[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 18.6.2009

COM(2009) 277 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Διακυβέρνηση του Ίντερνετ: τα επόμενα βήματα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Διακυβέρνηση του Ίντερνετ: τα επόμενα βήματα

Εισαγωγή

Η διακυβέρνηση του Ίντερνετ (Διαδικτύου) έχει αποτελέσει αντικείμενο διεθνών συζητήσεων από τα μέσα της δεκαετίας του '90, η ΕΕ συγκαταλέγεται μάλιστα ανάμεσα στους πρώτους που δραστηριοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό των βασικών θεμάτων δημόσιας πολιτικής που θα συζητηθούν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και με τις χώρες διεθνείς εταίρους.

Από τότε, η διακυβέρνηση του Διαδικτύου εξακολουθεί να είναι μια κρίσιμη προτεραιότητα δημόσιας πολιτικής δεδομένου του τρόπου με τον οποίο το Ίντερνετ έχει μετασχηματίσει τη ζωή και το περιβάλλον εργασίας εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών. Η ΕΕ έχει, για παράδειγμα, μόλις πάνω από το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά σχεδόν το 19% των χρηστών του Διαδικτύου παγκοσμίως[1]. Το Ίντερνετ έχει καταστεί πανταχού παρόν εργαλείο για το εμπόριο, την εκπαίδευση, τις κοινωνικές υπηρεσίες και την καθημερινή κοινωνική συναλλαγή. Η αλληλεπίδραση ανθρώπου με άνθρωπο συμπληρώνεται πλέον ολοένα περισσότερο με την αλληλεπίδραση μηχανής με μηχανή - το λεγόμενο «Ίντερνετ των πραγμάτων» - που υποστηρίζει σημαντικές δραστηριότητες, ακόμη και όταν δεν έχουμε συνείδηση της εμπλοκής του Διαδικτύου.

Γιατί είναι σημαντική η διακυβέρνηση του Ιντερνετ;

Κατά την τελευταία εικοσαετία, το Ίντερνετ είχε τεράστιο αντίκτυπο στην κοινωνία. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '90, το αρχικά μικρής κλίμακας δίκτυο επιστημονικής έρευνας μετατράπηκε σε γνήσια παγκόσμια πλατφόρμα επικοινωνιών. Από τότε, οι κυβερνήσεις προβληματίζονται και αντιμετωπίζουν διαρκώς περισσότερο ολόκληρη σειρά από ζητήματα δημόσιας πολιτικής, που κυμαίνονται από την εξεύρεση τρόπων για να εξασφαλίσουν ότι οι πολίτες τους μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από το δυναμικό του Ίντερνετ, έως την αντιμετώπιση ακατάλληλου ή παράνομου περιεχομένου, την ανάγκη για λήψη ενδεδειγμένων μέτρων προστασίας των καταναλωτών και την αντιμετώπιση προβλημάτων δικαιοδοσίας σε έναν ολοένα περισσότερο παγκοσμιοποιημένο επιγραμμικό κόσμο.

Είναι σημαντικό ότι η χρήση και διείσδυση του Διαδικτύου είναι πλέον τόσο μεγάλη, ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες, όπως εκείνες της ΕΕ, ώστε να έχει εξελιχτεί σε καθοριστικής σημασίας πόρο , και οποιαδήποτε σοβαρή διαταραχή της λειτουργίας του μπορεί να έχει δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία και την οικονομία. Ολόκληρα επιχειρηματικά μοντέλα εδράζονται πλέον στην υπόθεση της σχεδόν αδιάκοπα διαθέσιμης σύνδεσης με το Ίντερνετ. Πολλές κυβερνητικές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες έχουν ήδη μεταφέρει τόσο εκτενώς τις δραστηριότητές τους στο Ίντερνετ, ώστε κάθε σημαντική διακοπή παροχής υπηρεσίας θα μπορούσε να παρεμποδίσει σημαντικά την πρόσβαση των πολιτών σε καίριες υπηρεσίες.

