[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 15.11.2010

COM(2010) 636 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020:Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια

{SEC(2010) 1323}{SEC(2010) 1324}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020:Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή 3

2. Στόχοι και ενέργειες 4

2.1. Τομείς δράσης 5

2.2. Εφαρμογή της στρατηγικής 11

3. Συμπέρασμα 13

1. Εισαγωγη

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ένας στους έξι πολίτες έχει κάποια αναπηρία[1] που μπορεί να είναι από ήπια έως πολύ σοβαρή, με αποτέλεσμα 80 εκατομμύρια άτομα να μη μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στην οικονομική και κοινωνική ζωή εξ αιτίας περιβαλλοντικών και συμπεριφορικών εμποδίων. Για τα άτομα με αναπηρία το ποσοστό φτώχειας είναι 70% υψηλότερο από το μέσο όρο[2], εν μέρει λόγω της περιορισμένης πρόσβασης στην απασχόληση.

Πάνω από το ένα τρίτο των ατόμων ηλικίας άνω των 75 ετών έχει κάποια μορφή αναπηρίας που τα περιορίζει σε κάποιο βαθμό και πάνω από το 20% που τα περιορίζει σημαντικά[3]. Επιπλέον, τα ποσοστά αυτά προβλέπεται να αυξηθούν λόγω της γήρανσης του πληθυσμού της ΕΕ.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν λάβει ισχυρή εντολή να βελτιώσουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία.

- Το άρθρο 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (ο Χάρτης) ορίζει ότι η «ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται». Το άρθρο 26 ορίζει ότι «η ΕΕ αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με ειδικές ανάγκες να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινωνικό βίο.» Επιπλέον, το άρθρο 21 απαγορεύει κάθε είδους διάκριση λόγω αναπηρίας.

- Σύμφωνα με τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) η Ένωση οφείλει, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και δράσεων της, να καταπολεμά κάθε διάκριση λόγω αναπηρίας (άρθρο 10) και έχει την εξουσία να θεσπίζει νομοθετικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των διακρίσεων (άρθρο 19).

- Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (στο εξής η Σύμβαση), που αποτελεί το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές μέσο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οποία έχουν προσυπογράψει η ΕΕ και τα κράτη μέλη της , θα ισχύσει σύντομα σε ολόκληρη την ΕΕ[4]. Η Σύμβαση καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να προοασπίζουν και να διασφαλίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των ατόμων με αναπηρία.

Σύμφωνα με τη Σύμβαση, μεταξύ των ατόμων με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε συνδυασμό με διάφορα εμπόδια μπορούν να δυσχεράνουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για την εξάλειψη των φραγμών σε μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια, δίνοντας συνέχεια στα πρόσφατα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου[5]. Η παρούσα στρατηγική παρέχει ένα πλαίσιο δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς και σε συνδυασμό με εθνικές ενέργειες για την αντιμετώπιση της διαφορετικότητας των ανδρών, γυναικών και παιδιών με αναπηρία.

Η πλήρης οικονομική και κοινωνική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία αποτελεί σημαντική παράμετρο για την επιτυχία της στρατηγικής Ευρώπη 2020 της ΕΕ[6], όσον αφορά τη δημιουργία έξυπνης, διατηρήσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Η οικοδόμηση μιας κοινωνίας ανοικτής σε όλους δημιουργεί, επιπλέον, εμπορικές ευκαιρίες και προωθεί την καινοτομία. Επειδή αυξάνεται διαρκώς η ζήτηση από καταναλωτές μεγαλύτερης ηλικίας, έχει μεγάλη σημασία, από εμπορική άποψη, να μπορούν να έχουν όλοι εύκολη πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες. Για παράδειγμα, η αγορά υποστηρικτικών μέσων της ΕΕ (εκτιμώμενης ετήσιας αξίας άνω των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ[7]) εξακολουθεί να είναι κατακερματισμένη με αποτέλεσμα τα μέσα αυτά να είναι δαπανηρά. Οι υφιστάμενες πολιτικές και η ισχύουσα νομοθεσία δεν αντικατοπτρίζουν επαρκώς τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, όπως άλλωστε ούτε η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών. Επίσης εξακολουθούν να μην είναι επαρκώς προσπελάσιμα πολλά αγαθά και υπηρεσίες, όπως και μεγάλο μέρος του δομημένου περιβάλλοντος.

Η οικονομική ύφεση επιδείνωσε την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία καθιστώντας ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη ανάληψης δράσης. Η παρούσα στρατηγική στόχο έχει να βελτιώσει τη ζωή των πολιτών καθώς και να αποφέρει μεγαλύτερα οφέλη στην κοινωνία και στην οικονομία χωρίς να συνεπάγεται περιττό φόρτο για τον κλάδο παραγωγής και τις διοικήσεις.

