Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Εαρινή δέσμη μέτρων: σχέδιο δράσης της ΕΕ υπέρ της επίτευξης των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας»

1. συμμερίζεται την πολιτική βούληση της Επιτροπής να διατηρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τον ηγετικό της ρόλο στην καταπολέμηση της ένδειας στον κόσμο, μια δέσμευση που ανελήφθη το 2000, με την υιοθέτηση των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ (1)) στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών·

2. χαιρετίζει την εκπόνηση του «σχεδίου δράσης δώδεκα σημείων της ΕΕ», το οποίο στηρίζεται στα διάφορα έγγραφα που συναπαρτίζουν την «εαρινή δέσμη μέτρων» και τα οποία παρατίθενται σε παράρτημα. Στόχος της ΕΕ είναι να εκπονήσει κοινή θέση ενόψει της διάσκεψης κορυφής της Νέας Υόρκης, η οποία θα πραγματοποιηθεί στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών, από τις 20 έως τις 22 Σεπτεμβρίου 2010. Παρά την συγκυρία της σοβαρής οικονομικής, κοινωνικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η απώτερη πρόκληση είναι να ενισχυθεί η καταπολέμηση της ένδειας εκατοντάδων εκατομμυρίων γυναικών, ανδρών και παιδιών, και να προσδιοριστούν οι συγκεκριμένες διαδικασίες που θα οδηγήσουν στην εκπλήρωση των δεσμεύσεων των ΑΣΧ με προθεσμία το 2015·

3. εκτιμά το γεγονός ότι τα έγγραφα αυτά, πλούσια σε αναλύσεις και προτάσεις, προσφέρουν μια εκτίμηση της κατάστασης στον κόσμο: περιλαμβάνουν σαφείς και λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο —μάλλον αμφιλεγόμενη— που έχει επιτευχθεί ως προς τον καθέναν από τους ΑΣΧ ή ακόμη σχετικά με τις χρηματοδοτικές προσπάθειες που έχουν καταβάλει τα κράτη μέλη μέσω της δημόσιας αναπτυξιακής βοήθειας (ΔΑΒ)· χωρίς να αποκρύπτουν τις καθυστερήσεις και τις αδυναμίες, παρουσιάζουν τις σύνθετες πρωτοβουλίες που ανέλαβε η ΕΕ, είτε σε εσωτερικό επίπεδο είτε σε διεθνές, για να συντονίσει τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη· επίσης, χαράζουν νέους δρόμους για την επιτάχυνση της προόδου που πρέπει να σημειωθεί·

4. εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), είτε της ΕΕ είτε των δικαιούχων χωρών, δεν αναφέρονται ρητώς (2) στην πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής μεταξύ των εταίρων που συμμετέχουν στην υλοποίηση των ΑΣΧ. Η παράλειψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με την «ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη», του 2005, όπου συγκεντρώνονται οι κύριοι άξονες της ευρωπαϊκής πολιτικής επί του θέματος, με την ανακοίνωση της Επιτροπής του 2008, όπου αναγνωρίζονταν ρητώς οι ΟΤΑ ως φορείς ανάπτυξης, με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου επί της εν λόγω ανακοίνωσης, που υιοθετήθηκαν στις 10 Νοεμβρίου 2008, καθώς και με τον διάλογο που έχει καθιερωθεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ), ως θεσμικού εκπροσώπου των ΟΤΑ, από την έκδοση της γνωμοδότησης CdR 312/2008 fin, που υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ στις 22 Απριλίου 2009·

5. θεωρεί αναγκαίο, στην κοινή θέση της ΕΕ που θα προκύψει μετά από την εξέταση από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, να καλυφθεί το κενό αυτό και να αναγνωριστεί στους ευρωπαϊκούς ΟΤΑ και στους ομολόγους τους ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν στην καταπολέμηση της ένδειας·

Β. Παρατηρήσεις σχετικά με συγκεκριμένους τομείς

6. δεν επιθυμεί να επανέλθει καταλεπτώς στην προσφορά των ευρωπαϊκών ΟΤΑ και των τοπικών αρχών των δικαιούχων χωρών για την υλοποίηση των ΑΣΧ με πλήρη σεβασμό της δημοκρατικής διακυβέρνησης (3)· είχε ήδη την ευκαιρία να την επισημάνει και να διατυπώσει σχετικές προτάσεις στις γνωμοδοτήσεις που έχει υιοθετήσει από το 2005 σχετικά με την συνεργασία για την ανάπτυξη των τοπικών αρχών (4), και πίστευε ότι η θέση της έχει γίνει κατανοητή·

