[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 8.12.2010

COM(2010) 727 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και οι επακόλουθοι όροι της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και οι επακόλουθοι όροι της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων 1

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και οι επακόλουθοι όροι της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων 3

Εντολή 3

Εισαγωγή 3

1. Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς γάλακτος και μεσοπρόθεσμες προοπτικές 3

1.1. Εξελίξεις στην αγορά έως σήμερα 3

2. Εξελίξεις όσον αφορά την ομαλή σταδιακή κατάργηση του συστήματος ποσοστώσεων γάλακτος 5

2.1. Παραγωγή γάλακτος κατώτερη των ποσοστώσεων 5

2.2. Μείωση των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος 7

2.3. Αναμενόμενη εξέλιξη και ανάλυση ευαισθησίας 7

2.4. Κράτη μέλη σε πορεία «ομαλής προσγείωσης» 8

3. Τελικές παρατηρήσεις 8

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και οι επακόλουθοι όροι της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων

Εντολή

Σύμφωνα με το άρθρο 184 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου της 22ας Οκτωβρίου 2007 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα (Ενιαίος κανονισμός ΚΟΑ), η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει έκθεση πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2010 και την 31η Δεκεμβρίου 2012 προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και τους επακόλουθους όρους της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, που θα συνοδεύεται, εφόσον απαιτείται, από κατάλληλες προτάσεις. Η παρούσα έκθεση είναι η πρώτη εκ των δύο ανωτέρω αναφερόμενων εκθέσεων.

Εισαγωγή

Η παρούσα έκθεση απαρτίζεται από δύο μέρη: στο πρώτο μέρος, περιγράφεται η εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς αγελαδινού γάλακτος από το 2008, έτος κατά το οποίο αποφασίστηκε ο διαγνωστικός έλεγχος, έως τα μέσα του 2010, και σκιαγραφούνται οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές. Στο δεύτερο μέρος, εξετάζεται η σταδιακή κατάργηση του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων.

1. Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς γάλακτος και μεσοπρόθεσμες προοπτικές

Μετά από μια σημαντική πτώση στις τιμές και τα έσοδα των παραγωγών την περίοδο 2008-09 που ακολούθησε τη ραγδαία αύξηση των τιμών του 2007, η αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων ανέκαμψε το δεύτερο εξάμηνο του 2009 και συνέχισε να βελτιώνεται το πρώτο εξάμηνο του 2010.

1.1. Εξελίξεις στην αγορά έως σήμερα

Οι παραδόσεις αγελαδινού γάλακτος παρέμειναν σχετικά σταθερές στην ΕΕ των 27 τα τελευταία 3 έτη, με μικρές ποσοστιαίες μεταβολές από το ένα έτος στο άλλο (+ 1% το 2008, - 0,6% το 2009, + 0,03% κατά τους πρώτους 7 μήνες του 2010).

Η εξέλιξη των τιμών γάλακτος παρουσιάζεται στο παράρτημα Ι. Μετά την εξαιρετική αιχμή που σημειώθηκε το 2007, οι τιμές παραγωγού γάλακτος μειώθηκαν, ακολουθώντας τη μείωση στις τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων. Μετά από ελαφρά ανάκαμψη από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2008, οι τιμές έφτασαν σε χαμηλό επίπεδο τον Μάιο 2009, λίγο πάνω από τα επίπεδα δικτύου ασφαλείας κατά μέσο όρο. Οι τιμές γάλακτος αυξήθηκαν από τον Μάιο του 2009 έως τον Νοέμβριο του 2009 και σταθεροποιήθηκαν περίπου στα επίπεδα αυτά κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010, σε αντίθεση με το εποχιακό μοντέλο που παρουσιάζει συνήθως τάσεις μείωσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης. Αύξηση παρουσίασαν οι τιμές του γάλακτος από την άνοιξη του 2010 και έφτασαν περίπου σε 31,5 c/kg τον Αύγουστο κατά μέσο σταθμισμένο όρο στην ΕΕ των 27. Για επισκόπηση των σημαντικών μεταβολών στις τιμές μεταξύ των κρατών μελών ανατρέξτε στο παράρτημα 2, όπου συγκρίνονται οι τιμές γάλακτος του Αυγούστου 2010 με τις αντίστοιχες του Αυγούστου 2009 στα διάφορα κράτη μέλη.

