[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 6.9.2010

COM(2010) 462 τελικό

2010/0242 (COD)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για το ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης (2012)

(κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

SEC(2010) 1002

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια διαδικασία γήρανσης σημαντικού μέρους του πληθυσμού της, όπως τονίστηκε από την Επιτροπή το 2008 στη 2η έκθεση για τη δημογραφία με τίτλο «Αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών σε μια γηράσκουσα κοινωνία». Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις της Eurostat, που δημοσιεύτηκαν το 2008, έως το 2060 θα υπάρχουν μόνο δύο άτομα σε εργάσιμη ηλικία (15-64) για κάθε άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε σύγκριση με τη σημερινή αναλογία τέσσερις προς έναν. Η σημαντικότερη ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να συμβεί κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου 2015-35, όταν θα συνταξιοδοτηθούν οι γενιές ανθρώπων που γεννήθηκαν κατά την περίοδο της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης. Η αλλαγή αυτή οφείλεται στον συνδυασμό της υπογεννητικότητας και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής. Όντως, οι Ευρωπαίοι σήμερα διάγουν ζωή μεγαλύτερη σε διάρκεια και πιο υγιή από ό,τι ποτέ πριν. Από το 1960, το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά οκτώ χρόνια, και οι δημογραφικές προβλέψεις διαβλέπουν μια περαιτέρω αύξηση πέντε ετών στα επόμενα σαράντα έτη. Πρόκειται για ιστορικό επίτευγμα, που πρέπει όντως να εξαρθεί.

Η πληθυσμιακή πυραμίδα της ΕΕ φανερώνει με σαφήνεια μια αύξηση στο μέγεθος των γενεών μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που σηματοδότησε την έναρξη της δημογραφικής έκρηξης. Από το 2012 ο ευρωπαϊκός ενεργός πληθυσμός θα αρχίσει να συρρικνώνεται, ενώ ο πληθυσμός ηλικίας άνω των 60 ετών θα συνεχίσει να αυξάνεται κατά περίπου δύο εκατομμύρια άτομα ανά έτος, σύμφωνα με ένα σενάριο που συνυπολογίζει πιθανές αυξήσεις των μεταναστών και των γεννήσεων[1].

Αυτές οι δημογραφικές αλλαγές αποτελούν τόσο πρόκληση όσο και ευκαιρία. Η γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να αυξήσει την πίεση στους δημόσιους προϋπολογισμούς και τα συστήματα συνταξιοδότησης, καθώς και στη στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών φροντίδας για ηλικιωμένους. Το γήρας εξακολουθεί να συνδέεται συχνά με τις ασθένειες και την εξάρτηση, και οι ηλικιωμένοι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται αποκλεισμένοι από την απασχόληση καθώς και από την οικογενειακή ζωή και τη ζωή της κοινότητας. Υπάρχει ο φόβος ότι οι πιο ηλικιωμένες γενιές μπορεί να γίνουν μεγάλο βάρος για τα νεότερα, ενεργά άτομα και ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εντάσεις μεταξύ των γενεών.

Ωστόσο, η άποψη αυτή αγνοεί τη σημαντική υφιστάμενη και δυνητική συμβολή που μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία οι ηλικιωμένοι άνθρωποι —και ειδικότερα οι γενιές που γεννήθηκαν κατά την περίοδο της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης. Συνεπώς, μια βασική ευκαιρία για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της δημογραφικής γήρανσης και της διατήρησης της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών θα είναι να διασφαλίσουμε ότι οι γενιές που γεννήθηκαν κατά την περίοδο της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα στην αγορά εργασίας και ότι διατηρούνται υγιείς, ενεργές και ανεξάρτητες όσο το δυνατόν περισσότερο.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την απασχόληση, τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να αντιστρέφουν την τάση για πρόωρη συνταξιοδότηση, έτσι ώστε το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ των 27 για άτομα ηλικίας 55-64 ετών να έχει αυξηθεί από 36,9% το 2000 σε 46% το 2009. Η ενθάρρυνση των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων να εξακολουθήσουν να απασχολούνται προϋποθέτει κυρίως τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την προσαρμογή τους στην κατάσταση υγείας και τις ανάγκες τους, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους με την παροχή καλύτερης πρόσβασης στη διά βίου μάθηση και την επανεξέταση των συστημάτων φορολόγησης και παροχών για να διασφαλιστεί ότι παρέχονται επαρκή κίνητρα για μεγαλύτερη παραμονή στην εργασία.

