ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Διακυβέρνηση Σένγκεν – ενίσχυση του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα

Όσον αφορά το πλαίσιο και το σκεπτικό των τροποποιήσεων που περιλαμβάνονται στην παρούσα πρόταση, και για λεπτομερή επεξήγηση του τρόπου με τον οποίον επιδιώκεται να λειτουργήσουν στην πράξη, ο αναγνώστης παραπέμπεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο « Διακυβέρνηση Σένγκεν – ενίσχυση του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα », η οποία εκδίδεται από κοινού με την παρούσα πρόταση.

Νομοθετικές αλλαγές

Για να δημιουργηθεί το αναγκαίο νομοθετικό πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται στην πρόσκληση που απηύθυνε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 23-24 Ιουνίου και να εξασφαλιστεί ένας μηχανισμός που θα επιτρέπει να αντιμετωπίζονται πραγματικά κρίσιμες καταστάσεις, θα πρέπει να τροποποιηθεί ο κώδικας συνόρων του Σένγκεν που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 562/2006 ο οποίος ορίζει, αφενός, τους κανόνες για τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα και, αφετέρου, προβλέπει την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και τη δυνατότητα επαναφοράς τους σε περιορισμένες περιπτώσεις.

Δεδομένου ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα αποτελεί σημαντικότατο επίτευγμα της Ένωσης, των οφελών του οποίου απολαύουν όλα τα πρόσωπα που ζουν σε αυτόν τον χώρο, θα πρέπει να απαιτείται απόφαση σε επίπεδο Ένωσης εάν αυτή η ελεύθερη κυκλοφορία θα μπορούσε να θιγεί από μονομερείς και ενίοτε αδιαφανείς εθνικές αποφάσεις.

Συνεπώς, κατά γενικό κανόνα, η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να στηρίζεται σε απόφαση που προτείνεται και εκδίδεται από την Επιτροπή ως εκτελεστική πράξη μετά τις θέσεις που διατυπώνουν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της διαδικασίας εξέτασης που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή[1]. Η απόφαση θα πρέπει να προσδιορίζει τα σημεία στα οποία θα μπορούσε κατ’ εξαίρεση να προβλεφθεί η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και να βασίζεται σε ανανεώσιμες περιόδους 30 ημερών, με μέγιστη διάρκεια έξι μηνών. Η περίοδος αυτή θα μπορεί να παραταθεί μόνο στις περιπτώσεις που η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα προκύπτει μετά από δυσμενές πόρισμα βάσει του μηχανισμού αξιολόγησης του Σένγκεν στο οποίο διαπιστώνεται συνεχιζόμενη αδυναμία κράτους μέλους να προστατεύσει αποτελεσματικά το τμήμα των εξωτερικών του συνόρων.

Ωστόσο, για απρόβλεπτα γεγονότα, τα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να επαναφέρουν μονομερώς τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, εάν απαιτείται η ανάληψη άμεσης δράσης. Μια τέτοια απόφαση τίθεται αμέσως σε ισχύ και κοινοποιείται στην Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα άλλα κράτη μέλη. Ωστόσο, η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα υπό αυτές τις συνθήκες περιορίζεται σε πέντε ημέρες. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Επιτροπή δύναται να διαβουλευτεί με όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να αξιολογήσει την καταλληλότητα του ληφθέντος μέτρου. Η διαβούλευση αυτή δεν αναστέλλει την απόφαση που λήφθηκε από το κράτος μέλος. Αν παραστεί ανάγκη, η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να παραταθεί, αλλά σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να στηρίζεται σε απόφαση της Επιτροπής που λαμβάνεται ως εκτελεστική πράξη μέσω της επείγουσας διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 8 του προαναφερθέντος κανονισμού αριθ. 182/2011.