Τα αποθέματα παρέμβασης βουτύρου και αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη (ΑΓΣ) ήταν άδεια το 2008, αλλά τα ιδιωτικά/βιομηχανικά αποθέματα αυξήθηκαν τόσο για το βούτυρο όσο και για το ΑΓΣ καθ’όλη τη διάρκεια της περιόδου 2007-2008, γεγονός που υποδηλώνει ότι ενώ οι αγορές είχαν ανοδικές τάσεις, υπήρχε μια αυξανόμενη ποσότητα προϊόντων χύμα της ΕΕ που δεν εύρισκε το δρόμο του προς την αγορά. Τα αποθέματα παρέμβασης αυξήθηκαν ταχέως το 2009 λόγω της πτώσης της ζήτησης. Η επιδείνωση της αγοράς το 2009 παρότρυνε τους παραγωγούς να εγκαταλείψουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας (όπως τυρί, φρέσκα προϊόντα, γιαούρτι κλπ.) και να στραφούν στα προϊόντα παρέμβασης (ΑΓΣ και βούτυρο). Συνολικά, 76.367 τόνοι βουτύρου και 256.982 τόνοι ΑΓΣ αγοράστηκαν στην παρέμβαση το 2009. Το δίχτυ ασφαλείας αποδείχθηκε αποτελεσματικό για την εξισορρόπηση της αγοράς μέσω της απόσυρσης από την αγορά προϊόντων που αντιστοιχούσαν στο 1 ή 2% της συνολικής παραγωγής γάλακτος. Χάρη σε μια σημαντική ανάκαμψη στις τιμές του βουτύρου στο τέλος του 2009 και το 2010 μέχρι σήμερα και στις θετικές εξελίξεις της αγοράς γαλακτοκομικών προϊόντων εν γένει, δεν πραγματοποιήθηκε αγορά στην παρέμβαση το 2010 και τα αποθέματα παρέμβασης βουτύρου είναι πλέον σχεδόν άδεια, ενώ μειώνονται σταδιακά τα αποθέματα ΑΓΣ, λόγω της διανομής των προϊόντων αυτών στο πλαίσιο του προγράμματος για τους απόρους και των πωλήσεων μέσω διαγωνισμού. Η ανάκαμψη των τιμών των γαλακτοκομικών προϊόντων οφειλόταν κυρίως στη μειωμένη προσφορά από το νότιο ημισφαίριο και στην καλύτερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης για γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι βελτιωμένες συνθήκες της αγοράς είχαν ως αποτέλεσμα τα γαλακτοκομεία να στραφούν και πάλι στα γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Η εξέλιξη των μέσων τιμών της ΕΕ για τα κύρια γαλακτοκομικά προϊόντα παρουσιάζει διακυμάνσεις από το 2008 έως σήμερα. Ενώ οι τιμές εξακολουθούσαν να βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα στις αρχές του 2008, έπεσαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 και παρουσίαζαν συνεχόμενη ανάκαμψη κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2009 και τα πρώτα 3 τρίμηνα του 2010.

Πτώση παρουσίασαν οι εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΕ το 2008, ιδίως όσον αφορά το βούτυρο και το βουτυρέλαιο, με μόνη σημαντική εξαίρεση τις εξαγωγές πλήρους γάλακτος σε σκόνη (ΠΓΣ). Η τάση αυτή ανασχέθηκε το 2009 με την εισαγωγή των επιστροφών κατά την εξαγωγή για την κάλυψη μέρους της αυξανόμενης διαφοράς μεταξύ των τιμών στην παγκόσμια αγορά και στην ΕΕ. Οι εξαγωγές της ΕΕ παρουσίασαν ανάκαμψη κατά τους πρώτους μήνες του 2010, χωρίς επιστροφές κατά την εξαγωγή λόγω της αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης.

