Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα: «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση»

Στις 19 Οκτωβρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Το ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 31 Αυγούστου 2011.

Κατά την 474η σύνοδο ολομέλειας, που πραγματοποιήθηκε στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου 2011 (συνεδρίαση της 21ης Σεπτεμβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 158 ψήφους υπέρ, 3 ψήφους κατά και 4 αποχές.

2.1 Η παρούσα ανακοίνωση αποσκοπεί στην παρουσίαση της στρατηγικής της Επιτροπής για την εφαρμογή του Χάρτη στο νέο νομοθετικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας. Στόχος της πολιτικής της Επιτροπής είναι να καταστούν όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα τα θεμελιώδη δικαιώματα που περιλαμβάνονται στον Χάρτη.

2.2 Το πρώτο μέρος της ανακοίνωσης εστιάζεται στην προσπάθεια που καταβάλλει η ΕΕ για να είναι άμεμπτη και υποδειγματική από αυτή την άποψη, καθώς και στο γεγονός ότι ο Χάρτης πρέπει συνεπώς να αποτελεί πυξίδα για τις πολιτικές της Ένωσης και για την εφαρμογή τους από τα κράτη μέλη σε όλα τα στάδια της εν λόγω διαδικασίας.

2.2.1 Πρώτον, η Επιτροπή οφείλει να ενισχύσει την καλλιέργεια του πνεύματος των θεμελιωδών δικαιωμάτων στους κόλπους της, προβαίνοντας ιδίως στη διενέργεια ελέγχων με στόχο να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των νομοθετικών προτάσεων που υποβάλλει και των πράξεων που εκδίδει προς τον Χάρτη. Δεύτερον, η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει ότι κάθε μεμονωμένη πράξη που εμπίπτει στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας τηρεί τις διατάξεις του Χάρτη. Αυτό σημαίνει ότι κάθε τροποποίηση στην οποία προβαίνει κάποιος από τους συννομοθέτες, αλλά και ο διοργανικός διάλογος, απαιτείται να πληρούν τις επιταγές του Χάρτη.

2.2.2 Τέλος, χρειάζεται να υπάρξει μέριμνα για τον σεβασμό του Χάρτη από τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης.

2.3 Το δεύτερο μέρος της ανακοίνωσης αναφέρεται στην ανάγκη καλύτερης ενημέρωσης των πολιτών. Για την επίτευξη του στόχου αυτού χρειάζονται στοχευμένες επικοινωνιακές δράσεις κατάλληλα προσαρμοσμένες στις διάφορες συγκεκριμένες καταστάσεις.

2.4 Το τρίτο τμήμα του εγγράφου της Επιτροπής επικεντρώνεται στην υποβολή ετήσιας έκθεσης για την εφαρμογή του Χάρτη, η πρώτη εκ των οποίων μόλις εγκρίθηκε από την Επιτροπή (2). Η έκθεση έχει διττό στόχο: αφενός, την πραγματοποίηση απολογισμού της επιτελεσθείσας προόδου με τρόπο διαφανή, συνεχή και συνεκτικό και, αφετέρου, την προαγωγή της ετήσιας ανταλλαγής απόψεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

3.1 Η ΕΟΚΕ αποδίδει μέγιστη σημασία στα θεμελιώδη δικαιώματα και χαιρετίζει τη δημοσίευση της ανακοίνωσης σχετικά με τη «Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση» εκ μέρους της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προσέγγιση αυτή αποτελεί σημαντική συμβολή στην έννοια της ιθαγένειας της ΕΕ για όλους τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.1.1 Οι αρχές που περιλαμβάνονται στην εν λόγω στρατηγική είναι εξαιρετικά σημαντικές και η ΕΟΚΕ εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή στις αρχές της αποτελεσματικότητας, της οικουμενικότητας και του αδιαίρετου, καθώς και στην παροχή ευδιάκριτης και προβλέψιμης χροιάς. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ωστόσο ότι μια σειρά σημαντικών θεμάτων είτε έχουν παραμεληθεί είτε δεν έχουν συζητηθεί επαρκώς διεξοδικά και χρήζουν, ως εκ τούτου, βελτίωσης.

3.1.2 Αξίζει εντούτοις να δοθεί έμφαση και σε ορισμένες άλλες αρχές. Όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις, «η ΕΟΚΕ […] προσπαθεί να εξασφαλίζει μια συνολική συνεκτικότητα και να διασφαλίζει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και την ισότητα ευκαιριών και την απουσία διακρίσεων, όποια κι εάν είναι η επαγγελματική κατηγορία των μεταναστών εργαζομένων» (3). Επιπλέον, «οι πράξεις […] του κοινοτικού δικαίου οφείλουν […] να μην αποτελούν μέτρα που θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του επιτευχθέντος βαθμού τήρησης των εν λόγω αρχών» (4). Θα πρέπει να διερευνηθεί το σύνολο των δυνητικών μέτρων προκειμένου να πεισθούν οι κυβερνήσεις της Πολωνίας, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τσεχική Δημοκρατία να εγκαταλείψουν τα πρωτόκολλα σχετικά με τη «δυνατότητα μη συμμετοχής» («opt-out») και να επιλέξουν να αποκτήσουν «δυνατότητα συμμετοχής» («opt in») ενόψει της γενικευμένης εφαρμογής του Χάρτη.

3.1.3 Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα πολυάριθμα πρόσθετα στοιχεία τα οποία περιλαμβάνονται στη στρατηγική και αφορούν τις νομοθετικές πράξεις. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της «υποδειγματικής στάσης» της ΕΕ στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όσον αφορά επίσης τις εξωτερικές πολιτικές της, κυρίως δε στον τομέα του εμπορίου. Κατά γενικό κανόνα, η ΕΕ θα πρέπει όχι μόνο να αποτελεί υπόδειγμα, αλλά και να δρα ως ενεργός υποστηρικτής της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων –αστικών, πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών– και να κάνει χρήση της διεθνούς επιρροής της για την προαγωγή του εν λόγω στόχου.

