15.2.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 43/59


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πράσινο Βιβλίο σχετικά με την ενημέρωση για τα γεωργικά προϊόντα και την προώθησή τους: μια στρατηγική υψηλής ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για την προώθηση των γεύσεων της Ευρώπης»[COM(2011) 436 τελικό] και «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου σχετικά με ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης υπέρ των γεωργικών προϊόντων στην εσωτερική αγορά και στις τρίτες χώρες»

[COM(2011) 663 τελικό — 2011/0290 (COD)]

2012/C 43/13

Εισηγήτρια: η κ. Dilyana SLAVOVA

Στις 14 Ιουλίου 2011 η Επιτροπή και στις … 2011 το Συμβούλιο αποφάσισαν, σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ζητήσουν τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα το:

Πράσινο Βιβλίο σχετικά με την ενημέρωση για τα γεωργικά προϊόντα και την προώθησή τους: μια στρατηγική υψηλής ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για την προώθηση των γεύσεων της Ευρώπης

COM(2011) 436 τελικό

και την

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου σχετικά με ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης υπέρ των γεωργικών προϊόντων στην εσωτερική αγορά και στις τρίτες χώρες

COM(2011) 663 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 21 Νοεμβρίου 2011.

Κατά την 476η σύνοδο ολομέλειας, της 7ης και 8ης Δεκεμβρίου 2011 (συνεδρίαση της 7ης Δεκεμβρίου 2011), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 188 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 5 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Τα γεωργικά είδη διατροφής που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μοναδικά ως προς την ποιότητα και την ποικιλία τους. Εντούτοις, για την εξασφάλιση μιας καλής θέσης σε μια ανοικτή παγκόσμια αγορά δεν αρκεί η παραγωγή ποτών και ειδών διατροφής εξαιρετικής ποιότητας. Η παροχή εξηγήσεων στους καταναλωτές σχετικά με τις υψηλές προδιαγραφές ποιότητας των ενωσιακών γεωργικών προϊόντων, η τόνωση των εξαγωγών, η πληροφόρηση και τα προγράμματα προώθησης μπορούν να βοηθήσουν τους Ευρωπαίους παραγωγούς να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις μιας ολοένα και πιο ανταγωνιστικής και παγκόσμιας αγοράς.

1.2

Η τρέχουσα πολιτική προβολής και προώθησης των γεωργικών προϊόντων συνοδεύεται από θετικά αποτελέσματα· ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει την πεποίθηση ότι χρήζει περαιτέρω απλοποίησης και βελτίωσης προκειμένου να ανταποκριθεί επιτυχέστερα στις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων αγορών και να καλύψει τις ανάγκες των Ευρωπαίων παραγωγών.

1.3

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το «Πράσινο βιβλίο σχετικά με την ενημέρωση για τα γεωργικά προϊόντα και την προώθησή τους: μια στρατηγική υψηλής ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για την προώθηση των γεύσεων της Ευρώπης» και συνιστά η πολιτική προώθησης των γεωργικών προϊόντων διατροφής να αποτελέσει μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής για τα επόμενα χρόνια στις αγορές τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ.

1.4

Η ΕΟΚΕ στηρίζει δύο θεμελιώδεις στόχους της νέας πολιτικής προώθησης, προσαρμοσμένους στην αγορά-στόχο: αφενός, πληροφόρηση των καταναλωτών και ευαισθητοποίηση για την αγορά της ΕΕ, με αξιοποίηση των υψηλότερων εγγυήσεων σε θέματα επισήμανσης, ιχνηλασιμότητας και υγειονομικής ασφάλειας, καθώς και των υψηλότερων απαιτήσεων από άποψη περιβαλλοντική, καλής μεταχείρισης των ζώων και σεβασμού των δικαιωμάτων των εργαζομένων· αφετέρου, προώθηση των εξαγωγών στην εξωτερική αγορά.

1.5

Αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς λόγω της παρούσας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απολύτως αναγκαίο να αυξηθεί ο προϋπολογισμός για την παροχή πληροφοριών και τα μέτρα προώθησης για τα γεωργικά προϊόντα στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες. Για παράδειγμα, η χρηματοδότηση των ΗΠΑ για το Πρόγραμμα Πρόσβασης στην Αγορά (Market Access Program) ανέρχεται σε 200 εκατομμύρια δολάρια ετησίως κατά το οικονομικό έτος 2012.

