[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 26.6.2009

COM(2009) 302 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ GNSS (ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΡΑΔΙΟΠΛΟΗΓΗΣΗΣ) ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ σύμφωνα με το άρθρο 22 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 683/2008

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ GNSS (ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΡΑΔΙΟΠΛΟΗΓΗΣΗΣ) ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ σύμφωνα με το άρθρο 22 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 683/2008

1. Εισαγωγή

Σύμφωνα με το άρθρο 22 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 683/2008 σχετικά με τη συνέχιση της υλοποίησης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων δορυφορικής ραδιοπλοήγησης (EGNOS και Galileo) (εφεξής «κανονισμός GNSS»)[1] και με σημείο αναφοράς το πρόγραμμα εργασίας GNSS που εγκρίθηκε το 2008, η Επιτροπή υποβάλλει την πρώτη ετήσια έκθεσή της σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων και τις κύριες επικείμενες προκλήσεις.

Ο κανονισμός GNSS επαναπροσδιορίζει τα ευρωπαϊκά προγράμματα GNSS, διαμορφώνοντας το νομικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο για την περίοδο 2008-2013. Ο κανονισμός εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με βάση πρόταση που υπέβαλε η Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2007, μετά την απόφαση για λήξη των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη σύμβασης εκχώρησης με τον ιδιωτικό τομέα σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 876/2002[2] του Συμβουλίου και σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Νοεμβρίου του 2007, σχετικά με την ανάγκη αναδιάρθρωσης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων παγκόσμιου συστήματος δορυφορικής ραδιοπλοήγησης.

2. Υλοποίηση των προγραμμάτων

2.1. Κύρια ορόσημα

Η Επιτροπή, με το νέο ρόλο της ως διαχειριστής του προγράμματος, δρομολόγησε σημαντικές πρωτοβουλίες για να επιτύχει τα απαραίτητα ορόσημα προς την περαιτέρω εκπλήρωση των στόχων των προγραμμάτων, τα οποία και επιτεύχθηκαν. Κατά τον τρόπο αυτό, η Επιτροπή εξασφάλισε τη διαμόρφωση του αναγκαίου πλαισίου, ώστε να προβεί στις επόμενες ενέργειες για την υλοποίηση των προγραμμάτων.

Για το EGNOS αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή εξασφάλισε την ομαλή συνέχεια των εργασιών με τη μεταβίβαση του συστήματος από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (εφεξής «ESA») στην Επιτροπή την 1η Απριλίου 2009 με:

- την ανάληψη της κυριότητας, εξ ονόματος της Κοινότητας, του συστήματος EGNOS, από τον ESA (μέσω διακανονισμών μεταξύ ESA και EOIG, την ομάδα φορέων εκμετάλλευσης και υποδομής EGNOS)[3],

- σύμβαση επιχειρησιακής εκμετάλλευσης στην ESSP SaS (φορέας παροχής δορυφορικών υπηρεσιών EGNOS), η οποία εξασφαλίζει τις εργασίες μέχρι τον Οκτώβριο του 2009, οπότε θα αρχίσει να ισχύει μακροχρόνια σύμβαση που θα καλύπτει την περίοδο έως το 2013,

- συμφωνία με τον ESA, ο οποίος θα αναλάβει τα καθήκοντα σχεδιασμού και εφοδιασμού του EGNOS με εξοπλισμό και ανανεωμένο λογισμικό (σύμφωνα με τη συμφωνία ανάθεσης, βάσει του άρθρου 54 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού[4], η οποία υπογράφηκε στις 31 Mαρτίου 2009),

- αποκατάσταση των κύριων διεπαφών διαχείρισης και για τη διαχείριση και την εκτέλεση των δραστηριοτήτων του προγράμματος EGNOS που υπάγονται στη συμφωνία ανάθεσης, σε σχέδιο διαχείρισης του προγράμματος που καταρτίζεται σε συνεργασία με τον ESA,

- ανάθεση της προμήθειας ειδικού δορυφορικού αναμεταδότη ραδιοπλοήγησης σε νέο δορυφόρο γεωστατικής τροχιάς.

Για το GALILEO αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή έχει λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την προμήθεια του συστήματος Galileo και:

- έχει αναθέσει στον ESA το καθήκον με τη σύναψη της σύμβασης για τη δημιουργία υποδομής Galileo, σύμφωνα με τον κανονισμό GNSS και τους κοινοτικούς κανόνες περί συμβάσεων (συμφωνία ανάθεσης που υπογράφηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2008),

- έχει αποκαταστήσει τις κύριες διεπαφές διαχείρισης και εκτέλεσης των δραστηριοτήτων του προγράμματος Galileo που υπάγονται στη συμφωνία ανάθεσης, σε σχέδιο διαχείρισης του προγράμματος που καταρτίσθηκε σε συνεργασία με τον ESA,

- έχει προκηρύξει διαδικασία διαγωνισμού για την προμήθεια της υποδομής Galileo, η οποία χωρίσθηκε σε έξι δέσμες εργασιών, τον Ιούλιο του 2008,

- έχει διαθέσει στον ESA, με συμφωνία χρηματοδότησης, τα κεφάλαια που είναι αναγκαία για την κάλυψη των εξόδων του ESA κατά τη διάρκεια της φάσης επικύρωσης σε τροχιά (IOV).