Οι περισσότεροι χρήστες του Ίντερνετ στην ΕΕ έχουν επομένως δικαιολογημένες προσδοκίες για την αξιοπιστία του «δικού τους Διαδικτύου». Οι χρήστες θα απευθυνθούν επίσης αναπόφευκτα στις κυβερνήσεις τους σε περίπτωση που προκύψει κάποια σημαντική διαταραχή εθνικής κλίμακας στις διαδικτυακές υπηρεσίες τους , και όχι στους διάφορους οργανισμούς διακυβέρνησης του Ίντερνετ που είναι υπεύθυνοι για το συντονισμό πόρων.

Η επιτυχία του Ιντερνετ

Ανοιχτή και διαλειτουργική αρχιτεκτονική

Η πρωτοϊστορία του Ίντερνετ αντικατοπτρίζει τις απαρχές του στην έρευνα και την πανεπιστημιακή κοινότητα. Οι αποφάσεις σχετικά με αυτό που τώρα εννοούμε «διακυβέρνηση» ελήφθησαν από μηχανικούς και επιστήμονες. Προς όφελος των εκατομμυρίων μεταγενέστερων χρηστών του Διαδικτύου, τούτο κατέληξε σε μια ανοικτή και διαλειτουργική αρχιτεκτονική, όπου απόδοση και αξιοπιστία επιτεύχθηκαν μέσω της κατανομής ευφυίας και πληροφοριών στα άκρα του δικτύου. Για όσο χρονικό διάστημα τηρούνταν τα σχετικά απλά πρωτόκολλα, κάθε δίκτυο μπορούσε να συνδεθεί με οποιοδήποτε άλλο.

Κατέστη έτσι δυνατό να προκύψουν καινοτομίες από οπουδήποτε, ακόμη και από μεμονωμένους χρήστες και εντελώς νέους συντελεστές χωρίς να περιορίζονται από σημαντικά εμπόδια εισόδου στην αγορά. Επιπλέον, ο κατανεμημένος χαρακτήρας του παγκόσμιου Ίντερνετ αποτελεί επίσης βασική δύναμη ασφάλειας, δεδομένου ότι κάθε τοπική αστοχία είναι λιγότερο πιθανό να επηρεάσει την κυκλοφορία αλλού.

Η επιτυχία αυτής της ανοικτής και ουδέτερης αρχιτεκτονικής έχει οδηγήσει πολλούς άλλους συντελεστές να εκμεταλλευτούν την εγγενή ευελιξία και αποτελεσματικότητα του Ίντερνετ για παροχή υπηρεσιών και χρησιμοποίησή του ως βάση για τις δικές τους καινοτομίες.

Ηγετικός ρόλος στον ιδιωτικό τομέα

Καθώς το Ίντερνετ μετανάστευσε από τον πανεπιστημιακό χώρο στην ευρύτερη κοινωνία, ο ιδιωτικός τομέας, ιδίως, ανέλαβε σημαντικό ηγετικό ρόλο στην παροχή των αναγκαίων επενδύσεων, της εμπειρογνωσίας και της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας για την προώθηση του ρυθμού των καινοτομιών και το βεληνεκές της ανάπτυξης του Ίντερνετ που διαπιστώνουμε σήμερα. Ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που κατέχει και διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς υποδομής κορμού, τα εθνικά καλωδιακά δίκτυα, ενώ παρέχει τις διάφορες υπηρεσίες που διευκολύνουν και διαχερίζονται την κίνηση. Πολλοί από τους τεχνικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία του Διαδικτύου καταρτίζονται από την επιχειρησιακή ομάδα τεχνολογίας του Διαδικτύου (Internet Engineering Task Force, IETF), η οποία επίσης δεν είναι κυβερνητικό όργανο. Η κατανομή των διευθύνσεων IP σε περιφερειακό επίπεδο διεξάγεται επίσης από ιδιωτικούς φορείς, όπως το RIPE NCC[2], που καλύπτει την περιοχή της Ευρώπης[3]. Αυτός ο ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα συνεχίζει να εκπληρώνει σημαντικούς στόχους δημόσιας πολιτικής και πρέπει να διατηρηθεί και να υποστηριχθεί.

Το πολυσυμμετοχικό μοντέλο

Μια άλλη πτυχή της διακυβέρνησης του Ίντερνετ που έχει συμβάλει στην έως τώρα επιτυχία του είναι η χρήση πολυσυμμετοχικών διαδικασιών για την παρακίνηση και ανάπτυξη συναίνεσης σχετικά με πολιτικές διακυβέρνησης του Διαδικτύου. Το φόρουμ για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ αποτελεί καλό παράδειγμα ενός τέτοιου πολυσυμετοχικού φόρουμ.