1.6

Η ΕΟΚΕ συνιστά την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών για την εκπόνηση και εποπτεία των προγραμμάτων προώθησης, κυρίως περιορίζοντας τον αριθμό των εκθέσεων που ζητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή· θα πρέπει ιδίως να περιοριστούν οι διοικητικές επιβαρύνσεις.

1.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι απαιτείται μεγαλύτερη διαφάνεια κατά την επιλογή προγραμμάτων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και ότι η Επιτροπή θα πρέπει να καταρτίσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη. Η αξιολόγηση των προγραμμάτων θα πρέπει να βελτιωθεί με τη χρήση αυστηρού συστήματος αξιολόγησης με σαφείς δείκτες όπως είναι η ενίσχυση της αγοράς. Θα πρέπει δε να περιοριστεί η διάρκεια της διαδικασίας επιλογής. Επιπλέον, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να έχουν τα προγράμματα ευρωπαϊκή προοπτική και προσέγγιση βάσει της προστιθέμενης αξίας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας απασχόλησης, καθώς και να δοθεί προτεραιότητα σε διακρατικά προγράμματα που να καλύπτουν αρκετά προϊόντα, μέσω ενός πλεονεκτικότερου συστήματος χρηματοδότησης (κατά 60 % αντί του 50 %).

1.8

Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε να μπορούν τα προγράμματα να προσαρμόζονται στις μεταλλασσόμενες συνθήκες της αγοράς κατά τη φάση της υλοποίησής τους. Προς τούτο, θα πρέπει να μην απαιτείται τόσο λεπτομερής παρουσίαση των προγραμμάτων.

1.9

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη τις διαφορές ως προς τις ικανότητες των επαγγελματικών οργανώσεων στα νέα και στα παλαιότερα κράτη μέλη. Η ανεπαρκής εμπειρία και οι περιορισμένες δυνατότητες δεν επιτρέπουν στις επαγγελματικές οργανώσεις από τα νέα κράτη μέλη να συμμετέχουν πλήρως στα προγράμματα προώθησης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο αύξησης των προκαταβολών προς αυτές τις οργανώσεις (π.χ. στο 30 % του ετήσιου κόστους).

1.10

Κατά την ΕΟΚΕ, στη σχετική με την προώθηση αυτών των προϊόντων νομοθεσία θα πρέπει να διευκρινίζεται ο ρόλος των εμπορικών σημάτων και να κατοχυρώνεται η ισορροπία μεταξύ της γενικής προώθησης και αυτής ενός συγκεκριμένου εμπορικού σήματος, ιδίως στις χώρες εκτός ΕΕ. Θα πρέπει δε, για λόγους πλήρους και διαφανούς πληροφόρησης, να επιτρέπεται η αναφορά στην προέλευση του προϊόντος, ακόμη και για τα προϊόντα που δεν υπάγονται σε προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή γεωγραφική ένδειξη.

1.11

Επιπλέον, θα πρέπει να βελτιωθούν η επικοινωνία και ο συντονισμός τόσο μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής, όσο και μεταξύ των ίδιων των κρατών μελών· θα πρέπει, δηλαδή, να ανταλλάσσονται βέλτιστες πρακτικές και τεχνογνωσία στο πλαίσιο συνεδρίων και σεμιναρίων.

1.12

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ιδέας της δημιουργίας ενός πανευρωπαϊκού διαύλου ανταλλαγής ορθών πρακτικών μεταξύ επαγγελματιών· ο δίαυλος αυτός θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμο υποστηρικτικό μέσο για τις εκστρατείες προώθησης. Μια υπηρεσία ενωσιακού επιπέδου για την ανταλλαγή πληροφοριών (μέσω εργαστηρίων, ιστοτόπων κ.λπ.), διαθέσιμη σε όλους τους φορείς που συμμετέχουν στην προαγωγή των γεωργικών ειδών διατροφής και στην ενημέρωση σχετικά με αυτά, θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον σχεδιασμό άρτια διαρθρωμένων και συντονισμένων διακρατικών προγραμμάτων.

1.13

Πρέπει να αναπτυχθούν συνέργειες μεταξύ των διάφορων εν εξελίξει προγραμμάτων προώθησης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων είναι η συνέχεια των προγραμμάτων· η επανάληψη ενός επιτυχούς προγράμματος προώθησης θα πρέπει να είναι δυνατή και εύκολη. Ως εκ τούτου, κρίνεται σκόπιμη η σύσταση ενός δικτύου πραγματικά ενεργού προώθησης.

