4.10.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 299/122

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) υποστηρίζει σθεναρά τη συνέχιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» καθώς και τα βασικά χαρακτηριστικά του: την ενίσχυση και στήριξη της ενεργού συμμετοχής των ευρωπαίων πολιτών στην πολιτική και δημόσια ζωή, την αμοιβαία αλληλεγγύη και συνεργασία που βασίζονται σε κοινές αξίες και την ευρωπαϊκή ταυτότητα.

1.2

Η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στα κοινά αφορά τη συμμετοχή πολιτών, ομάδων πολιτών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως των κοινωνικών εταίρων, στη χάραξη πολιτικών (κάθετος διάλογος μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των δημόσιων διοικήσεων), καθώς και τη μεταξύ τους δικτύωση και συνεργασία (οριζόντιος διάλογος). Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι η υπό εξέταση πρόταση προβλέπει τη στήριξη αυτών των δύο πτυχών, μολονότι θα ήταν σκόπιμη η περαιτέρω διευκρίνιση των όρων του οριζόντιου διαλόγου.

1.3

Σε γενικές γραμμές, η ΕΟΚΕ στηρίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καλεί ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και τους εταίρους του διαρθρωμένου διαλόγου να συμμετέχουν πιο ενεργά στην εκπόνηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του προγράμματος. Η παρούσα γνωμοδότηση περιέχει συγκεκριμένες συστάσεις και τροποποιήσεις που θα επιτρέψουν τη βελτίωση του προγράμματος, φέρνοντάς το ακόμη πιο κοντά στους πολίτες και προσαρμόζοντάς το στις ανάγκες τους.

1.4

Όπως αναγνωρίζει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή σοβαρά προβλήματα νομιμότητας. Το χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης των πολιτών, η απάθεια και η ελλειμματική συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων προσβάλλουν σοβαρά το ευρωπαϊκό ιδεώδες και βλάπτουν την ποιότητα των αποφάσεων και τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της Ένωσης (1). Αυτή η κατάσταση επιβαρύνει τη δημόσια διοίκηση σε όλα τα επίπεδα: τοπικό, εθνικό, διακρατικό και ευρωπαϊκό. Το χρηματοδοτικό πλαίσιο του προγράμματος που προτείνεται για την υλοποίηση των απαιτούμενων εργασιών είναι ανεπαρκές, θα πρέπει, συνεπώς, να καταβληθεί κάθε προσπάθεια προκειμένου να αυξηθεί η χρηματοδότηση.

1.5

Το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» οφείλει να συμμορφώνεται με τους δημοκρατικούς κανόνες που θεσπίζονται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, η παγίωση των οποίων πρέπει να ενθαρρυνθεί στην Ευρώπη, ιδίως όσον αφορά τους μηχανισμούς συμμετοχής και διαφάνειας που προβλέπονται στα άρθρα 10 και 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Εντούτοις, το πρόγραμμα θα μπορέσει να τεθεί σε πλήρη λειτουργία μόνον εφόσον τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των άρθρων αυτών, κυρίως με την κατάρτιση πράσινων βιβλίων. Ομοίως, το υπό εξέταση πρόγραμμα δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσει τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι διάφορες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στηριζόμενες σε ιδίους και άλλους χρηματοδοτικούς πόρους, ούτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη στήριξη, απ' ό,τι μέχρι σήμερα, στους τομείς αρμοδιότητας των ΓΔ για τη συμμετοχή των πολιτών, τον διάλογο και τις εταιρικές σχέσεις με αυτούς.

1.6

Η ΕΟΚΕ γνωρίζει επίσης τους φόβους που εκφράζουν πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ότι τα ετήσια προγράμματα εργασίας ενδεχομένως να περιορίσουν υπερβολικά ή ακόμη και να παραγκωνίσουν τη θέση που καταλαμβάνουν τα μακροπρόθεσμα θέματα του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» ή/και να αποκλείσουν τη δυνατότητα των πολιτών να θέτουν τις δικές τους προτεραιότητες. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται αυτές τις ανησυχίες.

1.7

Το σκέλος του προγράμματος που είναι αφιερωμένο στην ιστορική μνήμη θα πρέπει να προαγάγει την κοινή ταυτότητα και τις κοινές αξίες. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προτεινόμενη επέκταση στο πλαίσιο του προγράμματος, προκειμένου να περιληφθούν επίσης η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων του ναζιστικού καθεστώτος και του απολυταρχικού κομμουνιστικού καθεστώτος, συμπεριλαμβάνοντας και τα θύματα μετά από το 1953, καθώς και ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η κοινωνία για τη συνένωση μιας Ευρώπης που ήταν για πολύ καιρό διαιρεμένη.