1.2. Μεσοπρόθεσμες εξελίξεις της αγοράς

Έχει πραγματοποιηθεί προσομοίωση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών της αγοράς της ΕΕ με τη χρήση του μοντέλου Aglink-Cosimo. Η παγκόσμια αγορά και το πολιτικό περιβάλλον βασίζονται στις Προοπτικές για τον γεωργικό τομέα του ΟΟΣΑ και του FAO 2010-2019 , όπου εφαρμόζονται οι πλέον πρόσφατες διαθέσιμες μακροοικονομικές προβλέψεις και θεωρείται ότι δεν θα υπάρξουν αλλαγές στην ΚΓΠ μετά τις αποφάσεις για τον διαγνωστικό έλεγχο, ούτε αλλαγές στις εμπορικές πολιτικές. Ορισμένοι από τους σημαντικότερους παράγοντες των προβλέψεων της αγοράς είναι οι βελτιωμένες προοπτικές αύξησης του ΑΕΠ, η υπόθεση σταδιακής ενίσχυσης του ευρώ έναντι του δολαρίου και οι προβλέψεις τιμών της παγκόσμιας αγοράς του ΟΟΣΑ και του FAO[1] για τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Εάν οποιαδήποτε από τις προβλέψεις/υποθέσεις αυτές δεν επιβεβαιωθεί, θα επηρεαστούν σημαντικά οι προβλέψεις που προκύπτουν. Επιπλέον, οι προβλέψεις για μεγαλύτερη διακύμανση τιμών δεν εντάσσονται στο μοντέλο Aglink-Cosimo.

Βάσει του μοντέλου αυτού και των ανωτέρω υποθέσεων, η παραγωγή γάλακτος προβλέπεται να αποκτήσει εκ νέου αυξητικές τάσεις από το 2011 και μετά, ωθούμενη από τις σχετικά αισιόδοξες προβλέψεις όσον αφορά τη ζήτηση βάσει των βελτιωμένων μακροοικονομικών προοπτικών. Η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ-27 θα υπερβεί το 2020 τα επίπεδα του 2009 κατά περίπου 3%. Οι παραδόσεις γάλακτος αναμένεται να αυξηθούν κατά ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό, διαφορά που οφείλεται στη σταδιακά μειούμενη κατανάλωση στις ίδιες τις εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ-12. Στο πλαίσιο της κατάργησης των ποσοστώσεων, η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ-27 αναμένεται να επηρεαστεί λίγο από το τέλος του καθεστώτος των ποσοστώσεων όσον αφορά τις παραδόσεις στην ΕΕ (βλ. διάγραμμα 2 του παραρτήματος 3).

Οι προοπτικές είναι ευνοϊκές για τα γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για τυρί και φρέσκα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η παραγωγή φρέσκων γαλακτοκομικών προϊόντων (συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος κατανάλωσης, της κρέμας γάλακτος, του γιαουρτιού κ.λπ.) προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 8% (από το 2009 έως το 2020), ενώ η παραγωγή τυριού αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 10%. Οι προοπτικές για τις εξαγωγές τυριού μπορούν να θεωρηθούν θετικές, με την επιφύλαξη της προβλεπόμενης σταδιακής ενίσχυσης του ευρώ, ενώ η ΕΕ διατηρεί σταθερό μερίδιο στις παγκόσμιες εξαγωγές τυριού άνω του 30%.

Όσον αφορά το πλήρες γάλα σε σκόνη, η παραγωγή αναμένεται να μειωθεί οριακά κάτω από τα επίπεδα του 2009 και οι ευρωπαϊκές εξαγωγές θα παραμείνουν σταθερές μεσοπρόθεσμα, λόγω της σταθερής παγκόσμιας ζήτησης. Ωστόσο, το μερίδιο αγοράς της ΕΕ στις παγκόσμιες εξαγωγές θα μειωθεί σταδιακά στο 21% έως το 2020 (από 24% το 2009).

Σύμφωνα με τις προοπτικές, προβλέπεται συνεχιζόμενη σταθερότητα στην αγορά όσον αφορά το βούτυρο, η οποία εξαρτάται ωστόσο από τη διατήρηση της εγχώριας ζήτησης. Η αύξηση στην προβλεπόμενη παραγωγή για το 2015 (έτος κατάργησης των ποσοστώσεων) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των εξαγωγών της ΕΕ.

