Εισαγωγή

Η αλληλεγγύη συνιστά μία από τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει αποτελέσει κατευθυντήρια αρχή της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για το άσυλο ήδη από την έναρξη της ανάπτυξής της το 1999. Σήμερα η αλληλεγγύη ορίζεται και προβλέπεται στο άρθρο 80 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[1]

Η αλληλεγγύη αναγνωρίστηκε ευθύς εξ αρχής ως ουσιαστικό στοιχείο του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για το άσυλο (ΚΕΣΑ). Η ανάγκη να υλοποιηθεί η αλληλεγγύη με απτά μέτρα πηγάζει από πρακτικές πραγματικότητες δεδομένου ότι τα συστήματα για το άσυλο σε όλα τα κράτη μέλη είναι αλληλεξαρτώμενα. Ένα υπερφορτωμένο ή κακής λειτουργίας σύστημα σε ένα κράτος μέλος έχει σαφή επίπτωση σε όλα τα άλλα, μεταξύ άλλων και λόγω των δευτερογενών κινήσεων. Οι ροές των αιτούντων άσυλο δεν είναι σταθερές, ούτε κατανέμονται ομοιόμορφα στην ΕΕ. Έχουν γνωρίσει διακυμάνσεις που ποικίλλουν από 425.000 αιτήσεις στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 το 2001 σε λιγότερο από 200.000 το 2006, ενώ για εφέτος αναμένεται μεγάλη αύξηση. Οι αυξημένες ροές αιτούντων άσυλο μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα ως προς την ι ανταπόκρισης ορισμένων κρατών μελών. Αποτελεί αρμοδιότητα της Ένωσης να συνδράμει αυτά τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων και για να υποστηρίξει τις κοινές αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα της Ένωσης διασφαλίζοντας για τους αιτούντες άσυλο και για τους πρόσφυγες επαρκείς υποδομές υποδοχής και το δικαίωμα σε προστασία.

Ωστόσο, η αλληλεγγύη πρέπει να συμβαδίζει με την υπευθυνότητα. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα συστήματά τους είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές που καθορίζονται από τη διεθνή και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μεταξύ άλλων τη σύμβαση της Γενεύης του 1951 για τους πρόσφυγες, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του Ανθρώπου, και τον Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. Η ανάγκη τάξης στα οικεία για να αποφευχθούν οι επιπτώσεις στα άλλα κράτη μέλη αποτελεί βασική παράμετρο της αλληλεγγύης. Αυτή η παράμετρος πρέπει να ενισχυθεί προκειμένου να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον αμοιβαίας εμπιστοσύνης, συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω ανάπτυξη της αμοιβαίας βοήθειας. Έχει θεμελιώδη σημασία να ενδυναμωθεί η εμπιστοσύνη για να ενισχυθεί η αλληλεγγύη. Η εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης απαιτεί πραγματική δέσμευση εκ μέρους των κρατών μελών. Η σκληρή οικονομική κατάσταση που αντιμετωπίζει η ΕΕ και τα κράτη μέλη της καθιστά αυτό ακόμα πιο αναγκαίο. Η ΕΕ έχει ήδη αναπτύξει μια σειρά εργαλείων αλληλεγγύης που θα αποτελέσουν ισχυρή βάση. Καθένα από αυτά μπορεί να βελτιωθεί, ενώ μπορούν να προστεθούν και νέα στοιχεία, ώστε το οπλοστάσιο αυτό να καταστεί ευέλικτο και κατάλληλο για τις διάφορες ανάγκες έκφανσης της αλληλεγγύης.

Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση της αλληλεγγύης εντός της ΕΕ όσον αφορά το άσυλο, και συγκεκριμένα γύρω από τέσσερις άξονες: πρακτική συνεργασία και τεχνική βοήθεια, οικονομική αλληλεγγύη, κατανομή των αρμοδιοτήτων και βελτίωση των εργαλείων για τη διακυβέρνηση του συστήματος για το άσυλο. Η παρούσα ανακοίνωση σκοπό έχει επίσης να συμβάλει στην οριστικοποίηση της "δέσμης μέτρων για το άσυλο", δεδομένου ότι οι προσεχείς μήνες θα είναι καθοριστικοί για την επίτευξη του στόχου του 2012, προσπάθεια στην οποία η διάσταση της αλληλεγγύης πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

1. Αξιοποίηση ολόκληρου του δυναμικου της πρακτικησ συνεργασιασ και της τεχνικησ βοηθειασ 1.1. Η πρακτική συνεργασία συνιστά συστατικό πυλώνα του ΚΕΣΑ

Πολλά μέτρα πρακτικής συνεργασίας έχουν ληφθεί κατά τα τελευταία έτη, και πιο πρόσφατα με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για θέματα Ασύλου (EASO), που θα ενισχύσει και άλλο την πρακτική συνεργασία στον τομέα του ασύλου. Η Υπηρεσία Υποστήριξης θα διασφαλίσει ότι η πρακτική συνεργασία θα καταστεί ένα σημαντικός πυλώνας στήριξης του συστήματος παροχής ασύλου στην Ένωση. Τα πρώτα αποτελέσματα του ΚΕΣΑ κατέδειξαν ότι η πρακτική δράση συνιστά αναγκαίο συμπλήρωμα στη νομοθετική δραστηριότητα ώστε να υπάρξει η βεβαιότητα ότι όλα τα κράτη μέλη εκτελούν τα ίδια καθήκοντα με παρόμοιο τρόπο και λαμβάνουν παρόμοια αποτελέσματα.

Η EASO εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο 2011 και θα αποτελέσει μια δομή για την παροχή προστιθέμενης αξίας στις ήδη υφιστάμενες ρυθμίσεις συνεργασίας. Για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για θέματα ασύλου έχει τη δυνατότητα να εξελιχτεί σε ένα κοινό πρότυπο για όσους ασχολούνται με τις αιτήσεις χορήγησης ασύλου σε ολόκληρη την ΕΕ, γεγονός που ενισχύει σημαντικά την άποψη ότι οι πρακτικές που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη είναι σε πολλά σημεία ίδιες και ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται ακολουθούν ένα συνεκτικό σχέδιο. Η EASO θα πρέπει να καταμετρήσει τον αντίκτυπο αυτών των μέτρων με γνώμονα συγκεκριμένους στόχους πανευρωπαϊκής διάστασης.

Τα συστήματα για το άσυλο θα βελτιωθούν με την αλληλεπίδραση της νομοθεσίας της ΕΕ, μια στενότερη πρακτική συνεργασία και μια ορθολογική χρήση των μηχανισμών χρηματοδότησης της ΕΕ. Καθώς η Ένωση συνεχίζει τη θέσπιση πιο εναρμονισμένων και βελτιωμένων κοινών προτύπων με την έγκριση της δέσμης νομοθετικών μέτρων για το άσυλο, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους καλύτερα κοινά εργαλεία εφαρμογής, τα οποία θα παρέχονται χάρη στις ενέργειες της EASO που θα στηρίζει τις εθνικές προσπάθειες περιορισμού του κόστους. Η EASO θα είναι επίσης σε θέση να εντοπίζει και να διαδίδει τις βέλτιστες πρακτικές σε τομείς όπως η πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, η αντιμετώπιση των πλέον ευάλωτων αιτούντων άσυλο, η κοινή εφαρμογή τεχνικών και η διαχείριση της συσσώρευσης αιτήσεων λόγω καθυστερήσεων. Τα κοινά εργαλεία και οι βέλτιστες πρακτικές, με στήριξη από κονδύλια της ΕΕ, θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τα υπό εξέλιξη κοινά πρότυπα. Η EASO θα συμβάλει επίσης θετικά στη διάφανη και στρατηγική διαχείριση του ΚΕΣΑ, μεταξύ άλλων και με τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσής της για την κατάσταση του ασύλου στην Ένωση.

Ο αντίκτυπος του έργου της EASO θα εξαρτηθεί από την προθυμία των κρατών μελών να κάνουν χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρει η Υπηρεσία και από τη δέσμευσή τους να συμμετάσχουν στη συνεργασία. Θα είναι απαραίτητο να καθιερωθεί μια τακτική πρακτική ευρωπαϊκής συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αρχών παροχής ασύλου.

Ένα από τα κοινά εργαλεία που θα πρέπει να εξετάσει η EASO, όπως απαιτείται από το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης, είναι οι διαδικασίες που θα διευκολύνουν την απόσπαση υπαλλήλων μεταξύ κρατών μελών ώστε να παρασχεθεί βοήθεια στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη πίεση. Προς τον σκοπό αυτό, η EASO θα πρέπει να συστήσει ομάδα που θα απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες, από άτομα από ασχολούνται με τις αιτήσεις χορήγησης ασύλου και από διερμηνείς, η οποία θα μπορεί να κινητοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα για να παράσχει βοήθεια σε κάθε κράτος μέλος που τη χρειάζεται.