1.8

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξης μιας βιώσιμης, ουσιαστικής και, όσο το δυνατόν, διαρθρωμένης συμμετοχής των πολιτών σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ διατυπώνει, πέρα από τις παραπάνω συστάσεις, τις ακόλουθες προτάσεις:

2.1

Το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» πρέπει να συμβάλει στην επιτόπια πρακτική εφαρμογή των δημοκρατικών κανόνων που κατοχυρώνονται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, και κυρίως των άρθρων 10 και 11 της ΣΕΕ. Η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών είναι μόνο μία από τις δυνατότητες συμμετοχής που προβλέπονται στη Συνθήκη· σύντομα θα πρέπει να ακολουθήσουν κι άλλες. Επίσης, το πρόγραμμα θα καρποφορήσει εάν η ΕΕ ανταποκριθεί καλύτερα στις πολιτικές επιταγές που περιγράφονται αναλυτικά σε άλλες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, συμπεριλαμβανομένης της απολύτως απαραίτητης κατάρτισης πράσινων βιβλίων σχετικά με τη ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.

2.2

Επί του παρόντος, η μόνη ρητά αναφερόμενη νομική βάση της πρότασης είναι το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ (2). Η ΕΟΚΕ ζητά να διευκρινιστεί ποια είναι τα άρθρα των θεμελιωδών κειμένων στα οποία καθορίζονται οι στόχοι που πρέπει να επιτύχει το πρόγραμμα. Πρέπει να επισημανθούν ιδιαίτερα τα άρθρα 10 και 11 της ΣΕΕ, καθώς και το άρθρο 15 της ΣΛΕΕ (3). Εξάλλου, στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται το άρθρο 39 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, το οποίο προβλέπει το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ωστόσο, δεν γίνεται μνεία στα άλλα σχετικά άρθρα του Χάρτη, όπως το άρθρο 11 (ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης), το άρθρο 12 (ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι), το άρθρο 41 (δικαίωμα χρηστής διοίκησης) και τα άρθρα 20 έως 26, τα οποία θεσπίζουν ισότητα των δικαιωμάτων των ατόμων και των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, καθώς και την προστασία αυτών των δικαιωμάτων (4). Θα πρέπει, εντούτοις, να επισημανθεί ότι το προτεινόμενο πρόγραμμα δεν μπορεί να συνιστά ούτε το μοναδικό ούτε το κύριο μέσο επίτευξης των παραπάνω στόχων.

2.3

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή και η ενεργός άσκηση της ιδιότητας του πολίτη αποτελούν οικουμενική και αδιαίρετη αξία και ότι όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης (τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό) είναι αλληλένδετα. Πολλές αποφάσεις που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αντίκτυπο σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, αυτά τα επίπεδα προωθούν τις αποφάσεις της ΕΕ και συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. Το πρόγραμμα πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτήν την πραγματικότητα και πρέπει να βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για τον σκοπό αυτό, θέτοντας ως προτεραιότητα την ευρωπαϊκή διάσταση, ανεξάρτητα από το επίπεδο στο οποίο δραστηριοποιείται ο φορέας του σχεδίου (εθνικό ή ευρωπαϊκό). Τέτοιου είδους σχέδια πρέπει επίσης να μπορούν να υλοποιούνται χωρίς διακρατικούς εταίρους. Επίσης, συνιστάται να στηριχθούν, μέσω της αύξησης της χρηματοδότησης, οι φορείς σχεδίων για τη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο.

2.4

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι δραστηριότητες των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών έχουν ιδιαίτερη σημασία, κυρίως σε περιόδους κρίσης, και ότι η κρίση, σε συνδυασμό με την έλλειψη διαθέσιμων πόρων, τις έχει πλήξει σοβαρά. Για τον λόγο αυτόν, οι μακροπρόθεσμες διοικητικές επιχορηγήσεις κατέχουν πολύ σημαντική θέση στο πρόγραμμα, όπως επίσης και η στήριξη του διαρθρωμένου διαλόγου και των οργανώσεων που αποκαλούνται «φορείς εποπτείας», καθώς και η συμμετοχή στην επίλυση επίκαιρων ευρωπαϊκών ζητημάτων. Το πρόγραμμα θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να υποστηρίξει τις δράσεις που υλοποιήθηκαν, τις γνώσεις που αποκτήθηκαν και τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν κατά τα ευρωπαϊκά έτη 2011-2013, καθώς και τις συστάσεις της κοινωνίας των πολιτών, μεταξύ άλλων τις συστάσεις των κοινωνικών εταίρων.