2.2. Νομικό πλαίσιο

Ο κανονισμός GNSS παρέχει το νομικό και δημοσιονομικό πλαίσιο για την υλοποίηση των προγραμμάτων και καθορίζει τη δομή διακυβέρνησης με νέους ρόλους για τους διαφόρους εμπλεκόμενους οργανισμούς, με βάση δύο κύριες αρχές:

- αυστηρό διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από εκείνες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και της Εποπτικής Αρχής GNSS, ο οποίος επήλθε με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 1321/2004 του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2004, σχετικά με τη δημιουργία δομών διαχείρισης για τα ευρωπαϊκά προγράμματα δορυφορικής ραδιοπλοήγησης[5] (εφεξής «κανονισμός GSA»), σύμφωνα με τον οποίο η Επιτροπή έχει πλήρη αρμοδιότητα διαχείρισης του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών που αφορούν την ασφάλεια από έκνομες ενέργειες·

- πλήρης χρηματοδότηση της φάσης εγκατάστασης του Galileo (πλήρης επιχειρησιακή ικανότητα – (Full Operational Capability (FOC)) την περίοδο 2008-2013 από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.

Η κοινοτική χρηματοδότηση θα καλύψει επίσης δραστηριότητες που σχετίζονται με τη φάση IOV του Galileo, καθώς και το κόστος λειτουργίας και τις προπαρασκευαστικές δραστηριότητες του EGNOS σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση των προγραμμάτων.

Η συνολική χρηματοδότηση που θα διατεθεί για τις δραστηριότητες αυτές ανέρχεται σε 3405 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία 400 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν από το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που είναι και το κύριο κοινοτικό μέσο χρηματοδότησης της έρευνας στην Ευρώπη για την περίοδο 2007-2013.

Ο κανονισμός καθορίζει τους κανόνες σχετικά με τη διαχείριση των θεμάτων ασφάλειας από έκνομες ενέργειες και την εφαρμογή των αντίστοιχων κανονιστικών ρυθμίσεων. Θέτει επίσης τις βασικές αρχές που διέπουν την ανάθεση της φάσης εγκατάστασης του Galileo, οι οποίες αποβλέπουν στην ελεύθερη πρόσβαση και τον θεμιτό ανταγωνισμό, ώστε να διαμορφωθούν ισότιμοι όροι για τους διαγωνιζόμενους. Η σύμβαση χωρίσθηκε σε έξι κύριες δέσμες εργασιών, επιτρέπεται μάλιστα μια διαγωνιζόμενη εταιρεία να υποβάλει προσφορά ως κύριος ανάδοχος για δύο από αυτές τις δέσμες εργασίας το πολύ, ενώ τουλάχιστον το 40 % της συνολικής αξίας των δραστηριοτήτων πρέπει να ανατεθεί υπεργολαβικά σε διαγωνιζόμενη εταιρεία που δεν ανήκει στην εταιρεία του κύριου αναδόχου.

Ο κανονισμός GNSS ορίζει ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει την κυριότητα των συστημάτων και των στοιχείων ενεργητικού του προγράμματος GNSS, με βάση τη σύναψη νομικών ρυθμίσεων για τη μεταβίβαση της κυριότητας. Με βάση τον κανονισμό απαιτείται επίσης να ανατεθεί η προμήθεια της πλήρους συστοιχίας του Galileo σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις και τον δημοσιονομικό κανονισμό.

Εάν χρειασθεί, η Επιτροπή θα εκπονήσει και θα υποβάλει το 2010, σύμφωνα με τον κανονισμό, πρόταση για τα δημόσια κονδύλια και τις πιστώσεις που θα χρειασθούν για τη χρηματοδότηση της περιόδου του προγράμματος από το 2014, και θα παρουσιάσει σενάρια για την εκμετάλλευση του συστήματος Galileo.

Οι δραστηριότητες που περιγράφονται στη συνέχεια ήταν ουσιώδους σημασίας για την επίτευξη των στόχων του κανονισμού GNSS και την υλοποίηση των δομών που απαιτούνται για την απόδοση των προγραμμάτων GNSS τα επόμενα χρόνια.

