[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 18.2.2009

COM(2009) 68 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

προς την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον γενικό προϋπολογισμό Κατάσταση στις 30 Ιουνίου 2008 {SEC(2009) 159}

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

προς την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον γενικό προϋπολογισμό Κατάσταση στις 30 Ιουνίου 2008 {SEC(2009) 159}

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή και είδη καλυπτόμενων πράξεων 4

2. Εξελίξεις μετά την τελευταία έκθεση στις 31 Δεκεμβρίου 2007 5

3. Στοιχεία για τους κινδύνους που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό 5

3.1. Ορισμός του κινδύνου 5

3.2. Κίνδυνοι που συνδέονται με κράτη μέλη 7

3.3. Κίνδυνοι που συνδέονται με τρίτες χώρες 9

3.4. Συνολικός κίνδυνος που καλύπτεται από τον προϋπολογισμό 10

3.5. Εξέλιξη του κινδύνου 10

4. Περιπτώσεις αθέτησης υποχρέωσης πιστούχου, κατάπτωση εγγυήσεων του προϋπολογισμού και τόκοι υπερημερίας 12

4.1. Πληρωμές με ταμειακά διαθέσιμα 12

4.2. Πληρωμές από τον προϋπολογισμό 12

4.3. Ενεργοποίηση του Ταμείου εγγύησης για εξωτερικές δράσεις 12

5. Ταμείο Εγγύησης για τις εξωτερικές δράσεις 12

5.1. Ανακτήσεις ποσών 12

5.2. Ενεργητικό 12

5.3. Ποσό-στόχος 13

6. Αξιολόγηση κινδύνων: οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση των τρίτων χωρών που ωφελούνται από τις σημαντικότερες πράξεις δανειοδότησης της ΕΕ 13

6.1. Εισαγωγή 13

6.2. Υποψήφιες χώρες 13

6.3. Πιθανές υποψήφιες χώρες 14

1. Εισαγωγή και είδη καλυπτόμενων πράξεων

Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται βάσει του άρθρου 130 του δημοσιονομικού κανονισμού σύμφωνα με το οποίο η Επιτροπή καταρτίζει δύο φορές ετησίως έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την κατάσταση των εγγυήσεων του προϋπολογισμού και των αντίστοιχων κινδύνων [1]. Συμπληρώνεται από το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής με μία σειρά αναλυτικών πινάκων και επεξηγηματικών σημειώσεων (το «παράρτημα»)[2].

Οι κίνδυνοι που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης («στο εξής: προϋπολογισμός») απορρέουν από μία πλειάδα πράξεων δανειοδοσίας και παροχής εγγυήσεων οι οποίες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

- δάνεια χορηγούμενα από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες για την εξυπηρέτηση μακροοικονομικών στόχων, ήτοι δάνεια μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής [3] («ΜΧΣ») προς τρίτες χώρες και σε συνδυασμό με τα θεσμικά όργανα του Bretton Woods, δάνεια ισοζυγίου πληρωμών για τη στήριξη ορισμένων χωρών που δεν είναι μέλη της ΟΝΕ και αντιμετωπίζουν μεταβατικές δυσχέρειες· και

- δάνεια για την εξυπηρέτηση μικροοικονομικών στόχων (δάνεια της Ευρατόμ και κυρίως εξωτερική δανειοδοσία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ [4]). Οι εν λόγω πράξεις καλύπτονται από το έτος 1994 και μετά από το Ταμείο Εγγύησης για τις εξωτερικές δράσεις («στο εξής: Ταμείο»)[5] το οποίο συνεστήθη, μεταξύ άλλων σκοπών, για τον περιορισμό των δημοσιονομικών επιπτώσεων της κατάπτωσης εγγυήσεων οι οποίες παρέχονται με κάλυψη του προϋπολογισμού για πράξεις δανειοδοσίας σε τρίτες χώρες (εάν μια χώρα καταστεί κράτος μέλος ο κίνδυνος αναλαμβάνεται κατευθείαν από τον προϋπολογισμό). Εάν οι πόροι του Ταμείου δεν είναι επαρκείς, χρησιμοποιούνται πόροι του προϋπολογισμού.

Ο κανονισμός του Συμβουλίου για την ίδρυση του Ταμείου (στο εξής: «Κανονισμός περί του Ταμείου»[6]), εκδόθηκε το 1994 και τροποποιήθηκε για πρώτη φορά το 1999. Έπειτα από μια δεύτερη τροποποίηση του εν λόγω κανονισμού του Συμβουλίου το 2004, η κάλυψη του Ταμείου αίρεται σε περίπτωση που η εκάστοτε τρίτη χώρα καταστεί κράτος μέλος. Ο προϋπολογισμός καλύπτει απευθείας δάνεια προς κράτη μέλη ή δάνεια με την εγγύηση της Κοινότητας .