1.14

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο και απλό εγχειρίδιο, το οποίο θα βοηθήσει τους δικαιούχους να τηρούν τους κανόνες και τις διαδικασίες του προγράμματος.

1.15

Η πολιτική προώθησης πρέπει να στηρίζει τις δραστηριότητες εξαγωγών των φορέων της ΕΕ, ιδίως των ΜΜΕ, προκειμένου να αξιοποιηθεί η αύξηση της κατανάλωσης στις αναδυόμενες αγορές. Η εξαγωγική δραστηριότητα δεν αντιπροσωπεύει μόνο νέες αγορές, αλλά αποτελεί και κινητήρια δύναμη για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εταιριών. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να υποστηρίξει πιλοτικά προγράμματα που προσανατολίζονται στη χάραξη εξαγωγικών στρατηγικών που θα μπορούσαν να παρέχουν ένα πλαίσιο ή ένα δίκτυο προσαρμοσμένο στις επιμέρους εξαγωγικές στρατηγικές και ανάγκες των εταιριών, διευκολύνοντας έτσι τη διείσδυση των ενωσιακών αγροτικών ειδών διατροφής στις εν λόγω αγορές.

1.16

Ο κατάλογος των προϊόντων που καλύπτει η νομοθεσία θα πρέπει να διευρυνθεί, ώστε να επιτραπεί η προώθηση όλων των προϊόντων τα οποία μεταφέρουν το μήνυμα της ευρωπαϊκής ποιοτικής παραγωγής, ή μπορούν να το ενισχύσουν. Θα πρέπει επίσης να υπάρξει λύση για άλλα προϊόντα, π.χ. οι καλλιέργειες εκκίνησης.

1.17

Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη διατροφική αξία των προϊόντων και στην υγιεινή διατροφή, μέσω της ανάδειξης της θρεπτικής και υγιεινής διάστασης των ενωσιακών γεωργικών ειδών διατροφής. Θα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την προώθηση μιας πιο ισορροπημένης διατροφής. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε να δοθεί έμφαση στην προώθηση βασικών μηνυμάτων για ζητήματα υγείας και στην ποιότητα των προϊόντων.

1.18

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αρμοδιότητα υιοθέτησης κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικών πράξεων –όπως προτείνει η Επιτροπή στην πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου (COM(2011) 663 final)– θα βελτιώσει τη συνέπεια των μέτρων για την παροχή πληροφοριών και την προώθηση των γεωργικών προϊόντων και θα συμβάλει στην ομοιόμορφη εφαρμογή τους. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να διατηρήσει τακτικές επαφές με τους ενδιαφερόμενους φορείς και τις προτείνουσες οργανώσεις και να ανταποκρίνεται επαρκώς στις προτάσεις τους.

2.   Εισαγωγή

2.1

Τα προγράμματα προώθησης των ενωσιακών γεωργικών ειδών διατροφής εντάσσονται σε μια οριζόντια πολιτική, η οποία καλύπτει όλους τους αγροδιατροφικούς τομείς και εστιάζεται στα γενικά χαρακτηριστικά και στην προστιθέμενη αξία της ΚΓΠ· η εν λόγω πολιτική λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς τις προσπάθειες των ιδιωτικών και των δημόσιων φορέων σε κάθε κράτος μέλος να προάγουν αυτά τα προϊόντα.

2.2

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί ετησίως με περίπου 50 εκατ. ευρώ εκστρατείες προώθησης των γεωργικών ειδών διατροφής και των μεθόδων παραγωγής της ΕΕ. Συνήθως οι επιχορηγήσεις αυτές έχουν ως αποδέκτες επαγγελματικές οργανώσεις παραγωγών ή ενώσεις που προωθούν υψηλής ποιότητας ευρωπαϊκές προσεγγίσεις ως προς τα γεωργικά είδη διατροφής.

2.3

Οι εκστρατείες προώθησης αναδεικνύουν την ποιότητα, τη θρεπτική αξία και την ασφάλεια των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ· επίσης, επικεντρώνονται στην υψηλή προστιθέμενη αξία που προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τις μεθόδους παραγωγής, την επισήμανση, την καλή μεταχείριση των ζώων και τον σεβασμό προς το περιβάλλον.