7. υπενθυμίζει ότι το σχέδιο δράσης της Άκκρα του 2008 αναγνωρίζει τον ρόλο των τοπικών και των περιφερειακών διοικήσεων στη νέα αρχιτεκτονική της βοήθειας·

8. κρίνει σκόπιμο, ωστόσο, τη στιγμή όπου η ΕΕ προτίθεται να υποστηρίξει τις θέσεις της στη διεθνή σκηνή, να υπογραμμίσει ορισμένα σημεία που αφορούν άμεσα τους ΟΤΑ·

Υλοποίηση των ΑΣΧ και θεματικές ανακοινώσεις

9. υπενθυμίζει ότι, από τους οκτώ ΑΣΧ, οι επτά αφορούν πολύ συγκεκριμένες πτυχές της φτώχειας. Ο απολογισμός του 2010 —στα δύο τρίτα της διαδρομής— εμφανίζει αντιφατικές πλευρές. Όσον αφορά την ελαφρά μείωση της έσχατης ένδειας, τη θνησιμότητα των παιδιών κάτω των πέντε ετών, τις επιδημίες, την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ο απολογισμός είναι μάλλον θετικός. Αρνητικός, ή ακόμη και πολύ αρνητικός, είναι όσον αφορά την πείνα και τον υποσιτισμό, τις ανισότητες στην εκπαίδευση, τη μητρική θνησιμότητα, το AIDS και τον καθαρισμό των υδάτων. Ο συνολικός αυτός απολογισμός, που οφείλεται και στις κρίσεις —επισιτιστική και κατόπιν οικονομική και χρηματοπιστωτική—, πρέπει να εκτιμηθεί με συνυπολογισμό των ανισοτήτων εντός της αυτής χώρας, και κυρίως μεταξύ διαφόρων περιοχών του κόσμου: για παράδειγμα, η άνοδος της Κίνας προκαλεί άνοδο ορισμένων δεικτών, ενώ στην υποσαχάρια Αφρική παρατηρούνται οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις όσον αφορά την πρόσβαση των παιδιών στο δημοτικό σχολείο, την καταπολέμηση του AIDS και τον καθαρισμό των υδάτων. Υπενθυμίζει επίσης ότι επίτευξη των εν λόγω επτά ΑΣΧ εξαρτάται από τον 8ο, δηλαδή την «δημιουργία ενός δικτύου παγκόσμιας συνεργασίας για την ανάπτυξη» που θεμελιώνει, παρά την τρέχουσα κρίση, την κοινή δέσμευση όλων των ενδιαφερόμενων φορέων να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια στον κόσμο·

10. συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι οι ΑΣΧ είναι αλληλοεξαρτώμενοι. Για να συμπληρώσουμε τα παραδείγματα που περιλαμβάνονται στα έγγραφα της εαρινής δέσμης μέτρων και να δώσουμε μια εικόνα, μπορούμε να αναφέρουμε επίσης την πρόσβαση στο νερό, έναν τομέα του οποίου η ΕΕ επιλαμβάνεται μέσω του προγράμματος «διευκόλυνση για το νερό», του οποίου όμως η παρουσία είναι επίσης έντονη στις δράσεις συνεργασίας που αναπτύσσουν οι ευρωπαϊκοί ΟΤΑ. Εάν το νερό είναι πόσιμο, αυτό συμβάλλει στην υγεία όλων· το να είναι όμως διαθέσιμο, βοηθά στη βελτίωση της γεωργίας —και επομένως, κατά κανόνα, της διατροφής— καθώς και στην αλλαγή της ζωής των γυναικών, εφόσον διευκολύνονται οι εργασίες τους, και κυρίως των κοριτσιών, που μπορούν έτσι να αποδεσμευτούν από τις σχετικές υποχρεώσεις και να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση·

11. τονίζει ότι η πρόοδος των ΑΣΧ προϋποθέτει την καθιέρωση εθνικών συστημάτων τα οποία, κατά την χάραξη και την κατανομή των πόρων, δεν θα παρακάμπτουν τις λεγόμενες «βασικές» υπηρεσίες, δηλαδή εκείνες που είναι ικανές να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις βασικές ανάγκες του πληθυσμού·

12. επί του προκειμένου, οφείλει να υπενθυμίσει τον καθοριστικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στον σχεδιασμό των υπηρεσιών αυτών και την οργάνωσή τους σύμφωνα με μια δημοκρατική και αποτελεσματική διακυβέρνηση, καθοδηγούμενη από το μέλημα της καλύτερης διαβίωσης των πολιτών·