Μια συντονισμένη απάντηση, προερχόμενη από την ΕΕ ως σύνολο, θα επιτρέψει να ληφθούν υπόψη όλα τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Μια τέτοια απάντηση θα επέτρεπε την αντιμετώπιση καταστάσεων στις οποίες ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει μια σοβαρή βραχυπρόθεσμη, σε μεγάλο βαθμό τοπικής εμβέλειας, απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, καθώς και καταστάσεις με ευρύτερες και πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις. Και στις δύο περιπτώσεις, απαιτείται μια συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση, δεδομένου ότι οποιαδήποτε απόφαση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα – ακόμη και για περιορισμένη χρονική περίοδο και εντός περιορισμένης γεωγραφικής περιοχής – θα έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις σε ανθρώπινο και οικονομικό επίπεδο που θα γίνουν αισθητές πέρα από το κράτος μέλος που προσφεύγει σε τέτοια μέτρα. Τα επιχειρήματα υπέρ μιας τέτοιας συντονισμένης ευρωπαϊκής προσέγγισης καθίστανται ακόμη ισχυρότερα όταν ένα τμήμα των εξωτερικών συνόρων υφίσταται αιφνίδια και μεγάλη πίεση, ή όταν ένα κράτος μέλος επιδεικνύει σε μόνιμη βάση αδυναμία ελέγχου του τμήματος των εξωτερικών του συνόρων, και όταν οι περιστάσεις είναι τέτοιες που να προκαλείται σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών. Κάθε απόφαση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα έχει άμεσες επιπτώσεις σε όλους τους ταξιδιώτες και στα κοινά συμφέροντα όλων των κρατών μελών.

Οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να επαναφέρονται μόνον ως έσχατο μέσο σε αυτές τις περιστάσεις, και μόνον έως ότου ληφθούν άλλα μέτρα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης στο σχετικό τμήμα των εξωτερικών συνόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πνεύμα αλληλεγγύης, και/ή σε εθνικό επίπεδο, για να εξασφαλίζεται καλύτερη συμμόρφωση προς τους κοινούς κανόνες.

2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ

Στην ανακοίνωσή της για τη μετανάστευση[2], η Επιτροπή πρότεινε τη δυνατότητα θέσπισης ενός μηχανισμού που θα επιτρέπει να λαμβάνεται απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την οποία θα προσδιορίζονται ποια κράτη μέλη θα μπορούσαν κατ’ εξαίρεση να επαναφέρουν τον έλεγχο στα εσωτερικά σύνορα, καθώς και το διάστημα που θα διαρκέσει η επαναφορά αυτή. Στην ανακοίνωση αυτή προτεινόταν μεταξύ άλλων η δυνατότητα πρόβλεψης ενός μηχανισμού για την αντιμετώπιση εξαιρετικών περιστάσεων, όπως μιας ενδεχόμενης συντονισμένης ενέργειας, προερχόμενης από την ΕΕ ως σύνολο, για την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα ως μέτρο εσχάτης ανάγκης.

Οι ιδέες αυτές έγιναν ευνοϊκά δεκτές από το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 12 Μαΐου 2011, και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατά τη σύνοδό του της 23ης-24ης Ιουνίου 2011, κατά την οποία ζήτησε να «δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ασφαλείας για την αντιμετώπιση εξαιρετικών περιστάσεων που θέτουν σε κίνδυνο ολόκληρη τη λειτουργία της συνεργασίας Σένγκεν, χωρίς να απειλείται η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων».

3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Το άρθρο 77 παράγραφοι 1 και 2 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί τη νομική βάση της πρότασης.

Η παρούσα πρόταση τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 562/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2006, για τη θέσπιση του κοινοτικού κώδικα σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν), ο οποίος στηριζόταν στις αντίστοιχες διατάξεις της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και συγκεκριμένα στο άρθρο 62 παράγραφος 1 (εσωτερικά σύνορα) και παράγραφος 2 στοιχείο α) (εξωτερικά σύνορα), αντίστοιχα.