Ο ρόλος των κυβερνήσεων και η λογοδοσία

Η αυξανόμενη σημασία του Διαδικτύου για την κοινωνία ως σύνολο απαιτεί, ωστόσο, από τις κυβερνήσεις διαρκώς ενεργότερη συμμετοχή στη λήψη καίριων αποφάσεων που διέπουν την ανάπτυξη του Διαδικτύου.

Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωριστεί ότι, στον απόηχο της οικονομικής κρίσης, έχει μεταβληθεί η στάση του κοινού ως προς την έννοια της αυτορύθμισης. Όσον αφορά τη διάθεση καθοριστικής σημασίας πόρων, είτε πρόκειται για τραπεζικά συστήματα ή για υποδομή και υπηρεσίες του Διαδικτύου, υπάρχει πλέον μεγαλύτερη και ευνόητη προσδοκία ότι οι κυβερνήσεις θα είναι πιο δραστήριες από το παρελθόν όσον αφορά την υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.

Κατά συνέπεια, η αποκλειστικά παθητική προσέγγιση απέναντι στην ανάπτυξη των διεθνών πρακτικών διακυβέρνησης του Ίντερνετ, δεν αποτελεί ,επομένως, επιλογή . Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν ισχυρότερο ρόλο στη διαχείριση ή τον έλεγχο της καθημερινής λειτουργίας του Διαδικτύου .

Ο ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα στην κατασκευή και την καθημερινή διαχείριση του Ίντερνετ που γνωρίζουμε σήμερα είχε καλά αποτελέσματα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτή η ιδιωτική πρωτοβουλία πρέπει να διατηρηθεί . Όμως, οι μη κυβερνητικοί φορείς πρέπει να αναγνωρίσουν ότι οι χρήστες του Διαδικτύου σε παγκόσμιο επίπεδο - οι περισσότεροι από τους οποίους δεν συμμετέχουν ούτε εκπροσωπούνται με άλλο τρόπο σε φόρουμ διοίκησης του Ίντερνετ - έχουν δικαιολογημένη και θεμιτή προσδοκία πως οι κυβερνήσεις τους θα διασφαλίσουν ότι οποιεσδήποτε τρέχουσες ή μελλοντικές ρυθμίσεις διακυβέρνησης θα αντανακλούν το δημόσιο συμφέρον της κοινωνίας στο σύνολό της και δεν θα υπόκεινται σε στενά εμπορικά ή περιφερειακά συμφέροντα. Ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα και αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές δεν αλληλοαποκλείονται . Ένα ισχυρό και σαφές πλαίσιο δημόσιας πολιτικής μπορεί επίσης να συμβάλει στη δημιουργία ενός προβλέψιμου πλαισίου, ευνοϊκού για επενδύσεις με προσδιορισμό των στόχων δημόσιας πολιτικής που θα υποστηριχθούν και τις «κόκκινες γραμμές» που πρέπει να γίνουν σεβαστές. Στα παραπάνω περιλαμβάνεται η υποχρέωση οι κυβερνήσεις να είναι σε θέση να επαληθεύουν κατά πόσον έχουν τηρηθεί οι εν λόγω αρχές, το οποίο συνεπάγεται απαίτηση λογοδοσίας των ιδιωτικών φορέων που ασχολούνται με τις καθημερινές εργασίες του Διαδικτύου.

Ποιος ο ρόλος για την ΕΕ;

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η ΕΕ βρέθηκε εξαρχής στην πρώτη γραμμή των διεθνών συζητήσεων σχετικά με τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ. Η πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής για το θέμα αυτό έγινε το 1998[4] και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωταγωνίστησε στις συζητήσεις σχετικά με τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής για την Κοινωνία της Πληροφορίας (WSIS), μεταξύ 2003 και 2005. Επιπλέον, η ΕΕ υπήρξε ενεργός και σημαίνων παράγων στις διεθνείς συζητήσεις γύρω από τη δημιουργία του Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN)[5], στα τέλη της δεκαετίας του 1990, καθώς και στη διαμόρφωση των στόχων του οργανισμού αυτού. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, τον Απρίλιο του 2000, για την οργάνωση και διαχείριση του Διαδικτύου[6] και στο ψήφισμα του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 2000[7], σημειώθηκε, ωστόσο, ότι οι στόχοι που η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε θέσει για την διαχείριση των ονομάτων χώρου δεν έχουν επιτευχθεί πλήρως, μεταξύ άλλων σε σχέση με τα ακόλουθα θέματα:

