6.5.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

CE 117/180

Α.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι υπόλοιπες περιοχές του πλανήτη έζησαν πρόσφατα μια μεγάλη αστάθεια των τιμών των τροφίμων με εν μέρει σημαντικές αυξήσεις των τιμών και με αβέβαιες συνέπειες για τον γεωργικό τομέα, από την αύξηση δε αυτή ορισμένοι αποκόμισαν κέρδη, ενώ άλλοι - κυρίως στον τομέα της κτηνοτροφίας και επεξεργασίας τροφίμων - είχαν να αντιμετωπίσουν πολύ μεγαλύτερες δαπάνες,

Β.

λαμβάνοντας υπόψη ότι σημειώθηκε επίσης σημαντική αύξηση στο κόστος γεωργικής παραγωγής λόγω της αύξησης των τιμών των εισροών, όπως τα λιπάσματα και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, και ότι, μολονότι επί του παρόντος οι αρχικές τιμές σημείωσαν κατακόρυφη πτώση, η εξέλιξη αυτή δεν συνοδεύεται ταυτόχρονα από μια αντίστοιχη μείωση του κόστους παραγωγής,

Γ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η πτώση των τιμών των γεωργικών προϊόντων, αν δεν συνοδεύεται από μείωση του κόστους παραγωγής, οδηγεί σε δυσβάσταχτη οικονομική κατάσταση για τους αγρότες, πολλοί από τους οποίους εγκαταλείπουν την παραγωγή λόγω έλλειψης αποδοτικότητας,

Δ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι διαπιστώθηκε στα επιμέρους κράτη μέλη πως οι τιμές που καθορίζουν μεγάλοι παραγωγοί για τα ίδια προϊόντα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές,

Ε.

λαμβάνοντας υπόψη ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εντοπιστεί σημαντικές διαφορές μεταξύ των τιμών καταναλωτή και των τιμών παραγωγού, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορούν να αποδοθούν στο κόστος που συνεπάγονται η επεξεργασία, η διανομή και η πώληση των προϊόντων,

ΣΤ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι ολόκληρη η αλυσίδα εφοδιασμού πρέπει να συνυπολογίζεται κατά την ανάλυση των τιμών και της εξέλιξής τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας των τροφίμων είναι κατακερματισμένος και ότι η αλυσίδα εφοδιασμού είναι ιδιαίτερα περίπλοκη και εμπλέκει πολλούς μεσάζοντες,

Ζ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ορισμένες μεγάλες βιομηχανίες μεταποίησης κέρδισαν μερίδια αγοράς,

Η.

λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά τα τελευταία έτη παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές στη δομή του ανταγωνισμού της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης των παραγωγών τροφίμων, καθώς και των μεγάλων επιχειρήσεων και των εμπόρων λιανικής πώλησης,

Θ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με στοιχεία από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα μεγάλα σουπερμάρκετ χρησιμοποιούν την αγοραστική τους δύναμη για να μειώνουν τις τιμές που καταβάλλονται σε προμηθευτές σε μη βιώσιμα επίπεδα και να τους επιβάλλουν αθέμιτους όρους· λαμβάνοντας υπόψη ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη οι εν λόγω επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου εξελίσσονται ταχύτατα σε «φύλακες των πυλών» και ελέγχουν την πρόσβαση των γεωργών και άλλων προμηθευτών στους καταναλωτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Ι.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η τιμή καταναλωτή στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι, κατά μέσο όρο, πέντε φορές υψηλότερη από την τιμή παραγωγού· λαμβάνοντας υπόψη ότι πριν από πενήντα χρόνια οι γεωργοί στην Ευρώπη λάμβαναν περίπου το ήμισυ της λιανικής τιμής των τροφίμων και ότι σήμερα το ποσοστό αυτό – παράλληλα με μια σαφή αύξηση του βαθμού επεξεργασίας των τροφίμων – έχει μειωθεί δραματικά φθάνοντας σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα,

ΙΑ.

διαπιστώνει ότι ενώ η χρηματοδότηση της ΚΑΠ έχει συμβάλει διαχρονικά στην εξασφάλιση χαμηλών τιμών για τους καταναλωτές, παρατηρείται ότι οι τιμές καταναλωτή παραμένουν υψηλές ή δεν μειώνονται παρά τη μείωση των τιμών στον αγροτικό τομέα,

ΙΒ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας υψηλός βαθμός αυτάρκειας είναι εύλογο στρατηγικό μέλημα· λαμβάνοντας υπόψη ότι σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να επιδιωχθεί μια ισχυρή θέση των πρωτογενών παραγωγών της ΕΕ ως φορέων του εφοδιασμού μας με τρόφιμα,

ΙΓ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανισορροπία της διαπραγματευτικής δύναμης μεταξύ των παραγωγών γεωργικών προϊόντων και των υπόλοιπων παραγόντων της αλυσίδας εφοδιασμού είχε ως αποτέλεσμα την άσκηση ισχυρής πίεσης στα περιθώρια παραγωγού στον γεωργικό τομέα,

1.