3.1.4 Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη δέσμευση της Επιτροπής και των λοιπών θεσμικών οργάνων της ΕΕ για την ενδελεχή αναθεώρηση των νομοθετικών διαδικασιών και του τρόπου λειτουργίας τους, ιδίως όσον αφορά την αξιολόγηση του αντικτύπου και τους αρμόδιους οργανισμούς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το έργο τους είναι σύμφωνο προς τις αρχές και προς το συγκεκριμένο περιεχόμενο του Χάρτη. Ωστόσο, εάν το ζητούμενο έγκειται στη διασφάλιση της αποτελεσματικής προστασίας και προώθησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τότε η επικέντρωση των προσπαθειών στην εφαρμογή και στην υιοθέτηση πρωτόβουλης στάσης εκ μέρους των κρατών μελών είναι ζωτικής σημασίας. Όσον αφορά την οριζόντια κοινωνική ρήτρα (Άρθρο 9 της ΣΛΕΕ) και τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα, η εκτίμηση των επιπτώσεων εξετάζεται ενδελεχέστερα σε άλλη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (5).

3.2 Νέοι κίνδυνοι: κρίση και αδυναμίες ως προς την ασφάλεια

3.2.1 Η στρατηγική της Επιτροπής δεν αποτελεί απάντηση στις απειλές που τίθενται για την αποτελεσματική εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων εξαιτίας πληθώρας σημαντικών νέων κινδύνων. Ως εκ τούτου, η στρατηγική οφείλει να συνεκτιμήσει τις εξελίξεις αυτές και να διαμορφώσει μια συνεκτική και ολοκληρωμένη απάντηση προς το σκοπό αυτό.

3.2.2 Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ έχει ήδη επισημάνει ότι «σε ένα πλαίσιο χρηματοοικονομικής κρίσης, πρέπει να ενισχυθούν οι σχέσεις αλληλεγγύης μεταξύ κρατών, οικονομικών παραγόντων και πολιτών και να εξασφαλισθεί ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων αυτών» (6). Επιπλέον, η ΕΟΚΕ «διατηρεί αμφιβολίες για τα δημοσιονομικά μέσα που διαθέτουν τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την περίοδο της παρούσας κρίσης, όπως και για το ύψος των κονδυλίων που είναι διατεθειμένα να χορηγήσουν, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την αποτελεσματική προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων» (7).

3.2.3 Η ΕΟΚΕ, σε πρόσφατη γνωμοδότησή της με θέμα «Η αντιτρομοκρατική πολιτική της ΕΕ», έναν τομέα πολιτικής στον οποίο διακυβεύονται πολυάριθμα θεμελιώδη δικαιώματα (ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προστασία από βασανιστήρια, προστασία δεδομένων, μη επαναπροώθηση), εξέθεσε τις πρακτικές δυσκολίες που θέτει ο εξορθολογισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διαδικασία σύλληψης και διαμόρφωσης της εν λόγω πολιτικής. Η ΕΟΚΕ «εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων εξετάζεται ως οριζόντια προτεραιότητα. Εντούτοις, η δέσμευση της Επιτροπής υπέρ του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων θα πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχη κινητοποίηση εκ μέρους των εθνικών κυβερνήσεων. Επίσης, η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο στάδιο σχεδιασμού και ανάπτυξης των μέσων, αλλά να καλύπτει και την εφαρμογή τους» (8).

3.3 Θεμελιώδης νέα διάσταση: η νομικά δεσμευτική υποχρέωση προώθησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.3.1 Η Επιτροπή οφείλει πλέον να προσδιορίσει όχι μόνον τον τρόπο βέλτιστης προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της, αλλά και τον τρόπο βέλτιστης προαγωγής των θεμελιωδών δικαιωμάτων με νέες στοχοθετημένες πρωτοβουλίες.

3.3.2 Στο άρθρο 51 (1) του Χάρτη προβλέπεται επίσης η υποχρέωση προώθησης της εφαρμογής των θεμελιωδών δικαιωμάτων, στοιχείο το οποίο είναι υψίστης σημασίας για την ΕΟΚΕ. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η Επιτροπή, παρότι σε ορισμένα σημεία αναφέρεται στην προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, δεν τονίζει εντούτοις τη στρατηγική σημασία της υποχρέωσης αυτής. Η στρατηγική θα πρέπει να προσδίδει στο εν λόγω θέμα τουλάχιστον τον ίδιο στρατηγικό προσανατολισμό με εκείνον που παρέχεται στην υποχρέωση σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.4 Τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα είναι «αδιαίρετα» από τα αστικά και τα πολιτικά δικαιώματα και απαιτούν ως εκ τούτου την επίδειξη ιδιαίτερης στρατηγικής προσοχής.

3.4.1 Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία του αδιαίρετου χαρακτήρα των θεμελιωδών δικαιωμάτων που προβάλλεται στην ίδια την ανακοίνωση και επισημαίνεται σε διάφορες δικές της γνωμοδοτήσεις (9), αλλά συγχρόνως σημειώνει την απουσία στρατηγικής προσέγγισης έναντι των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων.