2.4

Ενημερωτικές εκστρατείες μπορούν να πραγματοποιηθούν εντός ή και εκτός της ΕΕ με στόχο το άνοιγμα σε νέες αγορές. Μεταξύ 2000 και 2010, η ΕΕ συγχρηματοδότησε 458 προγράμματα προώθησης και από το μέτρο ωφελήθηκαν όλα τα κράτη μέλη. Οι δραστηριότητες προώθησης μπορούν να περιλαμβάνουν διαφημιστικές εκστρατείες στα ΜΜΕ, εκστρατείες προώθησης σε διάφορα σημεία πώλησης, συμμετοχές σε εμπορικές εκθέσεις και εμποροπανηγύρεις και άλλες δραστηριότητες.

2.5

Η ενωσιακή χρηματοδότηση καλύπτει έως το 50 % του συνολικού κόστους της εκάστοτε εκστρατείας. Η οργάνωση που εισηγείται την πραγματοποίηση της εκστρατείας πρέπει να συνεισφέρει τουλάχιστον το 20 % και το υπόλοιπο κόστος μπορεί να καλύπτεται από τις εθνικές αρχές και άλλους φορείς.

2.6

Τα προγράμματα θα πρέπει να είναι κατά προτίμηση πολυετή και να έχουν αρκετά ευρεία εμβέλεια ούτως ώστε να έχουν σημαντική απήχηση στις αγορές-στόχους. Δίνεται προτεραιότητα σε προγράμματα που προτείνονται από οργανώσεις πολλών κρατών μελών ή καλύπτουν πολλά κράτη μέλη ή τρίτες χώρες.

2.7

Πάνω από τα δύο τρίτα των εγκεκριμένων κατά την τελευταία πενταετία εκστρατειών προβολής και προώθησης γεωργικών ειδών διατροφής από την ΕΕ απευθύνονταν στην εσωτερική αγορά. Μόλις το 8 % των εγκεκριμένων προγραμμάτων είναι διακρατικά, ενώ περισσότερες από τις μισές αιτήσεις που υποβλήθηκαν κατά την περίοδο 2006-2010 τελικά απορρίφθηκαν.

2.8

Από το ξεκίνημά τους, τα προγράμματα προώθησης τελούν υπό την τακτική εποπτεία της Επιτροπής, η οποία υποβάλλει σχετικές εκθέσεις προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διατύπωσε επίσης συστάσεις για τη βελτίωση αυτών των προγραμμάτων, σε ειδική έκθεση που δημοσίευσε το 2009.

3.   Κύρια σημεία της ανακοίνωσης της Επιτροπής

3.1

Παρά τις διόλου αμελητέες επιτυχίες του, ο τομέας της γεωργίας και των γεωργικών ειδών διατροφής στην ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικές προκλήσεις· για παράδειγμα, δεν αναγνωρίζεται πάντοτε η μεγάλη πρόοδος που έχουν σημειώσει οι Ευρωπαίοι παραγωγοί στους τομείς της υγιεινής, του περιβάλλοντος και της καλής μεταχείρισης των ζώων. Νέοι ανταγωνιστές έχουν κάνει την εμφάνισή τους τόσο στις παραδοσιακές όσο και στις ανερχόμενες αγορές της ΕΕ. Τέλος, η ΕΕ διαθέτει ιδιαίτερα ποικιλόμορφη γαστρονομική κληρονομιά, η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο.

3.2

Η εν εξελίξει μεταρρύθμιση της ΚΓΠ μετά το 2013 έχει ως στόχο την άμεση συμβολή της στη στρατηγική «Ευρώπη 2020», χάρη στην προαγωγή ενός γεωργικού τομέα που εγγυάται επισιτιστική ασφάλεια, αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων και μεγαλύτερο δυναμισμό των αγροτικών περιοχών. Παράλληλα με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ, η Επιτροπή βρίσκεται σε ευρείες διαβουλεύσεις με διάφορους φορείς προκειμένου να καθορίσει μια ακόμα πιο εύστοχη και φιλόδοξη στρατηγική προώθησης των γεωργικών προϊόντων και εν γένει των ειδών διατροφής στην ΕΕ.