Θα είναι αναγκαίο να εξετάζεται τακτικά κατά πόσον η εντολή και η νομική βάση της EASO επαρκούν ώστε η Υπηρεσία να ανταποκρίνεται στις διάφορες προκλήσεις της αλληλεγγύης, βραχυπρόθεσμες ή διαρθρωτικές, καθώς και σε νέες μορφές ροών των αιτούντων άσυλο.

1.2. Κάλυψη του κενού διεθνούς προστασίας όσον αφορά την αντίδραση της Ένωσης σε περιπτώσεις κρίσεων στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου

Καθήκον της EASO είναι επίσης να συνδράμει τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη πίεση. Μεταφράζοντας αυτό σε συγκεκριμένη δράση, η EASO μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα στη διαχείριση έκτακτων περιστάσεων όσον αφορά το άσυλο και τη μετανάστευση. Η δυνατότητα χρησιμοποίησης ομάδων υποστήριξης της EASO για το άσυλο βάσει επιχειρησιακών σχεδίων στα κράτη μέλη που το ζητούν θα αποτελέσει ένα νέο εργαλείο για την αλληλεγγύη στον τομέα του ασύλου.

Θα πρέπει να αντληθούν διδάγματα από την απόκριση της Ένωσης στις επιπτώσεις που είχαν στην μετανάστευση τα γεγονότα στη Νότιο Μεσόγειο. Η Ένωση μπόρεσε πολύ γρήγορα να εξεύρει πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους για να παράσχει βοήθεια στα κράτη μέλη που θίγησαν από αυτές, και να θέσει σε κίνηση επιχειρησιακά μέσα υπό τον συντονισμό του Frontex για ενέργειες ελέγχων στα σύνορα – κάτι που συνέβαλε επίσης στην παροχή βοήθειας σε θαλάσσιες και σωστικές επιχειρήσεις. Ο Frontex συμμετείχε στον έλεγχο των νέων αφίξεων και στην παροχή πληροφοριών. Ωστόσο, δεν μπόρεσε να γίνει χρήση άλλων επιχειρησιακών μέτρων αλληλεγγύης που συνδέονται ειδικότερα με τη διεθνή προστασία, μεταξύ άλλων και επειδή η EASO δεν ήταν ακόμα σε θέση να λειτουργήσει ικανοποιητικά.

Ενώ η EASO θα προβαίνει στις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να διασφαλίσει ότι θα είναι σε θέση να καλύψει αυτό το κενό αν παραστεί ανάγκη στο μέλλον, μια από τις αναγκαίες παραμέτρους που θα πρέπει να εξετάσει είναι ο συντονισμός με άλλους οργανισμούς. Η EASO, ο Frontex και ενδεχομένως η Ευρωπόλ θα πρέπει να προβούν σε ειδικές ρυθμίσεις, από κοινού με την Επιτροπή, για να εξασφαλίσουν τη σαφήνεια ως προς τους ρόλους που αντιστοιχούν σε κάθε πλευρά, καθώς επίσης και την ταχύτητα και αποτελεσματικότητα των διαδικασιών άμεσης επιχειρηματικής παρέμβασης. Οι διαδικασίες αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν και τη χρησιμοποίηση συντονισμένων ομάδων.

Η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων οργανισμών αφορά στον ίδιο βαθμό τόσο την απόκριση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όσο και τις προδραστικές εργασίες, όπως η ανάλυση κινδύνων και η ικανότητα έγκαιρης προειδοποίησης. Επί πλέον, η EASO θα πρέπει να στηρίξει την ενσωμάτωση των παραμέτρων διεθνούς προστασίας στις εργασίες του Frontex, υπό το πρίσμα των πρόσφατα συμφωνηθέντων ως προς την νομική βάση του Frontex, δηλ. τροποποιήσεις που ενισχύουν τους μηχανισμούς προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των επιχειρήσεων του Frontex. Αυτό θα μπορούσε επίσης να επιτευχθεί σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Κατά τα πρόσφατα γεγονότα στη Μεσόγειο, η Επιτροπή εξέτασε τη δυνατότητα να γίνει χρήση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης προς στήριξη των κρατών μελών που αντιμετώπιζαν έκτακτες μεταναστευτικές ροές οι οποίες υπερέβαιναν τις εθνικές ικανότητες αντιμετώπισης. Μετά από αίτημα των κρατών μελών, θα μπορούσε να γίνει χρήση του μηχανισμού, υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ώστε να συντονιστεί η καταγραφή των προσφορών και η παροχή στήριξης σε είδος.

Βασικά σημεία δράσης

¤    Τα κράτη μέλη να συμβάλλουν στις δραστηριότητες της EASO και να κάνουν τη βέλτιστη χρήση των κοινών εργαλείων της EASO.

¤    Τα κράτη μέλη να θέσουν στις αρχές του 2012 έναν ποσοτικό στόχο όσον αφορά τον αριθμό των υπαλλήλων τους που ασχολούνται με το άσυλο οι οποίοι θα τύχουν κατάρτισης στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για θέματα ασύλου μέχρι το 2014.

¤    Η EASO να παράσχει τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη ώστε να θέσουν σε πλήρη εφαρμογή την νομοθεσία για το άσυλο.

¤    Η EASO να επανεξετάσει κατά το 2012 τις διαδικασίες για τη διευκόλυνση της απόσπασης υπαλλήλων που θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερες πιέσεις στα οικεία συστήματα για το άσυλο, και να συστήσει ομάδα που θα απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες, από άτομα που ασχολούνται με τις αιτήσεις χορήγησης ασύλου και από διερμηνείς, η οποία θα μπορεί να κινητοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα σε καταστάσεις κρίσης.

¤    Η EASO να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της χρήσης εμπειρογνωμόνων με την αξιολόγηση της μεθοδολογίας του επιχειρησιακού σχεδίου και την αρχική πείρα που αποκτήθηκε από τις ομάδες υποστήριξης για το άσυλο στην Ελλάδα.

¤    Η Επιτροπή να αξιολογήσει το 2013 τον αντίκτυπο της EASO στην πρακτική συνεργασία για το άσυλο και το ΚΕΣΑ, και να προτείνει ενδεχόμενα πρόσθετα μέτρα που κρίνονται αναγκαία για την εξασφάλιση ουσιαστικής αλληλεγγύης και επιμερισμού των αρμοδιοτήτων.

¤    Η EASO και ο Frontex να συμφωνήσουν το 2012 επί σαφών ρυθμίσεων συνεργασίας ώστε να μεγιστοποιηθεί η ανάλυση, η τεχνική βοήθεια και η χρήση των μέσων και των εμπειρογνωμόνων που θα βελτιώσουν την ικανότητα της ΕΕ να δρα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

¤    Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξετάσουν τη χρήση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ στην περίπτωση που σημειώνονται έκτακτες μεταναστευτικές ροές οι οποίες υπερβαίνουν τις εθνικές ικανότητες αντιμετώπισης σε περιστάσεις έκτακτης ανάγκης.

2. Ενίσχυση της προστιθεμενησ αξιασ των μεσων χρηματοδοτικησ αλληλεγγύησ που στηριζουν την πολιτκη για το ασυλο 2.1. Μεγιστοποίηση της χρήσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες μέχρι το 2013

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες (ΕΤΠ) κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η Ένωση και τα κράτη μέλη, εργαζόμενοι από κοινού, μπορούν να δημιουργήσουν σημαντική προστιθέμενη αξία. Από τη σύστασή του το 2000, το Ταμείο βοηθά τα κράτη μέλη να αυξήσουν την ικανότητά των συστημάτων τους για το άσυλο. Για παράδειγμα, παρέσχε βοήθεια στην Ιταλία ώστε να θεσπίσει ένα σύστημα υποδοχής αιτούντων άσυλο. Συνέδραμε τα κράτη μέλη της ΕΕ-10+2, τα οποία δεν είχαν τόσο σημαντική παράδοση παροχής ασύλου πριν από την προσχώρησή τους, ώστε να αναπτύξουν περαιτέρω τα συστήματά τους. Επίσης, έδωσε τη δυνατότητα σε κράτη μέλη να δρομολογήσουν πολιτικές ενσωμάτωσης των προσφύγων, και συνέβαλε σε καινοτόμα σχέδια. Ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να αναλάβουν νέες δραστηριότητες, μεταξύ άλλων επανεγκατάστασης και μετακίνησης. Κατά τα τελευταία έτη, παρέσχε πολύ αναγκαία έκτακτη βοήθεια στο Βέλγιο, την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μάλτα.