3.4.2 Δεδομένης της εξέχουσας σημασίας των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων (10) και της μακράς ιστορίας των συναφών εξελίξεων εντός της ΕΕ, η απουσία αυτή θεωρείται απαράδεκτη. Η διαμόρφωση του νομικά δεσμευτικού Χάρτη –που είχε αρχικά τη μορφή του «Χάρτη των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων» (1989) και περιελάμβανε συνεισφορές εκ μέρους της ΕΟΚΕ (11)– πραγματοποιήθηκε επίσης σε συνάρτηση με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (ΕΚΧ), ο οποίος εισήχθη στο πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ (12). Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα, ειδικότερα στην πλέον «καινοτόμο» μορφή τους που περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο του Χάρτη με τίτλο «Αλληλεγγύη» (όπου η αλληλεγγύη αναγνωρίζεται ως μία από τις αξίες της Ένωσης), χρήζουν ιδιαίτερης και στρατηγικής προσοχής.

3.4.3 Επίσης, η ΕΟΚΕ έχει ήδη εξάρει τον ιδιαίτερο ρόλο των δημοσίων υπηρεσιών για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των θεμελιωδών δικαιωμάτων (13). Επιπλέον, η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία των δικαιωμάτων και των αρχών που περιλαμβάνονται στον Χάρτη σχετικά με την «τρίτη γενεά», ιδίως όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών. Τα εν λόγω δικαιώματα και οι αρχές θα πρέπει επίσης να τηρούνται και να προάγονται συστηματικά κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της εξωτερικής και εμπορικής πολιτικής.

3.4.4 Όσον αφορά την αρχή της ίσης αξίας των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων και των οικονομικών ελευθεριών, η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι το πρωτογενές δίκαιο οφείλει να διασφαλίσει όλως ιδιαιτέρως τη συγκεκριμένη προσέγγιση. Υπενθυμίζει ότι ο στόχος σχετικά με τη «βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, καθιστώντας δυνατή την εναρμόνισή τους με παράλληλη διατήρηση της προόδου» ήδη αναφέρεται στο τρίτο αιτιολογικό σημείο του Προοιμίου και συγκεκριμενοποιείται στο άρθρο 151 της ΣΛΕΕ. ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της έκκλησης που διατυπώνεται για την ενσωμάτωση ενός «Πρωτοκόλλου περί κοινωνικής προόδου» στις Συνθήκες, προκειμένου να καθοριστεί με σαφήνεια ο αντίκτυπος του στόχου της Ένωσης όσον αφορά την επίτευξη κοινωνικής προόδου.

3.5 Η ισότητα, ιδίως μεταξύ ανδρών και γυναικών, χρήζει διασφάλισης και όλες οι ευπαθείς ομάδες πληθυσμού πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ειδικής αντιμετώπισης.

3.5.1 Ακριβώς όπως όλα τα θεμελιώδη (κοινωνικά) δικαιώματα χρήζουν εξατομικευμένης αντιμετώπισης, κατά τον ίδιο τρόπο θεωρείται εξίσου σημαντική η εξέταση και η διασφάλιση της εφαρμογής και της προώθησής τους με γνώμονα την εξάλειψη των διακρίσεων και την ισότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά το ζήτημα της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία έχει ήδη τύχει αναγνώρισης στους στόχους της Ένωσης και στο άρθρο 23 του Χάρτη. Επιπλέον, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου θα πρέπει να προβλεφθεί στο πλαίσιο όλων των δραστηριοτήτων.

3.5.2 Η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων θα πρέπει να εστιάζεται ειδικά στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στην πλέον πρόσφατη γνωμοδότησή της επί του θέματος (14) και τονίζει την ανάγκη προστασίας των εργασιακών και των κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως δε του δικαιώματος στην απεργία (15). Επιπλέον, η ΕΟΚΕ εξαίρει τη σημασία του «Ευρωπαϊκού φόρουμ ένταξης».

3.5.3 Η ΕΟΚΕ εκλαμβάνει τα ανθρώπινα δικαιώματα ως οικουμενικά και αδιαίρετα δικαιώματα τα οποία πρέπει να προστατεύονται και να διασφαλίζονται για όλους, και όχι μόνο για τους πολίτες της Ένωσης. Μια «Ευρώπη των δικαιωμάτων και της δικαιοσύνης» δεν μπορεί να περιορίζεται σε όσους έχουν την ιθαγένεια ενός κράτους μέλους, αλλά πρέπει να καλύπτει όλους εκείνους που ζουν στην επικράτεια της Ένωσης. Διαφορετικά, το ιδιαίτερο πεδίο εφαρμογής του ενιαίου χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης θα ήταν ασυμβίβαστο με τις αξίες και τις αρχές της μη διάκρισης, της ίσης μεταχείρισης και της αλληλεγγύης, πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση (16). Η ΕΕ οφείλει να αναλάβει πρωτόβουλη δράση για τη διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων κάθε ατόμου, ανεξαρτήτως εθνικότητας.

3.5.4 Ο δυναμικός χαρακτήρας των θεμελιωδών δικαιωμάτων πρέπει να τονιστεί και τα δικαιώματα να προστατεύονται με νέους μηχανισμούς που να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές εξελίξεις. Όπως έχει προαναφέρει, η ΕΟΚΕ θεωρεί για παράδειγμα ότι η ψηφιακή κοινωνία, αν και καλύπτεται από το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη, χρήζει ιδιαίτερης προστασίας η οποία θα μπορούσε να διασφαλιστεί μέσω νέων κειμένων (17).

3.5.5 Οι εθνοτικές μειονότητες, ιδίως οι Ρομά, τίθενται ολοένα και περισσότερο στο επίκεντρο της δράσης των κρατικών και των αστυνομικών αρχών. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση του 2010, η αντίδραση της Επιτροπής έναντι των μέτρων που έλαβαν ορισμένα κράτη μέλη υπήρξε μεν άμεση αλλά τελικά δεν αποδείχθηκε αποτελεσματική. Αρκετές ομάδες Ρομά απελάθηκαν, παρότι ο Χάρτης απαγορεύει ρητά οποιαδήποτε συλλογική απέλαση. Η ΕΕ απαιτείται να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα πάψουν να προωθούν τέτοιου είδους πολιτικές.