3.3

Οι συγκεκριμένοι στόχοι για τις τοπικές, τις ευρωπαϊκές και τις παγκόσμιες αγορές θα οριοθετηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο, ούτως ώστε να ληφθούν τα πλέον κατάλληλα μέτρα κατά περίπτωση. Οι συνολικοί στόχοι της ανανεωμένης πολιτικής ενημέρωσης και προώθησης είναι οι εξής:

να προβληθεί πιο αποτελεσματικά η αξία της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής και να εδραιωθεί η θέση της στις αγορές·

να προαχθούν τα πολύ υψηλά ενωσιακά πρότυπα όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση των ζώων και να παρασχεθεί στους καταναλωτές καλύτερη ενημέρωση σχετικά με το ευρωπαϊκό μοντέλο παραγωγής·

να γίνουν γνωστά τα νέα προϊόντα στους καταναλωτές και να προβληθεί η ποικιλία των προϊόντων που διατίθενται στην Ευρώπη·

να γίνουν καλύτερα γνωστά τα συστήματα ποιότητας και τα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.

3.4

Το Πράσινο Βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, στα οποία αναλύονται και εγείρονται διάφορα ερωτήματα σχετικά με την πολιτική ενημέρωσης και προώθησης, ήτοι: η προστιθέμενη αξία της για την ΕΕ, οι στόχοι και τα μέτρα που θα πρέπει να τεθούν για τις εσωτερικές (συμπεριλαμβανομένων των τοπικών και των περιφερειακών) και τις εξωτερικές αγορές, καθώς και γενικότερα ζητήματα περιεχομένου και τρόπων διαχείρισης.

3.5

Στο Πράσινο Βιβλίο δίδεται έμφαση στις ανεπαρκώς αξιοποιηθείσες δυνατότητες των τοπικών και περιφερειακών αγορών. Θα πρέπει να προβλεφθούν μέτρα για τη χρηματοδότηση βασικών υπηρεσιών, όπως η δημιουργία εμπορικών κέντρων, καταστημάτων ή αγορών. Επίσης, εφόσον η πρωτοβουλία LEADER ενσωματωθεί αρτιότερα στην ΚΓΠ μετά το 2013, μπορεί να συντείνει αποφασιστικά στην προώθηση σύντομων εμπορικών διαδρομών.

3.6

Επιπροσθέτως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να λειτουργήσει συμπληρωματικά ως προς τις εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη ή/και ο ιδιωτικός τομέας και να ενθαρρυνθούν οι συνέργειες.

3.7

Επί του παρόντος, προτάσεις για την εκπόνηση τέτοιων προγραμμάτων μπορούν να κατατίθενται από επαγγελματικές ή διεπαγγελματικές οργανώσεις, αντιπροσωπευτικές των σχετικών κλάδων σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ή σε επίπεδο ΕΕ. Σύμφωνα με το Πράσινο Βιβλίο, θα μπορούσε να εξεταστεί η δυνατότητα διεύρυνσης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και σε άλλες οντότητες εκτός των επαγγελματικών οργανώσεων, όπως είναι, για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις ή τα εμπορικά επιμελητήρια, ούτως ώστε να συμπεριληφθούν τομείς οι οποίοι δεν διαρθρώνονται απαραιτήτως σε επαγγελματικές οργανώσεις σε κάθε κράτος μέλος.

3.8

Ομοίως, τα προγράμματα επικεντρώνονται προς το παρόν σε συγκεκριμένα προϊόντα ή συστήματα ποιότητας (π.χ. ενημέρωση για το γάλα και τις θρεπτικές ιδιότητές του). Το Πράσινο Βιβλίο προκρίνει μια νέα, πιο ευέλικτη και ίσως μεγαλύτερης απήχησης προσέγγιση· βάσει αυτής της προσέγγισης, θα δίνεται αρχικά έμφαση σε βασικά μηνύματα πανευρωπαϊκής εμβέλειας, τα οποία στη συνέχεια θα αναλύονται και θα σχηματοποιούνται με προϊόντα κατά τρόπον ώστε να προβάλλονται περισσότερο η ποικιλία, ο πλούτος και η συμπληρωματικότητα της ευρωπαϊκής παραγωγής.

3.9

Επίσης, τονίζεται ότι τα μέτρα θα πρέπει να εφαρμόζονται μέσα από απλές διαδικασίες. Η διαδικασία επιλογής είναι διττή (κράτη μέλη και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και μακρόχρονη (μεσολαβούν επτά μήνες από την προθεσμία υποβολής στο κράτος μέλος και την απόφαση της Επιτροπής), γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα οργάνωσης ρεαλιστικών και δυναμικών εκστρατειών.

