17.2.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 51/50

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση της ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και για την προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων, και εκφράζει την ικανοποίησή της για την ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση της προτεινόμενης οδηγίας.

1.2

Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένα έγκλημα με πολλαπλές εκφάνσεις που χρήζουν συνεκτίμησης στο σύνολό τους. Ο προτεινόμενος ορισμός της εμπορίας ανθρώπων καλύπτει ποικίλες κατηγορίες θυμάτων και μορφές εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της επαιτείας και της εκμετάλλευσης εγκληματικών δραστηριοτήτων – δύο νέων τομέων που καλύπτονται από την παρούσα πράξη. Ο ορισμός καλύπτει επίσης την εμπορία ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση οργάνων, η οποία συνιστά σοβαρή παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΟΚΕ τάσσεται σθεναρά υπέρ του εν λόγω ευρέως ορισμού των αδικημάτων που συνδέονται με την εμπορία ανθρώπων.

1.3

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι οι επιβαλλόμενες ποινικές κυρώσεις για αδικήματα σχετικά με την εμπορία ανθρώπων απαιτείται να είναι αντίστοιχες προς τη σοβαρότητα των διαπραττομένων εγκλημάτων. Ως εκ τούτου, συνιστά τη θέσπιση αυστηρότερων ποινών και κυρώσεων, σε συνδυασμό με την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από παράνομες δραστηριότητες. Οι έρευνες οικονομικής φύσεως πρέπει να καταστούν τμήμα των ερευνών που διεξάγονται με αντικείμενο την εμπορία ανθρώπων. Η εναρμόνιση των ποινών και των κυρώσεων μεταξύ των κρατών μελών αποτελεί επιτακτική ανάγκη.

1.4

Εκτός από τη θέσπιση κυρώσεων εις βάρος των δραστών, μια άλλη πτυχή κεφαλαιώδους σημασίας για την καταπολέμηση της εν λόγω κατάφωρης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η διασφάλιση της εκτέλεσης των ποινών αμέσως μετά την επιβολή τους από το αρμόδιο δικαστήριο. Όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων, η ΕΟΚΕ συνιστά να μην υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα μετατροπής της ποινής ή αποφυλάκισης πριν από την έκτιση του συνολικού χρόνου της επιβαλλόμενης ποινής.

1.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων βρίσκονται σε ευάλωτη θέση και χρήζουν προστασίας από επακόλουθη θυματοποίηση και περαιτέρω τραύματα κατά την ποινική διαδικασία. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ συνιστά να επαναδιατυπωθεί το άρθρο 7 της οδηγίας, το οποίο έχει σήμερα την εξής διατύπωση: «Τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις βασικές αρχές του εκάστοτε νομικού συστήματος, προβλέπουν τη δυνατότητα να μην ασκηθεί δίωξη ή να μην επιβληθούν ποινικές κυρώσεις σε θύματα εμπορίας ανθρώπων…», αντικαθιστώντας τη λέξη «δυνατότητα» με έναν ισχυρότερο όρο, έτσι ώστε η μη άσκηση δίωξης και η μη επιβολή ποινικών κυρώσεων να γίνει ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

1.6

Λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων, η ΕΟΚΕ προτείνει να τους παρέχεται δωρεάν και ποιοτική νομική συνδρομή, αρχής γενομένης από τη στιγμή κατά την οποία ένα άτομο αναγνωρίζεται ως θύμα εμπορίας.

1.7

Στην περίπτωση των ανηλίκων, η παρεχόμενη συνδρομή και στήριξη θα πρέπει να συνίσταται κυρίως στην επανένωσή τους με τις οικογένειές τους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές δεν ενέχονται στην εμπορία ανθρώπων.

1.8

Για να επιτευχθεί η πλήρης επανένταξη των θυμάτων εμπορίας και να αποφευχθεί η εκ νέου εμπορία τους σε περίπτωση επαναπατρισμού, θα πρέπει να παρέχεται στα θύματα περίοδος προβληματισμού (1), κατά την οποία θα ήταν σκόπιμο, επιπροσθέτως της ιατρικής βοήθειας, να τους εξασφαλίζεται και εκπαίδευση ή/και επαγγελματική κατάρτιση.

1.9

Η αρχή της «μη απομάκρυνσης» πρέπει να εφαρμοστεί και στην περίπτωση της εμπορίας ανθρώπων, με σκοπό την προστασία των θυμάτων από την επαναπροώθησή τους στη χώρα καταγωγής τους, σε περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή ή η ελευθερία τους.