2. Εξελίξεις μετά την τελευταία έκθεση στις 31 Δεκεμβρίου 2007

Δεν υπήρξαν εκταμιεύσεις στο πλαίσιο δανείων μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής και δανείων Ευρατόμ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008.

Τον Οκτώβριο του 2008 πραγματοποιήθηκε νέα εκταμίευση δανείου Ευρατόμ ύψους 22 εκατ. USD.

Όσον αφορά τις πράξεις χρηματοδότησης της ΕΤΕπ, υπεγράφη συνολικό ποσό 1 884 εκατ. EUR από την ΕΤΕπ βάσει της γενικής εντολής 2007-2013 (απόφαση 2006/1016/ΕΚ του Συμβουλίου). Όσον αφορά τον όγκο των εκταμιεύσεων, εκταμιεύτηκε ποσό ύψους 911 εκατ. EUR εκ του οποίου 286 εκατ. EUR εκταμιεύτηκαν βάσει της νέας γενικής εντολής 2007-2013.

Πρέπει να σημειωθεί ότι μετά από προσφυγή του Κοινοβουλίου, στις 6 Νοεμβρίου 2008 το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ακύρωσε την απόφαση 2006/1016/ΕΚ του Συμβουλίου διότι δεν είχε εκδοθεί σύμφωνα με την ορθή νομική βάση. Το Δικαστήριο, ενώ ακύρωσε την απόφαση αποφάνθηκε ότι «τα αποτελέσματά της διατηρούνται σε ισχύ όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που θα έχουν συναφθεί μέχρι την έναρξη ισχύος, εντός προθεσμίας δώδεκα μηνών από την ημερομηνία της δημοσιεύσεως της παρούσας αποφάσεως, νέας αποφάσεως εκδιδόμενης επί της ορθής νομικής βάσεως, ήτοι των άρθρων 179 ΕΚ και 181 Α ΕΚ λαμβανομένων από κοινού» . Η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος πρόταση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για το σκοπό αυτό.

3. Στοιχεία για τους κινδύνους που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό

3.1. Ορισμός του κινδύνου

Οι κίνδυνοι που βαρύνουν τον προϋπολογισμό απορρέουν από το οφειλόμενο ποσό κεφαλαίων και τόκων σε σχέση με πράξεις που καλύπτονται από εγγύηση.

Οι πράξεις που περιέρχονται σε κατάσταση αθέτησης υποχρέωσης πιστούχου καλύπτονται από το Ταμείο όταν σχετίζονται με τρίτες χώρες (73% του συνολικού εγγυημένου υπολοίπου στις 30 Ιουνίου 2008) και απευθείας από τον προϋπολογισμό όταν αυτές αφορούν κράτη μέλη (τα δάνεια για τη χρηματοδότηση ή προς όφελος σχεδίων σε κράτη μέλη αντιπροσωπεύουν το εναπομένον 27% του συνολικού υπολοίπου). Το μεγαλύτερο μέρος των εγγυημένων δανείων που αφορούν κράτη μέλη είναι αποτέλεσμα των πρόσφατων διευρύνσεων. Σύμφωνα με το άρθρο 1, τρίτη παράγραφος του κανονισμού περί του Ταμείου, αφ’ ης στιγμής μία χώρα καταστεί μέλος, ο κίνδυνος για τα σχετικά δάνεια μεταφέρεται από το Ταμείο στον προϋπολογισμό.

Για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης, δύο είναι οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την αξιολόγηση των κινδύνων που βαρύνουν τον προϋπολογισμό (είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω του Ταμείου):

- Αφενός, η μέθοδος που συνίσταται στον υπολογισμό του συνολικού οφειλόμενου κεφαλαίου για τις εκάστοτε πράξεις σε συγκεκριμένη ημερομηνία περιλαμβανομένων των δεδουλευμένων τόκων. Από τη μέθοδο αυτή προκύπτει το επίπεδο κινδύνου που βαρύνει τον προϋπολογισμό σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία.

- Αφετέρου, η δημοσιονομική προσέγγιση η οποία ορίζεται ως «ετήσιος κίνδυνος που βαρύνει τον προϋπολογισμό» και βασίζεται στον υπολογισμό του ανώτατου ποσού που η Κοινότητα θα ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει σε ένα οικονομικό έτος εάν υποτεθεί ότι όλα τα εγγυημένα δάνεια τελούν σε κατάσταση αθέτησης υποχρέωσης πιστούχου[7].

