11.9.2009

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 218/46

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα: «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά το σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιμη βιομηχανική πολιτική»

COM(2008) 397 τελικό

2009/C 218/10

Στις 16 Ιουλίου 2008 και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την:

«Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά το σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιμη βιομηχανική πολιτική»

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 28 Ιανουαρίου 2009 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. ESPUNY MOYANO.

Κατά την 451η σύνοδο ολομέλειας, της 25ης και 26ης Φεβρουαρίου 2009 (συνεδρίαση της 25ης Φεβρουαρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 104 ψήφους υπέρ και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το σχέδιο δράσης της Επιτροπής σχετικά με τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιμη βιομηχανική πολιτική, το οποίο περιλαμβάνει την ανάπτυξη σειράς νέων μέτρων και την τροποποίηση διάφορων υφιστάμενων νομοθετικών διατάξεων. Η ΕΟΚΕ έχει εκφράσει σε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της τη δέσμευσή της υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης ως μέσου για την επίτευξη της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της ΕΕ.

1.2

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει το ευάλωτο των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρομεσαίων (ΜΜΕ), στην παρούσα εποχή οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, και την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι το σχέδιο δράσης θα εφαρμοστεί κατά τρόπον ώστε να ενισχύει την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να συμβάλλει στην αναθέρμανση της οικονομίας, ενώ παράλληλα θα προωθεί την βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

1.3

Το σχέδιο δράσης που προτείνει η Επιτροπή πάσχει, ως ένα βαθμό, από ασάφεια όσον αφορά το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής του, η οποία πρέπει ωστόσο να αρθεί το συντομότερο δυνατόν, για να διευκολυνθεί η εφαρμογή του και η ορθή του αξιολόγηση από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς τομείς. Η ΕΟΚΕ ζητεί, ως εκ τούτου, από την Επιτροπή να αναπτύξει τα σχέδιά της με τη δέουσα συνεργασία των ενδιαφερόμενων τομέων και πάντοτε με βάση στέρεα, σαφή και πρακτικά εφαρμόσιμα επιστημονικά κριτήρια.

1.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά, ως συμπλήρωμα των προσπαθειών που θα χρειαστεί να καταβάλουν οι οικονομικοί τομείς, την ανάπτυξη μέτρων στήριξης, ιδίως για τους τομείς της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας (Ε+Α+Κ), και υπενθυμίζει ότι ακριβώς σε εποχές κρίσης είναι που πρέπει να ενισχύονται αυτές οι δραστηριότητες.

1.5

Είναι πολύ σημαντικό να δεχθεί η Επιτροπή τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων τομέων στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να εκφράσει την ανησυχία της για το φόρουμ λιανικού εμπορίου, μια πρωτοβουλία μεροληπτική και απορριπτέα, που θα επέβαλλε στους διανομείς όρους χωρίς τη συγκατάθεσή τους, εξαιτίας της θέσης τους στην αγορά. Μόνον η αντικατάσταση του φόρουμ λιανικού εμπορίου με μία στρογγυλή τράπεζα όπου θα εκπροσωπούνται επί ίσης βάσεως όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι αποδεκτή και βιώσιμη.

1.6

Σε σχέση με την πρόταση για τον οικολογικό σχεδιασμό, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή στο γεγονός ότι οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις πρέπει να καθοριστούν με βάση τους επιδιωκόμενους στόχους και όχι με βάση τις τεχνικές λύσεις που μπορούν να βρεθούν μέσω του οικολογικού σχεδιασμού. Η συνεχής εξέλιξη των περιβαλλοντικών βελτιώσεων των προϊόντων πρέπει να επιτευχθεί μέσω της ανάλυσης του κύκλου ζωής τους, η οποία με τη σειρά της πρέπει να αναφέρεται σε σειρά δεικτών όπως: οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η κατανάλωση ύδατος, η χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η μείωση της βιοποικιλότητας, η ρύπανση του αέρα και του εδάφους κ.ά. Μόνο μια ευρεία εξέταση όλων αυτών των παραγόντων με την κατάλληλη μεθοδολογία και το κατάλληλο επιστημονικό υπόβαθρο μπορεί να μας οδηγήσει στην ιδανική λύση.