1.10

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες και αποφάσεις σχετικά με την εμπορία ανθρώπων, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν την πρόληψη. Εν προκειμένω, καθίσταται αναγκαία η εις βάθος γνώση και ανάλυση των βαθύτερων αιτίων της εμπορίας ανθρώπων προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική καταπολέμηση των εν λόγω παραγόντων και η συνακόλουθη μείωση της εμφάνισης του φαινομένου αυτού.

1.11

Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί συγχρόνως παγκόσμιο και τοπικό πρόβλημα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι πολιτικές εφαρμογής του νόμου και δίωξης εγκληματικών ενεργειών είναι αποτελεσματικές μόνον εάν υπάρχει ευρεία εταιρική σχέση μεταξύ των ΜΚΟ, των ενώσεων εργοδοτών, του ιδιωτικού τομέα, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και όλων των επιπέδων διακυβέρνησης. Απαιτείται να διαμορφωθεί ένα εχθρικό περιβάλλον για τους δράστες της εμπορίας ανθρώπων.

1.12

Η κοινωνία των πολιτών διαδραματίζει επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η οδηγία προβλέπει τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών. Είναι μείζονος σημασίας να συμμετέχουν οι εν λόγω φορείς σε όλα τα στάδια της συγκεκριμένης διαδικασίας, από τον εντοπισμό των θυμάτων έως την παροχή συνδρομής. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι σε θέση να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην κοινωνική επανεξέταση των δυνητικών θυμάτων και, συνεπώς, μπορούν να έχουν έμμεση προληπτική επίδραση και συμβολή στην πρόληψη της περαιτέρω θυματοποίησης και της εμπλοκής στην εμπορία ανθρώπων.

1.13

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι δεν υφίστανται συγκρίσιμα δεδομένα όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων. Κατά συνέπεια, η συλλογή ποιοτικών δεδομένων σχετικά με το φαινόμενο αυτό πρέπει να γίνεται κατά τρόπο εναρμονισμένο στα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω του διορισμού εθνικών εισηγητών.

1.14

Ο διορισμός εθνικών εισηγητών σχετικά με αυτό το θέμα θα πρέπει να καταστεί ο κανόνας και οι αρμοδιότητές τους θα ήταν σκόπιμο να προσδιοριστούν σαφώς. Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη μέλη έχουν δικαίωμα να διορίσουν εθνικούς εισηγητές ή να δημιουργήσουν ανάλογους μηχανισμούς. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα πρέπει να αναφέρεται μόνον ένας είδος θεσμού και ότι ο αρμόδιος εθνικός φορέας κάθε κράτους μέλους θα πρέπει να συντονίζει τις πολιτικές και τις δράσεις που αναλαμβάνονται τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και από κοινού με άλλα κράτη μέλη, προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση σημαντικών αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

1.15

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην ανάληψη συνεκτικής, εποικοδομητικής και αποφασιστικής δράσης, ως απόρροια της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν τα κράτη μέλη σχετικά με τον διορισμό ενός ευρωπαίου συντονιστή για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε επίπεδο ΕΕ.

—

ενέργειες για την προσαρμογή των ποινών κατ’ αντιστοιχία προς τη σοβαρότητα των αξιόποινων πράξεων·

—

ευρύτερο και δεσμευτικότερο κανόνα εξωεδαφικής δικαιοδοσίας, ο οποίος υποχρεώνει τα κράτη μέλη να ασκούν δίωξη κατά των υπηκόων τους και των συνήθως διαμενόντων στο έδαφός τους εφόσον έχουν διαπράξει το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων εκτός του εδάφους του κράτους μέλους·

—

ευρύτερο πεδίο εφαρμογής της διάταξης για τη μη εφαρμογή ποινικών κυρώσεων στα θύματα όσον αφορά τη συμμετοχή τους σε παράνομες δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τα παράνομα μέσα που χρησιμοποίησαν οι διακινητές, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Παλέρμο·

—

καλύτερη συνδρομή στα θύματα, ιδίως όσον αφορά την ιατρική περίθαλψη, καθώς και μέτρα προστασίας·

—

εξασφάλιση προστασίας στη χώρα προέλευσης, σε περίπτωση αναγκαστικού επαναπατρισμού των θυμάτων·

—

ειδικά μέτρα προστασίας για τα παιδιά, τις γυναίκες και άλλες ευάλωτες ομάδες που είναι θύματα εμπορίας ανθρώπων· και

—

επιπλέον, η ενσωμάτωση ανάλογων διατάξεων στο κεκτημένο της ΕΕ καταδεικνύει τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τον πιο δεσμευτικό χαρακτήρα της ενωσιακής έννομης τάξης, δηλαδή την άμεση έναρξη ισχύος και τον έλεγχο της εφαρμογής.