3.10

Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου, προκειμένου να τον ευθυγραμμίσει με τα άρθρα 290 και 291 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόταση περιγράφει την αρμοδιότητα της Επιτροπής να υιοθετεί κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου και θεσπίζει την κατάλληλη διαδικασία για την υιοθέτηση των εν λόγω πράξεων. Επιπλέον, ενσωματώνει στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 3/2008 ορισμένες από τις εξουσίες που ασκούνταν έως τώρα από την Επιτροπή.

4.   Γενικά σχόλια

4.1

Οι κυριότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ΚΓΠ σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, τις ανισότητες μεταξύ νέων και παλαιών κρατών μελών της ΕΕ και τις προστριβές που προκαλεί ο μεταξύ τους αθέμιτος ανταγωνισμός· επίσης, με τους όρους για το ντάμπινγκ των τιμών που προκύπτουν εξαιτίας της εφαρμογής της ΚΓΠ, την εργασιακή ανασφάλεια και την αστάθεια των αγορών με τις έντονες διακυμάνσεις. Δεδομένων των εν λόγω προκλήσεων, είναι ακόμη σημαντικότερο να προωθηθούν τα ενωσιακά γεωργικά είδη διατροφής, προκειμένου να στηριχθεί η καθιέρωσή τους ως προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και να διατηρηθεί η ηγετική θέση της ΕΕ ως παρόχου τροφίμων.

4.2

Η πολιτική προώθησης της ΕΕ αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα της ευρωπαϊκής παραγωγής, ιδίως ως προς την ποιότητα, την υγιεινή, και την ασφάλεια των τροφίμων, χάρη στο προηγμένο καθεστώς επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας, αλλά και στον σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων, στην καλή μεταχείριση των ζώων και στην προστασία του περιβάλλοντος. Προς τούτο απαιτείται σταθερή χρηματοδοτική στήριξη.

4.3

H αλυσίδα των γεωργικών ειδών διατροφής πληροί όλες τις υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας των τροφίμων, υγείας των φυτών και των ζώων, καλής μεταχείρισης των ζώων και προστασίας του περιβάλλοντος. Οι εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης αποτελούν έναν ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο αναγνώρισης των προσπαθειών που καταβάλλουν οι αγρότες, οι κατασκευαστές και οι έμποροι. Ως εκ τούτου, η πολιτική προώθησης θα πρέπει να έχει δύο βασικούς στόχους στο πλαίσιο αυτό:

την προώθηση και πώληση ευρωπαϊκών γεωργικών ειδών διατροφής στις εξωτερικές αγορές (προώθηση των εξαγωγών, ιδίως για ΜΜΕ, διότι παρέχουν την κινητήριο δύναμη για την οικονομική ανάκαμψη στον τομέα αυτόν)·

την πληροφόρηση των καταναλωτών στην αγορά της ΕΕ, ιδίως σχετικά με το ειδικό καθεστώς για την ποιότητα, την ασφάλεια και την ιχνηλασιμότητα, τη θρεπτική αξία, την προστασία του περιβάλλοντος, την καλή μεταχείριση των ζώων, τις συνθήκες εργασίας κ.λπ.. Ειδικότερα, η πολιτική θα πρέπει να αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, από το σχολείο ήδη, σε μια λογική υπεύθυνης κατανάλωσης, και στη στήριξη των προσπαθειών που καταβάλλουν οι παραγωγοί γεωργικών ειδών διατροφής –αγρότες και βιομηχανία– για την τήρηση των υψηλών προτύπων της ΕΕ.

4.4

Η πολιτική προώθησης θα πρέπει να συμπεριλάβει νέα μέσα επικοινωνίας (λόγου χάρη, ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο) για την ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τις πρωτοβουλίες των τοπικών παραγωγών και με την πρόσβαση στα προϊόντα βάσει άμεσης πώλησης. Η ανάπτυξη βραχέων αλυσίδων παραγωγής και εμπορίας ανταποκρίνεται, πράγματι, σε ένα νέο αίτημα της κοινωνίας.

4.5

Το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει εισηγηθεί τη στοχευμένη τεχνική υποστήριξη των παραγωγών μέσω:

της ενίσχυσης των συνεργειών μεταξύ παραγωγών και προγραμμάτων. Θα πρέπει η ΕΕ να λάβει μέτρα, τα οποία θα ενθαρρύνουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να ενώνουν τις δυνάμεις τους, με σκοπό να επιτύχουν μια κρίσιμη μάζα για την προώθηση των προϊόντων τους στις εξωτερικές αγορές· η ανάπτυξη δικτύων θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη αυτού του στόχου και στη δημιουργία συνεργειών μεταξύ παραγωγών σε επίπεδο ΕΕ·

της συνδρομής προς τα νέα κράτη μέλη με την επέκταση των επιλέξιμων δράσεων στις διερευνητικές εργασίες (π.χ. δοκιμαστικές εκστρατείες ενός έτους ή μελέτες αγοράς).

