2.9.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 259/19

—

επαναλαμβάνει τη στήριξή της όσον αφορά την επίτευξη, έως το 2020, των στόχων για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία και αναγνωρίζει ότι, προς τούτο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να συνεχιστούν οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, ιδίως σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας·

—

αναγνωρίζει τη σημασία της εξισορρόπησης της καινοτομίας στον τεχνολογικό, στον κοινωνικό και στον δημόσιο τομέα·

—

υπενθυμίζει ότι είναι συνεπώς απαραίτητο να αναβαθμιστούν τα επίπεδα δεξιοτήτων όλων των επαγγελμάτων και να προσαρμοστούν καλύτερα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας·

—

υπογραμμίζει τον ρόλο που οφείλουν να διαδραματίσουν τα πανεπιστήμια όσον αφορά τη διοχέτευση των αποτελεσμάτων της έρευνας στην αγορά μέσω της ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της έρευνας και των επιχειρήσεων· σημειώνει στο πλαίσιο αυτό τη σημασία ενός ευνοϊκού τοπικού και περιφερειακού περιβάλλοντος, με το οποίο τα πανεπιστήμια θα συνεργαστούν;

—

αναγνωρίζει τον βασικό ρόλο των υποδομών έρευνας στα συστήματα καινοτομίας που βασίζονται στη γνώση· χαιρετίζει στο πλαίσιο αυτό τη νέα έννοια των Περιφερειακών Εταιρικών Μέσων·

—

εφιστά την προσοχή στη δυνατότητα διασυνοριακής συνεργασίας, περιλαμβανομένων επενδύσεων προς και από την ΕΕ·

—

επαναλαμβάνει ότι, προκειμένου να αξιοποιείται πλήρως το αποτέλεσμα μόχλευσης των Διαρθρωτικών Ταμείων, συνιστάται στις περιφέρειες και τα κράτη μέλη να επιδεικνύουν αυστηρότητα κατά την καθιέρωση της δέουσας συνοχής ανάμεσα στις τοπικές και τις περιφερειακές στρατηγικές, τα εθνικά μεταρρυθμιστικά σχέδια, τα εθνικά στρατηγικά πλαίσια αναφοράς και τα επιχειρησιακά προγράμματα, που αναπτύσσονται κατ’ εφαρμογήν της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή, σύμφωνα με το κοινό ευρωπαϊκό στρατηγικό πλαίσιο έρευνας και με τις στρατηγικές έξυπνης περιφερειακής εξειδίκευσης.

Εισηγητής

Εισηγητής: ο κ. Roger KNOX (UK/EA), Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του East Lothian

Έγγραφο αναφοράς

«Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εμβληματική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 – Ένωση καινοτομίας»

COM(2010) 546 τελικό

1.

χαιρετίζει την πρόθεση που εκφράζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωση σχετικά με την «Εμβληματική πρωτοβουλία της στρατηγικής Ευρώπη 2020 – Ένωση καινοτομίας», να υιοθετήσει μια προσέγγιση με εντονότερο στρατηγικό χαρακτήρα όσον αφορά την καινοτομία ως πρωταρχικό στόχο πολιτικής, με μεσοπρόθεσμη έως μακροπρόθεσμη προοπτική· παράλληλα, στο πλαίσιο της εν λόγω προσέγγισης οι πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θα είναι ευθυγραμμισμένες και αλληλέγγυες·

2.

αποδέχεται στο πλαίσιο αυτό τη σημασία του εντοπισμού των πιο ελπιδοφόρων τομέων από άποψη συγκριτικού πλεονεκτήματος ως βάσης για τον καθορισμό των στρατηγικών έξυπνης περιφερειακής εξειδίκευσης· παράλληλα, αναγνωρίζει ότι ορισμένες περιφέρειες ενδέχεται να μπορούν να διακριθούν σε περισσότερους του ενός τομείς·

3.

επικροτεί το ψήφισμα της 12ης Μαΐου 2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ένωση Καινοτομίας, το οποίο τονίζει ότι οι αυτοδιοικητικές αρχές είναι βασικοί εταίροι στην υλοποίηση των προτεραιοτήτων της Ένωσης Καινοτομίας. Ευρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες, τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ και τα ιδρύματα γνώσης, και είναι, συνεπώς, σε θέση να καθιερώσουν και να συντονίσουν έναν συνδυασμό μέσων πολιτικής για την αξιοποίηση γνώσεων καλύτερα προσαρμοσμένων στις τοπικές και τις περιφερειακές συνθήκες·

4.

ζητά σαφή και ευρέως αποδεκτό ορισμό της καινοτομίας και της αριστείας·

5.

τονίζει την ανάγκη να γίνει καλύτερα κατανοητός ο ρόλος των περιφερειών κατά την ανάπτυξη σχεδίων και τον καθορισμό στόχων, πέραν της εφαρμογής των ενωσιακών πολιτικών·

6.