13. ομοίως, εκτιμούμε ότι η προσέγγιση σε τοπικό επίπεδο είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση μιας από τις μεγάλες προκλήσεις της υλοποίησης των ΑΣΧ: της δημογραφικής αλλαγής. Εάν δεν ληφθούν υπόψη οι αναπτυξιακές ανάγκες σε τοπικό επίπεδο, ιδίως με την υποστήριξη των μικρών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, η αστυφιλία θα αυξήσει τη φτώχεια στις ανεξέλεγκτες πλέον μεγαλουπόλεις ή θα ενισχύσει τα κυκλώματα μετανάστευσης προς άλλες χώρες·

14. καλεί, συνεπώς, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενσωματώσει αυτή την τοπική διάσταση της ανάπτυξης στην ανάπτυξη έγγραφων περιφερειακών (διακρατικών) στρατηγικών και στρατηγικών ανά χώρα με τις χώρες εταίρους· υπενθυμίζει στο πλαίσιο αυτό ότι είναι αναγκαίο να συμμετάσχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στην εφαρμογή των αναπτυξιακών προγραμμάτων. Πράγματι, η αντιμετώπιση των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης απαιτεί τη συμμετοχή των αρχών που είναι αρμόδιες για τη δημοκρατική διακυβέρνηση και την τοπική ανάπτυξη·

15. επιπλέον, μέσω κατάλληλων δράσεων, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης ως προς τις πραγματικές συνθήκες φτώχειας που επικρατούν στον κόσμο στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης, και την επείγουσα ανάγκη για την αντιμετώπισή τους με σκοπό τη στήριξη της ανάπτυξης. Οι δράσεις αλληλεγγύης και συμμετοχής μπορούν να προσφέρουν στους μετανάστες την ευκαιρία να ανακαλύψουν εκ νέου τον πολιτισμό του τόπου προέλευσής τους και να συμμετάσχουν, στη χώρα καταγωγής τους, στην ενίσχυση των θεσμών και των πολιτικών ελευθεριών για την ανάπτυξη·

Όσον αφορά την δημόσια αναπτυξιακή βοήθεια (ΔΑΒ):

16. επικροτεί το γεγονός ότι η ΕΕ (Επιτροπή και κράτη μέλη) είναι ο πρώτος χορηγός ΔΑΒ παγκοσμίως (5). Παρότι το ύψος της ΔΑΒ για το 2010 (που εκτιμάται στο 0,45 % του ΑΕΠ περίπου) παραμένει κατώτερο από τους ενδιάμεσους στόχους που είχαν ταχθεί, η ΕΕ τοποθετείται σε σαφώς ανώτερη θέση από τον μέσο όρο των πλούσιων χωρών (0,31 % του ΑΕΠ το 2010)·

17. επιθυμεί να επισημάνει ότι ορισμένα κράτη μέλη προσμετρούν ήδη στην εθνική τους ΔΑΒ τα κονδύλια που οι τοπικές και οι περιφερειακές τους αρχές αφιερώνουν σε δράσεις αποκεντρωμένης συνεργασίας, ενώ άλλα κράτη μέλη, για διάφορους λόγους, δεν τα συνυπολογίζουν·

18. κρίνει, λοιπόν, αναγκαίο να προσδιορίζεται σαφώς το μερίδιο των τοπικών και των περιφερειακών τους αρχών στην προσπάθεια της ΔΑΒ, σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο·

19. η διαφάνεια αυτή ως προς τα ποσά πιστεύουμε ότι θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τη χρηματοδοτική συμμετοχή των ΟΤΑ στην καταπολέμηση της ένδειας στον κόσμο. Πράγματι, παρότι η συνεισφορά των ΟΤΑ υπερβαίνει κατά πολύ τη χρηματοδοτική τους συνδρομή, ορισμένοι από αυτούς έχουν ήδη θέσει ως στόχο την καταβολή του 0,7 % των πόρων τους σε δράσεις συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες. Σε κάποιες περιπτώσεις, έχουν θεσπίσει επίσης χρηματοδοτικούς μηχανισμούς για να ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες ανάγκες (για παράδειγμα, η Γαλλία για την πρόσβαση στο νερό)·