Πίνακας 1: Συνολικά οφειλόμενα ποσά καλυπτόμενα από εγγυήσεις στις 30 Ιουνίου 2008 σε εκατ. EUR |

Αποπληρωτέο κεφάλαιο | Δεδουλευμένοι τόκοι | Σύνολο | % |

Κράτη μέλη * |

ΜΧΣ | 196 | 5 | 201 | 1% |

Ευρατόμ | 435 | 9 | 444 | 3% |

ΕΤΕπ | 3 976 | 36 | 4 012 | 23% |

Υποσύνολο κρατών μελών* | 4 606 | 51 | 4 657 | 27% |

Τρίτες χώρες |

ΜΧΣ | 534 | 13 | 547 | 3% |

Ευρατόμ | 39 | 1 | 40 | <1% |

ΕΤΕπ | 11 729 | 128 | 11 857 | 69% |

Υποσύνολο τρίτων χωρών | 12 302 | 142 | 12 444 | 73% |

Σύνολο | 16 908 | 193 | 17 101 | 100% |

* Ο κίνδυνος αυτός καλύπτεται απευθείας από τον προϋπολογισμό και συμπεριλαμβάνει τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, δεδομένου ότι προσχώρησαν στην ΕΕ την 01.01.2007. |

Οι πίνακες A1, A2, A3 και A4 του παραρτήματος, παρέχουν λεπτομερέστερες πληροφορίες για τα εν λόγω οφειλόμενα ποσά, και ιδίως όσον αφορά τα σχετικά ανώτατα όρια, τα εκταμιευθέντα ποσά και τα ποσοστά εγγύησης.

Το συνολικό ποσό του αποπληρωτέου κεφαλαίου και των τόκων που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό μειώθηκε ελαφρά κατά 122 εκατ. EUR σε 17 101 εκατ. EUR σε σύγκριση με την κατάσταση στις 31 Δεκεμβρίου 2007.

3.2. Κίνδυνοι που συνδέονται με κράτη μέλη

Οι τρέχοντες κίνδυνοι σε σχέση με κράτη μέλη είναι αποτέλεσμα δανείων που εκταμιεύθηκαν προ της προσχώρησης.

Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2008, ο προϋπολογισμός βαρύνεται με κίνδυνο που συνδέεται με κράτη μέλη ύψους 378 εκατ. EUR. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, η Βουλγαρία και η Ρουμανία καταλαμβάνουν την πρώτη και τη δεύτερη θέση από την άποψη του οφειλόμενου ποσού που τους αντιστοιχεί.

Πίνακας 2: Kατάταξη των κρατών μελών με κριτήριο το άνοιγμα σε σχέση με το μέγιστο κίνδυνο που βαρύνει τον προϋπολογισμό το δεύτερο εξάμηνο του 2008 (σε εκατ. EUR) |

Κατάταξη | Χώρα | 2008 | % |

1 | Ρουμανία | 116,7 | 30,8% |

2 | Βουλγαρία | 91,9 | 24,3% |

3 | Τσεχική Δημοκρατία | 45,2 | 11,9% |

4 | Πολωνία | 42,3 | 11,2% |

5 | Σλοβακία | 32,5 | 8,6% |

6 | Σλοβενία | 19,1 | 5,0% |

7 | Ουγγαρία | 18,1 | 4,8% |

8 | Κύπρος | 4,8 | 1,3% |

9 | Λετονία | 3,7 | 1,0% |

10 | Λιθουανία | 3,3 | 0,9% |

11 | Εσθονία | 0,6 | 0,1% |

12 | Μάλτα | 0,3 | 0,1% |

Σύνολο | 378,3 | 100,0% |

Ο κίνδυνος σε σχέση με τα κράτη μέλη αφορά όλα τα κράτη μέλη που συμμετείχαν στις δύο τελευταίες διευρύνσεις με ληκτότητα μέχρι το 2031.

3.3. Κίνδυνοι που συνδέονται με τρίτες χώρες

Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2008, το Ταμείο θα επιβαρυνθεί με μέγιστο κίνδυνο συνδεόμενο με τρίτες χώρες ύψους 571 εκατ. EUR Οι χώρες που κατέχουν τις δέκα πρώτες θέσεις με βάση το συνολικό τους υπόλοιπο απαριθμούνται κατωτέρω. Οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν το 79% του κινδύνου που επωμίστηκε το Ταμείο το 2008. Η οικονομική κατάσταση των υπόψη χωρών σχολιάζεται στο τμήμα 6 κατωτέρω.

