11.9.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 218/1

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει θερμά την πρωτοβουλία της γαλλικής Προεδρίας. Θα ήθελε να παραπέμψει, επίσης, στη σύσταση του Συμβουλίου, της 20ης Νοεμβρίου 2008, σχετικά με την κινητικότητα των νέων εθελοντών στην Ευρώπη (1). Ωστόσο, με δεδομένη τη μεγάλη ποικιλία συστημάτων για την ενεργό συμμετοχή των νέων στα κοινά, ο καλύτερος τρόπος προσέγγισης του ζητήματος είναι να βασισθεί η ανάληψη ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας σε ένα πλαίσιο:

1.2

Η ενεργός συμμετοχή στην κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων των διακρατικών ανταλλαγών, είναι εξαιρετικά επωφελής για την ανάπτυξη της προσωπικότητας των ατόμων, ιδίως των νέων, όπως και για την ανάπτυξη της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στην Ευρώπη. Στους εθελοντές παρέχεται μια μοναδική ευκαιρία για τυπική ή άτυπη μάθηση και απόκτηση κοινωνικών και γλωσσικών δεξιοτήτων. Το γεγονός αυτό μπορεί να συμβάλει στην απόκτηση επίγνωσης σχετικά με την ενεργό άσκηση της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη και να ενισχύσει την επιθυμία των νέων για τη μεταγενέστερη συνέχιση της δραστηριοποίησής τους. Η ένταξη στα προγράμματα και άλλων ηλικιακών ομάδων, όπως οι ηλικιωμένοι, θα τους έδινε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις εμπειρίες του βίου τους, με θετικό αντίκτυπο στην υγεία τους και στην ποιότητα ζωής τους. Η συνεργασία ατόμων από διαφορετικές ηλικιακές ομάδες σε εθελοντικές δραστηριότητες μπορεί επίσης να προωθήσει την κατανόηση μεταξύ των γενεών.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να θέσει φιλόδοξους στόχους για την ευρύτερη συμμετοχή των ατόμων στην κοινωνία των πολιτών. Ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η υιοθέτηση των συστάσεων που είχε διατυπώσει η ΕΟΚΕ στην προηγούμενη σχετική γνωμοδότησή της (2).

1.4

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ θεωρεί ευκταίο να καταβληθεί προσπάθεια εκ μέρους των κρατών μελών για την προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των διοργανωτών εθελοντικών δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούσε να προσδοθεί μια διακρατική διάσταση στις υπάρχουσες μορφές εθελοντικής δραστηριότητας.

1.5

Η ΕΕ θα μπορούσε να προωθήσει μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών (3), η οποία να συνδυάζει πολιτικές και δράσεις για προγράμματα ανταλλαγών πέραν της έμφασης που δίδεται σήμερα στη νεολαία. Ένας από τους στόχους θα μπορούσε να είναι η συνεισφορά στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα ήταν φυσιολογικό να διαθέσει η ΕΕ περισσότερους πόρους για τέτοια προγράμματα. Σε ένα πρώτο στάδιο θα πρέπει να καταστεί εφικτός ο διπλασιασμός του υπάρχοντος ποσοστού συμμετοχής σε ανταλλαγές νέων και να ενισχυθεί σημαντικά η συμμετοχή άλλων ηλικιακών ομάδων.

1.6

Η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία τη μεγαλύτερη εστίαση στα άτομα με ειδικές ανάγκες και ιδιαίτερα στους νέους με περιορισμένες δυνατότητες.

1.7

Προκειμένου να εξασφαλισθεί καλύτερη συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων, θα ήταν ζωτικής σημασίας να μειωθούν τα τεχνικά κωλύματα και τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφαλιστική κάλυψη υγείας και ατυχημάτων. Προς το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο καθιέρωσης ενός ειδικού σήματος για προγράμματα ανταλλαγών που πληρούν τα ποιοτικά πρότυπα της ΕΕ. Η ποιότητα των εθελοντικών δραστηριοτήτων, όποια μορφή και αν λαμβάνουν αυτές, είναι σημαντική και πρέπει να διασφαλισθεί με τα κατάλληλα μέσα.