θεωρεί ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη ΕΚ, είναι προς το κοινό συμφέρον της ΕΕ να διατηρηθεί κατάλληλο επίπεδο τιμών παραγωγού και καταναλωτή και να εξασφαλιστεί θεμιτός ανταγωνισμός, ιδιαίτερα όσον αφορά τα στρατηγικά βασικά προϊόντα, όπως τα γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα·

2.

είναι πεπεισμένο ότι καίτοι ο ανταγωνισμός παρέχει στους καταναλωτές τρόφιμα σε ανταγωνιστικές τιμές, πρέπει να εξασφαλιστεί σταθερό εισόδημα και στους αγρότες μέσω τιμών που καλύπτουν το κόστος παραγωγής και αμοιβής που θα είναι αντίστοιχη της εργασίας τους, προκειμένου να διασφαλιστεί και με αυτόν τον τρόπο η ασφαλής προμήθεια τροφίμων καλής ποιότητας·

3.

θεωρεί ότι ο μηχανισμός μετάδοσης των τιμών και η διαφορά μεταξύ των τιμών παραγωγού και των τιμών καταναλωτή επηρεάζονται από ευρύ φάσμα παραγόντων· μεταξύ των παραγόντων αυτών συγκαταλέγει την εμπορική συμπεριφορά των παραγόντων στην αλυσίδα εφοδιασμού, π.χ. των μεταποιητών, των χονδρεμπόρων και των λιανοπωλητών, το μερίδιο των μη γεωργικών δαπανών (όπως η ενέργεια και η εργασία), τα νομοθετικά και κανονιστικά πλαίσια, τον αλλοιώσιμο χαρακτήρα των προϊόντων, τον βαθμό επεξεργασίας, εμπορίας και χειρισμού του προϊόντος ή τις αγοραστικές προτιμήσεις των καταναλωτών·

4.

θεωρεί ότι μεταξύ των παραγόντων που επηρεάζουν κατά κύριο λόγο τον μηχανισμό μετάδοσης των τιμών και τη διαφορά μεταξύ των τιμών παραγωγού και των τιμών καταναλωτή συγκαταλέγονται η αυξανόμενη συγκέντρωση σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, ο βαθμός επεξεργασίας των προϊόντων και οι αυξήσεις των τιμών άλλων εξωτερικών παραγόντων του κόστους, καθώς και η κερδοσκοπία με γεωργικά αγαθά, παράγοντες που διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο· επιβεβαιώνει, κατά συνέπεια, τη σημασία των μέσων ρύθμισης των αγορών, που είναι απαραίτητα όσο ποτέ άλλοτε στις σημερινές συνθήκες·

5.

συμφωνεί με την Επιτροπή ότι στην αύξηση των τιμών των τροφίμων σημαντικό ρόλο παίζουν οι εξελίξεις στην προσφορά και τη ζήτηση καθώς και οι ατέλειες στη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμωνσ υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε και η κερδοσκοπία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, η οποία δημιούργησε στρεβλώσεις στο μηχανισμό διαμόρφωσης των τιμών·

6.

καλεί την Επιτροπή να αναθέσει το συντομότερο δυνατόν τη διεξαγωγή έρευνας με τη μορφή μελέτης για την κατανομή των περιθωρίων κέρδους στην αλυσίδα παραγωγής και διανομής, όπως είχε προβλεφθεί στο πλαίσιο της δημοσιονομικής διαδικασίας στον προϋπολογισμό του 2009 βάσει παλιότερης πρότασης της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου· θεωρεί ότι αυτό συνιστά ένα πρώτο βήμα για την προαγωγή της διαφάνειας στην εν λόγω αλυσίδα·

7.

εκφράζει τη λύπη του για το σταδιακό κατακερματισμό των μέτρων παρέμβασης της ΕΕ στη γεωργική αγορά, καθώς η συγκεκριμένη εξέλιξη συμβάλλει καθοριστικά στη μεγάλη αστάθεια των τιμών· θεωρεί ότι είναι απαραίτητη η θέσπιση νέων μέσων διαχείρισης της αγοράς για να διασφαλιστεί μεγαλύτερη σταθερότητα στο εισόδημα των παραγωγών και για να διαμορφωθούν προσιτές τιμές για τους καταναλωτές·

8.

θεωρεί ότι στο πλαίσιο της ΚΓΠ, απαιτούνται μέσα διαχείρισης της αγοράς για τη σταθεροποίηση του γεωργικού τομέα και της αγοράς γεωργικών προϊόντων διατροφής και για τη διατήρηση μιας βιώσιμης γεωργικής παραγωγής εντός της ΕΕ σε λογικές τιμές, αποφεύγοντας τις διακυμάνσεις τόσο στις τελικές τιμές όσο και στους παράγοντες παραγωγής·

9.

θεωρεί ότι η σύγκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ΗΠΑ που κάνει η Επιτροπή ως προς την παραγωγικότητα έχει μεν νόημα, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί την απόλυτη βάση για το ιδεατό μέγεθος της παραγωγικότητας του τομέα τροφίμων (ειδικά γεωργικό και επεξεργασίας) στην Ευρωπαϊκή Ένωση· τονίζει ότι ο αγροτοδιατροφικός τομέας στην ΕΕ διαφέρει σημαντικά από αυτόν των ΗΠΑ και ως προς τα είδη και τους τομείς που καλύπτει και ως προς τις συνθήκες και τους κανόνες που τον διέπουν·

10.