Πίνακας 3: Κατάταξη των 10 σημαντικότερων τρίτων χωρών με κριτήριο το άνοιγμα σε σχέση με τον μέγιστο κίνδυνο που βαρύνει το Ταμείο το δεύτερο εξάμηνο του 2008 (σε εκατ. EUR)) |

Κατάταξη | Χώρα | 2008 | % του συνολικού μέγιστου κινδύνου |

1 | Τουρκία | 158,4 | 21,8% |

2 | Αίγυπτος | 91,7 | 12,6% |

3 | Τυνησία | 64,6 | 8,9% |

4 | Μαρόκο | 64,4 | 8,9% |

5 | Λίβανος | 55,0 | 7,6% |

6 | Νότια Αφρική | 46,8 | 6,4% |

7 | Σερβία | 29,4 | 4,0% |

8 | Μεξικό | 20,5 | 2,8% |

9 | Ιορδανία | 20,4 | 2,8% |

10 | Κροατία | 20,3 | 2,8% |

Σύνολο 10 χωρών | 571,3 | 78,7% |

Το Ταμείο καλύπτει τα εγγυημένα δάνεια 57 χωρών με ληκτότητα μέχρι το 2038. Λεπτομερή στοιχεία ανά χώρα παρατίθενται στον πίνακα A2 του παραρτήματος.

3.4. Συνολικός κίνδυνος που καλύπτεται από τον προϋπολογισμό

Συνολικά, ο προϋπολογισμός θα καλύψει το δεύτερο εξάμηνο του 2008 ποσό 1 104 εκατ. EUR το οποίο αντιστοιχεί στα ποσά που καθίστανται απαιτητά κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, εκ των οποίων 34% οφείλονται από κράτη μέλη (βλ. πίνακα A2 του παραρτήματος).

3.5. Εξέλιξη του κινδύνου

Ο κίνδυνος που αφορά κράτη μέλη αναμένεται να μειωθεί στο μέλλον λόγω της εξόφλησης από τα κράτη μέλη των σχετικών δανείων Ευρατόμ, δανείων ΜΧΣ και δανείων με εγγύηση της ΕΤΕπ (βλ. διάγραμμα A1 στο τμήμα 1.3 του παραρτήματος).

Ωστόσο, ο συνολικός κίνδυνος προς κράτη μέλη θα αυξηθεί με την ενεργοποίηση του κοινοτικού μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης (διευκόλυνση για τη στήριξη του ισοζυγίου πληρωμών). Αυτή η χρηματοδοτική διευκόλυνση προβλέπει τη χορήγηση δανείων σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ και τα οποία αντιμετωπίζουν υφιστάμενες ή σοβαρώς επαπειλούμενες δυσχέρειες στο ισοζύγιο τρεχουσών πληρωμών. Το δεύτερο εξάμηνο του 2008 υπεγράφη συμφωνία χορήγησης δανείου με την Ουγγαρία ύψους 6 500 εκατ. EUR[8].

Τα δάνεια ΜΧΣ προς τρίτες χώρες αποτελούν αντικείμενο επιμέρους αποφάσεων του Συμβουλίου. Η χρηματοδοτική συνδρομή που χορηγήθηκε βάσει της απόφασης 2007/860/ΕΚ του Συμβουλίου της 10ης Δεκεμβρίου 2007 με την οποία παρέχεται μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή προς το Λίβανο αποτελείται από δάνεια ύψους 50 εκατ. EUR και επιχορηγήσεις μέγιστου ύψους 30 εκατ. EUR. Υπάρχει η πρόθεση να εκταμιευτεί το μέρος που αφορά τα δάνεια σε δύο ίσες δόσεις το 2009. Τα δάνεια της Ευρατόμ προς κράτη μέλη ή προς ορισμένες επιλέξιμες τρίτες χώρες (Ρωσική Ομοσπονδία, Δημοκρατία της Αρμενίας, Ουκρανία) υπόκεινται στο ανώτατο όριο των 4 δισεκατ. EUR, εκ των οποίων το 85% περίπου έχει ήδη χρησιμοποιηθεί. Το διαθέσιμο υπόλοιπο είναι περίπου 600 εκατ. EUR. Βάσει της υφιστάμενης συμφωνίας δανειοδότησης του 2004 προς την K2R4 στην Ουκρανία (ισοδύναμο σε EUR ποσό 83 εκατ. USD βάσει συμφωνίας δανειακής διευκόλυνσης), εκ των οποίων 39 εκατ. EUR έχουν ήδη εκταμιευτεί το 2007. Όπως αναφέρθηκε στο τμήμα 2, στις 10 Οκτωβρίου 2008 εκταμιεύτηκε νέα δόση ύψους 22 εκατ. USD.

Η προηγούμενη γενική εντολή της ΕΤΕπ έληξε στις 31 Ιουλίου 2007. Κατά την ημερομηνία αυτή, είχαν υπογραφεί συμβάσεις που αντιστοιχούν λαμβανόμενες από κοινού στο 98% του συνολικού ανώτατου ορίου βάσει αυτής της εντολής (20 060 εκατ. EUR – βλ. πίνακα A5 του παραρτήματος). Εκκρεμεί προς εκταμίευση συνολικό ποσό ύψους 6 774 εκατ. EUR βάσει των προηγούμενων εντολών της ΕΤΕπ, εκ των οποίων 97% αφορούν την προηγούμενη γενική εντολή[9] και προβλέπεται να εκταμιευτούν εντός των 10 επόμενων ετών από τη λήξη της παρούσας εντολής, δεδομένου ότι η εγγύηση της Κοινότητας λήγει στο τέλος της περιόδου αυτής[10].

Το πλέον σημαντικό στοιχείο που θα έχει συνέπειες για τους κινδύνους που θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό στο μέλλον είναι η κοινοτική εγγύηση η οποία χορηγήθηκε στην ΕΤΕπ βάσει της γενικής εντολής 2007-2013. Η εγγύηση της Κοινότητας περιορίζεται στο 65% του συνολικού ποσού των πιστώσεων που εκταμιεύονται και των εγγυήσεων που χορηγούνται στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ, μείον τα επιστραφέντα ποσά, συν όλα τα συναφή ποσά, με ανώτατο όριο το ποσό των 27 800 εκατ. EUR[11]. Στις 30 Ιουνίου 2008 υπεγράφη βάσει της εντολής αυτής ποσό ύψους EUR 3 761 εκατ. EUR, εκ των οποίων 3 352 εκατ. EUR δεν είχαν εκταμιευτεί μέχρι την ημερομηνία αυτή (βλ. πίνακα A6 του παραρτήματος).

Το διάγραμμα Α2 του τμήματος 1.3 του παραρτήματος περιλαμβάνει προσομοιώσεις για διάφορα σενάρια εκταμιεύσεων με βάση τις εντολές που προηγούντο της γενικής εντολής 2007-2013, καθώς και βάσει της γενικής εντολής 2007-2013, καθώς οι εκταμιεύσεις αυτές έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην τροφοδότηση του Ταμείου.

4. Περιπτώσεις αθέτησης υποχρέωσης πιστούχου, κατάπτωση εγγυήσεων του προϋπολογισμού και τόκοι υπερημερίας

4.1. Πληρωμές με ταμειακά διαθέσιμα

Η Επιτροπή αντλεί από τα ταμειακά διαθέσιμά της για να αποφεύγει τις καθυστερήσεις και τα συναφή έξοδα κατά την εξυπηρέτηση των δανειοληπτικών της πράξεων οσάκις ο οφειλέτης καθυστερεί να καταβάλει τα προβλεπόμενα ποσά στην Επιτροπή[12].

4.2. Πληρωμές από τον προϋπολογισμό

Δεν ζητήθηκε πίστωση βάσει του άρθρου του προϋπολογισμού 01 04 01, «Εγγυήσεις της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τα χορηγηθέντα δάνεια», δεδομένου ότι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 δεν κατεγράφη καμία περίπτωση αθέτησης υποχρέωσης πιστούχου.

4.3. Ενεργοποίηση του Ταμείου εγγύησης για εξωτερικές δράσεις

Σε περίπτωση υπερημερίας του δικαιούχου ενός δανείου (προς τρίτη χώρα) το οποίο έχει χορηγηθεί από την Κοινότητα ή έχει καλυφθεί με εγγύηση της Κοινότητας, το Ταμείο καλείται να καλύψει την αθέτηση υποχρέωσης πιστούχου εντός τριμήνου από την ημερομηνία κατά την οποία καθίσταται ληξιπρόθεσμη η οφειλή.[13]

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008, δεν ζητήθηκε καμία σχετική παρέμβαση του Ταμείου.

Το σύνολο των τόκων υπερημερίας στις 30 Ιουνίου 2008 (πρόκειται για τους τόκους εν είδει ποινής) που βάρυναν τη Δημοκρατία της Αργεντινής, ανερχόταν σε 1 718 493,12 USD εκ των οποίων ποσό ύψους 1 448 433,44 USD (που ισοδυναμεί με 918 823,54 EUR) εξακολουθεί να μην έχει ανακτηθεί από το Ταμείο. Δεδομένου ότι το Ταμείο δεν κλήθηκε να παρέμβει για την εναπομένουσα διαφορά, το ποσό αυτό οφείλεται στην ΕΤΕπ.

5. Ταμείο Εγγύησης για τις εξωτερικές δράσεις

5.1. Ανακτήσεις ποσών

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 δεν πραγματοποιήθηκαν ανακτήσεις ποσών. Ωστόσο, στις 12 Δεκεμβρίου 2008 ανακτήθηκαν τόκοι υπερημερίας ύψους 1 448 433,44 USD από τη Δημοκρατία της Αργεντινής.