Κατά τα υπόλοιπα δύο έτη λειτουργίας του ΕΤΠ (2008-2013), τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι θα κάνουν πλήρη χρήση των ευκαιριών που διατίθενται στο πλαίσιο του Ταμείου. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να συμμορφωθούν με όλες τις τυπικές απαιτήσεις ώστε να μπορούν να εκταμιευτούν όλα τα κονδύλια. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κάνουν τα κράτη μέλη χρήση του ΕΤΠ για τη χρηματοδότηση επενδύσεων που θα αποφέρουν μακροπρόθεσμα οφέλη στα συστήματά τους για το άσυλο. Το Ταμείο δεν έχει προβλεφθεί απλώς για να συμπληρώνει τους εθνικούς επιχειρησιακούς προϋπολογισμούς για το άσυλο. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενθάρρυνε πρόσφατα τα κράτη μέλη να κάνουν περισσότερο στρατηγική χρήση του ΕΤΠ κατά τα έτη 2012 και 2013.

Τέλος, η αποτελεσματική εφαρμογή της δέσμης νομοθετικών πράξεων για το άσυλο, σε συνδυασμό με καινοτόμα έργα πρακτικής συνεργασίας, θα πρέπει να μειώσει τις δαπάνες όσον αφορά τις διαδικασίες για το άσυλο. Το άσυλο είναι ένας τομέας πολιτικής στον οποίο οι επενδύσεις αποφέρουν μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση κόστους, τόσο οικονομικού όσο και κοινωνικού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ΕΤΠ πρέπει να χρησιμοποιηθεί ειδικότερα για να στηρίξει τη μεταφορά και την εφαρμογή της δεύτερης φάσης της νομοθεσίας για το ΚΕΣΑ.

2.2. Πιο ευέλικτο, ολοκληρωμένο και στοχοθετημένο Ταμείο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση κατά την περίοδο 2014-2020

Από το 2014, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους ένα νέο Ταμείο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση (ΤΑΜ)[2]. Όπως προτάθηκε από την Επιτροπή στις 15 Νοεμβρίου 2011, το Ταμείο αυτό εμφανίζει ορισμένες σημαντικές εξελικτικές βελτιώσεις που αναμένεται ότι θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της ΕΕ και στη δημιουργία περισσότερης προστιθέμενης αξίας στο πλαίσιο της ΕΕ.

Σημαντική καινοτομία αποτελεί ο πρωταρχικός διάλογος για την πολιτική εσωτερικών υποθέσεων με κάθε κράτος μέλος σχετικά με τη χρήση του νέου Ταμείου από αυτά, ο οποίος θα πρέπει να προηγηθεί του πολυετούς προγραμματισμού. Μέσω του διαλόγου αυτού, θα καθοριστούν οι στόχοι τους οποίους επιδιώκουν να επιτύχουν τα κράτη μέλη σε αυτόν τον τομέα πολιτικής και οι ειδικοί στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν με τη χρηματοδότηση του Ταμείου. Αυτό θα συνοδεύεται από ετήσιες εκθέσεις εκ μέρους των κρατών μελών σχετικά με την υλοποίηση των δράσεων του Ταμείου.

Παράλληλα, το νέο Ταμείο θα είναι πιο ευέλικτο. Οι πιστώσεις υπό την άμεση αρμοδιότητα της Επιτροπής θα τύχουν ενιαίας μεταχείρισης και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν υπό το πρίσμα των εξελίξεων πολιτικής ή την κατάσταση στα κράτη μέλη ή τις τρίτες χώρες. Το νέο Ταμείο θα διασφαλίζει επίσης καλύτερα τη διάθεση των κονδυλίων εκεί ακριβώς που είναι περισσότερο αναγκαία. Τα κριτήρια για τη χρησιμοποίηση των κονδυλίων από τα κράτη μέλη θα είναι περισσότερο στοχοθετημένα. Έχουν καθοριστεί με σκοπό να εξασφαλίζουν την αλληλεγγύη με τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη πίεση ή με εκείνα που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη να αναπτύξουν και άλλο την ικανότητά τους. Το νέο Ταμείο θα πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνει υπόψη τις σημαντικές διακυμάνσεις του αριθμού των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και οι μεταφερόμενοι του συστήματος του Δουβλίνου, και να χορηγεί πρόσθετους πόρους στα κράτη μέλη που διαπιστώνεται κατά την ενδιάμεση αναθεώρηση ότι τους χρειάζονται. Προβλέπεται ένα ενιαίο διαχειριστικό σύστημα για να περιοριστεί ο σχετικός διοικητικός φόρτος.

Το Ταμείο προτείνει να δοθεί οικονομικό κίνητρο στα κράτη μέλη, παρόμοιο με εκείνο που χρησιμοποιείται σήμερα για την επανεγκατάσταση ορισμένων κατηγοριών προσφύγων (ευάλωτες ομάδες και άτομα προερχόμενα από περιφερειακά προγράμματα προστασίας), ώστε να αποζημιώνονται τα κράτη μέλη που συμφωνούν να δεχτούν προς επανεγκατάσταση δικαιούχους διεθνούς προστασίας από άλλα κράτη μέλη.

Τέλος, για να γίνει αποτελεσματικότερη χρήση των ικανοτήτων και της εμπειρογνωσίας των οργανισμών εσωτερικών υποθέσεων της Ένωσης, η πρόταση προβλέπει επίσης τη χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρονται από τον δημοσιονομικό κανονισμό, δηλ. να ανατεθεί, εντός του ορίου των πόρων που διατίθενται για το Ταμείο, η εκτέλεση ειδικών καθηκόντων στους οργανισμούς, στο πλαίσιο της αποστολής τους και συμπληρωματικά προς τα προγράμματα εργασίας τους – με την επιφύλαξη της γενικότερης μείωσης προσωπικού που έχει προβλεφθεί.

2.3. Εκμετάλλευση των δυνατοτήτων αλληλοσυμπλήρωσης μεταξύ των χρηματοδοτικών οργάνων με σκοπό τη μεγιστοποίηση του αντικτύπου

Η δημοσιονομική αλληλεγγύη για λόγους σχετικούς με το άσυλο μπορεί επίσης να τύχει υποστήριξης - άμεσης και έμμεσης - από άλλα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο παρέχει ενίσχυση για προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας να αποκτήσουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας ή να αυξήσουν τις δεξιότητές τους. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και άλλα διαρθρωτικά ταμεία, μεταξύ των οποίων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, προς βοήθεια επιλέξιμων περιφερειών στα κράτη μέλη ώστε, για παράδειγμα, να δημιουργήσουν υποδομές, όπως κέντρα στέγασης. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν τη χρήση άλλων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ κατά τρόπο συντονισμένο και σφαιρικό, κάτι που θα απαιτήσει στρατηγικό προγραμματισμό και καλό συντονισμό σε διυπουργικό επίπεδο.

Βασικά σημεία δράσης

¤    Τα κράτη μέλη να κάνουν βέλτιστη χρήση των προγραμμάτων του ΕΤΠ για τα έτη 2011, 2012 και 2013,, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για έκτακτες καταστάσεις. Το 2013, θα πρέπει να γίνει στρατηγικότερος προγραμματισμός, π.χ. όσον αφορά τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και την εφαρμογή της νομοθεσίας που θεσπίστηκε στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για το άσυλο του 2012.

¤    Οι συννομοθέτες να συμφωνήσουν σύντομα για τα ειδικά μέσα του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου τα οποία στηρίζουν την πολιτική για το άσυλο που παρουσίασε η Επιτροπή στις 15 Νοεμβρίου 2011.

¤    Τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν τον συντονισμό και τη συμπληρωματικότητα με άλλα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ για να ενισχυθεί η ικανότητά τους προς διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.

3. Συγκεκριμενοποίηση του επιμερισμού των ευθυνών 3.1. Ο κανονισμός του Δουβλίνου χρειάζεται μεταρρύθμιση

Ο στόχος του κανονισμού του Δουβλίνου, να ανατεθεί η ευθύνη για κάθε αιτούντα άσυλο σε ένα κράτος μέλος, παραμένει στον πυρήνα του ΚΕΣΑ. Εξακολουθεί να είναι αναγκαίος ένας μηχανισμός που θα αναθέτει την ευθύνη για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου, ώστε να εξασφαλίζεται το δικαίωμα σε αποτελεσματική πρόσβαση στις διαδικασίες για τον καθορισμό του καθεστώτος του πρόσφυγα, χωρίς να διακυβεύεται ο στόχος της ταχείας διεκπεραίωσης των αιτήσεων χορήγησης ασύλου, και να προλαμβάνεται η κατάχρηση εφόσον το ίδιο πρόσωπο υποβάλει πολλαπλές αιτήσεις σε διάφορα κράτη μέλη.