2.3. Εφαρμογή των νέων διαχειριστικών δομών

Μια από τις προτεραιότητες της Επιτροπής, λόγω του διαχειριστικού ρόλου της στα προγράμματα GNSS, ήταν να δημιουργηθούν δομές λήψης αποφάσεων σύμφωνα με τη δομή διακυβέρνησης που ορίζει ο κανονισμός GNSS. Αυτό οδήγησε:

- στη σύσταση της επιτροπής ευρωπαϊκών προγραμμάτων GNSS που προβλεπόταν στο άρθρο 19 του κανονισμού GNSS, σκοπός της οποίας είναι να επικουρεί την Επιτροπή στη διαχείριση των προγραμμάτων και να διαβεβαιώνει τα κράτη μέλη για την ορθή διαχείριση των προγραμμάτων. Στην πρώτη της συνεδρίαση στις 10 Σεπτεμβρίου 2008, η επιτροπή εξέδωσε ευνοϊκή γνώμη για το πρόγραμμα εργασίας GNSS του 2008 και το στρατηγικό πλαίσιο GNSS, δύο καίριας σημασίας έγγραφα για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και τη λειτουργία των προγραμμάτων Galileo και EGNOS. Αφού άσκησε το Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βάση το δικαίωμα ελέγχου (για το στρατηγικό πλαίσιο), η Επιτροπή ενέκρινε και τα δύο έγγραφα με τα οποία επιτράπηκε να αρχίσουν οι δραστηριότητες του 2008 και οι αντίστοιχες πιστώσεις·

- στη σύσταση της διοργανικής ομάδας Galileo (GIP), σύμφωνα με την κοινή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, που έχει επισυναφθεί στον κανονισμό GNSS. Η GIP συνεδρίασε για πρώτη φορά στα μέσα Φεβρουαρίου του 2009·

- στη σύσταση του συμβουλίου ασφαλείας GNSS (απόφαση της Επιτροπής, της 20ής Απριλίου 2009, σχετικά με τη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων για την ασφάλεια των ευρωπαϊκών συστημάτων GNSS[6]). Tο υπάρχον συμβούλιο ασφάλειας Galileo, το οποίο συστάθηκε βάσει του άρθρου 7 του κανονισμού αριθ. 876/2002 του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2002, για τη δημιουργία της κοινής επιχείρησης Galileo[7], θα παύσει να λειτουργεί μόλις οι δραστηριότητές του ολοκληρωθούν ή μεταβιβασθούν δεόντως. Επ’αυτού, το άρθρο 23 του κανονισμού GNSS προβλέπει ότι το άρθρο 7 του κανονισμού αριθ. 876/2002 που προαναφέρθηκε καταργείται από τις 25 Ιουλίου 2009·

- διευκρίνιση των ρόλων και των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ιδίως μετά την πολυετή συμφωνία ανάθεσης που προαναφέρθηκε (βάσει του άρθρου 54 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού), όπου ρυθμίζονται τα ανατιθέμενα καθήκοντα και η εφαρμογή του προϋπολογισμού για την υλοποίηση του προγράμματος Galileo, και ιδιαίτερα κατά τη φάση εγκατάστασής του. Αυτό επέτρεψε στον ESA ταχεία προκήρυξη της προμήθειας τις υποδομής FOC, την οποία χώρισε σε έξι δέσμες εργασιών, εξ ονόματος και για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και τηρώντας ταυτόχρονα πλήρως τους κανόνες και τις διαδικασίες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις. Άλλη συμφωνία ανάθεσης υπογράφηκε με τον ESA, η οποία καλύπτει τα θέματα όσον αφορά το ρόλο του ως αρμόδιου για το σχεδιασμό κατά τη διάρκεια των εργασιών του EGNOS μέχρι το 2013. Στις δραστηριότητες περιλαμβάνεται η εφαρμογή και η πρόκριση των αλλαγών σχεδιασμού που συμφωνούνται για ορισμένες δραστηριότητες απόσβεσης λόγω απαρχαίωσης·

- στην αποδοχή πρότασης αναθεώρησης της θητείας της Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής GNSS (GSA) μέσω της σύγκλισης του κανονισμού GSA με τον κανονισμό GNSS, όπου καθορίζονται οι δύο κύριες δραστηριότητες της GSA, δηλαδή, πρώτον, στο θέμα της ασφάλειας, διαπίστευση και εκμετάλλευση του Κέντρου Ασφάλειας Galileo και, δεύτερον, συμβολή στην προετοιμασία εμπορικής αξιοποίησης των συστημάτων με την αναγκαία ανάλυση αγοράς·

- σε ενίσχυση του έργου της Επιτροπής και των ικανοτήτων της στη διαχείριση των προγραμμάτων, ιδιαίτερα με την ενίσχυση της ομάδας Galileo με προσωπικό από την Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή GNSS (GSA) και με εσωτερική αναδιάταξη των πόρων·

- στη σύναψη σύμβασης με ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη διαχείριση του έργου, με αντικείμενο την επανεξέταση της υλοποίησης των προγραμμάτων και τη διατύπωση συστάσεων σε τακτική βάση. Οι εν λόγω ανεξάρτητοι εξωτερικοί σύμβουλοι άρχισαν το έργο τους τον Μάρτιο του 2009.