5.2. Ενεργητικό

Στις 30 Ιουνίου 2008, το καθαρό ενεργητικό του Ταμείου ανερχόταν σε 1 029 656 202,33 EUR.

5.3. Ποσό-στόχος

Το Ταμείο οφείλει να επιτύχει ένα κατάλληλο επίπεδο (ποσό-στόχο), το οποίο τίθεται στο 9% των συνολικών τρεχουσών κεφαλαιακών υποχρεώσεων που απορρέουν από κάθε πράξη, με την προσθήκη των δεδουλευμένων τόκων. Η αναλογία μεταξύ πόρων του Ταμείου (EUR 1 029 656 202,33) και τρεχουσών κεφαλαιακών υποχρεώσεων[14] (EUR 12 443 426 701,62) κατά την έννοια του κανονισμού περί του Ταμείου, βελτιώθηκε ελαφρά από 8,26% στις 31 Δεκεμβρίου 2007 σε 8,29% τις 30 Ιουνίου 2008. Ο δείκτης θα προσεγγίσει το ποσό στόχο του 9% μετά τη μεταφορά των 91,60 εκατ. EUR που προστέθηκαν στο προσχέδιο προϋπολογισμού του 2009 στο τέλος του 2007 και που θα εκτελεστεί τον Ιανουάριο του 2009.

Στα τέλη του 2007, οι πόροι του Ταμείου ήταν χαμηλότεροι από το ποσό στόχος. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες εφοδιασμού που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 30 Ιανουαρίου 2007[15], προστέθηκε πλεόνασμα 91,60 εκατ. EUR στο προσχέδιο προϋπολογισμού του 2009 καθώς και ποσό ύψους 500 000,00 EUR για την εξωτερική αξιολόγηση στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης της εξωτερικής εντολής της ΕΤΕπ σύμφωνα με την απόφαση 2006/1016/ΕΚ[16].

6. Αξιολόγηση κινδύνων: οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση των τρίτων χωρών που ωφελούνται από τις σημαντικότερες πράξεις δανειοδότησης της ΕΕ

6.1. Εισαγωγή

Σε προηγούμενα τμήματα της έκθεσης παρατίθενται στοιχεία για ποσοτικές παραμέτρους των κινδύνων που βαρύνουν τον προϋπολογισμό. Ωστόσο, επιβάλλεται επίσης να αξιολογηθεί η ποιότητα των κινδύνων η οποία εξαρτάται από το είδος της πράξης και από την πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη (βλ. τμήμα 3.3 ανωτέρω). Πίνακες για την αξιολόγηση του κινδύνου χώρας παρατίθενται ξεχωριστά στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Περίληψη της ανάλυσης αυτής παρέχεται κατωτέρω για τις δέκα χώρες που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ετήσιο κίνδυνο για τον προϋπολογισμό το δεύτερο εξάμηνο του 2008 (βλ. τμήμα 3.3 ανωτέρω) και για τις χώρες που έχουν άμεσο άνοιγμα έναντι του κοινοτικού προϋπολογισμού (ΜΧΣ και δάνεια Ευρατόμ). Στη συνέχεια παρατίθεται η ανάλυση όσον αφορά τις υποψήφιες και τις πιθανές υποψήφιες χώρες.

6.2. Υποψήφιες χώρες

Στην Κροατία, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ (ακαθάριστο εγχώριο προϊόν) αυξήθηκε κατά 5,6% το 2007, από 4,8% το 2006. Ο κυριότερος μοχλός ανάπτυξης ήταν η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης, που τροφοδοτήθηκε από την ισχυρή αν και επιβραδυνόμενη πιστωτική επέκταση, έκτακτες μεταβιβάσεις προς συνταξιούχους και τις προεκλογικές δαπάνες. Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε σε 4,3% σε ετήσια βάση κατά το πρώτο τρίμηνο του 2008 με κάποια εξισορρόπηση, στο βαθμό που η κατανάλωση μετριάστηκε καθώς υπήρξε εντονότερη επενδυτική δραστηριότητα, εν μέρει λόγω ορισμένων βελτιώσεων που επήλθαν στο συνολικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε από 7,9% του ΑΕΠ το 2006 σε 8,7% το 2007 και σε 9,6% κατά το δωδεκάμηνο έως το Μάρτιο του 2008, κυρίως λόγω του υψηλότερου εμπορικού ελλείμματος. Οι λόγοι που οδήγησαν στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος ήταν η ισχυρή εγχώρια ζήτηση, οι υψηλότερες διεθνείς τιμές βασικών εμπορευμάτων και ενεργειακών προϊόντων καθώς και η χαμηλότερη αύξηση των εξαγωγών. Οι καθαρές εισροές ΑΞΕ (άμεσων ξένων επενδύσεων) αυξήθηκαν κατά 33% το 2007 και έφθασαν σε 9,1% του ΑΕΠ, υπεραντισταθμίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η αύξηση του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους συνεχίστηκε, λόγω της επιτάχυνσης του άμεσου δανεισμού του τομέα των επιχειρήσεων ενώ η γενική κυβέρνηση καθώς και ο τραπεζικός τομέας μείωσαν τις εκκρεμούσες υποχρεώσεις τους έναντι της αλλοδαπής. Ο δείκτης του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους αυξήθηκε από 85,5% του ΑΕΠ στα τέλη του 2006 σε 88,9% στα τέλη του 2007.

Στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η αύξηση της παραγωγής σημείωσε αισθητή επιτάχυνση φθάνοντας σε περίπου 5% (σε πραγματικούς όρους) το 2007, έναντι 4% το 2006. Σημαντικοί αναπτυξιακοί μοχλοί ήταν οι εξαγωγές προϊόντων χάλυβα και η ιδιωτική κατανάλωση. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών του έτους, φθάνοντας σε έλλειμμα σχεδόν 3% του ΑΕΠ στα τέλη του-2007. Οι ακαθάριστες εισροές ΑΞΕ υποχώρησαν σε 4,8% του ΑΕΠ στα τέλη του 2007, μετά την αύξηση που είχαν σημειώσει, φθάνοντας σε σχεδόν 6% του ΑΕΠ το 2006, χάρη σε ένα σχέδιο ιδιωτικοποίησης στον τομέα της ενέργειας. Οι πρόωρες εξοφλήσεις χρεών μείωσαν το εξωτερικό χρέος της χώρας σε περίπου 50% του ΑΕΠ.

Στην Τουρκία, η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ υποχώρησε σε 4,5% το 2007, έναντι 6,9% το 2006. Ο υψηλότερος πληθωρισμός και η αυστηρή νομισματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας στα μέσα του 2006 οδήγησαν σε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της εγχώριας ζήτησης. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε σταθερό σε σχεδόν 6% του ΑΕΠ. Οι ακαθάριστες εισροές ΑΞΕ έφθασαν σε 3% του ΑΕΠ το 2007, εκ των οποίων σχεδόν τα δύο τρίτα αφορούσαν το χρηματοπιστωτικό τομέα. Το προηγούμενο έτος, το εξωτερικό χρέος της χώρας μειώθηκε κατά περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες σε 37% του ΑΕΠ στα τέλη του 2007. Συγχρόνως, το δημόσιο χρέος μειώθηκε σε 39% του ΑΕΠ από 46% του ΑΕΠ το 2006. Οι τουρκικές τράπεζες προσφεύγουν συχνά σε διεθνή δανεισμό για να χρηματοδοτήσουν την εγχώρια δανειοδότηση, και επομένως αναμένεται ότι οι επιπτώσεις της παγκόσμιας πιστωτικής συμπίεσης θα γίνουν βαθμιαία αισθητές σε αυτές.

6.3. Πιθανές υποψήφιες χώρες

Στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε από 6,7% το 2006 σε 6% το 2007. Το 2007, η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος συνέβαλε στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από 8,4% του ΑΕΠ το 2006 σε 13,1% του ΑΕΠ το 2007. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών χρηματοδοτήθηκε πλήρως από τις καθαρές ΑΞΕ καθώς οι εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις στη Republika Srpska (Република Српска) σε συνδυασμό με τη σχετικά καλύτερη απόδοση των επενδύσεων σε αναξιοποίητες ζώνες οδήγησαν σε εκτίναξη των ΑΞΕ σε 13,8% του ΑΕΠ. Το εξωτερικό δημόσιο χρέος μειώθηκε σε 18,5% του ΑΕΠ στα τέλη του 2007, ενώ το συνολικό εξωτερικό χρέος εκτιμάται ότι είναι χαμηλότερο από το 50% του ΑΕΠ.

Στη Σερβία το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 7,5% κατά τη διάρκεια του 2007. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε σε 16% του ΑΕΠ, λόγω του αυξανόμενου εμπορικού ελλείμματος και της μείωσης των καθαρών τρεχουσών μεταβιβάσεων. Οι καθαρές εισροές ΑΞΕ μειώθηκαν σε 5,1% του ΑΕΠ ενώ ο δανεισμός από την αλλοδαπή αυξήθηκε σε 10,3% του ΑΕΠ. Λόγω της επιβράδυνσης των εισροών κεφαλαίου, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Εθνικής Τράπεζας της Σερβίας μειώθηκαν σε 3% του ΑΕΠ. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της Εθνικής Τράπεζας της Σερβίας αντιστοιχούσαν σε 7,5 μήνες εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο τέλος του έτους. Το εξωτερικό χρέος διατηρήθηκε στο 62% του ΑΕΠ ενώ το εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα στα τέλη του 2007 έφθανε σε 41% και 21% του ΑΕΠ, αντίστοιχα.