3.1

Η ΕΟΚΕ στηρίζει τη δέσμευση της ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και για την προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων. Η οδηγία αποβλέπει στη θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με τον ορισμό των κυρώσεων που ισχύουν για τα εγκλήματα εμπορίας ανθρώπων και στην επίταση των προσπαθειών με στόχο την πρόληψη του φαινομένου αυτού και την προστασία των θυμάτων.

3.2

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση της οδηγίας. Δεδομένου, ότι η εμπορία ανθρώπων αφενός, αποτελεί σύγχρονη μορφή δουλείας και εξαιρετικά επικερδή επιχειρηματική δραστηριότητα για το οργανωμένο έγκλημα, και, αφετέρου, βρίσκεται σε έξαρση στην Ευρώπη (με βάση την αξιολόγηση της Europol του 2009), θεωρείται ζωτικής σημασίας η προσέγγιση της Επιτροπής να είναι επικεντρωμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, ολιστική και εστιασμένη στις εξωτερικές σχέσεις, στις πολιτικές επαναπατρισμού και επανένταξης, στις κοινωνικές πολιτικές, στην κοινωνική ένταξη, στη μετανάστευση και στο άσυλο.

3.3

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η οδηγία ασχολείται με τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων και, συνεπώς, ο ορισμός της εμπορίας ανθρώπων συνάδει με τους διεθνώς συμφωνημένους κανόνες, όπως αυτοί που ορίζονται στο Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη, την καταστολή και την τιμωρία της εμπορίας ανθρώπων –ιδίως γυναικών και παιδιών– το οποίο συμπληρώνει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του διακρατικού οργανωμένου εγκλήματος και τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

3.4

Το Προοίμιο της οδηγίας περιλαμβάνει σαφείς διευκρινίσεις σχετικά με το πεδίο αναφοράς του όρου «ιδιαίτερα ευάλωτα πρόσωπα». Δεδομένου ότι τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα και κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε αυτήν την κατηγορία θυμάτων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το συμφέρον του παιδιού πρέπει να αποτελεί πρώτιστο μέλημα, όπως ορίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

3.5

Ωστόσο, είναι σημαντικό ο ορισμός της εμπορίας ανθρώπων να καλύπτει όλες τις κατηγορίες θυμάτων (γυναίκες και άνδρες), αναγνωρίζοντας το ενδεχόμενο να βρίσκεται κάποιος σε ευάλωτη θέση.

3.6

Εξετάζονται όλες οι εκφάνσεις του εγκλήματος αυτού. Ο ορισμός της εμπορίας ανθρώπων καλύπτει ποικίλες κατηγορίες θυμάτων και μορφές εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της επαιτείας και της εκμετάλλευσης εγκληματικών δραστηριοτήτων –δύο νέων τομέων που καλύπτονται από την προτεινόμενη οδηγία. Ο ορισμός καλύπτει επίσης την εμπορία ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση οργάνων, η οποία συνιστά σοβαρή παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΟΚΕ τάσσεται σθεναρά υπέρ του εν λόγω ευρέως ορισμού των αδικημάτων που συνδέονται με την εμπορία ανθρώπων.

3.7

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμπεριλάβουν στη νομοθεσία τους έναν ευρύτερο ορισμό της εμπορίας ανθρώπων (και, επιπροσθέτως, ένα πληρέστερο λεξιλόγιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων), με στόχο τη θέσπιση πλαισίου για την αντιμετώπιση αυτού του πολυσύνθετου και συνεχώς εξελισσόμενου φαινομένου στις ποικίλες εκφάνσεις του. Παραδείγματος χάρη, θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη οι δυνητικές μορφές του εγκλήματος αυτού με χρήση του Διαδικτύου και τεχνολογιών των πληροφοριών εν γένει.