θεωρεί ότι πρέπει να ευνοηθεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και του δυναμικού του πρωτογενούς γεωργικού τομέα για καινοτομία, διότι έτσι προσφέρονται στους πρωτογενείς παραγωγούς περισσότερες δυνατότητες διαφοροποίησης ως προς τη διαχείριση των εκμεταλλεύσεών τους και μειώνεται η εξάρτηση από άλλους τομείς της αλυσίδας παραγωγής και διανομής·

11.

θεωρεί ότι η συγκέντρωση της προσφοράς της γεωργικής παραγωγής μέσω οργανώσεων των παραγωγών, συνεταιρισμών ή άλλων ανάλογων φορέων θα επιτρέψει τον επαναπροσδιορισμό της σημασίας της στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, αυξάνοντας τη διαπραγματευτική δύναμη των αγροτών, παρέχοντας μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στα προϊόντα τους και φέρνοντας πιο κοντά στον καταναλωτή τα δίκτυα εμπορίας·

12.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η κατοχή μεγάλης δύναμης στην αγορά αποφέρει ιδιαίτερα κέρδη στον τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής, αφενός μεν λόγω της ανελαστικότητας των τιμών των γεωργικών προμηθειών, αφετέρου δε λόγω της καταναλωτικής ζήτησης·

13.

εκφράζει την ανησυχία του για εμπορικές πρακτικές, όπως πώληση αγαθών σε τιμές κάτω του κόστους, οι οποίες αποσκοπούν στην αύξηση της συχνότητας των επισκέψεων σε σουπερμάρκετ· συμφωνεί με την απαγόρευση της πώλησης τροφίμων σε τιμές κάτω του κόστους και στηρίζει τα κράτη μέλη που έχουν ήδη εφαρμόσει τέτοια μέτρα· εύχεται να αναληφθούν περισσότερες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση τέτοιων επιθετικών τιμολογιακών πρακτικών, καθώς και άλλων αντιανταγωνιστικών πρακτικών στην ΕΕ όπως η σύνδεση προϊόντων ή η οποιαδήποτε καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά·

14.

πιστεύει ότι η τιμολόγηση κάτω του κόστους, καθώς από μόνη της δεν είναι βιώσιμη για καμία επιχείρηση, μπορεί να ασκηθεί μόνο από μεγάλες (διαφοροποιημένες) επιχειρήσεις για λίγο χρονικό διάστημα και μόνο για να οδηγήσει σε έξοδο από την αγορά τους ανταγωνιστές της· θεωρεί ότι μακροπρόθεσμα, μία τέτοια πρακτική δεν ωφελεί ούτε τον καταναλωτή αλλά ούτε και την αγορά συνολικά·

15.

ανησυχεί και για άλλες περιπτώσεις όπου ο τομέας του εμπορίου χρησιμοποιεί τη δύναμή του στην αγορά, όπως υπερβολικά μεγάλες προθεσμίες πληρωμών, χρέωση για την παράθεση προϊόντων των προμηθευτών στον κατάλογο των προσφερόμενων στο κατάστημα προϊόντων, χρέωση για την παρουσία των προϊόντων στα ράφια, απειλές αποκλεισμού των προϊόντων από τα ράφια, αναδρομικές εκπτώσεις για προϊόντα που έχουν ήδη πωληθεί, αδικαιολόγητες συμμετοχές στα έξοδα διαφήμισης των εμπόρων λιανικής πώλησης ή άσκηση πιέσεων για αποκλειστικότητα εφοδιασμού·

16.

υπογραμμίζει ότι σε ορισμένα κράτη μέλη τόσο οι αγορές όσο και οι πωλήσεις στην αγορά τείνουν να έχουν την ίδια συγκέντρωση, επιδεινώνοντας με τον τρόπο αυτό τις στρεβλωτικές συνέπειες στην αγορά·

17.

υπογραμμίζει ότι, λόγω της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ, και ιδίως της αποσύνδεσης, οι αποφάσεις των γεωργών σχετικά με το τι θα παράγουν θα επηρεάζονται πλέον σε μεγαλύτερο βαθμό από μηνύματα της αγοράς, που δεν πρέπει να αλλοιωθούν από την υπερβολική συγκέντρωση στο λιανικό εμπόριο· είναι πεπεισμένο ότι η αύξηση των εισαγωγών τροφίμων στην ΕΕ μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των τιμών παραγωγού·

18.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι έμποροι λιανικής πώλησης μπορεί να επωφεληθούν από ετικέτες, όπως «προϊόντα δίκαιου εμπορίου», για να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους εις βάρος των καταναλωτών· ως εκ τούτου, εκφράζει την επιθυμία, προκειμένου να περιοριστούν αυτές οι πρακτικές και να ελέγχεται η χρήση της συγκεκριμένης επισήμανσης, το δίκαιο εμπόριο να αποτελέσει αντικείμενο μιας στρατηγικής πλαισίωσης και ανάπτυξης στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

19.