χαιρετίζει την αναφορά στην κοινωνική καινοτομία, περιλαμβανομένης της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα· αναγνωρίζει τις συχνά εξαιρετικές προσπάθειες που καταβάλλουν οι δημόσιοι οργανισμοί και ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας (συνεταιρισμοί, αλληλασφαλιστικές εταιρίες, ενώσεις και ιδρύματα) σε ολόκληρη την ΕΕ, προκειμένου να εισάγουν την καινοτομία στις πρακτικές τους, παρά τους πρόσφατους οικονομικούς περιορισμούς, και να καλύψουν ανάγκες που δεν λαμβάνονται υπόψη από την αγορά και τις παραδοσιακές μορφές επιχειρηματικότητας· ζητά να ενσωματωθεί η κοινωνική καινοτομία σε προγράμματα χρηματοδότησης και υποστήριξης όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, τα προγράμματα-πλαίσιο (ΠΠ) και το πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία·

7.

ζητά να εξεταστούν οι δυνατότητες αξιοποίησης των εδαφικών συμφώνων, ούτως ώστε να επιτευχθούν καίριες προτεραιότητες της Ένωσης Καινοτομίας και τονίζει τη σημασία της στενής συνεργασίας των φορέων της Ένωσης Καινοτομίας με την Επιτροπή των Περιφερειών·

8.

τονίζει τον κρίσιμο ρόλο της οικο-καινοτομίας και υποστηρίζει την έκκληση που απηύθυνε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την έγκριση ενός φιλόδοξου σχεδίου δράσης στον τομέα οικο-καινοτομίας, το οποίο θα προτείνει μέτρα για την ενσωμάτωσή της σε όλα τα τμήματα της αλυσίδας προστιθέμενης αξίας, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, καθώς και κονδύλια για πρωτοβουλίες σε αυτό τον τομέα μέσω του προγράμματος-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία·

9.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η παρουσίαση της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Ένωση Καινοτομίας» δεν συνοδεύεται από αξιολόγηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων των προτεινόμενων μέτρων·

10.

χαιρετίζει την ανακοίνωση με θέμα τη συμβολή της περιφερειακής πολιτικής στην έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (COM 2010 553) και το συνοδευτικό της έγγραφο (SEC 2010 1183) που αναφέρονται στην περιφερειακή διάσταση της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Ένωση Καινοτομίας»·

11.

θεωρεί ότι, δεδομένων των 34 προτεινόμενων δεσμεύσεων, θα πρέπει να υπάρξει ιεράρχηση προτεραιοτήτων όσον αφορά τις δραστηριότητες της Ένωσης Καινοτομίας, προκειμένου να στηριχθεί η υλοποίηση, να επιτευχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα και να εισαχθεί η έννοια του επείγοντος για την ανάληψη δράσης. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνει: α) συνέργειες μεταξύ πολιτικών συνοχής και καινοτομίας, β) εταιρικές σχέσεις καινοτομίας με ταυτόχρονη αναγνώριση του ρόλου των περιφερειών, γ) γνωστική βάση και έξυπνη εξειδίκευση και δ) νέες ιδέες στην αγορά·

12.

εφιστά την προσοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι φορείς καινοτομίας και οι ανεξάρτητοι εφευρέτες που δρουν εκτός του ακαδημαϊκού χώρου, των μεγάλων εταιρειών, των δημόσιων αρχών, διοικήσεων ή οργανισμών. Οι προσπάθειες στον συγκεκριμένο τομέα θα πρέπει να συνίστανται, μεταξύ άλλων, σε στρατηγικές που θα παρέχουν στους φορείς καινοτομίας και στους ανεξάρτητους εφευρέτες την υποστήριξη και τα περιθώρια που χρειάζονται για να τυγχάνουν της ενωσιακής συγχρηματοδότησης επί ίσοις όροις·

13.

συμφωνεί με το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη σημασία της ενίσχυσης των συνεργειών μεταξύ των ενωσιακών πολιτικών που στηρίζουν την έρευνα και την καινοτομία και των ενωσιακών πολιτικών που στηρίζουν τη συνοχή·

14.

ζητά την ενίσχυση της συνοχής, της εναρμόνισης και της συμπληρωματικότητας των πολιτικών για την εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία, αφού ληφθούν δεόντως υπόψη τα περιφερειακά χαρακτηριστικά·

15.

επαναλαμβάνει ότι, προκειμένου να αξιοποιείται πλήρως το αποτέλεσμα μόχλευσης των Διαρθρωτικών Ταμείων, συνιστάται στις περιφέρειες και τα κράτη μέλη να επιδεικνύουν αυστηρότητα κατά την καθιέρωση της δέουσας συνοχής ανάμεσα στις τοπικές και τις περιφερειακές στρατηγικές, τα εθνικά μεταρρυθμιστικά σχέδια, τα εθνικά στρατηγικά πλαίσια αναφοράς και τα επιχειρησιακά προγράμματα, που αναπτύσσονται κατ’ εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή (1), σύμφωνα με το κοινό ευρωπαϊκό στρατηγικό πλαίσιο έρευνας και με τις στρατηγικές έξυπνης περιφερειακής εξειδίκευσης·

16.

υπενθυμίζει ότι η πολιτική συνοχής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της δράσης για την καινοτομία στις περιφέρειες· συνεπώς, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για τη χρηματοδότηση εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων και επιστημονικών πάρκων (υποδομές και σύνδεσμοι). Οι συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters) είναι ιδιαιτέρως χρήσιμοι για τις ΜΜΕ, καθώς δημιουργούν ένα πλαίσιο το οποίο ενθαρρύνει συνδέσμους με πανεπιστήμια και μεγάλες επιχειρήσεις, παρέχοντας σε αυτές τη δυνατότητα πρόσβασης σε διεθνή εμπορικά δίκτυα (2)·

17.