1.8

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να προαχθεί η δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο έργο που επιτελεί η ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα της ανάπτυξης και της ανθρωπιστικής βοήθειας.

1.9

Η ΕΕ οφείλει να αξιολογήσει αυτόν τον τομέα με την ανάληψη και την υποστήριξη της σχετικής έρευνας, καθώς και με τον προσδιορισμό κατάλληλων στατιστικών παραμέτρων.

1.10

Απαιτείται επίσης να επιλυθούν ζητήματα σχετικά με την ασφάλιση, την υγεία και την ασφάλεια. Θα πρέπει να εξασφαλισθεί ενδεδειγμένη κοινωνική προστασία για τους εθελοντές κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους, αλλά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να επιτευχθεί εάν οι διατάξεις οι οποίες διέπουν την κοινωνική ασφάλιση των εθελοντών που αναπτύσσουν διακρατική δραστηριότητα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Επομένως, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει μια κοινή αντιμετώπιση του θέματος και καλεί τα κράτη μέλη και τα αρμόδια θεσμικά όργανα να επιδιώξουν την επίλυση των εν λόγω σημαντικών ζητημάτων.

1.11

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση ότι αυτό το θέμα χρειάζεται να συνεχιστεί, π.χ. με τη μορφή διάσκεψης στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι εθνικοί φορείς παροχής υπηρεσιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της νεολαίας ή του εθελοντισμού, με σκοπό να προαχθεί η διαμόρφωση ενδεδειγμένου πλαισίου ενόψει της ανάληψης μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δραστηριοποίηση των πολιτών.

2.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει θερμά την πρωτοβουλία της γαλλικής Προεδρίας να ζητήσει από την ΕΟΚΕ την κατάρτιση διερευνητικής γνωμοδότησης για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Υπηρεσία.

2.2

Ωστόσο, με δεδομένη τη μεγάλη ποικιλία συστημάτων για την ενεργό συμμετοχή των νέων στα κοινά, μέσω πολιτικής υπηρεσίας, εθελοντικής εργασίας ή άλλων μορφών συμμετοχής, η σχετική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πρέπει να χαρακτηρίζεται από σαφήνεια όσον αφορά τόσο το πλαίσιο όσο και τον ορισμό της. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο καλύτερος τρόπος προσέγγισης του ζητήματος αυτού σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι να μην περιορισθούμε στην παραδοσιακή έννοια της πολιτικής υπηρεσίας και να θέσουμε ως βάση μιας σχετικής ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας τα ακόλουθα στοιχεία:

2.3

Η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να ονομασθεί «ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών» και να περικλείει ένα ευρύ φάσμα παραδόσεων και πρακτικών στον τομέα των εθελοντικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής υπηρεσίας, στα διάφορα κράτη μέλη.

2.4

Διατάξεις για την ανταλλαγή νέων εργαζομένων με σκοπό την προώθηση και την εμβάθυνση της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών της Ευρώπης περιλαμβάνονταν ήδη στη Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας.

2.5

Σε προηγούμενη γνωμοδότηση της σχετικά με τον εθελοντισμό (4), η ΕΟΚΕ διατύπωσε ορισμένες συστάσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα εξής:

2.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, πολλές από τις συστάσεις και τις προτάσεις της δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Με την παρούσα γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει εκ νέου την ανάγκη πρακτικής εφαρμογής των συστάσεων που είχε διατυπώσει στην προηγούμενη σχετική γνωμοδότησή της, αλλά και την ανάγκη κατάρτισης πιο φιλόδοξων σχεδίων για έναν συγκεκριμένο τομέα του εθελοντισμού, ήτοι για τις εθελοντικές υπηρεσίες

2.7

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να ενισχυθεί η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών, προσβάσιμη από όλες τις ηλικιακές ομάδες, μπορεί να συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος εμπιστοσύνης μεταξύ των απλών πολιτών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προώθηση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά συμβάλει στην τήρηση των ευρωπαϊκών αρχών της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και της εξάλειψης των διακρίσεων.