αναγνωρίζει ότι τα αποτελέσματα της συγκέντρωσης της αγοράς μπορεί μεν βραχυπρόθεσμα να οδηγήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα τιμών των τροφίμων στα διάφορα επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα όμως πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε να μην παραβλαφθεί ο ελεύθερος ανταγωνισμός, να μην αποκλειστούν έτσι οι μικροί παραγωγοί από την αγορά και να μην περιορισθούν οι δυνατότητες επιλογής του καταναλωτή·

20.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι πολλές ΜΜΕ στον τομέα των τροφίμων είναι εξαιρετικά ευάλωτες, ιδιαίτερα όταν εξαρτώνται σε μεγαλύτερο βαθμό από μεγάλες επιχειρήσεις· σημειώνει ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων εφαρμόζουν συχνά πρακτικές ανταγωνισμού για εξίσωση των τιμών προς τα κάτω μεταξύ διαφόρων προμηθευτών, ενώ μικρές επιχειρήσεις, προκειμένου να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους, είναι αναγκασμένες να περιορίσουν τα έξοδα και τα περιθώρια κέρδους τους, πράγμα το οποίο συνεπάγεται μειωμένες τιμές για τους αγρότες, μείωση της πρόσβασης στην αγορά και των δικτύων διανομής για τις ΜΜΕ, λιγότερες θέσεις απασχόλησης και χαμηλότερης ποιότητας προϊόντα για τους καταναλωτές·

21.

ανησυχεί για το αυξανόμενο επίπεδο κερδοσκοπίας με τα τρόφιμα που παρατηρείται στις χρηματοπιστωτικές αγορές· καλεί την Επιτροπή να διεξαγάγει έρευνα επί του θέματος αυτού· αναμένει τα συμπεράσματα της ομάδας υψηλού επιπέδου για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας γεωργικών προϊόντων διατροφής και ενθαρρύνει την ομάδα αυτή να προτείνει αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση των ανισορροπιών στην αγορά·

22.

διατηρεί τις επιφυλάξεις του σε σχέση με το συμπέρασμα της Επιτροπής ότι η κερδοσκοπία στις χρηματοπιστωτικές αγορές δεν έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης των τιμώνδ εκτιμά ότι η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της παρακολούθησης των αγορών Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures) για βασικά γεωργικά προϊόντα·

23.

θεωρεί ότι η Επιτροπή περιορίζεται προς το παρόν σε μονομερή ανάγνωση των διαθέσιμων στοιχείων, εφόσον δεν λαμβάνει υπόψη τις πιθανές επιπτώσεις της κερδοσκοπικής επένδυσης σε Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures), όπως είναι:

24.

τονίζει ότι, αντίθετα προς την εκτίμηση της Επιτροπής, υπάρχει αμεσότερη ανάγκη διερεύνησης νέων κανονιστικών ρυθμίσεων για τις αγορές Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures) καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι ήδη τα φαινόμενα κερδοσκοπίας δημιουργούν προβλήματα στις τιμές βασικών προϊόντων τροφίμων και άρα στις αγορές και στις παραγωγικές επιχειρήσεις που βασίζονται σε αυτά·

25.

θεωρεί ότι, κατά τα τελευταία πέντε έτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει βελτιώσει την εποπτεία των καρτέλ, τόσο μέσω της έγκρισης καλύτερης νομοθεσίας περί ανταγωνισμού όσο και μέσω της εφαρμογής των υφισταμένων κανόνων· θεωρεί ότι μέτρα όπως οι αιτήσεις επιεικούς μεταχείρισης, η διαδικασία διακανονισμού των διαφορών και η δικανική αξιοποίηση της πληροφορικής, είχαν σημαντική συμβολή· φρονεί, ωστόσο, πως χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις τόσο στο περιεχόμενο όσο και στην εφαρμογή τους από τα κράτη μέλη·

26.

εφιστά την προσοχή του αρμόδιου για τον ανταγωνισμό Επιτρόπου στην προαναφερθείσα δήλωση του Κοινοβουλίου σχετικά με τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση κατάχρησης εξουσίας μεγάλων σουπερμάρκετ που αναπτύσσουν δραστηριότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση· εκφράζει την απογοήτευσή του διότι η Επιτροπή δεν συμμορφώθηκε προς τις εκκλήσεις της δήλωσης· ζητεί σε συνάρτηση με αυτό να διεξαχθεί έρευνα για τη συγκέντρωση στην αγορά και τη δημιουργία καρτέλ στο λιανικό εμπόριο, καθώς και για κυρώσεις σε περίπτωση παράνομων πράξεων·

27.

καλεί την Επιτροπή να αναλύσει, στις ετήσιες εκθέσεις της, το χάσμα μεταξύ των τιμών παραγωγού και των τιμών καταναλωτή, τις διαφορές μεταξύ των τιμών στα επιμέρους κράτη μέλη και τις διαφορές των τιμών μεταξύ των διαφόρων γεωργικών προϊόντων·

28.

σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας δημιουργούν σαφή και γνωστά οικονομικά πλεονεκτήματα (οικονομίες κλίμακας και φάσματος) που μειώνουν το κόστος και άρα τις τιμέςή τονίζει ωστόσο ότι μία πολιτική για τη βελτίωση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων θα έπρεπε να ενθαρρύνει τη δημιουργία λειτουργικών σχημάτων αξιοποίησης αυτών των πλεονεκτημάτων από τον γεωργικό τομέα (π.χ. clusters, δίκτυα και διεπαγγελματικές οργανώσεις) ώστε να αντιμετωπιστούν οι πιέσεις στα περιθώρια κέρδους από τις επιχειρήσεις στα επόμενα στάδια·

29.