3.6 Η στρατηγική σημασία των μη νομοθετικών πράξεων πρέπει να βελτιωθεί.

3.6.1 Η ανακοίνωση περιλαμβάνει ελάχιστες αναφορές σε μη νομοθετικές πράξεις. Λαμβανομένου υπόψη του εκτεταμένου φάσματος των πολιτικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της ΕΕ, ιδίως στην περίπτωση της Επιτροπής, αυτό το σημαντικό ζήτημα απαιτεί μια στρατηγική προσέγγιση με στόχο τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τον Χάρτη στους εν λόγω τομείς, ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς πολιτικής όπως είναι οι εμπορικές συναλλαγές με τρίτες χώρες. Η στρατηγική θα πρέπει επίσης να καλύπτει δυνητικές παραλείψεις και (αθέμιτες) συμπεριφορές.

3.7 Σε επίπεδο ΕΕ, οι υποχρεώσεις που ορίζονται στον Χάρτη ισχύουν για όλα τα όργανα, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς, εντός του συγκεκριμένου πεδίου αρμοδιότητάς τους.

3.7.1 Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι η ανακοίνωση αναφέρεται σε αρκετές περιπτώσεις στα θεσμικά όργανα της Ένωσης. Εντούτοις, η εν λόγω συνιστώσα δεν συνεκτιμάται κατά τρόπο συστηματικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το θεσμικό πλαίσιο της Ένωσης ορίζεται στο Άρθρο 13 (1) της ΣΕΕ και «αποσκοπεί στην προώθηση των αξιών της, στην επιδίωξη των στόχων της, στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, των συμφερόντων των πολιτών της και των συμφερόντων των κρατών μελών, καθώς και στη διασφάλιση της συνοχής, της αποτελεσματικότητας και της συνέχειας των πολιτικών και των δράσεών της». Η Επιτροπή –ως θεματοφύλακας των Συνθηκών– οφείλει να διασφαλίσει μια συνεκτική και αποτελεσματική προσέγγιση. Από την άλλη πλευρά, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο δικός της ιδιαίτερος ρόλος για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων έγκειται στην προάσπιση των αξιών της Ένωσης.

3.7.2 Η Επιτροπή διαθέτει ειδική αρμοδιότητα για την εποπτεία και τη διασφάλιση του σεβασμού και της προαγωγής των θεμελιωδών δικαιωμάτων εκ μέρους του συνόλου των υπηρεσιών και των οργανισμών που της υποβάλλουν εκθέσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRONTEX), κλπ. Η ΕΟΚΕ έχει εκφράσει τις ανησυχίες της σχετικά με αυτόν τον τελευταίο οργανισμό σε πρόσφατες γνωμοδοτήσεις της. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ανησυχία ορισμένες πρακτικές που ακολουθούνται τόσο από κυβερνήσεις κρατών μελών όσο και από τον FRONTEX σχετικά με την απέλαση ατόμων τα οποία ενδέχεται να έχρηζαν διεθνούς προστασίας (18). Οι επιχειρήσεις αυτές, η συχνότητα και η έκταση των οποίων έχουν αυξηθεί, θα πρέπει να πραγματοποιούνται υπό συνθήκες απόλυτης διαφάνειας και με πλήρη ανάληψη ευθύνης. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη συνεργασία του FRONTEX και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο με στόχο την αποτελεσματική αποτροπή οποιασδήποτε παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η απέλαση ατόμων σε χώρες ή περιοχές όπου κινδυνεύει η ασφάλειά τους συνιστά κατάφωρη παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ πρότεινε επίσης να προβλεφθεί ειδική κατάρτιση για το προσωπικό του FRONTEX με στόχο τη διασφάλιση υψηλότερου επιπέδου προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων (19).

3.7.3 Όλα τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα χρειάζεται ακόμη να αφιερώσουν σημαντικό τμήμα των δραστηριοτήτων τους στη διαμόρφωση μιας συνεκτικής και αποτελεσματικής στρατηγικής με στόχο τον σεβασμό και την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να εξετάσουν το ενδεχόμενο βελτίωσης των κειμένων που έχουν ήδη εγκριθεί (20) υπό το πρίσμα της παρούσας γνωμοδότησης. Ειδικότερα, το Συμβούλιο οφείλει να επωμιστεί με σοβαρότητα τον ιδιαίτερο ρόλο του ως πλατφόρμα των κρατών μελών για την προστασία και την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.8.1 Δεδομένου ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν αναγκαία και θεμελιώδη δέσμευση για την ένταξη στην ΕΕ, τα κράτη μέλη καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για την απτή υλοποίηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να εφαρμόσει μια στρατηγική πρόληψης με ταυτόχρονη μέριμνα για τον σεβασμό του Χάρτη από τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης. Θα απαιτηθεί η οικοδόμηση πνεύματος εστιασμένου στην προστασία και στην προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλες τις βαθμίδες διακυβέρνησης και σε όλους τους τομείς της πολιτικής και της νομοθεσίας, καθώς και η διερεύνηση και ο προσδιορισμός του ιδιαίτερου αντικτύπου που προκύπτει για τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά τη διαδικασία μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, προκειμένου να αποτραπεί η δημιουργία ψευδών προσδοκιών, θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα κράτη μέλη -αν και δεσμεύονται ουσιαστικά από τις διεθνείς συμβάσεις προστασίας των δικαιωμάτων που έχουν επικυρωθεί σε διάφορους βαθμούς - υποχρεούνται να προστατεύουν και να προάγουν τα δικαιώματα και τις αρχές που ορίζονται στον Χάρτη μόνον κατά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.

3.8.2 Η ΕΟΚΕ προτρέπει σθεναρά την Επιτροπή να αρθεί στο ύψος της αποστολής της ως θεματοφύλακας των Συνθηκών και να κάνει χρήση της διαδικασίας επί παραβάσει χωρίς να συνεκτιμά πολιτικές παραμέτρους. Όσον αφορά την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η τρέχουσα διαδικασία είναι υπερβολικά αργή και εντελώς ανεπαρκής. Λαμβανομένης υπόψη της σημασίας του εν λόγω θέματος και των δυνητικών κινδύνων για τη ζωή, την ασφάλεια, την ευημερία και την αξιοπρέπεια των ατόμων, η δράση της ΕΕ πρέπει να είναι άμεση, έγκαιρη και αποφασιστική και να χρησιμοποιεί χωρίς χρονοτριβή το σύνολο των εκχωρούμενων νομοθετικών εξουσιών.

3.8.3 Η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά την Επιτροπή να αποφύγει να κινεί κατά προτεραιότητα διαδικασίες επί παραβάσει σε περιπτώσεις που εγείρουν ζητήματα αρχής ή επιφέρουν εκτεταμένες αρνητικές συνέπειες στους πολίτες της ΕΕ. Όλα τα δικαιώματα που περιλαμβάνονται στον Χάρτη, και κυρίως τα κοινωνικά δικαιώματα, είναι εξίσου σημαντικά και κανένα θεσμικό όργανο, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν έχει δικαίωμα ή αρμοδιότητα για την παροχή προτεραιότητας σε ορισμένα εξ αυτών.

3.8.4 Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαράδεκτη την παροχή «δυνατότητας αποχής» («opt-out») σε μεμονωμένα κράτη μέλη, δεδομένου ότι οι εξαιρέσεις αυτές μπορούν να δημιουργήσουν καταστάσεις οι οποίες ενδέχεται να αποβούν εξαιρετικά επιβλαβείς είτε για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και των εργαζομένων που ορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ είτε για την εφαρμογή των δικαιωμάτων αυτών εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή, αλλά και όλα τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα της ΕΕ, θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο ενθάρρυνσης των χωρών που εξακολουθούν να κάνουν χρήση της «δυνατότητας αποχής» στην εφαρμογή του Χάρτη να αποδεχθούν πλήρως το σύνολο των υποχρεώσεων που απορρέουν από το εν λόγω μέσο προάσπισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να προβούν στην υποβολή εκθέσεων σε ετήσια βάση όσον αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς και εκείνα που υιοθετούνται από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη για την αποτελεσματική εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται από τον Χάρτη.

3.9 Ο ρόλος των υπολοίπων διεθνών υποχρεώσεων έχει υποτιμηθεί.

3.9.1 Η ανακοίνωση περιλαμβάνει ορισμένες αναφορές σε άλλες διεθνείς υποχρεώσεις, πράγμα το οποίο για άλλη μια φορά δεν γίνεται κατά τρόπο ολοκληρωμένο, με αποτέλεσμα να απαιτείται επίσης μια στρατηγική προσέγγιση. Η προσέγγιση αυτή επιβάλλεται ιδιαίτερα από το άρθρο 53 του Χάρτη της ΕΕ ως ελάχιστο επίπεδο προστασίας, σύμφωνα με τις Συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών, τον (αναθεωρημένο) Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (ΕΚΧ), καθώς και σύμφωνα με την –τελευταία αλλά όχι υποδεέστερη– Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), όπως επισημαίνεται στο άρθρο 52 (3). Κατ’ αρχήν, το ίδιο ισχύει βάσει της νομολογίας διαφόρων άλλων διεθνών οργανισμών, ειδικότερα δε στην περίπτωση της ΕΣΔΑ, ως ελάχιστο επίπεδο προστασίας.

3.10.1 Η ΕΟΚΕ έχει υπογραμμίσει τη σημασία που έχει η ύπαρξη αποτελεσματικών μέτρων επιβολής της νομοθεσίας (21). Ο ρόλος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) πρέπει να ενισχυθεί όσον αφορά τον έλεγχο της εφαρμογής των δικαιωμάτων που προβλέπονται από τον Χάρτη, καθώς και σε σχέση με τα συναφή πρωτόκολλα. Ειδικότερα, απαιτείται η παροχή δημόσιας πρόσβασης στη νομολογία του, όσον αφορά επίσης τα συναφή πρωτόκολλα.

3.10.2 Κρίνεται αναγκαίο να εκχωρηθούν οι συνολικοί απαιτούμενοι πόροι στις αρμόδιες δομές. Αυτό αφορά πρωτίστως την ίδια την ΕΟΚΕ, την Επιτροπή και όλα τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Η ανακοίνωση δεν παρέχει διευκρινίσεις σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα ενίσχυσης της θεσμικής ικανότητας.

3.10.3 Η διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας η δράση της ΕΕ προασπίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα και ενισχύει τη νομοθετική και την πολιτική διαδικασία απαιτεί χρόνο και σημαντικούς πόρους (π.χ. για την κατάρτιση του προσωπικού). Η ανακοίνωση δείχνει ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο για τη μετάβαση σε αυτό το στάδιο. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι –χωρίς την ανάληψη ξεκάθαρης και ισχυρής δέσμευσης για την ανάπτυξη ικανοτήτων– οι περισσότεροι από τους στόχους της εν λόγω πολιτικής θα υπονομευθούν σοβαρά, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Αυτό ισχύει όσον αφορά τόσο την ίδια την Επιτροπή (22) όσο και, παραδείγματος χάρη, τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (ΟΘΔ) (23). Επομένως, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θα πρέπει ειδικότερα να ενισχυθεί και να ενσωματωθεί σε όλα τα μέτρα που προβλέπονται στο πλαίσιο διαφόρων συνεργιών. Επιπλέον, θα πρέπει να προβλεφθεί η ενεργός συμμετοχή Εθνικών Επιτροπών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διαμεσολαβητών, καθώς και οποιουδήποτε άλλου υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

3.11.1 Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιδιώξει την ενίσχυση του νομικού πλαισίου που διέπει τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα. Προς το σκοπό αυτό θα απαιτηθεί η προσχώρηση της ΕΕ στον αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (ΕΚΧ) και στα πρωτόκολλά του. Όσον αφορά τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ενθαρρύνει την κύρωση του συνόλου των μέσων που σχετίζονται με τα θεμελιώδη (κοινωνικά) δικαιώματα (συμπεριλαμβανομένων των τροποποιητικών και των πρόσθετων/προαιρετικών πρωτοκόλλων). Σε περίπτωση που η κύρωση εκ μέρους της ΕΕ δεν φαίνεται εφικτή, θα πρέπει να διερευνηθεί και να χρησιμοποιηθεί κάθε δυνατό μέσο προκειμένου το περιεχόμενό τους να καταστεί νομικά δεσμευτικό.

3.11.2 Ενσωμάτωση σημαίνει ότι κάθε διοικητική μονάδα δεν θα οφείλει απλώς να ελέγχει διεξοδικά τις συνήθεις (και ιδίως τις νομοθετικές) δραστηριότητες, αλλά θα απαιτείται επίσης να προτείνει ένα ή δύο συγκεκριμένα μέτρα προώθησης ετησίως. Επιπλέον, ο κατάλογος ελέγχου («check list») για τα θεμελιώδη δικαιώματα θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω, συνεκτιμώντας ειδικότερα την υποχρέωση «προώθησης», την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

3.11.3 Η Επιτροπή θα πρέπει να δρομολογήσει περισσότερα σχέδια, τα οποία θα ήταν σκόπιμο να καλύπτουν επίσης την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η συνεργασία χρήζει βελτίωσης τόσο σε εσωτερική όσο και σε εξωτερική κλίμακα. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη γνωμοδότησή της στην οποία ζητά «να αποδίδεται στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεγαλύτερη βαρύτητα στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, μέσω της χρήσης των διαθέσιμων γεωγραφικών και θεματικών μέσων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται ως συμπληρωματικό στοιχείο το Ευρωπαϊκό Μέσο για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΜΔΔΑ)», το οποίο εξασφάλισε την αναγνώριση του κοινωνικού διαλόγου ως ζήτημα προτεραιότητας (24). Επιπλέον, η Επιτροπή θα πρέπει να ζητήσει από άλλους διεθνείς οργανισμούς την παροχή συμβουλών σχετικά με την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

3.11.4 Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τον Χάρτη και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Απαιτείται να καταβληθεί τεράστια προσπάθεια για τη μεγιστοποίηση της παρεχόμενης προβολής. Ο Χάρτης αποτελεί θεμελιώδες έγγραφο και το περιεχόμενό του θα πρέπει να δημοσιοποιηθεί και να καταστεί σημείο αναφοράς για τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαίων πολιτών. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να αρθεί στο ύψος αυτής της πρόκλησης. Εν προκειμένω, η επικοινωνία με το κοινό δεν θα πρέπει να εστιασθεί στην κοινοποίηση εκθέσεων, αλλά κυρίως στη λήψη δραστικών μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο Χάρτης θα αποτελέσει έγγραφο αναφοράς για όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.11.5 Παρότι η ΕΟΚΕ επικροτεί κάθε δραστηριότητα που αποσκοπεί στην εξειδικευμένη κατάρτιση όλων των ενδιαφερομένων ομάδων και κυρίως των ασκούντων νομικά επαγγέλματα –συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται από τα κράτη μέλη– και στην παροχή καλύτερης ενημέρωσης προς τους πολίτες, αυτή είναι ωστόσο μόνο μια πτυχή της απαιτούμενης επικοινωνιακής στρατηγικής. Η δυνατότητα απευθείας επικοινωνίας με τους πολίτες είναι ζωτικής σημασίας, γεγονός το οποίο καθίσταται ακόμη προφανέστερο κατά την εξέταση των εμπειριών του δικτύου SOLVIT στο πλαίσιο του οποίου η Επιτροπή αναζητά ενεργά πληροφορίες, ακόμη και από τους ενδιαφερομένους φορείς. Η ίδια προσέγγιση απαιτείται να επικρατήσει όσον αφορά τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, γενικότερα, και των κοινωνικών δικαιωμάτων, ειδικότερα.

3.12.1 Η αποτελεσματικότητα των θεμελιωδών δικαιωμάτων πρέπει να καταδεικνύεται έμπρακτα, ιδίως σε περιόδους οικονομικής κρίσης ή σε περίπτωση άσκησης ισχυρών πολιτικών πιέσεων. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί πρωτίστως για την εξάπλωση ορισμένων πολιτικών θέσεων, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν –και σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματικά οδηγούν– σε σοβαρές παραβιάσεις, αλλά και να αναχαιτίσουν την προώθηση και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.12.2 Το ΔΕΕ έχει ήδη ασχοληθεί με σημαντικά θέματα στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων κηρύσσοντας ανίσχυρες διατάξεις του παράγωγου δικαίου όσον αφορά, παραδείγματος χάρη, τη μη διακριτική μεταχείριση (25) και την προστασία των δεδομένων (26) ή την απαγόρευση εθνικής νομοθεσίας που επιβάλλει ποινή φυλάκισης σε «παράνομα διαμένοντες υπηκόους» τρίτων χωρών (27).

3.12.3 Επιπλέον, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ανησυχία τη μαζική απέλαση των Ρομά, τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων χωρίς προσωπικά έγγραφα από τη Βόρεια Αφρική, την επιβολή περιορισμών όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, κυρίως στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κλπ. Το σύνολο των νομοθετικών διατάξεων που επιτρέπουν την πραγματοποίηση απελάσεων ή την επιβολή περιορισμών όσον αφορά τα θεμελιώδη (κοινωνικά) δικαιώματα (όπως π.χ. το δικαίωμα περιορισμού της μέγιστης διάρκειας εργασίας) απαιτείται να τύχουν ειδικής αντιμετώπισης.

3.12.4 Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση ασκεί μεγάλη πίεση στα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα. Όλα τα σύμφωνα, τα σχέδια οικονομικής ανάκαμψης και άλλα μέτρα της ΕΕ ή/και των κρατών μελών δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να οδηγούν σε παραβίαση των θεμελιωδών (κοινωνικών) δικαιωμάτων, όπως του δικαιώματος στην ενημέρωση και τη διαβούλευση και του δικαιώματος διαπραγμάτευσης και συλλογικών δράσεων με πλήρη σεβασμό της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων, καθώς και των δημοσίων και των κοινωνικών υπηρεσιών, αλλά να επιδιώκουν αντίθετα την τήρηση και την προαγωγή των εν λόγω δικαιωμάτων.

3.13 Κοινωνία των πολιτών: η συμμετοχική διάσταση χρήζει σθεναρής ενίσχυσης.

3.13.1 Σε γενικές γραμμές, η στρατηγική αναφέρεται στην ανάγκη συνεκτίμησης της άποψης των ενδιαφερόμενων μερών. Η ΕΟΚΕ έχει σε πολλές γνωμοδοτήσεις τονίσει αυτό το σημαντικό στοιχείο στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων (28). Ο όρος «ενδιαφερόμενα μέρη» φαίνεται αρκετά ευρύς ώστε να περιλαμβάνει όλους τους φορείς. Για την ΕΟΚΕ, ωστόσο, η ρητή συνεκτίμηση του ρόλου της ως συμβουλευτικού οργάνου είναι υψίστης σημασίας. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά τους κοινωνικούς εταίρους σε επίπεδο ΕΕ (Άρθρο 152 της ΣΛΕΕ).

3.13.2 Τα μεμονωμένα άτομα, ειδικώς, και η κοινωνία των πολιτών, γενικώς, πλήττονται περισσότερο κατά την εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Απαιτείται να ανατεθεί ένας ορατός ρόλος στους ενδιαφερομένους φορείς, οι οποίοι πρέπει επομένως να έχουν τακτική, πλήρη και ενεργό συμμετοχή σε αυτή τη διαδικασία.

3.13.3 Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ θα πρέπει να έχει συμμετοχή και να ζητείται η γνώμη της τακτικά και σε εύθετο χρόνο, ιδίως σχετικά με την ετήσια έκθεση που καταρτίζεται από την Επιτροπή. Ως θεματοφύλακας των αξιών της ΕΕ και ως εκπρόσωπος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ βρίσκεται στην πλέον κατάλληλη θέση για να έρχεται σε επαφή με την κοινωνία των πολιτών.

3.13.4 Η ΕΟΚΕ θα δημοσιεύει ετήσια γνωμοδότηση σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (με ιδιαίτερη έμφαση στα κοινωνικά θεμελιώδη δικαιώματα), της ΟΚΡ(άρθρα 8, 9, 10 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και των λοιπών κοινωνικών διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας (ιδιαίτερα τα άρθρα 145 έως 166 και 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ), καθώς και του παράγωγου δικαίου και άλλων νομικών ή πολιτικών μέσων, με γνώμονα την τήρηση και την προώθηση των στόχων και των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, θα εξετάσει και θα αξιολογήσει την συνεισφορά τους στην κοινωνική ανάπτυξη της ΕΕ. Η γνωμοδότηση θα περιλαμβάνει ενδεχομένως προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την καλύτερη επίτευξη αυτών των στόχων και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.

Κατά την ακρόαση που θα προηγηθεί αυτής της γνωμοδότησης, θα μπορούν, εκτός από τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους εκπρόσωπους διάφορων συμφερόντων, να διατυπώσουν τις θέσεις τους και να υποβάλλουν εκθέσεις και άλλες μεγάλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα. Η ετήσια αυτή γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ θα υποβληθεί σε εκπροσώπους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και ιδιαίτερα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Επιτροπής, του Δικαστηρίου της ΕΕ και της ΕΚΤ προκειμένου να λάβουν γνώση και να διατυπώσουν τις απόψεις τους.

Επίσης, θα διοργανωθούν διασκέψεις με στόχο την παρακολούθηση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Χάρτη, οι οποίες θα συμβάλλουν επίσης στην ενίσχυση των επαφών με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (ΟΘΔ).

3.13.5 Η ετήσια έκθεση αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνεται στον εν λόγω τομέα πολιτικής, εργαλείο το οποίο πρέπει να καταστεί ευπρόσιτο. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή και τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων να δραχθούν της ευκαιρίας για τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην κατάρτιση της έκθεσης και να δεχθούν με ανοικτό πνεύμα τη διενέργεια ανεξάρτητων αξιολογήσεων σχετικά με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και εκτός των συνόρων της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ, ως εκπρόσωπος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, είναι πρόθυμη να διευκολύνει την εν λόγω διαδικασία και να συμβάλει στη διενέργεια ετήσιας αξιολόγησης. Η ετήσια έκθεση πρέπει να συνεκτιμά καταστάσεις οι οποίες, για διαφόρους λόγους, δεν γίνονται αντικείμενο αναφορών ή δικαστικών προσφυγών. Προς το σκοπό αυτό, η έκθεση θα πρέπει να είναι δεκτική –αλλά και να βασίζεται– σε στοιχεία παρεχόμενα από διάφορες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

3.13.6 Η ΕΟΚΕ, παρότι αναγνωρίζει τη σημασία της ετήσιας έκθεσης, εκτιμά ωστόσο ότι η πρώτη ετήσια έκθεση πάσχει από έλλειψη συνεκτικής εστίασης σε όλα τα θεμελιώδη δικαιώματα που περιέχονται στον Χάρτη. Στην έκθεση επισημαίνεται ένας ορισμένος αριθμός καίριων τομέων, στο κεφάλαιο που αναφέρεται στις σημαντικότερες εξελίξεις, αλλά τα κριτήρια επιλογής είναι ασαφή. Αυτή η επιλεκτική προσέγγιση δεν βοηθά στον εντοπισμό δυνητικών ελλείψεων από πλευράς εφαρμογής και –πράγμα ακόμη πιο ανησυχητικό– ενδέχεται να σημαίνει ότι σε ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα παρέχεται μεγαλύτερη προτεραιότητα από ό,τι σε κάποια άλλα.

Βρυξέλλες 21 Σεπτεμβρίου 2011.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Staffan NILSSON

(1) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Διατλαντικές σχέσεις και προώθηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου διεθνώς», ΕΕ C 51/20, 17.2.2011.

(2) COM(2011)160 τελικό, το οποίο εγκρίθηκε στις 30.3.2011.

(3) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές και την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί μετανάστευσης», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 29, § 4.2.3.

(4) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς ένα Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΕ C 367, της 20.12.2000, σελ. 26, § 3.1.3.

(5) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ενίσχυση της συνοχής της ΕΕ και του συντονισμού της κοινωνικής της πολιτικής» (η οποία που δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα).

(6) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 4.2.4.2

(7) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές και την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί μετανάστευσης», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 29, § 4.3.4

(8) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η αντιτρομοκρατική πολιτική της ΕΕ» (ΕΕ C 218, 23.7.2011, s. 91) - SOC/388, § 4.5.1-4.5.2.

(9) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς ένα Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΕ C 367, της 20.12.2000 σελ. 26, § 3.1.1· γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα τον «Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων», ΕΕ C 88, 11.4.2006 p. 37, § 2.1· γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, 18.5.2010, p. 80, § 3.5.

(10) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς ένα Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΕ C 367, της 20.12.2000 σελ. 26, §.3.1.3.

(11) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα στην Κοινότητα», ΕΕ C 126, της 23.5.1989, σελ. 4.

(12) 5η αιτιολογική σκέψη της ΣΕΕ και άρθρο 151(1) της ΣΛΕΕ.

(13) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές και την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί μετανάστευσης», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 29, § 4.3.4

(14) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές και την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί μετανάστευσης», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 29.

(15) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 4.1.9.

(16) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 3.5.

(17) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ενίσχυση του ψηφιακού γραμματισμού, των ηλεκτρονικών δεξιοτήτων και της ηλεκτρονικής ένταξης», CESE 1182/2011, 14.07.2011, § 7

(18) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η προστιθέμενη αξία ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου», ΕΕ C 318, της 29.10.2011, σελ. 9, § 7.

(19) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ελάχιστες απαιτήσεις για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα», ΕΕ C 18, της 19.1.2011, σελ. 85, § 4.2.1.9.

(20) Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Δεκεμβρίου 2010· συμπεράσματα του Συμβουλίου της 24ης και 25ης Φεβρουαρίου 2011.

(21) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς ένα Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΕ C 367, της 20.12.2000, σελ. 26, § 3.1.4 και 3.3.3.

(22) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 1.4· γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές πολιτικές και την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί μετανάστευσης», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 29, § 2.15.

(23) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 3.7· γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα τον «Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων», ΕΕ C 88, της 11.4.2006, σελ. 37.

(24) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ευρωπαϊκό Μέσο για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΜΔΔΑ)» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας), § 1.1 και 1.2.

(25) Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 1ης Μαρτίου 2011 - Υπόθεση C-236/09 - Association belge des Consommateurs Test-Achats ASBL (βελγική ένωση καταναλωτών) όσον αφορά τον παράγοντα του φύλου στον τομέα των ασφαλίσεων.

(26) Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 9ης Νοεμβρίου 2010 - Υποθέσεις C-92/09 και C-93/09 - Volker und Markus Schecke (επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όσον αφορά τη δημοσιοποίηση πληροφοριών για τους δικαιούχους γεωργικών ενισχύσεων).

(27) Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 28ης Απριλίου 2011 - Υπόθεση C-61/11 PPU - El Dridi (νομοθεσία «η οποία προβλέπει την επιβολή ποινής φυλακίσεως σε παρανόμως διαμένοντα υπήκοο τρίτου κράτους για τον μοναδικό λόγο ότι αυτός, κατά παράβαση διαταγής εγκαταλείψεως του εδάφους της χώρας αυτής εντός ορισμένης προθεσμίας, παραμένει στο εν λόγω έδαφος χωρίς να συντρέχει δικαιολογητικός λόγος»).

(28) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς ένα Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΕ C 367, της 20.12.2000, σελ. 26, § 3.4· γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών», ΕΕ C 128, της 18.5.2010, σελ. 80, § 4.3.