4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η προτεινόμενη τροποποίηση δεν έχει καμία επίπτωση στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

2011/0242 (COD)

Πρόταση

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 562/2006 με σκοπό τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικά με την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε εξαιρετικές περιστάσεις

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 77 παράγραφοι 1 και 2,

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Η δημιουργία ενός χώρου στον οποίο έχει εξασφαλιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός των εσωτερικών συνόρων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε ένα τέτοιο χώρο χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, είναι απαραίτητο να υπάρχει μια κοινή αντιμετώπιση καταστάσεων που επηρεάζουν σοβαρά τη δημόσια πολιτική ή την εσωτερική ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών επιτρέποντας την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε εξαιρετικές περιστάσεις, χωρίς ωστόσο να τίθεται σε κίνδυνο η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων. Συνεπώς, απαιτείται κοινή αντιμετώπιση σε επίπεδο Ένωσης, λαμβανομένων υπόψη των επιπτώσεων αυτών των μέτρων εσχάτης ανάγκης σε όλα τα πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας εντός αυτού του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα.

(2) Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα αποτελεί σημαντικότατο επίτευγμα της Ένωσης. Δεδομένου ότι η ελεύθερη κυκλοφορία επηρεάζεται από την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, οποιαδήποτε σχετική απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται σε επίπεδο Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, η προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να αποτελεί μόνο μέτρο εσχάτης ανάγκης, αυστηρά περιορισμένης εμβέλειας και διάρκειας, με βάση συγκεκριμένα αντικειμενικά κριτήρια για την εκτίμηση της αναγκαιότητάς της που θα πρέπει διενεργείται σε επίπεδο Ένωσης. Στις περιπτώσεις που η σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια απαιτεί άμεση δράση, ένα κράτος μέλος θα πρέπει να είναι σε θέση να επαναφέρει τους ελέγχους στα εσωτερικά του σύνορα για περίοδο που δεν υπερβαίνει τις πέντε ημέρες, κάθε παράταση της οποίας θα πρέπει να αποφασίζεται σε επίπεδο Ένωσης.

(3) Όταν λαμβάνονται αποφάσεις για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα του μέτρου θα πρέπει να εξετάζονται σε σχέση με την απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια που αποτέλεσε το έναυσμα για την αίτηση επαναφοράς των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα· θα πρέπει επίσης να εξετάζονται και εναλλακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν σε επίπεδο κρατών μελών και/ή Ένωσης, καθώς και οι επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα.

(4) Η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να είναι αναγκαία κατ’ εξαίρεση σε περίπτωση σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, ειδικότερα μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις ή απειλές, καθώς και απειλές που συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.

(5) Οι περιστάσεις αυτές μπορεί να προκύψουν όταν μεγάλος αριθμός υπηκόων τρίτης χώρας διέρχεται τα εξωτερικά σύνορα ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδια και σημαντική αύξηση των δευτερογενών κινήσεων υπηκόων τρίτων χωρών που διαπιστώνεται ότι διαμένουν παράνομα στο έδαφος άλλου ή άλλων κρατών μελών. Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των κρατών μελών που επηρεάζονται από τέτοια αιφνίδια και σημαντική αύξηση των δευτερογενών κινήσεων, και τον συνολικό αντίκτυπο αυτής της αύξησης στη μεταναστευτική κατάσταση εντός της ΕΕ ή σε μεμονωμένα κράτη μέλη, μπορεί να θεωρηθεί αναγκαία η προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα όταν οι περιστάσεις είναι τέτοιες που να προκαλείται σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών. Η διέλευση των εξωτερικών συνόρων από μεγάλο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών θα μπορούσε, υπό ορισμένες περιστάσεις, να δικαιολογήσει την άμεση επαναφορά ορισμένων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα για μια ορισμένη περίοδο, προκειμένου να διασφαλιστεί η άμεση λήψη των μέτρων που είναι αναγκαία για την προστασία της δημόσιας τάξης και της εσωτερικής ασφάλειας σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών.

(6) Η προσωρινή επαναφορά ορισμένων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει απάντηση στις σοβαρές αδυναμίες που εντοπίζονται από τις αξιολογήσεις Σένγκεν σύμφωνα με το άρθρο 15 του κανονισμού για τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της ορθής εφαρμογής του κεκτημένου Σένγκεν, όταν οι περιστάσεις είναι τέτοιες που να προκαλείται σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών.