Οι προοπτικές εξαγωγών ΑΓΣ είναι λιγότερο ευνοϊκές, δεδομένης της προβλεπόμενης ενίσχυσης του ευρώ και της μεγάλης προσφοράς από άλλους εξαγωγείς. Παρά τις σχετικά ευνοϊκές προβλέψεις και την εμφανή σταθερότητα της αγοράς του ΑΓΣ, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές παραμένουν ευαίσθητες έναντι των παγκόσμιων εξελίξεων όσον αφορά την προσφορά και τη ζήτηση και τη δυνατότητα της αγοράς της ΕΕ να απορροφήσει τα αποθέματα παρέμβασης.

Τα αντίστοιχα διαγράμματα επισυνάπτονται στο παράρτημα 3.

2. Εξελίξεις σχετικα με την ομαλή σταδιακή κατάργηση του συστήματος γαλακτοκομικων ποσοστώσεων

2.1. Παραγωγή γάλακτος κατώτερη των ποσοστώσεων

Το Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τις ποσοστώσεις γάλακτος κατά 2% την 1η Απριλίου 2008. Οι αποφάσεις για τον διαγνωστικό έλεγχο του Νοεμβρίου 2008 οδήγησαν σε ετήσια αύξηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων κατά 1% κατά τα επόμενα διαδοχικά 5 έτη, από την 1η Απριλίου 2009, καθώς και σε προσαρμογή του συντελεστή διόρθωσης της περιεκτικότητας σε λιπαρές ουσίες, η οποία οδήγησε σε περαιτέρω de facto αύξηση των ποσοστώσεων κατά 1%. Απομένει να πραγματοποιηθεί τρεις φορές ετήσια αύξηση 1% έως τη λήξη του συστήματος ποσοστώσεων την 1η Απριλίου 2015 (εκτός από την Ιταλία, όπου έχει αποφασιστεί η εξαρχής προσθήκη της αύξησης 5% από την 1η Απριλίου 2009).

Ανά έτος, μειώνεται η σημασία των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, καθώς η παραγωγή γάλακτος υπολείπεται των ποσοστώσεων σε αυξανόμενο αριθμό κρατών μελών. Ενώ 6 κράτη μέλη έπρεπε να πληρώσουν εισφορά επί του πλεονάσματος κατά το έτος ποσόστωσης 2008/09, μόνο 3 κράτη μέλη αναμένεται να καταβάλουν αντίστοιχη εισφορά κατά το έτος ποσόστωσης 2009/10. Σύμφωνα με τις επίσημες κοινοποιήσεις των κρατών μελών, το έτος ποσόστωσης 2009/10 εκτιμάται ότι έληξε με παραδόσεις γάλακτος στην ΕΕ κατά περίπου 7% κατώτερες της ποσόστωσης (βλ. διάγραμμα στο παράρτημα 4).

Η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ αυξήθηκε οριακά το 2008 παρά την αύξηση κατά 2% της ποσόστωσης, η οποία αποφασίστηκε για το έτος ποσόστωσης 2008-09 και τις σχετικά ευνοϊκές τιμές γάλακτος που καταβλήθηκαν στους παραγωγούς κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους. Η οικονομική ύφεση επηρέασε αρνητικά την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ζήτηση για γαλακτοκομικά προϊόντα προστιθέμενης αξίας, γεγονός που άσκησε πιέσεις στις τιμές των γαλακτοκομικών και προκάλεσε σημαντική πτώση στις τιμές παραγωγής γάλακτος το 2009. Οι εν λόγω χαμηλές τιμές γάλακτος συνέβαλαν στην ελαφρά μείωση της παραγωγής γάλακτος στην ΕΕ το 2009 και στις αρχές του 2010. Κατά συνέπεια, το έτος ποσόστωσης 2008-09 έκλεισε με πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα παραδόσεων στην ΕΕ σε σχέση με την ποσόστωση. Αυτή η αρνητική διαφορά της προσφοράς σε σχέση με την ποσόστωση αυξήθηκε ακόμα περισσότερο κατά το έτος ποσόστωσης 2009-10. Η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ παρουσίασε ανάκαμψη κατά τη διάρκεια του 2010, αλλά παρέμεινε σημαντικά κατώτερη του επιπέδου της ποσόστωσης.