2. Στοχοι και ενεργειεσ

Γενικός στόχος της παρούσας στρατηγικής είναι να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να απολαμβάνουν πλήρως των δικαιωμάτων τους και να αντλούν όσο το δυνατό περισσότερα οφέλη από τη συμμετοχή τους στην κοινωνία και στην ευρωπαϊκή οικονομία, ιδίως μέσω της ενιαίας αγοράς. Η επίτευξη του στόχου αυτού και η αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης σε ολόκληρη την ΕΕ εξαρτάται από την ύπαρξη συνοχής. Η παρούσα στρατηγική προσδιορίζει ενέργειες σε επίπεδο ΕΕ που λειτουργούν συμπληρωματικά προς τις αντίστοιχες εθνικές και καθορίζει τους μηχανισμούς[8] που είναι αναγκαίοι για την εφαρμογή της Σύμβασης σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και στους κόλπους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Προσδιορίζει, επίσης, τη στήριξη που είναι αναγκαία για τη χρηματοδότηση, την έρευνα, την ευαισθητοποίηση, τις στατιστικές και τη συλλογή στοιχείων.

Η παρούσα στρατηγική επικεντρώνεται στην εξάλειψη των εμποδίων[9]. Η Επιτροπή επισημαίνει οκτώ βασικούς τομείς δράσης: προσβασιμότητα, συμμετοχή, ισότητα, απασχόληση, εκπαίδευση και κατάρτιση, κοινωνική προστασία, υγεία και εξωτερική δράση . Για κάθε τομέα, προσδιορίζονται βασικές ενέργειες, ενώ ο προεξέχων στόχος, σε επίπεδο ΕΕ, επισημαίνεται σε ξεχωριστό τετραγωνίδιο. Η επιλογή των εν λόγω τομέων έγινε με γνώμονα τα ακόλουθα: τις δυνατότητές τους να συμβάλουν στην επίτευξη των γενικών στόχων της στρατηγικής και της Σύμβασης, τα σχετικά έγγραφα πολιτικής των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα αποτελέσματα του σχεδίου δράσης της ΕΕ 2003-2010 για την αναπηρία και μια διαβούλευση που διενεργήθηκε με τα κράτη μέλη, τα ενδιαφερόμενα μέρη και το ευρύτερο κοινό. Οι αναφορές σε εθνικές ενέργειες σκοπό έχουν να συμπληρώσουν τις ενέργειες σε επίπεδο ΕΕ μάλλον, παρά να καλύψουν όλες τις εθνικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης, την κατάσταση που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία μέσω της στρατηγικής Ευρώπη 2020, των εμβληματικών πρωτοβουλιών της και της επαναδρομολόγησης της ενιαίας αγοράς.

2.1. Τομείς δράσης

1 — Προσβασιμότητα

«Προσβασιμότητα» σημαίνει ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν πρόσβαση, σε ισότιμη βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, στα μέσα μεταφοράς, στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), και σε άλλες υποδομές και υπηρεσίες. Εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά εμπόδια σε όλους αυτούς τους τομείς. Για παράδειγμα, κατά μέσο όρο στην ΕΕ-27, μόνο το 5% των δημόσιων ιστοτόπων πληρούν απολύτως τα πρότυπα προσβασιμότητας στο διαδίκτυο, μολονότι οι περισσότεροι είναι εν μέρει προσβάσιμοι. Πολλά τηλεοπτικά κανάλια εξακολουθούν να μεταδίδουν λίγα μόνο προγράμματα που είναι υποτιτλισμένα και συνοδεύονται από ακουστική περιγραφή[10].

Αν και η προσβασιμότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στην κοινωνία και στην οικονομία, η ΕΕ απέχει ακόμη πολύ από την επίτευξη του στόχου αυτού. Η Επιτροπή προτείνει τη χρήση νομοθετικών και άλλου είδους μέσων, όπως η τυποποίηση, προκειμένου να βελτιστοποιήσει την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος, των μεταφορών και των ΤΠΕ, σύμφωνα με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες «Ψηφιακό θεματολόγιο» και «Ένωση καινοτομίας». Βασιζόμενη σε πιο έξυπνες ρυθμιστικές αρχές, θα διερευνήσει τα οφέλη της έγκρισης ρυθμιστικών μέτρων για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την επίσπευση της χρήσης της διαδικασίας προκήρυξης δημόσιων διαγωνισμών (που έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στις ΗΠΑ[11]). Θα ενθαρρύνει την ενσωμάτωση της διάστασης της προσβασιμότητας και του «σχεδιασμού για όλους» σε εκπαιδευτικά προγράμματα και προγράμματα κατάρτισης των επαγγελματιών του τομέα. Θα προωθήσει, επίσης, την ανάπτυξη της αγοράς υποστηρικτικής τεχνολογίας (assistive technology) σε ολόκληρη την ΕΕ. Ύστερα από διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, η Επιτροπή θα εξετάσει τη σκοπιμότητα πρότασης μιας «ευρωπαϊκής πράξης για την προσβασιμότητα» έως το 2012. Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ειδικά πρότυπα για συγκεκριμένους τομείς, ώστε να βελτιωθεί αισθητά η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει και θα συμπληρώσει τις εθνικές ενέργειες για την υλοποίηση της προσβασιμότητας, την εξάλειψη των υφιστάμενων εμποδίων και τη βελτίωση της διαθεσιμότητας και του πεδίου επιλογής υποστηρικτικών τεχνολογιών.