(7) Πριν ληφθεί απόφαση για την προσωρινή επαναφορά ορισμένων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, θα πρέπει να διερευνάται πλήρως η δυνατότητα προσφυγής σε μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί, περιλαμβανομένης της συνδρομής από φορείς της Ένωσης, όπως τον ευρωπαϊκό οργανισμό για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Frontex) ή την ευρωπαϊκή αστυνομική υπηρεσία (Ευρωπόλ), καθώς και σε τεχνικά ή οικονομικά μέτρα στήριξης σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών. Επιπλέον, οποιαδήποτε απόφαση για την προσωρινή επαναφορά ορισμένων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα πρέπει να στηρίζεται σε τεκμηριωμένα στοιχεία, που μπορούν να παρέχονται από το κράτος μέλος που ζητά την επαναφορά των ελέγχων αυτών, ή να προέρχονται από άλλες πηγές, περιλαμβανομένων επισκέψεων επιθεώρησης.

(8) Προκειμένου να διασφαλισθούν ενιαίοι όροι εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, ενδείκνυται να εκχωρηθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή. Οι αρμοδιότητες αυτές πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή[3]. Εκτός από επείγουσες καταστάσεις, και εν όψει των όρων του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο β) σημείο iii) του εν λόγω κανονισμού, θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαδικασία εξέτασης.

(9) Η Επιτροπή εκδίδει αμέσως τις απαιτούμενες εκτελεστικές πράξεις όταν, σε κατάλληλα αιτιολογημένες περιπτώσεις που συνδέονται με τον επικείμενο χαρακτήρα της απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι επείγουσας ανάγκης.

(10) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση της Δανίας που προσαρτάται στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και, συνεπώς, δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. Δεδομένου ότι ο παρών κανονισμός αναπτύσσει το κεκτημένο του Σένγκεν βάσει των διατάξεων του τίτλου V του τρίτου μέρους της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία αποφασίζει, σύμφωνα με το άρθρο 4 του προαναφερθέντος πρωτοκόλλου, εντός προθεσμίας έξι μηνών από την έκδοση του παρόντος κανονισμού, εάν θα τον μεταφέρει ή όχι στο εθνικό της δίκαιο.

(11) Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, στο οποίο δεν συμμετέχει το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με την απόφαση 2000/365/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, σχετικά με το αίτημα του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας να συμμετέχει σε ορισμένες από τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν[4]. Ως εκ τούτου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(12) Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, στο οποίο η Ιρλανδία δεν συμμετέχει, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/EΚ, της 28ης Φεβρουαρίου 2002, σχετικά με το αίτημα της Ιρλανδίας να συμμετέχει σε ορισμένες από τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν[5]. Ως εκ τούτου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(13) Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που έχει συναφθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν[6].

(14) Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν κατά την έννοια της συμφωνίας που έχει συναφθεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν[7].

(15) Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν κατά την έννοια του πρωτοκόλλου που έχει υπογραφεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν[8].

(16) Όσον αφορά την Κύπρο, ο παρών κανονισμός συνιστά πράξη που αναπτύσσει περαιτέρω το κεκτημένο του Σένγκεν ή συνδέεται άλλως με αυτό υπό την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2003.

(17) Όσον αφορά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ο παρών κανονισμός συνιστά πράξη που αναπτύσσει περαιτέρω το κεκτημένο του Σένγκεν ή συνδέεται άλλως με αυτό υπό την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2005.

(18) Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένης της ελευθερίας κυκλοφορίας και διαμονής. Ο παρών κανονισμός πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με αυτά τα δικαιώματα και τις αρχές.

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:

Άρθρο 1

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 562/2006 τροποποιείται ως εξής:

(1) Τα άρθρα 23 έως 26 αντικαθίστανται από το ακόλουθο κείμενο:

«Άρθρο 23

Γενικό πλαίσιο για την προσωρινή επαναφορά του ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα

1. Όταν στον χώρο χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα υπάρχει σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, δύναται κατ’ εξαίρεση να προβλεφθεί η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στο σύνολο ή σε συγκεκριμένα τμήματα των εσωτερικών συνόρων ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών για περιορισμένη περίοδο που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 30 ημέρες ή για την προβλεπόμενη διάρκεια της σοβαρής απειλής εάν η διάρκειά της υπερβαίνει την περίοδο των 30 ημερών. Η έκταση και η διάρκεια της προσωρινής επαναφοράς του ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα δεν πρέπει να υπερβαίνουν το απολύτως αναγκαίο για να αντιμετωπισθεί η σοβαρή απειλή.