Η αργή αντίδραση στην αύξηση των ποσοστώσεων συνδέεται με την οικονομική ύφεση, η οποία προκάλεσε μειωμένη ζήτηση όσον αφορά τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά και υψηλότερο κόστος παραγωγής και, κατά συνέπεια, χαμηλότερα περιθώρια κέρδους. Η εμπειρία που αποκομίστηκε από τις επιπτώσεις της αύξησης της ποσόστωσης το 2008/09 καταδεικνύει ότι η αντίδραση της παραγωγής γάλακτος συνολικά στην ΕΕ παρέμεινε σχετικά μέτρια, παρά τη σημαντικά υψηλότερη μέση τιμή παραγωγού για το γάλα. Τα τελευταία στοιχεία έως τον Ιούλιο 2010 καταδεικνύουν μεγαλύτερη αντίδραση της παραγωγής στις αυξημένες τιμές του γάλακτος.

Δεδομένης της συνεχώς μειούμενης σημασίας των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, η προσφορά γάλακτος στην ΕΕ μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ευκαιρίες της αγοράς, η αντίδραση των παραγωγών στα επίπεδα των τιμών είναι λιγότερο στρεβλωμένη και μπορεί να επιτευχθεί βελτιωμένη αποτελεσματικότητα μέσω της αναδιάρθρωσης.

Στα κράτη μέλη που η παραγωγή εξακολουθεί να υπερβαίνει τις ποσοστώσεις, η κατάσταση αυτή οφείλεται πιθανόν στο γεγονός ότι ορισμένοι παραγωγοί έχουν αρκετό περιθώριο επί του κόστους τους ώστε να αναλάβουν τον κίνδυνο υπέρβασης των παραδόσεων και χρησιμοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους, ευελπιστώντας ότι οι άλλοι δεν θα χρησιμοποιήσουν τις δικές τους πλήρως. Η αύξηση της παραγωγής, ακόμα και αν προκαλεί μείωση στις τιμές, θεωρείται απαραίτητη από τους εν λόγω παραγωγούς προκειμένου να καλύψουν το επενδυτικό κόστος τους, εφόσον οι τιμές καλύπτουν το οριακό κόστος παραγωγής. Σε ορισμένα κράτη μέλη στα οποία ο κλάδος μεταποίησης γαλακτοκομικών είναι προσανατολισμένος προς τις εξαγωγές, η κατάσταση αυτή συνδέεται επίσης με το γεγονός ότι ο συνδυασμός προϊόντων τους τούς επιτρέπει να παράγουν για τις εξαγωγικές αγορές και να βρίσκουν διέξοδο για τα προϊόντα τους.

2.2. Μείωση των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος

Μια από τις βασικές ενδείξεις ότι επέρχεται «ομαλή προσγείωση» είναι η σταδιακή διάβρωση των «προσόδων των ποσοστώσεων». Ως πρόσοδοι των ποσοστώσεων νοείται η διαφορά μεταξύ της τιμής βάσει της ποσόστωσης (υψηλότερη από την τιμή της αγοράς όταν οι ποσοστώσεις είναι υποχρεωτικές) και του οριακού κόστους παραγωγής. Ένας καλός δείκτης των προσόδων των ποσοστώσεων είναι η τιμή της ποσόστωσης. Όπως παρουσιάζεται αναλυτικά στο παράρτημα 5, η τιμή της ποσόστωσης γάλακτος μειώνεται, καθώς μειώνεται η υπολειπόμενη διάρκεια ζωής του καθεστώτος των ποσοστώσεων, και βρίσκεται ήδη σε χαμηλά επίπεδα ή κοντά στο μηδέν στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών. Η κατάσταση αυτή έχει 3 πτυχές:

1) Κράτη μέλη με παραδόσεις γάλακτος αρκετά κατώτερες των ανώτατων ορίων των ποσοστώσεων

Στα κράτη μέλη όπου οι παραδόσεις γάλακτος είναι αρκετά κατώτερες των ανώτατων ορίων των ποσοστώσεων, η τιμή ποσόστωσης είναι ήδη πολύ χαμηλή ή ακόμα και μηδενική. Σε ορισμένα εξ αυτών, έχουν θεσπιστεί εθνικές διοικητικές ρυθμίσεις για τον καθορισμό μειούμενης τιμής ποσόστωσης ανά έτος ώστε να φτάσει σε μηδενικά επίπεδα το 2015.