2.4. Διαγωνισμός για την ανάθεση σύμβασης για την πλήρη συστοιχία Galileo

Ο διαγωνισμός για την εγκατάσταση της πλήρους συστοιχίας Galileo, ο οποίος είναι καίριας σημασίας για την επανεκκίνηση του Galileo, προκηρύχθηκε τον Ιούλιο του 2008.

Η μεν φάση επικύρωσης σε τροχιά (IOV) συνίσταται στην εκτόξευση των πρώτων 4 δορυφόρων και από την υλοποίηση του πρώτου μέρους του επίγειου τμήματος, η δε ανάθεση της πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (FOC) του Galileo θα οδηγήσει σε πλήρη συστοιχία από 30 δορυφόρους με τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις εκτόξευσης, επίγεια υποδομή και έναρξη λειτουργίας. Συνολικά, η σύμβαση χωρίζεται σε έξι δέσμες εργασιών, για τις οποίες κλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά οι διαγωνιζόμενοι (υποστήριξη συστήματος , σύστημα επίγειων εγκαταστάσεων, σύστημα επίγειου ελέγχου, δορυφόροι, εγκαταστάσεις εκτόξευσης και έναρξη λειτουργίας).

H φάση προεπιλογής άρχισε με τη δημοσίευση των πληροφοριών της προκήρυξης του διαγωνισμού (TIP) την 1η Ιουλίου 2008, μετά την οποία πραγματοποιήθηκε ημερίδα πληροφόρησης στις Βρυξέλλες στις 17 Ιουλίου. Οι TIP περιλάμβαναν περιγραφή της διαδικασίας του διαγωνισμού και, για κάθε δέσμη εργασιών, απαιτήσεις υψηλού επιπέδου, υψηλού επιπέδου συγγραφή υποχρεώσεων και συμβατικές διευκρινίσεις.

Συστάθηκε επιτροπή αξιολόγησης των προσφορών (TEB), η οποία υποστηρίζει τη γενικότερη διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης FOC επανεξετάζοντας τα έγγραφα του διαγωνισμού και αξιολογώντας τις προτάσεις του κλάδου. Της TEB προεδρεύουν από κοινού η Επιτροπή και ο ESA, απαρτίζεται δε από προσωπικό της Επιτροπής, της GSA και του ESA. Επικουρείται από εμπειρογνώμονες και ομάδες που ασχολούνται με τη συγκεκριμένες διαχειριστικές, νομικές και συμβατικές, τεχνικές και δημοσιονομικές πτυχές κάθε δέσμης εργασιών.

Μετά την προεπιλογή των κατάλληλων υποψηφίων και την εκπόνηση της δέσμης δεδομένων, υποβλήθηκαν προκαταρκτικές προτάσεις από όλους τους υποψηφίους τον Νοέμβριο του 2008. Πραγματοποιήθηκε σειρά ανταγωνιστικών διαλόγων με τους υποψηφίους με αντικείμενο το διαγωνισμό, η οποία συνεχίζεται, αναλόγως των αναγκών, ώστε να συζητηθούν και να διευκρινισθούν στοιχεία των προτάσεων και να εξειδικευθούν οι απαιτήσεις.

Καθορίσθηκαν λεπτομερείς προδιαγραφές με χρονοδιάγραμμα για κάθε δέσμη εργασιών, οι οποίες διαβιβάσθηκαν στους υποψηφίους με αναλυτικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. Στη συνέχεια, οι υποψήφιοι πρέπει να υποβάλουν τις εξειδικευμένες προτάσεις τους.

Αυτή η διαδικασία ανταγωνιστικού διαλόγου θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2009, με στόχο να υποβληθούν οι καλύτερες τελικές προσφορές και έχουν συναφθεί οι περισσότερες συμβάσεις πριν από το τέλος του έτους.

2.5. EGNOS

Την 1η Απριλίου 2009, η Επιτροπή απέκτησε την κυριότητα των στοιχείων ενεργητικού του EGNOS από τον ESA και ανέλαβε την αρμοδιότητα λειτουργίας του συστήματος. Προς το σκοπό αυτό, συνάφθηκε επίσης συμφωνία με την EOIG (ομάδα φορέων εκμετάλλευσης και υποδομής EGNOS). Το EGNOS υπάγεται πλέον στην ESSP SaS βάσει βραχυπρόθεσμης σύμβασης εκμετάλλευσης με την Επιτροπή, η οποία θα αντικατασταθεί από μακρόχρονη σύμβαση εκμετάλλευσης τον Οκτώβριο του 2009.

Κατά τον τρόπο αυτό η Επιτροπή εξασφάλισε την ομαλή συνέχιση του EGNOS μετά την παράδοση του συστήματος από τον ESA.

Επίσης, η Επιτροπή σύναψε σύμβαση για την αντικατάσταση του επίγειου αναμεταδότη μέχρι τα τέλη του 2011, ενώ οι εργασίες αντικατάστασης του δεύτερου αναμεταδότη αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2009.