Οι αρχές του κανονισμού του Δουβλίνου, τις οποίες η Επιτροπή πρότεινε να διατηρηθούν στην πρόταση του 2008 για αναθεώρηση του κανονισμού, δεν είναι απλά να επιστρέφουν οι αιτούντες άσυλο στο κράτος της πρώτης τους εισόδου. Διάφορες ρήτρες καθιστούν ηπιότερο το κριτήριο αυτό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μεταφορές του συστήματος του Δουβλίνου μπορεί να επιβαρύνουν υπερβολικά την ικανότητα ενός κράτους μέλους που αντιμετωπίζει πίεση, γεγονός που αποβαίνει σε βάρος όχι μόνο του ιδίου αυτού κράτους μέλους αλλά και των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο.

Η εξελισσόμενη νομολογία έχει θέσει ουσιαστικά ερωτήματα σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να εξασφαλισθεί η αποτελεσματικότητα του συστήματος του Δουβλίνου σε όλες τις περιστάσεις, για να διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται κατά την εφαρμογή του κανονισμού του Δουβλίνου τηρούν πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα, και ειδικότερα στην απόφαση του 2011 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για την υπόθεση M.S.S. κατά Βελγίου και Ελλάδας[3]. Σε μερικούς μήνες, το Δικαστήριο της ΕΕ θα εκδώσει περαιτέρω κατευθυντήριες οδηγίες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ανάπτυξη και την εφαρμογή του ΚΕΣΑ.

Για να διασφαλιστεί η ακεραιότητά του, πρέπει να επέλθουν βελτιώσεις ως προς την αποτελεσματικότητα του συστήματος του Δουβλίνου και το επίπεδο εγγυήσεων για τους αιτούντες. Οι διαπραγματεύσεις επί της πρότασης της Επιτροπής του 2008 αποκάλυψαν την ανάγκη να ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη στο σύστημα του Δουβλίνου. Μία λύση θα ήταν να ενισχυθεί η παρακολούθηση καθώς και τα μέτρα επίλυσης των προβλημάτων, ώστε οι παρεμβάσεις να γίνονται σε πρωιμότερα στάδια με μηχανισμούς αξιολόγησης και έγκαιρης προειδοποίησης. Σε αυτό το σχέδιο θα πρέπει να δοθεί τώρα προτεραιότητα κατά την τελευταία φάση των διαπραγματεύσεων, με στόχο να τηρηθεί η προθεσμία του 2012 (βλ. κατωτέρω, τμήμα 4.2).

Δεδομένου ότι είναι θεμελιώδους σημασίας για το ΚΕΣΑ να εξασφαλισθεί η άρτια λειτουργία του συστήματος του Δουβλίνου, θα πρέπει να αναθεωρούνται τακτικά οι αρχές του και η λειτουργία του καθώς αυξάνονται τα άλλα στοιχεία των μέσων αλληλεγγύης του ΚΕΣΑ και της ΕΕ. Θα πρέπει να γίνεται ένας έλεγχος καταλληλότητας («fitness check») με τη διενέργεια τεκμηριωμένης αναθεώρησης που θα καλύπτει τις νομικές, τις οικονομικές και τις κοινωνικές επιπτώσεις του συστήματος του Δουβλίνου, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεών του επί των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.2. Περαιτέρω ανάπτυξη της μετεγκατάστασης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας

Ως μετεγκατάσταση νοείται η μεταφορά δικαιούχων ή αιτούντων διεθνή προστασία από το ένα κράτος μέλος σε άλλο, οπότε το κράτος μέλος παραλαβής αναλαμβάνει την ευθύνη της εξέτασης της αίτησής τους ή της εφαρμογής μέτρων για την ενσωμάτωσή του.

Η ιδέα της μετεγκατάστασης αιτούντων διεθνή προστασία πριν αξιολογηθούν οι ανάγκες τους για προστασία είναι αμφισβητούμενη. Μερικοί παράγοντες θεωρούν ότι πρόκειται για χρήσιμο ή ακόμα και για αναγκαίο μέτρο, και μάλιστα μερικά κράτη μέλη τάσσονται υπέρ της μετεγκατάστασης των παράνομων μεταναστών· άλλοι απορρίπτουν αυτή την ιδέα. Παραμένουν πολλά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να επιτύχει διεπαφή με το σύστημα του Δουβλίνου, την πρακτική χρησιμότητά της και τη σχέση κόστους-οφέλους σε σύγκριση με άλλες μορφές αλληλεγγύης, και τον αντίκτυπό της στους ίδιους τους αιτούντες. Η Επιτροπή δεν θεωρεί σκόπιμο να προτείνει επί του παρόντος έναν μηχανισμό σε επίπεδο ΕΕ για τη μετεγκατάσταση αιτούντων διεθνή προστασία. Ωστόσο, η Επιτροπή δημιούργησε, στην πρόταση για το ΤΑΜ, το πεδίο για τη χρηματοδότηση εκ μέρους της Ένωσης αυτού του τύπου δραστηριοτήτων, παγιώνοντας και αναπτύσσοντας περαιτέρω όσα είναι ήδη δυνατά στο πλαίσιο του ΕΤΕ. Κάτι τέτοιο θα διευκολύνει την ανάληψη πρωτοβουλιών από τα κράτη μέλη που θα ήσαν πρόθυμα να συμμετάσχουν σε εθελοντικά προγράμματα υπό τον συντονισμό της EASO. Αυτή η χρηματοδότηση θα μπορούσε επίσης να αποδειχτεί χρήσιμη σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Αντίθετα, υπάρχει συναίνεση ως προς το ότι η μετεγκατάσταση δικαιούχων διεθνούς προστασίας μπορεί να είναι τόσο χρήσιμη όσο και σκόπιμη. Τον Ιούνιο 2009, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για ένα πιλοτικό σχέδιο της ΕΕ για τη μετεγκατάσταση από τη Μάλτα, το EUREMA (EU Relocation Malta Project), συγχρηματοδοτούμενο από το ΕΤΕ. Το σχέδιο ολοκληρώθηκε το θέρος του 2011, με τη μετεγκατάσταση 227 δικαιούχων διεθνούς προστασίας από τη Μάλτα σε έξι άλλα κράτη μέλη.

Το πιλοτικό σχέδιο αποτέλεσε σημαντική εμπειρία για όλους όσους συμμετείχαν σε αυτό. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του, τα κράτη μέλη επέδειξαν δημιουργική φαντασία στην εξεύρεση λύσεων σε πολλά νομικά και πρακτικά θέματα που αφορούσαν, για παράδειγμα, τη χορήγηση του ενδεδειγμένου καθεστώτος ή αποτελεσματικά μέτρα ενσωμάτωσης. Χάρη σε αυτές τις λύσεις, η EASO ετοίμασε τις ενέργειες στήριξης για μετεγκατάσταση που απαιτούνται από τη νομική βάση για την EASO, μεταξύ των οποίων επιχειρησιακά προπαρασκευαστικά μέτρα, ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και συντονισμένη εκτέλεση. Η επιτυχία του σχεδίου οδήγησε στη δρομολόγηση της δεύτερης φάσης του με τη διάσκεψη χορηγών που οργανώθηκε στις 12 Μαΐου 2011 με πρωτοβουλία της Επιτροπής. Αν και αναλήφθηκαν δεσμεύσεις για συνολικά περισσότερες θέσεις απ’ ό,τι κατά την πρώτη φάση – συνολικά 340 – ο αριθμός παραμένει χαμηλός. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να εξευρεθούν περισσότερες θέσεις, ιδιαίτερα λόγω του αριθμού των νέων αφίξεων αιτούντων άσυλο στη Μάλτα κατά το θέρος του 2011.

