ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εφαρμογή από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας του Σχεδίου Δράσης για την Ελευθέρωση του Καθεστώτος Θεωρήσεων

I. Εισαγωγή

Ο διάλογος μεταξύ ΕΕ και Δημοκρατίας της Μολδαβίας για το καθεστώς θεωρήσεων, στο πλαίσιο του οποίου εξετάζονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι πολίτες της Δημοκρατίας της Μολδαβίας θα μπορούν να μεταβαίνουν στην ΕΕ χωρίς να χρειάζονται θεώρηση, εγκαινιάστηκε στις 15 Ιουνίου 2010. Το σχέδιο δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων (ΣΔΕΚΘ)[1] υποβλήθηκε από την Επιτροπή στις αρχές της Μολδαβίας στις 24 Ιανουαρίου 2011. Το ΣΔΕΚΘ προβλέπει μια σειρά κριτηρίων αξιολόγησης της Δημοκρατίας της Μολδαβίας για τέσσερις «ενότητες» συναφών ζητημάτων, ενόψει της έγκρισης πλαισίου νομοθεσίας και πολιτικής (φάση 1) και της ουσιαστικής εφαρμογής του (φάση 2).

Η Επιτροπή υποβάλλει τακτικές εκθέσεις προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ. Η Πρώτη Έκθεση Προόδου για την εφαρμογή από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων υποβλήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2011[2]. Στις 7 Οκτωβρίου 2011, πραγματοποιήθηκε συνάντηση ανωτέρων υπαλλήλων στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάστηκε η Πρώτη Έκθεση Προόδου και συζητήθηκαν τα επόμενα στάδια της διαδικασίας.

Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου και στις αρχές Νοεμβρίου 2001 διοργανώθηκαν αποστολές αξιολόγησης των Ενοτήτων 2, 3 και 4 του ΣΔΕΚΘ με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών της ΕΕ τους οποίους συνόδευαν μέλη των υπηρεσιών της Επιτροπής και της ΕΥΕΔ. Σκοπός αυτών των αποστολών εμπειρογνωμόνων ήταν η αξιολόγηση του νομοθετικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου, βάσει των κριτηρίων αξιολόγησης της πρώτης φάσης του ΣΔΕΚΘ, και της συμμόρφωσής του προς τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή πρότυπα. Οι εκθέσεις των εμπειρογνωμόνων οριστικοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο 2011.

Η Δεύτερη Έκθεση Προόδου για την εφαρμογή από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων δημοσιεύτηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2012[3]. Στις 27 Φεβρουαρίου 2012, πραγματοποιήθηκε συνάντηση ανωτέρων υπαλλήλων στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάστηκε η Δεύτερη Έκθεση Προόδου και συζητήθηκαν τα επόμενα στάδια της διαδικασίας.

Η παρούσα Έκθεση της Επιτροπής αποτελεί την τρίτη και τελική έκθεση προόδου για την πρώτη φάση του ΣΔΕΚΘ. Περιλαμβάνει τη συγκεντρωτική αξιολόγηση της Επιτροπής για την πρόοδο που έχει σημειώσει η Δημοκρατία της Μολδαβίας σχετικά με τη συμμόρφωση με τα κριτήρια αξιολόγησης της πρώτης φάσης του ΣΔΕΚΘ, η οποία αφορά τη δημιουργία του νομοθετικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου.

II. Αξιολόγηση των μέτρων στο πλαίσιο των τεσσάρων πυλώνων του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων

Ενότητα 1: Ασφάλεια των εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των βιομετρικών χαρακτηριστικών

Γενική αξιολόγηση

Το νομοθετικό πλαίσιο έχει δημιουργηθεί. Έχει δοθεί σαφές χρονοδιάγραμμα για την πλήρη καθιέρωση βιομετρικών διαβατηρίων που πληρούν τα πρότυπα της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και από τα προξενεία της Μολδαβίας στο εξωτερικό, καθώς και για τη σταδιακή πλήρη κατάργηση των διαβατηρίων που δεν πληρούν τα πρότυπα της ICAO.

Η Επιτροπή φρονεί ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας πληροί τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 1.

Λεπτομερή σχόλια

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την έκδοση μηχανικώς αναγνώσιμων βιομετρικών διαβατηρίων που πληρούν απολύτως τα υψηλότερα πρότυπα της ICAO βάσει ασφαλούς διαχείρισης της ταυτότητας (ληξιαρχικά έγγραφα και έγγραφα βάσης) και λαμβανομένης υπόψη της κατάλληλης προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

Το νομικό πλαίσιο για την έκδοση μηχανικώς αναγνώσιμων βιομετρικών διαβατηρίων που πληρούν απολύτως τα υψηλότερα πρότυπα της ICAO συμπληρώθηκε με δύο νόμους που εγκρίθηκαν στις 9 Ιουνίου 2011 και κυβερνητική απόφαση που εγκρίθηκε στις 10 Μαΐου 2011. Οι συμπληρωματικές αυτές διατάξεις εξασφαλίζουν ένα ενοποιημένο πλαίσιο για την ασφαλή διαχείριση της ταυτότητας. Επίσης, στις 27 Δεκεμβρίου 2011 εκδόθηκε νέος νόμος που εξασφαλίζει ότι η αρχή «ένα άτομο, ένα έγγραφο» ισχύει πλέον και για τα διπλωματικά και υπηρεσιακά διαβατήρια.

· Έγκριση Σχεδίου Δράσης με χρονοδιάγραμμα για την πλήρη καθιέρωση βιομετρικών διαβατηρίων που πληρούν τα πρότυπα της ICAO, και από τα προξενεία της Μολδαβίας στο εξωτερικό, και τη σταδιακή πλήρη κατάργηση των διαβατηρίων που δεν πληρούν τα πρότυπα της ICAO

Εγκρίθηκε Σχέδιο Δράσης με σαφές χρονοδιάγραμμα.

· Δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης και έγκριση κωδίκων δεοντολογίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς που απευθύνονται στο προσωπικό όλων των δημοσίων αρχών οι οποίες ασχολούνται με τα διαβατήρια, καθώς και με τα δελτία ταυτότητας και με άλλα έγγραφα βάσης

Ο «Κώδικας δεοντολογίας για το προσωπικό των ληξιαρχείων και το προσωπικό που ασχολείται με την έκδοση εγγράφων» εγκρίθηκε την 1η Απριλίου 2011. Παραπέμπει στον Εργατικό Κώδικα όσον αφορά τις κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης των διατάξεών του. Περιλαμβάνει διατάξεις για τη σύγκρουση συμφερόντων, τα ασυμβίβαστα και την υποχρέωση αναφοράς παρατυπιών.

Το διάταγμα «περί ορισμένων προληπτικών μέτρων κατά της διαφθοράς και του προστατευτισμού» εγκρίθηκε στις 31 Μαΐου 2011 από τον Γενικό Διευθυντή του Κρατικού κέντρου πληροφορικής 'Registru'. Ακολούθησε, στις 11 Αυγούστου 2011, το «σχέδιο δράσης για τη διαχείριση Κινδύνων διαφθοράς στον τομέα της χορήγησης εγγράφων στον πληθυσμό και των ληξιαρχικών εγγραφών». Το «σχέδιο διαχείρισης κινδύνων σχετικά με τη διαφθορά στον τομέα της χορήγησης εγγράφων στον πληθυσμό» εγκρίθηκε από τον Γενικό Διευθυντή του Κρατικού κέντρου πληροφορικής 'Registru' στις 5 Απριλίου 2012. Το 2011 και το πρώτο τρίμηνο του 2012 πραγματοποιήθηκε κατάρτιση του προσωπικού των τοπικών υπηρεσιών που χορηγούν έγγραφα στον πληθυσμό.

Ενότητα 2: Παράτυπη μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένης της επανεισδοχής

Γενική αξιολόγηση

Στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων, εγκρίθηκε η σχετική νομοθεσία. Το θεσμικό πλαίσιο έχει ολοκληρωθεί, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων σχετικά με την κατάρτιση και τους κώδικες δεοντολογίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, η Δημοκρατία της Μολδαβίας δημιούργησε μια γενική βάση για ένα σύστημα αποτελεσματικής διαχείρισης της μετανάστευσης και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο έχει ολοκληρωθεί. Μολονότι απαιτούνται ορισμένες βελτιώσεις, οι πράξεις που εκδόθηκαν πληρούν σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Το μεγαλύτερο μέρος του θεσμικού πλαισίου έχει ολοκληρωθεί, μολονότι θα πρέπει να διατεθούν περισσότεροι πόροι για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων.

Στον τομέα του ασύλου, υπάρχει ενοποιημένη νομοθετική βάση που πληροί σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.

Η Επιτροπή φρονεί ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας πληροί σε γενικές γραμμές τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 2.

Λεπτομερή σχόλια ανά τομέα πολιτικής

Ενότητα 2 / θέμα 1 – Διαχείριση των συνόρων

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για τη διαχείριση των συνόρων, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης νέου νόμου περί κρατικών συνόρων, που θα επιτρέψει στη συνοριοφυλακή της Μολδαβίας να συμμετέχει στην εξιχνίαση και την έρευνα διασυνοριακών εγκλημάτων σε συνεργασία με όλες τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου και να επεκτείνει τις αρμοδιότητές της σε ολόκληρη την επικράτεια, και νομικό πλαίσιο για την αποτελεσματική διϋπηρεσιακή συνεργασία μεταξύ της συνοριοφυλακής, των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και άλλων υπηρεσιών που μετέχουν στη διαχείριση των συνόρων

Ο νόμος περί κρατικών συνόρων εγκρίθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2011, δημοσιεύτηκε στις 20 Απριλίου 2012 και θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2012. Ακολουθεί τους ορισμούς και το πλαίσιο του κώδικα συνόρων του Σένγκεν (κανονισμός (ΕΚ) 562/2006), ενώ λαμβάνει υπόψη και το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ευθύνη των μεταφορέων. Υπ' αυτή την έννοια, παρέχει κατάλληλο πλαίσιο για άλλες νομοθετικές πράξεις και έγγραφα πολιτικής. Οι σχετικές κατ' εξουσιοδότηση πράξεις προβλέπεται να εκδοθούν πριν την έναρξη ισχύος του νόμου.

Ο νόμος περί συνοριακής αστυνομίας εγκρίθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2011, δημοσιεύτηκε στις 20 Απριλίου 2012 και θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2012. Ο νόμος παρέχει πρόσφορη βάση για την αποστρατιωτικοποίηση την οργάνωση σε επαγγελματικές βάσεις της συνοριοφυλακής, η οποία θα μετατραπεί σε συνοριακή αστυνομία. Ο νόμος δημιουργεί σταθερή βάση για σύγχρονη διαχείριση των συνόρων και προικίζει τη συνοριακή αστυνομία με τις αρμοδιότητες και τις εκτελεστικές εξουσίες που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική αστυνόμευση των συνόρων. Ειδικότερα, η νομοθεσία θα επιτρέπει στη συνοριακή αστυνομία να συμμετέχει στην εξιχνίαση και την έρευνα διασυνοριακών εγκλημάτων σε συνεργασία με όλες τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου. Επίσης, θα επεκτείνει τον τομέα αρμοδιότητας της συνοριακής αστυνομίας σε ολόκληρη την επικράτεια. Τέλος, ο νόμος παρέχει το νομικό πλαίσιο για την αποτελεσματική διυπηρεσιακή συνεργασία μεταξύ της συνοριακής αστυνομίας, άλλων υπηρεσιών επιβολής του νόμου και άλλων υπηρεσιών που ασχολούνται με τη διαχείριση των συνόρων. Εντούτοις, οι ρυθμίσεις συνεργασίας, οι επιχειρησιακές διαδικασίες και ο καταμερισμός καθηκόντων χρειάζεται να διευκρινιστούν περαιτέρω. Ειδικότερα, οι διαδικασίες επιτήρησης των αλλοδαπών και αντιμετώπισης των ανευρισκόμενων παράνομων μεταναστών και των αιτούντων άσυλο πρέπει να συμφωνηθούν τουλάχιστον μέσω πρωτοκόλλων συνεργασίας.

Ο νόμος για την τροποποίηση του Κώδικα διοικητικών παραβάσεων εγκρίθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2011, δημοσιεύτηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2011 και θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2012. Παρέχει στη συνοριακή αστυνομία την αρμοδιότητα να εξετάζει διοικητικές παραβάσεις, όπως η παράβαση του καθεστώτος των κρατικών συνόρων και των κανόνων για τη διέλευση των κρατικών συνόρων, η βλάβη και καταστροφή της συνοριακής σηματοδότησης και παραβάσεις των κανόνων σχετικά με τα δικαιώματα των αλλοδαπών να κατοικούν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας.

Ο νόμος για την τροποποίηση του Κώδικα διοικητικών παραβάσεων όσον αφορά την ευθύνη των μεταφορέων εγκρίθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2012. Ο νόμος επιβάλλει κυρώσεις για παραβάσεις των κανόνων μεταφοράς αλλοδαπών στη χώρα και πληροί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα.

Η συνοριοφυλακή της Μολδαβίας έχει συνάψει συμφωνίες και πρωτόκολλα συνεργασίας με τις όμορες χώρες, και συγκεκριμένα με τη Ρουμανία και την Ουκρανία, τα οποία παρέχουν τη βάση συνεργασίας με τις συνοριοφυλακές των εν λόγω όμορων χωρών. Συμφωνίες συνεργασίας έχουν υπογραφεί και με ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ (Λεττονία, Λιθουανία, Εσθονία, Ουγγαρία και Πολωνία), καθώς και με τη Ρωσία και τη Γεωργία. Η συνοριοφυλακή προτίθεται να οριστικοποιήσει τις συμφωνίες συνεργασίας με τη Λευκορωσία και το Καζαχστάν εντός του 2012. Τον Αύγουστο 2008 υπογράφηκε ρύθμιση εργασίας με τη FRONTEX και η Δημοκρατία της Μολδαβίας είναι πλήρως δεσμευμένη και συνεχίζει ενεργά τη συνεργασία της με την Αποστολή συνοριακής συνδρομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUBAM). Τον Δεκέμβριο 2011 υπογράφηκε από τη FRONTEX και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας νέο σχέδιο συνεργασίας για την περίοδο 2012-2014.