θεωρεί ότι η εμβληματική πρωτοβουλία «Ένωση Καινοτομίας» καθιστά δυνατή αφενός την επίτευξη καλύτερου καταμερισμού εργασίας και καθηκόντων ανάμεσα στην προώθηση της βασικής έρευνας με στόχο την αριστεία και της εφαρμοσμένης έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και, αφετέρου, την υποστήριξη της καινοτομίας σε αποκεντρωμένο επίπεδο, σε μία προσπάθεια ανάπτυξης των περιφερειακών ικανοτήτων και του απαιτούμενου εύρους δράσης. Επίσης, πρέπει να αναγνωριστεί το δυναμικό των φορέων που διενεργούν έρευνες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σε συγκεκριμένους τομείς διεθνούς σημασίας, όπως και το δυναμικό που βασίζεται στην αναγνώρισή π.χ. καινοτομιών εδραζόμενων σε επιχειρηματικές πρακτικές. Έτσι, θα αναπτυχθεί το αναγκαίο φάσμα για την προώθηση των στόχων της εμβληματικής πρωτοβουλίας σε διάφορα περιφερειακά επίπεδα·

18.

θεωρεί ότι αποτελεί πρόκληση η αναγνώριση εκείνων των πτυχών της καινοτομίας που μπορούν να προκύψουν από σχέδια ολοκληρωμένης εδαφικής ανάπτυξης·

19.

επαναλαμβάνει ότι αντιτίθεται στη δημιουργία ενός ενιαίου και μονοδιάστατου ταμείου καινοτομίας το οποίο, στηριζόμενο κυρίως στους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο των Διαρθρωτικών Ταμείων, θα συγκεντρώσει το σύνολο των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών οργάνων που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας. Και τούτο επειδή η «μεταφορά» κεφαλαίων ενδέχεται όχι μόνο να οδηγήσει σε καθαρή απώλεια των πόρων που διατίθενται για την καινοτομία, αλλά και να θέσει υπό αμφισβήτηση την ενσωμάτωση των έργων για την καινοτομία στις περιφερειακές στρατηγικές ανάπτυξης·

20.

προτείνει ως πιθανά κριτήρια διαχωρισμού μεταξύ της πολιτικής καινοτομίας και της πολιτικής συνοχής της ΕΕ ότι η τελευταία μπορεί να στηρίξει τις πτυχές της καινοτομίας που συνδέονται στενότερα με την ευρύτερη αειφόρο οικονομική ανάπτυξη μίας δεδομένης περιοχής, όπως είναι οι συνεργατικοί σχηματισμοί· αντιθέτως δεν μπορεί να στηρίξει τις πτυχές της πολιτικής για την καινοτομία οι οποίες εξ ορισμού δεν μπορούν να συνδεθούν με συγκεκριμένο τόπο και θα πρέπει να υλοποιούνται από θεματικά ενωσιακά ταμεία που είναι ανοικτά σε πανευρωπαϊκή εκδήλωση ενδιαφέροντος και όχι μέσω της συνοχής, στο πλαίσιο της οποίας παρέχονται συνολικές επιχορηγήσεις σε περιφέρειες·

21.

αναγνωρίζει ότι ο τομέας της έρευνας και της καινοτομίας στην Ευρώπη παρουσιάζει μεγάλη πολυμορφία και ζητά μείγμα πολιτικών οι οποίες να στηρίζουν αποτελεσματικά την αριστεία καθώς και τη συνοχή στις περιφέρειες της Ευρώπης· αναγνωρίζει ότι η καινοτομία μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε νέους τρόπους εργασίας και παροχής υπηρεσιών όσο και σε νέα προϊόντα· ζητά να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην αξιολόγηση της ήδη υφιστάμενης κατάστασης και στον τρόπο με τον οποίο αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά· τονίζει την ανάγκη να καταστούν πιο προσιτές οι δυνατότητες και πιο ανοιχτή η αναγνώριση της καινοτομίας, ιδίως στο επίπεδο της βάσης και στις απόμακρες περιφέρειες, μέσω της διευκόλυνσης της πρόσβασης στη γνώση και στην επικοινωνία με βελτιωμένες υλικές και εικονικές υποδομές·

22.

υπενθυμίζει ότι τα επόμενα προγράμματα για τη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας μπορεί να περιλαμβάνουν περισσότερες συνέργειες με προγράμματα που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη περιφερειακών ικανοτήτων και τη διευκόλυνση της συμμετοχής των περιφερειών στις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης, εντός κοινού στρατηγικού πλαισίου. Με δεδομένη τη διατήρηση της αρχής της αριστείας στην έρευνα και την καινοτομία, αυτό θα μπορούσε να γίνει, για παράδειγμα, μέσω σχεδίου που περιλαμβάνει τη δημιουργία δυνατοτήτων για την προαγωγή της συμμετοχής σε έργα και προγράμματα ικανών εταίρων, προερχόμενων από περιφέρειες που υστερούν στον τομέα της έρευνας, υπό την καθοδήγηση των πιο γνωστών αρίστων ομοτίμων τους, με τη βοήθεια δράσεων πλαισίωσης ή άλλων είδους μέσων· σημειώνει, επ’ αυτού, τις δυνατότητες που διαθέτουν οι τοπικοί και περιφερειακοί φορείς για την ανάπτυξη «πυρήνων ικανοτήτων» σε συνδυασμό με «πόλους αριστείας». Στο πλαίσιο αυτό, η ΕτΠ ενθαρρύνει τη διάδοση και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών·

23.