- ο χαρακτήρας και οι ρυθμίσεις για ισόρροπη και ισότιμη εποπτεία ορισμένων από τις δραστηριότητες του ICANN, εκ μέρους των δημόσιων αρχών,

- οι κανόνες που διέπουν του χώρους γενικού χαρακτήρα, κυρίως η ιδιοκτησία των βάσεων δεδομένων και ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων μητρώων και καταχωριστών,

- η μεταβίβαση της διαχείρισης του συστήματος εξυπηρετητή πυρήνα από το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ στο ICANN, υπό κατάλληλη διεθνή επιτήρηση από δημόσιες αρχές.

Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι όλες οι πτυχές αυτών των ζητημάτων έχουν μέχρι στιγμής αντιμετωπιστεί με τρόπο ικανοποιητικό.

Στο μεταξύ, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία της ΕΕ να δημιουργήσει το δικό της χώρο ανωτάτου επιπέδου «.eu», είχε μεγάλη επιτυχία, με έως τώρα καταχωρισμένα περισσότερα από 3 εκατομμύρια ονόματα χώρου.

Η αναπτυξιακη προοπτικη

Επίσης, η ΕΕ ανέκαθεν απέδιδε πολιτική προτεραιότητα στις αναπτυξιακές πτυχές της διακυβέρνησης του Διαδικτύου, καθώς και στη σημασία της γεφύρωσης του «ψηφιακού χάσματος». Το πρώτο δισεκατομμύριο χρηστών του Ίντερνετ προέρχονται κατά μεγάλο μέρος από τον ανεπτυγμένο κόσμο, καθώς και οι αρχικές αποφάσεις διακυβέρνησης και οι δομές, είναι γεγονός ότι τις περισσότερες φορές προέρχονταν από συμμετέχοντες στις ανεπτυγμένες χώρες. Ωστόσο, το επόμενο δισεκατομμύριο χρηστών θα προέλθει κυρίως από τον αναπτυσσόμενο κόσμο και τα συμφέροντά τους πρέπει να ληφθούν υπόψη σε κάθε μελλοντική ρύθμιση σχετικά με τη διακυβέρνηση.

Αρχές διακυβέρνησης του Ιντερνετ

Η εμπειρία των τελευταίων 10 ετών καταδεικνύει τη βιωσιμότητα της πολιτικής προσέγγισης που προωθεί μέχρι τώρα η ΕΕ για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ. Η Επιτροπή πιστεύει στη διατήρηση της μεγάλης σημασίας που αποδίδει η ΕΕ στην ανάγκη ασφάλειας και σταθερότητας του παγκόσμιου Διαδικτύου, στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας της έκφρασης, της προστασίας της ιδιωτικής ζωής, της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και στην προώθηση της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας.

Επιπλέον, οι βασικές αρχές που καθιστούν δυνατή την επιτυχία του Ίντερνετ, όπως προωθείται από την ΕΕ, εξακολουθούν να είναι:

- πρέπει να είναι σεβαστός ο ανοιχτός, διαλειτουργικός και «διατερματικός» χαρακτήρας της βασικής αρχιτεκτονικής του Διαδικτύου. Αυτό υπογραμμίστηκε από το Συμβούλιο το 2005[8] και επανεπιβεβαιώθηκε το 2008[9],

- ο ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα στην καθημερινή διαχείριση του Διαδικτύου πρέπει να διατηρηθεί, αλλά οι ιδιωτικοί φορείς που είναι υπεύθυνοι για το συντονισμό των παγκόσμιων πόρων του Ίντερνετ πρέπει να είναι υπόλογοι στη διεθνή κοινότητα για τις ενέργειές τους. Ο ρόλος των κυβερνήσεων πρέπει να εστιάζεται κυρίως σε θέματα αρχής στη δημόσια πολιτική, εξαιρουμένης οποιασδήποτε συμμετοχής στην καθημερινή λειτουργία,