Στη συμφωνία ανάθεσης της Επιτροπής με τον ESA καθορίζεται ο ρόλος του ESA ως αρμόδιου για το σχεδιασμό και τις προμήθειες του προγράμματος τα επόμενα χρόνια για την ανανέωση του εξοπλισμού και του λογισμικού.

2.6. Εφαρμογές Galileo

Καταβλήθηκαν εντονότερες προσπάθειες για να διευρυνθούν οι αγορές των εφαρμογών του EGNOS και των διατερματικών υπηρεσιών. Οι προσπάθειες αυτές έχουν ως στόχο να υποστηριχθεί η όλο και μεγαλύτερη επέκταση της κοινότητας ευρωπαϊκών εταιρειών που μπορούν να παράγουν καινοτόμα προϊόντα και λύσεις υπηρεσιών με βάση το EGNOS για μεγάλο αριθμό τμημάτων της αγοράς, και να ενεργήσουν ως εφαλτήριο στην πλήρη αξιοποίηση των ικανοτήτων του Galileo, μόλις αυτές θα είναι διαθέσιμες. Ακολουθήθηκαν δύο κύρια ρεύματα δραστηριότητας:

i) η προώθηση της καινοτομίας μέσω των δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης με βάση το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο. Μετά από την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων που προκηρύχθηκε το 2007, έχουν ήδη αρχίσει τριάντα έργα, τα οποία καλύπτουν πληθώρα εφαρμογών για τις βασικές και τις εξειδικευμένες αγορές. Τα έργα αυτά θα συμπληρωθούν από δεύτερη δέσμη έργων που θα επιλεγούν με δεύτερη πρόσκληση υποβολής προτάσεων τον Δεκέμβριο του 2008. Καταβάλλονται επίσης συντονισμένες προσπάθειες για να εξασφαλισθεί η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των έργων από το 6ο πρόγραμμα πλαίσιο (κύριος κοινός στόχος αυτών των έργων εφαρμογής με τέσσερα έργα για πρωτότυπες υπηρεσίες και δεκαέξι έργα για τις κοινότητες χρηστών κατά την περίοδο 2004-2008 ήταν να επιδειχθεί η προστιθέμενη αξία του EGNOS και του Galileo, ώστε να υποστηριχθεί ο προσδιορισμός της αποστολής του Galileo και των κύριων πεδίων ενδιαφέροντος για τις κοινότητες χρηστών, στις οποίες οι εφαρμογές EGNOS/Galileo έχουν αντίκτυπο).

ii) η συνέχιση των προπαρασκευαστικών εργασιών για σχέδιο δράσης της Επιτροπής με σκοπό να αναπτυχθούν νέες εφαρμογές και υπηρεσίες GNSS, ειδικά εκείνες που βασίζονται στο EGNOS και το Galileo. Το σχέδιο δράσης σκοπό έχει να διαμορφωθεί στρατηγικό πλαίσιο πολύπλευρων μέτρων προώθησης και στήριξης, καθώς και σειρά κανονιστικών και χρηματοδοτικών ρυθμίσεων, ώστε να επισπευσθεί για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και υπηρεσίες ο χρόνος διοχέτευσης τους στην αγορά και ο ρυθμός διείσδυσής τους. Στρατηγικός στόχος είναι να αναβαθμισθεί η ανταγωνιστική θέση και η ικανότητα ανταπόκρισης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, με τη δημιουργία προϋποθέσεων για την αύξηση του μεριδίου τους και στη βασική και την εξειδικευμένη αγορά και, το σημαντικότερο, για την αύξηση των νεοεμφανιζόμενων αγορών GNSS.

Καθώς οι εφαρμογές GNSS κερδίζουν έδαφος στην αξιοποίηση του EGNOS και του Galileo, οι πόροι του 7ου προγράμματος πλαισίου πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη συνέχιση αυτής της δραστηριότητας έρευνας. Η ενδιάμεση επανεξέταση του προγράμματος, η οποία θα πραγματοποιηθεί από την Επιτροπή το 2010 σύμφωνα με το άρθρο 22 του κανονισμού GNSS, μπορεί να προσφέρει αυτή την ευκαιρία.

2.7. Διεθνείς δραστηριότητες

Στο πλαίσιο επανεξέτασης της διεθνούς διάστασης των προγραμμάτων GNSS, η Επιτροπή αναδιαμόρφωσε τη διεθνή στρατηγική της για να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι για το Galileo και το EGNOS απαιτείται διεθνές δίκτυο για τη συμμετοχή και τη συμβολή χωρών μη μελών της ΕΕ.

Άλλοι καίριοι παράγοντες, ως πάροχοι συστήματος GNSS, είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ρωσική Ομοσπονδία.

Το 2008, η Επιτροπή είχε πολλές συνεδριάσεις ομάδων εργασίας με τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της διμερούς συμφωνίας. Συνεδρίαση ολομέλειας πραγματοποιήθηκε στο αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, όπου συμφωνήθηκε να αναληφθούν διάφορες δράσεις με σκοπό να συντονισθούν οι θέσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ όσον αφορά τρίτα συστήματα και να ενεργοποιηθούν και άλλες ομάδες εργασίας.

Επίσης πραγματοποιήθηκαν ορισμένες συνεδριάσεις υψηλού επιπέδου με την Κίνα, καθώς και της διοικούσας επιτροπής, στο πλαίσιο της διμερούς συμφωνίας συνεργασίας. Η αποκατάσταση συμβατότητας και διαλειτουργικότητας μεταξύ του Compass, του κινεζικού συστήματος, και του Galileo, ήταν σημαντικό θέμα συζήτησης που θα συνεχισθεί το 2009.

Με τη Ρωσική Ομοσπονδία πραγματοποιήθηκαν ορισμένες συνεδριάσεις, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας για τη συνεργασία στο πεδίο των ικανοτήτων έρευνας και διάσωσης των αντίστοιχων συστημάτων (SAR).

3. Οι κυριεσ προκλήσεις το 2009

Όπως τονίσθηκε στην αναθεώρηση του προγράμματος εργασίας το 2009, η εστίαση των δραστηριοτήτων το 2009 θα αφορά τη σύναψη της σύμβασης FOC, την υπογραφή της σύμβασης υπηρεσιών για το EGNOS, την έναρξη των προπαρασκευαστικών μελετών της φάσης του Galileo μετά το 2013 και τη δημοσίευση του σχεδίου δράσης για τις εφαρμογές του Galileo. Άλλες καίριες δραστηριότητες το 2009 θα είναι η αναθεώρηση του κανονισμού GSA, η αναθεώρηση της στρατηγικής διεθνούς συνεργασίας και σειρά γενικής φύσεως μέτρων, όπου συμπεριλαμβάνεται η διαχείριση της επικινδυνότητας, η παροχή τεχνικών συμβουλών και η επικοινωνία.

Πολλές από τις δραστηριότητες αυτές είναι αποφασιστικής σημασίας για το Galileo και για το EGNOS, πρέπει δε να προετοιμασθούν οι προκλήσεις στα κάτωθι πεδία.

3.1. Υπερβάσεις κόστους της φάσης IOV

Όταν ο ESA παρουσίασε τη δημοσιονομική κατάσταση του προγράμματος GalileoSat στα κράτη μέλη του τον Σεπτέμβριο του 2008, κατέστη σαφές ότι το κόστος της φάσης επικύρωσης σε τροχιά είχε αυξηθεί αισθητά σε σύγκριση με τη χρηματοδότηση που είχε προβλεφθεί. Στις μετέπειτα συζητήσεις με τα κράτη μέλη του ESA δεν λύθηκε το θέμα της υπέρβασης του κόστους, η οποία εκτιμήθηκε σε 376 εκατομμύρια ευρώ.

Δεδομένης της αλληλεξάρτησης μεταξύ της φάσης IOV και της φάσης FOC, για την οποία είναι πλέον αρμόδιος ο ESA, η Επιτροπή ανέλαβε λοιπόν να επιλύσει το θέμα της χρηματοδότησης μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού με τη σύμφωνη γνώμη των κρατών μελών της ΕΕ. Πρότεινε συνεπώς να χρησιμοποιηθεί το διαχειριστικό απόθεμα της FOC για να καλυφθεί μέρος του πρόσθετου κόστους IOV, μετά από ανεξάρτητη αξιολόγηση της επιλεξιμότητας των πρόσθετων εξόδων που επήλθαν, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του Απριλίου του 2009. Παρά το γεγονός ότι η χρήση του αποθεματικού της FOC για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους της φάσης IOV έδωσε λύση σε ένα επείγον πρόβλημα που έθετε σε κίνδυνο την τήρηση του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού εγκατάστασης του Galileo, δημιουργούνται οπωσδήποτε περιορισμοί στην υλοποίηση της ίδιας της φάσης εγκατάστασης. Οι ενδιαφερόμενοι από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα έχουν πλέον μικρά δημοσιονομικά περιθώρια για την υλοποίηση του Galileo. Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες τήρησης του προϋπολογισμού. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση και θα αναφέρει, εφόσον χρειασθεί, εάν οι ανάδοχοι αντιμετωπίσουν απροσδόκητα τεχνικά ή άλλα προβλήματα στην υλοποίηση που απειλούν το χρονοδιάγραμμα και τον προϋπολογισμό.

3.2. Ανάθεση σύμβασης για την FOC

Κατά τη φάση ανταγωνιστικού διαλόγου θα συνεχισθούν εντατικά οι εργασίες στις προδιαγραφές, οι βελτιωμένες προσφορές και οι συνεδριάσεις, οι οποίες θα καταλήξουν σε βέλτιστες και οριστικές προσφορές, αξιολόγηση και ανάθεση της σύμβασης. Θα επιδιωχθεί στο μέγιστο δυνατόν ουσιαστικός ανταγωνισμός. Το ίδιο θα ισχύσει και για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος της διαδικασίας ανάθεσης της σύμβασης και τα διάφορα στάδια για τις δέσμες εργασιών. Πρόκληση θα αποτελέσει να κρατηθεί εντός των ορίων του προϋπολογισμού το κόστος γι’αυτές τις δέσμες εργασιών, καθώς θα εξαρτηθεί από την ικανότητα του κλάδου να τηρήσει το χρονοδιάγραμμα. Η Επιτροπή και ο ESA θα ζητήσουν διαβεβαιώσεις από τον βιομηχανικό κλάδο ότι θα μπορέσει να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα απρόβλεπτα τεχνικά προβλήματα και κινδύνους με τον πιο αποτελεσματικό και οικονομικό τρόπο και με τις ελάχιστες επιπτώσεις στο χρονοδιάγραμμα.

Η ολοκλήρωση της φάσης IOV, η οποία θα διεξαχθεί για σημαντικό διάστημα παράλληλα με τη φάση εγκατάστασης, και η αφομοίωση των αποτελεσμάτων IOV στις δραστηριότητες εγκατάστασης της FOC είναι λεπτό εγχείρημα, το οποίο μπορεί να επηρεασθεί αρνητικά εάν υπάρξουν και άλλες καθυστερήσεις στην IOV. Ταυτόχρονα, οι αναγκαίες τεχνικές βελτιώσεις κατά τη διάρκεια της IOV θα έχουν θετικό αντίκτυπο στα χαρακτηριστικά κινδύνου της εγκατάστασης της FOC και θα συμβάλουν στην τήρηση του χρονοδιαγράμματος.

Η δημοσιονομική κατάσταση της FOC, μετά την κάλυψη της υπέρβασης του κόστους της IOV, δεν προσφέρει μεγάλη ευελιξία όσον αφορά το συνολικό κόστος της FOC. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή θα παρακολουθεί και θα διαχειρισθεί προσεκτικά τη διαδικασία και θα αναφέρει στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τυχόν υπέρβαση του κόστους των συμβάσεων FOC πέραν των προβλέψεων. Στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή θα υποβάλει διορθωτικές προτάσεις.

3.3 EGNOS

Μέσα στο 2009 επιτεύχθηκαν ή πρόκειται να επιτευχθούν σημαντικά ορόσημα, συγκεκριμένα την 1η Απριλίου 2009 η έναρξη των εργασιών υπό την αρμοδιότητα της Κοινότητας. Ενώ από αυτή την ημερομηνία τέθηκε σε εφαρμογή βραχυπρόθεσμη σύμβαση με φορέα για την υπηρεσία EGNOS, χρειάζεται περαιτέρω έργο για να επιτευχθεί μονιμότερη λύση μέχρι το φθινόπωρο του 2009 και για την πιστοποίηση του EGNOS για την αεροπορία. Η εν λόγω πιστοποίηση πρέπει να οριστικοποιηθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2010, εφόσον πρέπει να ληφθούν υπόψη οι απαιτήσεις του κανονισμού για τον ενιαίο ευρωπαϊκό ουρανό[8]. Επίσης, πρέπει να εξασφαλισθεί συμμόρφωση με τις απαιτήσεις επιδόσεων της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ).

Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα εργασίας του 2009, πρέπει να διεξαχθούν σημαντικές δραστηριότητες εμπορικής προώθησης του EGNOS, ώστε να διευκολυνθεί η αποδοχή και η αξιοποίησή του στον αεροπορικό τομέα και σε άλλα πεδία όπως οι οδικές, σιδηροδρομικές και θαλάσσιες μεταφορές και η γεωργία. Tο ίδιο ισχύει και για την προώθηση των υπηρεσιών εμπορικών δεδομένων διανομής (Commercial Data Distribution Services (CDDS))[9].

Το έργο για την πλήρη κάλυψη του EGNOS στην Ευρώπη, καθώς και για την επέκτασή του πέραν του ευρωπαϊκού εδάφους, ιδίως στην Αφρική, παραμένει σημαντική δραστηριότητα για το 2009.

3.4 Μελέτες μετά τη φάση FOC

Η Επιτροπή θα δρομολογήσει το 2009 αναλυτική μελέτη σκοπιμότητας για να προσδιορισθεί και να αναπτυχθεί η καλύτερη λύση λειτουργίας και εκμετάλλευσης του συστήματος Galileo. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, και σύμφωνα με τον κανονισμό GNSS, η Επιτροπή θα υποβάλει το επόμενο έτος πρόταση στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Εξαιτίας της εμβέλειας και της πολυπλοκότητας των στοιχείων που υπεισέρχονται, είναι ουσιώδης η έγκαιρη εκτίμηση της σκοπιμότητας, ώστε να γίνει σαφής και έγκαιρος προσδιορισμός των πιθανών σεναρίων και μέσων λειτουργίας και εκμετάλλευσης μετά το 2013. Για πολλά από τα στοιχεία αυτά απαιτείται μακρόχρονη προετοιμασία και επίλυσή τους πολύ πριν τη FOC. Στα στοιχεία αυτά συμπεριλαμβάνονται όλες οι εμπορικές πτυχές εκμετάλλευσης και οι νομικές, συμβατικές και χρηματοδοτικές δομές των διαφόρων μοντέλων εκμετάλλευσης.