Η Επιτροπή υποστηρίζει ενεργά τη μετεγκατάσταση με τη δρομολόγηση και την εκτέλεση του πιλοτικού σχεδίου. Με βάση την πείρα που αποκτήθηκε από τις δύο φάσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τη μελλοντική στήριξη της EASO σε ενέργειες μετεγκατάστασης, η Επιτροπή θα προτείνει την καθιέρωση ενός προαιρετικού, μόνιμου συστήματος, με την επιφύλαξη περαιτέρω εκτίμησης του αντικτύπου. Αυτό θα δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να ζητούν βοήθεια μέσω μετεγκατάστασης, μεταξύ άλλων και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Μια ακόμα πρόσφατη εξέλιξη είναι η θέσπιση της τροποποιημένης οδηγίας[4] για το δικαίωμα διαμονής μακράς διαρκείας, με την οποία χορηγούνται στους αναγνωρισμένους δικαιούχους διεθνούς προστασίας ορισμένα δικαιώματα, ίση μεταχείριση καθώς και το δικαίωμα να μετακινηθούν σε άλλο κράτος μέλος μετά από πενταετή διαμονή. Δεν πρόκειται περί αυτού καθαυτού μέτρου αλληλεγγύης, αλλά μπορεί να προσφέρει κάποιο βαθμό βοήθειας ελαφρώνοντας την πίεση σε ορισμένα κράτη μέλη σε περίπτωση που αναγνωρισμένοι δικαιούχοι επιλέξουν την μετακίνηση σε άλλο κράτος μέλος υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

3.3. Διερεύνηση της σκοπιμότητας της από κοινού διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου στο έδαφος της Ένωσης

Το θέμα της από κοινού διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου στο έδαφος της Ένωσης ετέθη για πρώτη φορά στο Πρόγραμμα της Χάγης. Με το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης η Επιτροπή κλήθηκε να ολοκληρώσει τη μελέτη σκοπιμότητας καθώς και των νομικών και πρακτικών επιπτώσεων που θα έχει η καθιέρωση κοινών διαδικασιών διεκπεραίωσης των αιτήσεων για τη χορήγηση ασύλου.

Πολλές είναι οι πλευρές της από κοινού διεκπεραίωσης που θα πρέπει να διευκρινιστούν. Τα βασικά θέματα περιλαμβάνουν αξιολόγηση του τύπου των καταστάσεων στις οποίες θα ήταν χρήσιμη η από κοινού διεκπεραίωση. Τα προς εξέταση νομικά και διοικητικά ερωτήματα περιλαμβάνουν τη συμμόρφωση προς την ενωσιακή νομοθεσία, τη νομική βάση στις Συνθήκες, το θέμα της πραγματικής προσφυγής, το καθεστώς των προσώπων που υπόκεινται σε από κοινού διεκπεραίωση, ποιος έχει αρμοδιότητα για τη λήψη αποφάσεων, τη σχέση της μεταφοράς της προστασίας με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων για το άσυλο, και τη συμφιλίωση με το σύστημα του Δουβλίνου. Στα χρηματοδοτικά θέματα συγκαταλέγονται το κόστος σε σύγκριση με την διεκπεραίωση από εθνικές διαδικασίες και οι μηχανισμοί χρηματοδότησης. Τα προς εξέταση πρακτικά ζητήματα είναι, μεταξύ άλλων, ο τόπος στον οποίο θα διεξάγεται η από κοινού διεκπεραίωση και η ενδεχόμενη χρήση τηλεργασίας. Η από κοινού διεκπεραίωση θα πρέπει φυσικά να εξασφαλίζει τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των αιτούντων.

Η από κοινού διεκπεραίωση στο έδαφος της Ένωσης θα μπορούσε να καταστεί χρήσιμο εργαλείο αλληλεγγύης. Θα μπορούσε να παράσχει βοήθεια στα κράτη μέλη υπό πίεση για να διεκπεραιώσουν τις συσσωρευμένες λόγω καθυστερήσεων υποθέσεις, συμπληρώνοντας έτσι το σύστημα του Δουβλίνου. Θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει τρόπο διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών και τεχνικών, πάλι με σκοπό την εναρμόνιση των συστημάτων για το άσυλο μέσω της ενδυνάμωσης της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στα διάφορα συστήματα ασύλου. Λόγω της διακύμανσης των αριθμών αφίξεων ατόμων που ζητούν άσυλο, σε μερικά κράτη υπάρχουν κατά καιρούς περίοδοι με σχετικά περιορισμένη πίεση, και τα κράτη αυτά μπορεί τότε να διαθέτουν υπεράριθμο προσωπικό με το οποίο θα μπορούσαν να ανακουφίσουν άλλα κράτη μέλη. Αξίζει να εξεταστεί κατά πόσον οι πόροι θα μπορούσαν να κατανεμηθούν μεταξύ των κρατών μελών ανάλογα με την ικανότητά τους ή να διατεθούν προσωρινά από τα κράτη μέλη, πιθανόν σε συνδυασμό με διαδικασίες απόσπασης υπαλλήλων που θα πρέπει να αναπτύξει η EASO.

Η Επιτροπή θα καταρτίσει μελέτη στην οποία θα εξετάζει λεπτομερώς όλα αυτά τα ζητήματα. Τα πορίσματα της μελέτης θα είναι διαθέσιμα στο τέλος του 2012.

3.4. Εξασφάλιση επαρκούς κατανομής ευθυνών σε έκτακτες περιστάσεις

Εκτός από τη διάσταση της έκτακτης ανάγκης που έχει ένα μελλοντικό μόνιμο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων, η Επιτροπή εξετάζει πάντα το ενδεχόμενο ενεργοποίησης του μηχανισμού της οδηγίας για προσωρινή προστασία, όποτε συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις. Η οδηγία αυτή συνιστά χρήσιμο εργαλείο σε έκτακτες περιστάσεις. Προβλέπει ένα επαρκές καθεστώς για τους δικαιούχους, ενώ παράλληλα ανακουφίζει το σύστημα για το άσυλο και δημιουργεί έναν διαρθρωμένο, αλλά προαιρετικό, μηχανισμό για τη μεταφορά δικαιούχων μεταξύ κρατών μελών. Ταυτόχρονα, τα κριτήρια για την ενεργοποίηση του μηχανισμού είναι αυστηρά καθορισμένα: ο μηχανισμός ενεργοποιείται μόνο στην περίπτωση μαζικής εισροής ή επικείμενης μαζικής εισροής εκτοπισθέντων που δεν έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους υπό ασφαλείς και σταθερές προϋποθέσεις, ειδικότερα αν υφίσταται συγχρόνως ο κίνδυνος να μη μπορεί το σύστημα για το άσυλο να διεκπεραιώσει αυτή την εισροή χωρίς σοβαρές επιπτώσεις στην αποτελεσματική λειτουργία του. Μια μαζική εισροή σημαίνει την άφιξη στην Ένωση σημαντικού αριθμού εκτοπισθέντων, προερχόμενων από συγκεκριμένη χώρα ή γεωγραφική ζώνη, ανεξαρτήτως του εάν η άφιξή τους στην Ένωση υπήρξε αυθόρμητη ή υποβοηθούμενη, για παράδειγμα μέσω προγράμματος εκκένωσης. Η Ένωση δεν έχει γνωρίσει συνθήκες μαζικής εισροής εκτοπισθέντων μετά την κρίση των προσφύγων από το Κοσσυφοπέδιο το 1999. Τα γεγονότα του 2011 στη Νότιο Μεσόγειο δεν οδήγησαν σε παρόμοιας κλίμακας μαζική εισροή προσώπων στην Ένωση.

Οι σημαντικοί αριθμοί αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών που φθάνουν στα νότια εξωτερικά σύνορα της ΕΕ συχνά δημιουργούν καταστάσεις ερευνών και διάσωσης. Τα κράτη δεσμεύονται από υποχρεώσεις απορρέουσες από το διεθνές δίκαιο να παρέχουν βοήθεια σε κάθε πρόσωπο που βρίσκεται σε κίνδυνο στη θάλασσα και να διασφαλίζουν την απόβασή του σε ασφαλή τόπο το ταχύτερο δυνατό. Πρέπει να τηρείται πλήρως η αρχή της μη επαναπροώθησης. Οι υποχρεώσεις αυτές ισχύουν επίσης και στις τρίτες χώρες αναχώρησης. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν τη στενότερη δυνατή συνεργασία και συντονισμό μεταξύ τους προκειμένου να τηρούν τις υποχρεώσεις τους. Πρόκειται για υποχρεώσεις στις οποίες η ζωή και η ακεραιότητα των προσώπων έχουν ύψιστη σημασία. Δεν μπορεί ωστόσο να παραβλεφθεί ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα σε επίπεδο ΕΕ, οι σημαντικοί αριθμοί αφίξεων δημιουργούν σοβαρή πίεση όσον αφορά τις ικανότητες υποδοχής των κρατών μελών και τις ευθύνες τους, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την επιστροφή. Ο θετικός αντίκτυπος μέτρων όπως η μετεγκατάσταση, όπως εκτέθηκε στο προηγούμενο τμήμα, πρέπει συνεπώς να ληφθεί υπόψη ως μέσο αντιμετώπισης της πίεσης που μπορεί να δημιουργηθεί από την αποβίβαση των διασωθέντων που υποβάλλουν αίτηση και δικαιούνται διεθνούς προστασίας.