επαναλαμβάνει την προθυμία της να διασφαλιστεί η συντονισμένη χρήση του έβδομου προγράμματος – πλαισίου [και των διαδόχων του], των Διαρθρωτικών Ταμείων, του προγράμματος – πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP), του ΕΓΤΑΑ και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλιείας, διότι αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και τις συνέργειες των πολιτικών για τη συνοχή, τη βιομηχανία, την έρευνα, την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την καινοτομία, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο (3)·

24.

χαιρετίζει τις προσπάθειες απλοποίησης διαδικασιών, καθώς και τη δημοσίευση του «πρακτικού οδηγού» για τις δυνατότητες χρηματοδότησης από την ΕΕ (4)· επιδοκιμάζει ιδιαιτέρως τις εν εξελίξει προσπάθειες, ώστε να επιτραπεί η χρηματοδότηση διαφορετικών φάσεων έργων από διαφορετικά προγράμματα σε διαρκή βάση· θα επικροτούσε την εξέλιξη του εν λόγω πρακτικού οδηγού σε μια ολοκληρωμένη αλλά και προσβάσιμη ψηφιακή πύλη πληροφοριών και πηγών για σχετικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας·

25.

επικροτεί την πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δημιουργία «μονοαπευθυντικής θυρίδας» ή θυρίδας (υπηρεσιών), στην οποία οι ΜΜΕ, οι ερευνητές, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα, οι περιφέρειες, οι επιχειρήσεις κ.λπ. θα μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις για ευρωπαϊκή, εθνική, περιφερειακή ή τοπική χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας· τονίζει ότι μια πρόταση σε επίπεδο ΕΕ θα πρέπει να αναπαράγεται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο·

26.

επικροτεί την προσέγγιση που αφορά ολόκληρη την αλυσίδα «από την έρευνα έως την αγορά»·

27.

τονίζει το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές συμπράξεις καινοτομίας θα πρέπει να συνεισφέρουν σε μια απλοποιημένη προσέγγιση χωρίς να προσθέτουν άλλο ένα μέσο στον τεράστιο αριθμό αυτών που ήδη υφίστανται· υπογραμμίζει τις απόψεις που διατύπωσε η ΕτΠ σε πρόσφατη γνωμοδότηση σχετικά με την απλούστευση της έρευνας (5), ιδίως όσον αφορά την ανάγκη εδραίωσης των οργάνων χρηματοδότησης της έρευνας μαζί με την προώθηση της συμμετοχής περιοχών που υστερούν στον τομέα της έρευνας· την ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων και την απορρόφηση δυναμικού σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ· και τη λήψη μέτρων ώστε τα νέα μέσα να αναγνωρίζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ επιστήμης, ανάπτυξης τεχνολογιών και διοχέτευσης στην αγορά·

28.

χαιρετίζει την πιλοτική σύμπραξη με θέμα την ενεργό και υγιή γήρανση, προσβλέπει στις συμπράξεις που θα ακολουθήσουν και ζητά τη συμμετοχή της ΕτΠ σε θέματα που επηρεάζουν τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η ΕτΠ θεωρεί ότι για να σημειωθεί επιτυχία πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στη διαχείριση της πρωτοβουλίας, ιδίως με δεδομένο ότι υπάρχει πληθώρα οργανώσεων και θεματικών τομέων που σχετίζονται με την υγιή γήρανση·

29.

ζητά να ξεκινήσει η σύμπραξη καινοτομίας Έξυπνες πόλεις / Έξυπνες περιφέρειες, διότι σε αυτόν τον τομέα είναι απαραίτητες άμεσες και ουσιαστικές δράσεις ανάπτυξης για την υλοποίηση – και την προσαρμογή στις τοπικές πρακτικές – των νέων και τολμηρών λύσεων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των περιφερειών με πρωτοπόρες επιχειρήσεις και πρωτοπόρους θεσμούς και η παροχή σε αυτές πόρων για την αποτελεσματική διάδοση των αποτελεσμάτων έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από άλλες περιφέρειες·

30.

ζητά τη συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών φορέων στον σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στη διαχείριση των ΕΙΡ· ωστόσο, επισημαίνει ότι αυτό δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε αύξηση της πληθώρας πληροφοριών και παρόχων υπηρεσιών που υφίστανται ήδη και συχνά δημιουργούν σύγχυση (όπως είναι οι πύλες επιχειρηματικότητας, οι διεπαφές, οι ανταλλαγές γνώσης κ.λπ.)· προειδοποιεί ότι η έλλειψη σαφήνειας πιθανόν να καθιστά ολοένα και δυσκολότερη την απόφαση σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο δράσης των πανεπιστημίων, των επιχειρήσεων και του τομέα του εθελοντισμού· εκφράζει επίσης την ανησυχία της διότι η δημιουργία πρόσθετων δομών ενδέχεται να καλλιεργήσει ακόμη σκληρότερο ανταγωνισμό για την εξασφάλιση πόρων, οι οποίοι είναι περιορισμένοι και μειώνονται διαρκώς·

31.