Διασφάλιση της προσβασιμότητας σε αγαθά, σε υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων υπηρεσιών, και σε υποστηρικτικά μέσα για τα άτομα με αναπηρία. |

2 — Συμμετοχή

Υπάρχουν ακόμη πολλά εμπόδια που δυσχεραίνουν την πλήρη άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία –συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων τους που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης– και περιορίζουν τη συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ισότιμη βάση με τους άλλους. Τα δικαιώματα αυτά περιλαμβάνουν το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία, στην επιλογή του τόπου διαμονής και του τρόπου διαβίωσης και στην πλήρη πρόσβαση σε πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, ένα άτομο με πιστοποιημένη αναπηρία που μετακινείται σε άλλο κράτος μέλος μπορεί να στερηθεί την πρόσβαση σε εθνικές παροχές, όπως ελεύθερη ή μειωμένη είσοδος σε μέσα μαζικής μεταφοράς.

Η Επιτροπή θα επιδιώξει:

- να υπερκεράσει τα εμπόδια που δυσχεραίνουν την άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία ως φυσικών προσώπων, καταναλωτών, σπουδαστών, οικονομικών και πολιτικών παραγόντων· να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που συνδέονται με την κινητικότητα στο εσωτερικό της ΕΕ και να διευκολύνει και προαγάγει τη χρήση του ευρωπαϊκού δελτίου στάθμευσης για άτομα με αναπηρία·

- να προαγάγει τη μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας μέσω της χρήσης των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης για τη στήριξη της ανάπτυξης υπηρεσιών σε επίπεδο τοπικής κοινότητας και να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη όσον αφορά την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία που ζουν σε ιδρύματα, ιδίως των παιδιών και των ηλικιωμένων·

- να βελτιώσει την προσβασιμότητα σε αθλητικές, ψυχαγωγικές και πολιτιστικές διοργανώσεις, δραστηριότητες, εκδηλώσεις, αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των οπτικοακουστικών αγαθών και υπηρεσιών· να προωθήσει τη συμμετοχή σε αθλητικές εκδηλώσεις και τη διοργάνωση ειδικών εκδηλώσεων για άτομα με αναπηρία· να διερευνήσει τρόπους για τη διευκόλυνση της χρήσης της νοηματικής γλώσσας και της μεθόδου ανάγνωσης Braille στις επαφές με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ· να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στους τόπους ψηφοφορίας ώστε να διευκολύνεται η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των πολιτών της ΕΕ· να προωθήσει τη διασυνοριακή μεταφορά έργων που καλύπτονται από δικαιώματα δημιουργού σε προσβάσιμο μορφότυπο· να προωθήσει τη χρήση του πεδίου απαλλαγών που προβλέπει η οδηγία για τα δικαιώματα δημιουργού[12].

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει τις εθνικές πρωτοβουλίες με σκοπό:

- να επιτευχθεί η μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, με τη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Ανάπτυξης για την κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού και την προσαρμογή της κοινωνικής υποδομής, την ανάπτυξη χρηματοδοτικών προγραμμάτων εξατομικευμένης βοήθειας, την προαγωγή κατάλληλων συνθηκών εργασίας για τους επαγγελματίες φροντιστές και την παροχή στήριξης στις οικογένειες και στους ανεπίσημους φροντιστές·

- να γίνουν προσβάσιμες οι αθλητικές, πολιτιστικές και ψυχαγωγικές διοργανώσεις και δραστηριότητες και να χρησιμοποιούνται οι δυνατότητες απαλλαγών που προβλέπει η οδηγία για τα δικαιώματα δημιουργού.