20. θα μπορούσε ακόμη να εξεταστεί το ενδεχόμενο, η καθεμία από τις 100 000 τοπικές και περιφερειακές αρχές της Ευρώπης, με πλήρη σεβασμό της εκάστοτε εθνικής νομοθεσίας, να αποφασίσει να αφιερώνει εθελοντικά τουλάχιστον 1 ευρώ ανά κάτοικο στην αναπτυξιακή βοήθεια. Οι ΤΠΑ που δεν αναπτύσσουν δράσεις αποκεντρωμένης συνεργασίας θα μπορούσαν να καταβάλλουν τη συνεισφορά τους σε ειδικό ταμείο των τοπικών και περιφερειακών αρχών για την αναπτυξιακή βοήθεια, όπως ήδη γίνεται στην Ισπανία. Στο πλαίσιο της γνωμοδότησης αυτής θα μπορούσαν επίσης να τονισθούν οι δράσεις που συμβάλλουν έμμεσα στην ανάπτυξη (π.χ. αυτές που σχετίζονται με ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης ως προς τις συνθήκες φτώχειας στον κόσμο)·

Όσον αφορά τη φορολογία των αναπτυσσόμενων χωρών:

21. συμμερίζεται το μέλημα των ευρωπαϊκών αρχών να συνεργαστούν με τις αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να στηρίζουν τα φορολογικά τους έσοδα σε βάσεις και πρακτικές σύμφωνες προς τη δημοκρατική διακυβέρνηση, καταπολεμώντας τους φορολογικούς παραδείσους και τη διαφθορά, και υποστηρίζει τα διαβήματα στα οποία προτίθενται να προβούν προς τον σκοπό αυτόν·

22. επί του προκειμένου, επιθυμεί να τονίσει τέσσερα στοιχεία:

23. υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, στην εκπαίδευση σε θέματα ανάπτυξης και για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με το πρόβλημα της ένδειας στον κόσμο: εάν δεν αναπτύσσονταν πρωτοβουλίες σε επίπεδο εγγύτατο προς τους πληθυσμούς και εάν δεν υπήρχε εμπιστοσύνη ως προς τη χρήση των πόρων, θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο να κατανοήσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, σε εποχή κρίσης, την αναγκαιότητα της χρηματοδοτικής αλληλεγγύης με άλλες ηπείρους του κόσμου·

Όσον αφορά τη συνεκτικότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών:

24. χαιρετίζει τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η ΕΕ για να τεθεί σε εφαρμογή η αρχή της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη, σύμφωνα με την οποία οι ευρωπαϊκές πολιτικές που δεν αφορούν την ανάπτυξη δεν πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες για την επίτευξη των ΑΣΧ, και υπενθυμίζει ότι, μεταξύ των δώδεκα πολιτικών τις οποίες αφορά η αρχή αυτή, το Συμβούλιο του Νοεμβρίου του 2009 αποφάσισε ότι οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν πρωτίστως σε πέντε τομείς προτεραιότητας: εμπόριο και οικονομικά, κλιματική αλλαγή, παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, μετανάστευση, ασφάλεια·

25. σημειώνει ότι, κατά συνέπεια, εάν σταθούμε σε ορισμένα μόνο σημεία, η μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής μετά το 2013 θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την επισιτιστική ασφάλεια στον κόσμο και ότι η μετανάστευση επαγγελματιών με υψηλή ειδίκευση προερχόμενων από αναπτυσσόμενες χώρες θα προωθηθεί υπό την κυκλική μορφή της, ώστε οι χώρες αυτές να μην στερούνται τις ικανότητες που έχουν καθοριστική σημασία για την ανάπτυξή τους και την υλοποίηση των ΑΣΧ, ιδίως στον τομέα της υγείας. Ομοίως, ο τρόπος κατά τον οποίο κατευθύνεται η τοπική ανάπτυξη ενός τόπου πρέπει να λαμβάνει υπόψη την περιβαλλοντική πτυχή·

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της βοήθειας:

26. στη γνωμοδότηση CdR 312/2008, που υιοθέτησε τον Απρίλιο του 2009, η ΕτΠ χαιρετίζει ανοιχτά την «καθοριστική πρόοδο» που συνιστά η Δήλωση του Παρισιού σχετικά με την εναρμόνιση της βοήθειας, που υιοθετήθηκε το 2005, και εκφράζει την επιθυμία να επιτυγχάνεται η διάρθρωση μεταξύ των διαφόρων επιπέδων συνεργασίας, μέσα σε πνεύμα συντονισμού και διαφάνειας. Δεδομένου ότι η εναρμόνιση των διαφόρων παρεμβάσεων προϋποθέτει ότι είναι γνωστές, η ΕτΠ ανέλαβε σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την εφαρμογή ενός «Άτλαντα της αποκεντρωμένης συνεργασίας» στο Διαδίκτυο, προκειμένου να υπάρχουν πληρέστερες απ’ ό,τι μέχρι στιγμής πληροφορίες σχετικά με το «ποιος κάνει τι, πού και πώς;» μεταξύ των ευρωπαϊκών ΟΤΑ·