· Έγκριση σχεδίου δράσης για την αποτελεσματική εφαρμογή της Εθνικής ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη διαχείριση των συνόρων, το οποίο περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα και ειδικούς στόχους για την περαιτέρω ανάπτυξη νομοθεσίας, οργάνωσης, υποδομών, εξοπλισμού, καθώς και επαρκείς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων

Η Εθνική στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (ΟΔΣ) 2011-2013 εγκρίθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. Άπτεται όλων των θεμάτων που αφορούν την αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων και πληροί τα ευρωπαϊκά πρότυπα και βέλτιστες πρακτικές.

Το σχέδιο δράσης ΟΔΣ 2011-2013 εγκρίθηκε στις 16 Μαΐου 2011. Περιλαμβάνει λεπτομερέστερα σχέδια για τον τρόπο εφαρμογής της εθνικής στρατηγικής ΟΔΣ, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων στόχων και δράσεων. Όπως και η στρατηγική ΟΔΣ, το σχέδιο δράσης ΟΔΣ είναι κατάλληλα διατυπωμένο και περιλαμβάνει όλα τα θέματα που άπτονται της εφαρμογής της στρατηγικής ΟΔΣ. Οι κύριοι στόχοι καλύπτουν τομείς που συνδέονται με τη βελτίωση του νομοθετικού και πολιτικού πλαισίου, τους συνοριακούς ελέγχους και τη διυπηρεσιακή και διεθνή συνεργασία, καθώς και με την ανάπτυξη της οργανωτικής δομής, τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, την υλικοτεχνική υποστήριξη και σύστημα ανάλυσης κινδύνων. Κατά τη φάση εφαρμογής, το σχέδιο δράσης ΟΔΣ θα συμπληρωθεί με λεπτομερέστερα σχέδια που θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον αριθμό και την τοποθεσία εξοπλισμού και μηχανημάτων, καθώς και σχέδια για τη δημιουργία κέντρων συντονισμού, υπηρεσίας επιτήρησης από αέρος και κέντρου εξέτασης εγγράφων.

Το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει επαρκείς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων

· Δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης και έγκριση κωδίκων δεοντολογίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς που απευθύνονται ειδικά στους συνοριοφύλακες, τους τελωνειακούς και το λοιπό προσωπικό που ασχολείται με τη διαχείριση των συνόρων

Έχουν δημιουργηθεί ορισμένα προγράμματα κατάρτισης, θεωρητικής και πρακτικής, τόσο σε επίπεδο βασικής όσο και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Παρέχεται επίσης συνεχιζόμενη κατάρτιση για (εσωτερικό και εξωτερικό) προσωπικό, με στόχο την αύξηση του επιπέδου επαγγελματισμού. Τα προγράμματα κατάρτισης που έχουν δημιουργηθεί παρέχουν πρόσφορο πλαίσιο για την επαγγελματική διαχείριση των συνόρων.

Έχει δημιουργηθεί πρόσφορο πλαίσιο πολιτικής για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη δεοντολογική συμπεριφορά του προσωπικού. Ο Κώδικας δεοντολογίας συνοριοφυλάκων, ο οποίος περιλαμβάνει κανόνες συμπεριφοράς για την περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων και αρχές για τη χρήση ισχύος, εγκρίθηκε στις 13 Ιουνίου 2008. Παρόμοιο κώδικα δεοντολογίας διαθέτει η τελωνειακή υπηρεσία. Επίσης, ο νόμος για τη συνοριακή αστυνομία διευκρινίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αστυνομικών και, στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνει και κανόνες δεοντολογίας. Η στρατηγική ΟΔΣ και το σχέδιο δράσης ΟΔΣ περιλαμβάνουν μέτρα πρόληψης της διαφθοράς. Για την εκπόνησή τους έχουν ληφθεί υπόψη οι συστάσεις και οι βέλτιστες πρακτικές του Καταλόγου του Σένγκεν. Επίσης, διεξάγονται διάφορες δράσεις κατά της διαφθοράς υπό την αιγίδα του EUBAM.

Ενότητα 2 / θέμα 2 – Διαχείριση της μετανάστευσης

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για τη διαχείριση της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την επανένταξη μολδαβών πολιτών (που επιστρέφουν εθελοντικά ή στο πλαίσιο της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας), και την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης (συμπεριλαμβανομένων προσπαθειών για τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής με τις κυριότερες χώρες προέλευσης και ανίχνευσης λαθρομεταναστών εντός της επικράτειας)

Στις 16 Ιουλίου 2011 εγκρίθηκε νέος νόμος περί αλλοδαπών στη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Πρόκειται για νόμο πλαίσιο που προβλέπει τις νομικές διαδικασίες χορήγησης δικαιωμάτων παραμονής σε αλλοδαπούς στη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Οι λεπτομερείς διατάξεις του καλύπτουν όλους τους τομείς των μεταναστευτικών θεμάτων. Από τον Ιούλιο 2011 εφαρμόζονται πρόσθετες επιχειρησιακές διαδικασίες, οι οποίες διευκρινίζουν καλύτερα τον νέο νόμο. Εντούτοις, μερικοί παλαιότεροι εθνικοί νόμοι συνεχίζουν να διέπουν τη νόμιμη διαμονή αλλοδαπών στη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Προκειμένου να αυξηθεί η ασφάλεια δικαίου, οι νόμοι αυτοί πρέπει να καταργηθούν και να ενσωματωθούν στον νέο νόμο (βλ. και κατωτέρω, Ενότητα 4).

Στο Γραφείο Μετανάστευσης και Ασύλου (ΓΜΑ) δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο 2011 «υπηρεσία μιας στάσης» στο πλαίσιο του νέου νόμου περί αλλοδαπών. Ο νέος νόμος καθιστά τις διαδικασίες υποβολής αιτήσεων θεώρησης, παραμονής και εργασίας στη Δημοκρατία της Μολδαβίας σαφέστερες και απλούστερες. Αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την ανάπτυξη συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης.

Ο νόμος για την ένταξη των αλλοδαπών εγκρίθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011, δημοσιεύτηκε στις 13 Μαρτίου 2012 και θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2012. Παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τα δικαιώματα και τις διευκολύνσεις ένταξης που πρέπει να παρέχονται στους επιλέξιμους αλλοδαπούς που κατοικούν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας.

Όσον αφορά την επανένταξη των μολδαβών μεταναστών στη χώρα, η Δημοκρατία της Μολδαβίας αναπτύσσει νέο σχέδιο δράσης που θα αντικαταστήσει το προηγούμενο σχέδιο για την προώθηση της επιστροφής των μολδαβών διακινούμενων εργαζομένων από το εξωτερικό. Υλοποιούνται ορισμένες δράσεις, όπως το Πρόγραμμα PARE 1+1, το οποίο προβλέπει κατάρτιση για επιχειρηματικές δεξιότητες, καθώς και οικονομική ενίσχυση για τη δημιουργία επιχειρήσεων. Υλοποιούνται επίσης δράσεις με στόχο τη βελτίωση του συστήματος αναγνώρισης των δεξιοτήτων και των προσόντων και την ενίσχυση της τοπικής αγοράς εργασίας, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης κινητικότητας ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας.

Ο νόμος για την προσχώρηση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας στη Σύμβαση για το καθεστώς των ανιθαγενών εγκρίθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011. Ο νόμος για την προσχώρηση στη Σύμβαση για τη μείωση των περιπτώσεων των ανιθαγενών εγκρίθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2011. Οι νόμοι αυτοί καλύπτουν το νομοθετικό κενό στον τομέα αυτόν.

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας εξέδωσε μεθοδολογικές συστάσεις για την καταπολέμηση της παράνομης διαμονής αλλοδαπών, οι οποίες περιλαμβάνουν επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές για το προσωπικό των υπηρεσιών μετανάστευσης σε τοπικό επίπεδο.

Όσον αφορά τη θεσμική ικανότητα, το ΓΜΑ απέκτησε πολύπλευρα προνόμια, ως ο κύριος φορέας που είναι αρμόδιος για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην επικράτεια της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Η ικανότητα του ΓΜΑ χρειάζεται να ενισχυθεί περαιτέρω, σε τοπικό ιδίως επίπεδο, καθώς και να εκπονηθούν πρωτόκολλα συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων φορέων του Υπουργείου Εσωτερικών, τα οποία θα διευκρινίζουν τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων στο πλαίσιο των μεταναστευτικών διαδικασιών.

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας είναι συμβαλλόμενο μέρος σε συμφωνίες επανεισδοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση (άρχισε να ισχύει την 1η Ιανουαρίου 2008), την Ουκρανία (1997), την Ελβετία (2004 και 2010), τη Νορβηγία (2006), την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (2008), τη Σερβία (2011) και τη Δανία (2011). Μεταξύ των ετών 2009 και 2011, η Δημοκρατία της Μολδαβίας υπέγραψε πρόσθετα πρωτόκολλα εφαρμογής της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας με 11 κράτη μέλη. Οι διαπραγματεύσεις με άλλα 11 κράτη μέλη βρίσκονται σε εξέλιξη.

Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής μεταξύ της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και των κύριων χωρών προέλευσης λαθρομεταναστών. Το 2007, εγκρίθηκε σχέδιο διακυβερνητικής συμφωνίας για την επανεισδοχή προσώπων που κατοικούν στη χώρα χωρίς άδεια, το οποίο απεστάλη στη Ρωσία, στο Ουζμπεκιστάν. στο Τατζικιστάν, στη Γεωργία, στο Αζερμπαϊτζάν, στην Αρμενία, στο Καζαχστάν, στη Λευκορωσία, στην Κιργιζία, στο Τουρκμενιστάν, στην Τουρκία, στη Συρία, στο Μπανγκλαντές, στην Ινδία, στο Λίβανο, στο Πακιστάν, στην Ιορδανία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράν, στο Ιράκ, στην Κίνα, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Μαυροβούνιο. Βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ έχουν αρχίσει διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας συμφωνίας επανεισδοχής με την Ουκρανία. Αναφέρεται ότι σημειώθηκαν κάποιες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Οι τουρκικές αρχές ζήτησαν από τις αρχές της Μολδαβίας να εξετάσουν το ενδεχόμενο καθεστώτος απαλλαγής από θεωρήσεις. Σύμφωνα με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, μια από τις προϋποθέσεις θα είναι η σύναψη συμφωνίας επανεισδοχής με την Τουρκία.

· Έγκριση εθνικής στρατηγικής διαχείρισης της μετανάστευσης για την αποτελεσματική εφαρμογή του νομικού πλαισίου μεταναστευτικής πολιτικής και σχεδίου δράσης με χρονοδιάγραμμα, ειδικούς στόχους, δράσεις, αποτελέσματα, δείκτες επιδόσεων και επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους

Η στρατηγική για τη μετανάστευση και το άσυλο εγκρίθηκε στις 6 Ιουλίου 2011. Αποτελεί σημαντικό εργαλείο πολιτικής για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Θέτει στόχους για επαρκώς μακρά χρονική περίοδο (2011-2020) και καθορίζει αρχές που θα εξασφαλίσουν τη γενική και συνεκτική εφαρμογή των πολιτικών. Επίσης, αναθέτει τον ρόλο του συντονισμού των δράσεων σχετικά με τη διαδικασία μετανάστευσης στη Δημοκρατία της Μολδαβίας σε κυβερνητική επιτροπή. Η στρατηγική θα εφαρμοστεί μέσω του σχεδίου δράσης (2011-2015) που εγκρίθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2011. Το σχέδιο δράσης περιέχει λεπτομερείς δραστηριότητες για την επίτευξη των μακροχρόνιων στόχων της στρατηγικής, την κατανομή πόρων, τα αρμόδια όργανα, τις προθεσμίες και τους δείκτες προόδου.

Πρέπει να διατεθεί επαρκές ανθρώπινο δυναμικό στις αρμόδιες αρχές (ιδίως στο ΓΜΑ), ώστε να μπορέσουν να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους για τη συνολική εφαρμογή της στρατηγικής.

· Δημιουργία μηχανισμού για την παρακολούθηση του όγκου και της ροής της μετανάστευσης με προσδιορισμό τακτικά επικαιροποιούμενων χαρακτηριστικών της μετανάστευσης στη Δημοκρατία της Μολδαβίας που θα περιλαμβάνουν στοιχεία τόσο για την παράνομη όσο και για τη νόμιμη μετανάστευση και ίδρυση φορέων αρμόδιων για τη συλλογή και την ανάλυση στοιχείων για τον όγκο και τη ροή της μετανάστευσης

Το πολύπλοκο έργο προσδιορισμού των λεπτομερών χαρακτηριστικών της μετανάστευσης, το οποίο επιτελεί ο Διεθνής Οργανισμός Μεταναστεύσεως (IOM) στη Δημοκρατία της Μολδαβίας με οικονομική στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Το εργαλείο αυτό θα βοηθήσει τις αρχές της Μολδαβίας να διαχειριστούν καλύτερα τη μετανάστευση και να περιλάβουν τα μεταναστευτικά ζητήματα σε άλλες πολιτικές, όπως η πολιτική απασχόλησης και η κοινωνική πολιτική, για τη συνολική ανάπτυξη της χώρας. Ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της μετανάστευσης κρίθηκε βέλτιστη πρακτική στο Παγκόσμιο φόρουμ μετανάστευσης και ανάπτυξης (GFMD) που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2011, ενώ οι αρχές της Μολδαβίας μετέδωσαν ενεργά τη σχετική τους εμπειρία. Το ΓΜΑ ανέλαβε το καθήκον να επικαιροποιεί τακτικά τα χαρακτηριστικά της μετανάστευσης.

Το πληροφοριακό ολοκληρωμένο σύστημα «Μετανάστευση και Άσυλο» βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Αναπτύσσονται τα διάφορα υπο-συστήματα. Η συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών για τη συλλογή και ανάλυση στοιχείων για τους μετανάστες, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης της διασύνδεσης μεταξύ πληροφοριακών συστημάτων που περιέχουν στοιχεία για τους μετανάστες, χρειάζεται να διευκρινιστεί περαιτέρω.