Επίτευξη πλήρους συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία: - με τη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων που τους επιτρέπουν να επωφελούνται πλήρως από την ιδιότητα του πολίτη της ΕΕ· - με την εξάλειψη των διοικητικών και συμπεριφορικών εμποδίων που δυσχεραίνουν την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή τους· - με την παροχή υπηρεσιών ποιότητας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε εξατομικευμένη βοήθεια. |

3 — Ισότητα

Περισσότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους θεωρούν ότι οι διακρίσεις λόγω αναπηρίας ή ηλικίας είναι ευρύτατα διαδεδομένες σε ολόκληρη την ΕΕ[13]. Σύμφωνα με τα άρθρα 1, 21 και 26 του Χάρτη της EΕ και με τα άρθρα 10 και 19 της ΣΛΕΕ, η Επιτροπή θα προωθήσει την ισότιμη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία μέσω μιας διττής προσέγγισης. Θα χρησιμοποιήσει την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία από διακρίσεις, αφενός, και αφετέρου, θα εφαρμόσει ενεργητικά μέτρα πολιτικής για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προαγωγή ίσων ευκαιριών στις πολιτικές της ΕΕ. Η Επιτροπή, επίσης, θα εξετάσει με μεγάλη προσοχή το σωρρευτικό αντίκτυπο των διακρίσεων που μπορεί να γίνονται εις βάρος των ατόμων με αναπηρία για άλλους λόγους, όπως η ιθαγένεια, η ηλικία, η φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, το φύλο, οι θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις ή ο γενετήσιος προσανατολισμός.

Θα διασφαλίσει επίσης την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας 2000/78/ΕΚ[14] που απαγορεύει τις διακρίσεις στην απασχόληση· θα υποστηρίξει την ποικιλομορφία και θα καταπολεμήσει τις διακρίσεις μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο και θα στηρίξει το έργο των ΜΚΟ σε επίπεδο ΕΕ στον εν λόγω τομέα.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει και θα συμπληρώσει τις εθνικές πολιτικές και προγράμματα για την προαγωγή της ισότητας, για παράδειγμα μέσω της προώθησης της συμμόρφωσης της νομοθεσίας των κρατών μελών για τη νομική ικανότητα με τη Σύμβαση.

Εξάλειψη των διακρίσεων λόγω αναπηρίας στην ΕΕ. |

4 — Aπασχόληση

Οι ποιοτικές θέσεις εργασίας διασφαλίζουν την οικονομική ανεξαρτησία, προωθούν την προσωπική καταξίωση και θωρακίζουν ενάντια στη φτώχεια. Ωστόσο, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία κυμαίνεται μόνο γύρω στο 50%[15] Για να επιτευχθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι της ΕΕ, πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία που έχουν αμειβόμενη απασχόληση στην ανοικτή αγορά εργασίας. Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρουν η στρατηγική για την Ευρώπη 2020 και το θεματολόγιό της για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας παρέχοντας στα κράτη μέλη αναλύσεις, πολιτική καθοδήγηση, δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών και κάθε άλλου είδους στήριξη. Θα βελτιώσει τις γνώσεις για την επαγγελματική κατάσταση των γυναικών και ανδρών με αναπηρία, θα εντοπίσει προβληματικούς τομείς και θα προτείνει λύσεις. Θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους νέους με αναπηρία κατά τη φάση της μετάβασής τους από την εκπαίδευση στην απασχόληση. Θα εξετάσει το ζήτημα της διεπαγγελματικής κινητικότητας στην ανοικτή αγορά εργασίας και σε προστατευόμενα εργαστήρια μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών και αμοιβαίας μάθησης. Θα εξετάσει επίσης το ζήτημα της μη μισθωτής απασχόλησης και των ποιοτικών θέσεων εργασίας, συμπεριλαμβανομένων πτυχών όπως οι συνθήκες εργασίας και η επαγγελματική εξέλιξη, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Η Επιτροπή θα ενισχύσει τη στήριξη που παρέχει για την ανάληψη εθελοντικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη διαχείριση της ποικιλομορφίας στο χώρο εργασίας, όπως Χάρτες για την ποικιλομορφία που θα έχουν προσυπογραφεί από τους εργοδότες και μια πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει εθνικές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στα εξής: ανάλυση της κατάστασης της αγοράς εργασίας για τα άτομα με αναπηρία· καταπολέμηση της τακτικής των παροχών αναπηρίας και άλλων παγιδευτικών μεθόδων που τα αποθαρρύνουν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας· στήριξη της ένταξής τους στην αγορά εργασίας μέσω της χρήσης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ)· ανάπτυξη ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας· βελτίωση της προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας· ανάπτυξη υπηρεσιών τοποθέτησης σε θέσεις εργασίας, δομών στήριξης και κατάρτισης στην εργασία· προαγωγή της χρήσης του γενικού κανονισμού απαλλαγής[16] που επιτρέπει τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή.

Δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων ώστε περισσότερα άτομα με αναπηρία να κερδίζουν τα προς το ζην στην ανοικτή αγορά εργασίας. |

5 — Εκπαίδευση και κατάρτιση

Στην ηλικιακή ομάδα των 16-19 ετών το ποσοστό μη συμμετοχής στην εκπαίδευση για τα άτομα με μορφή αναπηρίας που τα περιορίζει σε σημαντικό βαθμό είναι 37% και 25% για τα άτομα με μορφή αναπηρίας που τα περιορίζει σε κάποιο βαθμό έναντι 17% για τα άτομα με μορφή αναπηρίας που δεν τα περιορίζει καθόλου[17]. Η πρόσβαση των παιδιών με σοβαρή αναπηρία στην κανονική εκπαίδευση είναι δύσκολη και ορισμένες φορές γίνεται διαχωρισμός. Τα άτομα με αναπηρία, ειδικά τα παιδιά, πρέπει να ενσωματώνονται στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, με τον κατάλληλο τρόπο, και εφόσον είναι αναγκαίο να παρέχεται εξατομικευμένη στήριξη προς το συμφέρον των παιδιών. Η Επιτροπή, σεβόμενη απολύτως την ευθύνη των κρατών μελών όσον αφορά το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, θα στηρίξει το στόχο της ποιοτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης χωρίς αποκλεισμούς στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Νεολαία σε κίνηση». Θα ενισχύσει τη διάδοση των γνώσεων όσον αφορά τα επίπεδα εκπαίδευσης και τις ευκαιρίες που προσφέρονται στα άτομα με αναπηρία και θα αυξήσει την κινητικότητά τους μέσω της διευκόλυνσης της συμμετοχής τους στο πρόγραμμα διά βίου μάθησης.

Η δράση της ΕΕ έγκειται στα εξής: στήριξη των εθνικών προσπαθειών μέσω του στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στην εκπαίδευση και την κατάρτιση «ΕΚ 2020»[18] με σκοπό την εξάλειψη των νομικών και οργανωτικών εμποδίων για άτομα με αναπηρία στα συστήματα γενικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης· παροχή έγκαιρης στήριξης για την εκπαίδευση και την εξατομικευμένη μάθηση χωρίς αποκλεισμούς και έγκαιρη επισήμανση των ειδικών αναγκών· παροχή κατάλληλης κατάρτισης και στήριξης στους επαγγελματίες όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων και υποβολή εκθέσεων για τα ποσοστά συμμετοχής και τα σχετικά αποτελέσματα.

Προώθηση της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και της δια βίου μάθησης για μαθητές και σπουδαστές με αναπηρία. |

6 –Κοινωνική προστασία

Η περιορισμένη συμμετοχή στη γενική εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας προκαλεί εισοδηματικές ανισότητες και ωθεί τα άτομα με αναπηρία στη φτώχεια καθώς και σε κοινωνικό αποκλεισμό και απομόνωση. Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να μπορούν να επωφελούνται από συστήματα κοινωνικής προστασίας και από προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας, από την παροχή βοήθειας σε συνάρτηση με την αναπηρία τους, από δημόσια στεγαστικά προγράμματα και άλλες υπηρεσίες διευκόλυνσης καθώς και από προγράμματα συνταξιοδότησης και παροχών. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτά τα ζητήματα μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την καταπολέμηση της φτώχειας. Μεταξύ άλλων θα αξιολογηθεί και η καταλληλότητα και βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και στήριξης μέσω του ΕΚΤ. Η ΕΕ, σεβόμενη απόλυτα τη δικαιοδοσία των κρατών μελών, θα στηρίξει τα εθνικά μέτρα για τη διασφάλιση της ποιότητας και της βιωσιμότητας των συστημάτων κοινωνικής προστασίας για άτομα με αναπηρία, ιδίως μέσω της ανταλλαγής πολιτικών και αμοιβαίας μάθησης.

Προώθηση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τα άτομα με αναπηρία. |