3.8

Με την παρούσα οδηγία σημειώνεται σημαντική πρόοδος διότι θεσπίζονται σαφή επίπεδα κυρώσεων και ποινών. Το έγγραφο αυτό έχει ως στόχο να διασφαλίσει την εναρμόνιση του επιπέδου των κυρώσεων μεταξύ των κρατών μελών.

3.9

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση των δυσκολιών που αντιμετωπίστηκαν κατά τη διαδικασία κατάρτισης της οδηγίας όσον αφορά τη θέσπιση ενιαίων μεγίστων ορίων ποινών. Ωστόσο, η εναρμόνιση των ποινών είναι σημαντική διότι υφίστανται μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, όπως π.χ.: από τριετή έως εικοσαετή φυλάκιση για το αδίκημα χωρίς επιβαρυντικές περιστάσεις και από δεκαετή έως ισόβια κάθειρξη αν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις. Παρά τις διαφορές μεταξύ των διαφόρων ποινικών συστημάτων και πολιτικών, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια πολιτική επιβολής πολύ αυστηρών ποινών με σαφή απαγγελία κατηγοριών αποτελεί τη δέουσα απάντηση στην αυξανόμενη συχνότητα διάπραξης των εν λόγω εγκλημάτων.

3.10

Με βάση τα υφιστάμενα διαθέσιμα δεδομένα, εκτιμάται ότι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πέφτουν ετησίως θύματα εμπορίας, είτε στην πορεία τους προς την ΕΕ είτε εντός της επικράτειάς της. Επιπλέον, το 2008 ο αριθμός των κρουσμάτων εμπορίας ανθρώπων που εξετάστηκαν από την Eurojust αυξήθηκε κατά 10 % έναντι του 2007. Επί του παρόντος, φαινόμενα εμπορίας ανθρώπων παρατηρούνται με διάφορες μορφές και στα 27 κράτη μέλη και η συχνότητα διάπραξης του εγκλήματος αυτού βρίσκεται σε έξαρση.

3.11

Το επίπεδο των ποινών και των κυρώσεων που επιβάλλονται σε όσους επωφελούνται από την εμπορία ανθρώπων πρέπει να αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα του διαπραττομένου εγκλήματος και να λειτουργεί ως αποτελεσματικός αποτρεπτικός παράγοντας. Οι προτεινόμενες ποινές θα ήταν επομένως σκόπιμο να αναθεωρηθούν προκειμένου να καταστούν αυστηρότερες, διότι η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πενταετής φυλάκιση δεν αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα αυτού του εγκλήματος. Ο σκοπός της οδηγίας θα μπορούσε επίσης να επιτευχθεί καλύτερα μέσω αυστηρότερων ποινών. Οι ποινές οι οποίες επιβάλλονται όταν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις θα πρέπει να τύχουν ανάλογης προσαρμογής. Η πρακτική που συνίσταται στη μετατροπή των ποινών φυλάκισης λόγω καλής διαγωγής ή επ’ ευκαιρία του εορτασμού εθνικών επετείων, κλπ. δεν θα πρέπει να ισχύει για εγκλήματα που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.

3.12

Η διασφάλιση της εκτέλεσης των ποινών είναι μια ακόμη πτυχή που πρέπει να θεωρείται ως πρωταρχικής σημασίας από τα κράτη μέλη. Λαμβανομένης υπόψη της σοβαρότητας του εγκλήματος αυτού, η πρακτική της μετατροπής των ποινών φυλάκισης και της αποφυλάκισης πριν από την έκτιση του συνολικού χρόνου της επιβαλλόμενης ποινής δεν θα πρέπει να γίνεται δεκτή.

3.13

Εκτός των ποινών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν κυρώσεις με τη μορφή κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων, η οποία θα έπληττε τον ίδιο τον λόγο ύπαρξης των δραστηριοτήτων αυτών (2), απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και επιβολής περιορισμών σχετικά με ορισμένα αστικά και πολιτικά δικαιώματα. Μεταξύ των ερευνών που διεξάγονται με αντικείμενο την εμπορία ανθρώπων θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν και έρευνες οικονομικής φύσεως.

3.14

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων βρίσκονται σε ευάλωτη θέση και χρήζουν προστασίας από επακόλουθη θυματοποίηση και περαιτέρω τραύματα κατά την ποινική διαδικασία. Τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ασκούν έμπρακτα τα δικαιώματά τους και να τυγχάνουν της απαιτούμενης συνδρομής και στήριξης.