Εφόσον τα επίπεδα παραγωγής ακολουθήσουν τις πρόσφατες τάσεις, στα κράτη μέλη όπου η τιμή ποσόστωσης δεν ορίζεται διοικητικά αλλά είναι ήδη πολύ χαμηλή ή μηδενική, οι τιμές ποσόστωσης δεν αναμένεται να μεταβληθούν πολύ σε σχέση με τα τρέχοντα επίπεδα. Στα κράτη μέλη στα οποία υπάρχει αγορά ποσοστώσεων, εξακολουθεί να υπάρχει τιμή για τις ποσοστώσεις γάλακτος, με την επιφύλαξη του ότι δεν καταβάλλεται εισφορά επί του πλεονάσματος. Όσο πλησιάζει το 2015, όλες οι ποσοστώσεις θα χάσουν την αξία τους πλήρως, καθώς η σημασία τους για την αγορά μειώνεται και η προθεσμία κατάργησης πλησιάζει.

2) Κράτη μέλη με παραδόσεις γάλακτος κοντά στα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων

Στα κράτη μέλη όπου οι παραδόσεις γάλακτος βρίσκονται σε επίπεδα κοντά στα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων, η τιμή ποσόστωσης επηρεάζεται από την προβλεπόμενη ή την αναμενόμενη εισφορά επί του πλεονάσματος. Στην περίπτωση μειωμένης χρησιμοποίησης της εθνικής ποσόστωσης γάλακτος, οι τιμές των ποσοστώσεων μειώνονται. Στο μέλλον, οι αγορές ποσοστώσεων αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω έως ότου να μηδενιστούν, ενώ θα υπάρξουν διακυμάνσεις λόγω της παραγωγής πλεονασμάτων και των τιμών γάλακτος.

3) Κράτη μέλη με παραδόσεις γάλακτος καθ’ υπέρβαση των ποσοστώσεων

Στα ελάχιστα κράτη μέλη όπου οι παραδόσεις γάλακτος υπερβαίνουν την ποσόστωση, οι τιμές των ποσοστώσεων παραμένουν σχετικά υψηλές και πρόσφατα παρουσίασαν αύξηση. Σε αυτά τα κράτη μέλη, οι παραγωγοί φαίνεται να είναι αρκετά ανταγωνιστικοί ή υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους για να συνεχίσουν να παράγουν και τελικά καταβάλλουν εισφορά επί του πλεονάσματος. Σε αυτά τα κράτη μέλη, ενδέχεται να μην είναι εξασφαλισμένη η ομαλή προσγείωση.

2.3. Αναμενόμενη εξέλιξη και ανάλυση ευαισθησίας

Η εξέλιξη της παραγωγής γάλακτος μετά την κατάργηση των ποσοστώσεων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: τη μορφή της ΚΓΠ μετά το 2013 (μέτρα αγοράς, άμεσες ενισχύσεις, αγροτική ανάπτυξη), το κόστος παραγωγής, τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις, τις εναλλακτικές λύσεις όσον αγορά τις θέσεις εργασίας και την παραγωγή, την εξέλιξη των εθνικών και διεθνών αγορών γάλακτος, συμπεριλαμβανομένων των τιμών γάλακτος.

Σύμφωνα με το οικονομετρικό μοντέλο που χρησιμοποιεί η ΓΔ AGRI για την παραγωγή μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προοπτικών, η αύξηση της παραγωγής γάλακτος προβλέπεται ότι θα παραμείνει σε μέτρα επίπεδα κατά τα επόμενα έτη, ακόμα και μετά την κατάργηση του καθεστώτος των ποσοστώσεων (βλ. σημείο 1.2 ανωτέρω). Ορισμένες εθνικές μελέτες καταδεικνύουν πιθανές μεγάλες αυξήσεις στην παραγωγή γάλακτος. Ωστόσο, οι περισσότερες εξ αυτών δεν λαμβάνουν υπόψη και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Τα διαρθρωτικά πλεονάσματα θα πρέπει να αποφευχθούν μέσω του μηχανισμού τιμών. Ορισμένες μελέτες[2] που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο του διαγνωστικού ελέγχου καταδεικνύουν ότι μόνο περιορισμένος αριθμός κρατών αναμένεται να χρησιμοποιήσει πλήρως τις αυξανόμενες ποσοστώσεις γάλακτος για διάφορους λόγους, ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη αναμένεται να παράγουν λιγότερο, λόγω της αναμενόμενης συνολικής μείωσης των τιμών του γάλακτος.