Βασικά σημεία δράσης

¤    Οι συννομοθέτες να επιταχύνουν τις διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου εντός της προθεσμίας του 2012.

¤    Η Επιτροπή να δρομολογήσει έλεγχο καταλληλότητας («fitness check») του κανονισμού του Δουβλίνου εντός του 2014.

¤    Τα κράτη μέλη να αναλάβουν υψηλότερες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της επέκτασης του πιλοτικού σχεδίου μετεγκατάστασης για τη Μάλτα, όπως τονίστηκε κατά την υπουργική διάσκεψη στις 12 Μαΐου 2011.

¤    Με την επιφύλαξη περαιτέρω εκτίμησης αντικτύπου, η Επιτροπή να προτείνει εντός του 2012 ένα προαιρετικό και μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας.

¤    Η EASO να συμμετάσχει στη στήριξη και διευκόλυνση της μετεγκατάστασης, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό της EASO, με βάση την πείρα που αποκτήθηκε από το EUREMA.

¤    Η Επιτροπή να καταρτίσει μελέτη για τη σκοπιμότητα και τις νομικές και πρακτικές επιπτώσεις της από κοινού διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου, όπως προβλέπεται στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης, και να υπάρξουν αποτελέσματα πριν από το τέλος του 2012.

¤    Η ΕΕ να κάνει χρήση της οδηγίας για προσωρινή προστασία όταν συντρέχουν τα κριτήρια και οι περιστάσεις.

4. Η αμοιβαια εμπιστοσυνη στον πυρήνα ενός ανανεωμενου συστηματοσ διακυβερνησησ 4.1. Διδάγματα από την εμπειρία της Ελλάδας: η συμπλήρωση των διαδικασιών επί παραβάσει

Η Επιτροπή έχει τονίσει επανειλημμένα ότι οι ασαφείς προδιαγραφές του σημερινού κεκτημένου για το άσυλο συμβάλλουν στο ανομοιόμορφο επίπεδο εφαρμογής και προκαλούν δυσκολίες ως προς την παρακολούθηση. Οι τροποποιημένες νομοθετικές πράξεις του ΚΕΣΑ που προτάθηκαν από την Επιτροπή θα πρέπει να βελτιώσουν σημαντικά τη σαφήνεια και την ακρίβεια, και να επιτρέψουν στην Επιτροπή να επιτηρεί καλύτερα την εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας.

Ταυτόχρονα, για να εξασφαλιστεί η καλή λειτουργία και η ανθεκτικότητα σε κάθε στιγμή του συστήματος για το άσυλο καθενός των κρατών μελών, θα πρέπει να συμπληρωθούν οι παραδοσιακές νομοθετικές πράξεις επιτήρησης της εφαρμογής του κεκτημένου (όπως οι διαδικασίες επί παραβάσει και οι τακτικές αξιολογήσεις των νομοθετικών μέσων) με πρόσθετα, κατά προτίμηση προληπτικά, μέτρα βασιζόμενα σε επαρκές επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Αν και τα κράτη μέλη παραμένουν κατά κύριο λόγο αρμόδια, χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη απόκριση, ειδικότερα επειδή η Ένωση έχει καθήκον όχι μόνον απέναντι στα κράτη μέλη της αλλά και απέναντι στους αιτούντες άσυλο. Οι εξελίξεις στην Ελλάδα υπήρξαν σημαντική εμπειρία από αυτή την άποψη, όπου η Ένωση αντέδρασε κατά τρόπο συνολικό στο ελλιπές ελληνικό σύστημα για το άσυλο, το οποίο, αν και έχει εμφανίσει κάποια σημεία βελτίωσης, χρειάζεται ακόμα πολλές βελτιώσεις.

Μετά από καταγγελίες ότι η Ελλάδα δεν είχε εφαρμόσει ορθά τη νομοθεσία της ΕΕ για το άσυλο και ότι ορισμένες πλευρές του συστήματος για το άσυλο ήσαν πολύ ανεπαρκείς, συμπεριλαμβανομένης και των απάνθρωπων συνθηκών στα κέντρα κράτησης αλλοδαπών, η Επιτροπή κίνησε, το 2009, διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας. Εντούτοις, η Επιτροπή αναγνώρισε ότι ήταν αναγκαίο να παρασχεθούν στην Ελλάδα διάφορες μορφές βοήθειας για να βελτιωθεί η κατάσταση, δεδομένης της ανθρωπιστικής διάστασης της χορήγησης ασύλου.

Έτσι, παράλληλα με τη διαδικασία επί παραβάσει, η Επιτροπή άρχισε διάλογο με τις ελληνικές αρχές: βοήθησε την Ελλάδα να αναπτύξει ένα εθνικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση του άσυλου και της μετανάστευσης· συντόνισε τη βοήθεια που παρείχαν εμπειρογνώμονες από άλλα κράτη μέλη· παρέσχε έκτακτη χρηματοδότηση από το ΕΤΕ, συμπληρωμένη από άλλες πηγές χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ. Μετά από αίτημα της Ελλάδας, τον Απρίλιο 2011 η EASO, από κοινού με τις ελληνικές αρχές, ανάπτυξε ένα διετές επιχειρησιακό σχέδιο και συγκρότησε ομάδες υποστήριξης για το άσυλο, οι οποίες έχουν αναλάβει δράση επί τόπου.

Σε συνδυασμό με αλλαγές που έγιναν από την ελληνική διοίκηση, κυρίως με τη θέσπιση νέας νομοθεσίας, είναι δυνατό να εντοπιστούν ορισμένες θετικές εξελίξεις σχετικές με το σχέδιο δράσης. Ειδικότερα, σημειώθηκε αύξηση ως προς τα ποσοστά αναγνώρισης ασύλου (από λιγότερο από 1% σε 12,35%) και βελτιώθηκε η ποιότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Αν και χρειάζεται μεγαλύτερη πρόοδος και παραμένουν σοβαρές ανησυχίες σε ορισμένους τομείς, όπως τα κέντρα κράτησης αλλοδαπών και η πρόσβαση σε ορισμένα δικαιώματα, πρόκειται για παράδειγμα περίπτωσης κατά την οποία το κράτος μέλος παραμένει αρμόδιο για την τακτοποίηση των του οίκου του αλλά λαμβάνει τόσο χρηματοδοτική όσο και πρακτική βοήθεια για να προβεί στην εν λόγω τακτοποίηση.

Σε κάποια δεδομένη στιγμή, η παρακολούθηση πρέπει να υπερβεί το αυστηρό όριο της εφαρμογής του κεκτημένου, δεδομένου ότι, με τον καιρό, η σώρευση προβλημάτων σχετικών με την ικανότητα καθώς και οι προβληματικές επιλογές διαχείρισης θα μπορούσαν να οδηγήσουν και σε σοβαρές παραβάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και σε αποσταθεροποίηση του ΚΕΣΑ, συμπεριλαμβανομένου και του συστήματος του Δουβλίνου.

4.2. Ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος του Δουβλίνου

Η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη συζήτησαν πρόσφατα τρόπους για να εξασφαλίσουν τη σωστή λειτουργία των συστημάτων χορήγησης ασύλου όλων των κρατών μελών, και για να επισημαίνουν και να αντιμετωπίζουν τα ανακύπτοντα προβλήματα πριν αυτά καταλήξουν σε κρίσεις και σε διαδικασίες επί παραβάσει. Πρέπει να δοθεί περαιτέρω συνέχεια στην ιδέα της αξιολόγησης και ενός μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης.

Ένας τέτοιος μηχανισμός θα μπορούσε να έχει δύο λειτουργίες: πρώτα, διαρκή παρακολούθηση όλων των κρατών μελών για να διασφαλιστεί η συνεχής ετοιμότητά τους· και δεύτερον, μια διαρθρωμένη, διαδοχική πορεία δράσης για να αντιμετωπίζονται οι ελλείψεις πριν αυτές εξελιχτούν σε μεγάλης κλίμακας κρίση.