Η ενεργός γήρανση αποτελεί επίσης αποτελεσματικό εργαλείο για την καταπολέμηση της φτώχειας στην τρίτη ηλικία. Το 2008, το 19% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της φτώχειας. Σημαντικός αριθμός ηλικιωμένων βιώνουν το γήρας ως περίοδο περιθωριοποίησης. Ενώ οι ευκαιρίες για καλύτερη απασχόληση για τους ηλικιωμένους θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση ορισμένων αιτίων της φτώχειας σ’ αυτήν την ομάδα ηλικίας, η ενεργός συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες θα μπορούσε να περιορίσει την απομόνωση των ηλικιωμένων ατόμων. Οι τεράστιες δυνατότητες που παρουσιάζουν οι ηλικιωμένοι για την κοινωνία ως εθελοντές ή πάροχοι φροντίδας θα μπορούσαν να οργανωθούν καλύτερα με την εξάλειψη των υφιστάμενων εμποδίων στη μη αμειβόμενη εργασία και με την ύπαρξη του σωστού πλαισίου.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής « Ευρώπη 2020 – Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη » καθορίζει τρόπους εξόδου από την κρίση και προετοιμάζει την οικονομία της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, η Επιτροπή τονίζει τη σημασία της προαγωγής ενός υγιούς και ενεργού γηράσκοντος πληθυσμού, που θα συμβάλει, μεταξύ άλλων, στην επίτευξη υψηλής απασχόλησης, στην επένδυση στις δεξιότητες και στη μείωση της φτώχειας.

Το προτεινόμενο ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης θα ενθαρρύνει και υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές τους, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών για να προωθήσουν την ενεργό γήρανση και να αξιοποιήσουν αποτελεσματικότερα το δυναμικό των γενεών της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης.

Θα πρέπει να θεωρηθεί το επίκεντρο μιας τεράστιας προσπάθειας κατά την περίοδο 2011-2014, στη διάρκεια της οποίας η ΕΕ θα εστιάσει πολλά προγράμματα και πολιτικές της στο ζήτημα της ενεργού γήρανσης και θα εφαρμόσει ένα πλαίσιο στο οποίο θα μπορούν να ενθαρρύνονται και να δημοσιοποιούνται νέες πρωτοβουλίες και συνεργασίες που υποστηρίζουν την ενεργό γήρανση σε όλα τα επίπεδα (σε επίπεδο κρατών μελών, σε περιφερειακό επίπεδο, σε τοπικό επίπεδο, σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων, σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών).

Το 2011 οι δημόσιες αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε όλα τα επίπεδα πρέπει να ενθαρρυνθούν να δεσμευτούν για συγκεκριμένους στόχους σχετικά με την ενεργό γήρανση· η εστίαση θα αφορά τα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού έτους. Οι στόχοι θα τεκμηριώνονται σε έναν ευρωπαϊκό δικτυακό τόπο, ο οποίος στη συνέχεια θα αποτελέσει τον δικτυακό τόπο του ευρωπαϊκού έτους και θα λειτουργεί επίσης ως εργαλείο παρακολούθησης και αξιολόγησης.

Το 2012 το ευρωπαϊκό έτος θα εστιαστεί στην υλοποίηση των δεσμεύσεων του 2011, στην αύξηση της ευαισθητοποίησης του ευρέος κοινού, στη δημοσιοποίηση των πρωτοβουλιών αυτών μέσω δραστηριοτήτων των μέσω ενημέρωσης και της συμμετοχής άλλων πολλαπλασιαστικών συντελεστών. Θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των σχεδίων ενεργού γήρανσης που θα χρηματοδοτηθούν βάσει των υφιστάμενων γραμμών του προϋπολογισμού και των υπαρχόντων προγραμμάτων.

2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝ ΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ

2.1. Διαβουλεύσεις

Η Επιτροπή, έχοντας ταχθεί υπέρ της συμμετοχικής προσέγγισης κατά την ανάπτυξη και την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ, ζήτησε τις απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με το ζήτημα της ενεργού γήρανσης και της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών, καθώς και τη μορφή που μπορεί να λάβει ένα σχετικό ευρωπαϊκό έτος, προκειμένου να αποσπάσει σχόλια για την επίσημη πρότασή της, να ενισχύσει τη διαφάνεια και να προωθήσει τον έγκαιρο συντονισμό.

Οι πρώτες διαβουλεύσεις έγιναν μέσω ενός ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, το οποίο έδωσε στα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη και ειδικούς την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους. Το ερωτηματολόγιο ήταν διαθέσιμο για περισσότερους από δύο μήνες στην ιστοσελίδα «Η φωνή σας στην Ευρώπη», που είναι το ενιαίο σημείο πρόσβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ευρύ φάσμα διαβουλεύσεων. Το ερωτηματολόγιο εστιαζόταν στα ακόλουθα ζητήματα: απειλές και ευκαιρίες της γήρανσης ως προς την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, συνιστώμενα μέτρα πολιτικής, ο συγκεκριμένος ρόλος της ΕΕ στην προώθηση των ορθών πολιτικών απαντήσεων, θέματα και δραστηριότητες για ένα ευρωπαϊκό έτος και συμμετοχή των ενδιαφερομένων.

Οι συμμετέχοντες τάχθηκαν γενικά υπέρ ενός ευρωπαϊκού έτους για την ενεργό γήρανση. Επικρότησαν την πτυχή της αύξησης της ευαισθητοποίησης, που εντάσσει σε μεγαλύτερο βαθμό τα βασικά ζητήματα στην πολιτική ατζέντα και στα προγράμματα δημόσιας πολιτικής. Έκριναν επίσης ότι το ευρωπαϊκό έτος θα παρείχε αναγνώριση και υποστήριξη σε άτομα που ήδη ασχολούνται με τα θέματα αυτά, θα υποστήριζε την ανταλλαγή ορθών πρακτικών και θα δημιουργούσε πρωτοποριακές προσεγγίσεις και νέες συνέργειες μεταξύ των υφιστάμενων παραγόντων. Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν επίσης την επιθυμία να αφήσει το ευρωπαϊκό έτος και μια μακροπρόθεσμη κληρονομιά, εν μέρει μέσω της δημιουργίας πρωτοβουλιών μεγάλης διάρκειας. Όλοι οι συμμετέχοντες (οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, δημόσιες αρχές, κοινωνικοί εταίροι κ.λπ.) επέδειξαν μεγάλη προθυμία να εμπλακούν στο ευρωπαϊκό έτος, υποδεικνύοντας δραστηριότητες τις οποίες σχεδίαζαν να πραγματοποιήσουν και οι οποίες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα τέτοιο έτος και προτείνοντας πρόσθετα σχέδια.

2.2. Αναμενόμεν ος αντίκτυπος

Η πολιτική στον τομέα της ενεργού γήρανσης εμπίπτει καταρχήν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, τα οποία εντείνουν τις προσπάθειές τους να αξιοποιήσουν το δυναμικό των ηλικιωμένων ατόμων. Ωστόσο, οι απαντήσεις των εθνικών αρχών των κρατών μελών επικροτούσαν έντονα την ιδέα της δράσης σε επίπεδο Ένωσης και, ιδιαιτέρως, την ιδέα ενός ευρωπαϊκού έτους. Επισήμαναν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να στηρίξει τις προσπάθειές τους δημιουργώντας ένα πιο υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής και του ευρέος κοινού, συμβάλλοντας στην κινητοποίηση των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής και των ενδιαφερόμενων μερών σε κάθε επίπεδο, στηρίζοντας την αμοιβαία μάθηση στην Ευρώπη, παρακολουθώντας την πρόοδο και συμβάλλοντας στη χάραξη κοινών στόχων και σκοπών.

Οι τρέχουσες δραστηριότητες σε επίπεδο ΕΕ δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν σωστά όσα πρέπει να γίνουν: (1) την αύξηση της ευαισθητοποίησης του ευρέος κοινού, των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής και άλλων ενδιαφερόμενων μερών για τη σημασία της ενεργού γήρανσης και την ανάγκη να αξιοποιηθεί το δυναμικό των γενεών που γεννήθηκαν κατά την περίοδο της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης· (2) την προαγωγή της ανταλλαγής πληροφοριών και εμπειρίας μεταξύ των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών· (3) την παροχή της ευκαιρίας στα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να αναπτύξουν πολιτικές μέσω συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και μέσω της δέσμευσης για συγκεκριμένους στόχους.

Θα χρειαστεί ευρεία υποστήριξη σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας και από ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών. Η κύρια πρόκληση είναι η κινητοποίηση των ενδιαφερόμενων μερών κατά τρόπο που θα παράγει σημαντική δράση σε εθνικό, περιφερειακό, τοπικό και εταιρικό επίπεδο στην ΕΕ. Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής, διαθέτοντας μεγαλύτερη πολιτική ώθηση και προβολή για τις πολιτικές ενεργού γήρανσης, μπορούν να ενθαρρυνθούν να λαμβάνουν πιο φιλόδοξες πρωτοβουλίες.

Στη διάρκεια ενός ευρωπαϊκού έτους με δραστηριότητες που συντονίζονται σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή θα μπορεί να διασφαλίσει ότι οι συγκεκριμένες δραστηριότητες του ευρωπαϊκού έτους συνάδουν με άλλες πρωτοβουλίες και προγράμματα της ΕΕ.

3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Το άρθρο 151 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη θα έχουν ως στόχο τους «την προώθηση της απασχόλησης, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, ώστε να καταστήσουν δυνατή την εναρμόνισή τους με παράλληλη διατήρηση της προόδου, την κατάλληλη κοινωνική προστασία, τον κοινωνικό διάλογο και την ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων που θα επιτρέψουν ένα υψηλό και διαρκές επίπεδο απασχόλησης και την καταπολέμηση του αποκλεισμού». Για την επίτευξη των στόχων αυτών, η Ένωση υποστηρίζει και συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών όσον αφορά τους όρους εργασίας, την αφομοίωση των αποκλειομένων από την αγορά εργασίας προσώπων και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού (άρθρο 153 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ).

Οι στόχοι που απαριθμούνται στο άρθρο 151 υποστηρίζουν την πρόταση απόφασης σχετικά με το ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης (2012), το οποίο στοχεύει στην ενθάρρυνση και την υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών, των περιφερειακών και τοπικών αρχών, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών για την προώθηση της ενεργού γήρανσης.

Ο κύριος σκοπός της πρότασης εμπίπτει στο πλαίσιο του άρθρου 153 παράγραφος 1, καθώς η πρόταση στοχεύει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και στην ενθάρρυνση του διαλόγου και της αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών για την προώθηση καλύτερων ευκαιριών και συνθηκών εργασίας, με στόχο τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην αγορά εργασίας και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.

Πρωταρχική πρόθεση είναι η προώθηση της ενεργού γήρανσης στην απασχόληση με τη δημιουργία καλύτερων ευκαιριών για τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων, και η προώθηση της ενεργού γήρανσης στην κοινωνία, με την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσω της εθελοντικής εργασίας, της υγιούς γήρανσης και της ανεξάρτητης διαβίωσης.

Συνεπώς, η πρόταση απόφασης έχει ως νομική βάση το άρθρο 153 παράγραφος 2 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πρόταση απόφασης συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς οι στόχοι του προτεινόμενου ευρωπαϊκού έτους δεν μπορούν να επιτευχθούν πλήρως σε επίπεδο κράτους μέλους λόγω της ανάγκης για διακρατική ανταλλαγή πληροφοριών και διάδοση ορθών πρακτικών σε όλη την ΕΕ, και μπορούν κατά συνέπεια, λόγω της κλίμακας της προτεινόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο ΕΕ.

4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Δεν ζητείται πρόσθετη χρηματοδότηση για το ευρωπαϊκό έτος. Η ευελιξία για καθορισμό προτεραιοτήτων σε ετήσια ή πολυετή βάση στο πλαίσιο των γραμμών του προϋπολογισμού και των προγραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης και άλλων σχετικών προγραμμάτων παρέχει επαρκές δημοσιονομικό περιθώριο για την πραγματοποίηση του έτους σε κλίμακα ανάλογη με εκείνων προηγούμενων ευρωπαϊκών ετών. Οι διοικητικοί πόροι μπορούν επίσης να προέρχονται από υπάρχοντες διοικητικούς προϋπολογισμούς.

2010/0242 (COD)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για το ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης (2012)

(κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 153 παράγραφος 2,

την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής[2],

τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών[3],

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

1. Σύμφωνα με το άρθρο 147 της Συνθήκης, η Ένωση συμβάλλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, υποστηρίζοντας και, εάν χρειάζεται, συμπληρώνοντας τη δράση τους.

2. Σύμφωνα με το άρθρο 153 παράγραφος 1 της Συνθήκης, η Ένωση υποστηρίζει και συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών όσον αφορά τους όρους εργασίας, την αφομοίωση των αποκλειομένων από την αγορά εργασίας προσώπων και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.

3. Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ηλικιωμένων προσώπων να διάγουν αξιοπρεπή και ανεξάρτητη ζωή και να συμμετέχουν στον κοινωνικό και πολιτιστικό βίο.

4. Διαδοχικά Ευρωπαϊκά Συμβούλια έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις που έχει η γήρανση του πληθυσμού στα ευρωπαϊκά κοινωνικά μοντέλα. Η καίρια απάντηση σ’ αυτήν την ταχεία αλλαγή της ηλικιακής διάρθρωσης του πληθυσμού συνίσταται στην προώθηση της ενεργού γήρανσης και, κατά συνέπεια, στη διασφάλιση ότι οι γενιές που γεννήθηκαν κατά την περίοδο της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης, οι οποίες, γενικά, είναι πιο υγιείς και διαθέτουν καλύτερη μόρφωση από οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά, έχουν κατάλληλες ευκαιρίες για απασχόληση και ενεργό συμμετοχή στην κοινωνία.

5. Το αυξανόμενο ποσοστό ηλικιωμένων στην Ευρώπη καθιστά σημαντικότερη από ποτέ την προώθηση της ενεργού γήρανσης. Η υγιής γήρανση μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή των ηλικιωμένων στην αγορά εργασίας, να τους επιτρέψει να παραμένουν ενεργοί στην κοινωνία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, να βελτιώσει την ατομική ποιότητα της ζωής τους και να περιορίσει τις καταπονήσεις των συστημάτων υγείας και κοινωνικής προστασίας.

6. Η Επιτροπή παρουσίασε τις απόψεις της σχετικά με τις δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ και τις ευκαιρίες αντιμετώπισής τους στις ανακοινώσεις της «Το δημογραφικό μέλλον της Ευρώπης, μετατροπή μιας πρόκλησης σε ευκαιρία», στις 12 Οκτωβρίου 2006, και «Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης στην ΕΕ», την 21η Απριλίου 2009.

7. Στις 22 Φεβρουαρίου 2007 το Συμβούλιο εξέδωσε ψήφισμα με θέμα «Ευκαιρίες και προκλήσεις της δημογραφικής μεταβολής στην Ευρώπη: η συνεισφορά των ηλικιωμένων στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη», το οποίο τόνιζε την ανάγκη για αύξηση των δυνατοτήτων ενεργού συμμετοχής των ηλικιωμένων, τις νέες οικονομικές ευκαιρίες («πολιά οικονομία») που προκύπτουν από την αυξανόμενη ζήτηση των ηλικιωμένων για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και τη σημασία της θετικής δημόσιας εικόνας των ηλικιωμένων.

8. Στις 8 Ιουνίου 2009 το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα με θέμα «Ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών: ενεργός και αξιοπρεπής γήρανση», στα οποία αναγνωρίζεται ότι, σε όλη την ΕΕ, οι ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στην προσπάθειά τους να διάγουν μια ενεργό ζωή και να γεράσουν με αξιοπρέπεια, και προτείνεται μια σειρά από μέτρα στα κράτη μέλη και στην Επιτροπή.

9. Στις 20 Νοεμβρίου 2009 το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα με θέμα την υγιή και αξιοπρεπή γήρανση, στα οποία κάλεσε την Επιτροπή, μεταξύ άλλων, «να αναπτύξει δραστηριότητες αύξησης της ευαισθητοποίησης για την προώθηση της δραστήριας γήρανσης, μεταξύ άλλων ενδεχομένως με τη θέσπιση Ευρωπαϊκού έτους για τη δραστήρια γήρανση και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών το 2012».

10. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της με θέμα «Ευρώπη 2020 — Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», τόνιζε τη σημασία που έχει για την Ευρωπαϊκή Ένωση η εξασφάλιση ενός υγιούς και ενεργού γηράσκοντος πληθυσμού προς όφελος της κοινωνικής συνοχής και της υψηλότερης παραγωγικότητας. Πρότεινε την ανάληψη μιας εμβληματικής πρωτοβουλίας με τίτλο «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας», σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη θα πρέπει κυρίως να προωθούν τις πολιτικές ενεργού γήρανσης, και την ανάληψη εμβληματικής πρωτοβουλίας με τίτλο «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας». Η επίτευξη αυτών των στόχων πολιτικής απαιτεί τη συμμετοχή όλων των κυβερνητικών επιπέδων και διαφόρων μη κυβερνητικών ενδιαφερόμενων μερών· αυτοί με τη σειρά τους μπορούν να υποστηριχθούν, σε επίπεδο Ένωσης, από τις δραστηριότητες του ευρωπαϊκού έτους με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την ενθάρρυνση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών. Οι εθνικοί συντελεστές θα πρέπει να μεριμνούν για τον συντονισμό των εθνικών μέτρων και τη συμμόρφωσή τους με τους γενικούς στόχους του ευρωπαϊκού έτους. Προγραμματίζεται επίσης η συμμετοχή άλλων οργάνων και ενδιαφερόμενων μερών.

11. Στις 7 Ιουνίου 2010 το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα με θέμα την ενεργό γήρανση, στα οποία κάλεσε την Επιτροπή να επιδιώξει την προετοιμασία ενός ευρωπαϊκού έτους για την ενεργό γήρανση το 2012, κατά τη διάρκεια του οποίου μπορούν να προβληθούν τα οφέλη της ενεργού γήρανσης και η συμβολή της στην αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και μπορούν να δημοσιοποιηθούν ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν την ενεργό γήρανση σε κάθε επίπεδο.

12. Στην πρότασή της για απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τις «κατευθυντήριες γραμμές των πολιτικών απασχόλησης των κρατών μελών», της 27ης Απριλίου 2010, η οποία καλεί τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές 7 και 8, να αυξήσουν τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό μέσω πολιτικών προώθησης της ενεργού γήρανσης, η Επιτροπή πρότεινε να αυξηθούν τα ποσοστά απασχόλησης των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων μέσω καινοτομιών στην οργάνωση της εργασίας και να αυξηθεί η ικανότητα απασχόλησης των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων μέσω αναβάθμισης των δεξιοτήτων και συμμετοχής σε συστήματα διά βίου μάθησης. Η κατευθυντήρια γραμμή 10 τονίζει την ανάγκη βελτίωσης των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, της διά βίου μάθησης και των πολιτικών ενεργού ένταξης με στόχο τη δημιουργία ευκαιριών σε διάφορα στάδια της ζωής των ανθρώπων και την προστασία τους από τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού.

13. Στην ανακοίνωσή της με θέμα «Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη», την πρώτη εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ2020, που υιοθετήθηκε στις 19 Μαΐου 2010, η Επιτροπή τόνισε τη σημασία των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) για την ευγηρία, προτείνοντας συγκεκριμένα την ενίσχυση του κοινού προγράμματος «αυτόνομη διαβίωση υποβοηθούμενη από το περιβάλλον» (AAL). Το ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη συνιστούσε επίσης τη λήψη συντονισμένων μέτρων για την αύξηση των ψηφιακών δεξιοτήτων όλων των Ευρωπαίων, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, μιας ομάδας που υπερεκπροσωπείται στο πλαίσιο των 150 εκατομμυρίων πολιτών, ήτοι περίπου 30% του συνόλου, οι οποίοι δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο.

14. Η Επιτροπή υλοποιεί το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την αναπηρία, που περιέχει σχετικές δράσεις για ηλικιωμένα άτομα, δεδομένης της συσχέτισης μεταξύ αναπηρίας και γήρανσης. Ειδικότερα, θα ήταν κατάλληλο να αναληφθούν δράσεις για την προσβασιμότητα που να βασίζονται σε προσεγγίσεις «Σχεδίασης για όλους» («Design for all»). Επιπρόσθετα, η ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη έχουν υπογράψει τη σύμβαση των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, που περιέχει σχετικές διατάξεις για τους ηλικιωμένους.

15. Η ενεργός γήρανση αποτελεί αντικείμενο πολλών προγραμμάτων της Ένωσης, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το πρόγραμμα PROGRESS, το πρόγραμμα διά βίου μάθησης, το πρόγραμμα για τη δημόσια υγεία, τα ειδικά προγράμματα τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας και κοινωνικοοικονομικών και ανθρωπιστικών επιστημών του έβδομου προγράμματος-πλαισίου έρευνας και ανάπτυξης, το σχέδιο δράσης «Η ευγηρία στην κοινωνία της πληροφορίας», το κοινό πρόγραμμα αυτόνομης διαβίωσης υποβοηθούμενης από το περιβάλλον (AAL) για έρευνα και καινοτομία, το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία με πιλοτικά σχέδια με θέμα τις ΤΠΕ για την ευγηρία και το σχέδιο δράσης για τις αστικές μετακινήσεις. Η χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων του ευρωπαϊκού έτους από την Ένωση θα συμμορφώνεται με τις προτεραιότητες και τους κανόνες που ισχύουν, σε ετήσια ή πολυετή βάση, για υφιστάμενα προγράμματα και ανεξάρτητες γραμμές του προϋπολογισμού στον τομέα της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων και των ίσων ευκαιριών. Όπου κρίνεται σκόπιμο, προγράμματα και πολιτικές που εφαρμόζονται σε άλλους τομείς, όπως στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό, την υγεία, την έρευνα, την κοινωνία της πληροφορίας, την περιφερειακή πολιτική και την πολιτική μεταφορών, είναι δυνατόν να στηρίζουν το ευρωπαϊκό έτος.

16. Οι στόχοι του προτεινόμενου ευρωπαϊκού έτους ενεργού γήρανσης δεν μπορούν να επιτευχθούν πλήρως σε επίπεδο κράτους μέλους λόγω της ανάγκης για διακρατική ανταλλαγή πληροφοριών και διάδοση των ορθών πρακτικών σε όλη την ΕΕ, και μπορούν κατά συνέπεια, λόγω της κλίμακας της προτεινόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο άρθρο 5 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1 Αντικείμενο

Το έτος 2012 ορίζεται ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης (εφεξής: «ευρωπαϊκό έτος»).

Άρθρο 2Στόχος

Ο γενικός στόχος του ευρωπαϊκού έτους θα είναι να ενθαρρύνει και να υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές τους, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών για να προωθήσουν την ενεργό γήρανση και να αξιοποιήσουν αποτελεσματικότερα το δυναμικό του ταχέως αυξανόμενου πληθυσμού που κοντεύει ή έχει ξεπεράσει τα 60, διαφυλάσσοντας με τον τρόπο αυτό την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Η ενεργός γήρανση συνεπάγεται τη δημιουργία καλύτερων ευκαιριών και συνθηκών εργασίας, ώστε οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι να μπορέσουν να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην αγορά εργασίας, καταπολεμώντας τον κοινωνικό αποκλεισμό με την ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής στην κοινωνία, και ενθαρρύνοντας την υγιή γήρανση. Στη βάση αυτή, οι στόχοι θα είναι οι ακόλουθοι:

17. η αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με την αξία της ενεργού γήρανσης, προκειμένου να τονιστεί η χρήσιμη συμβολή των ηλικιωμένων στην κοινωνία και την οικονομία, να προωθηθεί η ενεργός γήρανση και να αξιοποιηθεί αποτελεσματικότερα το δυναμικό των ηλικιωμένων ατόμων·

18. η ενίσχυση του διαλόγου και η ανάπτυξη της αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών σε όλα τα επίπεδα, προκειμένου να προωθηθούν οι πολιτικές ενεργού γήρανσης, να εντοπιστούν και να διαδοθούν ορθές πρακτικές και να ενθαρρυνθούν η συνεργασία και οι συνέργειες·

19. η διαμόρφωση ενός πλαισίου για δέσμευση και συγκεκριμένη δράση, που θα επιτρέψει στα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη σε όλα τα επίπεδα να χαράξουν πολιτικές μέσω συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και να δεσμευτούν για συγκεκριμένους στόχους σχετικά με την ενεργό γήρανση.

Άρθρο 3Περιεχόμενο των μέτρων

20. Τα μέτρα που λαμβάνονται για την επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στο άρθρο 2 περιλαμβάνουν τις ακόλουθες δραστηριότητες σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο:

21. συνέδρια, εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες για την προώθηση του διαλόγου και την ευαισθητοποίηση και ενθάρρυνση για την ανάληψη συγκεκριμένων δεσμεύσεων·

22. εκστρατείες ενημέρωσης, προβολής και εκπαίδευσης·

23. ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειρίας και ορθών πρακτικών·

24. έρευνα και μελέτες σε επίπεδο Ένωσης ή σε εθνική κλίμακα, και διάδοση των αποτελεσμάτων.

25. Η Επιτροπή ή τα κράτη μέλη μπορούν να προσδιορίσουν άλλες δραστηριότητες που συμβάλλουν στους στόχους του ευρωπαϊκού έτους και να επιτρέψουν τη χρησιμοποίηση της ονομασίας του ευρωπαϊκού έτους για την προώθηση των δραστηριοτήτων αυτών, στο μέτρο που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων που προβλέπονται στο άρθρο 2.

26. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, κατά την υλοποίηση του έτους, λαμβάνουν υπόψη τους την ενσωμάτωση της έννοιας του φύλου.

Άρθρο 4Συντονισμός με τα κράτη μέλη

Κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν εθνικό συντονιστή επιφορτισμένο με την οργάνωση της συμμετοχής του στο ευρωπαϊκό έτος. Οι εθνικοί συντονιστές οφείλουν επίσης να μεριμνούν για τον σωστό συντονισμό των εθνικών δραστηριοτήτων.

Άρθρο 5Συντονισμός σε επίπεδο Ένωσης

Η Επιτροπή συγκαλεί συνεδριάσεις των εθνικών συντονιστών με σκοπό τον συντονισμό σε επίπεδο Ένωσης και την ανταλλαγή πληροφοριών, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν και την υλοποίησή τους στα κράτη μέλη.

Ο συντονισμός σε επίπεδο Ένωσης αποτελεί επίσης αντικείμενο των υφιστάμενων επιτροπών πολιτικής και των συμβουλευτικών ομάδων.

Η Επιτροπή συγκαλεί, επίσης, συνεδριάσεις των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών οργανώσεων ή φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενεργού γήρανσης, για να βοηθήσουν στην πραγματοποίηση του ευρωπαϊκού έτους.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών συμμετέχουν στις εν λόγω δραστηριότητες.

Άρθρο 6Συνοχή και συμπληρωματικότητα

Η Επιτροπή —από κοινού με τα κράτη μέλη— εξασφαλίζει τη συνοχή των μέτρων που προβλέπονται από την παρούσα απόφαση με άλλα ενωσιακά, εθνικά και περιφερειακά προγράμματα και πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του ευρωπαϊκού έτους.

Άρθρο 7Αξιολόγηση

Έως τις 30 Ιουνίου 2014 η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών έκθεση σχετικά με την εφαρμογή, τα αποτελέσματα και την γενικότερη αξιολόγηση των πρωτοβουλιών που προβλέπονται από την παρούσα απόφαση.

Άρθρο 8Έναρξη ισχύος

Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

Άρθρο 9

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

…,

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος

[1] 2η ευρωπαϊκή έκθεση για τη δημογραφία: Αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών σε μια γηράσκουσα κοινωνία. SEC(2008) 2911.http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=502&newsId=419&furtherNews=yes.

[2] ΕΕ C […] της […], σ. […].

[3] ΕΕ C […] της […], σ. […].