3.15

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται πλήρως την άποψη ότι τα θύματα εμπορίας θα πρέπει να προστατεύονται από τη δίωξη και την επιβολή κυρώσεων για παράνομες δραστηριότητες τις οποίες έχουν υποχρεωθεί να διαπράξουν λόγω της κατάστασής τους ως θύματα εμπορίας ανθρώπων (π.χ. χρήση πλαστών εγγράφων, πορνεία, παράνομη μετανάστευση κλπ.). Σκοπός αυτής της προστασίας είναι να αποφευχθεί η περαιτέρω θυματοποίηση και παράλληλα να ενθαρρυνθούν τα θύματα να προσέρχονται ως μάρτυρες στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών κατά των δραστών. Η διατύπωση του άρθρου 7 έχει ως εξής: «Τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις βασικές αρχές του οικείου νομικού συστήματος, προβλέπουν τη δυνατότητα να μην ασκηθεί δίωξη ή να μην επιβληθούν ποινικές κυρώσεις σε θύματα εμπορίας ανθρώπων…». Η ΕΟΚΕ συνιστά να αντικατασταθεί η λέξη «δυνατότητα» από έναν ισχυρότερο όρο, έτσι ώστε η μη άσκηση δίωξης και η μη επιβολή ποινικών κυρώσεων να γίνει ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

3.16

Τα θύματα εμπορίας ανθρώπων θα πρέπει να προστατεύονται από επακόλουθη θυματοποίηση και περαιτέρω τραύματα κατά την ποινική διαδικασία. Συνεπώς, όλα τα θύματα εμπορίας θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καταθέτουν ως μάρτυρες πίσω από κάποιο διαχωριστικό παραπέτασμα ή σε απομονωμένο χώρο, έτσι ώστε να μην έρχονται απευθείας αντιμέτωπα με τους διακινητές/δράστες και να αποφεύγουν τη δυνητική πρόκληση άγχους ή φόβου.

3.17

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι στα θύματα εμπορίας θα πρέπει να παρέχεται δωρεάν και ποιοτική νομική συνδρομή, αρχής γενομένης από τη στιγμή κατά την οποία ένα άτομο αναγνωρίζεται ως θύμα εμπορίας. Η εν λόγω συνδρομή είναι επίσης προς το συμφέρον του εκάστοτε κράτους διότι διασφαλίζει ότι το θύμα τυγχάνει της αναγκαίας προστασίας το ταχύτερο δυνατό και εξασφαλίζει την εθελοντική συμμετοχή του σε ανακριτικές και ποινικές διαδικασίες.

3.18

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ουσιώδες να προβληθεί εκ νέου η αρχή της «μη απομάκρυνσης» έτσι ώστε τα θύματα να μην επαναπροωθούνται στη χώρα καταγωγής τους σε περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή ή η ελευθερία τους.

3.19

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο κανόνας εξωεδαφικής δικαιοδοσίας που προτείνεται στην οδηγία μπορεί να προκαλέσει συγκρούσεις δικαιοδοσίας σε ποινικές υποθέσεις.

3.20

Η συνδρομή και η στήριξη των παιδιών που πέφτουν θύματα εμπορίας θα πρέπει να συνίστανται κυρίως στην επανένωση των παιδιών με τις οικογένειές τους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές δεν ενέχονται στην εμπορία ανθρώπων.

3.21

Με στόχο να επιτευχθεί η πλήρης επανένταξη των θυμάτων εμπορίας και να αποφευχθεί η εκ νέου εμπορία τους σε περίπτωση επαναπατρισμού, θα πρέπει να παρέχεται στα θύματα περίοδος προβληματισμού (3) κατά την οποία θα ήταν σκόπιμο να τους εξασφαλίζεται, εκτός από ιατρική βοήθεια, και εκπαίδευση ή/και επαγγελματική κατάρτιση. Η περίοδος προβληματισμού θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη τόσο από την κατάθεση των θυμάτων ως μαρτύρων κατηγορίας κατά των δραστών της εμπορίας ανθρώπων όσο και από την εκούσια επιστροφή τους στη χώρα καταγωγής τους.

3.22

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες και αποφάσεις σχετικά με την εμπορία ανθρώπων οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν την πρόληψη, αλλά και την προστασία και τη συνδρομή των θυμάτων και την ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων πλευρών.

