22.9.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 228/40

1.1

Η πρόσβαση σε πραγματική νομική προστασία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που προβλέπεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τάσσεται σταθερά υπέρ της διευκόλυνσης της πρόσβασης αυτής για τους πολίτες, ιδίως όσον αφορά την επανόρθωση παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ, τα θύματα της οποίας δεν είναι μόνον οι ίδιοι οι ανταγωνιστές που τηρούν τους «κανόνες του παιχνιδιού», αλλά και οι καταναλωτές, οι ΜΜΕ και οι εργαζόμενοι των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων, δεδομένου ότι τίθενται σε κίνδυνο οι θέσεις εργασίας τους και η αγοραστική τους δύναμη. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την Λευκή Βίβλο της Επιτροπής, την οποία και υποστηρίζει επ’ αυτού. Επισημαίνει ότι απαιτούνται πιο αποτελεσματικά μέσα, που θα επιτρέπουν στα θύματα παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας να λαμβάνουν πλήρη αποζημίωση για όλες τις ζημίες που υπέστησαν, σύμφωνα με την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα ισορροπημένο σύστημα το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα της κοινωνίας ως συνόλου.

1.2

Πρέπει να εξακολουθήσει να συνιστά κατευθυντήρια αρχή της πολιτικής περί ανταγωνισμού η αυστηρή εφαρμογή των άρθρων 81 και 82 της Συνθήκης ΕΚ στον δημόσιο τομέα, εκ μέρους της Επιτροπής και των αρμοδίων για τον ανταγωνισμό δημοσίων αρχών των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση των διαφόρων «παγίδων» και εμποδίων που παρακωλύουν την άσκηση από ιδιώτες των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, εκ μέρους των θυμάτων που αξιώνουν την πλήρη αποζημίωσή τους. Επικροτεί δε τις προσπάθειες που καταβάλλει η Επιτροπή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Οι εν λόγω αγωγές αποζημίωσης συνιστούν απαραίτητο στοιχείο για την αποτελεσματική εφαρμογή των άρθρων 81 και 82 της Συνθήκης ΕΚ, οι οποίες θα συμπληρώνουν την εφαρμογή εκ μέρους των δημοσίων αρχών, χωρίς όμως να μπορούν να την υποκαταστήσουν ούτε να την θέσουν υπό αμφισβήτηση. Επιπλέον, στο μέλλον, η βελτίωση των κανόνων ιδιωτικής αποζημίωσης θα έχει επωφελείς συνέπειες από την άποψη της αποτροπής μελλοντικών παραβάσεων.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου που θα βελτιώνει τις νομικές προϋποθέσεις ώστε οι θιγόμενοι να ασκούν το δικαίωμα που τους παρέχει η Συνθήκη για αποκατάσταση όλων των ζημιών που έχουν υποστεί λόγω παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ. Ως εκ τούτου, πρέπει να υιοθετηθούν, σε κοινοτικό επίπεδο και σε επίπεδο κρατών μελών, τα αναγκαία μέτρα, δεσμευτικά και μη, για τη βελτίωση των δικαστικών διαδικασιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την επίτευξη μιας ικανοποιητικής ελάχιστης προστασίας του δικαιώματος των θυμάτων. Οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο συμπληρωματικά προς τη δικαστική οδό. Μπορεί να αποτελέσουν μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση, η οποία συνίσταται σε μια λιγότερο τυπική και δαπανηρή διαδικασία, υπό τον όρο ότι και τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη επιθυμούν πραγματικά να συνεργαστούν και μόνο εφόσον προβλέπεται, πραγματικά, δικαστική προσφυγή.