2.8

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο ενεργό συμμετοχή όλων των πολιτών στον κοινωνικό βίο, ιδίως των νέων ή/και των μειονεκτούντων ατόμων, προκειμένου να ενισχυθεί το αίσθημα της συμμετοχής τους στα κοινά και το αίσθημα της αλληλεγγύης. Επίσης, θα πρέπει να εντατικοποιηθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΟΚΕ στον τομέα της πολιτικής υπηρεσίας.

2.9

Στην ισχύουσα Συνθήκη, η νομική βάση για τις πολιτικές υπέρ της νεολαίας και για τις δραστηριότητες συμμετοχής στα κοινά συνίσταται στα άρθρα 149 και 151, τα οποία αποκλείουν την εναρμόνιση των νόμων, αλλά προσφέρουν στην ΕΕ τη δυνατότητα να ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και την προώθηση της ανταλλαγής νέων. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας διευρύνει ελαφρώς το πεδίο εφαρμογής των πολιτικών για τη νεολαία, προσθέτοντας τη συμμετοχή των νέων στον δημοκρατικό βίο της Ευρώπης.

2.10

Από τη στιγμή που θα τεθεί σε ισχύ, η Συνθήκη της Λισσαβώνας θα καθιερώσει ένα πλαίσιο προκειμένου οι νέοι Ευρωπαίοι να συνεισφέρουν από κοινού σε επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας της Ένωσης, ήτοι ένα Ευρωπαϊκό Σώμα Εθελοντών Ανθρωπιστικής Βοήθειας.

2.11

Επί του παρόντος, οι εθελοντικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο μέσω της ανοικτής μεθόδου συντονισμού στο πλαίσιο των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία, οι οποίες έχουν τρεις άξονες προτεραιότητας:

2.12

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους πρέπει να αναλογισθούμε πώς θα ενθαρρύνουμε την ενεργό συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στα κοινά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεγαλύτερη ευθύνη από κάθε άλλη ήπειρο όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας. Αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους χορηγούς βοήθειας σε παγκόσμια κλίμακα. Η συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στην αντιμετώπιση των σοβαρότερων παγκόσμιων προκλήσεων δεν θα συνέβαλλε μόνο στην προσωπική τους εξέλιξη, αλλά συγχρόνως θα προωθούσε την κατανόηση και τη δημιουργία των δικτύων που είναι απαραίτητα σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

2.13

Οι εθνικές πολιτικές υπηρεσίες λειτουργούν ενίοτε ως εναλλακτικές δυνατότητες αντί της στρατιωτικής θητείας. Με τη σταδιακή κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας και την αυξανόμενη επαγγελματικοποίηση του στρατού στα κράτη μέλη, έχουν συρρικνωθεί και οι πολιτικές υπηρεσίες. Ωστόσο, η ανάπτυξη εθελοντικών υπηρεσιών για τους νέους θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μια ελκυστική εναλλακτική δυνατότητα για τη συμμετοχή των νέων στον κοινωνικό βίο, ακόμη και όταν η στρατιωτική θητεία/δημόσια υπηρεσία καθίσταται σπανιότερη.