Ενότητα 2 / θέμα 3 – Πολιτική ασύλου

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την πολιτική ασύλου μέσω της θέσπισης νομοθεσίας για την ένταξη των προσφύγων ή των δικαιούχων προστασίας άλλης μορφής

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας θέσπισε πλήρες νομοθετικό πλαίσιο για το άσυλο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ο σημαντικότερος νόμος είναι ο «νόμος περί ασύλου» που εγκρίθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2008 και τέθηκε σε ισχύ στις 13 Μαρτίου 2009. Ο νόμος προβλέπει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, νομικές διαδικασίες και αρχές και πληροί σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Εντούτοις, ορισμένα στοιχεία του χρειάζονται βελτίωση. Ο νόμος προβλέπει δυνατότητα των προσφύγων να ζητούν τη χορήγηση ταξιδιωτικού εγγράφου, αλλά δεν υποχρεώνει τις αρχές να το εκδώσουν (δυνητική ρήτρα). Κατά τη φάση εφαρμογής, θα χρειαστεί να καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα χορηγείται ταξιδιωτικό έγγραφο στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Οι αρχές προβλέπουν ότι θα είναι σε θέση να εκδίδουν τα έγγραφα έως τον Ιούλιο 2012. Επίσης, ο νόμος προβλέπει ευρύτερους λόγους αποκλεισμού από το καθεστώς του πρόσφυγα και επαναπροώθησης από ό,τι η Σύμβαση του 1951. Συνεπώς, θα πρέπει να τροποποιηθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Θα πρέπει επίσης να γίνουν ορισμένες βελτιώσεις στο νόμο, προκειμένου να δοθεί στους αιτούντες άσυλο η δυνατότητα να διευκρινίζουν τυχόν ασυνέπειες και κενά στη μεταχείριση που τους επιφυλάσσεται να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο της έκθεσης συνέντευξης.

Ο νόμος για την ένταξη των αλλοδαπών εγκρίθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011, δημοσιεύτηκε στις 13 Μαρτίου 2012 και θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2012 (βλ. ανωτέρω, θέμα 2). Περιέχει διατάξεις σχετικά με τον τρόπο πρακτικής εφαρμογής των δικαιωμάτων των προσφύγων και των δικαιούχων ανθρωπιστικής προστασίας τα οποία περιγράφονται στον «νόμο περί ασύλου». Το νομοσχέδιο προβλέπει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, νομικές διαδικασίες, μηχανισμούς και αρχές προς τον σκοπό αυτό, ενώ παράλληλα θεσπίζει μηχανισμούς συντονισμού με τις κεντρικές και τοπικές δημόσιες αρχές. Προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία ένταξης, η Δημοκρατία της Μολδαβίας θα πρέπει να εξετάσει και το ενδεχόμενο μείωσης του χρόνου παραμονής που απαιτείται για την απόκτηση της ιθαγένειας από πρόσφυγες, δικαιούχους ανθρωπιστικής προστασίας και ανιθαγενείς, από το ισχύον διάστημα οκτώ ετών νόμιμης και συνήθους παραμονής σε πέντε έτη ή λιγότερα.

Ο κανονισμός για τη δραστηριότητα του κέντρου στέγασης των αιτούντων άσυλο πληροί σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Καλύπτει τα σημαντικότερα δικαιώματα, καθήκοντα και διαδικασίες. Εντούτοις, θα μπορούσαν να γίνουν ορισμένες βελτιώσεις, μεταξύ άλλων σε σχέση με ειδικές διατάξεις για τις ευάλωτες ομάδες ή με την κατάργηση των προϋποθέσεων που άπτονται του δικαιώματος ψυχολογικής και κοινωνικής συνδρομής.

Ενότητα 3: Δημόσια τάξη και ασφάλεια

Γενική αξιολόγηση

Έχει δημιουργηθεί το νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο για την πρόληψη και καταπολέμηση της οργανωμένης εγκληματικότητας. Εγκρίθηκε ο νόμος για την οργανωμένη εγκληματικότητα, καθώς και η στρατηγική και το συνοδευτικό σχέδιο δράσης, που όλα πληρούν σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.

Το νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων ενοποιήθηκε, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Το σχέδιο δράσης 2012-2013 προβλέπει ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων.

Έχει δημιουργηθεί συνολικό νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο για την πολιτική καταπολέμησης της διαφθοράς, το οποίο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ενοποίησης. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει θεσπίσει ή πρόκειται να θεσπίσει σημαντικό αριθμό νομοθετικών τροποποιήσεων με στόχο την ευθυγράμμιση του νομοθετικού της πλαισίου προς τις κυριότερες ευρωπαϊκές και διεθνείς πράξεις. Εγκρίθηκε η στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς και το σχέδιο δράσης 2012-2013. Εγκρίθηκε νέος νόμος για το Κέντρο καταπολέμησης οικονομικού εγκλήματος και διαφθοράς (που μετονομάστηκε σε Εθνικό κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς). Ο στρατηγικός σχεδιασμός και η αξιολόγηση αναγκών πρέπει να βελτιωθούν περαιτέρω προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική υλοποίηση. Πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω η ικανότητα, η κατανομή εξουσιών και η συνεργασία μεταξύ των οργάνων που επιτελούν καθήκοντα στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς.

Όσον αφορά τη συνεργασία για την επιβολή του νόμου, πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω ο συντονισμός προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών. Το νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας πληροί τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει προσχωρήσει σε όλες τις συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, καθώς και στις περισσότερες από τις συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα, ιδίως από την πλευρά της ΕΕ, για τη διαπραγμάτευση συμφωνιών με την Ευρωπόλ και την Eurojust.

Το εγκεκριμένο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο για την προστασία δεδομένων πληροί σε γενικές γραμμές τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας δημιούργησε το απαραίτητο νομοθετικό, πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο για την πολιτική καταπολέμησης των ναρκωτικών, το οποίο πληροί τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις ενοποιήθηκε περαιτέρω. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας υπέγραψε το 2ο πρόσθετο πρωτόκολλο της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αμοιβαία νομική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις, του οποίου αναμένεται πλέον η κύρωση.

Υιοθετήθηκαν, και στη συνέχεια αναπτύχθηκαν περαιτέρω, σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αφορούν ολόκληρο τον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, όπως η μεταρρύθμιση του Υπουργείου Εσωτερικών και των υφιστάμενων και αποκεντρωμένων δομών του και η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης: δημιουργήθηκε Κέντρο μεταρρυθμίσεων τον Μάρτιο 2012· εφαρμόζεται το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης 2012 - 2014 του Υπουργείου Εσωτερικών· πρόκειται να εγκριθεί σύντομα πρόσθετη νομοθεσία σχετική με τη μεταρρυθμιστική διαδικασία. Η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης συνεχίζεται και το σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της στρατηγικής εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο.

Όσον αφορά τα σχέδια δράσης της Ενότητας 3, θα δοθεί περαιτέρω προσοχή στα αναμενόμενα αποτελέσματά τους, στο χρονοδιάγραμμα/προθεσμίες, στους δείκτες επιδόσεων και στους απαραίτητους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την εφαρμογή τους.

Η Επιτροπή φρονεί ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας πληροί σε γενικές γραμμές τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 3.

Λεπτομερή σχόλια

Ενότητα 3 / θέμα 1 – Πρόληψη και καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και της διαφθοράς

· Έγκριση νόμου και συνολικής στρατηγικής για την πρόληψη και καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και σχεδίου δράσης που περιέχει χρονοδιάγραμμα, ειδικούς στόχους, δράσεις, αποτελέσματα, δείκτες επιδόσεων και επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους

Ο νόμος για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, όπως τροποποιήθηκε, εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 22 Μαρτίου 2012. Ο νόμος θεσπίζει διάκριση μεταξύ προληπτικών και διαδικαστικών μέτρων και υποδεικνύει τις διαδικασίες που είναι εφαρμοστέες στον τομέα του οργανωμένου εγκλήματος. Περιέχει, μεταξύ άλλων, μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της δημιουργίας νέων ομάδων ή εγκληματικών οργανώσεων, μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εγκληματικής δραστηριότητας, ενημερωτικές εκστρατείες για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, επιχειρησιακή παρακολούθηση των προσώπων που κινδυνεύουν να προσελκυστούν στην οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα. Ο νόμος υποδεικνύει επίσης τις αρχές που είναι αρμόδιες στον εν λόγω τομέα: Γενική Εισαγγελία, Υπουργείο Εσωτερικών, Υπουργείο Δικαιοσύνης, Υπηρεσία Πληροφοριών και Ασφάλειας, Κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς και συνοριακή αστυνομία.

Ο νόμος παρέχει τη βάση για την επαγγελματική κατάρτιση εμπειρογνωμόνων, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και ΜΚΟ. Εντούτοις, θα ήταν χρήσιμο να ευθυγραμμιστεί περαιτέρω με τις οριζόντιες ευρωπαϊκές και διεθνείς πράξεις, όπως η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος. Θα μπορούσαν να περιληφθούν περισσότερο συγκεκριμένοι ορισμοί για το οργανωμένο έγκλημα και τα ποινικά αδικήματα στα οποία εφαρμόζεται ο νόμος. Θα μπορούσε επίσης να πραγματοποιηθεί περαιτέρω ευθυγράμμιση όσον αφορά την ποινικοποίηση της συμμετοχής σε οργανωμένη συμμορία, την κατάσχεση και τη δήμευση, τη δικαιοδοσία, τη μεταφορά καταδίκων, την ποινικοποίηση της παρεμπόδισης απονομής δικαιοσύνης, την προστασία των μαρτύρων, την παροχή συνδρομής και την προστασία των θυμάτων, καθώς και τη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών για τη φύση και την έκταση του οργανωμένου εγκλήματος.

Όσον αφορά το πλαίσιο πολιτικής, η στρατηγική για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος 2011-2016 εγκρίθηκε από την κυβέρνηση στις 22 Ιουνίου 2011, ενώ το σχέδιο δράσης στις 11 Νοεμβρίου 2011. Η στρατηγική προβλέπει τη διαρκή αξιολόγηση των απειλών και των κινδύνων οργανωμένου εγκλήματος. Θεσπίζει βασικές αρχές για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, γενικούς στόχους, καθώς και αρμοδιότητες της ιεραρχικής αλυσίδας. Οι κύριοι στόχοι της στρατηγικής είναι η προώθηση της θεσμικής και λειτουργικής ανάπτυξης, η βελτίωση της διαχειριστικής ικανότητας, η εναρμόνιση της νομοθεσίας, η βελτίωση της επιχειρησιακής δράσης, η εδραίωση της διεθνούς συνεργασίας και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών. Παρέχει ικανοποιητική βάση για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος, εφόσον επιλεγούν αποτελεσματικές μέθοδοι και μέτρα. Το σχέδιο δράσης καλύπτει τους ακόλουθους τομείς: επιχειρησιακή και θεσμική ανάπτυξη, ενίσχυση της διυπηρεσιακής και της διεθνούς συνεργασίας, ενίσχυση και εκσυγχρονισμός της διαχειριστικής ικανότητας, ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου στα πρότυπα της ΕΕ. Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει ορισμένους γενικούς στόχους που είναι επαρκείς, αλλά δεν προβλέπει προθεσμίες για κάθε μέτρο, ενώ ορισμένοι από τους δείκτες προόδου δεν μπορούν να μετρηθούν ή δεν είναι επαρκώς σαφείς.

Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο, πολλοί φορείς είναι αρμόδιοι για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η Γενική Εισαγγελία συντονίζει όλες τις επιχειρησιακές δράσεις αυτών των φορέων. Ο ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα θα μπορούσε να ενισχυθεί περισσότερο, κατά τρόπο συμβατό με τις συνεχιζόμενες θεσμικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως στον τομέα της δικαιοσύνης και του ποινικού δικαίου.

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και τακτική επικαιροποίηση του αντίστοιχου εθνικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένου χρονοδιαγράμματος, ειδικών στόχων, δράσεων, αποτελεσμάτων, δεικτών επιδόσεων και επαρκών ανθρώπινων και οικονομικών πόρων

Το νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων έχει ενοποιηθεί εδώ και αρκετά χρόνια. Ο νόμος πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων εγκρίθηκε το 2005 και συμπληρώθηκε από ορισμένες άλλες νομικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, καθώς και διεθνών συμβάσεων.

Ο νόμος για την κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των παιδιών κατά της γενετήσιας εκμετάλλευσης και κακοποίησης (Σύμβαση του Lanzarote) εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 19 Δεκεμβρίου 2011. Οι κυρωτικές πράξεις κατατέθηκαν στο Συμβούλιο της Ευρώπης στις 12 Μαρτίου 2012, ενώ η Σύμβαση θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2012. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε, στις 12 Απριλίου 2012, νόμο για την τροποποίηση και αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, προκειμένου να προσαρμοστεί η εθνική νομοθεσία στις διατάξεις της Σύμβασης του Lanzarote.

Το σχέδιο πρόληψης και καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων 2010-2011 εγκρίθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2010 και περιλάμβανε μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Στις 21 Δεκεμβρίου 2010 εγκρίθηκε πρόσθετο πλαίσιο που προέβλεπε περισσότερο συγκεκριμένα μέτρα. Ένας από τους στόχους του ήταν η βελτίωση του μηχανισμού διερεύνησης και δίωξης της ανάμιξης δημοσίων υπαλλήλων σε περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων. Ένας άλλος στόχους του ήταν η αύξηση της προστασίας των παιδιών που πέφτουν θύματα εμπορίας, η οποία συνεχίζει να προκαλεί ανησυχίες. Προέβλεπε εθνική και διεθνή συνεργασία, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση. Τα δύο σχέδια δράσης περιλάμβαναν τα περισσότερα από τα απαιτούμενα στοιχεία: χρονοδιάγραμμα, ειδικούς στόχους, δράσεις και αναμενόμενα αποτελέσματα, αλλά χωρίς δείκτες επιδόσεων και συγκεκριμένους αριθμούς για τους δημοσιονομικούς και λοιπούς πόρους.