εφιστά την προσοχή στη δυνατότητα διασυνοριακής συνεργασίας, περιλαμβανομένων επενδύσεων προς και από την ΕΕ, στη σημασία των υποστηρικτικών γενικών συνθηκών και στο γεγονός ότι η αναγνώριση του παγκόσμιου χαρακτήρα της καινοτομίας θα συμβάλει στη διασυνοριακή διάστασή της·

32.

υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, τον ρόλο που δύνανται να διαδραματίσουν προγράμματα όπως είναι οι ΕΟΕΣ και τα εδαφικά σύμφωνα·

33.

τονίζει ότι σε πολλά μέρη υφίστανται περιφερειακές και τοπικές εταιρικές σχέσεις για την καινοτομία και τη μεταφορά γνώσης, οι οποίες δημιουργούνται συχνά από την τοπική ή την περιφερειακή αρχή, τους τοπικούς ακαδημαϊκούς και επιχειρηματικούς φορείς· τονίζει τη σημασία μιας προσέγγισης συνεργασίας και μεταξύ τοπικών και περιφερειακών πανεπιστημίων, π.χ. μέσω κοινής ερευνητικής προσπάθειας και συμμετοχής·

34.

υπογραμμίζει ότι τέτοιου είδους εταιρικές σχέσεις θα μπορούσαν, αντικατοπτρίζοντας τις αρχές της συνεργασίας και της έξυπνης εξειδίκευσης, να σχεδιάσουν και να διαχειριστούν προγράμματα περιφερειακής καινοτομίας τα οποία να χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία – με τροποποίηση της νομοθεσίας ώστε να μπορούν οι διαχειριστικές αρχές να μεταβιβάζουν αρμοδιότητες· τονίζει ότι αυτές οι νέες λύσεις μπορεί να επιταχύνουν αισθητά τη μεταφορά των αποτελεσμάτων της έρευνας και την εφαρμογή τους σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο· είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η δέουσα συμμετοχή ενδιαφερομένων φορέων στον σχεδιασμό, στην υλοποίηση, στη διαχείριση και στην αξιολόγηση τέτοιων προγραμμάτων, ούτως ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι συγκεκριμένες ανάγκες τους, όταν αυτό είναι εφικτό·

35.

επαναλαμβάνει τη στήριξή της όσον αφορά την επίτευξη, έως το 2020, των στόχων ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας, αναγνωρίζει δε ότι, προς τούτο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να συνεχιστούν οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, ιδίως σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας (6)·

36.

τονίζει τη στρατηγική σημασία που έχει για την Ευρώπη η εισαγωγή της έννοιας της καινοτομίας στο εκπαιδευτικό σύστημα·

37.

υπενθυμίζει ότι, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης, χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν ήδη απολέσει τις θέσεις εργασίας τους στα κράτη μέλη και η τάση αυτή θα επιδεινωθεί λόγω της ανάδειξης νέων αγορών και της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων σε χώρες με μικρότερο κόστος παραγωγής· είναι συνεπώς απαραίτητο να αναβαθμιστούν τα επίπεδα δεξιοτήτων όλων των εργαζόμενων εργασίας και να προσαρμοστούν καλύτερα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας (7), ούτως ώστε η καινοτομία να μην οδηγεί σε καθαρές απώλειες θέσεων εργασίας·

38.

τονίζει στο πλαίσιο αυτό ότι οι υποδομές επιχειρήσεων και απασχόλησης πρέπει να συμβαδίζουν με το επίπεδο καινοτομίας των προϊόντων, των υπηρεσιών και της παροχής αυτών, ούτως ώστε η τοπική κοινωνία να μπορεί να επωφεληθεί από την τοπική καινοτομία·

39.

υπογραμμίζει τον ρόλο που οφείλουν να διαδραματίσουν τα πανεπιστήμια όσον αφορά τη διοχέτευση των αποτελεσμάτων της έρευνας στην αγορά μέσω της ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της έρευνας και των επιχειρήσεων· σημειώνει σχετικά τη σημασία ενός ευνοϊκού τοπικού και περιφερειακού περιβάλλοντος, στα πλαίσια του οποίου τα πανεπιστήμια θα συνεργαστούν· επισημαίνει ότι η έρευνα θα πρέπει να θεωρείται υπό την πιο ευρεία έννοιά της και όχι απλώς σε σχέση με την ανάπτυξη προϊόντων· επίσης, τονίζει ότι είναι σημαντικό να ενθαρρυνθούν ερευνητές ώστε να συνδέσουν την εργασία τους με το ευρύ κοινό, να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του στη διαμόρφωση και στον σχεδιασμό προγραμμάτων και, ιδίως, να διαδώσουν τα αποτελέσματα της έρευνας·

40.