2.14

Ο εθελοντισμός και οι λοιπές πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών προσελκύουν ολοένα και περισσότερη προσοχή. Εκπρόσωποι των κρατών μελών, των προσχωρουσών χωρών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συναντήθηκαν στη Ρώμη, κατόπιν πρόσκλησης της Ιταλικής Προεδρίας το 2004, για την πρώτη διάσκεψη σχετικά με την πολιτική υπηρεσία και τη νεολαία. Στα συμπεράσματά της, η ιταλική Προεδρία της διάσκεψης πρότεινε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

3.1.1

Το πρόγραμμα «Νεολαία εν δράσει» περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία (ΕΕΥ). Εθελοντές ηλικίας από 18 έως 30 ετών μεταβαίνουν για δύο έως δώδεκα μήνες στο εξωτερικό. Έχουν τη δυνατότητα να λάβουν ειδική κατάρτιση, η δε εμπειρία μάθησης που αποκομίζουν αναγνωρίζεται επισήμως με το Youthpass. Ανάμεσα στο 1996 και το 2006, 30 000 εθελοντές συμμετείχαν στην Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία.

3.1.2

Από το 2009, οι ηλικιωμένοι θα συμπεριληφθούν στη θεσμοθετημένη μορφή της ευρωπαϊκής εθελοντικής υπηρεσίας, στο πλαίσιο του προγράμματος Grundtvig. Αν και στην αρχή οι εν λόγω ανταλλαγές θα είναι περιορισμένες, αξίζει να επισημανθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητά τρόπους για την κατάλληλη υποστήριξη των εθελοντικών δραστηριοτήτων διάφορων ηλικιακών ομάδες. Υπάρχουν επίσης τα μέτρα που θεσπίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος της Επιτροπής «Ευρώπη για τους πολίτες», τα οποία προσφέρουν συγκεκριμένες δυνατότητες για την ανταλλαγή εθελοντών από διάφορες χώρες και ηλικιακές ομάδες.

3.1.3

Υπάρχουν χιλιάδες οργανώσεις στα κράτη μέλη που αναπτύσσουν εδώ και πολλά χρόνια διμερή συνεργασία, ένα σημαντικό στοιχείο της οποίας είναι η ανταλλαγή εθελοντών. Οι εν λόγω ανταλλαγές λαμβάνουν χώρα σε αποκεντρωμένη βάση και δεν υπάρχουν στοιχεία για την έκτασή τους. Ωστόσο, κρίνοντας μόνο από τις ανταλλαγές που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο διεθνών οργανώσεων παγκοσμίου εμβέλειας, είναι σαφές ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός ευρωπαίων πολιτών, κυρίως νέων, που συμμετέχει σε αυτά τα προγράμματα.

3.1.4

Η ΕΕΥ στηρίζεται σε ορισμένες βασικές αξίες και πρότυπα ποιότητας, τα οποία ορίζονται στο καταστατικό της. Για την προάσπιση και την τήρησή τους, οι οργανώσεις που ενδιαφέρονται να στείλουν ή να υποδεχθούν εθελοντές της ΕΕΥ ή να συντονίσουν ένα έργο της ΕΕΥ πρέπει πρώτα να λάβουν σχετική διαπίστευση.

3.1.5

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ERASMUS έχει σημειώσει εξαιρετική επιτυχία όσον αφορά τόσο την ενίσχυση της κινητικότητας των πανεπιστημιακών σπουδαστών όσο και τη στήριξη της συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο ERASMUS συμμετέχει περίπου το 90 % των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και, από την έναρξη της λειτουργίας του το 1987, έχουν συμμετάσχει σε αυτό 1,9 εκατομμύρια σπουδαστές. Το πρόγραμμα φιλοδοξεί να επεκτείνει ακόμα περισσότερο τις δράσεις του για την κινητικότητα στο μέλλον, με στόχο την επίτευξη του αριθμού των 3 εκατομμυρίων φοιτητών ERASMUS έως το 2012.