7 — Υγεία

Τα άτομα με αναπηρία ενδέχεται να μην έχουν επαρκή πρόσβαση στις υγειονομικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των ιατρικών εξετάσεων ρουτίνας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ανισότητες όσον αφορά την υγεία, που δεν οφείλονται στην αναπηρία τους. Δικαιούνται να έχουν ισότιμη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της προληπτικής ιατρικής, καθώς και σε ποιοτικές ειδικές υγειονομικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αποκατάστασης, προσιτές από οικονομική άποψη, που θα συνεκτιμούν τις ανάγκες τους, συμπεριλαμβανομένων των αναγκών που βασίζονται στο φύλο. Αυτό είναι πρώτιστο καθήκον των κρατών μελών, που είναι αρμόδια για την οργάνωση και την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών και ιατρικής φροντίδας. Η Επιτροπή θα στηρίξει τη δράση σε επίπεδο πολιτικής για την ισότιμη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της παροχής υπηρεσιών ποιότητας στους τομείς της υγείας και της αποκατάστασης, ειδικά σχεδιασμένων για άτομα με αναπηρία. Θα λάβει σοβαρά υπόψη της τα άτομα με αναπηρία κατά την υλοποίηση πολιτικών που αποσκοπούν στην εξάλειψη των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας· θα προωθήσει την ανάληψη δράσης στον τομέα της υγείας και ασφάλειας στην εργασία για τη μείωση των κινδύνων πρόκλησης αναπηρίας κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής και για τη βελτίωση της εκ νέου ένταξης των εργαζομένων με αναπηρία[19]· και θα επιδιώξει την αποτροπή αυτών των κινδύνων.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει τα εθνικά μέτρα για την παροχή προσβάσιμων και χωρίς διακρίσεις υγειονομικών υπηρεσιών και υποδομών· θα προωθήσει την ευαισθητοποίηση για θέματα αναπηρίας στις ιατρικές σχολές και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των επαγγελματιών του υγειονομικού τομέα· θα παρέχει κατάλληλες υπηρεσίες αποκατάστασης· και θα προωθήσει τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την ανάπτυξη υπηρεσιών έγκαιρης παρέμβασης και αποτίμησης των αναγκών.

Προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε υγειονομικές υπηρεσίες και συναφείς υποδομές για άτομα με αναπηρία. |

8 — Eξωτερική δράση

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίζουν τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην εξωτερική δράση τους, όπως είναι η διεύρυνση της ΕΕ και τα προγράμματα γειτονίας και ανάπτυξης. Οι εργασίες της Επιτροπής θα πραγματοποιούνται, κατά περίπτωση, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο καταπολέμησης των διακρίσεων, προκειμένου η αναπηρία να αντιμετωπίζεται στην εξωτερική δράση της ΕΕ ως ζήτημα που άπτεται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· θα προωθήσει την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη Σύμβαση και τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας, στον τομέα αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών και ανθρωπιστικής βοήθειας· θα παγιώσει το δίκτυο ανταποκριτών σε θέματα αναπηρίας, βελτιώνοντας την ευαισθητοποίηση σε θέματα αναπηρίας στους κόλπους των αντιπροσωπειών της ΕΕ· θα διασφαλίσει ότι οι υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες σημειώνουν πρόοδο στην προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και θα διασφαλίσει ότι τα χρηματοοικονομικά μέσα για την προενταξιακή βοήθεια χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της κατάστασής τους.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει και θα συμπληρώσει τις εθνικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση θεμάτων αναπηρίας στο πλαίσιο διαβουλεύσεων με τρίτες χώρες και για τη συμπερίληψη, όπου κρίνεται αναγκαίο, της πτυχής της αναπηρίας και την εφαρμογή της Σύμβασης, λαμβανομένων υπόψη των δεσμεύσεων της Accra για την αποτελεσματικότητα των ενισχύσεων. Θα προωθήσει τη σύγκλιση και την ανάληψη δέσμευσης για θέματα αναπηρίας σε διεθνή φόρουμ (Ηνωμένα Έθνη, Συμβούλιο της Ευρώπης, ΟΟΣΑ).

Προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πλαίσιο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ. |

2.2. Εφαρμογή της στρατηγικής

Η παρούσα στρατηγική προϋποθέτει την κοινή και ανανεωμένη δέσμευση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και όλων των κρατών μελών. Η ανάληψη δράσης στους προαναφερόμενους κύριους τομείς πρέπει να πλαισιώνεται από τα ακόλουθα γενικού χαρακτήρα μέσα:

1 — Ευαισθητοποίηση

Η Επιτροπή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην προσβασιμότητα στις πληροφορίες και στους διαύλους επικοινωνίας. Θα ενισχύσει την ευαισθητοποίηση για την εφαρμογή της προσέγγισης «σχεδιασμός για όλους» σε προϊόντα, υπηρεσίες και περιβάλλον.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει και θα συμπληρώσει τις δημόσιες εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την προβολή των ικανοτήτων και της συνεισφοράς των ατόμων με αναπηρία και θα προωθήσει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών στα πλαίσια της ομάδας υψηλού επιπέδου για την αναπηρία (OYEA).

Μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε θέματα αναπηρίας και βελτίωση των γνώσεων των ατόμων με αναπηρία σχετικά με τα δικαιώματά τους και τον τρόπο άσκησής τους. |

2 — Χρηματοοικονομική στήριξη

Η Επιτροπή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι τα προγράμματα της ΕΕ σε τομείς πολιτικής που αφορούν τα άτομα με αναπηρία προσφέρουν δυνατότητες χρηματοδότησης, για παράδειγμα στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων. Τα μέτρα που επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν πλήρως στα προγράμματα της ΕΕ πρέπει να είναι επιλέξιμα για επιχορήγηση. Τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ, και ιδίως τα διαρθρωτικά ταμεία, πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τρόπο προσβάσιμο που δεν θα συνιστά διακρίσεις.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίξει και θα συμπληρώσει τις εθνικές προσπάθειες για τη βελτίωση της προσβασιμότητας και την καταπολέμηση των διακρίσεων μέσω της προβλεπόμενης χρηματοδότησης, της ορθής εφαρμογής του άρθρου 16 του γενικού κανονισμού των διαρθρωτικών ταμείων[20]. Όλα τα μέτρα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί ανταγωνισμού, και ειδικότερα σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Βελτιστοποίηση της χρήσης των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ για την προσβασιμότητα και την καταπολέμηση των διακρίσεων και μεγαλύτερη προβολή των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων σε θέματα αναπηρίας στα προγράμματα μετά το 2013. |

3 — Στατιστικές και συλλογή δεδομένων και παρακολούθηση

Η Επιτροπή θα επιδιώξει να εναρμονίσει τις πληροφορίες για θέματα αναπηρίας που συλλέγονται μέσω των κοινωνικών ερευνών της ΕΕ (στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης, ad hoc ενότητα της έρευνας για το εργατικό δυναμικό, ευρωπαϊκή έρευνα για την υγεία βάσει ερωτηματολογίου) και θα εκπονήσει ειδική έρευνα για τα εμπόδια που δυσχεραίνουν την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία και θα παρουσιάσει μια σειρά δεικτών για την παρακολούθηση της εξέλιξής τους σε σύγκριση με τους βασικούς στόχους της πρωτοβουλίας Ευρώπη 2020 (εκπαίδευση, απασχόληση και καταπολέμηση της φτώχειας). Ο Οργανισμός θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ καλείται να συνεισφέρει στο έργο αυτό, εντός του πλαισίου της εντολής του, μέσω της συλλογής στοιχείων και της διενέργειας έρευνας και αναλύσεων.

Η Επιτροπή θα δημιουργήσει, επίσης, ένα διαδικτυακό εργαλείο που θα παρουσιάζει μια γενική επισκόπηση των πρακτικών μέτρων και της νομοθεσίας για την εφαρμογή της συμφωνίας των Ηνωμένων Εθνών.

Η δράση της ΕΕ θα στηρίζει και συμπληρώνει τις προσπάθειες των κρατών μελών για τη συλλογή στατιστικών και στοιχείων σχετικά με τα εμπόδια εξ αιτίας των οποίων τα άτομα με αναπηρία δεν μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους.

Συμπλήρωση της συλλογής περιοδικών στατιστικών για θέματα αναπηρίας με σκοπό την παρακολούθηση της κατάστασης των ατόμων με αναπηρία. |

4 — Μηχανισμοί που απαιτούνται βάσει της Συμφωνίας

Το πλαίσιο διακυβέρνησης που προβλέπεται στο άρθρο 33 της Συμφωνίας (κομβικά σημεία, συντονιστικός μηχανισμός, ανεξάρτητος μηχανισμός και συμμετοχή ατόμων με αναπηρία και των οργανώσεών τους) πρέπει να αναπτυχθεί σε δύο επίπεδα: σε επίπεδο κρατών μελών, σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών της ΕΕ, και στους κόλπους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Σε επίπεδο ΕΕ, θα διαμορφωθούν συντονιστικοί μηχανισμοί, που θα βασίζονται σε υφιστάμενες δομές, μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ αφενός, και μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών, αφετέρου. Η εφαρμογή της παρούσας στρατηγικής και της Σύμβασης θα συζητείται συστηματικά στο πλαίσιο της OYEA με εκπροσώπους των κρατών μελών και των εθνικών κομβικών σημείων, την Επιτροπή, τα άτομα με αναπηρία και τις οργανώσεις τους και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Η ομάδα υψηλού επιπέδου για θέματα αναπηρίας θα εξακολουθήσει να υποβάλει εκθέσεις προόδου στο πλαίσιο άτυπων υπουργικών συνεδριάσεων.

Επίσης, θα καθιερωθεί ένα πλαίσιο παρακολούθησης που θα περιλαμβάνει έναν ή περισσότερους ανεξάρτητους μηχανισμούς για την προώθηση, την προστασία και την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης. Μετά τη σύναψη της Σύμβασης και αφού αποτιμηθεί ο ρόλος ορισμένων από τους υπάρχοντες φορείς και θεσμικά όργανα της ΕΕ, η Επιτροπή θα προτείνει ένα πλαίσιο διακυβέρνησης που δεν θα συνεπάγεται περιττό διοικητικό φόρτο για τη διευκόλυνση της εφαρμογής της Σύμβασης στην Ευρώπη.