- η πολυσυμμετοχική διαδικασία σχετικά με τη διακυβέρνηση του Διαδικτύου εξακολουθεί να συνιστά περιεκτικό και αποτελεσματικό μηχανισμό για την προαγωγή της παγκόσμιας συνεργασίας και πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω,

- οι κυβερνήσεις πρέπει να συμμετέχουν πλήρως σ' αυτές τις πολυσυμμετοχικές διαδικασίες, ενώ τα ενδιαφερόμενα μέρη να αποδέχονται ότι μόνο οι κυβερνήσεις φέρουν την τελική ευθύνη για τον καθορισμό και την εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών,

- οι ρυθμίσεις για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ πρέπει να είναι πλήρως συμμετοχικές και να αντιμετωπίζουν την επείγουσα ανάγκη για βελτιωμένη συμμετοχή των αναπτυσσόμενων χωρών στα βασικά κέντρα λήψης αποφάσεων.

Ονοματοδόσία και διευθυνσιοδοτηση στο Ιντερνετ

Πώς γίνεται η ονοματοδοσία και η διευθυνσιοδότηση

Μια κεντρική λειτουργία διαχείρισης που είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί ότι το παγκόσμιο Διαδίκτυο λειτουργεί σωστά, είναι ο συντονισμός των πόρων «ονοματοδοσίας και διευθυνσιοδότησης». Με δεδομένη τη μεγάλη κίνηση που διέρχεται από το παγκόσμιο Διαδίκτυο κάθε μέρα, είναι πολύ σημαντικό οι συσκευές των χρηστών να μπορούν να προσδιοριστούν με αξιοπιστία, έτσι ώστε τα πακέτα του Ίντερνετ να φτάνουν στον σωστό προορισμό.

Η διαδικασία της επικοινωνίας διευκολύνεται περαιτέρω από την αντιστοίχιση πολλών από τις αριθμητικές διευθύνσεις που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό με αποκλειστικά «ονόματα χώρου» στο Ίντερνετ. Τέτοια ονόματα χώρου έχουν γίνει όλο και πιο δημοφιλή τα τελευταία χρόνια, και σήμερα έχουν καταχωριστεί πάνω από 170 εκατ. ονόματα χώρου[10] σε παγκόσμιο επίπεδο, σε περίπου 270 «χώρους ανωτάτου επιπέδου».

IANA

Για ιστορικούς λόγους, οι λειτουργίες της IANA (Internet Assigned Numbers Authority, Αρχή του Διαδικτύου για την εκχώρηση αριθμών) που σχετίζονται με τους κύριους πόρους παγκόσμιας ονοματοδοσίας και διευθυνσιοδότησης διεξάγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Καθώς το Διαδίκτυο επεκτάθηκε και τέθηκε στο επίκεντρο της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε, στα τέλη της δεκαετίας του '90, να αναθέτει με σύμβαση[11] συναφείς υπηρεσίες στο ICANN, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό του ιδιωτικού τομέα.

Η τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά τις λειτουργίες αυτές αναθεωρήθηκε πρόσφατα από τη διεθνή κοινότητα στο πλαίσιο της WSIS, όπου συμφωνήθηκε ότι «η ρυθμιστική αρμοδιότητα για θέματα δημόσιας πολιτικής που σχετίζονται με το Ίντερνετ είναι κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών». Συμφωνήθηκε επίσης ότι «οι χώρες δεν πρέπει να παρεμβαίνουν σε αποφάσεις που αφορούν τον εθνικό κωδικό χώρου ανωτάτου επιπέδου (ccTLD) άλλης χώρας»[12].

ICANN

Το ICANN, το Σώμα του Διαδικτύου για την εκχώρηση ονομάτων και αριθμών (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers), ιδρύθηκε το 1998 και δημιουργήθηκε ως μοναδικό αυτοδιοικητικό πείραμα με τη φιλόδοξη αποστολή να φέρει σε επαφή όλους τους συναφείς φορείς ώστε να συνεργαστούν για το συντονισμό των εν λόγω πόρων.