Στην πράξη, μια διαδικασία αξιολόγησης και έγκαιρης προειδοποίησης θα μπορούσε να καλύπτει διάφορες πλευρές της διακυβέρνησης του συστήματος για το άσυλο καθενός των κρατών μελών, για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, τη γεωγραφική και τη δημοσιονομική οργάνωση του συστήματος για το άσυλο, τον αντίκτυπο των μεταφορών στο πλαίσιο του συστήματος του Δουβλίνου, την κατάλληλη χρήση των εργαλείων αλληλεγγύης της ΕΕ, τη συμμετοχή σε πρωτοβουλίες αλληλεγγύης στην ΕΕ, κλπ. Οι εκθέσεις και οι συστάσεις που προκύπτουν από την αξιολόγηση θα μπορούσαν να παράσχουν έγκαιρη προειδοποίηση για ενδεχόμενα προβλήματα. Θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον καλύτερο συντονισμό των μέτρων αλληλεγγύης που έχουν στόχο τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων για τον καλύτερο προγραμματισμό των Ταμείων της ΕΕ και των προτεραιοτήτων των δραστηριοτήτων της EASO για πρακτική συνεργασία. Θα πρέπει να εξευρεθούν τα σωστά μέσα και οι διαδικαστικές ρυθμίσεις για να εξασφαλιστεί η σχετική αποτελεσματικότητα.

Χρειάζεται να προβλεφθούν συγκεκριμένα μέτρα παρακολούθησης για να εξασφαλιστεί η επαρκής αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Το έργο θα μπορούσε να περιλαμβάνει αιτήματα για μέτρα συντονισμένης αλληλεγγύης προς στήριξη της δράσης εκ μέρους των εμπλεκόμενων κρατών μελών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να βελτιώσει ουσιαστικά την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών και με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες συχνά επικρίνουν το σύστημα του Δουβλίνου.

4.3. Οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης σε άλλους τομείς της διαχείρισης της μετανάστευσης

Η αμοιβαία εμπιστοσύνη έχει θεμελιώδη σημασία για μια καλά λειτουργούσα συνεργασία για το άσυλο. Η αυξημένη εμπιστοσύνη θα οδηγήσει σε αυξημένη αλληλεγγύη – και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντική η ενίσχυση της εμπιστοσύνης. Αν και οι στόχοι κάθε πολιτικής για τη μετανάστευση είναι διαφορετικοί, η καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης υπό μορφή καλύτερης διαχείρισης των συνόρων και καλύτερης πολιτικής για τις θεωρήσεις μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο για τη βελτίωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών σε θέματα ασύλου.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2011, η Επιτροπή πρότεινε ορισμένες μεταβολές στη διακυβέρνηση του Σένγκεν, με σκοπό τη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας χάρη στη βελτίωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Οι προτάσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κοινή διαχείριση του Σένγκεν με αναθεώρηση του μηχανισμού αξιολόγησης του Σένγκεν. Με την καλύτερη εξασφάλιση της ορθής εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν, οι προτάσεις θα ενίσχυαν την εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Ένωσης να διαχειρίζεται προβλήματα που συνδέονται με τον έλεγχο των συνόρων, από κοινού και με πνεύμα αλληλεγγύης, γεγονός που θα διευκολύνει και τα κράτη μέλη να συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες αλληλεγγύης σε θέματα ασύλου.

Όσον αφορά την πολιτική για τις θεωρήσεις, μια από τις τροποποιήσεις του κανονισμού για τις θεωρήσεις[5] που προτάθηκε από την Επιτροπή στις 24 Μαΐου 2011 μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων των κρατών μελών για το άσυλο. Η καθιέρωση ρήτρας διασφάλισης για τις θεωρήσεις, ως μέτρο ανάγκης, θα καθιστούσε δυνατή την αναστολή της κυκλοφορίας από τρίτη χώρα χωρίς υποχρέωση θεώρησης εισόδου όταν υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι, μεταξύ άλλων, έχει οδηγήσει και σε κατάχρηση του συστήματος για το άσυλο.

Ο μηχανισμός αυτός θα επέτρεπε ειδικότερα στην Ένωση να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ αφενός της καλύτερης διαχείρισης της κυκλοφορίας υπηκόων τρίτων χωρών και αφετέρου της διασφάλισης ότι τα απαλλαγμένα από την υποχρέωση θεώρησης ταξίδια δεν οδηγούν σε παρατυπίες ή καταχρήσεις. Έτσι, η Ένωση θα εξακολουθήσει να συνοδεύει την ελευθέρωση των θεωρήσεων με μηχανισμούς προφύλαξης για τα κράτη μέλη, αντλώντας από εμπειρίες όπως ο «μηχανισμός παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων» που καθιερώθηκε για να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του καθεστώτος χωρίς θεώρηση για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Παράλληλα, η ΕΕ θα ενεργοποιήσει επίσης μέσα για να εξεύρει λύσεις για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένη ροή αιτούντων άσυλο από τρίτες χώρες. Ο μηχανισμός παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων έδωσε στην Επιτροπή τη δυνατότητα να αποκτήσει τις πληροφορίες που χρειαζόταν και να προτείνει μέτρα προσανατολισμένα προς την πρόληψη της εισροής παράνομων μεταναστών που θα κάνουν κατάχρηση του καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.

Βασικά σημεία δράσης

¤    Η ΕΕ να επιτύχει τον στόχο του 2012 σχετικά με τη δέσμη μέτρων για το άσυλο.

¤    Τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν την ενωσιακή νομοθεσία, και η Επιτροπή να προβαίνει σε τακτική αξιολόγηση και να διώκει τις παραβάσεις.

¤    Η Ελλάδα να συνεχίσει ενεργώς την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της αξιοποιώντας πλήρως τα διαθέσιμα μέτρα αλληλεγγύης, ώστε να μην υπερβεί την προθεσμία που έχει καθορίσει το σχέδιο.

¤    Οι συννομοθέτες να οριστικοποιήσουν τις διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό του Δουβλίνου με ενισχυμένες διατάξεις, ώστε να στηριχθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών και η έγκαιρη προειδοποίηση προκειμένου να ανιχνεύονται εγκαίρως τα προβλήματα.

¤    Οι συννομοθέτες να εγκρίνουν τη δέσμη μέτρων του Σένγκεν της 16ης Σεπτεμβρίου 2011 ώστε να βελτιωθεί η διακυβέρνηση της διαχείρισης των συνόρων.

¤    Οι συννομοθέτες να εγκρίνουν την τροποποίηση του κανονισμού για τις θεωρήσεις που πρότεινε η Επιτροπή στις 24 Μαΐου 2011.

Συμπέρασμα

Η Ένωση και τα κράτη μέλη της έχουν στη διάθεσή τους ένα εξελισσόμενο, ευέλικτο οπλοστάσιο μέτρων αλληλεγγύης. Τα μέτρα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε από κοινού είτε χωριστά. Όπως προτείνεται στην παρούσα ανακοίνωση, μερικά μπορούν να βελτιωθούν και άλλα να αναπτυχθούν.

Άλλες πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ενδυνάμωση της αλληλεγγύης εντός της ΕΕ στον τομέα του ασύλου. Η ΕΕ πρέπει να διαθέτει αποτελεσματική πολιτική όσον αφορά τις επιστροφές, ώστε να εξασφαλίσει την αξιοπιστία και την ακεραιότητα των συστημάτων ασύλου. Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο θα εξετάσει η Επιτροπή σε ειδική ανακοίνωση που θα εκδώσει το 2013. Οι προσπάθειες για την αύξηση της σύγκλισης στον τομέα της πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση μπορούν επίσης να ενισχύσουν την αλληλεγγύη, ιδίως δε να εξασφαλίσουν ότι η πολιτική για το άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών της που αφορούν την αλληλεγγύη, δεν θα υποστεί τις συνέπειες της αναποτελεσματικής διαχείρισης της νόμιμης μετανάστευσης.

Η συνεργασία με τρίτες χώρες, ειδικότερα με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης προσφύγων, αν διεξαχθεί κατάλληλα από την ΕΕ στο σύνολό της, μπορεί επίσης να συμβάλει στη διαχείριση ή την πρόληψη ροών αιτούντων άσυλο. Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, βοήθεια για να βελτιωθεί ο χώρος προστασίας σε άλλες περιοχές του κόσμου, ή να προσφερθούν περισσότεροι τόποι επανεγκατάστασης στο εσωτερικό της ΕΕ. Μια τέτοια συνεργασία μπορεί επίσης να αποτελέσει τρόπο έκφρασης της αλληλεγγύης με τρίτες χώρες, οι οποίες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη πίεση από αιτούντες άσυλο απ’ ό,τι η ΕΕ, όπως καταδείχτηκε πρόσφατα στη μεταναστευτική κρίση που είχε σχέση με τα γεγονότα στη Νότιο Μεσόγειο, και όπως υπογραμμίστηκε στην ανακοίνωση για τη συνολική προσέγγιση της μετανάστευσης και της κινητικότητας[6].