4.6

Όσον αφορά την πρόταση της Επιτροπής να διευρυνθεί το φάσμα των δικαιούχων συμμετοχής στα προγράμματα προώθησης, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε επαγγελματικές οργανώσεις, διότι αυτές ενώνουν επιχειρήσεις και συγχρηματοδοτούν δράσεις.

4.7

Επίσης, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ορισμένα παραδοσιακά προϊόντα, εμπορικά σήματα ή ενδείξεις προέλευσης θα μπορούσαν να ανοίξουν τις πόρτες των αγορών –και δη των εξωτερικών– και σε άλλα προϊόντα της ΕΕ. Θα μπορούσε να αναδειχθεί ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας των προϊόντων στο πλαίσιο προγραμμάτων προώθησης που υποβάλλονται από επαγγελματικές ή διεπαγγελματικές οργανώσεις, χωρίς ωστόσο αυτές να υποχρεούνται να αποσύρουν μια σαφέστερη ένδειξη προέλευσης ή το εκάστοτε εμπορικό σήμα. Ταυτόχρονα, πάντως, θα λαμβάνεται μέριμνα ούτως ώστε το «ευρωπαϊκό μήνυμα» να είναι πιο προβεβλημένο από ό,τι το εμπορικό σήμα. Για λόγους πλήρους και διαφανούς ενημέρωσης, θα έπρεπε να επιτρέπεται η αναφορά της προέλευσης του προϊόντος, ακόμη και για τα προϊόντα που δεν υπάγονται σε προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή γεωγραφική ένδειξη.

4.8

Σύμφωνα με τα άρθρα 290 και 291 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή θα έχει αυξημένες αρμοδιότητες. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αρμοδιότητα υιοθέτησης κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικών πράξεων –όπως προτείνει η Επιτροπή στην πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου (COM(2011) 663 τελικό)– θα βελτιώσει τη συνέπεια των μέτρων για την παροχή πληροφοριών και την προώθηση των γεωργικών προϊόντων και θα συμβάλει στην ομοιόμορφη εφαρμογή τους. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να διατηρήσει τακτικές επαφές με τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους φορείς υλοποίησης και να ανταποκρίνεται επαρκώς στις προτάσεις τους, με στόχο την απλοποιημένη και ομαλή διαδικασία παροχής πληροφόρησης και τη λήψη μέτρων προώθησης για γεωργικά είδη διατροφής στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες.

5.   Ειδικές Παρατηρήσεις

5.1

H EOKE προτείνει στην Επιτροπή να αναγνωρίσει τις κλαδικές οργανώσεις από την ΕΕ ως «προτείνουσες οργανώσεις».

5.2

Η προώθηση των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ σε τρίτες χώρες εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τους αγρότες και τους μεταποιητές από την ΕΕ να διεισδύσουν σε μεγάλες αγορές, όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι αγορές της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας, της Βόρειας Αμερικής, της Αυστραλίας και της Μέσης Ανατολής. Μια εύστοχη πολιτική προώθησης των γεωργικών ειδών διατροφής της ΕΕ σε τρίτες χώρες θα μπορούσε να συμβάλει στην κατακόρυφη άνοδο των πωλήσεών τους.

5.3

Η ευημερία των υπερπόντιων αγορών κατά το 2010 αποτελεί βασικό παράγοντα για τον καθορισμό των ευκαιριών για τις επιχειρήσεις της ΕΕ.

5.4

Για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των τελευταίων, η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή τα εξής:

να υποστηρίξει το άνοιγμα και την ανάπτυξη των αγορών –ιδίως ως προς τη διαπραγμάτευση διεθνών συμφωνιών– προκειμένου οι ευρωπαίοι παραγωγοί να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να εξάγουν τα προϊόντα τους·

να διευκολύνει την επίλυση ζητημάτων εξαγωγικού χαρακτήρα και να βοηθήσει τους εξαγωγείς παρέχοντάς τους την κατάλληλη ενημέρωση και εξασφαλίζοντας ενδεχόμενο πλαίσιο προστασίας ή ενωσιακή δράση γενικού περιεχομένου.