2. Η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να γίνει μόνο σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στα άρθρα 24, 25 και 26 του παρόντος κανονισμού. Τα κριτήρια που απαριθμούνται στο άρθρο 23α πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κάθε φορά που εξετάζεται το ενδεχόμενο να εκδοθεί απόφαση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

3. Εάν η σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών διατηρείται πέραν της περιόδου που προβλέπεται στην παράγραφο 1, οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα δύνανται, λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων που απαριθμούνται στο άρθρο 23α, να παραταθούν για τους ίδιους λόγους που αναφέρονται στην παράγραφο 1 και, λαμβανομένων υπόψη τυχόν νέων στοιχείων, για ανανεώσιμες περιόδους μέγιστης διάρκειας 30 ημερών.

4. Η συνολική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας επαναφέρεται ο έλεγχος στα εσωτερικά σύνορα, βάσει της αρχικής περιόδου σύμφωνα με την παράγραφο 1 και των παρατάσεων σύμφωνα με την παράγραφο 3, δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες. Σε περιπτώσεις συνεχιζόμενων σοβαρών αδυναμιών που συνδέονται με τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων ή διαδικασίες επιστροφής που εντοπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 15 του κανονισμού για τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να παρατείνει την περίοδο αυτή.

Άρθρο23α

Κριτήρια για την προσωρινή επαναφορά του ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα

1. Όταν λαμβάνονται αποφάσεις για την προσωρινή επαναφορά του ελέγχου σε ένα ή περισσότερα εσωτερικά σύνορα ή τμήματα αυτών, η Επιτροπή, ή το οικείο κράτος μέλος στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 25 παράγραφος 1, εξετάζει τον βαθμό στον οποίο ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, και αξιολογεί την αναλογικότητα του μέτρου σε σχέση με την εν λόγω απειλή. Η αξιολόγηση αυτή στηρίζεται σε λεπτομερείς πληροφορίες που υποβάλλονται από το οικείο κράτος μέλος ή κράτη μέλη και σε κάθε άλλη σημαντική πληροφορία, περιλαμβανομένων των πληροφοριών που λαμβάνονται βάσει της παραγράφου 2. Κατά τις αξιολογήσεις αυτές, λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη τα ακόλουθα:

α) οι πιθανές επιπτώσεις των τυχόν απειλών για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, ειδικότερα μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις ή απειλές καθώς και απειλές που συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα·

β) η διαθεσιμότητα τεχνικών ή οικονομικών μέτρων στήριξης στα οποία έγινε ή θα μπορούσε να είχε γίνει προσφυγή σε εθνικό και/ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, περιλαμβανομένης της συνδρομής από φορείς της Ένωσης, όπως τον ευρωπαϊκό οργανισμό για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Frontex), την ευρωπαϊκή υπηρεσία υποστήριξης για το άσυλο (EASO) ή την ευρωπαϊκή αστυνομική υπηρεσία (Ευρωπόλ), και ο βαθμός στον οποίο τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών·

γ) οι τρέχουσες και πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις τυχόν σοβαρών αδυναμιών που συνδέονται με τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων ή τις διαδικασίες επιστροφής που εντοπίζονται από τις αξιολογήσεις Σένγκεν σύμφωνα με τον κανονισμό για τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου Σένγκεν·

δ) οι πιθανές επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα.