Τέλος, η Επιτροπή διατηρεί πάντα τη δυνατότητα να προβαίνει σε προτάσεις με βάση το άρθρο 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης χαρακτηριζόμενες από αιφνίδια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών, προκειμένου να θεσπίζονται προσωρινά μέτρα προς όφελος των ενδιαφερόμενων κρατών μελών, εφόσον οι ήδη υφιστάμενες νομοθετικές πράξεις δεν παρέχουν τις απαιτούμενες δυνατότητες ή τη νομική βάση.

Η επιτυχία των μέτρων αλληλεγγύης της Ένωσης εξαρτάται από τη δέσμευση και τη συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων μερών. Η Ένωση πρέπει να εξακολουθήσει να συζητά επί τακτικής βάσεως το θέμα της αλληλεγγύης στην παροχή ασύλου, μεταξύ άλλων και σε υψηλά πολιτικά επίπεδα, για να βελτιώσει και να αναθεωρήσει τη δέσμη μέτρων αλληλεγγύης που διαθέτει για το άσυλο. Η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την πρόοδο που θα επιτευχθεί στις προσεχείς ετήσιες εκθέσεις της "Μεθόδου παρακολούθησης" για τη μετανάστευση και το άσυλο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Στατιστικά στοιχεία για το άσυλο

Μεταξύ του έτους 1998 (του έτους για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα τα παλαιότερα στατιστικά δεδομένα σε επίπεδο ΕΕ) και του 2010, ο συνολικός αριθμός αιτήσεων για τη χορήγηση ασύλου στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ μεταβλήθηκε όπως φαίνεται κατωτέρω. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011, ο αριθμός αιτήσεων για τη χορήγηση ασύλου αυξήθηκε κατά 14% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2010 (ας σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν πλήρως διαθέσιμα στοιχεία από την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο).

Πηγή: Eurostat.

Αιτήσεις ασύλου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011 σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2010

|| α΄εξ 2010 || Ολόκληρο 2010 || α΄εξ 2011* || Μεταβολή α΄εξ 2010-2011* || 2011M01 || 2011M02 || 2011M03 || 2011M04 || 2011M05 || 2011M06

BE || 11 445 || 26 550 || 14 790 || +29 % || 2 335 || 2 365 || 2 825 || 2 525 || 2 420 || 2 320

BG || 500 || 1 030 || 465 || -7 % || 115 || 90 || 70 || 65 || 60 || 65

CZ || 465 || 785 || 370 || -20 % || 65 || 55 || 70 || 60 || 75 || 45

DK || 2 310 || 5 105 || 1 830 || -21 % || 365 || 290 || 325 || 290 || 290 || 270

DE || 18 455 || 48 595 || 22 890 || +24 % || 4 245 || 3 735 || 4 075 || 3 365 || 3 875 || 3 595

EE || 20 || 35 || 35 || +75 % || 5 || 5 || 5 || 5 || 10 || 5

IE || 1 025 || 1 940 || 685 || -33 % || 135 || 125 || 125 || 85 || 100 || 115

EL || 4 705 || 10 275 || 3 800* || +3 %* || 605 || 920 || 1 005 || 455 || 815 || :

ES || 1 210 || 2 745 || 1 950 || +61 % || 240 || 335 || 365 || 430 || 365 || 215

FR || 25 925 || 52 725 || 28 835 || +11 % || 4 400 || 4 640 || 5 295 || 5 125 || 5 010 || 4 365

IT || 5 370 || 10 060 || 10 865 || +102 % || 590 || 1 625 || 1 775 || 1 460 || 3 305 || 2 110

CY || 1 235 || 2 870 || 895 || -28 % || 185 || 145 || 125 || 125 || 165 || 150

LV || 25 || 60 || 110 || +340 % || 5 || 20 || 5 || 15 || 40 || 25

LT || 195 || 505 || 185 || -5 % || 35 || 35 || 35 || 20 || 30 || 30

LU || 295 || 780 || 770* || +208 %* || 115 || 145 || 230 || 145 || 135 || :

HU || 1 405 || 2 095 || 775 || -45 % || 115 || 90 || 135 || 165 || 110 || 160

MT || 60 || 170 || 1 650 || +2 650 % || 10 || 15 || 30 || 1 130 || 365 || 100

NL || 7 280 || 15 110 || 7 105 || -2 % || 1 255 || 1 090 || 1 155 || 1 095 || 1 295 || 1 215

AT || 5 065 || 11 060 || 5 830 || +15 % || 885 || 910 || 970 || 980 || 1 000 || 1 085

PL || 2 920 || 6 535 || 2 865 || -2 % || 365 || 450 || 520 || 430 || 550 || 550

PT || 80 || 160 || 95 || +19 % || 10 || 20 || 15 || 15 || 20 || 15

RO || 475 || 880 || 560 || +18 % || 50 || 85 || 125 || 95 || 95 || 110

SI || 90 || 250 || 205 || +128 % || 35 || 35 || 30 || 15 || 35 || 55

SK || 295 || 540 || 205 || -31 % || 35 || 45 || 30 || 20 || 35 || 40

FI || 2 025 || 3 665 || 1 315 || -35 % || 240 || 210 || 240 || 195 || 210 || 220

SE || 14 110 || 31 940 || 12 620 || -11 % || 1 970 || 1 965 || 2 310 || 2 040 || 2 375 || 1 960

UK || 11 875 || 23 740 || 12 690 || +7 % || 2 140 || 1 995 || 2 230 || 2 020 || 2 070 || 2 235

* Πλην EL και LU. Για αυτά τα δύο κράτη μέλη, οι απόλυτες αξίες για το α΄εξάμηνο 2011 και η σύγκριση υπολογίζονται για τους πρώτους 5 μήνες. Στοιχεία στις 3 Οκτωβρίου 2011, πηγή: Eurostat.

Αιτήσεις ασύλου (A) και νέοι δικαιούχοι προστασίας (B) για ολόκληρο το 2010

Ολόκληρο το 2010: Αιτήσεις και νέοι δικαιούχοι ανά 1 000 000 κατοίκους

Ολόκληρο το 2010: Αιτήσεις και νέοι δικαιούχοι ανά έκταση 1 000 χλμ2

Ολόκληρο το 2010: Αιτήσεις και νέοι δικαιούχοι ανά 1 000 μονάδες ΑΕΠ

Πληθυσμός την 1η Ιανουαρίου 2010. Έκταση: τελευταία στοιχεία (του 2010 ή ενωρίτερα για μερικά κράτη μέλη). ΑΕΠ: Μονάδα Αγοραστικής Δύναμης (τεχνητή νομισματική μονάδα που εξαλείφει τις επιπτώσεις από τις διαφορές του επιπέδου τιμών στα διάφορα κράτη μέλη[7]) για ολόκληρο το 2010. Στοιχεία στις 3 Οκτωβρίου 2011, πηγή: Eurostat.

Σύγκριση του α΄εξαμήνου 2011/2010: Αιτήσεις ανά 1 000 000 κατοίκους

Σύγκριση του α΄εξαμήνου 2011/2010: Αιτήσεις ανά έκταση 1 000 χλμ2

Σύγκριση του α΄εξαμήνου 2011/2010: Αιτήσεις ανά 1 000 μονάδες ΑΕΠ

Πληθυσμός την 1η Ιανουαρίου 2010. Έκταση: τελευταία στοιχεία (του 2010 ή ενωρίτερα για μερικά κράτη μέλη). ΑΕΠ: Μονάδα Αγοραστικής Δύναμης για ολόκληρο το 2010. Τα στοιχεία για EL και LU δεν ήσαν διαθέσιμα τον Ιούνιο 2011 και έγινε προβολή βάσει των τελευταίων 5 μηνών. Στοιχεία στις 3 Οκτωβρίου 2011, πηγή: Eurostat.

Επανεγκατασταθέντες πρόσφυγες από τρίτες χώρες από το 2006 έως το 2010

Πηγή: UNHCR για το 2006-2007, Eurostat (τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν στις 8 Δεκεμβρίου 2009) για το 2008 εκτός από Ηνωμένο Βασίλειο: UNHCR, Eurostat (τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν την 1η Αυγούστου 2011) για το 2009 και το 2010.

[1]               Η παρούσα ανακοίνωση δεν αφορά τομείς αλληλεγγύης που συνδέονται με πολιτικές για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης μολονότι συνδέεται με άλλες πολιτικές διαχείρισης της μετανάστευσης και με ένα λειτουργικό σύστημα.

[2]               Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη σύσταση του Ταμείου για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, COM(2011) 751.

[3]               Αίτηση αριθ. 30696/09 της 21.1.2011.

[4]               Οδηγία 2011/51/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Mαΐου 2011, για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/109 του Συμβουλίου για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας.

[5]               COM(2011) 290.

[6]               COM(2011) 743.

[7]               Βλ. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/purchasing_power_parities/introduction.