18.12.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 391/7

—

τονίζει ότι όλοι οι βασικοί φορείς, περιλαμβανομένων των τοπικών και περιφερειακών αρχών, οι οποίοι διαχειρίζονται επικουρικά συνταξιοδοτικά συστήματα για την πλειοψηφία των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα, θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία διαβούλευσης για τη μεταρρύθμιση των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων·

—

υπογραμμίζει ότι ορισμένες πτυχές των συνταξιοδοτικών πολιτικών της ΕΕ και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» αλληλοενισχύονται. Η επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης συμβάλλει επίσης στη γενική βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και συντάξεων. Οι επαρκείς συνταξιοδοτικές παροχές με τη σειρά τους αποτελούν ουσιαστική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσον αφορά τον περιορισμό της φτώχειας, διότι οι ηλικιωμένοι στην ΕΕ εξακολουθούν να αποτελούν μία κοινωνικοοικονομικά ασθενή ομάδα. Παράλληλα με τη μεταρρύθμιση των συστημάτων συνταξιοδότησης, είναι απαραίτητο να ληφθούν και ορισμένα συνοδευτικά μέτρα για την αγορά εργασίας, ώστε να διασφαλίζεται και στο μέλλον ένα κατάλληλο επίπεδο συντάξεων·

—

λόγω των ανησυχιών αναφορικά με το ζήτημα της διαφάνειας καθώς και το ύψος των τελών και επιβαρύνσεων που σχετίζονται με τις διάφορες μορφές των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων, συνιστά να καταρτισθεί μια συγκριτική μελέτη με σκοπό την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών σε επίπεδο ΕΕ·

Εισηγητής

Paul LINDQUIST (SE/EPP), μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Lidingö

Έγγραφο αναφοράς

Λευκή Βίβλος - Ατζέντα για επαρκείς, ασφαλείς και βιώσιμες συντάξεις

COM(2012) 55 final

1.

χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συνταξιοδοτικά συστήματα πολλών κρατών μελών·

2.

θεωρεί πολύ σημαντική την εξασφάλιση βιώσιμων και επαρκών συντάξεων, όχι μόνο για τις ευρωπαϊκές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά και για την κοινωνική προστασία και ευημερία των πολιτών της Ένωσης·

3.

θεωρεί ότι η μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη εξασφαλισμένων και επαρκών συντάξεων·

4.

τονίζει ότι οι κρατικές συντάξεις θα εξακολουθήσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της δέουσας σύνταξης για όλους τους συνταξιούχους·

5.

θεωρεί ότι ένα συνταξιοδοτικό σύστημα που βασίζεται σε επαρκή εισοδήματα που αποκομίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου συμβάλλει στην εξασφάλιση μακροπρόθεσμα βιώσιμων συντάξεων·

6.

τονίζει ότι τα συνταξιοδοτικά συστήματα αναπτύχθηκαν σε μακρό χρονικό διάστημα σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε κράτος μέλος. Η διαμόρφωση των κρατικών συνταξιοδοτικών συστημάτων αποτελεί συνεπώς καθήκον των μεμονωμένων κρατών μελών·

7.

τονίζει ότι όλοι οι βασικοί φορείς, περιλαμβανομένων των τοπικών και περιφερειακών αρχών, οι οποίοι διαχειρίζονται επικουρικά συνταξιοδοτικά συστήματα για την πλειοψηφία των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα, θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία διαβούλευσης για τη μεταρρύθμιση των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων·

8.

τονίζει ότι σε πολλά κράτη μέλη, αρμόδιοι για τη διαμόρφωση των επαγγελματικών συντάξεων είναι οι κοινωνικοί εταίροι. Επομένως, οι ενδεχόμενες αλλαγές στον τομέα αυτόν πρέπει να συντελεσθούν κανονικά από τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους·

9.

διαπιστώνει ότι η Λευκή Βίβλος βασίζεται στο άρθρο 153 ΣΛΕΕ και, κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη είναι κατ' αρχήν αρμόδια για τη διευθέτηση των συνταξιοδοτικών συστημάτων τους, αν και η ΕΕ οφείλει να στηρίξει και να συμπληρώσει τις ενέργειές τους ως προς την κοινωνική προστασία. Η Λευκή Βίβλος δεν περιλαμβάνει ειδικές νομοθετικές προτάσεις και, συνεπώς, θεωρείται ότι δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα όσον αφορά τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Ωστόσο, η ΕτΠ τονίζει ότι οποιεσδήποτε μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις για τις συντάξεις θα πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά όσον αφορά τη συμμόρφωση προς την αρχή της επικουρικότητας·

10.