Το νέο σχέδιο δράσης 2012-2013 έχει εκπονηθεί και αναμένεται να εγκριθεί τον Ιούνιο 2012. Περιλαμβάνει τα στοιχεία που απουσίαζαν από τα προηγούμενα σχέδια δράσης, όπως, για παράδειγμα, την πρόληψη/προστασία ευάλωτων ομάδων, και ιδίως των εγκαταλελειμμένων παιδιών, των αποκαλούμενων κοινωνικά ορφανών, από τον κίνδυνο να πέσουν θύματα εμπορίας. Το νέο σχέδιο δράσης προβλέπει δείκτες προόδου, αλλά δεν περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο μέτρησης των επιδόσεων. Περιλαμβάνει τμήμα που αφορά την ενίσχυση της παρακολούθησης και της αξιολόγησης του σχεδίου δράσης. Εστιάζεται κυρίως στην αύξηση του συντονισμού (τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο) των δράσεων κατά της εμπορίας ανθρώπων, στην πρόληψη της εμπορίας μέσω δράσεων οικοδόμησης ικανότητας και ευαισθητοποίησης, στην παροχή κοινωνικής συνδρομής και προστασίας των θυμάτων και στην ενίσχυση των ερευνητικών και δικονομικών συστημάτων. Γενικά, είναι σύμφωνο με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πράξεις για την εμπορία ανθρώπων.

Το θεσμικό πλαίσιο έχει δημιουργηθεί και ενοποιηθεί. Το Κέντρο καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων δημιουργήθηκε το 2006 και είναι πλήρως λειτουργικό. Υπάρχουν αρμόδιες δομές στους εν λόγω τομείς τόσο σε διοικητικό επίπεδο, και συγκεκριμένα η Εθνική επιτροπή καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, η οποία είναι συμβουλευτικό όργανο στο πλαίσιο της κυβέρνησης, όσο και σε εισαγγελικό επίπεδο, όπου η παρακολούθηση διεξάγεται από συντονιστικό συμβούλιο με πρόεδρο το Γενικό Εισαγγελέα, ο οποίος φαίνεται να συμμετέχει πλήρως στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Επίσης, το Εθνικό σύστημα αναφοράς για τη συνδρομή και την προστασία των θυμάτων εμπορίας, ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανισμών, περιλαμβάνει και πολυτομεακές ομάδες σε περιφερειακό επίπεδο.

· Έγκριση νομοθεσίας για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς και εδραίωση της συνιστώσας καταπολέμησης της διαφθοράς του Κέντρου καταπολέμησης οικονομικού εγκλήματος και διαφθοράς· ενίσχυση του συντονισμού και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών που είναι αρμόδιες για την καταπολέμηση της διαφθοράς

Ο νόμος πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς εγκρίθηκε το 2008 και τροποποιήθηκε στη συνέχεια. Συμπληρώθηκε με μεγάλο αριθμό νομικών πράξεων (π.χ. τον νόμο για τη σύγκρουση συμφερόντων, το νόμο για τον Κώδικα δεοντολογίας δημοσίων υπαλλήλων, τον νόμο για τη δημόσια υπηρεσία και το καθεστώς των δημοσίων υπαλλήλων, τον νόμο για τη δήλωση και την παρακολούθηση των εισοδημάτων και της περιουσίας των κρατικών αξιωματούχων, τον νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις κ.λπ.), συμπεριλαμβανομένων των σχετικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και του Κώδικα διοικητικών παραβάσεων.

Έχουν γίνει αρκετά πρόσθετα βήματα για τη βελτίωση του νομικού πλαισίου, ενόψει της ευθυγράμμισης της εθνικής νομοθεσίας με τις ευρωπαϊκές και τις διεθνείς απαιτήσεις. Σημαντικός αριθμός νομοθετικών πράξεων εκπονήθηκαν και εγκρίθηκαν το 2011 και το 2012. Οι νομοθετικές τροποποιήσεις αφορούν, μεταξύ άλλων: τη διεύρυνση του ορισμού εφαρμογής των αδικημάτων διαφθοράς ώστε να περιλαμβάνει αλλοδαπούς και διεθνείς δημόσιους λειτουργούς· τη διεύρυνση του ορισμού των αδικημάτων δωροδοκίας με την επέκταση των στοιχείων του εν λόγω αδικήματος (π.χ. «προσφέροντας» και «δίνοντας»)· τη θέσπιση ποινικής ευθύνης για τη διαφθορά ψηφοφόρων· τη θέσπιση ειδικών μέτρων δήμευσης και ασφαλιστικών μέτρων για την αποκατάσταση της ζημίας και μέτρων δήμευσης εις χείρας τρίτων, εφόσον οι τρίτοι γνώριζαν την παράνομη προέλευση των περιουσιακών στοιχείων· τροποποιήσεις του συστήματος επιβολής κυρώσεων κατά του προστατευτισμού και των συγκρούσεων συμφερόντων που προβλέπονται από τον Κώδικα διοικητικών παραβάσεων· θέσπιση ευθύνης των νομικών προσώπων για αδικήματα ενεργητικής διαφθοράς.

Θεσπίστηκαν πρόσθετες νομοθετικές τροποποιήσεις με στόχο τη συμμόρφωση με τις συστάσεις της Ομάδας κρατών κατά της δωροδοκίας (GRECO) ή με τις απαιτήσεις που τάσσει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς (UNCAC), όπως: ποινικοποίηση της υποβολής ψευδών λογιστικών στοιχείων, ενίσχυση του συστήματος επιβολής κυρώσεων για παραβάσεις του κώδικα δεοντολογίας των δημοσίων υπαλλήλων, ενίσχυση των απαιτήσεων γνωστοποίησης αδικημάτων διαφθοράς. Οι εγγυήσεις προστασίας των προσώπων που υποβάλλουν καταγγελίες από πράξεις εκδίκησης, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω στην πράξη.

Η σύσταση από τον δεύτερο γύρο αξιολόγησης της GRECO σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη χρήση ειδικών ερευνητικών μέτρων σε κάθε περίπτωση διαφθοράς ακολουθήθηκε εν μέρει, δεδομένου ότι τα ειδικά ερευνητικά μέτρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για «σοβαρά εγκλήματα» και όχι για άλλα συνήθη αδικήματα δωροδοκίας. Το νομοθετικό πλαίσιο τροποποιήθηκε προκειμένου να αυξηθεί το επίπεδο των κυρώσεων για ενεργητική και παθητική δωροδοκία, η οποία αυτομάτως καθιστά τα αδικήματα αυτού του είδους «σοβαρά», με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά ανακριτικά μέτρα. Εντούτοις, το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων για τη χρήση ειδικών ανακριτικών μέτρων δεν επεκτάθηκε σε άλλα συνήθη αδικήματα διαφθοράς τα οποία δεν χαρακτηρίζονται «σοβαρά», όπως το αδίκημα της αθέμιτης χρήσης επιρροής.

Έχουν ληφθεί περαιτέρω μέτρα για τη συμμόρφωση με ορισμένες από τις συστάσεις του τρίτου γύρου αξιολόγησης της GRECO, ειδικότερα όσον αφορά την απαγγελία κατηγοριών (π.χ. ορισμός των αδικημάτων διαφθοράς, ευθύνη των νομικών προσώπων, ορισμός των αδικημάτων διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα, ποινικοποίηση της ενεργητικής αθέμιτης χρήσης επιρροής κ.λπ.).

Η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών είναι ένας τομέας στον οποίο η GRECO επεσήμανε ορισμένες σημαντικές ελλείψεις που είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα της εποπτείας και ένα αποτελεσματικό, αναλογικό και αποτρεπτικό σύστημα κυρώσεων, τόσο για την τακτική χρηματοδότηση των κομμάτων όσο και για τη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών. Σήμερα, η χρηματοδότηση των κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών ελέγχεται από την Κεντρική εκλογική επιτροπή που αποτελείται από εννέα μέλη (από τα οποία μόνο τρία είναι μόνιμα). Το ισχύον πλαίσιο μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω, προκειμένου να προσφέρει τις απαραίτητες εγγυήσεις για την εξιχνίαση και την αποτελεσματική τιμωρία όλων των περιπτώσεων παράνομης χρηματοδότησης κομμάτων. Εκπονείται νομοσχέδιο για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών, προκειμένου να ακολουθηθούν οι συστάσεις της GRECO.

Η υποβολή εκθέσεων από τις αρχές της Μολδαβίας για την εφαρμογή των συστάσεων της GRECO θα συνεχιστεί το 2012. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζει τις συστάσεις της GRECO, ενώ θα πρέπει να δοθούν και περαιτέρω πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστούν οι εκκρεμείς συστάσεις της GRECO.

Οι δημόσιες συμβάσεις συνεχίζουν να αποτελούν έναν από τους τομείς που είναι περισσότερο ευάλωτοι στη διαφθορά, με σημαντικές ελλείψεις στην πράξη. Ορισμένοι νόμοι έχουν αντίκτυπο στον τομέα αυτό και έχουν διεξαχθεί εντατικές συζητήσεις σχετικά με το αν οι ορισμοί που περιέχονται στους εν λόγω νόμους είναι επαρκείς, δεδομένων των μεγάλων κινδύνων που παρουσιάζονται. Το ισχύον σύστημα περιλαμβάνει την υποχρεωτική απαίτηση δημοσίευσης αναγγελίας για την πρόθεση σύναψης δημόσιας σύμβασης, πριν την εκπόνηση του σχεδίου διαδικασίας. Εντούτοις, συχνά δεν δημοσιεύεται αναγγελία και δεν εκπονείται σχέδιο. Το σύστημα επιβολής κυρώσεων είναι αναποτελεσματικό. Πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλιστεί απολύτως διαφανής διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων και αποτελεσματικές κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης των νομικών απαιτήσεων.

Έχει ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο για τις συγκρούσεις συμφερόντων, τα ασυμβίβαστα και τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων. Η σημαντικότερη έλλειψη αφορά την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών επαλήθευσης και επιβολής κυρώσεων. Ο νόμος για την Εθνική επιτροπή αδιάβλητου εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο 2011. Η επιτροπή είναι αρμόδια για τον έλεγχο των συγκρούσεων συμφερόντων, των ασυμβιβάστων και των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων, αλλά δεν έχει αρχίσει να λειτουργεί ακόμα. Ο νόμος θεσπίζει τα καθήκοντα και τις εξουσίες της επιτροπής, ενώ η οργάνωση και οι διαδικασίες της θα ακολουθήσουν. Μολονότι είναι θετικό ότι ορίστηκε ένα μόνον όργανο για την εκτέλεση λεπτομερών ελέγχων για τις συγκρούσεις συμφερόντων, τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και τα ασυμβίβαστα, απαιτούνται περαιτέρω εγγυήσεις της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας της επιτροπής κατά τη λήψη αποφάσεων, διότι η σύνθεσή της την καθιστά ευάλωτη σε πολιτικό έλεγχο. Ο πρόεδρος της επιτροπής διορίζεται από το Κοινοβούλιο. Από τα πέντε μέλη της, τρία προτείνονται από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ένα από την αντιπολίτευση και μόνον ένα προέρχεται από την κοινωνία των πολιτών μέσω ανοικτού διαγωνισμού. Η τρέχουσα σύνθεση γεννά δυνατότητα ελέγχου των αποφάσεων της επιτροπής από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι αποφάσεις σχετικά με τις συγκρούσεις συμφερόντων, τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και τα ασυμβίβαστα πρέπει να είναι αμερόληπτες και απαλλαγμένες από πολιτική παρεμβολή. Ο νόμος περιγράφει αρκετά λεπτομερώς τα καθήκοντα της επιτροπής και τις διαδικασίες που συνδέονται με την επαλήθευση των συγκρούσεων συμφερόντων, των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων και των ασυμβιβάστων. Η αποτελεσματικότητα των ελέγχων μένει να επαληθευτεί στην πράξη. Η επιλογή των μελών και του προσωπικού της επιτροπής πρέπει να γίνεται με αντικειμενικά, αξιοκρατικά κριτήρια και η διαδικασία λήψης αποφάσεων σε μεμονωμένες περιπτώσεις πρέπει να μην αποτελεί αντικείμενο πολιτικής επιρροής ή πολιτικής συζήτησης.

Σε περίπτωση «πρόδηλης διαφοράς» (δεν προσδιορίζεται από τον νόμο) μεταξύ του εισοδήματος και των περιουσιακών στοιχείων αξιωματούχου, η επιτροπή μπορεί να ειδοποιήσει την εισαγγελία, αν υπάρχουν υποψίες ότι έχει διαπραχθεί αδίκημα, καθώς και τις φορολογικές αρχές. Η επιτροπή δεν διαθέτει ειδικές εξουσίες να προτείνει τη δήμευση του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Αν διαπιστωθούν συγκρούσεις συμφερόντων ή ασυμβίβαστα, η επιτροπή εκδίδει «πράξη παράβασης» και μπορεί εν τέλει να ζητήσει από τις δημόσιες αρχές να ασκήσουν πειθαρχική δίωξη ή να θέσουν τέλος στη θητεία ή στη σύμβαση του εν λόγω αξιωματούχου. Μπορεί επίσης να ζητήσει από τα δικαστήρια να ακυρώσουν τη διοικητική πράξη που εξέδωσε ο αξιωματούχος που διαπιστώθηκε ότι βρίσκεται σε κατάσταση σύγκρουσης συμφερόντων ή ασυμβίβαστου. Ο νόμος θεσπίζει υποχρέωση δημοσίευσης των δηλώσεων εισοδημάτων στον δικτυακό τόπο της επιτροπής. Το μέτρο αυτό συνιστά θετικό βήμα για την ευρύτερη πρόσβαση του κοινού στις δηλώσεις εισοδήματος και για τη δυνητική αύξηση του ποσοστού ανίχνευσης υποθέσεων αδικαιολόγητου πλούτου.