1.4

Όσον αφορά τις συλλογικές αγωγές, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία τη θέσπιση κατάλληλων μηχανισμών για την αποτελεσματική άσκησή τους, σύμφωνα με μια ευρωπαϊκή προσέγγιση και με βάση μέτρα που θα στηρίζονται στις ευρωπαϊκές νομικές παραδόσεις και την αντίστοιχη παιδεία, και που θα διευκολύνουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τους εξουσιοδοτημένους από τον νόμο φορείς και τα συλλογικά όργανα των θυμάτων. Η εφαρμογή μέτρων παρακολούθησης θα προσφέρει κατάλληλες εγγυήσεις κατά της καθιέρωσης συστημάτων που, όπως έχει αποδειχθεί από άλλες νομολογίες, είναι περισσότερο πιθανό να αποτελέσουν αντικείμενο κατάχρησης. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για το συντονισμό με άλλες πρωτοβουλίες, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι αγωγές, κυρίως στα πλαίσια της πρωτοβουλίας που έχει αναλάβει επί του παρόντος η Γ.Δ. SANCO.

1.5

Οι προτάσεις της Λευκής Βίβλου καλύπτουν ένα περίπλοκο νομικό πλαίσιο, το οποίο επιδρά στα εθνικά διαδικαστικά συστήματα και, μεταξύ άλλων, στους κανόνες περί έννομου συμφέροντος, γνωστοποίησης, υπαιτιότητας και κατανομής του κόστους.

1.6

Όσον αφορά την πρόσβαση σε αποδείξεις και τη γνωστοποίηση μεταξύ των μερών, θα πρέπει να βασίζεται στην τεκμηρίωση των γεγονότων και σε αυστηρό δικαστικό έλεγχο όσον αφορά το βάσιμο της αξίωσης και την αναλογικότητα της αίτησης γνωστοποίησης.

1.7

Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να προχωρήσει στη συνέχεια της Λευκής Βίβλου και να προτείνει τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των στόχων που αυτή περιλαμβάνει, ενώ παράλληλα θα πρέπει να τηρεί την αρχή της επικουρικότητας, χωρίς όμως η εφαρμογή της αρχής αυτής να καθιστά δυσχερή την υπέρβαση των υφιστάμενων εμποδίων που παρακωλύουν την πρόσβαση στους ουσιαστικούς μηχανισμούς προσφυγής για αποζημίωση που υπέστησαν οι θιγόμενοι από την παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ.

—

έννομο συμφέρον, έμμεσοι αγοραστές και συλλογική προσφυγή·

—

πρόσβαση σε αποδείξεις: γνωστοποίηση μεταξύ των μερών·

—

δεσμευτικό αποτέλεσμα των αποφάσεων εθνικών αρχών ανταγωνισμού (ΕΑΑ)·

—

προϋπόθεση της υπαιτιότητας·

—

αγωγές αποζημίωσης·

—

μετακύλιση της επιπλέον επιβάρυνσης·

—

προθεσμίες παραγραφής·

—

κόστος αγωγών αποζημίωσης·

—

αλληλεπίδραση μεταξύ των προγραμμάτων επιεικούς μεταχείρισης και των αγωγών αποζημίωσης.

—

αφενός να κωδικοποιήσει, σε ένα κοινοτικό νομοθετικό μέσο, το κοινοτικό κεκτημένο σχετικά με την εμβέλεια των αποζημιώσεων που μπορούν να λαμβάνουν τα θύματα παραβάσεων των κανόνων περί ανταγωνισμού·

—

αφετέρου να καταρτίσει ένα πλαίσιο, μη δεσμευτικού χαρακτήρα, για την αποτίμηση των ζημιών, που θα περιλαμβάνει προσεγγιστικές μεθόδους υπολογισμού ή απλουστευμένους κανόνες για τον υπολογισμό των απωλειών.

—

εάν πρόκειται για συνεχή ή επαναλαμβανόμενη παράβαση, η προθεσμία παραγραφής δεν πρέπει να αρχίζει να υπολογίζεται πριν από την ημέρα κατά την οποία λήγει η παραβίαση ή κατά την οποία το θύμα της παραβίασης έχει, ευλόγως, γνώση της παραβίασης αυτής και της προκαλούμενης ζημίας·

—

σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ξεκινά νέα προθεσμία παραγραφής, τουλάχιστον διετής, αφ’ ης στιγμής καταστεί τελεσίδικη η απόφαση παράβασης στην οποία στηρίζεται ο ενάγων για την άσκηση αγωγής.

3.6.1

Η κύρια ευθύνη για τη ρύθμιση των αγορών και η επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού στην ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσουν να εμπίπτουν στις δημόσιες αρχές για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι οποιαδήποτε μελλοντική δράση θα πρέπει να στηρίζει την αποτελεσματική επιβολή της νομοθεσίας από τους δημόσιους φορείς, διευκολύνοντας παράλληλα τα θύματα των παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ να λάβουν αποζημίωση για τις ζημιές που έχουν υποστεί. Η επιβολή της νομοθεσίας από τους δημόσιους φορείς διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο στην καταπολέμηση των συμπεριφορών που θίγουν τον ανταγωνισμό, ιδίως χάρη στο γεγονός ότι η Επιτροπή και οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ) διαθέτουν μοναδική ελεγκτική και κανονιστική αρμοδιότητα.

3.6.2

Ενώ η επιβολή της νομοθεσίας από τους δημόσιους φορείς αποβλέπει στη συμμόρφωση και την αποτροπή, στόχος των αγωγών αποζημίωσης είναι η εξασφάλιση πλήρους αποζημίωσης για τη ζημία που προκλήθηκε. Η πλήρης αποζημίωση καλύπτει την πραγματική ζημία, τα διαφυγόντα κέρδη καθώς και τους αντίστοιχους τόκους.

3.6.3

Κατά την αξιολόγηση των μέτρων που σχετίζονται με την πραγματική και πλήρη αποζημίωση, η ΕΟΚΕ αναμένει ότι το προτεινόμενο πλαίσιο προσανατολισμού για την ποσοτικοποίηση των ζημιών θα θέσει πραγματιστικές κατευθυντήριες γραμμές για την προσφυγή στα δικαστήρια των κρατών μελών, όπως περιγράφεται στη Λευκή Βίβλο.

3.7.1

Αναγνωρίζοντας ότι η θέσπιση ενός αποτελεσματικότερου πλαισίου για τις δικαστικές αγωγές στο πεδίο του δικαίου του ανταγωνισμού είναι απολύτως απαραίτητη, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενθάρρυνση που παρέχει η Επιτροπή στα κράτη μέλη προκειμένου να καταρτίσουν διαδικαστικούς κανόνες που θα προωθούν συμβιβασμούς. Ως εναλλακτική των δικαστικών αγωγών, οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό και συμπληρωματικό ρόλο για την παροχή αποζημίωσης στα θύματα, χωρίς να μειώνουν με οποιοδήποτε τρόπο την πρόσβαση στα δικαστήρια. Θα μπορούσαν να διευκολύνουν την γρηγορότερη επίτευξη μιας δίκαιης λύσης, με μικρότερο κόστος και λιγότερη ένταση μεταξύ των μερών, μειώνοντας ταυτόχρονα τον φόρτο εργασίας των δικαστηρίων. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ενθαρρύνει την πρακτική των εξωδικαστικών μεθόδων και να βελτιώσει την ποιότητά τους. Πάντως, η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι εναλλακτικοί μηχανισμοί επίλυσης των διαφορών δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση για την αποζημίωση των θυμάτων παρά μόνο αν υπάρχουν μηχανισμοί για αποτελεσματική δικαστική προσφυγή, ακόμη και μέσω συλλογικών μηχανισμών. Ελλείψει αποτελεσματικών μέσων δικαστικής προσφυγής, τα κίνητρα για θεμιτή και ταχεία ρύθμιση είναι ανεπαρκή.

—

αφενός αγωγές μέσω εκπροσώπων, οι οποίες ασκούνται από φορείς με έννομο συμφέρον (ενώσεις καταναλωτών, οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος, εργοδοτικές οργανώσεις, συλλόγους θυμάτων), σχετικά με την προέλευση των οποίων, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, έχει ήδη εκφραστεί η ΕΟΚΕ·

—

αφετέρου, συλλογικές αγωγές, στις οποίες τα θύματα αποφασίζουν ρητά να συνδυάσουν σε μια μόνο αγωγή τις ατομικές τους αξιώσεις για αποζημίωση βλαβών που υπέστησαν.

4.2.1

Η εξασφάλιση ικανοποιητικής αποζημίωσης στα θύματα παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ (στους ανταγωνιστές που σέβονται τους κανόνες ανταγωνισμού, τους καταναλωτές, τις ΜΜΕ και τους εργαζόμενους των σχετικών εταιρειών, οι οποίοι είναι έμμεσα θύματα πρακτικών που θέτουν σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας τους και την αγοραστική τους δύναμη) αποτελεί πρωταρχική μέριμνα της ΕΟΚΕ, η οποία έχει εκφράσει τη θέση της όσον αφορά τον «Ορισμό του ρόλου και του καθεστώτος των ομαδικών αγωγών του κοινοτικού δικαίου για την κατανάλωση» στη σχετική γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της (7). Σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της (8), η ΕΟΚΕ επισήμανε ότι η παραδοχή της ανάγκης άσκησης αγωγής πρέπει να συνοδεύεται από κατάλληλες διαδικασίες για να είναι δυνατή η αναγνώριση και η διεκδίκηση αυτών των δικαιωμάτων. Η καθιέρωση ευρωπαϊκής ομαδικής αγωγής συνιστά μια από τις πιθανές επιλογές που εξετάζονται στη συζήτηση σχετικά με το πώς μπορούν να καταστούν αποτελεσματικές τέτοιου είδους αγωγές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα μέτρα παρακολούθησης θα πρέπει να είναι ισορροπημένα και να προσφέρουν πραγματικά εγγυήσεις για την αποφυγή καταχρήσεων. Επίσης, θα πρέπει να συνάδουν με άλλες προτάσεις που αφορούν τις συλλογικές αγωγές, συγκεκριμένα αυτές της Γ.Δ. SANCO, και να εξεταστούν με συντονισμένο και συνεπή τρόπο, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι άσκοπες επαναλήψεις δικαστικών μέσων, οι οποίες προξενούν τεράστιες δυσχέρειες μεταφοράς και εφαρμογής στα κράτη μέλη.

4.2.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ευρεία συναίνεση που επικρατεί μεταξύ των πολιτικών και λοιπών ενδιαφερομένων πλευρών στην Ευρώπη ότι δηλαδή η ΕΕ πρέπει να αποφύγει τον κίνδυνο καταχρήσεων που παρατηρούνται στις ΗΠΑ. Τα μέτρα παρακολούθησης πρέπει να αντανακλούν την ευρωπαϊκή πολιτιστική και νομική παράδοση, να έχουν ως μοναδικό στόχο την αποζημίωση και να σέβονται την ισότητα των διαδίκων, οδηγώντας σε ένα σύστημα που προστατεύει τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου. Ζητά δε να αποφευχθεί η επιβολή έκτακτων τελών και καθεστώτων που εγείρουν το οικονομικό ενδιαφέρον τρίτων.

4.3.1

Όσον αφορά την αποτελεσματική πρόσβαση στις αποδείξεις, η οποία συμπεριλαμβάνεται στο δικαίωμα στην πραγματική νομική προστασία, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι θετικό να διατηρηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ ένα ελάχιστο επίπεδο γνωστοποίησης μεταξύ των μερών στις περιπτώσεις αποκατάστασης ζημιών λόγω παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ. Η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του εθνικού δικαστή να αποκαλύπτει συγκεκριμένες κατηγορίες αποδείξεων καθοριστικής σημασίας θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου αυτού, εντός των ορίων που θεσπίζονται ήδη βάσει της νομολογίας του ΔΕΚ, ειδικότερα δε της καταλληλότητας, της αναγκαιότητας και της αναλογικότητάς τους.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τα εμπόδια που συναντούν τα εν λόγω θύματα και επικροτεί τις προσπάθειες που καταβάλλει η Επιτροπή για να βελτιώσει την πρόσβαση σε αποδείξεις. Υπογραμμίζει ότι δεν πρέπει να αγνοηθούν οι διαφορές μεταξύ των δικονομικών συστημάτων των κρατών μελών. Οι υποχρεώσεις γνωστοποίησης πρέπει να υπόκεινται σε σαφή εχέγγυα και να είναι ανάλογες προς την υπόθεση.

4.3.3

Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να συνδέσει τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης με συγκεκριμένα εχέγγυα, καθότι το πρόβλημα έγκειται στη διατήρηση ενός συστήματος ισορροπίας μεταξύ της ουσιαστικής πρόσβασης στις αποδείξεις και του δικαιώματος υπεράσπισης. Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η αυστηρή παρακολούθηση από ένα δικαστή μπορεί να είναι χρήσιμη στην προκειμένη περίπτωση.

4.3.4

Όταν διαπιστώνεται, σε κοινοτικό επίπεδο, παράβαση των άρθρων 81 ή 82 της Συνθήκης, τα θύματα των εν λόγω παραβάσεων δύνανται, δυνάμει του άρθρου 16, παρ. 1, του Κανονισμού 1/2003, να στηρίζονται στην εν λόγω απόφαση ως δεσμευτική απόδειξη για αστικές αγωγές. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, βάσει της αρχής του ισοδυνάμου των δικονομικών κανόνων, θα έπρεπε να υπάρχει ανάλογη διάταξη για όλες τις αποφάσεις των εθνικών αρχών ανταγωνισμού (ΕΑΑ) που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη παράβασης των άρθρων 81 ή 82.

4.4.1

Όσον αφορά τις κατ’ επιλογή συλλογικές αγωγές (opt-out και opt-out ρητής συμμετοχής και ρητής μη συμμετοχής) η ΕΟΚΕ κάνει αναφορά στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτού του μηχανισμού όπως αυτά περιγράφονται στη γνωμοδότησή της στις 14 Φεβρουαρίου 2008 (9). Στη γνωμοδότηση αυτή, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι αν και η κατ’ επιλογή συμμετοχή (opt-in) παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα, είναι δαπανηρή, δύσκολη στην εφαρμογή της, προκαλεί καθυστερήσεις στη διαδικασία και δεν ενδείκνυται για μεγάλο μέρος των καταναλωτών, οι οποίοι δεν έχουν την κατάλληλη πληροφόρηση για τις σχετικές διαδικασίες. Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι ορισμένα κράτη μέλη εισήγαγαν διαφορετικά πρότυπα δικαστικών προσφυγών που διαθέτουν τόσο τα χαρακτηριστικά του συστήματος «opt-in» όσο και του «opt-out».

4.4.2

Οι παρατηρήσεις αυτές ισχύουν επίσης για τις «αγωγές μέσω εκπροσώπων». Δεδομένου ότι στη Λευκή Βίβλο γίνεται αναφορά όχι μόνο σε ήδη γνωστά θύματα, αλλά και σε θύματα που μπορούν να καταστούν γνωστά στο μέλλον, δεν αποκλείονται τυχόν αγωγές για λογαριασμό μιας ομάδας προσώπων, η ταυτότητα των οποίων δεν είναι γνωστή. Η αναγνώριση μεμονωμένων θυμάτων μπορεί να διευκολύνει την κατάρτιση των απαιτήσεων, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση που εμπλέκεται μεγάλος αριθμός θυμάτων, ενδείκνυται η επέκταση της υπόθεσης σε όλα τα πιθανά θύματα της υπόθεσης. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να αποσαφηνίσει τη συγκεκριμένη πρόταση.

4.4.3

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις συστάσεις στις οποίες προέβη σε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της όσον αφορά το σημαντικό ρόλο του δικαστή. Η ειδική εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τους δικαστές να εξακριβώνουν καλύτερα τα κριτήρια αποδοχής και την εκτίμηση του αποδεικτικού υλικού, όπως και την πρόσβαση σε αυτό, δεδομένου ότι οι συλλογικές αγωγές προϋποθέτουν εξ ορισμού ότι η ίδια αγωγή δεν θα γινόταν δεκτή εάν ήταν προσωπική. Ο δικαστής πρέπει επομένως να διαδραματίζει σημαντικό και ενεργό ρόλο στην εξακρίβωση και την έγκριση των νόμιμων αγωγών σε πρώιμο στάδιο.

4.4.4

Οι ενώσεις καταναλωτών και οι εμπορικές ενώσεις με έννομο συμφέρον αποτελούν φυσική επιλογή για την εκπροσώπηση των θυμάτων στις αγωγές μέσω εκπροσώπων. Η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής επιτρέπει ρητά σε εξουσιοδοτημένες επαγγελματικές οργανώσεις να ασκούν επίσης αγωγές μέσω εκπροσώπων για λογαριασμό των μελών τους. Δεδομένου ότι άλλες αναγνωρισμένες οργανώσεις που πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές μπορούν επίσης να νομιμοποιούνται να υποβάλουν συλλογική αγωγή, θα πρέπει να σταθμιστεί με προσοχή κατά πόσο αυτό μπορεί να οδηγήσει στην άσκηση πολλαπλών συντρεχουσών προσφυγών για ζημίες που οφείλονται στην ίδια παράβαση. Τα θύματα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα κοινής εκπροσώπησης επιλέγοντας ένα και μοναδικό φορέα εκπροσώπησης για να κάνουν την προσφυγή τους αποτελεσματική.

4.5.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί κατ’ αρχήν με την Επιτροπή ως προς το ότι οι τελικές αποφάσεις των ΕΑΑ που βασίζονται στην πρότερη διαπίστωση της παράβασης από την ίδια την αρχή, σε περιπτώσεις αγωγών αποζημίωσης, πρέπει να αποτελούν αμάχητο τεκμήριο της παραβίασης. Εκτιμά δε ότι τα εθνικά δικαστήρια είναι οι πλέον κατάλληλοι φορείς για να αξιολογήσουν τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ της παράβασης και της επικαλούμενης ζημίας και θα πρέπει να διατηρήσουν αποκλειστική αρμοδιότητα στο συγκεκριμένο θέμα.

4.5.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει επίσης ότι η αξία των τελικών αποφάσεων των ΕΑΑ προϋποθέτει τη δέουσα προσοχή στο επίπεδο εναρμόνισης των ελέγχων και των διαδικαστικών εγγυήσεων στα κράτη μέλη της ΕΕ.

4.6.1

Σε ορισμένα κράτη μέλη, η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ παράβασης και ζημίας αποτελεί συστατικό στοιχείο της αδικοπρακτικής ευθύνης και ο ενάγων καλείται να αποδείξει το δικαίωμά του σε αποζημίωση, καθώς και την υπαιτιότητα του εναγόμενου. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να συνεκτιμήσει αυτές τις διαφορές, οι οποίες είναι προϊόν της ιστορικής εξέλιξης των εθνικών νομικών συστημάτων. Καλεί δε την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οποιοδήποτε μελλοντικό καθεστώς προκύψει θα εγγυάται μια δίκαιη δίκη με στόχο την γρήγορη και αποτελεσματική επανόρθωση των ζημιών, βάσει επαρκών αποδείξεων.