3.23

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα βαθιά αίτια του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων, τα οποία συνίστανται στη φτώχεια και στην ανομοιογενή εφαρμογή του κράτους δικαίου σε παγκόσμια κλίμακα. Η άνιση κατανομή του πλούτου, η έλλειψη παιδείας, η ύπαρξη διακρίσεων, η κακή διακυβέρνηση, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, το ανεπαρκές σύστημα εφαρμογής του νόμου, οι ένοπλες συρράξεις και η διαφθορά δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την εμπορία ανθρώπων. Η καταπολέμηση των εν λόγω παραγόντων θα συμβάλει συγχρόνως και στη μείωση της εμφάνισης του φαινομένου αυτού.

3.24

Μολονότι, σύμφωνα με τα όσα ορίζει η οδηγία, από τα νομικά πρόσωπα που μπορούν να υπέχουν ευθύνη για ποινικά αδικήματα εμπορίας ανθρώπων εξαιρούνται τα κράτη ή οι δημόσιοι οργανισμοί που ασκούν κρατική εξουσία, θεωρείται ωστόσο σημαντικό τούτα να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τον εντοπισμό και την εξάλειψη ενδεχόμενης συμμετοχής ή συνέργειας του δημοσίου τομέα στην εμπορία ανθρώπων. Οι δημόσιοι λειτουργοί που ενέχονται σε παράνομες ή εγκληματικές δραστηριότητες θα πρέπει να διώκονται και να καταδικάζονται χωρίς καμία εξαίρεση.

3.25

Τα κράτη μέλη οφείλουν να συνεκτιμήσουν το γεγονός ότι η εμπορία ανθρώπων ακολουθεί επίσης τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Συνεπώς, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση της ζήτησης, πράγμα που θα συντελέσει στον πραγματικό περιορισμό της εμπορίας ανθρώπων. Εάν τα κράτη μέλη αποφάσιζαν να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποθαρρύνουν τη ζήτηση η οποία αποτελεί το βαθύτερο αίτιο κάθε μορφής εμπορίας ανθρώπων και να μεριμνήσουν για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου που διατρέχουν οι άνθρωποι προκειμένου να πέσουν θύματα εμπορίας, τότε θα μπορούσε να επιτευχθεί σημαντική πρόοδος για τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης αυτού του εγκλήματος.

3.26

Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί συγχρόνως παγκόσμιο και τοπικό πρόβλημα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι πολιτικές εφαρμογής του νόμου και δίωξης εγκληματικών ενεργειών είναι αποτελεσματικές μόνον εάν υπάρχει ευρεία εταιρική σχέση μεταξύ των ΜΚΟ, των ενώσεων εργοδοτών, του ιδιωτικού τομέα, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και όλων των επιπέδων διακυβέρνησης. Απαιτείται να διαμορφωθεί ένα εχθρικό περιβάλλον για τους δράστες της εμπορίας ανθρώπων.

3.27

Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε κατάλληλες ενέργειες, όπως ενημερωτικές εκστρατείες και εκστρατείες ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, προγράμματα έρευνας και εκπαίδευσης, ενδεχομένως σε συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, με στόχο τον περιορισμό του κινδύνου που υφίσταται για τα άτομα, και ιδιαίτερα για τα παιδιά, να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι μεμονωμένες εκστρατείες (one-off campaigns) δεν είναι αρκετά αποτελεσματικές και προτείνει την επί μονίμου βάσεως διεξαγωγή εκπαιδευτικών εκστρατειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.28

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η οδηγία προβλέπει τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών. Είναι μείζονος σημασίας να συμμετέχουν οι εν λόγω φορείς σε όλα τα στάδια της συγκεκριμένης διαδικασίας, από τον εντοπισμό των θυμάτων έως την παροχή συνδρομής.

3.29

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι σε θέση να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην κοινωνική επανενσωμάτωση των δυνητικών θυμάτων και, συνεπώς, μπορούν να έχουν έμμεση προληπτική επίδραση και συμβολή στην πρόληψη της περαιτέρω θυματοποίησης και της εμπλοκής στην εμπορία ανθρώπων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις ΜΚΟ για την παροχή συνδρομής. Από κοινού με τις ΜΚΟ, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ανοικτών τηλεφωνικών γραμμών ενημέρωσης (hotlines) και άλλων πηγών πληροφόρησης για τις ομάδες κινδύνου, τα θύματα εμπορίας και τις οικογένειές τους.