υπογραμμίζει ότι ορισμένες πτυχές των συνταξιοδοτικών πολιτικών της ΕΕ και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» αλληλοενισχύονται. Η επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης συμβάλλει επίσης στη γενική βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και συντάξεων. Οι επαρκείς συνταξιοδοτικές παροχές με τη σειρά τους αποτελούν ουσιαστική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσον αφορά τον περιορισμό της φτώχειας, διότι οι ηλικιωμένοι στην ΕΕ εξακολουθούν να αποτελούν μία κοινωνικοοικονομικά ασθενή ομάδα (1). Παράλληλα με τη μεταρρύθμιση των συστημάτων συνταξιοδότησης, είναι απαραίτητο να ληφθούν και ορισμένα συνοδευτικά μέτρα για την αγορά εργασίας, ώστε να διασφαλίζεται και στο μέλλον ένα κατάλληλο επίπεδο συντάξεων·

11.

υποστηρίζει τον στόχο της Επιτροπής να αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης σύμφωνα με το αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης κατά περίπτωση. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην οικονομική βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων και να απαιτήσει διαφορετικές πρακτικές λύσεις σε διαφορετικά κράτη μέλη·

12.

είναι της γνώμης ότι ένα ευέλικτο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης μπορεί να παρακινήσει περισσότερα άτομα να καθυστερήσουν τη συνταξιοδότησή τους από ό,τι ένα σταθερό όριο ηλικίας. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται δυνατή η επιμήκυνση του επαγγελματικού βίου, ανάλογα με τις ατομικές προϋποθέσεις κάθε εργαζόμενου·

13.

τονίζει τη σημασία της εντατικότερης συμμετοχής μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων (55 έως 64 ετών) στην αγορά εργασίας. Η σημαντική αύξηση του ποσοστού απασχόλησης (2) θα ήταν ιδιαιτέρως ωφέλιμη τόσο για την οικονομική ανάπτυξη όσο και για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων·

14.

διαπιστώνει ότι υπάρχει μεγάλη δυνατότητα αύξησης της απασχόλησης γυναικών, νέων και μεταναστών και, ως εκ τούτου, επιθυμεί να τονίσει τη σημασία που έχουν η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Εξίσου σημαντική είναι η βελτίωση των προϋποθέσεων των μεταναστών στη αγορά εργασίας·

15.

καλεί τα κράτη μέλη και τους εργοδότες να λάβουν μέτρα που να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν την παραμονή ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας·

16.

κατά περίπτωση δε, θα επιθυμούσε μεγαλύτερη αξιοποίηση της σταδιακής συνταξιοδότησης, τη σταδιακή μετάβαση από την πλήρη απασχόληση σε πλήρη συνταξιοδότηση·

17.

σημειώνει ότι με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται σημαντικά και η πιθανότητα περιορισμένης ικανότητας προς εργασία λόγω χρόνιων προβλημάτων υγείας ή αναπηριών (3). Επομένως, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να υφίστανται αποτελεσματικά μέτρα επανεκπαίδευσης και προσαρμογής που να καθιστούν δυνατή την αλλαγή επαγγελματικής σταδιοδρομίας και χώρου εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου, καθώς και να προωθούνται κοινωνικά η δια βίου μάθηση και η ενεργός και υγιής γήρανση·

18.

θεωρεί ότι οι αρχές και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν περαιτέρω μέτρα, ώστε να προωθήσουν και να υποστηρίξουν την περαιτέρω απασχόληση ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και για να περιορίσουν ή να καταργήσουν το χρονικό κενό μεταξύ της πραγματικής συνταξιοδότησης και της θεσμοθετημένης ηλικίας συνταξιοδότησης·

19.

θεωρεί ότι οι επαγγελματικές συντάξεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό συμπλήρωμα των κρατικών συντάξεων. Ως εκ τούτου, η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει τη διάδοση ορθών πρακτικών, ώστε να στηριχθεί η ανάπτυξη επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων στα κράτη μέλη και να επεκταθεί η συμβολή της σε ένα συνταξιοδοτικό σύστημα βασιζόμενο σε περισσότερους πυλώνες·

20.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στο γεγονός ότι οι εργαζόμενοι σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και οι λιγότερο καταρτισμένοι ή σε κατάσταση διαρθρωτικής αστάθειας και ατύπως εργαζόμενοι συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη όσο οι υπόλοιποι εργαζόμενοι στα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα·

21.

διαπιστώνει ότι η επαγγελματική συνταξιοδότηση διαφέρει από την ιδιωτική. Επίσης, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων και των ασφαλιστικών προϊόντων. Περαιτέρω κανόνες φερεγγυότητας μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των δαπανών των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, χωρίς αυτό να συνοδεύεται από βελτίωση των συνταξιοδοτικών όρων των εργαζόμενων·

22.

θεωρεί ότι οι κρατικές συντάξεις, ενδεχομένως σε συνδυασμό με τις επαγγελματικές συντάξεις, πρέπει να υπολογίζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν οι πολίτες να διατηρήσουν ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο μετά τη συνταξιοδότησή τους, αλλά πρέπει να ενθαρρύνονται επίσης η ατομική αποταμίευση και οι συντάξεις του τρίτου πυλώνα·

23.

υπογραμμίζει τη δυνατότητα να προωθηθεί η άρση των εμποδίων στη μεγαλύτερη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού. Οι επαγγελματικές συνταξιοδοτικές παροχές που εξαρτώνται από την ηλικία, όπως και αυτές που ισχύουν σε ανταποδοτικά συστήματα, καθιστούν σχετικά δαπανηρότερη την πρόσληψη και την περαιτέρω απασχόληση ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας·

24.

επισημαίνει ότι σε επαγγελματικές συντάξεις απαιτείται συχνά μία ορισμένη διάρκεια απασχόλησης, ώστε να μπορούν να αναγνωρισθούν οι περίοδοι ασφάλισης. Παράλληλα, πολλοί νέοι εργαζόμενοι αλλάζουν σχετικά συχνά θέση εργασίας και χώρα απασχόλησης. Η ΕτΠ θεωρεί σημαντικό να συνυπολογίζονται τα ποσά που κατέβαλαν ως εισφορά οι εν λόγω εργαζόμενοι·

25.

επικροτεί την αρχή της μεταβίβασης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και αναμένει τις προτάσεις της Επιτροπής. Το ζήτημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο διότι πρέπει να συνεκτιμηθεί η ποικιλομορφία των συνταξιοδοτικών συστημάτων στα διάφορα κράτη μέλη. Ειδικότερα, δεν πρέπει να περιοριστεί η προθυμία των εργοδοτών να χρηματοδοτούν τις επαγγελματικές συντάξεις. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνονται αυστηρά υπόψη οι φορολογικές επιπτώσεις, η νομοθεσία για την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.·

26.

λόγω των ανησυχιών αναφορικά με το ζήτημα της διαφάνειας καθώς και το ύψος των τελών και επιβαρύνσεων που σχετίζονται με τις διάφορες μορφές των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων, συνιστά να καταρτισθεί μια συγκριτική μελέτη με σκοπό την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών σε επίπεδο ΕΕ·

27.

επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η Επιτροπή υιοθέτησε τη σύσταση της ΕτΠ (4) να ληφθεί περισσότερο υπόψη το ζήτημα της ισότητας. Η εν λόγω πτυχή είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, διότι οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία σε πολλούς συναφείς τομείς απασχόλησης (5)·

28.

υποστηρίζει τη σύσταση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη να θεσπιστεί ίδια ηλικία συνταξιοδότησης για γυναίκες και άνδρες, ώστε να καταργηθούν οι διαφορές λόγω του φύλου και να καταστεί δυνατή η χορήγηση υψηλότερων συντάξεων στις γυναίκες·

29.

θεωρεί ότι, λόγω των μεγάλων διαφορών στο ποσοστό απασχόλησης γυναικών και ανδρών στην ηλικιακή ομάδα 55-64, απαιτείται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις πτυχές ισότητας όσον αφορά τον μακρότερο επαγγελματικό βίο και την ενεργό γήρανση, π.χ. με μέτρα για τον καλύτερο συνδυασμό της επαγγελματικής δραστηριότητας και των οικογενειακών καθηκόντων·

30.

επισημαίνει ότι η έλλειψη εναλλακτικών δυνατοτήτων μέριμνας δημιουργεί σε πολλά κράτη μέλη περαιτέρω επιβαρύνσεις ιδίως για τις γυναίκες, πράγμα που έχει συχνά ως αποτέλεσμα την πρόωρη συνταξιοδότησή τους·

31.

υπογραμμίζει ότι η μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας θα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερες απαιτήσεις για την πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας μέριμνα για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Είναι σημαντικό να διαθέτουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές κατάλληλα μέσα, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στο εν λόγω καθήκον·

32.

τονίζει ότι σε ορισμένα κράτη μέλη, οι γυναίκες πλήττονται από χρόνιες ασθένειες ή παθήσεις σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες και αυτό συνδέεται με μειωμένη ικανότητα προς εργασία, ενώ σε άλλα κράτη μέλη είναι πιο πιθανόν να πλήττονται οι άνδρες. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές έχουν συνεπώς ιδιαίτερη ευθύνη να μεριμνούν ώστε να υπάρχει ένα καλό εργασιακό περιβάλλον για το προσωπικό τους·

33.

επισημαίνει ότι η δυνατότητα μερικής απασχόλησης π.χ. κατά τη διάρκεια της φροντίδας μικρών παιδιών, μπορεί να αποτελέσει για πολλούς –και ιδίως για τις γυναίκες– σημαντική προϋπόθεση για την παραμονή στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, δεν πρέπει να παραμένει κανείς σε καθεστώς μερικής απασχόλησης που δεν τον ικανοποιεί, επειδή αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ύψος της μελλοντικής σύνταξης·

34.

παρατηρεί ότι, για να μην οδηγεί η υποχρεωτική γονική άδεια σε περικοπές στη σύνταξη, θα πρέπει να παροτρύνονται τα κράτη μέλη να αναζητούν δυνατότητες, ώστε τα εν λόγω χρονικά διαστήματα να λαμβάνονται υπόψη στο δικαίωμα συνταξιοδότησης. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για τις υποχρεώσεις στράτευσης·

35.

επισημαίνει ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να αποσκοπούν στη θέσπιση ενός συνταξιοδοτικού συστήματος που εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Οι μεταρρυθμίσεις θα είναι επιτυχείς μόνο εάν θεωρούνται δίκαιες, γεγονός που προϋποθέτει να ενημερώνονται οι πολίτες με ορθό τρόπο σχετικά με τα πραγματικά προβλήματα και τις δυνατές λύσεις·

36.

τονίζει ότι είναι σημαντικό να διατίθενται λεπτομερείς και πλήρεις πληροφορίες για τις συντάξεις, ώστε να διευκολύνονται οι πολίτες κατά τις αποφάσεις τους για τον προγραμματισμό της συνταξιοδότησής τους. Η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων εντός της ΕΕ έχει εξάλλου ως συνέπεια ότι όλο και περισσότεροι πολίτες της Ένωσης δημιουργούν κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου συνταξιοδοτικά δικαιώματα σε διαφορετικές χώρες, γεγονός που αυξάνει περαιτέρω την ανάγκη για ολοκληρωμένη ενημέρωση·

37.

καλεί συνεπώς την Επιτροπή να εξετάσει την ανάπτυξη μίας κοινής διαδικτυακής πλατφόρμας για την παροχή σφαιρικής ενημέρωσης σχετικά με τις συντάξεις·

38.

τονίζει ότι τα επαρκή συνταξιοδοτικά συστήματα είναι σημαντικά για την ευημερία των πολιτών και καθοριστικής σημασίας για την αποφυγή της οικονομικής επιβάρυνσης των τοπικών και των περιφερειακών αρχών·

39.

ζητά από την Επιτροπή να συνοδεύσει τα μελλοντικά της μέτρα στον εν λόγω τομέα με κατάλληλη ανάλυση των επιπτώσεων, στην οποία θα εξετάζονται ειδικά οι επιπτώσεις για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές·

40.

καλεί την Επιτροπή να εξετάσει αν είναι απαραίτητος ο συντονισμός στον τομέα αυτόν στα πλαίσια της νέας μεθόδου ανοιχτού συντονισμού, ώστε να προαχθεί τόσο η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων όσο και η βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων.