Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη: ο ρόλος του δίκαιου εμπορίου και των μη κυβερνητικών εμπορικών σχεδίων εξασφάλισης της βιωσιμότητας»

1. επιδοκιμάζει ιδιαίτερα την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 5ης Μαΐου 2009 με θέμα: «Συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη: Ο ρόλος του δίκαιου εμπορίου και των μη κυβερνητικών εμπορικών σχεδίων εξασφάλισης της βιωσιμότητας». Στην ανακοίνωσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλύει τη σημερινή κατάσταση ως προς το δίκαιο εμπόριο και άλλα μη κυβερνητικά (δηλαδή ιδιωτικά) εμπορικά σχέδια εξασφάλισης της βιωσιμότητας·

2. διαπιστώνει ότι η αγορά προϊόντων δίκαιου εμπορίου έχει αναπτυχθεί με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Οι καταναλωτές της ΕΕ αγοράζουν, σήμερα, πιστοποιημένα προϊόντα δίκαιου εμπορίου αξίας περίπου 1,5 δισ. ευρώ ετησίως – δηλαδή 70 φορές μεγαλύτερης αξίας από ό,τι το 1999, όταν η Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη ανακοίνωσή της επί του θέματος·

3. επισημαίνει ότι είναι απαραίτητος ο σαφής ορισμός του δίκαιου εμπορίου προς αποφυγή καταστάσεων στις οποίες οι καλοπροαίρετοι καταναλωτές θα έλθουν αντιμέτωποι με ποικιλία σημάτων και πιστοποιήσεων που θα ισχυρίζονται, στο σύνολό τους, ότι τα εν λόγω προϊόντα έχουν παραχθεί αποκλειστικά με δίκαιες, δεοντολογικές, εναλλακτικές συνθήκες. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 5ης Μαΐου 2009, γίνεται αναφορά στα κριτήρια δίκαιου εμπορίου όπως καθορίσθηκαν από το κίνημα δίκαιου εμπορίου και επαναλαμβάνονται στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το δίκαιο εμπόριο και την ανάπτυξη της 6ης Ιουνίου 2006. Ο όρος «δίκαιο εμπόριο» χρησιμοποιείται σύμφωνα με τα πρότυπα τα οποία θέσπισαν οι διεθνείς οργανισμοί καθορισμού προτύπων και αξιολόγησης της συμμόρφωσης, που είναι μέλη του Οργανισμού για τη Διεθνή Κοινωνική και Περιβαλλοντική Σήμανση (International Social and Environmental Accreditation and Labelling Alliance - ISEAL) και χρησιμοποιούνται από τις οργανώσεις δίκαιου εμπορίου·

4. λαμβάνει σοβαρά υπόψη ότι ο βαθμός ενημέρωσης σχετικά με το σήμα δίκαιου εμπορίου το 2008 στο Ηνωμένο Βασίλειο υπερέβαινε το 70 % (έναντι 12 % το 2000) και στη Γαλλία το 2005 ήταν της τάξεως του 74 % (σε σύγκριση με 9 % το 2000). Σε φετινή έρευνα στη Γερμανία, η επισήμανση «δίκαιο εμπόριο» έλαβε την πρώτη θέση – μεταξύ 407 εμπορικών σημάτων – ως το σήμα που διασφαλίζει περισσότερο τη βιωσιμότητα·

5. διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι, στο τέλος του 2007, οι παγκόσμιες πωλήσεις των πιστοποιημένων προϊόντων δίκαιου εμπορίου υπερέβησαν τα 2,3 δισ. ευρώ (παρόλο που ο αριθμός αυτός εξακολουθεί να υπολείπεται των πωλήσεων βιολογικών τροφίμων και αντιστοιχεί σε ποσοστό μικρότερο του 1 % του συνολικού εμπορίου). Η Ευρώπη είναι το προπύργιο του δίκαιου εμπορίου με ποσοστό 60 έως 70 % των πωλήσεων παγκοσμίως. Μεγάλες διαφορές υφίστανται μεταξύ της Σουηδίας - της αγοράς που αναπτύσσεται γρηγορότερα - και των νέων κρατών μελών, όπου η έννοια είναι ακόμη σχετικά άγνωστη·

6. τονίζει ότι ένα από τα καθοριστικά στοιχεία του δίκαιου εμπορίου και άλλων σχεδίων εξασφάλισης της βιωσιμότητας είναι ο ουσιαστικά εθελοντικός δυναμικός χαρακτήρας του μηχανισμού, ο οποίος προσαρμόζεται στο βαθμό ευαισθητοποίησης και στις απαιτήσεις της κοινωνίας και των καταναλωτών·

7. υπερθεματίζει την θεώρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύμφωνα με την οποία ο ορισμός ταξινομητικών ή ρυθμιστικών κριτηρίων ταξινόμησης για ιδιωτικά εμπορικά σχέδια εξασφάλισης της βιωσιμότητας δεν θα εξυπηρετούσε τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης. Διαφορετικά θα περιοριζόταν ο δυναμισμός των ιδιωτικών πρωτοβουλιών σ' αυτόν τον τομέα και πιθανόν να παρεμποδιζόταν η περαιτέρω ανάπτυξη του δίκαιου εμπορίου·

8. ζητεί να διασφαλιστεί, υπό συνθήκες πλήρους διαφάνειας, με τα «σήματα πιστοποίησης δίκαιου εμπορίου» ότι κάθε στάδιο της αλυσίδας παραγωγής πληροί συγκεκριμένα επαληθεύσιμα κριτήρια·

9. διαπιστώνει ότι η αειφόρος ανάπτυξη μπορεί να ενισχυθεί με έννοιες που συνδυάζουν στοιχεία περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής διάστασης. Για να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς, οι καταναλωτές και οι παραγωγοί πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις έννοιες αυτές. Χρήσιμες μπορούν να αποδειχθούν ανεξάρτητες επισημάνσεις και πιστοποιήσεις τις οποίες μπορούν να εμπιστευθούν οι καταναλωτές και οι οποίες ελέγχονται από ανεξάρτητους φορείς·

10. εκφράζει την ικανοποίησή της σχετικά με τις οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις του 2004. Οι οδηγίες αυτές αποτελούν βάση πολυάριθμων νόμων για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων στα κράτη μέλη και δίνουν περιθώριο για τη θέσπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων κατά την ανάθεση των συμβάσεων·

11. διαπιστώνει ότι οι κρατικές αρχές διαθέτουν πόρους της τάξεως του 16 % του ΑΕγχΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αποτέλεσμα ο τομέας αυτός να αποκτά στρατηγική σημασία. Η συνεκτίμηση της βιώσιμης ανάπτυξης και το δίκαιου εμπορίου στις δημόσιες συμβάσεις, επιτρέπει στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να συνεισφέρουν αποφασιστικά όχι μόνο ως προς τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών τους, αλλά και ως προς την κοινωνική δικαιοσύνη και την αειφόρο ανάπτυξη·

12. τονίζει ότι τα προϊόντα δίκαιου εμπορίου δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές και τους φορείς εκχώρησης δημόσιων συμβάσεων να συμβάλουν με την αγοραστική τους δύναμη προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των στόχων της εμπορικής και της αναπτυξιακής πολιτικής·

13. δίνει έμφαση στο γεγονός ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο ποσοστό των δαπανών στα πλαίσια των δημοσίων συμβάσεων. Λόγω του σημαντικού αυτού ρόλου, οι αρχές αυτές πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στις προσπάθειες ενίσχυσης της βιώσιμης ανάπτυξης και του δίκαιου εμπορίου σε όλη την Ευρώπη. Οι τοπικές αρχές δεν πρέπει να λαμβάνουν υπόψη μόνο τις οικονομικές, τεχνικές ή νομικές, αλλά και τις πολιτικές πτυχές του δίκαιου εμπορίου·

14. παρατήρησε ήδη κατά το παρελθόν ότι οι ισχύοντες κανόνες σύναψης δημοσίων συμβάσεων είναι αρκετά περίπλοκοι και πολλές τοπικές αρχές αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες για την ορθή τους εφαρμογή. Ζητεί επομένως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να παράσχει σαφείς και λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές για τις κοινωνικές δαπάνες, οι οποίες θα χρησιμεύσουν στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές κατά τη σύναψη συμβάσεων δημόσιων προμηθειών για προϊόντα δίκαιου εμπορίου·

15. πληροφορείται με ενδιαφέρον ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στην ανάγκη καθοδήγησης των συμβαλλόμενων αρχών κατά την εκτέλεση βιώσιμων δημοσίων συμβάσεων, ενέκρινε πρόσφατα ανακοίνωση για τις δημόσιες συμβάσεις στην υπηρεσία του περιβάλλοντος (η οποία συμπληρώνει τον οδηγό της Επιτροπής για τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις) και επεξεργάζεται, στο στάδιο αυτό, ανάλογο οδηγό για τις κοινωνικές δημόσιες συμβάσεις. Οι εν λόγω οδηγοί αποτελούν από κοινού έναν ολοκληρωμένο οδηγό (από περιβαλλοντική και κοινωνική σκοπιά) για τις βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις·

16. χαιρετίζει την εξαγγελία ενός δεύτερου πρακτικού οδηγού και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενόψει των γοργών εξελίξεων σ' αυτόν τον τομέα, να προβεί στην ταχεία δημοσίευσή του·

17. προτείνει να συμμετάσχει στη διάδοση ενός τέτοιου οδηγού, χρησιμοποιώντας το δίκτυο επαφών της και σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτως ώστε να προβεί σε στοχοθετημένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε επίπεδο τοπικών και περιφερειακών αρχών. Οι τοπικές αρχές (ιδίως όσες έχουν παρόμοιες φιλοδοξίες) θα μπορούσαν να δημιουργήσουν δικά τους δίκτυα για τις βέλτιστες πρακτικές ως προς τη χρήση προϊόντων δίκαιου εμπορίου·

18. προτείνει να εξεταστεί εάν ένα νέο σχέδιο θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμο για την εκατέρωθεν ενημέρωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών δημιουργούν επί του παρόντος ένα «χρηματιστήριο» αποκεντρωμένης συνεργασίας για τη διευκόλυνση και τον συντονισμό μέτρων αποκεντρωμένης συνεργασίας μεταξύ τοπικών και περιφερειακών αρχών στην ΕΕ και των εταίρων τους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το «χρηματιστήριο» αποκεντρωμένης συνεργασίας θα είναι μια διαδικτυακή υπηρεσία η οποία θα συνδυάζει τις προϋποθέσεις και τις ανάγκες υποστήριξης με τις αντίστοιχες εκδηλώσεις ενδιαφέροντος ή προσφορές. Τα μέλη της ΕΤΠ καλούνται να εκμεταλλευτούν τον ηλεκτρονικό αυτό μηχανισμό (που προβλέπεται για το 2010) και να παράσχουν τα σχετικά στοιχεία. Έτσι, το σύστημα αυτό θα διευκολύνει τις ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των ευρωπαϊκών τοπικών και περιφερειακών αρχών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αναπτυξιακής συνεργασίας και θα επιτρέψει την αντιστοίχιση των σχεδίων των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην Ευρώπη και στις αναπτυσσόμενες χώρες·

19. προς τούτο, προγράμματα αποκεντρωμένης συνεργασίας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη της ανάπτυξης προϊόντων δίκαιου εμπορίου, τη συλλογή μελετών αντικτύπου και τη στήριξη μικρών παραγωγών του Νότου·

20. εκτός από την ενθάρρυνση των δημόσιων συμβάσεων που συνεκτιμούν τα πρότυπα του δίκαιου εμπορίου, επισημαίνει τα δυνητικά οφέλη της προώθησης και των ιδιωτικών συμβάσεων που συνάδουν με τα πρότυπα αυτά. Προτρέπει, συνεπώς, τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να αναπτύξουν κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τις συμβάσεις δίκαιου εμπορίου μεταξύ των επιχειρήσεων, π.χ. διακρίσεις εμπνευσμένες από υπάρχοντες διαγωνισμούς, όπως «Πρωτεύουσα» ή «Πόλη δίκαιου εμπορίου»·

Υποστήριξη εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

21. χαιρετίζει τη δραστηριοποίηση της Επιτροπής και την ετοιμότητά της να στηρίξει και μελλοντικά το δίκαιο εμπόριο και τα υπόλοιπα εμπορικά σχέδια εξασφάλισης της βιωσιμότητας, δεδομένης μάλιστα της πιθανής συνεισφοράς τους στη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης·

22. κρίνει απαραίτητη την τήρηση καλής ισορροπίας μεταξύ της ανάπτυξης του εμπορίου, των επενδύσεων και της οικονομίας ως μέρος του προγράμματος που βασίζεται στην απελευθέρωση και την παγκοσμιοποίηση, του σεβασμού των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης, της ανάγκης επικράτησης διαφανών και ισότιμων εμπορικών συνθηκών και της σαφούς αναγνώρισης των πιεστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις πλουσιότερες βιομηχανικές χώρες. Πολλές οργανώσεις δίκαιου εμπορίου είναι πεπεισμένες ότι, εάν εφαρμοστεί δίκαια και υπεύθυνα, το εμπόριο αυτό μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό μέσο για την ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας. Όμως, η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στο σχεδιασμό της εμπορικής πολιτικής. Η προς το παρόν κρατούσα αρχή, η οποία βασίζεται στην οικονομία της αγοράς, δεν μπορεί να ανατρέψει την υφιστάμενη ανισορροπία στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ πολυεθνικών επιχειρήσεων και μικρών παραγωγών. Μόνο η συστηματική ένταξη των περιθωριοποιημένων μικρών παραγωγών στις φτωχές χώρες κατά τη χάραξη των πολιτικών για το εμπόριο μπορεί να βοηθήσει να διορθωθούν οι αδικίες του σημερινού εμπορικού συστήματος·

23. εκφράζει την ικανοποίησή της επειδή η Επιτροπή στήριξε οικονομικά το δίκαιο εμπόριο και άλλες εμπορικές δράσεις προς εξασφάλιση της βιωσιμότητας, κυρίως μέσω των μηχανισμών της αναπτυξιακής βοήθειας. Μεταξύ 2007 και 2008, 19.466 εκατ. ευρώ χορηγήθηκαν για διάφορες δράσεις. Ο κύριος στόχος συνίστατο στην αύξηση της ευαισθητοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2008 και το 2009 διατέθηκαν σχετικά συμπληρωματικοί πόροι ύψους 1 εκατ. ευρώ ετησίως·

24. ζητεί όμως από την Επιτροπή να εξετάσει κατά πόσο, ενόψει της ευρύτατης διάδοσης του τομέα του δίκαιου εμπορίου σε ορισμένα κράτη μέλη, δεν θα ήταν σκόπιμο να διατεθούν πρόσθετοι πόροι στα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν λάβει πολλές σχετικές πρωτοβουλίες·

25. επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να εισάγει διαδικασίες αξιολόγησης αντικτύπων και προσπάθειες για τη βελτίωση της διαφάνειας στην αγορά, καθώς και να αποδώσει ιδιαίτερη προσοχή στην αξιολόγηση των δυσκολιών κατά την υλοποίηση των σχεδίων και στη διαδικασία πιστοποίησης. Περαιτέρω υποστήριξη ως προς αυτό θα μπορούσε να παρασχεθεί με παρόμοια μέτρα εκ μέρους των κρατών μελών της ΕΕ, όπως λ.χ. με τη χρηματοδότηση μελετών σχετικά με τα αποτελέσματα του δίκαιου εμπορίου·

Συμμετοχή των τοπικών αρχών στην αναπτυξιακή πολιτική

26. χαιρετίζει την αναγνώριση του σημαντικού ρόλου των τοπικών και των περιφερειακών αρχών ως προς την εμπορική πολιτική για τα προϊόντα δίκαιου εμπορίου. Η σχετική δέσμευση των τοπικών αρχών αναφορικά με την αναπτυξιακή πολιτική δεν είναι κάτι καινούριο. Πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες καθώς και τοπικές και περιφερειακές αρχές, υλοποιούν εδώ και πολλά χρόνια σχέδια δίκαιου εμπορίου με τους ομολόγους τους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι εταιρικές σχέσεις πρέπει να βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη των εταίρων και στη διαφάνεια στις μεταξύ τους σχέσεις. Συμβάσεις που συνάπτονται και φέρουν το σήμα του δίκαιου εμπορίου πρέπει να σέβονται τις αρχές της ισότητας, της αμοιβαίας αναγνώρισης και της αναλογικότητας·

27. επισημαίνει περαιτέρω ότι στο πλαίσιο της αποκέντρωσης, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, προσεγγίζουν το δίκαιο εμπόριο με ολοένα μεγαλύτερο επαγγελματισμό. Διαθέτουν πολύτιμη εμπειρία σε τομείς ζωτικής σημασίας για τις αναπτυσσόμενες χώρες και την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Ως εκ τούτου, πρέπει να θεωρούνται ως σημαντικοί πολιτικοί φορείς δίκαιου εμπορίου·

28. χαιρετίζει τη βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διατηρηθεί ο μη-κρατικός χαρακτήρας του δίκαιου εμπορίου και των παρόμοιων σχεδίων εξασφάλισης της βιωσιμότητας σε όλη την ΕΕ. Η ρύθμιση από δημόσιους φορείς πιθανόν να διατάρασσε την ανάπτυξη ή τη λειτουργία των δυναμικών ιδιωτικών σχεδίων·

29. θεωρεί, ωστόσο, απαραίτητες ορισμένες νομικές προϋποθέσεις για τις προσφορές στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, προκειμένου να δοθούν ευκαιρίες κατάθεσης προσφορών στους προμηθευτές προϊόντων δίκαιου εμπορίου·

30. εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανάπτυξη του δίκαιου εμπορίου και την αυξανόμενη προθυμία των δήμων και των περιφερειών της Ευρώπης να υιοθετήσουν οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια στις δημόσιες συμβάσεις. Η προθυμία αυτή καθίσταται ακόμη σημαντικότερη ενόψει της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Στις απαρχές του δίκαιου εμπορίου, τη δεκαετία του '70, η βασική κριτική αφορούσε τις άδικες δομές στο διεθνές εμπόριο. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε ως εκπαιδευτική πρωτοβουλία. Στις μέρες μας όμως, η προσοχή επικεντρώνεται στον εμπορικό χαρακτήρα του δίκαιου εμπορίου λόγω της αύξησης του σχετικού κύκλου εργασιών·

31. υπενθυμίζει ότι οι αποκεντρωμένες δομές των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης καθώς και οι οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών θα πρέπει να συμπεριληφθούν συστηματικά, ως βασικοί εταίροι του δίκαιου εμπορίου, στην κατάρτιση στόχων αναπτυξιακής πολιτικής. Για να εξαλειφθούν οι αδικίες στις δομές του διεθνούς εμπορίου, θα πρέπει να δοθούν περισσότερες δυνατότητες για αγορές προϊόντων δίκαιου εμπορίου, ιδίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εμπορικής και γεωργικής πολιτικής. Η εκπαίδευση παραμένει ένα μέσο αναχαίτισης της φτώχειας, της υπανάπτυξης, της εκμετάλλευσης, της πείνας και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος·

32. σημειώνει με ικανοποίηση ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πλησιέστερο στους πολίτες επίπεδο, έχουν καθιερωθεί και έχουν καταθέσει τα διαπιστευτήριά τους στον τομέα του δίκαιου εμπορίου και των δίκαιων δημόσιων συμβάσεων. Ορισμένοι δήμοι και πανεπιστήμια που ενεργούν υπέρ του δίκαιου εμπορίου κατέστησαν τη συμμετοχή στο δίκαιο εμπόριο ευκολότερη για το ευρύ κοινό και του παρείχαν συγκεκριμένες δυνατότητες συμμετοχής. Ήδη από το 2001 στη Μεγάλη Βρετανία και από το 2008 στη Γερμανία, ορισμένοι δήμοι αποφάσισαν να ενεργήσουν υπέρ του δίκαιου εμπορίου. Η Μεγάλη Βρετανία κατέχει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη κατανάλωση προϊόντων δίκαιου εμπορίου ανά κάτοικο. Υπάρχουν περισσότερες από 700 «Πόλεις δίκαιου εμπορίου» σε 12 κράτη μέλη της ΕΕ, και ακόμα περισσότερες υποψήφιες για τον εν λόγω τίτλο·

33. εφιστά την προσοχή στην ανάγκη ενίσχυσης της δύναμης των καταναλωτών μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και εκπαίδευσης με τη συμμετοχή του τοπικού και του υπερπεριφερειακού τύπου και, ολοένα και περισσότερο, και των ηλεκτρονικών μέσων. Μία περαιτέρω δυναμική διάσταση μπορεί να προσδώσει η συνεργασία μεταξύ οργανώσεων των καταναλωτών·

34. επικροτεί τις πρόσφατες πρωτοβουλίες που ανέλαβε ο Οργανισμός Προστασίας Δίκαιου Εμπορίου (Fair Trade Advocacy Οffice) για να προτρέψει τους ευρωβουλευτές να δώσουν «υπόσχεση δίκαιου εμπορίου» προς υποστήριξη των περιθωριοποιημένων παραγωγών και των φτωχών εργαζομένων του Νότου. Πιστεύει ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να επεκταθούν και σε άλλα επίπεδα διακυβέρνησης·

35. επισημαίνει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες της Ευρώπης έχουν από καιρό ευαισθητοποιηθεί στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν δομές που θα ενισχύσουν την περαιτέρω εκπαίδευση, την επαγγελματική συνείδηση και τη δικτύωση των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών φορέων ούτως ώστε να υιοθετηθεί μια κατάλληλη στάση που θα προσανατολίζεται στο μέλλον. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η προεργασία αυτή είναι ακόμη στα σπάργανα και επείγει να αναπτυχθεί συστηματικά·

36. σημειώνει με ενδιαφέρον ότι η Γερμανία, για παράδειγμα, έχει δημιουργήσει από το 2001 την υπηρεσία «Οι Δήμοι στον κόσμο», η οποία εντωμεταξύ συνεργάζεται με 2 600 γερμανικούς δήμους και συχνά και με τους διεθνείς εταίρους τους, συμπεριλαμβανομένων των αδελφών πόλεων. Με την υποστήριξη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, των κεντρικών δημοτικών ενώσεων και της συνομοσπονδίας των μη-κυβερνητικών οργανώσεων, η υπηρεσία αυτή έχει συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της πολιτικής δέσμευσης αναφορικά με την προώθηση του δίκαιου εμπορίου και τα οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια στις δημόσιες συμβάσεις από τους γερμανικούς δήμους·

37. διατυπώνει συστάσεις για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές ούτως ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό τους αναφορικά με τις αυξανόμενες παγκόσμιες προκλήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης με στόχο την αντιμετώπιση της φτώχειας και την καταπολέμηση της υποβάθμισης του περιβάλλοντος μέσω συστηματικής υποστήριξης, καθώς και προκειμένου να διευκολυνθεί ειδικότερα η ανταλλαγή μεταξύ παλαιών και νέων κρατών μελών της ΕΕ. Η ανταλλαγή πληροφοριών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί μέσω της Πύλης για την αποκεντρωμένη συνεργασία της ΕΤΠ προκειμένου να υπάρξει ανταλλαγή εμπειριών και να πραγματοποιηθεί σύγκριση των επιδόσεων που θα βοηθήσουν τις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης να αναπτύξουν ιδέες για τη στήριξη του δίκαιου εμπορίου στο πλαίσιο των στρατηγικών τους για την αειφόρο ανάπτυξη και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·

38. θεωρεί ότι η προβλεπόμενη στην ανακοίνωση χρηματοδότηση ύψους 19 εκατομμυρίων ευρώ και η σχεδιαζόμενη αύξηση της τάξεως του ενός εκατομμυρίου ευρώ προς ενίσχυση του δίκαιου εμπορίου αποτελούν αξιόλογη αρχή, αλλά επισημαίνει ότι μελλοντικά θα χρειασθούν επιπρόσθετοι πόροι, δεδομένου του μεγέθους των προβλημάτων αλλά και των προσφερόμενων ευκαιριών για την αξιοποίηση του διαθέσιμου δυναμικού·

39. επισημαίνει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να συμβάλλουν αμεσότατα στην επιτυχία του δίκαιου εμπορίου με τους εξής τρόπους:

Ανάπτυξη ευρωπαϊκής στρατηγικής δίκαιου εμπορίου

40. προτείνει να χαραχθεί μια «Ευρωπαϊκή στρατηγική δίκαιου εμπορίου για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές» προς ενίσχυση του δίκαιου εμπορίου και των οικολογικών και κοινωνικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις, η οποία θα συνοδεύεται από πρόγραμμα δράσης που θα πληροί περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια. Παρόμοια στρατηγική θα μπορούσε να αναπτυχθεί, κατόπιν προετοιμασίας σε εθνικό και διαπεριφερειακό επίπεδο, με σεμινάρια και συνέδρια όπου θα συμμετάσχουν οι αποδέκτες και οι ενδιαφερόμενοι από την πολιτική, τον κρατικό μηχανισμό, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και την ιδιωτική οικονομία.

41. είναι της γνώμης ότι η στρατηγική πρέπει αφενός να υιοθετηθεί κατά τη διάρκεια διάσκεψης που θα διοργανώσει η ΕΤΠ ή η αντίστοιχη Προεδρία και, αφετέρου, να παρουσιαστεί και να συζητηθεί στις Βρυξέλλες, στα πλαίσια της δημοφιλούς εκδήλωσης της ΕΤΠ «ημέρες ελεύθερης προσέλευσης του κοινού»·

42. επιδιώκει, με την προσέγγιση αυτή, να στρέψει το βλέμμα της και να εξασφαλίσει τη συμμετοχή των βασικών συντελεστών και από τις χώρες του Νότου, ενόψει της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης και της απειλής κλιματικών καταστροφών, και να ενισχύσει τη συνειδητοποίηση του κοινού σχετικά με τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Η ενίσχυση των δομών του δίκαιου εμπορίου και η σημασία των οικολογικών και κοινωνικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο είναι εξίσου σημαντικές όσο και η καλύτερη δικτύωση με τους εταίρους στις χώρες παραγωγής·

43. επισημαίνει ότι τα εν γένει θετικά αποτελέσματα του δίκαιου εμπορίου και των οικολογικών και κοινωνικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις επικεντρώθηκαν, μέχρι σήμερα, κυρίως στα αγροτικά προϊόντα μεμονωμένων γεωργών από τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες. Στο μέλλον θα διευρυνθεί η ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών δίκαιου εμπορίου με την απόκτηση εμπειρίας και την υιοθέτηση κριτηρίων, καθώς και την περαιτέρω ανάπτυξή τους προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου. Πρέπει επίσης να επιδιωχθεί και να υποστηριχθεί η περαιτέρω προσέγγιση μεταξύ παραγωγών και τελικών καταναλωτών. Η έννοια της διευρυμένης ποικιλίας προϊόντων συμπεριλαμβάνει χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα απ' όλες τις χώρες προέλευσης. καθώς και υπηρεσίες δίκαιου εμπορίου όπως ο «δίκαιος τουρισμός». Οι διαρθρωτικές εξελίξεις πρέπει να αφορούν, κατά κύριο λόγο, την αξιολόγηση σχετικά με την τήρηση των οικολογικών και κοινωνικών κριτηρίων και των ελάχιστων προτύπων της ΔΟΕ, καθώς και ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά με τη μεταφορά και την πώληση·

44. επισημαίνει ότι, κατά τη μέχρι στιγμής θεώρηση του ζητήματος, δεν έχουν ληφθεί επαρκώς υπόψη οι οδηγίες της Επιτροπής του 2008 σχετικά με την ενίσχυση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες. Οι εμπειρίες από τις διεθνείς δημοτικές συνεργασίες με μεγάλη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες στο δίκαιο εμπόριο και σε δημόσιες συμβάσεις με οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια ήταν πολλά υποσχόμενες. Η ΕΤΠ συνιστά να αντιμετωπισθεί και να εξετασθεί σε βάθος το θέμα αυτό στο προτεινόμενο Χάρτη και κατά τις προετοιμασίες σε εθνικό και σε διαπεριφερειακό επίπεδο·

45. έχει επίγνωση του ότι το δίκαιο εμπόριο ανέρχεται σε λιγότερο από 1 % του συνολικού κύκλου εργασιών στην Ευρώπη. Απεναντίας, ορισμένες πρωτοπόρες χώρες με μερίδια αγοράς άνω του 10 %, όπως η Ελβετία, η Αγγλία, οι σκανδιναβικές χώρες, η Ολλανδία, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο, αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση, ιδίως για τις χώρες της νότιας και της ανατολικής Ευρώπης. Χάρη στη συχνά άριστη συνεργασία μεταξύ των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των δήμων και της τοπικής οικονομίας έχουν αναπτυχθεί, από κοινού με τους εταίρους στο Νότο, πολύ αξιόλογα μοντέλα με συναίσθηση των ευθυνών για όλη την Ευρώπη. Τα μοντέλα αυτά παρέχουν κίνητρα σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της Ευρώπης, οι οποίοι είναι σε θέση, με τον τρόπο αυτό, να συμβάλουν σημαντικά, έως το 2015, στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ)·

Βρυξέλλες, 10 Φεβρουαρίου 2010

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Mercedes BRESSO