εκφράζει την έντονη ανησυχία του για το γεγονός ότι κατά την επισκόπηση των κυριότερων πρακτικών που προκαλούν προβλήματα ανταγωνισμού στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η προπαρατεθείσα ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη, δεν περιλαμβάνει την κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης που παρατηρείται στο στάδιο της λιανικής και έως ένα βαθμό και της χονδρικής πώλησης· θεωρεί ότι αντιανταγωνιστικές πρακτικές που εφαρμόζονται από τις επιχειρήσεις με μεγάλο μερίδιο αγοράς, όπως συμφωνίες αποκλειστικότητας ή υποχρέωση σύνδεσης προϊόντων, αποτελούν σοβαρό πλήγμα από πλευράς υγιούς ανταγωνισμού στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων·

30.

υποστηρίζει την απόφαση της Επιτροπής να προτείνει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης της αγοράς σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο να είναι ικανό να καταγράφει τις τάσεις των τιμών και το κόστος των εισροών σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού· πιστεύει ότι το σύστημα αυτό πρέπει να διασφαλίζει τη διαφάνεια και να επιτρέπει τη διασυνοριακή σύγκριση παρόμοιων προϊόντων· θεωρεί ότι το σύστημα αυτό πρέπει να αναπτυχθεί σε στενή συνεργασία με την Eurostat και τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες καθώς και με το δίκτυο των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών (ΕΚΚ)· παραπέμπει στην αρχή ότι κάθε πρόσθετο κόστος και επιβάρυνση πρέπει να περιορίζονται εντός ευλόγων ορίων·

31.

ζητεί από την Επιτροπή τη θέσπιση ενός κοινοτικού νομικού πλαισίου που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη ριζική αναθεώρηση της οδηγίας 2000/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές (4), και θα ενθαρρύνει ισορροπημένες σχέσεις μεταξύ των διαφόρων αντιπροσώπων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, θα αποφεύγει κάθε καταχρηστική πρακτική και θα προάγει μια πιο δίκαιη κατανομή των εμπορικών περιθωρίων·

32.

καλεί τις αρχές ανταγωνισμού σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΕ να αναλύσουν και να αξιολογήσουν τις τιμές καταναλωτή σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να διασφαλίσουν ότι τηρούνται οι κανόνες ανταγωνισμού και να προσδιορίσουν την ευθύνη των διαφόρων παραγόντων που διαμορφώνουν την αλυσίδα των τιμών· υπογραμμίζει ότι οι μειώσεις τιμών πρέπει να μεταφέρονται σύντομα στους καταναλωτές, ενώ οι παραγωγοί πρέπει να αποκομίζουν γρηγορότερα όφελος από τις αυξήσεις των τιμών·

33.

επισημαίνει ότι μεγαλύτερη διαφάνεια στη διάρθρωση του κόστους μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας βάσης δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ, εύκολα προσβάσιμης από τους πολίτες, η οποία θα περιλαμβάνει τιμές αναφοράς προϊόντων και μέσων παραγωγής, καθώς και στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες για ενέργεια, αμοιβές, ενοίκια, τέλη και εισφορές από ολόκληρη την ΕΕ· καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει σχέδια για ένα τέτοιο ηλεκτρονικό σύστημα, βάσει υφισταμένων εθνικών προτύπων, όπως τα γαλλικά «observatoires des prix»· επιπλέον θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί, σε συνεργασία με τον FAO, διεθνές παρατηρητήριο τιμών γεωργικών προϊόντων, τιμών εισροών και τιμών τροφίμων με στόχο την καλύτερη παρακολούθηση των δεδομένων αυτών σε διεθνές επίπεδο·

34.

καλεί τους συμμετέχοντες στην αλυσίδα παραγωγής και διανομής να συντάξουν από κοινού πίνακες δοκιμασμένων πρακτικών ή «ένδειξης προόδου» για να προαχθεί η διαφάνεια των τιμών στον τομέα των γεωργικών προϊόντων·

35.

καλεί τις αρχές των κρατών μελών και την Επιτροπή να πραγματοποιήσουν λεπτομερή έρευνα και ανάλυση της μετάδοσης των τιμών και των περιθωρίων που εφαρμόζονται μεταξύ της τιμής παραγωγού και της τελικής τιμής καταναλωτή, καθώς και ανάλυση όσον αφορά τη θέση και τον αριθμό των σουπερμάρκετ και τον κύκλο εργασιών τους και ανάλυση των ειδικών δαπανών τους για υλικοτεχνική υποστήριξη και για την κατανάλωση ενέργειας· καλεί τις αρχές των κρατών μελών και την Επιτροπή να εξετάσουν αν τα κριτήρια που ορίζουν την ύπαρξη δεσπόζουσας θέσης σε μια αγορά εξακολουθούν να είναι κατάλληλα λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στην αγορά λιανικής· ζητεί την επαναφορά της ειδικής ομάδας της Επιτροπής για την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η οποία θα συνεργάζεται με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού·

36.