3.30

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (4) δρομολόγησε μια στοχοθετημένη διαδικασία υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του ειδικού προγράμματος «Πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας», το οποίο αποτελεί τμήμα του γενικότερου προγράμματος «Ασφάλεια και προστασία των ελευθεριών». Στόχος είναι να αναβαθμιστεί η σχετική ευρωπαϊκή πολιτική και να βελτιωθούν τα μη νομοθετικά μέτρα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Εν προκειμένω, στις προτεραιότητες για το 2010 περιλαμβάνονται τα εξής: πρόληψη, προστασία των θυμάτων, δίωξη και ανάκριση των παραβατών, μηχανισμοί συντονισμού και συνεργασίας, καθώς και συλλογή αξιόπιστων δεδομένων. Το πρόγραμμα αυτό χορηγεί 4 εκατ. ευρώ και προβλέπει τη χρηματοδότηση 12 σχεδίων. Πρόκειται για μια καλή αρχή, αλλά χρειάζεται πολύ μεγάλη στήριξη εκ μέρους των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να δεσμευτούν για τη στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών προς τον σκοπό αυτό.

3.31

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι νέες μέθοδοι όπως η αυτορρύθμιση (π.χ. οι κώδικες δεοντολογίας), οι δίκαιες εμπορικές πρακτικές και η διαχείριση της αλυσίδας ανεφοδιασμού μπορούν να συμβάλουν ώστε τα θύματα εμπορίας να μην αναγκάζονται να εργαστούν και, συνεπώς, να μην συμμετέχουν στην παραγωγή προϊόντων και στην παροχή υπηρεσιών κάποιας επιχείρησης. Εξαιρετικά ευπρόσδεκτες μέθοδοι πρόληψης του φαινομένου είναι επίσης οι κατευθυντήριες γραμμές για τις ορθές πρακτικές στις προσλήψεις μεταναστών εργαζομένων, καθώς και η διμερής συνεργασία των χωρών προέλευσης και υποδοχής των εργαζομένων για την παρακολούθηση της πρόσληψης και των συνθηκών εργασίας των μεταναστών.

3.32

Τα μέτρα για την καταπολέμηση της εμπορίας δεν μπορούν να περιοριστούν στην υιοθέτηση νομοθετικών μέσων· χρειάζεται συγχρόνως να εφαρμοστούν και πρόσθετα –μη νομοθετικά– μέτρα, όπως η συλλογή και διαβίβαση δεδομένων, η συνεργασία, η ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη ενιαίας και συνεκτικής προσέγγισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.33

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι δεν υφίστανται συγκρίσιμα δεδομένα όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων. Κατά συνέπεια, απαιτείται η συλλογή ποιοτικών δεδομένων σχετικά με το φαινόμενο αυτό κατά τρόπο εναρμονισμένο στα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω του διορισμού εθνικών εισηγητών.

3.34

Ο διορισμός εθνικών εισηγητών σχετικά με αυτό το θέμα θα πρέπει να καταστεί ο κανόνας και οι αρμοδιότητές τους θα ήταν σκόπιμο να προσδιοριστούν σαφώς. Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη μέλη έχουν δικαίωμα να διορίσουν εθνικούς εισηγητές ή να δημιουργήσουν ανάλογους μηχανισμούς. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα πρέπει να αναφέρεται μόνον ένας είδος θεσμού και ότι ο αρμόδιος εθνικός φορέας κάθε κράτους μέλους θα πρέπει να συντονίζει τις πολιτικές και τις δράσεις που αναλαμβάνονται τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και από κοινού με άλλα κράτη μέλη, προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση σημαντικών αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

3.35

Παρότι το θέμα της εμπορίας ανθρώπων περιλαμβάνεται σε πολλές συμφωνίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών (π.χ. το θέμα αυτό καλύπτεται από τη στρατηγική εταιρική σχέση Αφρικής-Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από την Ανατολική Εταιρική Σχέση, και αποτελεί μία από τις προτεραιότητες των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Δυτικών Βαλκανίων), η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων θα πρέπει να αποτελέσει έναν από τους τομείς προτεραιότητας των συμφωνιών αυτών. Η σύναψη παρεμφερών συμφωνιών μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών θα πρέπει να επιδιωχθεί ενεργά.

3.36

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην ανάληψη συνεκτικής, εποικοδομητικής και αποφασιστικής δράσης, ως απόρροια της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν τα κράτη μέλη σχετικά με τον διορισμό ενός ευρωπαίου συντονιστή για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε επίπεδο ΕΕ.