Η ΕΕ είχε ενεργή συμμετοχή στη διαδικασία αυτή, υποστηρίζοντας υπό προϋποθέσεις την πρωτοβουλία της κυβέρνησης των ΗΠΑ, με το σκεπτικό ότι ο συντονισμός αυτών των βασικών πόρων εναπόκειται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα που τους χειρίζεται σε καθημερινή βάση, ο οποίος όμως τελικά πρέπει να λογοδοτεί δεόντως στη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της και η διαχείρισή τους να γίνεται προς το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον, προς όφελος των χρηστών του Διαδικτύου σε παγκόσμια κλίμακα.

Το ICANN έχει πλέον συμπληρώσει την πρώτη δεκαετία του. Τον Σεπτέμβριο του 2009 πρόκειται να λήξει η τελευταία από μια σειρά συμφωνιών μεταξύ του ICANN και της κυβέρνησης των ΗΠΑ όσον αφορά τους στόχους του. Είναι επομένως η κατάλληλη στιγμή για την ΕΕ να επανεξετάσει την έως τώρα πρόοδο του ICANN και να προσδιορίσει ενδεχόμενες επιθυμητές αλλαγές.

Η συμφωνία για κοινό έργο (JPA)

Οι επισήμανση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ το 2006 ότι η σημερινή συμφωνία θα είναι η τελευταία τέτοιου είδους συμφωνία με το ICANN χαιρετίστηκε ευρύτερα από τη διεθνή κοινότητα (συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ). Παράλληλα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα διατηρήσει τον αποτελεσματικό έλεγχο του συντονισμού καίριων παγκόσμιων λειτουργιών ονοματοδοσίας και διευθυνσιοδότησης, γεγονός που μπορεί να σημαίνει ότι το πρόβλημα όσον αφορά την «μονομερή εποπτεία» των πόρων αυτών θα εξακολουθήσει να παραμένει άλυτο.

Πώς λειτούργησε το ICANN κατά την πρώτη δεκαετία του;

Αναμφίβολα, η έως τώρα εμπειρία του ICANN κατά την πρώτη δεκαετία του προσφέρει ευρύ φάσμα θεμάτων προς ανάλυση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί εξαρχής ότι η σταθερότητα του συστήματος ονομάτων χώρου διατηρήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και αυτός είναι καίριος στόχος, την εκπλήρωση του οποίου μπορούν να διεκδικήσουν για το εαυτό τους το ICANN και η αμερικανική κυβέρνηση. Η δημιουργία ευρύτερου πολυσυμμετοχικού φόρουμ για χάραξη πολιτικής χωρίς αποκλεισμούς είναι επίσης πολύτιμη συμβολή του ICAN.

Ταυτόχρονα, ενώ το ICANN κατέδειξε τι είναι δυνατό με ένα τέτοιο μοντέλο, βοήθησε επίσης οριοθετώντας τους περιορισμούς αυτού του μοντέλου.

Ένα παράδειγμα είναι ότι η συμβουλευτική επιτροπή των κυβερνήσεων (GAC) του ICANN δεν περιλαμβάνει ακόμη ολόκληρη την κοινότητα των χωρών και, επομένως, είναι έκθετο σε κριτική όσον αφορά την αντιπροσωπευτικότητά του. Εντούτοις, έχει θεσπίσει σειρά ουσιαστικών αρχών για σημαντικά ζητήματα δημόσιας πολιτικής, π.χ. σχετικά με τον εθνικούς κωδικούς χώρων ανωτάτου επιπέδου, νέους χώρους ανωτάτου επιπέδου γενικού χαρακτήρα και αρχές Whois. Ταυτόχρονα, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με το εάν δόθηκε η δέουσα προσοχή από το Συμβούλιο του ICANN στις συμβουλές της GAC. Ένα ακόμα παράδειγμα αφορά τυχόν προβλήματα ανταγωνισμού που ενδέχεται να προκύψουν από τη θέση του ICANN, ενός ιδιωτικού φορέα, μονοπωλιακού προμηθευτή ορισμένων υπηρεσιών.