3.1.6

Το πρόγραμμα LEONARDO DA VINCI ενισχύει την κινητικότητα όσων βρίσκονται στο στάδιο της αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, την κινητικότητα των εργαζομένων ή των αυτοαπασχολούμενων και την κινητικότητα των επαγγελματιών του κλάδου της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

3.2.1

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ύπαρξη ποικίλων μορφών και παραδόσεων στον τομέα της πολιτικής υπηρεσίας και άλλων μορφών εθελοντικής δραστηριότητας στα κράτη μέλη, οι οποίες στοχεύουν στην ενεργό συμμετοχή στα κοινά, στην αλληλεγγύη και στην κοινωνική ανάπτυξη. Υπογραμμίζει τον ρόλο και τη συνεισφορά των μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της απασχόλησης των νέων ή της εθελοντικής υπηρεσίας. Αντιλαμβάνεται, επίσης, ότι δεν υπάρχουν πολλές διαθέσιμες πληροφορίες για την περιγραφή των προγραμμάτων πολιτικής υπηρεσίας ή των εθελοντικών δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται στα κράτη μέλη.

3.2.2

Σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως στη Γερμανία, την Ιταλία και τη Γαλλία, έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή τέτοιες μορφές πολιτικής υπηρεσίας (υποχρεωτικής ή εθελοντικής) για τους νέους. Άλλες χώρες είτε βρίσκονται ήδη στο στάδιο της εφαρμογής τέτοιων μορφών υπηρεσίας είτε εξετάζουν το συγκεκριμένο ενδεχόμενο.

4.1.1

Η ΕΟΚΕ θα επικροτούσε, ως εκ τούτου, την ανάληψη πρωτοβουλίας εκ μέρους των κρατών μελών με ισχυρές παραδόσεις και ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα, με στόχο την ανάληψη συνεργασίας στο πλαίσιο της οποίας οι υφιστάμενες μορφές πολιτικής υπηρεσίας θα μπορούσαν να αποκτήσουν διακρατική διάσταση.

4.1.2

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι η έλλειψη συντονισμένων ενεργειών μεταξύ των διαφόρων εθνικών συστημάτων και η ανεπάρκεια διαθέσιμων πληροφοριών περιορίζουν τις δυνατότητες της ΕΕΥ, γεγονός το οποίο προξενεί ανησυχία. Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ευρύτερη προβολή της ΕΕΥ, προκειμένου να γίνει εξίσου γνωστή με το πρόγραμμα ERASMUS.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να θέσει φιλόδοξους στόχους για τη διεύρυνση της συμμετοχής στην κοινωνία των πολιτών. Ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι η υιοθέτηση των συστάσεων που είχε διατυπώσει η ΕΟΚΕ στην προηγούμενη γνωμοδότησή της (βλ. σημείο 2.5).

4.2.2

Η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών, η οποία να συνδυάζει πολιτικές και δράσεις για προγράμματα ανταλλαγών πέραν της έμφασης που δίδεται σήμερα στη νεολαία και να εξασφαλίζει ένα ισχυρότερο ευρωπαϊκό σκέλος. Η περίοδος της υπηρεσίας θα πρέπει ιδεωδώς να ολοκληρώνεται σε μια άλλη χώρα, διαφορετική από εκείνη του συμμετέχοντος. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει φυσιολογικά να διαθέσει περισσότερους πόρους σε τέτοια προγράμματα.

4.2.3

Σε ένα πρώτο στάδιο, θα ήταν σκόπιμο να επιδιωχθεί ο διπλασιασμός του ποσοστού συμμετοχής των νέων εθελοντών στις ανταλλαγές, γεγονός το οποίο θεωρείται εφικτό, δεδομένου ότι σήμερα συμμετέχουν στο πρόγραμμα ERASMUS περισσότεροι από 100 000 σπουδαστές, ενώ σε άλλα προγράμματα ανταλλαγής νέων που υπάρχουν στην Ευρώπη συμμετέχει μόνον ένα πολύ μικρό ποσοστό της ευρωπαϊκής νεολαίας. Μακροπρόθεσμος στόχος των εν λόγω προγραμμάτων θα μπορούσε να είναι η επίτευξη του ίδιου επιπέδου συμμετοχής με εκείνο του προγράμματος ERASMUS.

4.2.4

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι απαραίτητο να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στους μειονεκτούντες νέους, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποκομίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τη συμμετοχή τους στην κοινωνία των πολιτών, αλλά συχνά δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα ή τους τίτλους σπουδών που απαιτούνται προς το σκοπό αυτό.