4.7.1

Τα προγράμματα επιεικούς μεταχείρισης έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον αριθμό των συμπράξεων (καρτέλ) που αποκαλύπτονται, καθώς και ουσιαστικό αποτρεπτικό χαρακτήρα. Επομένως η ορθή λειτουργία τους είναι κατ’ αρχήν προς το συμφέρον των θυμάτων. Ο κίνδυνος δημοσιοποίησης απόρρητων πληροφοριών θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην αποκάλυψη συμπράξεων και, ως εκ τούτου, στη δυνατότητα των θυμάτων να διεκδικήσουν αποζημίωση. Η ΕΟΚΕ εκφράζει επομένως την ικανοποίησή της αναφορικά με τις προτάσεις που στοχεύουν στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων επιεικούς μεταχείρισης. Εντούτοις, οι αιτήσεις επιεικούς μεταχείρισης δεν θα πρέπει να προστατεύουν περισσότερο του απολύτως αναγκαίου ορίου και εις βάρος των θυμάτων τους συμμετέχοντες σε συμπράξεις σε ό,τι άφορα την αστική ευθύνη εξαιτίας της παράνομης συμπεριφοράς τους,

4.8.1

Η Λευκή Βίβλος υιοθετεί διάφορες προσεγγίσεις όσον αφορά τη μείωση του οικονομικού κινδύνου της δικαστικής διαδικασίας για όσους υποβάλλουν αγωγή αποζημίωσης. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι το δικαίωμα σε αποζημίωση δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από τυχόν παράλογο κόστος προσφυγής στη δικαιοσύνη. Η ΕΟΚΕ τοποθετήθηκε στο θέμα του κόστους προσφυγής στη δικαιοσύνη στη γνωμοδότησή της για την Πράσινο Βίβλο (10).

4.8.2

Στη Λευκή Βίβλο τα κράτη μέλη καλούνται να αναθεωρήσουν τους εθνικούς κανόνες στον τομέα της κατανομής των εξόδων και να εξασφαλίσουν στα εθνικά δικαστήρια τη δυνατότητα να αποκλίνουν, κατ’ εξαίρεση, από την αρχή σύμφωνα με την οποία «ο ηττημένος πληρώνει», η οποία εφαρμόζεται σήμερα στα περισσότερα εθνικά νομικά συστήματα. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει με τη δέουσα προσοχή τους τρόπους διασφάλισης αφενός της ικανοποιητικής πρόσβασης στη δικαιοσύνη, αφετέρου την εγκυρότητα των απαιτήσεων στο ίδιο αυτό πλαίσιο.

4.8.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα μεν κράτη μέλη πρέπει να αναλύσουν προσεκτικά τους κανόνες περί δικαστικών εξόδων η δε Επιτροπή να εξετάσει όλες τις σχετικές πρακτικές που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα πρέπει να παρέχεται στους ενάγοντες η δυνατότητα άσκησης βάσιμων αγωγών αποζημίωσης χωρίς αποθαρρυντικά υψηλό κόστος, με την επιφύλαξη της εκπόνησης διαδικαστικών κανόνων που θα διευκολύνουν τις συμφωνίες ως μέθοδο περιορισμού των δαπανών.

4.8.4

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι δεν είναι ευκταία η εισαγωγή ενός συστήματος αμοιβής υπό όρους, που θα αντίκειται στην ευρωπαϊκή νομική παράδοση. Όπως υπογράμμισε η ΕΟΚΕ σε παλαιότερη γνωμοδότηση (11), το σύστημα αυτό απαγορεύεται στην πλειονότητα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυνάμει είτε της νομοθεσίας είτε του εκάστοτε κώδικα δεοντολογίας των δικηγόρων.

4.8.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η κοινοποίηση και η συγκέντρωση εικαζόμενων εναγόντων θα μπορούσαν να πραγματοποιούνται αποτελεσματικά και έναντι λογικών εξόδων μέσω ενός δημόσιου ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού μητρώου αγωγών το οποίο θα μπορούν να συμβουλεύονται τα θύματα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.