Στο Μαυροβούνιο , οι εκτιμήσεις για το ΑΕΠ δείχνουν δυναμική μεγέθυνση της οικονομίας της τάξης του 8% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 κυρίως χάρη στη συμβολή των υπηρεσιών από πλευράς παραγωγής και της ιδιωτικής κατανάλωσης από πλευράς ζήτησης. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σημείωσε σημαντική επιδείνωση φθάνοντας σε 39% του ΑΕΠ λόγω του εκτεταμένου εμπορικού ελλείμματος και ιδίως της στασιμότητας των εξαγωγών. Επίσης, το πρώτο εξάμηνο του 2008 οι εισροές ΑΞΕ σημείωσαν μέτρια μείωση με αποτέλεσμα οι καθαρές ΑΞΕ να περιοριστούν σε 22% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε σε 33,6% του ΑΕΠ λόγω της μεγάλης αύξησης του εγχώριου χρέους. Αντίθετα, το εξωτερικό δημόσιο χρέος μειώθηκε σε 17,5% του ΑΕΠ, μετά από αρκετές πρόωρες εξοφλήσεις σε πολυμερείς πιστωτές οι οποίες διευκολύνθηκαν από τα ευνοϊκά δημοσιονομικά αποτελέσματα.

[1] Τα έγγραφα COM(2008)451 και SEC(2008)2249 συγκροτούν την προηγούμενη έκθεση σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό στις 31 Δεκεμβρίου 2007.

[2] SEC(2008)[…].

[3] Η ΜΧΣ μπορεί επίσης να προσλάβει τη μορφή μη επιστρεπτέων ενισχύσεων προς τρίτες χώρες. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με ΜΧΣ, βλ. τις εκθέσεις της Επιτροπής COM(2008)590 και SEC(2008)2504.

[4] Τα στοιχεία σχετικά με τις εντολές που έχουν ανατεθεί στην ΕΤΕπ παρατίθενται στον πίνακα Α1 και οι παραπομπές στις νομικές βάσεις παρατίθενται στον πίνακα A4 του παραρτήματος.

[5] Σχετικά με την πλέον πρόσφατη έκθεση για το Ταμείο, βλ. έγγραφο COM(2006)695 «Γενική έκθεση σχετικά με τη λειτουργία του Ταμείου εγγύησης» και το συνημμένο υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας (SEC(2006)1460).

[6] Κανονισμός (EΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2728/94 της 31ης Οκτωβρίου 1994 σχετικά με την ίδρυση Ταμείου εγγύησης για τις εξωτερικές δράσεις, (ΕΕ L 293 της 12.11.1994, σ. 1).

[7] Για τον υπολογισμό αυτό, γίνεται δεκτό ότι τα δάνεια σε κατάσταση αθέτησης υποχρέωσης δεν επισπεύδονται, πράγμα που σημαίνει ότι λαμβάνονται υπόψη μόνον οι υπερήμερες πληρωμές (βλ. επίσης το τμήμα 1 του παραρτήματος).

[8] Το Νοέμβριο του 2008, η Λετονία ζήτησε τη συνδρομή της ΕΕ βάσει της διευκόλυνσης για το ισοζύγιο πληρωμών.

[9] Βλ. τμήμα 1.3 του παραρτήματος.

[10] Βλ. άρθρο 1.06 της αναδιατυπωμένης και τροποποιημένης συμφωνίας εγγύησης που υπεγράφη μεταξύ της ΕΚ και της ΕΤΕπ στις 30 Αυγούστου/2 Σεπτεμβρίου 2005.

[11] Το ανώτατο όριο υποδιαιρείται σε ένα πάγιο ανώτατο όριο ύψους 25 800 εκατ. EUR και μια προαιρετική εντολή ύψους 2 000 εκατ. EUR που αποφασίζεται από το Συμβούλιο.

[12] Βλ. άρθρο 12 του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1150/2000 του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2000, όπως τροποποιήθηκε, για την εφαρμογή της απόφασης 94/728/ΕΚ, Ευρατόμ, για το σύστημα των ιδίων πόρων των Κοινοτήτων.

[13] Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. τμήμα 1.4.3. του παραρτήματος.

[14] Περιλαμβανομένων των δεδουλευμένων τόκων.

[15] Κανονισμός (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 89/2007 του Συμβουλίου της 30ής Ιανουαρίου 2007, ΕΕ L 22, της 31.1.2007, σ. 1).

[16] ΕΕ L 414 της 30.12.2006, σ.102.