4.2.5

Μια τέτοια πρωτοβουλία πρέπει να συμπεριλάβει και άλλες ομάδες πολιτών πέραν των νέων. Η Ευρώπη γηράσκει και οι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο δραστήριοι από ό,τι στο παρελθόν, επιθυμούν δε να διαδραματίζουν έναν πιο ορατό ρόλο στην κοινωνία. Η ένταξη και άλλων ομάδων στο πρόγραμμα, όπως των συνταξιούχων, θα προωθούσε στην έννοια της «ενεργού γήρανσης» και θα έφερνε πιο κοντά νέες ομάδες πληθυσμού από τις διάφορες χώρες. Με τον τρόπο αυτό, οι ηλικιωμένοι θα είχαν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στον κοινωνικό βίο, να αξιοποιούν τις εμπειρίες της ζωής τους και να αισθάνονται χρήσιμοι, γεγονός το οποίο θα είχε θετικό αντίκτυπο στην υγεία και στην ποιότητα της ζωής τους. Η εθελοντική δραστηριότητα δύναται επίσης να προωθήσει την κατανόηση μεταξύ των γενεών χάρη στην ανταλλαγή εμπειριών και την αλληλοϋποστήριξη.

4.2.6

Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί καλύτερη συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Με τον τρόπο αυτό θα περιορίζονταν τα τεχνικά κωλύματα, όπως η έλλειψη αμοιβαίας αναγνώρισης της εμπειρίας και των προσόντων που αποκτούν οι νέοι στο πλαίσιο της πολιτικής υπηρεσίας, καθώς και τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφαλιστική κάλυψη υγείας και ατυχημάτων. Προς το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καθιερώσει ένα ειδικό σήμα για τα προγράμματα ανταλλαγών που πληρούν τα ποιοτικά πρότυπα της ΕΕ.

4.2.7

Σήμερα, η κρατική στήριξη είναι σημαντική για την προώθηση της ανάπτυξης προγραμμάτων και τη διασφάλιση των προτύπων ποιότητας. Ωστόσο, καμία χώρα δεν καλύπτει το σύνολο του κόστους των εθελοντικών προγραμμάτων. Ιδίως για τις διακρατικές δραστηριότητες, αναζητούνται συχνά πρόσθετοι, ιδιωτικοί χρηματοδοτικοί πόροι. Ενόψει της ενθάρρυνσης των ανταλλαγών και της καθιέρωσης μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δραστηριοποίηση των πολιτών, η ΕΕ πρέπει, ως εκ τούτου, να αυξήσει σημαντικά τα κονδύλια του προϋπολογισμού της για τις εθελοντικές δραστηριότητες (περιλαμβανομένων των ανταλλαγών), προκειμένου να καλυφθούν, επί παραδείγματι, οι δαπάνες συντονισμού, να δημιουργηθούν κίνητρα και να παρασχεθούν έμμεσες διακρατικές επιδοτήσεις. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει επίσης τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη χρηματοδότηση που διαθέτουν στις εν λόγω δραστηριότητες.

4.2.8

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να προαχθεί ένα σκέλος του προγράμματος το οποίο θα αφορά τις τρίτες χώρες, στο πλαίσιο του οποίου οι εθελοντές θα μπορούν να υπηρετούν στο εξωτερικό προάγοντας το έργο της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ανάπτυξη και την ανθρωπιστική βοήθεια. Μια πρωτοβουλία, η οποία θα προωθεί ένα γενικότερο πλαίσιο και ένα μεγάλο αριθμό ανταλλαγών, θα πρέπει επίσης να συντονισθεί με το Ευρωπαϊκό Εθελοντικό Σώμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας που προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Το Σώμα αυτό θα πρέπει μακροπρόθεσμα να συμπεριλάβει και άλλες ομάδες εκτός από τους νέους. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ιδιαίτερη σημασία να διασφαλισθεί ότι πολιτικές της ΕΕ στον τομέα των θεωρήσεων δεν παρεμποδίζουν ασκόπως τις εν λόγω ανταλλαγές.

4.2.9

Τέλος, η ΕΕ οφείλει επιπλέον να δώσει έμφαση στον εν λόγω τομέα και να τον αξιολογήσει με την ανάληψη και την υποστήριξη της σχετικής έρευνας, καθώς και με τον προσδιορισμό κατάλληλων στατιστικών παραμέτρων. Η συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων πολιτικών υπηρεσιών πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω εξέτασης, παρακολούθησης και ελέγχου εντός του ενδεδειγμένου θεσμικού πλαισίου.

4.3.1

Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών θα μπορούσε να συμβάλει στην υποστήριξη τόσο των παγκόσμιων όσο και των ευρωπαϊκών αξιών της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθώς και των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου. Επιπρόσθετοι στόχοι της εν λόγω πρωτοβουλίας θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη κοινωνικών και γλωσσικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων δικτύωσης, η οικοδόμηση και η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και η απόκτηση και η ανταλλαγή εμπειριών. Η επιθυμία για την απόκτηση γνώσεων ή για την καλύτερη συνειδητοποίηση των προσωπικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων είναι συχνά ο λόγος που ωθεί τους νέους να αναλάβουν εθελοντικές δραστηριότητες και συγχρόνως συντελεί στην εκπλήρωση των απαιτήσεων που θέτει η κοινωνία της γνώσης.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια διακρατικής συνεργασίας και ανταλλαγής εθελοντών σε διαφόρους τομείς (π.χ. κοινωνική ένταξη, ανθρώπινες ανάγκες, παιδιά και νεολαία, αθλητισμός, ενημέρωση, προστασία της κληρονομιάς, πολιτισμός και τέχνες, περιβάλλον, πολιτική προστασία κλπ.) που μπορούν να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή διάσταση της συμμετοχής στα κοινά.

4.3.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, των προσχωρουσών χωρών και των χωρών που καλύπτονται από το Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ENPI) όσον αφορά τη συμμετοχή στα κοινά και το αίσθημα της αλληλεγγύης.

4.3.4

Οι εθελοντές μπορούν να συγκεντρώσουν σημαντικές άτυπες εμπειρίες και γνώσεις, οι οποίες έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας, και να δημιουργήσουν ένα δίκτυο επαφών. Οι εθελοντές δύνανται επίσης να αποκτήσουν βασικές δεξιότητες και γνώσεις σε τομείς όπως οι δημόσιες σχέσεις, η επικοινωνία και η αυτοέκφραση, οι κοινωνικές δεξιότητες, η διαχείριση και η επαγγελματική κατάρτιση. Η εθελοντική δραστηριότητα μπορεί, ως εκ τούτου, να αποτελέσει σημαντική συνιστώσα τμήμα του βιογραφικού σημειώματος και της σταδιοδρομίας ενός ατόμου. Πρέπει, ωστόσο, να εξασφαλιστεί η αναγνώριση τόσο των εθελοντικών δραστηριοτήτων της νεολαίας όσο και των άτυπων γνώσεων που αποκτούν οι νέοι.

4.3.5

Τίθενται επίσης και προκλήσεις. Μία από αυτές είναι η ανυπαρξία νομικού καθεστώτος για τους εθελοντές. Τα εθνικά πλαίσια ορίζουν το καθεστώς των εθελοντών και των οργανώσεων στην εκάστοτε χώρα και, σε μικρότερο βαθμό, στο εξωτερικό. Δεν υφίστανται εθνικά νομοθετικά πλαίσια που να εκχωρούν, παραδείγματος χάρη, στους εθελοντές της ΕΕΥ παρόμοιο νομικό καθεστώς.

4.3.6

Απαιτείται επίσης να επιλυθούν ζητήματα σχετικά με την ασφάλιση, την υγεία και την ασφάλεια. Θα πρέπει να εξασφαλισθεί ενδεδειγμένη κοινωνική προστασία για τους εθελοντές κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους, αλλά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να επιτευχθεί εάν οι διατάξεις οι οποίες διέπουν την κοινωνική ασφάλιση των εθελοντών που αναπτύσσουν διακρατική δραστηριότητα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Επομένως, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει μια κοινή αντιμετώπιση του θέματος και παροτρύνει τα κράτη μέλη και τα αρμόδια θεσμικά όργανα να επιδιώξουν την επίλυση των εν λόγω σημαντικών ζητημάτων.

4.3.7

Απαιτείται να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια προς αποφυγή τυχόν διενέξεων σχετικά με το τι αποτελεί έμμισθη απασχόληση και το τι είναι εθελοντική υπηρεσία. Επομένως, πρέπει να προσδιοριστούν σαφώς οι διαφορές μεταξύ εργαζομένων και εθελοντών, καθώς και οι ευθύνες των εθελοντών, εάν υπάρχουν. Η εθελοντική δραστηριότητα δεν αποσκοπεί στην αντικατάσταση της απασχόλησης. Ως εκ τούτου, η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους είναι σημαντική.

5.1

Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών βρίσκεται στο επίκεντρο του εθελοντισμού. Ήδη, πολυάριθμες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συμμετέχουν στην ΕΕΥ και σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα. Οι εθελοντικές οργανώσεις θα πρέπει δε να συνεχίσουν να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα ανταλλαγών.

5.2

Είναι γεγονός ότι οι μη κερδοσκοπικές και οι εθελοντικές οργανώσεις είναι συχνά πάροχοι διαφόρων κοινωνικών υπηρεσιών στην Ευρώπη. Ταυτοχρόνως, η συμμετοχή σε λαϊκά κινήματα ατονεί σε πολλές περιπτώσεις. Με δεδομένη την κατάσταση αυτή, μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών θα μπορούσε να συνεισφέρει τόσο στην αύξηση της συμμετοχής των ατόμων στην οργανωμένη κοινωνία των πολιτών όσο και στη βελτίωση των δυνατότατων αυτόνομης ανάπτυξης που προσφέρονται στις οργανώσεις. Η επανεξέταση και η έναρξη προβληματισμού σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο και τη θέση των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων μπορούν να επιφέρουν αλλαγές όσον αφορά τη συγκεκριμένη συνεισφορά τους και να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη ως προς την προστιθέμενη αξία που προσφέρουν την κοινωνία.

5.3

Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δραστηριοποίηση των πολιτών μπορεί επίσης να συμβάλει σε μια ισχυρότερη και πιο δραστήρια κοινωνία των πολιτών, γεγονός το οποίο θα ωφελήσει και το κοινωνικό κεφάλαιο σε επίπεδο εμπιστοσύνης, περιορισμού της διαφθοράς και συμμετοχής σε εθελοντικές οργανώσεις.

5.4

Το πρόβλημα της διαπίστευσης των οργανισμών και το ζήτημα της ποιότητας των ανταλλαγών έχουν συχνά επηρεάσει την οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να ενθαρρύνει την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών τόσο στα κράτη μέλη όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο να συνεργασθεί για την εξεύρεση κοινών αρχών όσον αφορά τη διαπίστευση και την ανάπτυξη περαιτέρω κοινών προτύπων ποιότητας. Το εγχείρημα αυτό θα μπορούσε, όποτε κρίνεται σκόπιμο, να αναλαμβάνεται σε συνεργασία με τις αρμόδιες δημόσιες αρχές.

5.5

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι αυτό το θέμα χρειάζεται να συνεχιστεί, π.χ. με τη μορφή διάσκεψης στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι εθνικοί φορείς παροχής υπηρεσιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της νεολαίας ή του εθελοντισμού, με σκοπό να προαχθεί η διαμόρφωση ενδεδειγμένου πλαισίου ενόψει της ανάληψης μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δραστηριοποίηση των πολιτών.