υπενθυμίζει ότι ο καθορισμός της έξυπνης εξειδίκευσης σε ορισμένο τομέα εξαρτάται όχι μόνο από την κατανόηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της ίδιας της περιοχής, αλλά και από την αναγνώριση των κινδύνων και των ευκαιριών σε άλλες περιφέρειες και ηπείρους, πράγμα που απαιτεί συνολική επισκόπηση των παγκόσμιων εξελίξεων σε πιθανούς τομείς ενδιαφέροντος· επίσης αναγνωρίζει ότι δεν θα πρέπει να εμποδίζεται η υλοποίηση ενδεχόμενων αυθόρμητων εξελίξεων καθοδηγούμενων από την αγορά σε μια περιφέρεια με τη δικαιολογία ότι βρίσκονται εκτός των αναγνωρισμένων προτεραιοτήτων της εν λόγω περιφέρειας·

41.

προειδοποιεί κατά οποιασδήποτε πρόθεσης να χρησιμοποιηθεί η έξυπνη εξειδίκευση για να δοθεί προτεραιότητα σε περιφέρειες ή τοπικές αρχές που κατέχουν ήδη ηγετική θέση, αφήνοντας άλλες περιοχές με ελάχιστη ή μηδενική στήριξη. Αυτό θα ήταν αντίθετο με την πρωταρχική αρχή της εδαφικής συνοχής της ΕΕ. Πρέπει, λοιπόν, να σχεδιαστεί ένας ευρωπαϊκός χάρτης των περιφερειών με γνώμονα το επίπεδο καινοτομίας της καθεμιάς εξ αυτών, ώστε η κατάταξη αυτή να χρησιμεύσει για τη θέσπιση ειδικών μηχανισμών στήριξης στις περιφέρειες που εμφανίζουν υστέρηση, με την παροχή ειδικών πόρων που θα συμβάλουν στη σύγκλισή τους με τις πλέον καινοτόμες περιφέρειες. Ένα μέσο για να αυξηθεί η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων περιφερειών είναι η θέσπιση διαδικασιών μέσω των οποίων οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες θα έχουν πρόσβαση και θα χρησιμοποιούν τη γνώση και τις εφαρμογές της έρευνας από διάφορα μέρη της Ευρώπης, π.χ., με τη στήριξη των Διαρθρωτικών Ταμείων·

42.

αναγνωρίζει τον βασικό ρόλο των υποδομών έρευνας στα συστήματα καινοτομίας που βασίζονται στη γνώση· χαιρετίζει στο πλαίσιο αυτό τη νέα έννοια των Περιφερειακών Εταιρικών Μέσων (8) και τη συνεργασία μεταξύ υποδομών έρευνας, και αναγνωρίζει τη δυνατότητά τους να συνεισφέρουν σε μια πιο ισορροπημένη ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας με την εξασφάλιση της συμμετοχής μικρότερων ή λιγότερο έμπειρων χωρών και περιφερειών στην ανταγωνιστική έρευνα και στην απόδοση της καινοτομίας·

43.

υπενθυμίζει ότι η περαιτέρω ανάπτυξη εικονικών υποδομών που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας είναι ζωτικής σημασίας για ολόκληρη την Ευρώπη και ειδικότερα για τη διευκόλυνση της σύνδεσης μεταξύ διάσπαρτων γεωγραφικά και ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιχών, όπως οι νησιωτικές και οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες·

44.

ζητά τη συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών αρχών στην πλατφόρμα για την έξυπνη εξειδίκευση·

45.

ζητά να συμμετάσχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στην αξιολόγηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία· ζητά επίσης να ληφθούν δεόντως υπόψη τα τοπικά και περιφερειακά ζητήματα στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων·

46.

χαιρετίζει την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ευθυγραμμίσει τα επιχειρησιακά προγράμματα με τις προτεραιότητες που έχουν καθοριστεί στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και ζητά επικέντρωση σε πιο περιορισμένη σειρά προτεραιοτήτων και στην πρακτική εφαρμογή λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση στις περιφέρειες·

47.

παρότι για το πιο μακροπρόθεσμο μέλλον αναμένει έναν ενιαίο, διεθνώς συμβατό δείκτη μέτρησης της προόδου, η ΕτΠ τάσσεται υπέρ της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος δεικτών (όπως έχει ζητήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), το οποίο στην ιδανική περίπτωση θα περιλαμβάνει τη χρήση του «βαρομέτρου καινοτομίας» για τη δημόσια διοίκηση και τις δημόσιες υπηρεσίες· τονίζει ότι οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απλοί, χωρίς ωστόσο να παραβλέπουν την πλούσια πολυμορφία των ευρωπαϊκών περιφερειών· ζητά να ενημερώνεται και, όποτε είναι δυνατό, να συμμετέχει στις προπαρασκευαστικές εργασίες για την ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος·

48.