Τι σημαίνει «λογοδοσία» στο πλαίσιο του ICANN ;

Λογοδοσία σημαίνει ότι ένας οργανισμός όπως το ICANN είναι υπόλογος για τις αποφάσεις που λαμβάνει. Το ICANN αφιέρωσε πρόσφατα σημαντικές προσπάθειες στην αναθεώρηση των ρυθμίσεων για την εσωτερική του λογοδοσία - δηλαδή τη λογοδοσία σε εκείνους που συμμετέχουν ενεργά σε κάθε περιφέρεια του ICANN. Το πρόβλημα είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών του Διαδικτύου δεν συμμετέχει σε δραστηριότητες του ICANN. Ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι ο ICANN είναι υπόλογος εξωτερικά , στην παγκόσμια κοινότητα του Ίντερνετ, η οποία σε πρώτη φάση (εν μέρει λόγω έλλειψης εναλλακτικών λύσεων σε πολλές χώρες) σημαίνει ότι είναι υπεύθυνος εξωτερικά στις κυβερνήσεις των διαφόρων χωρών του κόσμου.

Η μόνη εξωτερική λογοδοσία που έχει επί του παρόντος το ICANN είναι προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ στο πλαίσιο της JPA και της σύμβασης IANA, πρόκειται όμως για μονομερή λογοδοσία σε μία μόνο κυβέρνηση. Η σταθερότητα και η διαχείριση του αρχείου πυρήνα είναι, ωστόσο, ζήτημα ζωτικής σημασίας που δεν αφορά μόνο την κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά και όλες τις χώρες του κόσμου. Πάντως δεν υπάρχει διεθνής συναίνεση για τη δημιουργία νέου διακυβερνητικού οργανισμού που θα ασκεί την εν λόγω εποπτεία ή για την εκχώρηση ανάλογων αρμοδιοτήτων σε οποιονδήποτε υφιστάμενο οργανισμό. Μια εναλλακτική λύση θα ήταν να καταστεί το ICANN εξωτερικά υπόλογο, ώστε κάθε κυβέρνηση να μπορεί να ασκεί προς ίδιο συμφέρον τις αρμοδιότητες αυτές που ορθώς αντιστοιχούν στο επίπεδό της.

Υπάρχουν άλλα ζητήματα προς αντιμετώπιση;

Η νομική διάρθρωση και ένταξη του ICANN στο δίκαιο της Καλιφόρνιας προξενεί προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων μεταξύ εφαρμοστέου δικαίου και δικαιοδοσίας. Επιπλέον, παραμένουν εύλογες ανησυχίες[13] για το αν μια κυβερνητική επιτροπή που συμβουλεύει μια ιδιωτική εταιρεία είναι ενδεδειγμένος και αποτελεσματικός μηχανισμός που επιτρέπει στις κυβερνήσεις να ασκούν τα καθήκοντά τους στο πεδίο της δημόσιας πολιτικής. Επιπλέον, το σύστημα αυτορύθμισης, όπως εφαρμόζεται από το ICANN, σημαίνει ότι οι κατεστημένοι φορείς εκμετάλλευσης ενδέχεται να διαδραματίσουν ανάρμοστο ρόλο (π.χ. από την άποψη της πολιτικής ανταγωνισμού) κατά τον καθορισμό των προϋποθέσεων για την είσοδο νέων ανταγωνιστών.

Προώθηση των θεμάτων

Η μετουσίωση των αρχών δημόσιας πολιτικής σε δράση θα απαιτήσει εναρμονισμένες προσπάθειες ώστε να προκύψει διάλογος χωρίς αποκλεισμούς για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μηχανισμών λογοδοσίας που θα διασφαλίζουν τη δέουσα εφαρμογή αυτών των αρχών. Οι συζητήσεις και προβληματισμοί σχετικά με τη διακυβέρνηση πρέπει επίσης να στραφούν στο μέλλον. Ειδικότερα, τα αποτελέσματα των προβληματισμών αυτών πρέπει να είναι προσαρμόσιμα σε ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις του Διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένου του «Ίντερνετ των πραγμάτων».

Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει ότι η ΕΕ πρέπει να συμμετέχει ενεργά με τους διεθνείς εταίρους σε συζητήσεις σχετικά με τρόπους τόνωσης και υποστήριξης του διακυβερνητικού διαλόγου και συνεργασίας για την εφαρμογή των αρχών δημόσιας πολιτικής που έχουν συμφωνηθεί στην WSIS όσον αφορά τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ, εκτός από τις υπάρχουσες εργασίες που πραγματοποιούνται μέσω των γραμμών δράσης .