3.5 Διεθνείς δραστηριότητες

Η κύρια πρόκληση για τις διεθνείς δραστηριότητες των προγραμμάτων GNSS το 2009 θα είναι να εξασφαλισθεί συμβατότητα και διαλειτουργικότητα με το Galileo, για να επιτευχθεί πρόσβαση στους συνολικούς πόρους GNSS και να καταρτισθούν παγκόσμια πρότυπα, να εξασφαλισθεί η προστασία του διαστημικού τμήματος και του δικτύου επίγειων σταθμών, ταυτόχρονα δε να εξασφαλισθεί αυστηρός έλεγχος των ευαίσθητων τεχνολογιών GNSS που αναπτύσσονται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, για συμμετοχή στις διεθνείς προσπάθειες ανάπτυξης καινοτόμων εφαρμογών υπερπεριφερειακού ενδιαφέροντος. Σημαντικός στόχος είναι να δημιουργηθούν ευκαιρίες αγοράς για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες τεχνολογίας και εφαρμογών GNSS.

Η συνεργασία με την Κίνα θα είναι μείζων ενδιάμεσος στόχος στην επόμενη συνεδρίαση της διοικούσας επιτροπής που έχει συσταθεί από κοινού για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώθηκε στο διάστημα 2008/2009 στο κρίσιμο θέμα της συμβατότητας μεταξύ COMPASS και Galileo. Η ευρωπαϊκή πλευρά προσδοκά θετικές αντιδράσεις στις προτάσεις των εμπειρογνωμόνων. Εάν το πρόβλημα δεν λυθεί έγκαιρα, δεν αποκλείεται να χρειασθεί να αναδιαμορφωθεί σημαντικά η συνεργασία με την Κίνα.

3.6 Τελικές παρατηρήσεις

Στην έκθεση παρουσιάζονται τα κύρια σημεία της κατάστασης εφαρμογής ορισμένων σημαντικών αποφάσεων που είχαν ληφθεί το 2008 με στενή συνεργασία Επιτροπής, Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου. Η Επιτροπή θα επιδιώξει την ενεργό συμμετοχή και άλλων φορέων, κατά περίπτωση. Η συνεχής υποστήριξή τους στην περαιτέρω υλοποίηση των προγραμμάτων, σύμφωνα με την κοινή δέσμευση, είναι αποφασιστικής σημασίας για την επιτυχία των προγραμμάτων.

[1] ΕΕ L 196 της 24ης Ιουλίου 2008, σ. 1.

[2] ΕΕ L 138 της 28ης Μαΐου 2008, σ. 1.

[3] Η EOIG απαρτίζεται από ορισμένους ευρωπαϊκούς φορείς παροχής αεροναυτιλιακών υπηρεσιών, οι οποίοι έχουν επενδύσει στο πρόγραμμα EGNOS: Aena, CNES, DFS, DSNA, ENAV, NATS, NAV Portugal, NMA, Skyguide.

[4] Κανονισμός (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στο γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ΕΕ L 248 της 16 Σεπτεμβρίου 2002, σ. 1, όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1525/2007 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2007, ΕΕ L 343 της 27ης Δεκεμβρίου 2007, σ. 9.

[5] ΕΕ L 246 της 20ής Ιουλίου 2004, σ. 1. Κανονισμός, όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1942/2006 του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, ΕΕ L 367 της 22ας Δεκεμβρίου 2006, σ. 18.

[6] ΕΕ L 101 της 21ης Απριλίου 2009, σ. 22.

[7] ΕΕ L 138 της 21ης Μαΐου 2002, σ. 1. Κανονισμός όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1943/2006 του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, ΕΕ L 367, της 22ας Δεκεμβρίου 2006, σ. 21.

[8] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 550/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαρτίου 2004, σχετικά με την παροχή υπηρεσιών αεροναυτιλίας στο πλαίσιο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού – ΕΕ L 96 της 31ης Μαρτίου 2004, σ. 10.

[9] Οι CDDS συνίστανται στην παροχή σε εξουσιοδοτημένους πελάτες (π.χ. παρόχους εφαρμογών προστιθεμένης αξίας) μηνυμάτων βελτίωσης του EGNOS σε πραγματικό χρόνο και της μέτρησης πρωτογενών δεδομένων από επίγειου σταθμούς σε πραγματικό χρόνο.