2.5

Η ενεργός άσκηση της ιδιότητας του πολίτη και η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά συνδέονται εύλογα με δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών, καθώς και τον προβληματισμό σχετικά με μια κοινή ταυτότητα, τις αξίες και την ιστορία. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την προτεινόμενη επέκταση στο πλαίσιο του προγράμματος του σκέλους για τη μνήμη, προκειμένου να μνημονεύονται επίσης τα θύματα του ναζιστικού καθεστώτος και του ολοκληρωτικού κομμουνιστικού καθεστώτος, συμπεριλαμβάνοντας και τα θύματα μετά από το 1953. Επίσης, είναι σκόπιμο να υποστηριχτεί δημόσια συζήτηση που θα προαγάγει, στο μέλλον, την πληρέστερη γνώση και εκμάθηση της ιστορίας της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας τη σημασία της κοινωνίας για την επανένωση μιας Ευρώπης που ήταν για πολύ καιρό διαιρεμένη. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ιστορική συνείδηση των νέων, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του κοινού μέλλοντος, καθώς και της κοινής ελευθερίας και ευημερίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.6

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη ευρύτερης συμμετοχής των πολιτών, και όχι μόνον των υπαλλήλων και του λοιπού προσωπικού των θεσμικών οργάνων σε σχέδια και δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», ιδίως όσον αφορά τις αδελφοποιήσεις πόλεων. Στις περιπτώσεις όπου ο υποψήφιος που προτείνει ένα σχέδιο είναι μια δημόσια διοίκηση, ένας οργανισμός ή οποιαδήποτε άλλη αρχή που χρηματοδοτείται ως επί το πλείστον από φόρους, εισφορές ή αντίστοιχες πληρωμές, η σύναψη εταιρικής σχέσης με μία τουλάχιστον οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να είναι υποχρεωτική. Θα πρέπει να προβλεφθεί ειδική στήριξη για την ανάπτυξη νέων εταιρικών σχέσεων, ιδίως της εταιρικής σχέσης Ανατολής-Δύσης.

3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις τροποποιήσεις στην αρχική πρόταση σχετικά με τη βελτίωση της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» και άλλων προγραμμάτων της ΕΕ, ιδίως όσων αφορούν την πολιτική γειτονίας. Σύμφωνα με το άρθρο 11 της παρούσας πρότασης, και προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», απαιτείται επίσης καλύτερος συντονισμός με το πρόγραμμα INTERREG, καθώς και με προγράμματα στους τομείς των μέσων ενημέρωσης και των νέων.

3.2

Η ΕΟΚΕ συνιστά την άμεση και συντονισμένη παροχή πληροφοριών αναφορικά με το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» και άλλα προγράμματα της ΕΕ, ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να ενημερώνεται για όλες τις δυνατότητες που έχει στη διάθεσή του σε έναν ενιαίο ιστότοπο. Από μια δημόσια διαβούλευση (5) που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκύπτει ότι οι πολίτες δεν έχουν πάντα σαφή γνώση σχετικά με το ποια προγράμματα υποστηρίζουν κατά κύριο λόγο ποιες δραστηριότητες. Ξεχωριστή έμφαση θα πρέπει να δοθεί στους νέους.

3.3

Όπως έπραξε και σε προηγούμενη γνωμοδότησή της, η ΕΟΚΕ ζητά να βελτιωθεί σημαντικά ο συντονισμός, με τη συγκρότηση, λόγου χάρη, μόνιμης διοργανικής μονάδας για θέματα ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και άσκησης της ιδιότητας του πολίτη, η οποία θα συγκεντρώνει εκπροσώπους από τις διάφορες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ (6).

3.4

Η χρηματοδότηση του προγράμματος είναι πλήρως ανεπαρκής. Γνωρίζοντας ότι, εν μέσω της παρούσας κατάστασης κρίσης, η αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» αποτελεί μια δημοσιονομική και πολιτική πρόκληση, η ΕΟΚΕ επιμένει ως προς την απολύτως πρωταρχική σημασία αυτού του προγράμματος και σημειώνει ότι πρέπει, κατά αρχήν, να αυξηθεί σημαντικά η χρηματοδότησή του, η οποία, σήμερα, είναι ανεπαρκής για να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (7) και προκαλεί απογοήτευση ακόμα και σε δυνητικούς φορείς υλοποίησης σχεδίων. Το τρέχον επίπεδο χρηματοδότησης εγείρει ερωτηματικά σχετικά με τη σημασία που αποδίδεται στη συμμετοχή της κοινωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την ικανότητα αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις να τηρούν τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας.