σημειώνει ότι μία από τις αιτίες για τη διαφορά των τιμών παραγωγού και των τιμών καταναλωτή είναι η ανισορροπία στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και ότι, παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει επαρκή μέσα για την προώθηση οργανώσεων παραγωγών μέσω συνεταιρισμών και άλλων οργανώσεων, ώστε να ενθαρρύνεται η συγκέντρωση της προσφοράς· ζητεί από την Επιτροπή τη θέσπιση μέτρων τόσο στο πλαίσιο της ΚΓΠ όσο και σε άλλους τομείς πολιτικών της ΕΕ ώστε να προωθούνται οι εν λόγω οργανώσεις, γεγονός το οποίο θα επιφέρει καλύτερη οργάνωση της αγοράς και αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των παραγωγών έναντι των υπολοίπων κρίκων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων·

37.

προτείνει όπως οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού, οι οποίες, βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον τομέα της παρακολούθησης της λειτουργίας του ανταγωνισμού σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, ενισχύσουν τη συνεργασία τους, υπό το συντονισμό της Επιτροπής, μέσω της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού, στον τομέα της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής και του εμπορίου, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς·

38.

θεωρεί ότι επειδή το λιανικό εμπόριο επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από εθνικούς νομικούς, οικονομικούς, πολιτικούς και πολιτιστικούς παράγοντες, είναι σκόπιμο να πραγματοποιείται στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού (ECN) μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και ενδεχομένως συντονισμός των κρατών μελών για έρευνα αντιανταγωνιστικών πρακτικών από εταιρίες που λειτουργούν σε επίπεδο ΕΕ·

39.

ζητεί στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισαβόνας να στηριχθούν τα εθνικά σχέδια για μείωση ή απόσυρση αδικαιολόγητων κανονιστικών παρεμβάσεων στον τομέα του λιανεμπορίου, τα οποία θα περιόριζαν τον ανταγωνισμό και την ομαλή λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων εις βάρος των καταναλωτών·

40.

θεωρεί ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ, το πρόγραμμα επιεικείας, ώστε οι αρμόδιες αρχές ανταγωνισμού να δύνανται να λαμβάνουν γνώση περισσότερων αντιανταγωνιστικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων·

41.

σημειώνει ότι εκτός από τους κοινοτικούς κανόνες ανταγωνισμού, υπάρχουν πολλές άλλες πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ που διέπουν τη λειτουργία του λιανικού εμπορίου και οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τους κοινοτικούς κανόνες της εσωτερικής αγοράς και την κοινοτική νομοθεσία για τους καταναλωτές· τονίζει ότι θα πρέπει όλες αυτές οι πολιτικές να συγκλίνουν και να συντονίζονται κεντρικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να υπάρξουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα σε επίπεδο τιμών καταναλωτή·

42.

υπογραμμίζει ότι οι απαντήσεις στη σημερινή επισιτιστική κρίση πρέπει να δοθούν και σε διεθνές επίπεδο· ζητεί τη δημιουργία διεθνούς δικτύου γύρω από τον FAO με στόχο την εξασφάλιση επαρκών παγκόσμιων αποθεμάτων τροφίμων·

43.

καλεί την Επιτροπή να διαπραγματευθεί συμφωνία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου που θα αφήνει επαρκές περιθώριο ελιγμών στη γεωργία, προκειμένου να μπορέσει να αντέξει και μελλοντικά τον ανταγωνισμό με τρίτες χώρες· θεωρεί ότι η συμπερίληψη αιτημάτων που δεν σχετίζονται με το εμπόριο συμβάλλει αποφασιστικά στη διατήρηση των προτύπων παραγωγής της ΕΕ και στην εξασφάλιση της τήρησής τους·

44.

ζητεί να υπάρξει σε κοινοτικό επίπεδο για ορισμένα βασικά τρόφιμα –όπως συμβαίνει για τα πετρελαϊκά προϊόντα- πρόβλεψη για περίπτωση κρίσης και αποθήκευση·

45.

ζητεί την εισαγωγή μηχανισμών για την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές με τα γεωργικά βασικά προϊόντα και τα χρηματοδοτικά μέσα που βασίζονται σε αυτά τα βασικά προϊόντα· στηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν, τα οποία θα συμβάλλουν στη μείωση της αστάθειας των τιμών στις αγορές γεωργικών πρώτων υλών·

46.

ζητεί να ληφθούν μέτρα για τη στήριξη της συνεργασίας μεταξύ παραγωγών γεωργικών προϊόντων ώστε να μπορούν να ανταγωνίζονται καλύτερα τους μεγάλους μεταποιητές και εμπόρους λιανικής πώλησης· θεωρεί ότι τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διασφαλίσουν την ύπαρξη διαφόρων μορφών εμπορίου και να αποτρέψουν την πλήρη ελευθέρωση της αγοράς τροφίμων, που θα οδηγούσε σε περαιτέρω συγκέντρωση· ζητεί από την Επιτροπή να εκπονήσει Πράσινη Βίβλο για την ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών, για αποτελεσματικά σχέδια για ολόκληρη την αλυσίδα και για τη δύναμη των μεγάλων επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου στην αγορά·

47.