5.5

Για να βελτιστοποιηθεί η διείσδυση της ΕΕ στις εξωτερικές αγορές, η ΕΟΚΕ συνιστά:

να παρέχονται στους εμπόρους λιανικής και χονδρικής πώλησης πληροφορίες σχετικά με τις εξαγωγές, τη χώρα, τα στοιχεία επικοινωνίας των αρμόδιων φορέων, καθοδήγηση ως προς τις εξαγωγές κ.λπ.·

να ενθαρρύνονται οι εξαγωγές συμπληρωματικών προϊόντων και η διακλαδική συνεργασία για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και εμβέλεια·

να παρέχονται κίνητρα στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για να ενώσουν τις δυνάμεις τους, με σκοπό να επιτύχουν μια κρίσιμη μάζα για την προώθηση των προϊόντων τους στις εξωτερικές αγορές·

να υποστηρίζονται πιλοτικά προγράμματα σε τρίτες χώρες με στόχο τη διείσδυση σε νέες αγορές.

5.6

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να υποστηρίξει τους κλάδους που βρίσκονται σε δυσχερή κατάσταση κατά τη διάρκεια και κατόπιν των κρίσεων στον τομέα της υγείας, προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και να αυξηθεί η κατανάλωση. Μια δυναμική και άμεση εκστρατεία εξειδικευμένης ενημέρωσης και προβολής μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

5.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι όσες κλαδικές οργανώσεις έχουν υλοποιήσει επιτυχώς προγράμματα προώθησης θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν εκ νέου σχετικές αιτήσεις για να καταστούν δικαιούχοι και να εφαρμόσουν ανάλογα προγράμματα μέσω μιας απλοποιημένης διαδικασίας.

5.8

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να πραγματοποιήσει εκστρατείες και εκδηλώσεις για να ενθαρρύνει περαιτέρω τις κλαδικές οργανώσεις από τα κράτη μέλη να εκφράσουν πιο ενεργά ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους σε προγράμματα προώθησης των κορυφαίων από άποψης γεύσης, παράδοσης και ποιότητας ενωσιακών γεωργικών ειδών διατροφής εκτός της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε διακρατικά προγράμματα που να καλύπτουν αρκετά προϊόντα, μέσω μιας πλεονεκτικότερης χρηματοδότησης (κατά 60 % αντί του 50 %), δεδομένου ότι αυτά ακριβώς τα προϊόντα θα προσφέρουν στο πρόγραμμα την πραγματική του ευρωπαϊκή διάσταση ενώ, από την άλλη πλευρά, αυτά ακριβώς χρειάζονται τη στήριξη της Ένωσης. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε χώρες σύμφωνα με τις δυνατότητές τους στην αγορά. Η ΕΟΚΕ προτείνει να αυξηθεί η συνεισφορά της Επιτροπής στην περίπτωση προγραμμάτων σε αναδυόμενες οικονομίες.

5.9

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να διευκολύνει και να υποστηρίξει τις προσπάθειες των μικροπαραγωγών και μικρομεταποιητών της ΕΕ να αποκτήσουν πρόσβαση στις αγορές τρίτων χωρών.

5.10

Τα προγράμματα εσωτερικής αγοράς πρέπει να έχουν ευρωπαϊκή προοπτική και προσέγγιση βάσει της προστιθέμενης αξίας, που να υπερβαίνει το αμιγώς εθνικό επίπεδο: όσο μεγαλύτερο είναι το εύρος ως προς τα προϊόντα και τις αγορές, τόσο καλύτερο θα είναι το πρόγραμμα. Επιπροσθέτως, τα προγράμματα θα πρέπει να συμπληρώνονται ή να δημιουργούν συνέργειες με άλλα εθνικά και περιφερειακά προγράμματα, προκειμένου να αποφεύγονται η επικάλυψη των δράσεων ή τα αντιφατικά μηνύματα. Πρέπει να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες των τομέων της εκπαίδευσης και της υγείας, ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων πληροφόρησης. Τέλος, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο αντίκτυπος στα επίπεδα απασχόλησης κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της μελλοντικής πολιτικής προώθησης των γεωργικών ειδών διατροφής και της μελλοντικής πολιτικής πληροφόρησης σχετικά με αυτά.

Βρυξέλλες, 7 Δεκεμβρίου 2011.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Staffan NILSSON