3.5

Η ΕΟΚΕ ζητά να αναπτυχθεί προβληματισμός σχετικά με τον τρόπο διάθεσης πρόσθετων πόρων στο προτεινόμενο πρόγραμμα, προερχόμενων κυρίως από αχρησιμοποίητους πόρους άλλων προγραμμάτων, κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες».

3.6

Προκειμένου να διασφαλιστεί ευρεία και χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχή και να μην υπάρξει διακριτική μεταχείριση των μικρών οργανώσεων ή εκείνων που διαθέτουν περιορισμένους οικονομικούς πόρους, και προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η προβολή του προγράμματος στην Ευρώπη, η ΕΟΚΕ συνιστά να υποστηριχθούν, επίσης, σχέδια μικρής κλίμακας με ευρωπαϊκή διάσταση. Όσον αφορά το τρέχον πρόγραμμα, πρέπει, ιδίως για τα σχέδια της κοινωνίας των πολιτών, να μειωθούν το ελάχιστο όριο του προϋπολογισμού τους και το μέγεθος της συγχρηματοδότησης, να αυξηθεί η προχρηματοδότηση, να καταργηθεί η υποχρέωση συνεργασίας με αλλοδαπό εταίρο, καθώς και να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος, ενώ πρέπει να διατηρηθεί ο έλεγχος όπου είναι απαραίτητος. Στην επόμενη περίοδο του προγράμματος, πρέπει να εξασφαλιστεί η δυνατότητα σε οργανώσεις πολιτών ή σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να υποβάλουν αίτηση για μικρής κλίμακας επιχορηγήσεις, ούτως ώστε να μην είναι πλέον υποχρεωμένες να επενδύουν οι ίδιες αρκετές δεκάδες χιλιάδες ευρώ στη συγχρηματοδότηση. Το μέσο ποσό που προβλέπεται για κάθε σχέδιο βάσει της παρούσας πρότασης ανέρχεται σε 80 000 ευρώ και δημιουργεί ανησυχία. Κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος, είναι σημαντικό να αξιολογούνται προσεκτικά και να καταργούνται άλλες πτυχές εξαιτίας των οποίων οι διατάξεις του προγράμματος θα μπορούσαν να εισαγάγουν διακρίσεις σε βάρος ορισμένων φορέων ανάληψης σχεδίων ή ομάδων στόχων.

3.7

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει τον τρόπο παροχής ειδικής στήριξης ή διαμόρφωσης μιας διαφορετικής κατηγορίας για τα σχέδια μικρής κλίμακας στα κράτη μέλη όπου η δραστηριότητα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στους τομείς που συνδέονται με τους στόχους του προγράμματος υπόκειται σε ιδιαιτέρως δυσμενείς συνθήκες ή όπου η συμμετοχή είναι χαμηλή.

3.8

Κατά τη διάρκεια της νέας περιόδου προγραμματισμού πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε η εθελοντική εργασία να υπολογίζεται ως μέρος της εφαρμοζόμενης συγχρηματοδότησης (8).

3.9

Η ενίσχυση των δράσεων και των αξιών των πολιτών στη νέα γενιά Ευρωπαίων αποτελεί ζωτική πρόκληση και καθοριστικό καθήκον για το μέλλον της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν περισσότερα σχέδια νέων τα οποία δεν υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Erasmus για όλους», ιδίως τα σχέδια που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Νεολαία σε κίνηση». Τα σχέδια που αποσκοπούν στην προώθηση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα νέο θεματικό στοιχείο.