καλεί την Επιτροπή να ελέγχει περισσότερο τις εισαγωγές τροφίμων ιδίως ως προς την τήρηση των ευρωπαϊκών προδιαγραφών υγιεινής και περιβαλλοντικών προδιαγραφών, προκειμένου να μην εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο οι καταναλωτές στην ΕΕ εξαιτίας εισαγόμενων προϊόντων·

48.

θεωρεί απαραίτητη την προώθηση μεγαλύτερης συγκέντρωσης της γεωργικής παραγωγής μέσω της στήριξης των διαφόρων νομικών ενώσεων, ούτως ώστε να επαναπροσδιοριστεί η σημασία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, να αποδοθεί προστιθέμενη αξία στις παραγωγές των αγροτών και να αυξηθεί η διαπραγματευτική τους δύναμη έναντι των λοιπών εμπορικών παραγόντων·

49.

ζητεί εκ νέου τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας για τους παραγωγούς τροφίμων η οποία θα παρέχει συμβουλές προς τους γεωργούς και τις οργανώσεις παραγωγών σχετικά με τη διανομή των προϊόντων, την αγορά λιανικής πώλησης και τις ευκαιρίες που υπάρχουν σε σχέση με την παραγωγή συγκεκριμένων προϊόντων·

50.

ζητεί τη δημιουργία ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής για καταναλωτές και παραγωγούς γεωργικών προϊόντων, όπου θα μπορούν να καταγγέλλονται περιπτώσεις κατάχρησης και όπου θα μπορούν να διατίθενται πληροφορίες σχετικά με συγκρίσιμα προϊόντα και συγκρίσιμες τιμές από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση · θεωρεί πως η γραμμή αυτή πρέπει να δημιουργηθεί και να λειτουργεί εντός των εθνικών Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών·

51.

επιδοκιμάζει την εισαγωγή του πίνακα επιδόσεων των καταναλωτικών αγορών που αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την καλύτερη παρακολούθηση της εσωτερικής αγοράς και για την παροχή περισσότερων πληροφοριών στον καταναλωτή·

52.

εκφράζει ανησυχία για την επιρροή των μεσαζόντων στην τελική τιμή καταναλωτή· καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την πραγματοποίηση έρευνας για την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, προκειμένου να καταστεί περισσότερο κατανοητός ο ρόλος των επιμέρους παραγόντων στο πλαίσιο της αλυσίδας διαμόρφωσης των τιμών·

53.

ζητεί την εισαγωγή πολιτικών που προωθούν ευρύτερη και αμεσότερη επαφή μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, για παράδειγμα το κοινοτικό πρόγραμμα που εγκρίθηκε πρόσφατα για τα φρούτα στα σχολεία, δεδομένου ότι τούτο μπορεί να προσφέρει στους παραγωγούς πιο σημαντικό ρόλο στην αγορά, μειώνοντας τη δύναμη των μεσαζόντων και των μεγάλων επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου και ταυτόχρονα προσφέροντας στους καταναλωτές καλύτερο και ευρύτερο φάσμα επιλογών προϊόντων· μια τέτοια πολιτική θα ήταν για παράδειγμα η δημιουργία και προώθηση δυνατοτήτων άμεσης διάθεσης προϊόντων στην αγορά από τους παραγωγούς·

54.

ζητεί από την Επιτροπή να λάβει μέτρα που θα στοχεύουν στη διευκόλυνση της συγχώνευσης και της συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων των παραγωγών, όπως συνεταιρισμών, προς αποφυγή των γραφειοκρατικών εξόδων και άλλων περιορισμών, προκειμένου να μπορέσουν οι οργανώσεις των παραγωγών, ως μεγαλύτερες ενώσεις, να προσαρμοστούν στους όρους παράδοσης που επιτάσσει η παγκοσμιοποιημένη αγορά·

55.

θεωρεί ότι, για να αναπτυχθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης στο σύστημα, η παροχή ευρύτερης και καλύτερης πληροφόρησης στους καταναλωτές έχει υψίστη σημασία και πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για την εκπαίδευση και την ορθή ενημέρωση του καταναλωτή μέσα από ουδέτερη πληροφόρησή του·

56.

ζητεί στο πλαίσιο της πληροφόρησης του καταναλωτή να τονιστούν ιδιαίτερα οι προσπάθειες που καταβάλλουν οι κοινοτικοί παραγωγοί για την τήρηση των κοινοτικών διατάξεων στους τομείς του περιβάλλοντος, της επισιτιστικής ασφάλειας και της ορθής μεταχείρισης των ζωών·

57.

τονίζει ότι η πολιτική προστασίας των καταναλωτών δεν περιλαμβάνει μόνον τις τιμές αλλά και την ύπαρξη ποικιλίας και ποιότητας τροφίμων· προτείνει, συνεπώς, να ερευνηθεί από την Επιτροπή υπό ποιες συνθήκες λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και κυρίως του τομέα του λιανεμπορίου, παρουσιάζονται φαινόμενα απώλειας της ποιότητας και ποικιλίας προϊόντων·

58.