Αφετηρία για τέτοιες συζητήσεις πρέπει να είναι η ανάγκη να διατηρηθεί ο ηγετικός ρόλος του ιδιωτικού τομέα σε όλα τα θέματα της καθημερινής διαχείρισης του Διαδικτύου. Η πολυσυμμετοχική διαδικασία πρέπει επίσης να ενθαρρύνεται όπου αυτό είναι δυνατόν.

Ταυτόχρονα, οι δημόσιες πολιτικές για καίριους παγκόσμιους πόρους του Ίντερνετ (ιδίως για όσους απαιτούν παγκόσμιο συντονισμό) πρέπει να βασίζεται σε πολυμερείς διακυβερνητικές συνεργασίες.

Ένα στοιχείο εξέλιξης του σημερινού συστήματος διακυβέρνησης θα μπορούσε να είναι η ολοκλήρωση μιας εσωτερικής μεταρρύθμισης του ICANN προς την κατεύθυνση πλήρους λογοδοσίας και διαφάνειας.

Όσον αφορά την εξωτερική λογοδοσία, οι ισχύουσες ρυθμίσεις μονομερούς εποπτείας σε σχέση με το ICANN και την IANA πρέπει να αντικατασταθούν από εναλλακτικό μηχανισμό που να εξασφαλίζει ότι το ICANN θα υπόκειται σε πολυμερή λογοδοσία.

Αυτό θα εντάσσεται σε μια εξελικτική προσέγγιση που θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις να ασκούν δεόντως τις αρμοδιότητές τους. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να εξεταστεί το ζήτημα πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι ο χαρακτήρας της νομικής ενσωμάτωσης του ICANN στο δίκαιο της Καλιφόρνιας δεν θα εμποδίζει την εύλογη συνεκτίμηση της επιρροής των κυβερνήσεων.

Επιπλέον, η ΕΕ πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο όσον αφορά την επίτευξη του στόχου αύξησης της ασφάλειας και της σταθερότητας του Διαδικτύου εγκαινιάζοντας διάλογο με τους διεθνείς εταίρους.

Τέλος, η Επιτροπή προτείνει επίσης ότι η ΕΕ να επιδιώξει την έναρξη συζητήσεων με την κυβέρνηση των ΗΠΑ σχετικά με την εξεύρεση δικαιότερης ρύθμισης για την εποπτεία της διαχείρισης της IANA, που θα σέβεται τις εθνικές προτεραιότητες των ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα θα αντανακλά τις θεμιτές προσδοκίες και τα συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας.

[1] http://www.internetworldstats.com/stats9.htm.

[2] Réseaux IP Européens Network Coordination Centre

[3] Και παραπέρα, το σύνολο της Ευρώπης, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή.

[4] COM(98) 111 της 20.2.1998 «Θέματα διεθνούς πολιτικής που συνδέονται με τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ» (ακολούθησαν επόμενες ανακοινώσεις για το ίδιο θέμα στην πορεία του ίδιου έτους: COM(1998) 476 της 29.7.1998, και στη συνέχεια πάλι το 2000: COM(2000) 202 της 11.4.2000).

[5] Βλ 8.2.

[6] COM(2000) 202.

[7] ΕΕ C 293 της 14.10.2000, σ. 3.

[8] Πρβλ. έγγρ. 10285/05 (Presse 156).

[9] Συμπεράσματα του Συμβουλίου Τηλεπικοινωνιών, της 26ης-27ης Ιουνίου 2005, σχετικά με την WSIS, και της 28ης Noεμβρίου 2008, σχετικά με «τα μελλοντικά δίκτυα και το Διαδίκτυο (Ίντερνετ)» (COM(2008) 594).

[10] Πηγή: Verisign ‘Domain Name Industry Brief’, Φεβρουάριος 2009.

[11] Βλ: http://www.ntia.doc.gov/ntiahome/domainname/iana/ianacontract_081406.pdf.

[12] Παράγραφοι 35 και 63 της ημερήσιας διάταξης της Τύνιδας. Βλ: http://www.itu.int/wsis/docs2/tunis/off/6rev1.html

[13] Όπως προκύπτει από το γεγονός ότι διάφορες μεγάλες χώρες συνεχίζουν να μην εκπροσωπούνται στη GAC και από τη θεμελιώδη κριτική που ασκούν διάφορες ενεργά συμμετέχουσες χώρες.