΄Εως τα τέλη του 2013, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση για την πρόοδο που θα έχει επιτευχθεί μέσω της παρούσας στρατηγικής, που θα καλύπτει την υλοποίηση δράσεων, την εθνική πρόοδο και την έκθεση της ΕΕ στην επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία[21]. Η Επιτροπή θα χρησιμοποιεί στατιστικές και τη συλλογή στοιχείων για την παρουσίαση αλλαγών στις διαφορές μεταξύ ατόμων με αναπηρία και του πληθυσμού συνολικά, και για την κατάρτιση δεικτών που αφορούν θέματα αναπηρίας και συνδέονται με τους στόχους της Ευρώπης 2020 για την εκπαίδευση, την απασχόληση και την καταπολέμηση της φτώχειας. Κατά τον τρόπο αυτό θα υπάρχει δυνατότητα επανεξέτασης της στρατηγικής και των σχετικών δράσεων. Έχει προγραμματιστεί η έκδοση άλλης μιας έκθεσης για το 2016.

3. Συμπερασμα

Η παρούσα στρατηγική σκοπό έχει να αξιοποιήσει το σύνολο των δυνατοτήτων που προσφέρουν ο Χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ, η συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και να αξιοποιήσει στο έπακρο την πρωτοβουλία Ευρώπη 2020 και τα μέσα που τη συνοδεύουν. Η παρούσα στρατηγική δρομολογεί μια διαδικασία ενίσχυσης της θέσης των ατόμων με αναπηρία, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία σε ισότιμη βάση με όλους τους άλλους. Δεδομένου ότι ο πληθυσμός της Ευρώπης γηράσκει, οι ενέργειες αυτές έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής ενός διαρκώς αυξανόμενου ποσοστού του πληθυσμού της. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη καλούνται να συνεργαστούν στο πλαίσιο της παρούσας στρατηγικής για την οικοδόμηση μιας Ευρώπης χωρίς εμπόδια για όλους.

[pic][pic][pic][pic][pic][pic]

[1] Ενότητα ad hoc της έρευνας εργατικού δυναμικού για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία (LFS AHM), 2002.

[2] Στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC), 2004.

[3] LFS AHM και EU- SILC 2007.

[4] Συμφωνήθηκε το 2007 και υπογράφηκε από όλα τα κράτη μέλη και την ΕΕ· επικυρώθηκε τον Oκτώβριο του 2010 από 16 κράτη μέλη (BE, CZ, DK, DE, ES, FR, IT, LV, LT, HU, AT, PT, SI, SK, SE, UK) ενώ στα υπόλοιπα η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Η σύμβαση των ΗΕ θα είναι δεσμευτική για την ΕΕ και θα αποτελέσει μέρος της έννομης τάξης της ΕΕ.

[5] Ψηφίσματα του Συμβουλίου (SOC 375 της 2ας Ιουνίου 2010) και 2008/C 75/01 και ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου B6-0194/2009, P6_TA(2009)0334.

[6] COM(2010) 2020.

[7] Deloitte & Touche, Access to Assistive Technology in the ΕU , 2003, και BCC Research, 2008.

[8] Άρθρο 33 της σύμβασης των ΗΕ.

[9] Ευρωβαρόμετρο 2006: Το 91 % των ερωτηθέντων πιστεύει ότι πρέπει να δαπανώνται περισσότερα χρήματα για την εξάλειψη των φυσικών εμποδίων για τα άτομα με αναπηρία.

[10] EΚ (2007), SEC (2007) 1469, σ. 7.

[11] Τμήμα 508 του νόμου Rehabilitation Act and Architectural Barriers Act.

[12] Οδηγία 2001/29/EΚ. Στις 14.9.2009 υπογράφηκε μνημόνιο συμφωνίας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών για το ζήτημα αυτό.

[13] Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 317.

[14] Οδηγία 2000/78/EΚ του Συμβουλίου, ΕΕ L 303, 2.12.2000, σ. 16.

[15] LFS AHM 2002 .

[16] Οδηγία 800/2008/EΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 214 της 9/8/2008, σ. 3).

[17] LFS AHM 2002 .

[18] Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2009 σχετικά με ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ("ΕΚ 2020"), ΕΕ C 119, 28.5.2009, σ. 2.

[19] Στρατηγική της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2007-2012, COM (2007) 62.

[20] Οδηγία 1083/2006/EΚ του Συμβουλίου, ΕΕ L 210 της 31/7/2006, σ. 25.

[21] Άρθρα 35 και 36 της σύμβασης των ΗΕ.