2.4. Κράτη μέλη σε πορεία «ομαλής προσγείωσης»

Η εξέλιξη της παραγωγής γάλακτος έναντι των ποσοστώσεων γάλακτος καθώς και οι καθοδικές τάσεις στις τιμές των ποσοστώσεων δείχνουν ότι η «ομαλή προσγείωση» έχει ήδη δρομολογηθεί. Στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών, οι ποσοστώσεις δεν είναι πλέον σημαντικές για τον περιορισμό της παραγωγής και η τιμή ποσόστωσης έχει ήδη φτάσει σε μηδενικά επίπεδα ή πρόκειται να φτάσει σε αυτά σύντομα.

Στο πλαίσιο του διαγνωστικού ελέγχου και της κατάργησης των ποσοστώσεων, ο γαλακτοκομικός τομέας έχει προστεθεί στις αποκαλούμενες «νέες προκλήσεις» του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ, όπου η αύξηση των πόρων από τη διαφοροποίηση έχει στόχο την αντιμετώπιση αυτών των νέων προκλήσεων. Με τον τρόπο αυτό προβλέπεται η παροχή περαιτέρω στήριξης στους γαλακτοπαραγωγούς ενόψει της κατάργησης των ποσοστώσεων.

3. Τελικές παρατηρησεισ

Ο γαλακτοκομικός τομέας βίωσε μια περίοδο έντονης διακύμανσης των τιμών από το 2007 έως το 2009. Έκτοτε, η κατάσταση της αγοράς έχει βελτιωθεί και οι προοπτικές είναι γενικά θετικές.

Συνολικά, ο γαλακτοκομικός τομέας προσανατολίζεται σταδιακά όλο και περισσότερο προς την αγορά. Η διαδικασία αυτή επηρεάστηκε από την οικονομική κρίση το 2008 και το 2009. Η διακύμανση τιμών, η οποία αποτελεί σύνηθες φαινόμενο ενός τομέα που προσανατολίζεται προς την αγορά, έχει καταστεί εντονότερη και, συνεπώς, επιβλαβής λόγω της σύγκλισης εξωγενών παραγόντων, μεταξύ των οποίων είναι η μείωση της οικιακής κατανάλωσης λόγω έλλειψης αγοραστικής δύναμης μετά την οικονομική κρίση.

Η «ομαλή προσγείωση» έχει ξεκινήσει στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών. Οι τιμές των ποσοστώσεων γάλακτος έχουν πολύ χαμηλή αξία και βρίσκονται ήδη σε μηδενικά επίπεδα σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ μειώνονται στα περισσότερα από τα υπόλοιπα κράτη μέλη και προβλέπεται να φτάσουν στο μηδέν το 2015. Οι γαλακτοκομικές ποσοστώσεις έπαψαν να λειτουργούν ως όριο στην παραγωγή στα περισσότερα κράτη μέλη, ιδίως στα νέα κράτη μέλη, και ο προσανατολισμός προς την αγορά αποτελεί ήδη βασική αρχή σε αρκετά από αυτά.

Το συμπέρασμα είναι ότι, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν υπάρχει λόγος αναθεώρησης των αποφάσεων του διαγνωστικού ελέγχου όσον αφορά τη σταδιακή αύξηση των ποσοστώσεων και τη λήξη του καθεστώτος των ποσοστώσεων την 1η Απριλίου 2015.

Προκειμένου να ανοίξει τον δρόμο προς την κατάργηση των ποσοστώσεων το 2015, η Επιτροπή θα ήθελε να θέσει προς εξέταση ένα επιπλέον μέτρο για την στήριξη της διαδικασίας ομαλής προσγείωσης: για να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και να ενισχυθεί η ευθύνη των επιχειρήσεων της αλυσίδας γαλακτοκομικών προϊόντων ώστε να λαμβάνονται καλύτερα υπόψη τα μηνύματα της αγοράς και να προσαρμόζεται η προσφορά στη ζήτηση, θα πρέπει να ενισχυθεί η διαφάνεια, όπως έχει επισημάνει η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για το γάλα. Πέραν των υφιστάμενων συστημάτων πληροφόρησης, θα πρέπει να διοργανωθούν κοινές συνεδριάσεις των εμπειρογνωμόνων της διαχειριστικής επιτροπής για την ενιαία ΚΟΑ και της συμβουλευτικής ομάδας για το γάλα για την παρακολούθηση των εξελίξεων της αγοράς με στόχο την αξιολόγηση της κατάστασης της αγοράς και των προοπτικών.