3.10

Η διοίκηση του προγράμματος θα πρέπει να είναι αποκεντρωμένη, ιδίως για τα σχέδια μικρής κλίμακας που αναφέρονται στο σημείο 3.6. Επί του παρόντος, η Επιτροπή έχει ήδη δεσμευτεί να ενθαρρύνει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη συμμετοχή των Αντιπροσωπειών της στα κράτη μέλη για την προώθηση του προτεινόμενου προγράμματος (9), θα πρέπει, ωστόσο, να εξεταστούν επίσης οι δυνατότητες ευρύτερης αξιοποίησης των Αντιπροσωπειών ή άλλων δομών σε εθνικό επίπεδο, στις οποίες θα ανατίθεται η διαχείριση των διαφορετικών πτυχών του προγράμματος. Η ενημέρωση του κοινού και η διοίκηση του προγράμματος είναι συμπληρωματικές δραστηριότητες. Μια άλλη λύση θα ήταν η υλοποίηση πολλών σχεδίων μικρής κλίμακας χρησιμοποιώντας συνολικές επιχορηγήσεις.

3.11

Η διαχείριση του προγράμματος πρέπει να είναι απολύτως ανοιχτή και διαφανής. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις διαβουλεύσεις που έχει ήδη πραγματοποιήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος. Εντούτοις, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης φύσης του προγράμματος, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η δυνατότητα στους εκπροσώπους της Επιτροπής των Περιφερειών, της ΕΟΚΕ και στους εταίρους του διαρθρωμένου διαλόγου να συμμετέχουν στην επιτροπή διαχείρισης του προγράμματος, χορηγώντας τους το καθεστώς εμπειρογνώμονα, πλήρους μέλους, παρατηρητή, ενεργού παρατηρητή ή παρόμοιο καθεστώς, ή συγκροτώντας μια επίσημη ή ανεπίσημη διοργανική ομάδα εργασίας για την κατάρτιση του ετήσιου προγράμματος. Αυτές οι ρυθμίσεις θα επιτρέψουν την εφαρμογή της ιδέας της εταιρικής σχέσης και την αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών σε πρώιμο ήδη στάδιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, αυτοί οι εκπρόσωποι πρέπει να μετέχουν στενά σε όλα τα στάδια αξιολόγησης και περαιτέρω ανάπτυξης του προγράμματος (10).

3.12

Κρίνεται σκόπιμο να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι που εντόπισε η κοινωνία των πολιτών αναφορικά με τις ετήσιες προτεραιότητες του προγράμματος εργασίας, τις βραχυπρόθεσμες δράσεις ή τις ειδικές πρωτοβουλίες, οι οποίες δεν πρέπει να συγκαλύπτουν ή να περιορίζουν μονομερώς τους βασικούς στόχους του προγράμματος. Θα πρέπει να δοθεί στην κοινωνία των πολιτών η δυνατότητα να επιλέξει θέματα συναφή με τα σχέδιά της που ανταποκρίνονται σε αυτούς τους στόχους.

3.13

Η ΕΟΚΕ επιμένει στη θέσπιση συστήματος αξιολόγησης των σχεδίων σε δύο στάδια. Ο αριθμός των αιτήσεων που απορρίπτονται λόγω ανεπαρκούς χρηματοδότησης είναι εντυπωσιακός. Σήμερα, στα διάφορα σκέλη του προγράμματος, περίπου ένα στα είκοσι σχέδια λαμβάνει στήριξη. Αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε σπατάλη πόρων εκ μέρους των οργανώσεων που υποβάλουν αίτηση, η οποία θα ήταν επιζήμια για αυτές και αντίθετη προς τους βασικούς στόχους του προγράμματος. Θα πρέπει να οριστούν περισσότερες προθεσμίες για την υποβολή των σχεδίων.

3.14

Οι διοικητικές δαπάνες φαίνονται υπερβολικές και αντιπροσωπεύουν περίπου το 11 % του συνολικού προϋπολογισμού· η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση, κατά τον προγραμματισμό των δαπανών του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», να συνεκτιμηθούν η ανάλυση κόστους-ωφέλειας (11) και οι λύσεις που προτείνονται στην παρούσα γνωμοδότηση προκειμένου να μειωθούν αυτές οι δαπάνες κυρίως με τις συνολικές επιχορηγήσεις, ένα σύστημα αξιολόγησης σε δύο στάδια, κλπ.

3.15

Η ΕΟΚΕ προτείνει να δημιουργηθούν το συντομότερο δυνατόν τα σημεία επαφής γα το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» στα κράτη μέλη όπου δεν υπάρχουν ακόμη και να ενισχυθούν οι δραστηριότητες και η προβολή τους.

3.16

Όπως αναγνωρίζουν τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και πολυάριθμοι ερωτηθέντες εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών (12), στο μέλλον, το πρόγραμμα θα πρέπει να συνδέεται πολύ στενότερα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων και με το ευρωπαϊκό πολιτικό χρονοδιάγραμμα. Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι ένα από τα κριτήρια των αποτελεσμάτων που συμπεριλαμβάνονται στο νέο πρόγραμμα είναι ο αριθμός και η ποιότητα των πολιτικών πρωτοβουλιών οι οποίες προέκυψαν από δραστηριότητες που στήριξε το πρόγραμμα. Επομένως, το πρόγραμμα μπορεί πράγματι να ενισχύσει την εφαρμογή του άρθρου 11 της ΣΕΕ. Ομοίως, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το αίτημα της Επιτροπής αναφορικά με την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη συλλογή ιδεών σε σχέση με τη συμμετοχή της κοινωνίας (13).

3.17

Όλες οι δράσεις που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα θα πρέπει να επιτύχουν αποτελέσματα που προσφέρονται για πρακτική χρήση, είναι σταθερά και βιώσιμα και εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή προβολή. Αυτά τα αποτελέσματα πρέπει επίσης να επιτευχθούν στο πλαίσιο διοργάνωσης συζητήσεων, σύντομων συναντήσεων πολιτών, καθώς και με την ανάπτυξη αμοιβαίων επαφών. Ένα μέρος των δράσεων της Προεδρίας, για παράδειγμα, θα μπορούσε να εστιασθεί στην προώθηση φόρουμ συζητήσεων μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

3.18

Η ΕΟΚΕ συνιστά να καταστούν πιο προσιτές οι επιχορηγήσεις λειτουργίας, αποδίδοντας ξεχωριστή έμφαση τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό επίπεδο, δεδομένου ότι αυτές ακριβώς οι επιχορηγήσεις επιτρέπουν σε μια οργάνωση να αναπτύξει τις συνολικές της δεξιότητες, να ενισχύσει την ικανότητά της να συμμετέχει στη διαμόρφωση των πολιτικών και να ανταποκρίνεται γρήγορα στις νέες προκλήσεις (14). Αντιθέτως, πολλές φορές, οι επιχορηγήσεις σχεδίων («επιχορηγήσεις δράσης») προσανατολίζονται σε ειδικές πρωτοβουλίες, και είναι συχνά πιο δύσκολο να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα, η θεσμική μνήμη και η ποιότητα της δράσης μέσω αυτών των επιχορηγήσεων. Συνιστάται να ελεγχθούν τα μέσα ποσά, ο αριθμός των σχεδίων και άλλοι δείκτες που περιγράφονται στο παράρτημα της παρούσας πρότασης. Αυτά τα σημεία δεν πρέπει να αποτελέσουν πηγή οικονομικών ή διοικητικών διακρίσεων σε βάρος μικρότερων οργανώσεων που μπορεί να προκύψουν από την εφαρμογή υψηλότερων ελάχιστων ορίων συγχρηματοδότησης ή λόγω άλλων παραμέτρων. Θα ήταν προτιμότερο να μην θεσπιστεί κατώτατο ποσό ή αυτό να καθοριστεί σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με τον όγκο αυτών των επιχορηγήσεων, προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των δικαιούχων ή/και η διάρκεια της χορηγούμενης στήριξης.

3.19

Συνιστάται η εκτεταμένη χρήση των μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών ενισχύσεων για τους έμπιστους εταίρους. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να παραταθεί η μέγιστη διάρκεια σχεδίων όταν η φύση τους το επιβάλει.

4.1

Στην τέταρτη αιτιολογική σκέψη του προοιμίου, η ΕΟΚΕ συνιστά να συμπληρωθεί ή να απαλειφθεί η φράση «Ο θεσμός της πρωτοβουλίας των ευρωπαίων πολιτών παρέχει μια μοναδική ευκαιρία που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να συμμετάσχουν άμεσα στη διαμόρφωση της νομοθεσίας της ΕΕ» (15), καθότι μπορεί να δημιουργήσει αμφιβολίες όσον αφορά την εφαρμογή άλλων διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας.

4.2

Στην τέταρτη αιτιολογική σκέψη του προοιμίου, η ΕΟΚΕ ζητά να αντικατασταθεί η διατύπωση «… σε διακρατικό και ενωσιακό επίπεδο» με τη διατύπωση «… σε διακρατικό και ενωσιακό επίπεδο, και τηρώντας την ευρωπαϊκή διάσταση, σε εθνικό επίπεδο», σύμφωνα με τα σημεία 2.3 και 3.6 της παρούσας γνωμοδότησης.

4.3

Στην δέκατη αιτιολογική σκέψη του προοιμίου, η ΕΟΚΕ ζητά να αντικατασταθεί η σύναψη «διακρατικά σχέδια» με τη σύναψη «σχέδια του προγράμματος», σύμφωνα με τα σημεία 2.3 και 3.6 της παρούσας γνωμοδότησης.

4.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συμπληρωθεί η δέκατη τέταρτη αιτιολογική σκέψη ως εξής: «σε συνεργασία με την Επιτροπή, τα κράτη μέλη, την Επιτροπή των Περιφερειών, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, τους εταίρους του διαρθρωμένου διαλόγου και τους μεμονωμένους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών …».

4.5

Στη δέκατη έκτη αιτιολογική σκέψη του προοιμίου, η ΕΟΚΕ προτείνει την αντικατάσταση των φράσεων «που σχετίζονται άμεσα με τις πολιτικές της ΕΕ» και «στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας της ΕΕ» με τις φράσεις «που σχετίζονται άμεσα με τις πολιτικές για θέματα αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και «στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας της ΕΕ για θέματα αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

4.6

Προκειμένου να γίνουν πιο συγκεκριμένες οι παρατηρήσεις που διατυπώνονται στο σημείο 3.13 της παρούσας γνωμοδότησης, η ΕΟΚΕ ζητά να συμπληρωθεί η δεύτερη φράση της δέκατης έκτης αιτιολογικής σκέψης του προοιμίου προσθέτοντας το εξής: «καθώς και με την επιλογή των προτάσεων σχεδίων σε δύο στάδια».

4.7

Η ΕΟΚΕ προτείνει την τροποποίηση του άρθρου 1 της πρότασης ως εξής: «Στο πλαίσιο του ευρύτερου στόχου […] και την προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών και της ευρωπαϊκής ταυτότητας». Η έννοια των «ευρωπαϊκών αξιών και της ευρωπαϊκής ταυτότητας» είναι ευρύτερη και δεν εισάγει αποκλεισμούς. Αυτές οι τροποποιήσεις πρέπει επίσης να πραγματοποιηθούν και σε άλλα σημεία της πρότασης.

4.8

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ προτείνει να αντικατασταθούν στο άρθρο 1 οι λέξεις «σε επίπεδο Ένωσης» με τις λέξεις «σε υποθέσεις και θέματα αρμοδιότητας της Ένωσης», σύμφωνα με τις παρατηρήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, με στόχο να επιβεβαιωθεί ότι η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στα κοινά είναι αδιαίρετη και ότι οι υποθέσεις που σχετίζονται με την ΕΕ δεν αποφασίζονται μόνο σε επίπεδο Ένωσης.

4.9

Στο άρθρο 2 παράγραφος 2, η ΕΟΚΕ ζητά την αντικατάσταση της φράσης «σε ενωσιακό επίπεδο» με τη φράση «σε υποθέσεις και θέματα αρμοδιότητας της Ένωσης», καθώς και την αντικατάσταση του τμήματος της περιόδου «μέσα από την ενίσχυση της κατανόησης από τους πολίτες της διαδικασίας χάραξης πολιτικής της Ένωσης» με τη φράση «μέσα από την ενίσχυση της κατανόησης από τους πολίτες της διαδικασίας χάραξης πολιτικής όσον αφορά θέματα αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της μεγαλύτερης συμμετοχής τους σε αυτήν».

4.10

Η ΕΟΚΕ προτείνει το άρθρο 3 παράγραφος 2 να συμπληρωθεί και να τροποποιηθεί ως εξής:

4.11

Όσον αφορά το άρθρο 4 της πρότασης κανονισμού, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, η Επιτροπή θα πρέπει, όσο το δυνατόν περισσότερο, να εγκαταλείψει τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών, οι οποίες, πολύ συχνά, συνεπάγονται τη διοργάνωση φιλόδοξων και δαπανηρών εκστρατειών δημοσίων σχέσεων, οι οποίες όμως είναι απομακρυσμένες από τον πολίτη. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι όλες οι δραστηριότητες είναι κατά το μέγιστο ανοιχτές σε όλους τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα.

4.12

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη συμπλήρωση του άρθρου 6 σύμφωνα με τις προτάσεις που διατυπώνονται στην παρούσα γνωμοδότηση, κυρίως στο σημείο 2.6.

4.13

Πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο κατάργησης από το άρθρο 8 της διάταξης βάσει της οποίας, κάθε χρόνο καθορίζονται νέες προτεραιότητες για το πρόγραμμα, ή το ενδεχόμενο μετριασμού της διατύπωσης του εν λόγω άρθρου.

4.14

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συμπληρωθεί το άρθρο 9 ως εξής: «3. Θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα ενεργού συμμετοχής εκπροσώπων της Επιτροπής των Περιφερειών, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και των εταίρων του διαρθρωμένου διαλόγου στην επιτροπή διαχείρισης του προγράμματος 'Ευρώπη για τους πολίτες', χορηγώντας τους το καθεστώς εμπειρογνώμονα, πλήρους μέλους, παρατηρητή ή ενεργού παρατηρητή, ή συγκροτώντας μια επίσημη ή ανεπίσημη διοργανική ομάδα εργασίας για την κατάρτιση του ετήσιου προγράμματος».

4.15

Η ΕΟΚΕ συνιστά να προστεθούν τα εξής στο άρθρο 10: «Τα ενδιαφερόμενα μέρη που αναφέρονται στο άρθρο 9 της παρούσας πρότασης πρέπει να συμμετέχουν ευρέως σε όλα τα στάδια αξιολόγησης του προγράμματος και της μεταγενέστερης ανάπτυξής του».

4.16

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συμπληρωθεί το άρθρο 14 παράγραφος 2 της πρότασης ως εξής: «υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σε τακτική βάση». Η ΕΟΚΕ προτείνει την προσθήκη στην αρχή του άρθρου 14 παράγραφος 3 της λέξης «Συγκεκριμένα,».

4.17

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συμπληρωθεί το κεφάλαιο 2 του παραρτήματος («διαχείριση του προγράμματος») διευκρινίζοντας ότι είναι απαραίτητο και επιθυμητό να συνδεθεί η διαχείριση των διαφόρων σκελών του προγράμματος με τις Αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα κράτη μέλη ή με άλλες δομές σε εθνικό επίπεδο, τις οποίες η Επιτροπή θα αξιολογήσει ως ικανές να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.

4.18

Όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης που αναφέρονται στο παράρτημα, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει και υποστηρίζει ειδικότερα ότι είναι εξόχως σημαντικό να επιτευχθεί ενισχυμένη χρηματοδοτική δέσμευση υπέρ των χωρών και των περιφερειών όπου οι πόροι που προορίζονται για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος είναι περιορισμένοι ή μη προσβάσιμοι, ή στις οποίες οι δείκτες καταδεικνύουν χαμηλά ποσοστά συμμετοχής.

4.19

Στην παράγραφο 2.2.1 του «Νομοθετικού δημοσιονομικού δελτίου για τις προτάσεις», η ΕΟΚΕ απορρίπτει κατηγορηματικά και ζητά την άμεση κατάργηση της παρατήρησης βάσει της οποίας, η συμμετοχή οργανώσεων μικρού και μεσαίου μεγέθους στο πρόγραμμα εγκυμονεί κινδύνους για τη διαχείρισή του. Σύμφωνα με τις απόψεις που αναπτύχθηκαν παραπάνω, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι αυτές οι οργανώσεις ενδείκνυνται ιδιαίτερα για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και ότι πρέπει να τις ενθαρρύνουμε, με κάθε δυνατό μέσο, να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, διευκολύνοντάς τες κυρίως όσον αφορά την υποβολή και τη διαχείριση των σχεδίων, μειώνοντας το ελάχιστο όριο στο οποίο πρέπει να ανέλθει ο προϋπολογισμός τους, επιτρέποντας, εάν δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος, την απουσία αλλοδαπών εταίρων, ή μειώνοντας το μέγεθος της συγχρηματοδότησης.

4.20

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι πρέπει να επανεξεταστεί ο αριθμός των σχεδίων που καθορίζεται στο παράρτημα για τις διάφορες δραστηριότητες, καθώς και το ποσοστό συγχρηματοδότησής τους, ώστε να ληφθούν υπόψη όσα αιτήματα προαναφέρθηκαν στην παρούσα γνωμοδότηση, προκειμένου τα σχέδια να καταστούν πιο προσιτά για τις οργανώσεις μικρού ή μεσαίου μεγέθους, ή/και να δημιουργηθούν μια ή περισσότερες ειδικές κατηγορίες για τα σχέδια μικρής κλίμακας, προβλέποντας για αυτά μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε επιχορηγήσεις λειτουργίας, παράταση της μέγιστης προθεσμίας που οφείλουν να τηρήσουν, κλπ.