Πρέπει να εξασφαλιστούν επαρκείς οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των επαληθεύσεων που εκτελεί η επιτροπή. Όλες οι πτυχές που άπτονται της ανεξαρτησίας κατά τη λήψη αποφάσεων και της ικανότητας διενέργειας επαληθεύσεων και πρότασης κυρώσεων έχουν ζωτική σημασία για την αποτελεσματικότητα του συστήματος, η οποία μπορεί να ελεγχθεί μόνο μέσω καταγραφής των επιδόσεων όσον αφορά την εφαρμογή. Απαιτούνται περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τον τεχνικό εξοπλισμό και τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων που διαθέτει η επιτροπή.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη συνεκτικότητα του συνόλου της νομοθετικής διαδικασίας, προκειμένου να αποφευχθεί η ανασφάλεια δικαίου και να εξασφαλιστεί η εξαντλητική εφαρμογή. Το νομικό πλαίσιο υπόκειται σε διαδοχικές μεταβολές, σύμφωνα με τις επιταγές ορισμένων μέτρων μεταρρύθμισης της δράσης κατά της διαφθοράς. Μολονότι η επιτάχυνση του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων είναι κατανοητή, και αντανακλάται στο νομοθετικό περιβάλλον, η συνεκτικότητα και η σταθερότητα του γενικού πλαισίου δεν πρέπει να επηρεάζεται. Το ίδιο νομοθετικό κείμενο συχνά τροποποιείται μέσω διαφόρων νομοθετικών πράξεων σε διάστημα μερικών μηνών. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες πρέπει να υποβάλλονται σε εξαντλητική αξιολόγηση επιπτώσεων, μεταξύ άλλων από την άποψη των αναγκών σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, και είναι απαραίτητο να συντονίζονται.

Η στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς 2011-2015 εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Ιούλιο 2011 και θέτει σαφείς προτεραιότητες και στόχους. Η στρατηγική περιέχει σύντομη εκτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, εξετάζοντας ορισμένες έρευνες μέτρησης των αντιλήψεων σχετικά με τη διαφθορά, καθώς και μια πολύ γενική ανάλυση των αιτίων της διαφθοράς. Επίσης, προσδιορίζει τις κύριες αρχές και κατευθύνσεις δράσης και θέτει ορισμένα γενικά κριτήρια επιδόσεων και συνολικούς στόχους που πρέπει να εκπληρωθούν μέχρι το τέλος της περιόδου εφαρμογής. Η στρατηγική περιγράφει με αρκετές λεπτομέρειες τη διαδικασία παρακολούθησης της εφαρμογής της και αναθέτει τον συντονισμό σε κοινοβουλευτική επιτροπή. Η ομάδα εργασίας που έχει αναλάβει την παρακολούθηση αποτελείται από ενδιαφερομένους, μεταξύ άλλων από τον ιδιωτικό τομέα και από την κοινωνία των πολιτών.

Το σχέδιο δράσης κατά της διαφθοράς 2012-2013 εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο 2012. Μολονότι περιλαμβάνει ορισμένα λεπτομερή μέτρα, προθεσμίες, δείκτες και αναμενόμενους στόχους, δεν περιέχει εκτίμηση κόστους και αναφορές σε δημοσιονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Απουσιάζουν επίσης οι αναφορές σε αξιολογήσεις κινδύνων ή σε ευάλωτους τομείς. Μολονότι το σχέδιο δράσης εστιάζεται σε νομοθετικές και θεσμικές λύσεις, πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή σε επιχειρησιακά μέτρα. Τα μέτρα που αφορούν τους μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου και την αλληλεπίδρασή τους με τα όργανα επιβολής του νόμου πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω.

Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο, το 2002 ιδρύθηκε το Κέντρο καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς, το οποίο έκτοτε αναδιαρθρώθηκε επανειλημμένα. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέο νόμο για το Κέντρο καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς στις 25 Μαΐου 2012. Το Κέντρο μετονομάστηκε Εθνικό κέντρο κατά της διαφθοράς. Η ανεξαρτησία του ενισχύθηκε, διότι λογοδοτεί πλέον στο Κοινοβούλιο και εξασφαλίστηκε η διεξαγωγή ανοικτής ανταγωνιστικής διαδικασίας για την επιλογή του διευθυντή του, ο οποίος θα διορίζεται από το Κοινοβούλιο. Οι διαδικασίες απόλυσης περιγράφονται επίσης αρκετά καλά στον νέο νόμο. Η μεταρρύθμιση του Κέντρου πραγματοποιήθηκε μετά από διάφορες δημόσιες διαβουλεύσεις και συνδρομή της διεθνούς κοινότητας, οι οποίες περιλήφθηκαν σε σχέδιο εγγράφου μεταρρυθμιστικής στρατηγικής που υποβλήθηκε στην κυβέρνηση τον Νοέμβριο 2011 και πρότεινε τρείς κύριες πτυχές της μεταρρύθμισης: ανεξαρτησία αυξημένη ικανότητα και δημόσια στήριξη. Από αυτές, ο νέος νόμος εστιάστηκε κυρίως στην πτυχή της ανεξαρτησίας, ενώ η αποτελεσματικότητα και η αύξηση της ικανότητας χρειάζεται να διευκρινιστούν και να ελεγχθούν περαιτέρω στην πράξη. Αυτή την εποχή, οριστικοποιείται η νέα στρατηγική για τη θεσμική ενίσχυση του Κέντρου, η οποία θεμελιώνεται στους στόχους του προηγούμενου εγγράφου μεταρρυθμιστικής στρατηγικής, προκειμένου να εστιαστεί στην εφαρμογή του νέου νομικού πλαισίου. Η εξασφάλιση της κατάλληλης ικανότητας του Κέντρου να εκτελεί αποτελεσματικά τα καθήκοντά του θα πρέπει να αποτελέσει βασικό στοιχείο της μεταρρύθμισης, συμπληρώνοντας τις εγγυήσεις ανεξαρτησίας.

Με τη νέα μορφή του, το Κέντρο διατήρησε τις προληπτικές και τις ερευνητικές του εξουσίες. Από την άποψη της καταστολής, το Κέντρο αναλαμβάνει ερευνητικές δραστηριότητες υπό τον έλεγχο του εισαγγελέα. Η ερευνητική δικαιοδοσία καλύπτει πλέον μόνο τη διαφθορά και τα συναφή με αυτή αδικήματα. Εντούτοις, δεν υπάρχει διαφοροποίηση ανάλογα με το ύψος της ζημίας ή με τη θέση του αξιωματούχου για τον οποία διεξάγεται έρευνα. Στη δικαιοδοσία του Κέντρου υπάγονται όλα τα αδικήματα διαφθοράς, ανεξαρτήτως του αν είναι πταίσματα ή σοβαρά αδικήματα. Όλα τα άλλα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά εγκλήματα που δεν συνδέονται με αδικήματα διαφθοράς μεταφέρθηκαν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών και των τελωνειακών αρχών. Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας συνεχίζουν να υπάγονται στην αρμοδιότητα του Κέντρου. Η ΜΧΠ παραμένει αυτόνομη μονάδα στο πλαίσιο του Κέντρου (βλ. και κατωτέρω, στο κεφάλαιο για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες).

Ο διευθυντής του Κέντρου θα διοριστεί από το Κοινοβούλιο με ανοικτό διαγωνισμό. Η απόλυση του διευθυντή αποφασίζεται επίσης από το Κοινοβούλιο, βάσει λόγων που απαριθμούνται εξαντλητικά στον νόμο. Ο νέος νόμος για το Εθνικό κέντρο καταπολέμησης της διαφθοράς περιλαμβάνει επίσης ορισμένες εγγυήσεις αδιαβλήτου και ελέγχους αδιαβλήτου των υπαλλήλων του Κέντρου. Εντούτοις, η αποτελεσματικότητα του νέου συστήματος δεν έχει ελεγχθεί ακόμα και συνεχίζουν να υπάρχουν ορισμένα ερωτηματικά όσον αφορά την κατανομή εξουσιών και τον συντονισμό με άλλους φορείς επιβολής του νόμου. Το πρόγραμμα στρατηγικής ανάπτυξης του Κέντρου για τα επόμενα δύο χρόνια εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο του Κέντρου τον Ιανουάριο 2012. Το πρόγραμμα είναι σχετικά ασαφές όσον αφορά μελλοντικά συγκεκριμένα μέτρα. Αναφέρει τους δημοσιονομικούς πόρους και τα επίπεδα προσωπικού των προηγούμενων ετών, αλλά δεν περιλαμβάνει αξιολόγηση αναγκών όσον αφορά τις δαπάνες και το ανθρώπινο δυναμικό για τα επόμενα δύο έτη. Επίσης, δεν υπάρχει λεπτομερές χρονοδιάγραμμα δράσεων. Ο στρατηγικός προγραμματισμός των δραστηριοτήτων του Κέντρου δεν παρέχει σαφή εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων του και ο συντονισμός με άλλα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς και φορείς επιβολής του νόμου.

Όσον αφορά τη διοργανική συνεργασία, χρειάζεται να γίνουν περισσότερα προκειμένου να εξασφαλιστεί σαφής κατανομή καθηκόντων και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ όλων των οργάνων που ασχολούνται με την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής επιτροπής αδιαβλήτου, του Εθνικού Κέντρου καταπολέμησης της διαφθοράς, των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου, της ΜΧΠ, της εισαγγελίας και των φορέων επιβολής του νόμου. Πρέπει να γίνουν περαιτέρω βήματα για την προώθηση αποτελεσματικής αστυνόμευσης βάσει των πληροφοριών που συγκεντρώνονται, ενώ πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη βελτίωση των συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εν λόγω οργάνων .

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα που έχει θέσει η Ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (FATF)· τακτική επικαιροποίηση της αντίστοιχης εθνικής στρατηγικής· δημιουργία ανεξάρτητης Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών

Στις 7 Απριλίου 2011 εγκρίθηκε νόμος για την τροποποίηση του νόμου του 2007 για την πρόληψη και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Η στρατηγική 2010-2012 για την πρόληψη και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και το σχετικό σχέδιο δράσης εγκρίθηκαν από την κυβέρνηση στις 3 Σεπτεμβρίου 2010. Η στρατηγική αποτελεί ικανοποιητική βάση εργασίας. Ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη ήταν η συνειδητοποίηση ότι οι προηγούμενες στρατηγικές δεν είχαν αποδειχθεί πλήρως αποτελεσματικές, διότι διάφορα μέτρα αφαιρούνταν από τη στρατηγική στο τέλος του έτους, ανεξάρτητα από το αν είχαν εφαρμοστεί αποτελεσματικά ή όχι. Τα διδάγματα που εξήχθησαν οδήγησαν σε νέα προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία η πενταετής στρατηγική βασίζεται σε ετήσια σχέδια δράσης, αλλά τα εκκρεμή μέτρα μεταφέρονται στις δραστηριότητες του επόμενου έτους. Η στρατηγική φαίνεται να αντιμετωπίζει την έλλειψη διαδικασιών για τη δέσμευση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων χωρίς να είναι απαραίτητο να διαπιστωθεί κύριο αδίκημα.

Όσον αφορά την ίδρυση ανεξάρτητης Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (ΜΧΠ) ο νόμος της 7ης Απριλίου 2011 δημιούργησε την Υπηρεσία πρόληψης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ως ειδικευμένο ανεξάρτητο τμήμα στο εσωτερικό του Κέντρου καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς (βλ. και ανωτέρω, στο κεφάλαιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς), στο οποίο ανατέθηκαν ειδικά οι αρμοδιότητες ΜΧΠ. Για τη λειτουργία της εκδόθηκαν διάφορα συμπληρωματικά διατάγματα.

Η Υπηρεσία πρόληψης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες είναι απολύτως ανεξάρτητη από το Κέντρο καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς. Η ΜΧΠ πρέπει να παραμείνει ανεξάρτητη από άλλες υπηρεσίες προκειμένου να πληροί τα διεθνή πρότυπα και να συνεχίσει τις λειτουργίες της. Η ΜΧΠ είναι αναγνωρισμένο μέλος της Ομάδας Egmont και του δικτύου του Camden που συνδέει τις υπηρεσίες ανάκτησης των περιουσιακών στοιχείων (δίκτυο Carin).

Η Υπηρεσία πρόληψης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εκπονεί εθνική αξιολόγηση κινδύνων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τα μέτρα καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Διαδραματίζει επιχειρησιακό και ανακριτικό ρόλο, ασκεί ποινικές διώξεις και μεσολαβεί μεταξύ της λήψης στοιχείων, της έρευνας και των φορέων επιβολής του νόμου.

Με τα συμπεράσματα της έκθεσης προόδου της 14ης Απριλίου 2011 της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση των μέτρων κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (Moneyval)[4] αναγνωρίστηκε η σταθερή πρόοδος που σημειώθηκε στους τομείς της δέουσας επιμέλειας των πελατών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και της υποβολής στοιχείων. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Moneyval, χρειάζονται περαιτέρω ενδείξεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του καθεστώτος, ιδίως σε σχέση με τις καταδίκες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και με την αξία των περιουσιακών στοιχείων που ανακτήθηκαν. Ο 4ος γύρος αξιολόγησης από τη Moneyval θα πρέπει να παράσχει περαιτέρω ενδείξεις προόδου σχετικά. Τον Νοέμβριο 2011, πραγματοποιήθηκε επιτόπια επίσκεψη της Moneyval, στο πλαίσιο του τέταρτου γύρου αξιολόγησης. Το σχέδιο έκθεσης θα είναι έτοιμο για εξέταση και έγκριση τον Δεκέμβριο 2012 και θα πρέπει να παράσχει περαιτέρω ενδείξεις προόδου σχετικά.

Από τον Ιούλιο 2011, η Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν παρακολουθείται πλέον από τη FATF.