σημειώνει την προστιθέμενη αξία των τοπικών καταστημάτων λιανικής πώλησης που συμβάλλουν σημαντικά στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών και βελτιώνουν επίσης την ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές δημιουργώντας ευκαιρίες εργασίας και ενισχύοντας τους υπάρχοντες κοινωνικούς δεσμούς·

59.

υποστηρίζει ότι η χρήση νέων τεχνολογιών και του Διαδικτύου πρέπει να προωθηθεί ευρέως· τονίζει ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή περισσοτέρων πληροφοριών σχετικά με τον τόπο, την τιμή και τα χαρακτηριστικά των διαφόρων ποικιλιών προϊόντων· πιστεύει ότι τούτο μπορεί να ικανοποιήσει περισσότερο την εξειδικευμένη ζήτηση και μπορεί να προσφέρει ευρύτερο φάσμα επιλογών στον καταναλωτή· τάσσεται υπέρ της χρήσης πόρων από το ταμείο αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ και πόρων που προορίζονται για δράσεις ανταγωνιστικότητας και συνοχής προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση των παραγωγών στην αγορά μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας και του Διαδικτύου·

60.

ζητεί την εφαρμογή μέτρων που προωθούν την ιδέα των «τοπικών τροφίμων», ιδίως μέτρων προώθησης των πωλήσεων και ενημέρωσης των καταναλωτών για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εν λόγω προϊόντων, καθώς και το όφελος για την υγεία και το οικονομικό όφελος που συνδέονται με την κατανάλωσή τους, και στηρίζουν τις παραδοσιακές αγορές και μορφές διάθεσης στην αγορά, στο πλαίσιο των οποίων οι παραγωγοί έχουν άμεση επαφή με τους καταναλωτές·

61.

ζητεί την περαιτέρω ενθάρρυνση των βιολογικών καλλιεργειών από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη· εκφράζει την επιθυμία οι καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε προϊόντα ποιότητας σε λογικές τιμές, χάρη σε μια φιλόδοξη πολιτική οικονομικών κινήτρων που θα απευθύνεται σε αυτό το είδος της γεωργικής παραγωγής·

62.

ζητεί με έμφαση την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών, είτε βάσει του παραδοσιακού συστήματος των οργανώσεων παραγωγών ή με την εισαγωγή νέων μορφών συνεργασίας σε εμπορικές δραστηριότητες των αγροτών·

63.

επιθυμεί να προωθηθεί περισσότερο η διαφοροποίηση των γεωργικών προϊόντων ως ιδέα μάρκετινγκ, πράγμα που αφήνει περιθώριο για διαφορετικές τιμές ανάλογα με την ποιότητα·

64.

εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η διαπραγματευτική δύναμη των παραγωγών τροφίμων σε βάρος των λιανοπωλητών που προκύπτει από ένα ισχυρό brand-name ή από τη διαφοροποίηση του προϊόντος παίρνει δυσανάλογα αρνητική σημασία στην προαναφερθείσα ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη έναντι κατά πολύ σημαντικότερων παραγόντων όπως ο ατελής ανταγωνισμός ή οι ολιγοπωλιακές/μονοπωλιακές πρακτικές είναι της άποψης ότι η δημιουργία ισχυρού εμπορικού σήματος ή η διαφοροποίηση είναι θεμιτές πρακτικές και ότι μόνο η κατάχρηση της θέσης που μπορεί να προκύπτει από αυτές συνιστά αθέμιτη πρακτική·

65.

ζητεί την ενίσχυση και τον εξορθολογισμό των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων και άλλων πιστοποιήσεων που διαφοροποιούν τα γεωργικά προϊόντα· χαιρετίζει στο σημείο αυτό τη συζήτηση που ξεκίνησε με τη δημοσίευση στις 15 Οκτωβρίου 2008 της Πράσινης Βίβλου σχετικά με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων: πρότυπα προϊόντων, απαιτήσεις για τη γεωργική παραγωγή και συστήματα ποιότητας (COM(2008)0641)·

66.

είναι της άποψης ότι πρέπει να εξεταστεί περισσότερο εις βάθος η πρόταση εισαγωγής ειδικής ετικέτας για τα ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα, βάσει των υφισταμένων προτύπων· θεωρεί πως η ετικέτα αυτή πρέπει να διασφαλίζει την τήρηση των κοινοτικών προτύπων παραγωγής, όπως π.χ. τη δίκαιη μεταχείριση όλων των συμμετεχόντων στην αγορά σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής και διανομής· θεωρεί επίσης ότι μια τέτοια επισήμανση θα ωθούσε τους καταναλωτές σε μεγαλύτερη κατανάλωση κοινοτικών προϊόντων και θα ενίσχυε έτσι τους παραγωγούς της ΕΕ·

67.

καλεί την Επιτροπή να αναλύσει τις δαπάνες που επωμίζονται οι παραγωγοί προκειμένου να συμμορφωθούν με τις κοινοτικές διατάξεις περί πολλαπλής συμμόρφωσης, καθώς επίσης κατά πόσον τα πρότυπα αυτά διαφέρουν ανά τα κράτη μέλη ή είναι αυστηρότερα από εκείνα που ισχύουν για τα εισαγόμενα προϊόντα·

68.

αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή.