6.11.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 336/15

Περίληψη της γνωμοδότησης του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων επί της ανακοίνωσης της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — «Διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά: μια ευρωπαϊκή στρατηγική»

(Το πλήρες κείμενο της παρούσας γνωμοδότησης διατίθεται στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα γερμανικά μέσω του δικτυακού τόπου του ΕΕΠΔ στη διεύθυνση http://www.edps.europa.eu)

2012/C 336/08

I.   Εισαγωγή

I.1.   Διαβούλευση με τον ΕΕΠΔ

1.

Στις 2 Μαΐου 2012, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά: μια ευρωπαϊκή στρατηγική» (1) (στο εξής, «η ανακοίνωση»).

2.

Πριν από την έγκριση της εν λόγω ανακοίνωσης, ο ΕΕΠΔ κλήθηκε να διατυπώσει άτυπα σχόλια. Ο ΕΕΠΔ εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι ορισμένα από τα άτυπα σχόλιά του ελήφθησαν υπόψη κατά τη σύνταξη της ανακοίνωσης. Εν όψει της σοβαρότητας του ζητήματος, ο ΕΕΠΔ επιθυμεί να υποβάλει αυτεπαγγέλτως την παρούσα γνωμοδότηση.

I.2.   Στόχοι και ιστορικό της ανακοίνωσης

3.

Η ανακοίνωση αποσκοπεί στην ανάπτυξη στρατηγικής για τη βελτίωση της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο, εντάσσεται δε στο πλαίσιο του θεματολογίου της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού (2), του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη (3) και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου για την προστασία των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο (4).

4.

Η ανακοίνωση επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες:

1)

τόνωση της ποιότητας του σε απευθείας σύνδεση περιεχομένου για τους νέους

2)

ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της υπευθυνοποίησης

3)

δημιουργία ασφαλούς επιγραμμικού περιβάλλοντος για τα παιδιά, και

4)

καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών.

5.

Η ανακοίνωση σκιαγραφεί ορισμένες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν από τον κλάδο, τα κράτη μέλη και την Επιτροπή. Επιλαμβάνεται ζητημάτων όπως ο γονικός έλεγχος, οι ρυθμίσεις του απορρήτου, η ηλικιακή διαβάθμιση, τα εργαλεία αναφορών/καταγγελίας, οι ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας, καθώς και η συνεργασία μεταξύ του κλάδου, των ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας και των φορέων επιβολής του νόμου.

I.3.   Στόχοι και πεδίο εφαρμογής της γνωμοδότησης του ΕΕΠΔ

6.

Ο ΕΕΠΔ υποστηρίζει σθεναρά πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην ενίσχυση της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο και στην αναβάθμιση των μέσων για την καταπολέμηση της κακοποίησης των παιδιών στο διαδίκτυο (5). Σε δύο προηγούμενες γνωμοδοτήσεις του, ο ΕΕΠΔ επισήμανε τη σημασία της προστασίας και της ασφάλειας των παιδιών στο διαδίκτυο υπό το πρίσμα της προστασίας δεδομένων (6), εκφράζει δε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η επισήμανσή του αυτή τυγχάνει αναγνώρισης στην ανακοίνωση.

7.

Η αυξανόμενη χρήση του ψηφιακού περιβάλλοντος από παιδιά καθώς και η συνεχής εξέλιξη του περιβάλλοντος αυτού εγκυμονούν νέους κινδύνους για την προστασία δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής, οι οποίοι εκτίθενται στο σημείο 1.2.3 της ανακοίνωσης. Μεταξύ των κινδύνων αυτών περιλαμβάνονται η κατάχρηση των προσωπικών τους δεδομένων, η αυθαίρετη διάδοση του προσωπικού τους λογαριασμού σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, η αυξανόμενη χρησιμοποίηση από παιδιά υπηρεσιών εντοπισμού γεωγραφικού στίγματος, η αυξανόμενη στοχοποίησή τους από διαφημιστικές εκστρατείες άμεσης προώθησης, καθώς και μια σειρά από σοβαρά εγκλήματα, όπως η κακοποίηση παιδιών. Οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπισθούν με γνώμονα τα ειδικά χαρακτηριστικά και την τρωτότητα της κατηγορίας προσώπων που διατρέχει κίνδυνο.

8.

Ο ΕΕΠΔ εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι οι δράσεις που εξετάζονται στην ανακοίνωση πρέπει να συνάδουν με το ισχύον πλαίσιο προστασίας δεδομένων (περιλαμβανομένων της οδηγίας 95/46/ΕΚ και της οδηγίας 2002/58/ΕΚ (7) για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες), την οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο 2000/31/ΕΚ (8) και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για το γεγονός ότι λαμβάνει υπόψη το προτεινόμενο νέο πλαίσιο προστασίας δεδομένων (9). Ο ΕΕΠΔ επισημαίνει ότι όλα τα μέτρα που θα ληφθούν πέραν των οριζομένων στην ανακοίνωση πρέπει να συνάδουν με το συγκεκριμένο πλαίσιο.

9.

Η παρούσα γνωμοδότηση αναδεικνύει συγκεκριμένα ζητήματα προστασίας δεδομένων που προκύπτουν στο πλαίσιο της εφαρμογής των προβλεπόμενων από την ανακοίνωση μέτρων. Τα εν λόγω ζητήματα χρήζουν της δέουσας αντιμετώπισης εκ μέρους όλων των αναφερόμενων στην ανακοίνωση μερών, ήτοι της Επιτροπής, των κρατών μελών και του κλάδου, εφόσον συντρέχει περίπτωση. Ειδικότερα, το Κεφάλαιο II επισημαίνει τα συγκεκριμένα μέσα που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της προστασίας και της ασφάλειας των παιδιών στο διαδίκτυο υπό το πρίσμα της προστασίας των δεδομένων. Στο Κεφάλαιο III, η γνωμοδότηση επισημαίνει ορισμένα ζητήματα προστασίας δεδομένων που χρήζουν αντιμετώπισης κατά την εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών στο διαδίκτυο, ιδίως όσον αφορά στη χρήση εργαλείων αναφορών/καταγγελίας και στη συνεργασία μεταξύ του κλάδου, των φορέων επιβολής του νόμου και των ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας.

IV.   Συμπέρασμα

49.

Ο ΕΕΠΔ υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες της ανακοίνωσης που επιχειρούν να καταστήσουν το διαδίκτυο ασφαλέστερο για τα παιδιά, καθώς και τον αγώνα για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών. Ειδικότερα, εκφράζει την ικανοποίησή του για την αναγνώριση της θεμελιώδους σημασίας της προστασίας δεδομένων στην προσπάθεια για διασφάλιση της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο και για υπεύθυνη και ασφαλή αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αυτό προσφέρει.

50.

Ο ΕΕΠΔ επισημαίνει ότι ο κλάδος, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή οφείλουν να λάβουν δεόντως υπόψη τις απαιτήσεις της προστασίας δεδομένων κατά την υλοποίηση πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ασφάλειας των παιδιών στο διαδίκτυο, ειδικότερα δε:

—

Τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνούν ώστε οι κίνδυνοι προστασίας δεδομένων να αναδεικνύονται στο πλαίσιο των οικείων εκπαιδευτικών εκστρατειών και της ανάπτυξης του εκπαιδευτικού υλικού. Περαιτέρω, πρέπει να παρέχουν πληροφορίες προς γονείς και παιδιά για την αποτροπή τους. Πρέπει επίσης να αναπτυχθούν συνέργειες μεταξύ των αρχών προστασίας των δεδομένων, των κρατών μελών και του κλάδου με στόχο την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης παιδιών και γονέων σχετικά με την ασφαλή χρήση του διαδικτύου.

—

Ο κλάδος πρέπει να διασφαλίσει ότι η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των παιδιών συνάδει με το ισχύον δίκαιο και να εξασφαλίζει τον γονικό έλεγχο όπου υπάρχει ανάγκη. Εξάλλου, πρέπει να εφαρμόζει προεπιλεγμένες ρυθμίσεις απορρήτου για τα παιδιά, οι οποίες παρέχουν μεγαλύτερη προστασία από τις αντίστοιχες προεπιλεγμένες ρυθμίσεις για το σύνολο των χρηστών. Πρέπει επίσης να θέσει σε εφαρμογή κατάλληλους μηχανισμούς προειδοποίησης των παιδιών που επιθυμούν να αλλάξουν τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις απορρήτου τους και να διασφαλίζει ότι τυχόν αλλαγές ενεργοποιούνται μέσω γονικού ελέγχου, όποτε απαιτείται. Πρέπει, τέλος, να καταβάλει προσπάθειες για την ανάπτυξη πρόσφορων εργαλείων επαλήθευσης της ηλικίας τα οποία δεν θα είναι παρεμβατικά από την άποψη της προστασίας των δεδομένων.

—

Σε ό,τι αφορά στην παροχή πληροφοριών στα παιδιά, ο κλάδος πρέπει να στραφεί στην ανάπτυξη ενός μηχανισμού ταξινόμησης που θα παρέχει πληροφορίες στα παιδιά με εύληπτο τρόπο και θα τα ενημερώνει σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει μια αλλαγή των προεπιλεγμένων ρυθμίσεών τους.

—

Σε ό,τι αφορά στις διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά, ο ΕΕΠΔ υπενθυμίζει, αφενός, ότι πρέπει να απαγορευθεί η άμεση εμπορική προώθηση που έχει ως αποκλειστικό στόχο νεαρούς ανήλικους και, αφετέρου, ότι τα παιδιά δεν πρέπει να υπόκεινται σε συμπεριφορική διαφήμιση. Ο ΕΕΠΔ φρονεί ότι η Επιτροπή πρέπει να παράσχει ισχυρότερα κίνητρα στον κλάδο προκειμένου να αναπτύξει σε επίπεδο ΕΕ μέτρα αυτορρύθμισης τα οποία θα προστατεύουν το απόρρητο και θα προωθούν ορθές πρακτικές σχετικά με τη διαφήμιση στο διαδίκτυο που απευθύνεται σε παιδιά. Εξάλλου, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως προς τη νομοθεσία προστασίας δεδομένων. Ενθαρρύνει επίσης την Επιτροπή να εξετάσει την πιθανότητα θέσπισης νέας νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ η οποία θα διασφαλίζει τον δέοντα σεβασμό των δικαιωμάτων των παιδιών στην ιδιωτική ζωή και στην προστασία των δεδομένων σε σχέση με τη διαφήμιση.

51.

Οι πρωτοβουλίες που προωθεί η ανακοίνωση όσον αφορά την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών εγείρουν σειρά ζητημάτων στο πεδίο της προστασίας δεδομένων, τα οποία χρήζουν προσεκτικής εξέτασης από το σύνολο των ενδιαφερομένων στο πεδίο δράσεως ενός εκάστου:

—

Καθώς τα εργαλεία αναφορών/καταγγελίας παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευαισθησία από την άποψη της προστασίας δεδομένων, η ανάπτυξή τους πρέπει να 2 κατάλληλη νομική βάση. Ο ΕΕΠΔ συνιστά όπως σαφώς θεσπισθεί διά νόμου η ανάπτυξη σε επίπεδο ΕΕ του εργαλείου αναφορών/καταγγελίας για παιδιά που προβλέπεται στο σημείο 2.2.3. Περαιτέρω, συμβουλεύει όπως καθορισθεί σαφώς τι συνιστά «βλαβερό περιεχόμενο και συμπεριφορά» που μπορεί να καταγγελθεί με χρήση του εργαλείου αναφορών/καταγγελίας για παιδιά, το οποίο πρόκειται να θεσπισθεί σε επίπεδο ΕΕ.

—

Ο ΕΕΠΔ ενθαρρύνει την ανάπτυξη από τον κλάδο τυποποιημένων ελάχιστων υποδειγμάτων υποβολής στοιχείων, στον σχεδιασμό των οποίων πρέπει να πρυτανεύσει η ανάγκη περιορισμού της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μόνο στα αυστηρά απαραίτητα.

—

Οι διαδικασίες υποβολής αναφορών/καταγγελίας μέσω ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας πρέπει να αποσαφηνισθούν. Η θέσπιση Ευρωπαϊκού Κώδικα Πρακτικής που θα περιλαμβάνει τις διαδικασίες υποβολής αναφορών/καταγγελίας και τις εγγυήσεις προστασίας δεδομένων, ακόμη και στις περιπτώσεις των διεθνών διαβιβάσεων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, θα βελτίωνε τη συγκεκριμένη πτυχή του καθεστώτος προστασίας δεδομένων.

—

Για να διασφαλίσουν την ανάπτυξη εργαλείων αναφορών/καταγγελίας που θα εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας δεδομένων, οι αρχές προστασίας δεδομένων πρέπει να διεξαγάγουν εποικοδομητικό διάλογο με τον κλάδο και άλλους ενδιαφερόμενους.

—

Η συνεργασία μεταξύ του κλάδου και των αρχών επιβολής του νόμου όσον αφορά τις διαδικασίες αναγγελίας και αφαίρεσης διακινούμενου στο διαδίκτυο υλικού κακοποίησης παιδιών πρέπει να αναπτυχθεί υπό την αποκλειστική προϋπόθεση της ύπαρξης πρόσφορης νομικής βάσης. Οι λεπτομέρειες αυτής της συνεργασίας θα πρέπει να αποσαφηνισθούν περαιτέρω. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ του κλάδου και του μελλοντικού Ευρωπαϊκού κέντρου ηλεκτρονικού εγκλήματος.

—

Ο ΕΕΠΔ φρονεί ότι πρέπει να επιτευχθεί η ορθή ισορροπία μεταξύ του θεμιτού στόχου της καταπολέμησης του παράνομου περιεχομένου και της προσφορότητας των χρησιμοποιούμενων μέσων, υπενθυμίζει δε ότι κάθε δράση παρακολούθησης τηλεπικοινωνιακών δικτύων, που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις κρίνεται αναγκαία, πρέπει να διεκπεραιώνεται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των αρχών επιβολής του νόμου.

Βρυξέλλες, 17 Ιουλίου 2012.

Giovanni BUTTARELLI

Αναπληρωτής Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων

(1)  COM(2012) 196 τελικό.

(2)  Θεματολόγιο της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, COM(2011) 60 τελικό.

(3)  Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη, COM(2010) 245 τελικό.

(4)  Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την προστασία των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο, 3128η συνεδρίαση του Συμβουλίου «Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός» στις Βρυξέλλες, 28 και 29 Νοεμβρίου 2011.

(5)  Υπάρχουν επίσης αρκετές πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο, όπως η Στρατηγική του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα δικαιώματα του παιδιού (2012-2015), COM(2011) 171 τελικό, της 15ης Φεβρουαρίου 2012.

(6)  Βλ. γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πολυετούς κοινοτικού προγράμματος σχετικά με την προστασία των παιδιών κατά τη χρήση του διαδικτύου και άλλων τεχνολογιών επικοινωνιών, δημοσιευθείσα στην ΕΕ C 2, της 7.1.2009, σ. 2, καθώς και τη γνωμοδότηση του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, με την οποία καταργείται η απόφαση-πλαίσιο 2004/68/ΔΕΥ, δημοσιευθείσα στην ΕΕ C 323, της 30.11.2010, σ. 6.

(7)  Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2002, σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ΕΕ L 201, της 31.7.2002, σ. 37.

(8)  Οδηγία 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2000 για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά, ΕΕ L 178, της 17.7.2000, σ. 1.

(9)  Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών (γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων), COM(2012) 11 τελικό.