αναγνωρίζει τη σημασία της εξισορρόπησης της καινοτομίας στον τεχνολογικό, στον κοινωνικό και στον δημόσιο τομέα· είναι ιδιαίτερα σημαντική η προώθηση της κοινωνικής καινοτομίας, όπου οι επιδιωκόμενες επιχειρησιακές και διαρθρωτικές αλλαγές επιτυγχάνονται με τον συνδυασμό διαφόρων υποτομέων της καινοτομίας, π.χ. συνδέοντας την ανάπτυξη της τεχνολογίας, της τέχνης και του σχεδίου, του πολιτισμού και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και των υπηρεσιών με τις δραστηριότητες των χρηστών·

49.

αναγνωρίζει τη σημασία της αναφοράς των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας στην ανακοίνωση, δεδομένου του πιθανού ρόλου τους στη σύνδεση δημιουργικότητας και καινοτομίας· ενόψει την ενίσχυσης και της προώθησης της καινοτομίας, τονίζει τη σημασία της δημιουργικής σκέψης ώστε να προκύψουν συνέργειες μεταξύ τομέων που ήταν προηγουμένως απομακρυσμένοι και να διαπιστωθεί εάν είναι δυνατόν να προκύψουν νέες ιδέες·

50.

τονίζει ότι η καινοτομία είναι όλο και πιο σύνθετη και συστηματική. Πέραν του ότι καθοδηγείται από την έρευνα, η καινοτομία αποτελεί ολοένα και περισσότερο αναζήτηση και δυνατότητα επίλυσης των προβλημάτων του πραγματικού κόσμου και αντιμετώπισης σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Κατά την εφαρμογή της Ένωσης Καινοτομίας οι φορείς χάραξης πολιτικής και οι ερευνητές θα πρέπει να ενθαρρύνονται ενεργά να δημιουργήσουν νέες ανοιχτές έννοιες της καινοτομίας, δημιουργώντας έτσι πραγματικά επωφελείς καταστάσεις για όλους τους ενδιαφερόμενους και κινητοποιώντας τους υφιστάμενους πόρους ανεξάρτητα από την προέλευσή τους·

51.

αναγνωρίζει την τεράστια αγοραστική δύναμη των δημόσιων συμβάσεων, οι οποίες αποτελούν το 17 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ των 27 και αναγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν οι δημόσιες συμβάσεις ως κινητήρια δύναμη καινοτομίας και βελτίωσης των (κοινωνικών, περιβαλλοντικών, κλπ) προτύπων·

52.

υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων σε προγράμματα στήριξης της καινοτομίας· ωστόσο, εφιστά την προσοχή στον πιθανό αντίκτυπο που θα έχει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές η ανάληψη, αποκλειστικά από τον δημόσιο τομέα, του ρόλου και του κινδύνου του βασικού πελάτη για προϊόντα και υπηρεσίες που δεν έχουν δοκιμαστεί·

53.

χαιρετίζει πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με προγράμματα καινοτόμων δημόσιων συμβάσεων·

54.

ανησυχεί, ωστόσο, για τον τρόπο με τον οποίο θα επηρεάσουν τις τοπικές και περιφερειακές αρχές οι απαιτήσεις για προβλέψεις ειδικών κονδυλίων από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες για προ-εμπορικές δημόσιες συμβάσεις και δημόσιες συμβάσεις για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες· οι περιφέρειες που επιθυμούν να αναλάβουν πιλοτικά έργα πρέπει να ενθαρρυνθούν για παράδειγμα μέσω της χρηματοδότησης και αρκούντως ευέλικτων κανόνων·

55.

ζητά την εντατική συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην προπαρασκευή των νομοθετικών πλαισίων και των προγραμμάτων που αφορούν την έρευνα, την επίδειξη και τη χρηματοδότηση καινοτόμων δημόσιων υπηρεσιών και συμβάσεων·

56.

θεωρεί ότι, προκειμένου να χαραχθεί το πλαίσιο για την εδαφική διάσταση της Ένωσης Καινοτομίας, χρήσιμο κριτήριο είναι η διάκριση μεταξύ, αφενός, προγραμμάτων υψηλού επιπέδου και αριστείας, τα οποία εκ της φύσεώς τους πρέπει να στηριχθούν από θεματικά προγράμματα καινοτομίας και, αφετέρου, των πιο πρακτικών πτυχών της καινοτομίας που είναι έτοιμες για την αγορά και θα μπορούσαν να στηριχθούν μέσω τοπικών και περιφερειακών εταιρικών σχέσεων καινοτομίας με τον ιδιωτικό τομέα· συνιστά να ξεκινήσουμε από τις πτυχές της καινοτομίας που είναι έτοιμες για την αγορά, και οι οποίες έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες για βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και σαφείς συμφωνίες μεταξύ φορέων σε τοπικό επίπεδο·

57.

υπενθυμίζει ότι οι ενωσιακές οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις επιτρέπουν ήδη σε αξιωματούχους που είναι υπεύθυνοι για τις δημόσιες προμήθειες να εφαρμόζουν κριτήρια επιλογής που ευνοούν την αγορά καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών· κατά τα τελευταία χρόνια η Επιτροπή παρείχε διάφορες κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν το ζήτημα, περιλαμβανομένων και συμβουλών σχετικά με το προ-εμπορικό στάδιο·

58.

σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανησυχεί για τα σοβαρά εμπόδια στην εφαρμογή κριτηρίων επιλογής για καινοτόμες δημόσιες συμβάσεις και ενθαρρύνει τη διάδοση πρακτικών σύναψης δημόσιων συμβάσεων φιλικών προς την καινοτομία·

59.