27. επιθυμεί να επισημάνει ότι οι σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειακών και τοπικών αρχών και των ομολόγων τους στις χώρες εταίρους συμβάλλουν στην απτή πρόοδο της εφαρμογής των αρχών της δημοκρατικής ανάληψης ιδίας ευθύνης και της εναρμόνισης των προτεραιοτήτων και των χαρακτηριστικών των χωρών εταίρων, οι οποίες βρίσκονται στο επίκεντρο της Δήλωσης του Παρισιού και του σχεδίου δράσης της Άκκρα· η εφαρμογή των αρχών δεν πρέπει να περιορίζεται σε μια υπόθεση μεταξύ κρατών·

28. παρατηρεί ότι οι δράσεις που διεξάγονται σε επίπεδο ΟΤΑ δεν αγνοούνται στην έκθεση που κατήρτισε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών τον Φεβρουάριο του 2010, εν όψει της συνάντησης του Σεπτεμβρίου του 2010, σχετικά με την υλοποίηση των ΑΣΧ έως το 2015 (6). Στο έγγραφο τονίζεται το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, δεδομένου ότι στηρίζονται στη συνέργεια των παρεμβάσεων και στη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων πληθυσμών·

29. εκφράζει την έντονη επιθυμία στην κοινή θέση της ΕΕ, που θα υιοθετηθεί τελικά από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου, οι πολιτικοί ιθύνοντες να μην παραβλέπουν ότι η υλοποίηση των ΑΣΧ έχει ως στόχο τη βελτίωση της καθημερινής ζωής εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων και ότι η αποτελεσματικότητα των μεγάλων μηχανισμών της διεθνούς βοήθειας υπολογίζεται σε τοπικό επίπεδο·

30. ζητά, επομένως, το υπο-κρατικό επίπεδο να λαμβάνεται ρητώς υπόψη στις αναλύσεις και τις προτάσεις που θα υιοθετηθούν τον Ιούνιο από την ΕΕ και τον Σεπτέμβριο από τη διεθνή κοινότητα. Οι 100 000 ΟΤΑ της Ευρώπης μπορούν να τροφοδοτήσουν μικρά ρυάκια που θα ενωθούν σε μεγάλους ζωογόνους ποταμούς. Η ένωση αυτή των κρατών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών αποτελεί ευκαιρία για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και την προώθηση της δίκαιης κατανομής του πλούτου προκειμένου να εξουδετερωθεί η πυριτιδαποθήκη της έσχατης ένδειας και να επιτευχθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας, σύμφωνα με τις πολιτικές και ανθρωπιστικές δεσμεύσεις που ανελήφθησαν το 2010.

Βρυξέλλες, 9 Ιουνίου 2010

Η Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Mercedes BRESSO

(1) Στόχος.1: μείωση κατά το ήμισυ της φτώχειας και της πείνας· στόχος 2: δυνατότητα πρόσβασης στο δημοτικό σχολείο για όλα τα παιδιά· στόχος 3: προώθηση της ισότητας των φύλων· στόχος 4: μείωση του ποσοστού θνησιμότητας των παιδιών· στόχος 5: μείωση του ποσοστού της μητρικής θνησιμότητας· στόχος 6: παρεμπόδιση της διάδοσης του AIDS και άλλων σοβαρών ασθενειών· στόχος 7: διασφάλιση της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος· στόχος 8: δημιουργία ενός δικτύου παγκόσμιας συνεργασίας για την ανάπτυξη.

(2) Με εξαίρεση το έγγραφο που αφορά τη φορολογία, του οποίου, περιέργως, η ΕτΠ δεν είναι αποδέκτης.

(3) Στο έγγραφο του Δεκεμβρίου του 2009 «UCLG Position Paper on Aid Effectiveness and Local Gouvernement» του Cités et Gouvernements Locaux Unis (CGLU), αναφέρονται επίσης πολλά σχετικά παραδείγματα.

(4) Γνωμοδοτήσεις CdR 224/2005 fin, CdR 383/2006 fin, CdR 144/2008 fin, και CdR 312/2008 που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2009.

(5) Στο παράρτημα του εγγράφου SEC(2010) 420 τελικό, παρουσιάζεται η ΔΑΒ του καθενός από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και οι προοπτικές του για το 2015.