Στην περίπτωση σοβαρής ανισορροπίας, η Επιτροπή, ως ένα περαιτέρω εργαλείο σταθεροποίησης της αγοράς και ως εξαιρετικό μέτρο, εάν τα άλλα μέτρα που είναι διαθέσιμα βάσει της ενιαίας ΚΟΑ αποδειχθούν ανεπαρκή, θα εξετάσει την πιθανότητα εφαρμογής ενός συστήματος βάσει του άρθρου 186 της ενιαίας ΚΟΑ («ρήτρα διατάραξης της αγοράς) που θα επιτρέψει στους γαλακτοπαραγωγούς, σε εθελοντική βάση, να μειώσουν τις παραδόσεις τους έναντι αποζημίωσης. Η πείρα που έχει αποκτηθεί κατά τη γαλακτοκομική κρίση καταδεικνύει ότι ενδέχεται να μην επαρκεί η απομάκρυνση του 1 ή 2% της συνολικής παραγωγής γάλακτος από την αγορά για να διορθωθούν οι ανισορροπίες και να αποκατασταθεί η σταθερότητα, όπως αναφέρεται στο σημείο 1.1 ανωτέρω[3].

Μια περαιτέρω έκθεση θα καταρτιστεί έως το τέλος του 2012.

Παραρτήματα: I. Εξέλιξη της τιμής του γάλακτος

II. Τιμές παραγωγού γάλακτος στα διάφορα κράτη μέλη

III. Μεσοπρόθεσμες προοπτικές στον γαλακτοκομικό τομέα

IV. Παραγωγή γάλακτος έναντι ποσοστώσεων

V. Εξέλιξη των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος της ΕΕ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I : 1. Εξέλιξη της τιμής του γάλακτος

[pic]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II : Τιμές παραγωγού γάλακτος στα διάφορα κράτη μέλη

Αύγουστος 2010 / Αύγουστος 2009

[pic]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ : Μεσοπρόθεσμες προοπτικές στον γαλακτοκομικό τομέα

Διάγραμμα 1. Προσφορά γάλακτος και μέγεθος αγέλης

[pic]

Διάγραμμα 2. Μελλοντική εξέλιξη της προσφοράς γάλακτος σε σχέση με την ποσόστωση

[pic]

Διάγραμμα 3. Ισοζύγιο αγοράς τυριού

[pic]

Διάγραμμα 4. Ισοζύγιο αγοράς βουτύρου

[pic]

Διάγραμμα 5. Ισοζύγιο αγοράς ΑΓΣ

[pic]

Διάγραμμα 6. Προβλέψεις τιμών στην παγκόσμια αγορά

[pic]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV: Παραγωγή γάλακτος σε σχέση με την ποσόστωση

[pic]

[pic][pic]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V : Εξέλιξη της τιμής ποσόστωσης γάλακτος στην ΕΕ

[pic]

[1] Στις προοπτικές για τον γεωργικό τομέα του ΟΟΣΑ και του FAO 2010-1019, οι τιμές της παγκόσμιας αγοράς βασίζονται στις τιμές που καθορίζονται στην Ωκεανία.

[2] Οικονομική ανάλυση των αποτελεσμάτων της λήξης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων στην ΕΕ (http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/external/milk/index_en.htm)

Οικονομικές επιπτώσεις της κατάργησης του καθεστώτος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων – Περιφερειακή ανάλυση της παραγωγής γάλακτος στην ΕΕ (http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/external/milkquota/index_en.htm)

[3] Η αξιολόγηση ενός τέτοιου συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών του επιπτώσεων, θα πραγματοποιηθεί κατά τον χρόνο παρουσίασης μιας πιθανής πρότασης.