· Έγκριση Εθνικής στρατηγικής για την καταπολέμηση των ναρκωτικών και του σχετικού σχεδίου δράσης· εδραίωση της συνεργασίας με το ΕΚΠΝΤ

Στις 27 Δεκεμβρίου 2010, η Δημοκρατία της Μολδαβίας ενέκρινε την εθνική στρατηγική κατά των ναρκωτικών 2011-2018. Η στρατηγική προβλέπει στόχους, απαραίτητες ενέργειες και σαφείς ευθύνες για όλους όσους ασχολούνται με την καταπολέμηση της τοξικομανίας και του εμπορίου ναρκωτικών. Αναπτύχθηκε σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ναρκωτικά 2005-2012 και τις σχετικές Συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Η στρατηγική προτείνει συνεκτική προσέγγιση για ζητήματα σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών, βάσει πολύπλοκης διυπηρεσιακής και διατομεακής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, με τρεις κύριες συνιστώσες: α) μείωση της προσφοράς ναρκωτικών (άσκηση νόμιμου ελέγχου στη διακίνηση ναρκωτικών και καταστολή της εμπορίας ναρκωτικών και της παράνομης διανομής ναρκωτικών)· β) μείωση της ζήτησης ναρκωτικών (πρωτογενής πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση των χρηστών ναρκωτικών) και γ) μείωση του κινδύνου (της ζημίας).

Τον Ιούνιο 2011, η κυβέρνηση ενέκρινε απόφαση για την ίδρυση Εθνικής επιτροπής κατά των ναρκωτικών, ενός μόνιμου φορέα σε κυβερνητικό επίπεδο, που εποπτεύει, αναπτύσσει και συντονίζει πολιτικές σχετικές με τη μείωση της ζήτησης και της προσφοράς ναρκωτικών. Η γραμματεία της Επιτροπής συστήθηκε τον Ιούλιο 2011 με κυβερνητική απόφαση και άρχισε να συγκεντρώνει και να αναλύει τις πληροφορίες και τα στοιχεία που παρέχουν οι εθνικές αρχές.

Όσον αφορά τη διάσταση της επιβολής του νόμου, το Υπουργείο Εσωτερικών διαθέτει τμήμα ναρκωτικών. Όσον αφορά τον συντονισμό της πολιτικής, έχει συσταθεί διυπηρεσιακή επιτροπή. Επίσης, έχουν δημιουργηθεί σχετικές δομές στο Υπουργείο Υγείας. Το Εθνικό παρατηρητήριο κατά των ναρκωτικών ενισχύθηκε επίσης.

Η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ) συνεχίζεται. Οι αρχές της Μολδαβίας παρέχουν εθνικά στοιχεία και μελετούν τις τάσεις. Σε επιστολή της 28ης Οκτωβρίου 2011, η Δημοκρατία της Μολδαβίας ζήτησε την επισημοποίηση της συνεργασίας με το ΕΚΠΝΤ με την υπογραφή μνημονίου συνεννόησης. Η διαδικασία για την υπογραφή του μνημονίου μεταξύ της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και του ΕΚΠΝΤ βρίσκεται σε εξέλιξη και το μνημόνιο αναμένεται να υπογραφεί εντός του 2012.

· Έγκριση των σχετικών συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης για τους προαναφερόμενους τομείς και για την καταπολέμηση των ναρκωτικών

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει προσχωρήσει σε όλες τις Συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης που αφορούν τους προαναφερθέντες τομείς. Όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η μεγάλη πλειοψηφία των Συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει κυρωθεί και έχει τεθεί σε ισχύ.

Ενότητα 3 / θέμα 2 – Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις

· Έγκριση νομικού πλαισίου για την αμοιβαία νομική συνδρομή

Το νομοθετικό πλαίσιο στον τομέα της αμοιβαίας νομικής συνδρομής έχει σε μεγάλο μέρος ολοκληρωθεί.

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας εκτελεί ευρεία διαδικασία μεταρρύθμισης της νομοθεσίας της στους τομείς του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας. Με κυβερνητική απόφαση της 9ης Φεβρουαρίου 2011, δημιουργήθηκε διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για την τροποποίηση της νομοθεσίας ποινικής δικονομίας στους τομείς της επιχειρησιακής έρευνας και της ποινικής δίωξης. Η ομάδα εργασίας εκπόνησε έγγραφο αρχών για τη μεταρρύθμιση του συστήματος δίωξης και ποινικής δικονομίας. Στη συνέχεια, εκπονήθηκε σχέδιο «νόμου για την τροποποίηση ορισμένων νομοθετικών πράξεων (του νόμου 45-XII της 12ης Απριλίου 1994 για την επιχειρησιακή έρευνα, του Κώδικα ποινικής δικονομίας)», προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες διατάξεις για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και τις διεθνείς μικτές ανακριτικές ομάδες, την αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας για την παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και την αναθεώρηση της νομοθεσίας στο πλαίσιο της Σύμβασης για την αστυνομική συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο «νόμος για την ειδική ερευνητική δράση» εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 29 Μαρτίου 2012. Ο νόμος για την τροποποίηση ορισμένων νομοθετικών πράξεων (του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας) εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 5 Απριλίου 2012. Η σχέση μεταξύ των δύο νόμων χρειάζεται να διευκρινιστεί περαιτέρω.

· Προσχώρηση στο 2ο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την αμοιβαία συνδρομή

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας υπέγραψε στις 13 Μαρτίου 2012 το 2ο πρόσθετο πρωτόκολλο της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή επί ποινικών υποθέσεων, η κύρωση του οποίου εκκρεμεί.

· Σύναψη συμφωνίας με την Eurojust

Η Eurojust δημιούργησε σημείο επαφής στη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Οι επαφές μεταξύ της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και της Eurojust για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας είχαν αρχίσει το 2006. Μεταξύ 2008 και 2010 πραγματοποιήθηκαν τρεις σχετικές συναντήσεις. Απαιτείται πλήρης ενοποίηση του νέου νομικού πλαισίου προστασίας δεδομένων της Μολδαβίας για σκοπούς δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, προκειμένου οι εν λόγω διαπραγματεύσεις να σημειώσουν πρόοδο, διότι η εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου προστασίας των δεδομένων αποτελεί προϋπόθεση για τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας με την Eurojust (βλ., επίσης, στη συνέχεια, θέμα 4 για την προστασία δεδομένων). Η Δημοκρατία της Μολδαβίας παρουσίασε νέες πληροφορίες για την προστασία δεδομένων στην Eurojust τον Φεβρουάριο 2012. Αναμένεται ότι οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία θα αρχίσουν το δεύτερο εξάμηνο του 2012.

Ενότητα 3 / θέμα 3 – Συνεργασία για την επιβολή του νόμου

· Δημιουργία κατάλληλου μηχανισμού για τον συντονισμό μεταξύ των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών και κοινής βάσης δεδομένων που να εξασφαλίζει την άμεση πρόσβαση των αρμόδιων υπαλλήλων

Ο συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών επιβολής του νόμου εξασφαλίζεται μέσω της δραστηριότητας του εθνικού εικονικού κέντρου SELEC (Σύμβαση για την ίδρυση του Κέντρου επιβολής του νόμου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη)/ Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Μολδαβία (GUAM), το οποίο δημιουργήθηκε το 2006. Το κέντρο υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών και έχει ως στόχο την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων εθνικών και ευρωπαϊκών υπηρεσιών για την καταπολέμηση του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος και την ασφάλεια των συνόρων. Το εθνικό εικονικό κέντρο SELEC/GUAM εξασφαλίζει τον συντονισμό μεταξύ των ακόλουθων αρχών επιβολής του νόμου: Υπουργείου Εσωτερικών, συνοριοφυλακής, τελωνειακής υπηρεσίας, υπηρεσίας ασφάλειας και πληροφοριών, και Κέντρου καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς. Οι εν λόγω αρχές έχουν άμεση πρόσβαση στη βάση δεδομένων του Κέντρου για την εξιχνίαση, την πρόληψη και την καταπολέμηση του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος. Οι πληροφορίες ανταλλάσσονται χρησιμοποιώντας τους διαύλους SELEC/GUAM.

Οι γενικοί στόχοι του εθνικού εικονικού κέντρου είναι: (1) η εξασφάλιση του οργανωτικού πλαισίου που είναι απαραίτητο για τη συνεργασία και την ανάπτυξη ειδικών δράσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για την πρόληψη και την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και άλλων μορφών σοβαρών εγκλημάτων στα κράτη μέλη της SELEC και στις χώρες GUAM, (2) η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου των κρατών μελών της SELEC και των χωρών GUAM σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και (3) η ανάλυση, η διάθεση και η χρησιμοποίηση των πληροφοριών που συγκεντρώνονται για την έρευνα και για την καταπολέμηση και πρόληψη του διασυνοριακού εγκλήματος.

Το Κέντρο χρησιμοποιεί βάση δεδομένων που αποκαλείται «Registru». Η βάση παρέχει πληροφορίες για τα πρόσωπα, τα οχήματα, τις εταιρείες (ιδιοκτήτες, είδος δραστηριότητας και μεταφορικά μέσα που έχουν καταχωρηθεί στο όνομα της εταιρείας), άδειες οδήγησης, ελέγχει διάφορους τύπους εγγράφων, όπως διαβατήρια ή πιστοποιητικά γέννησης, και τις διελεύσεις των συνόρων. Επειδή υπάρχουν διάφορες βάσεις δεδομένων σε διάφορες υπηρεσίες («Registru» στο Υπουργείο Τεχνολογιών της Πληροφορικής και Επικοινωνιών, πληροφορίες για τη διέλευση των κρατικών συνόρων από τη συνοριοφυλακή, πληροφορίες για ακίνητα «Cadastru»), το κέντρο έχει πρόσβαση στις εν λόγω βάσεις δεδομένων μέσω των εξουσιοδοτημένων υπαλλήλων-συνδέσμων.

Ο «νόμος για ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών σχετικά με την καταγραφή εγκλημάτων, ποινικών υποθέσεων και ατόμων που διαπράττουν εγκλήματα» του 2006 δημιούργησε μηχανισμό συντονισμού μεταξύ των διαφόρων αρμόδιων αρχών και βάση δεδομένων. Εκδόθηκαν τρία διατάγματα για τον μηχανισμό συντονισμού: (1) ένα διάταγμα του 2008 για ενιαίο μητρώο αδικημάτων, ποινικών υποθέσεων και ατόμων που διαπράττουν αδικήματα, (2) ένα διάταγμα του 2006 για ενιαίο μητρώο επιχειρησιακών φακέλων (έρευνες και ταυτοποίηση) καταζητουμένων, ατόμων άγνωστης ταυτότητας και πτωμάτων που δεν έχουν αναγνωριστεί και (3) ένα διάταγμα του 2004 για ενιαίο μητρώο σημασμένων αντικειμένων, αρχαιολογικών αντικειμένων και έργων τέχνης, καθώς και απωλεσθέντων αντικειμένων.

Η δημιουργία κατάλληλου μηχανισμού συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω με τη δημιουργία συντονιστικής επιτροπής όλων των υπηρεσιών που ασχολούνται με τη συλλογή πληροφοριών και τις έρευνες. Πρόεδρος της συντονιστικής αυτής επιτροπής πρέπει να είναι ο Γενικός Εισαγγελέας, ο οποίος θα πρέπει να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η επιτροπή θα πρέπει να συνεδριάζει τακτικά.

Δεν είναι σαφές αν προβλέπεται κάποια διυπηρεσιακή δομή για την εντατικοποίηση της ανταλλαγής πληροφοριών για το οργανωμένο έγκλημα ή αν τον ρόλο αυτό θα διαδραματίσει το προαναφερθέν εθνικό εικονικό κέντρο. Σήμερα, δεν υπάρχει κάποια κεντρική δομή που να παρέχει άμεση πρόσβαση σε όλες τις βάσεις δεδομένων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, δηλ. στις βάσεις δεδομένων πληθυσμού (ληξιαρχεία), οχημάτων, διελεύσεων των συνόρων, κλοπιμαίων, δακτυλικών αποτυπωμάτων, DNA, φορολογικής αρχής, τελωνείων, Υπηρεσίας ασφάλειας και πληροφοριών, ποινικού μητρώου, κρατουμένων, κτηματολογίου κ.λπ.. Μέχρι σήμερα, οι υπάρχοντες φορείς δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων και είναι αναγκασμένοι να βασίζονται σε υπαλλήλους-συνδέσμους που έρχονται σε επαφή με την υπηρεσία τους προκειμένου να τους επιτρέψει την πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται.

Μολονότι δεν υπάρχει κάποιο παγκόσμιο πρότυπο για τη δημιουργία μιας «κοινής βάσης δεδομένων», ενώ ορισμένες χώρες διαθέτουν μία βάση δεδομένων και άλλες χώρες ξεχωριστές, είναι εντούτοις σημαντικό να δημιουργηθούν τα εργαλεία που είναι απαραίτητα για την ενεργό αναζήτηση πληροφοριών από όλες τις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων. Οι αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός διυπηρεσιακού εργαλείου, όπως η σχεδιαζόμενη Μονάδα πληροφοριών και ανάλυσης, στο πλαίσιο του οποίου εκπρόσωποι των υπηρεσιών πληροφοριών και επιβολής του νόμου θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις διάφορες βάσεις δεδομένων.

· Σύναψη συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας με την Ευρωπόλ προκειμένου να εξασφαλιστεί κατάλληλο επίπεδο προστασίας δεδομένων

Προϋπόθεση για τη διαπραγμάτευση επιχειρησιακής συμφωνίας με την Ευρωπόλ είναι η αξιολόγηση από την Ευρωπόλ των προτύπων προστασίας των δεδομένων. Οι εργασίες για την αξιολόγηση της προστασίας δεδομένων συνεχίζονται. Η Ευρωπόλ ολοκλήρωσε την πρώτη εξέταση του υλικού που έλαβε και απέστειλε πρόσθετες ερωτήσεις στη Δημοκρατία της Μολδαβίας τον Ιανουάριο 2011. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας απάντησε στις 23 Μαρτίου 2011, αποστέλλοντας συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τον Απρίλιο 2012, η Ευρωπόλ έλαβε πρόσθετη νομοθεσία (βλ. και στη συνέχεια, κεφάλαιο 4. Προστασία δεδομένων). Σήμερα, η Ευρωπόλ αξιολογεί τη νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων στη Δημοκρατία της Μολδαβίας, με την επιφύλαξη της αποστολής τυχόν πρόσθετων πληροφοριών και διευκρινίσεων που μπορεί να είναι απαραίτητες. Η επίσκεψη μελέτης προστασίας δεδομένων μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας και αφού αποκτηθεί κάποια πρακτική εμπειρία όσον αφορά την εφαρμογή της. Η διαπραγμάτευση επιχειρησιακής συμφωνίας με την Ευρωπόλ μπορεί να αρχίσει μόνο μετά από έγκριση εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπόλ, αφού εκδοθεί η γνώμη της Κοινής Εποπτικής Αρχής η οποία θα βασίζεται στην έκθεση της Ευρωπόλ για την προστασία δεδομένων.

