουμε τον όρο «εγγράφως ορισμένος εντολοδόχος», χάρη στον οποίο αφ’ ενός μεν παρέχεται σε κάθε κράτος μέλος η διακριτική ευχέρεια να επιλέγει τον τύπο σύμβασης που αντιστοιχεί περισσότερο στην εσωτερική του έννομη τάξη, αφ’ ετέρου δε προλαμβάνονται τυχόν μελλοντικά προβλήματα συμβατικής φύσης.

4.4.6

Τέλος, ως προς τον ορισμό του «σοβαρού κινδύνου», θα ήταν προτιμότερο να επεκταθεί σε οποιαδήποτε «έκθεση σε κίνδυνο, ενδεχόμενο ή απειλή» έτσι ώστε να κατοχυρώνεται καλύτερα η προστασία του καταναλωτή· με άλλα λόγια, συνίσταται να συνδεθεί ο «σοβαρός κίνδυνος» με την ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων αφ’ ης στιγμής διαπιστώνεται ο κίνδυνος.

5.8.1

Η πρόταση κανονισμού προβλέπει προσφυώς έναν κανόνα σχετικό με την κατάρτιση των εγγράφων τεκμηρίωσης που οφείλουν να διαθέτουν οι κατασκευαστές και τα βήματα που πρέπει να ακολουθούν προκειμένου για την ασφάλεια των καταναλωτών.

5.8.2

Αυτές οι συγκεκριμένες απαιτήσεις συνίστανται σε δειγματοληπτικές δοκιμές στα προϊόντα που έχουν διατεθεί στην αγορά, τη διερεύνηση σχετικών καταγγελιών, την τήρηση αρχείου για τις καταγγελίες, τα μη συμμορφούμενα προϊόντα και τις ανακλήσεις προϊόντων, καθώς και την ενημέρωση των διανομέων για κάθε σχετική έρευνα.

5.8.3

Εντούτοις, στην πρόταση κανονισμού δεν διασαφηνίζεται με ποιον τρόπο θα γίνονται αυτές οι ενέργειες· θα εμπίπτει άραγε η ρύθμισή τους στη δικαιοδοσία του κάθε κράτους μέλους (π.χ. η τήρηση ειδικού αρχείου) ή, όπως θα ήταν άλλωστε πιο πρακτικό, οι ενέργειες αυτές θα εναρμονιστούν με σκοπό τη διατήρηση του συστήματος έγκαιρης ειδοποίησης της αγοράς, έτσι ώστε να υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια λήψης δραστικών μέτρων πριν προκληθεί κάποια ζημία;

5.9.1

Η υποχρέωση ενημέρωσης των καταναλωτών πρέπει να αφορά αποκλειστικά όσα ζητήματα άπτονται της χρήσης και του τύπου των προϊόντων και να μην επεκτείνεται στην «τεχνική τεκμηρίωση», η οποία ενδέχεται να περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με εμπορικά μυστικά ή λοιπές εμπιστευτικές πληροφορίες των κατασκευαστών, τα οποία θα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση των αρχών, με σαφείς κανόνες που απουσιάζουν από την πρόταση κανονισμού.

5.9.2

Από το κείμενο της πρότασης συνάγεται ότι την ευθύνη για τυχόν ζημίες που έχει προκαλέσει ένα μη ασφαλές προϊόν φέρει ο κατασκευαστής του· ωστόσο, θα ήταν ορθότερο να ορίζεται ότι η εν λόγω βεβαίωση θα έχει δεκαετή ισχύ. Για λόγους μεγαλύτερης σαφήνειας θα ήταν σκόπιμο στο άρθρο 8 παράγραφος 6 να αντικατασταθεί η φράση «Οι κατασκευαστές εξασφαλίζουν» από τη φράση «Οι κατασκευαστές φέρουν την ευθύνη», διατύπωση πιο συναφής με την υποχρέωση που περιγράφεται. Η ίδια αλλαγή πρέπει να γίνει –με τις απαραίτητες τροποποιήσεις– στην αναφορά στους εισαγωγείς και στην ευθύνη τους, καθώς και στην απαίτηση τήρησης τεχνικής τεκμηρίωσης για μια δεκαετία, ομοίως με τους υπόλοιπους οικονομικούς φορείς.

5.9.3

Προκειμένου να μπορεί ο καταναλωτής να ασκεί χωρίς προσκόμματα το δικαίωμά του να ενημερώνονται για το εκάστοτε προϊόν, θα ήταν προτιμότερο στο άρθρο 8 παράγραφος 7 –το οποίο προβλέπει ότι η «διεύθυνση (της εταιρείας) πρέπει να υποδεικνύει ένα μοναδικό σημείο στο οποίο μπορεί κάποιος να έρθει σε επαφή με τον κατασκευαστή»– να ορίζεται ότι ο τρόπος της εν λόγω επικοινωνίας δεν πρέπει να είναι ακριβός για τον καταναλωτή, έτσι ώστε αυτός να μην επιβαρύνεται έμμεσα.