προειδοποιεί, ωστόσο, ότι συχνά οι ενωσιακοί κανόνες σύναψης δημόσιων συμβάσεων είναι ασυνεπείς, προσθέτουν γραφειοκρατία σε εγχώρια προγράμματα και δοκιμάζουν συχνά τα όρια της ανάθεσης αρμοδιοτήτων από τη Συνθήκη και της επικουρικότητας ορίζοντας κριτήρια σύναψης δημόσιων συμβάσεων για εγχώριες πολιτικές, συνδέοντας συχνά τέτοιες διατάξεις με νομοθεσία που δεν φαίνεται να σχετίζεται με το θέμα ή που προτείνεται από διαφορετικές υπηρεσίες της Επιτροπής·

60.

τονίζει το αίτημα των τοπικών και περιφερειακών αρχών για ασφάλεια δικαίου, προβλέψιμο χαρακτήρα, συνέπεια και κεντρικό καθορισμό, από όλες τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όλων των ενωσιακών κανόνων σύναψης δημοσίων συμβάσεων ως προαπαιτούμενο κάθε περαιτέρω πρότασης για δημόσιες συμβάσεις που θα αφορά την Ένωση Καινοτομίας·

61.

τονίζει την ανάγκη να απλοποιηθεί η πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδοτικά προγράμματα τα οποία θα μπορούσαν να ευνοήσουν τη συμμετοχή τους στην οικονομία, δεδομένου ότι ο πολύπλοκος χαρακτήρας και οι διαφορετικοί κανόνες των υφιστάμενων προγραμμάτων συχνά αποκλείουν τη συμμετοχή των ΜΜΕ, διότι οι τελευταίες δεν έχουν το κίνητρο και τον χρόνο να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρουν τα εν λόγω προγράμματα· υποστηρίζει σθεναρά τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΜΕ στην προώθηση της καινοτομίας·

62.

χαιρετίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής για ένα Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο (ΚΣΠ) μεταξύ όλων των ενωσιακών ταμείων που έχουν εδαφική διάσταση (Ταμείο Συνοχής, ΕΤΠΑ, EKT, ΕΓΤΑΑ, Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας)· επιπροσθέτως, ζητά συνοχή με το προτεινόμενο νέο ΚΣΠ για την καινοτομία·

63.

συνιστά με έμφαση να περιλάβει το ΚΣΠ συνέργειες με θεματικά ενωσιακά ταμεία στον βαθμό που αυτές περιλαμβάνουν εδαφικό στοιχείο – όπως είναι η αειφόρος ανάπτυξη αγροτικών περιοχών μέσω ευρυζωνικών συνδέσεων, το ταμείο μεταφορών ΔΕΔ-Μ, η έρευνα ή οι νέες θεματικές τοπικές πρωτοβουλίες όπως είναι οι «έξυπνες πόλεις»·

64.

υπενθυμίζει ότι οι κανόνες χορήγησης κρατικών ενισχύσεων είναι συχνά πολύ περίπλοκοι και ζητά να αποσαφηνιστούν τα είδη καινοτομίας που μπορούν να στηριχθούν δεόντως στην επικείμενη επανεξέταση που έχει προγραμματιστεί για το 2011· σημειώνει ότι η εν λόγω αποσαφήνιση είναι δυνατό να οδηγήσει στη δημιουργία ευκαιριών ούτως ώστε να στηριχθούν καινοτόμες επιχειρήσεις σε ορισμένους κλάδους·

65.

υποστηρίζει το αίτημα των ειδικών για μείωση των διοικητικών διαδικασιών του προγράμματος καινοτομίας της ΕΕ με την αύξηση του αριθμού των ανοικτών προσκλήσεων υποβολής προσφορών και με τον καθορισμό ημερομηνιών για τη δημοσίευση των προσκλήσεων υποβολής προσφορών, καθότι όπως αυτοί φρονούν, τέτοια μέτρα θα ενίσχυαν τη δυνατότητα πρόβλεψης των υποψηφίων προς χρηματοδότηση και θα μείωναν τις δαπάνες διαχείρισης· υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη σημασία της διοικητικής προβλεψιμότητας·

66.

ζητά καλύτερη ισορροπία μεταξύ του κινδύνου και του κόστους ελέγχου στα ενωσιακά προγράμματα, καθότι αυτό συχνά οδηγεί σε μια προσέγγιση υπερβολικού ελέγχου· ζητά έναν αναλογικό μηχανισμό ελέγχου και υποβολής εκθέσεων, π.χ. για τις υπηρεσίες οι οποίες έχουν ελεγμένο ιστορικό σοβαρής διαχείρισης και πρακτικών υποβολής εκθέσεων· ζητά προσέγγιση βασιζόμενη στην «επιστήμη και την τεχνολογία» ή στην «επιστήμη και την καινοτομία», η οποία να εδράζεται σε στέρεα επιστημονικά και τεχνικά κριτήρια ποιότητας (9), αντί για την επικέντρωση στην κανονικότητα των δαπανών, όπως συμβαίνει ακόμη στα περισσότερα προγράμματα της ΕΕ.