Η Ευρωπόλ διοργάνωσε σεμινάριο ευαισθητοποίησης για τις μολδαβικές αρχές επιβολής του νόμου τον Απρίλιο 2011. Τον Ιούλιο 2011, η Δημοκρατία της Μολδαβίας κλήθηκε να αποσπάσει δεύτερο αξιωματικό-σύνδεσμο στην Ευρωπόλ.

Ενότητα 3 / θέμα 4 – Προστασία δεδομένων

· Ενοποίηση του νομικού πλαισίου για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης στο πρόσθετο πρωτόκολλο του 2001 της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όσον αφορά τις εποπτικές αρχές και τη διασυνοριακή ροή δεδομένων

Ο νέος νόμος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας για την προστασία δεδομένων, ο οποίος εγκρίθηκε στις 8 Ιουλίου 2011, άρχισε να ισχύει στις 14 Απριλίου 2012. Καταργεί τον προϊσχύοντα νόμο για την προστασία δεδομένων του 2007 και ευθυγραμμίζει τη νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων της Δημοκρατίας της Μολδαβίας με τις σχετικές πράξεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και με το κεκτημένο της Ένωσης. Επίσης, στις 21 Οκτωβρίου 2011 εγκρίθηκε «νόμος για την τροποποίηση και τη συμπλήρωση ορισμένων νομοθετικών πράξεων», ο οποίος, μεταξύ άλλων, ενισχύει την ανεξαρτησία και τις εξουσίες της εποπτικής αρχής και θεσπίζει κυρώσεις για παραβάσεις της προστασίας δεδομένων. Οι εν λόγω νομοθετικές αλλαγές προβλέπεται να τεθούν σε εφαρμογή στις 16 Ιουνίου 2012.

Καταβάλλονται περαιτέρω προσπάθειες για την πλήρη ενοποίηση του νομικού πλαισίου με την ευθυγράμμιση άλλων νομοθετικών πράξεων και διαταγμάτων της κυβέρνησης με τον νέο «νόμο περί προστασίας δεδομένων». Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους κανόνες προστασίας δεδομένων στον αστυνομικό τομέα (και ιδίως στην πλήρη εφαρμογή της σχετικής σύστασης του Συμβουλίου της Ευρώπης), συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και του «νόμου περί της ειδικής ανακριτικής αρχής» (βλ. ανωτέρω, στο κεφάλαιο Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις). Η πλήρης ενοποίηση και η αποτελεσματική εφαρμογή του νομικού πλαισίου αποτελούν προϋπόθεση για τη σύναψη συμφωνιών επιχειρησιακής συνεργασίας με την Eurojust και την Ευρωπόλ (βλ. και ανωτέρω, θέματα 2 και 3).

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας κύρωσε το πρόσθετο πρωτόκολλο του 2001 της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όσον αφορά τις εποπτικές αρχές και τη διασυνοριακή ροή δεδομένων. Η κύρωση τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2012.

Το Εθνικό κέντρο προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα άρχισε να λειτουργεί στα μέσα του 2009 βάσει του νόμου περί προστασίας δεδομένων του 2007. Η ανεξαρτησία και οι εξουσίες του ενισχύθηκαν με το νέο νομικό πλαίσιο. Το Κέντρο υπάγεται στο Κοινοβούλιο και είναι αμερόληπτο και ανεξάρτητο από άλλα κυβερνητικά ή διοικητικά όργανα.

Ενότητα 4: Εξωτερικές σχέσεις και θεμελιώδη δικαιώματα

Γενική αξιολόγηση

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας ενέκρινε τη σχετική νομοθεσία, προχωρώντας με ταχύτητα στην αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας προκειμένου να εκπληρώσει τα κριτήρια αξιολόγησης. Με την έγκριση γενικού νόμου για την εξασφάλιση της ισότητας, η Δημοκρατία της Μολδαβίας ολοκλήρωσε το πλαίσιο που θεωρείται ότι θα εξασφαλίσει αποτελεσματική εφαρμογή των κριτηρίων αξιολόγησης στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας τροποποίησε επίσης το σχέδιο δράσης που περιέχει μέτρα στήριξης των Ρομά, λαμβάνοντας υπόψη συστάσεις σχετικές με τα διεθνή πρότυπα για τις πολιτικές κοινωνικής ένταξης. Διευκρίνισε επίσης περαιτέρω πτυχές της νομοθεσίας που αναφερόταν στην προηγούμενη έκθεση, ιδίως σχετικά με τον καθορισμό του καθεστώτος των ανιθαγενών.

Η Επιτροπή φρονεί ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας πληροί σε γενικές γραμμές τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 4.

Λεπτομερή σχόλια

Ενότητα 4 / θέμα 1 – Ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Δημοκρατίας της Μολδαβίας

· Αναθεώρηση του νομικού και κανονιστικού πλαισίου για τις διαδικασίες εγγραφής και διαγραφής των αλλοδαπών που διαμένουν νόμιμα στη χώρα ή των ανιθαγενών προκειμένου να αποφεύγονται αδικαιολόγητοι περιορισμοί.

Τον Μάιο 2011, η κυβέρνηση ενέκρινε την απόφαση αριθ. 337 με την οποία τροποποιήθηκε η κυβερνητική απόφαση αριθ. 376 της 6ης Ιανουαρίου 1995 περί πρόσθετων μέτρων για την ενοποίηση του εθνικού συστήματος διαβατηρίων. Η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα τον Ιούνιο 2011 και έχει τεθεί σε ισχύ. Στόχος της είναι η αναθεώρηση των διατάξεων που αφορούν τους κανόνες ταυτοποίησης του πληθυσμού. Ειδικότερα, προβλέπει μηχανισμό για την απόκτηση και την επεξεργασία βιομετρικών πληροφοριών και ρυθμίζει τις νομικές σχέσεις μεταξύ ατόμων, νομικών προσώπων, οργανισμών επιβολής του νόμου και οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία στη Δημοκρατία της Μολδαβίας και το δικαίωμα διαμονής ή κατοικίας οπουδήποτε στη χώρα.

Προκειμένου να προληφθούν και να αποκλειστούν περιπτώσεις ανιθαγενών λόγω της διαδοχής κρατών, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον Ιούνιο 2011 τροποποιήσεις του νόμου αριθ. 1024-XIV της 2ας Ιουνίου 2000 περί ιθαγένειας, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα στις 8 Ιουλίου 2011. Επιπλέον, τον Απρίλιο 2012, η Δημοκρατία της Μολδαβίας κατέθεσε επίσημα τις πράξεις προσχώρησής της στις Συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών για τη μείωση των περιπτώσεων των ανιθαγενών (υπογράφηκε στις 30 Αυγούστου 1961 στη Νέα Υόρκη) και για το καθεστώς των ανιθαγενών (υπογράφηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1954 στη Νέα Υόρκη) (βλ. και ανωτέρω, Ενότητα 2 θέμα 2).

Σκοπός των τροποποιήσεων του «νόμου αριθ. 1024-XIV της 2ας Ιουνίου 2000 περί ιθαγένειας» είναι η προσαρμογή της νομοθεσίας προκειμένου να προλαμβάνονται και να επιλύονται περιπτώσεις ανιθαγενών που οφείλονται στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και σε ζητήματα που άπτονται της διαδοχής κρατών. Η προσχώρηση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας στις Συμβάσεις για τη μείωση των περιπτώσεων ανιθαγενών και για το καθεστώς των ανιθαγενών θα οδηγήσει σε περαιτέρω εξελίξεις όσον αφορά τον μηχανισμό και τη διαδικασία προσδιορισμού των περιπτώσεων ανιθαγενών, καθώς και στη δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τον προσδιορισμό των περιπτώσεων του ανιθαγενούς. Όσον αφορά τη διαδικασία προσδιορισμού των περιπτώσεων ανιθαγενών, η Δημοκρατία της Μολδαβίας θα μπορούσε να εξετάσει τη δυνατότητα να επιτρέπει τη νόμιμη απασχόληση των αιτούντων ενόσω εκκρεμούν οι διαδικασίες, όπως ισχύει για τους αιτούντες άσυλο.

Τον Νοέμβριο 2011, η κυβέρνηση ενέκρινε σχέδιο δράσης για περαιτέρω οριζόντιες νομοθετικές τροποποιήσεις με στόχο την άρση όλων των περιττών περιορισμών όσον αφορά την υποχρεωτική εξέταση HIV/AIDS για την εγγραφή αλλοδαπών. Η απόφαση αυτή βασίστηκε σε αξιολόγηση που διενήργησε ομάδα εργασίας στην οποία ανατέθηκε το έργο να εξετάσει όλες τις ισχύουσες νομικές πράξεις που περιλάμβαναν σχετικές διατάξεις. Κατόπιν τούτου, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τις νομοθετικές τροποποιήσεις του νόμου αριθ. 23/2007 «για την προφύλαξη από τον ιό HIV/AIDS», ενώ η κυβέρνηση ενέκρινε και απέστειλε στο Κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για την τροποποίηση και συμπλήρωση του νόμου αριθ. 180/2008 για τη μετακίνηση εργατικού δυναμικού και τον νόμο αριθ. 200/2010 για το καθεστώς των αλλοδαπών, προκειμένου να διευκολύνει τη διαδικασία χορήγησης εγγράφων στους αλλοδαπούς της Δημοκρατίας της Μολδαβίας.

Ενότητα 4 / θέμα 2 – Δικαιώματα των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των μειονοτήτων

· Έγκριση γενικής νομοθεσίας κατά των διακρίσεων, σύμφωνα με τις συστάσεις των εποπτικών οργάνων των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την εξασφάλιση αποτελεσματικής προστασίας κατά των διακρίσεων

Εκτός από τις συνταγματικές διατάξεις κατά των διακρίσεων και τις διατάξεις του ποινικού, του αστικού και του διοικητικού δικαίου, τον Μάιο 2012 το Κοινοβούλιο ενέκρινε γενικό νόμο κατά των διακρίσεων, τον «νόμο για την εξασφάλιση της ισότητας». Σκοπός του νόμου είναι η πρόληψη και η καταπολέμηση των διακρίσεων και η εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για όλα τα άτομα στο έδαφος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, στους τομείς της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνίας, του πολιτισμού και σε άλλες πτυχές της ζωής, χωρίς διακρίσεις λόγω φυλής, χρώματος, εθνικότητας, εθνοτικής προέλευσης, γλώσσας, θρησκείας, πεποιθήσεων, φύλου, ηλικίας, αναπηρίας, γνώμης, πολιτικών πεποιθήσεων ή οποιουδήποτε άλλου ανάλογου κριτηρίου. Τα κριτήρια αυτά προσδιορίστηκαν στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο[5].

Ως αποτέλεσμα της προηγούμενης δημόσιας διαβούλευσης, ο νόμος περιέχει διατάξεις που περιορίζουν τη δυνατότητα εφαρμογής του στις σχέσεις γάμου και υιοθεσίας που διέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία, καθώς και στη θρησκευτική λατρεία και τα στοιχεία της που άπτονται των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Έγιναν βελτιώσεις στους κανόνες που αφορούν το έργο του Συμβουλίου πρόληψης και καταπολέμησης των διακρίσεων και εξασφάλισης της ισότητας, ενός οργάνου που θα ενεργεί με αμεροληψία και πλήρη ανεξαρτησία από τις δημόσιες αρχές, βάσει γενικής σχετικής εντολής. Το όργανο ισότητας διαθέτει επίσης εξουσία λήψης ασφαλιστικών μέτρων και μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις βάσει αποφάσεων σχετικά με την ύπαρξη διακρίσεων. Σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 1 στοιχείο ια’ και το άρθρο 15 παράγραφος 6, αν το όργανο ισότητας κρίνει, κατά την εξέταση καταγγελίας σχετικά με εικαζόμενη μεταχείριση ή ενέργεια που συνεπάγεται διακρίσεις, ότι η μεταχείριση ή η ενέργεια συνιστούν διοικητική παράβαση, επιβάλλει κυρώσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα διοικητικών παραβάσεων.

Η απαγόρευση των διακρίσεων λόγω γενετήσιου προσανατολισμού στον τομέα της απασχόλησης δημιουργεί γενικό πλαίσιο σύμφωνο με την οδηγία 2000/43/EΚ, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής και την οδηγία 2000/78/EΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία.

Στο διάλογο με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαΐου 2012, δόθηκαν νέες διαβεβαιώσεις στην ΕΕ ότι σκοπός του νόμου είναι να καλύψει όλες τις περιπτώσεις διακρίσεων, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Παράλληλα, η Μολδαβία δεσμεύτηκε να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του νόμου, η οποία θα παρακολουθείται από την ΕΕ στο πλαίσιο των υφισταμένων πλαισίων διαλόγου.