2. Πριν από τη λήψη απόφασης, η Επιτροπή δύναται

α) να ζητήσει από τα κράτη μέλη, τον Frontex, την Ευρωπόλ, την Eurojust, τον οργανισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων ή κάθε άλλο φορέα της Ένωσης να της χορηγήσουν πρόσθετες πληροφορίες,

β) να πραγματοποιεί επισκέψεις επιθεώρησης, με την υποστήριξη εμπειρογνωμόνων από κράτη μέλη και του Frontex, της Ευρωπόλ και κάθε άλλου αρμόδιου ευρωπαϊκού φορέα, προκειμένου να λάβει ή να επαληθεύσει πληροφορίες σχετικά με απόφαση για την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

Άρθρο 24

Διαδικασία για την προσωρινή επαναφορά του ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα

1. Όταν ένα κράτος μέλος θεωρεί σκόπιμη την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα βάσει του άρθρου 23 παράγραφος 1, υποβάλλει αίτηση στην Επιτροπή τουλάχιστον έξι εβδομάδες πριν την σχεδιαζόμενη επαναφορά, ή εντός συντομότερης προθεσμίας όταν οι περιστάσεις που επιτάσσουν την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα δεν γίνονται γνωστές νωρίτερα από έξι εβδομάδες πριν από τη σχεδιαζόμενη επαναφορά, και παρέχει τις ακόλουθες πληροφορίες:

α) τους λόγους της προτεινόμενης επαναφοράς, περιλαμβανομένων όλων των σημαντικών στοιχείων με λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων που αποτελούν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών·

β) την έκταση της προτεινόμενης επαναφοράς, με προσδιορισμό του τμήματος ή των τμημάτων των εσωτερικών συνόρων στα οποία προτείνεται η επαναφορά των ελέγχων·

γ) τις ονομασίες των επιτρεπόμενων σημείων διέλευσης·

δ) την ημερομηνία και τη διάρκεια της προβλεπόμενης επαναφοράς·

ε) ενδεχομένως, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τα άλλα κράτη μέλη.

Μια τέτοια αίτηση θα μπορούσε επίσης να υποβληθεί από κοινού από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη.

2. Οι πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 παρέχονται επίσης στα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συγχρόνως με την υποβολή της αίτησης.

3. Μετά από αίτηση κράτους μέλους σύμφωνα με την παράγραφο 1, ή με δική της πρωτοβουλία βάσει των πληροφοριών που προσδιορίζονται στα στοιχεία α) έως ε) της εν λόγω παραγράφου, η Επιτροπή λαμβάνει απόφαση σχετικά με την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Οι εκτελεστικές αυτές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 33α παράγραφος 2.

4. Η Επιτροπή αποφασίζει για την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Οι εκτελεστικές αυτές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 33α παράγραφος 2.

5. Όταν συντρέχουν δεόντως αιτιολογημένοι λόγοι επείγουσας ανάγκης που συνδέονται με καταστάσεις στις οποίες οι περιστάσεις που επιτάσσουν την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, σύμφωνα με την παράγραφο 4, γίνονται γνωστές εντός διαστήματος μικρότερου των 10 ημερών πριν τη σχεδιαζόμενη παράταση, η Επιτροπή εκδίδει αμέσως τις απαιτούμενες εκτελεστικές πράξεις σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 33α παράγραφος 3.

Άρθρο 25

Ειδική διαδικασία για περιπτώσεις που επιβάλλουν άμεση δράση

1. Όταν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια ενός κράτους μέλους επιβάλλει την ανάληψη άμεσης δράσης, το οικείο κράτος μέλος δύναται κατ’ εξαίρεση να επαναφέρει αμέσως τον έλεγχο στα εσωτερικά σύνορα, για περιορισμένη περίοδο που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις πέντε ημέρες.

2. Το κράτος μέλος που σχεδιάζει να επαναφέρει τον έλεγχο των εσωτερικών του συνόρων ενημερώνει συγχρόνως σχετικά τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή και παρέχει τις πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο 24 παράγραφος 1 αναφέροντας τους λόγους που δικαιολογούν την προσφυγή στη διαδικασία αυτή. Η Επιτροπή δύναται να διαβουλευτεί με τα άλλα κράτη μέλη αμέσως μετά την παραλαβή της κοινοποίησης.

3. Εάν η σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια διαρκεί πέραν της περιόδου που αναφέρεται στην παράγραφο 1, η Επιτροπή αποφασίζει σχετικά με την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη ανάληψης άμεσης δράσης μετά τη λήξη της προθεσμίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1, για λόγους κατεπείγουσας ανάγκης, η Επιτροπή εκδίδει αμέσως τις απαιτούμενες εκτελεστικές πράξεις σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 33α παράγραφος 3.

Άρθρο 26

Ειδική διαδικασία για περιπτώσεις συνεχιζόμενων σοβαρών ανεπαρκειών

1. Στις περιπτώσεις που η Επιτροπή διαπιστώνει ότι υπάρχουν συνεχιζόμενες σοβαρές ανεπάρκειες που συνδέονται με τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων ή τις διαδικασίες επιστροφής που ορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 15 του κανονισμού για τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης της εφαρμογής του κεκτημένου Σένγκεν, και στο μέτρο που οι ανεπάρκειες αυτές συνιστούν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο Ένωσης ή κρατών μελών, μπορεί να προβλεφθεί η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες. Η περίοδος αυτή μπορεί να παραταθεί για μια περαιτέρω περίοδο που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες εάν δεν διορθωθούν οι σοβαρές ανεπάρκειες. Δεν είναι δυνατές περισσότερες από τρεις τέτοιες παρατάσεις.

2. Η Επιτροπή αποφασίζει για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Οι εκτελεστικές αυτές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 33α παράγραφος 2.

3. Η Επιτροπή αποφασίζει για την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Οι εκτελεστικές αυτές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 33α παράγραφος 2.

4. Όταν συντρέχουν δεόντως αιτιολογημένοι λόγοι επείγουσας ανάγκης που συνδέονται με καταστάσεις στις οποίες οι περιστάσεις που επιτάσσουν την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, σύμφωνα με την παράγραφο 3, γίνονται γνωστές εντός διαστήματος μικρότερου των 10 ημερών πριν τη σχεδιαζόμενη παράταση, η Επιτροπή εκδίδει αμέσως τις απαιτούμενες εκτελεστικές πράξεις σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 33α παράγραφος 3.»

(2) Το άρθρο 27 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

«Άρθρο 27

Ενημέρωση των νομοθετικών φορέων

Η Επιτροπή και το οικείο κράτος μέλος ή κράτη μέλη ενημερώνουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το συντομότερο δυνατό σχετικά με οποιουσδήποτε λόγους θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εφαρμογή των άρθρων 23 έως 26.»

(3) Τα άρθρα 29 και 30 αντικαθίστανται από το ακόλουθο κείμενο:

«Άρθρο 29

Έκθεση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα

Το αργότερο τέσσερις εβδομάδες μετά την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, το κράτος μέλος που διεξήγαγε τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή σχετικά με την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, περιγράφοντας, ειδικότερα, τη λειτουργία των ελέγχων και την αποτελεσματικότητα της επαναφοράς των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

Άρθρο 30

Ενημέρωση του κοινού

Η Επιτροπή ενημερώνει το κοινό σχετικά με απόφαση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και προσδιορίζει ειδικότερα την ημερομηνία έναρξης και λήξης του μέτρου αυτού, εκτός αν επιτακτικοί λόγοι ασφάλειας δεν το επιτρέπουν.»

(4) Παρεμβάλλεται νέο άρθρο 33α:

«Άρθρο 33α

Διαδικασία επιτροπής

1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικουρείται από επιτροπή. Πρόκειται για επιτροπή κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

2. Οσάκις γίνεται αναφορά στην παρούσα παράγραφο, εφαρμόζεται το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

3. Οσάκις γίνεται αναφορά στην παρούσα παράγραφο, εφαρμόζεται το άρθρο 8 του κανονισμού (EΕ) αριθ. 182/2011 σε συνδυασμό με το άρθρο 5 του κανονισμού αυτού.»

Άρθρο 2

Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες.

Βρυξέλλες,

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος

[1] ΕΕ L 55 της 28.2.2011, σ. 13.

[2] COM(2011) 248 της 4.5.2011.

[3] ΕΕ L 55 της 28.2.2011, σ. 13.

[4] ΕΕ L 131 της 1.6.2000, σ. 43.

[5] ΕΕ L 64 της 7.3.2002, σ. 20.

[6] ΕΕ L 176 της 10.7.1999, σ. 36.

[7] ΕΕ L 53 της 27.2.2008, σ. 52.

[8] ΕΕ L 160 της 18.6.2011, σ. 19.