Μολονότι η Επιτροπή και το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών στη Δημοκρατία της Μολδαβίας έχουν επισημάνει διάφορες ελλείψεις των σχεδίων του νόμου κατά των διακρίσεων, ορισμένες από τις οποίες παρουσιάζονται και στην τελική εκδοχή, ο νόμος αντιπροσωπεύει την απαραίτητη νομική βάση για την εφαρμογή των κριτηρίων αξιολόγησης στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων. Στη συνέχεια, θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, όσον αφορά τους ορισμούς των άμεσων διακρίσεων και της σεξουαλικής παρενόχλησης, διατάξεις που είναι εφαρμοστέες στον ιδιωτικό τομέα σε σχέση με αγαθά και υπηρεσίες, και την περαιτέρω εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο, προκειμένου να διευκρινιστούν ρητώς σημαντικές πτυχές, όπως εύλογες ρυθμίσεις για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

· Έγκριση γενικού εθνικού σχεδίου δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα· ενεργός συμμόρφωση, στο αντίστοιχο εθνικό σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τις ειδικές συστάσεις των οργάνων των Ηνωμένων Εθνών, του ΟΑΣΕ/Γραφείου δημοκρατικών θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης/Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως στον τομέα της εφαρμογής πολιτικών κατά των διακρίσεων, της προστασίας των μειονοτήτων και της ιδιωτικής ζωής και της εξασφάλισης της θρησκευτικής ελευθερίας

Στις 12 Μαΐου 2011, το Κοινοβούλιο ενέκρινε γενικό εθνικό σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το οποίο βασίζεται σε ειδικές συστάσεις φορέων των Ηνωμένων Εθνών, του ΟΑΣΕ/Γραφείου δημοκρατικών θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης/Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το σχέδιο δράσης προβλέπει μέτρα σε μεγάλο αριθμό τομέων, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής πολιτικών κατά των διακρίσεων και της προστασίας των μειονοτήτων και της ιδιωτικής ζωής. Η κυβέρνηση ανέλαβε να δημοσιεύει ετήσια ενοποιημένη έκθεση προόδου για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης και να την υποβάλλει στο Κοινοβούλιο μέχρι την 1η Απριλίου κάθε έτους. Η έκθεση προόδου θα συζητείται σε ετήσιες διασκέψεις. Το σχέδιο δράσης εκπονήθηκε μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών και διεθνείς οργανισμούς.

Τον Ιούλιο 2010, εγκρίθηκε σχέδιο δράσης για τη στήριξη του πληθυσμού Ρομά την περίοδο 2011-2015, μετά από διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών και με εκπροσώπους της κοινότητας των Ρομά. Πρόκειται για σημαντικό βήμα που αποδεικνύει την πολιτική βούληση της κυβέρνησης να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη βελτίωση της κατάστασης του πληθυσμού Ρομά. Από μεταγενέστερες συζητήσεις με διεθνείς οργανισμούς προέκυψε ότι υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ενοποίησης του σχεδίου δράσης. Οι αρχές ανέφεραν ότι θα προστεθεί νέο κεφάλαιο σχετικά με τον διορισμό διαμεσολαβητών Ρομά. Τον Ιανουάριο 2012, η κυβέρνηση τροποποίησε το σχέδιο δράσης λαμβάνοντας υπόψη συστάσεις σχετικές με τα διεθνή πρότυπα, ιδίως όσον αφορά τις πολιτικές ενσωμάτωσης. Επίσης, εγκαινίασε δράση για την εξασφάλιση των αναγκαίων δημοσιονομικών πόρων για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης με τροποποίηση του μεσοπρόθεσμου πλαισίου κυβερνητικών δαπανών. Η εκτέλεση του σχεδίου δράσης έχει αρχίσει.

Το εθνικό σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα προβλέπει ενημέρωση για την παρακολούθηση και αξιολόγηση, καθώς και χορήγηση πόρων για την εφαρμογή του. Εντούτοις, οι περισσότερες δράσεις προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν εντός των ορίων των γενικών προβλέψεων του προϋπολογισμού και μόνο μερικές από αυτές διαθέτουν ειδικό κονδύλιο. Οι αρχές θα επανεξετάζουν το κόστος των δράσεων κατ’ έτος, βάσει προτεραιοτήτων, των δημοσιονομικών δυνατοτήτων και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης.

Το εθνικό σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν περιλαμβάνει μέτρα σχετικά με την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Οι πτυχές αυτές πρόκειται να καλυφθούν από τον «νόμο για την ελευθερία συνείδησης, σκέψης και θρησκείας» που εγκρίθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011 και αποτελεί αναθεωρημένη εκδοχή του «νόμου για τις θρησκευτικές λατρείες και τα στοιχεία τους» με στόχο τη συμμόρφωση της εγχώριας νομοθεσίας και πρακτικής με το διεθνές δίκαιο. Ο νέος νόμος αναμένεται να δημιουργήσει πιο θετική δυναμική από ό,τι τα προηγούμενα έτη όσον αφορά τις σχέσεις με τη θρησκευτική λατρεία των μειονοτήτων.

· Κύρωση των πράξεων των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση των διακρίσεων

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει δεσμευτεί να εξετάσει το ενδεχόμενο έκδοσης δήλωσης δυνάμει του άρθρου 14 της Σύμβασης περί καταργήσεως πάσης μορφής φυλετικών διακρίσεων, μετά την έγκριση του «νόμου για την εξασφάλιση της ισότητας». Το 2000, η Δημοκρατία της Μολδαβίας υπέγραψε το Πρωτόκολλο αριθ. 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1950, το οποίο όμως δεν έχει ακόμα κυρώσει. Οι αρχές της Μολδαβίας εξέφρασαν επίσης προθυμία να εξετάσουν το ενδεχόμενο κύρωσης του Πρωτοκόλλου αριθ. 12, μετά την έγκριση του «νόμου για την εξασφάλιση της ισότητας». Οι συζητήσεις με την κυβέρνηση για την άρση των εδαφικών επιφυλάξεων που έχει εκφράσει η Δημοκρατία της Μολδαβίας όσον αφορά τις συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχίζονται.

· Ειδικοί όροι και περιστάσεις για την απόκτηση της ιθαγένειας της Δημοκρατίας της Μολδαβίας

Όσον αφορά τους όρους και τις περιστάσεις για την απόκτηση της ιθαγένειας της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, στις 3 Μαΐου 2011, η κυβέρνηση ενέκρινε τροποποιήσεις του νόμου περί ιθαγένειας αριθ. 1024-XIV της 2ας Ιουνίου 2000 και τροποποίησε την κυβερνητική απόφαση σχετικά με τους κανόνες ταυτοποίησης του πληθυσμού στη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τις τροποποιήσεις στις 9 Ιουνίου 2011. Στόχος των τροποποιήσεων είναι η άρση των εμποδίων για την απόκτηση της ιθαγένειας από ανιθαγενείς οι οποίοι, σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 2 του νόμου, πληρούν τις προϋποθέσεις απόκτησής της, αλλά είχαν καταδικαστεί σε φυλάκιση για αδικήματα εκ προμελέτης και έχουν ποινικό μητρώο ή είχε ασκηθεί εις βάρος τους δίωξη κατά τον χρόνο εξέτασης της αίτησής τους.

Η κυβέρνηση της Μολδαβίας συνέχισε να ασχολείται ενεργά με την κατάσταση στην Υπερδνειστερία. Τον Απρίλιο 2012, η κυβέρνηση της Μολδαβίας επαναδραστηριοποίησε, από κοινού με τις «de facto αρχές» του Tiraspol, τη διμερή ομάδα εργασίας για θέματα προσωπικής κατάστασης. Σήμερα, οι εθνικές ληξιαρχικές αρχές εφαρμόζουν ειδικά μέτρα για την επιβεβαίωση της ιθαγένειας και τη δωρεάν χορήγηση εθνικών δελτίων ταυτότητας σε κατοίκους της περιοχής της Υπερδνειστερίας, σύμφωνα με τον τροποποιημένο νόμο περί ιθαγένειας αριθ. 1024-XIV της 2ας Ιουνίου 2000 και την κυβερνητική απόφαση αριθ. 959 της 9ης Σεπτεμβρίου 2005 για τα μέτρα ασφάλειας σχετικά με την επιβεβαίωση της ιθαγένειας και τη χορήγηση εγγράφων στον πληθυσμό που προέρχεται από την περιοχή της Υπερδνειστερίας.

Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες πληροφορίες που έδωσαν οι αρχές της Μολδαβίας, έχουν χορηγηθεί μολδαβικά διαβατήρια σε 229.489 άτομα, πολίτες της Δημοκρατίας της Μολδαβίας που κατοικούν στην Υπερδνειστερία, από τα οποία 175,764 συνεχίζουν να ισχύουν (δηλ. δεν έχουν λήξει). Κατά τους τρεις πρώτους μήνες του 2012, οι αρχές του Κισινάου χορήγησαν 2.722 βιομετρικά διαβατήρια σε κατοίκους της Υπερδνειστερίας. Το Υπουργείο Τεχνολογιών της Πληροφορικής και Επικοινωνιών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Υπουργείο Εσωτερικών, ανέπτυξε το νομικό πλαίσιο για τις διαδικασίες ταυτοποίησης, κατά την πρώτη έκδοση εγγράφων, των ατόμων που προέρχονται από την περιοχή της Υπερδνειστερίας, βάσει πρόσθετων πληροφοριών από μέλη της οικογένειας και συγγενείς (έγραφα βάσης των γονέων, ληξιαρχικές πράξεις γάμου κ.λπ.).

Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην εξασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του προαναφερθέντος νομοθετικού πλαισίου κατά τη δεύτερη φάση του ΣΔΕΚΘ.

III. Συμπέρασμα

Από την έναρξη του διαλόγου ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας για το καθεστώς των θεωρήσεων, τον Ιούνιο 2010, και την υποβολή στις αρχές της Μολδαβίας του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων (ΣΔΕΚΘ), τον Ιανουάριο 2011, η Επιτροπή υποβάλλει τακτικές εκθέσεις προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο που σημειώνει η Δημοκρατία της Μολδαβίας όσον αφορά τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης στο πλαίσιο των τεσσάρων Ενοτήτων της πρώτης φάσης του ΣΔΕΚΘ.

Ειδικότερα, υποβλήθηκαν δύο εκθέσεις προόδου για την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ (τον Σεπτέμβριο 2011 και τον Φεβρουάριο 2012)[6]. Η δεύτερη έκθεση προόδου εκπονήθηκε με βάση την ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου, τα πορίσματα των αποστολών αξιολόγησης στο πλαίσιο των Ενοτήτων 2, 3 και 4 που διοργανώθηκαν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο 2011 με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών, καθώς και τις εκθέσεις προόδου που υποβάλλει η Δημοκρατία της Μολδαβίας για την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ.

Πέραν αυτής της τακτικής υποβολής εκθέσεων σχετικά με το ΣΔΕΚΘ, η Επιτροπή συνέχισε να παρακολουθεί την πρόοδο που σημειώνει η Δημοκρατία της Μολδαβίας σε τομείς που άπτονται του ΣΔΕΚΘ στο πλαίσιο

(1) της μικτής επιτροπής ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας για τη διευκόλυνση του καθεστώτος θεωρήσεων·       (2) της μικτής επιτροπής ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας για την επανεισδοχή·     (3) της μικτής υποεπιτροπής αριθ. 3 ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας[7]·       (4) της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Δημοκρατίας της Μολδαβίας για την κινητικότητα.

Σε όλες αυτές τις επιτροπές και πλαίσια, ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Κατά τις πλέον πρόσφατες συνεδριάσεις των μικτών επιτροπών για τη διευκόλυνση του καθεστώτος θεωρήσεων και για την επανεισδοχή, που πραγματοποιήθηκαν στο Κισινάου στις 23 Μαΐου 2012 (με τη συμμετοχή των κρατών μελών της ΕΕ), η Επιτροπή σημείωσε ότι και οι δύο συμφωνίες εκτελούνται σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά.

Ο διάλογος μεταξύ της ΕΕ και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας για το καθεστώς θεωρήσεων αποδείχθηκε ότι αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την προώθηση μεταρρυθμίσεων, όχι μόνο στον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων, αλλά και γενικότερα. Τα δύο τελευταία χρόνια, η Δημοκρατία της Μολδαβίας σημείωσε συνεχή και ουσιαστική πρόοδο στους διάφορους τομείς που καλύπτονται από τις τέσσερις Ενότητες του ΣΔΕΚΘ, αποδεικνύοντας τη σημαντική δέσμευση και τις προσπάθειες των μολδαβικών αρχών να καταστεί η εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ προτεραιότητα στη νομοθετική και διοικητική ατζέντα της χώρας.

Τα νομοθετικά μέτρα που απαιτούσε η πρώτη φάση του ΣΔΕΚΘ εγκρίθηκαν τελικά. Η αξιολόγησή τους, η οποία διενεργείται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), καθώς και από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, αποδεικνύει ότι τα μέτρα πληρούν τα κριτήρια αξιολόγησης που επισημάνθηκαν με τις τέσσερις Ενότητες του ΣΔΕΚΘ.

Ανεξαρτήτως αυτού, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συντονίζει την παρακολούθηση του νομοθετικού και πολιτικού πλαισίου κατά τα επόμενα στάδια του διαλόγου, προκειμένου να αξιολογήσει αν έχουν πράγματι εγκριθεί και εφαρμόζονται οι απαιτούμενοι εκτελεστικοί κανονισμοί στο πλαίσιο των τεσσάρων Ενοτήτων του σχεδίου δράσης. Επίσης, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη χορήγηση από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας των κατάλληλων και αναγκαίων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων για την εφαρμογή των προαναφερθεισών νομοθετικών πράξεων και των εκτελεστικών κανονισμών τους.

Στηριζόμενη στην έκβαση της συνεχούς παρακολούθησης και των αξιολογήσεων που προαναφέρθηκαν, η Επιτροπή φρονεί ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας εκπλήρωσε τελικά όλα τα κριτήρια αξιολόγησης της πρώτης φάσης του ΣΔΕΚΘ και ότι, συνεπώς, μπορεί να αρχίσει η αξιολόγηση των κριτηρίων στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης του ΣΔΕΚΘ.

[1]               Έγγραφο του Συμβουλίου 18078/10.

[2]               SEC (2011) 1075 τελικό.

[3]               SWD (2012)12 τελικό.

[4]                http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/moneyval/Evaluations/Progress%20reports%202y/MONEYVAL(2011)6_ProgRep2_MLD_en.pdf

[5]               Βλ., μεταξύ άλλων, δήλωση του κ. Vlad Filat, Πρωθυπουργού της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, στις 8 Ιουνίου 2012.

[6]               (SEC(2011) 1075 τελικό), (SWD(2012) 12 τελικό).

[7]               Υποεπιτροπή αριθ. 3: Τελωνεία, διασυνοριακή συνεργασία, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ναρκωτικά, λαθρομετανάστευση.