1.7

Όσον αφορά το θέμα της επισήμανσης των προϊόντων, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπενθυμίσει ότι η ετικέτα συνιστά σημαντικό μέσον, δεν είναι όμως το μοναδικό μέσο που υπάρχει για την ενημέρωση του καταναλωτή, ότι το ιδανικό για να διευκολυνθεί η επίτευξη των στόχων είναι η εναρμόνιση των σχετικών διατάξεων και ότι ορισμένοι κλάδοι, όπως ο κλάδος των τροφίμων, υπόκεινται ήδη σε αυστηρές απαιτήσεις για αυτό το θέμα. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εκπαίδευση των καταναλωτών είναι η καλύτερη οδός για να επιτευχθεί η συνειδητή τους συμπεριφορά και να μπορούν να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές, μεταβάλλοντας έτσι τα καταναλωτικά τους πρότυπα.

1.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επαναλάβει πως όλες οι προσπάθειες που πρέπει να καταβάλουν οι ευρωπαϊκοί οικονομικοί φορείς στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της Επιτροπής θα πρέπει να αφορούν και τα εισαγόμενα προϊόντα, ώστε να μην δημιουργηθεί ένα σύστημα διακρίσεων, που θα ζημίωνε τους ευρωπαίους παραγωγούς εντός της ίδιας της ευρωπαϊκής αγοράς.

2. Σύνοψη της πρότασης της Επιτροπής

2.1

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει σημαντικές ενέργειες για να επιτύχει τους στόχους οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης που θεσπίσθηκαν με τη στρατηγική της Λισσαβώνας. Αυτό που επιχειρείται σήμερα είναι να ενταχθούν οι οικονομικές αυτές πρόοδοι σε ένα πλαίσιο βιωσιμότητας, ανάγκη που, κατά την άποψη της Επιτροπής, πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως.

2.2

Η Επιτροπή υποβάλλει, λοιπόν, τη στρατηγική της στην ανακοίνωση COM(2008) 397 τελικό, όπου επιχειρεί να υποστηρίξει μια ολοκληρωμένη θεώρηση, σε κοινοτικό επίπεδο, για την ενθάρρυνση της βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης και την προώθηση μιας βιώσιμης βιομηχανικής πολιτικής. Η στρατηγική αυτή έρχεται να συμπληρώσει τις ήδη υπάρχουσες σχετικά με τη χρήση της ενέργειας, ιδίως δε τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα, που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή το 2008.

2.3

Στο έγγραφο της Επιτροπής παρουσιάζεται σχέδιο δράσης για τη βελτίωση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των προϊόντων και την παράλληλη προώθηση της χρήσης τους από τους καταναλωτές. Απώτερος στόχος του είναι να βελτιωθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, ενώ η εφαρμογή του θα αφορά τα προϊόντα που παρουσιάζουν μεγαλύτερες δυνατότητες περιορισμού του περιβαλλοντικού αντικτύπου. Η πραγματική πρόκληση, λοιπόν, συνίσταται στη δημιουργία ενός «ενάρετου κύκλου», με την αναβάθμιση της συνολικής περιβαλλοντικής απόδοσης των προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, την προώθηση και την ενθάρρυνση της ζήτησης καλύτερων προϊόντων και τεχνολογιών παραγωγής και τη στήριξη των καταναλωτών ώστε να προβαίνουν σε καλύτερες επιλογές μέσω πιο συνεκτικής και απλουστευμένης επισήμανσης, και όλα αυτά χωρίς να λησμονείται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.

2.4

Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει οκτώ μέτρα, τα οποία αναλύονται κατωτέρω.

2.4.1

Οικολογικός σχεδιασμός για περισσότερα προϊόντα. Μέχρι στιγμής, η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό επιβάλλει συγκεκριμένες ελάχιστες απαιτήσεις για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια όπως οι υπολογιστές, οι εγκαταστάσεις θέρμανσης, οι τηλεοπτικές συσκευές ή οι βιομηχανικοί ανεμιστήρες. Με το νέο σχέδιο δράσης, η Επιτροπή επιδιώκει να επεκτείνει την οδηγία και στα «συναφή με την ενέργεια προϊόντα», εκείνα δηλαδή που δεν καταναλώνουν ενέργεια κατά τη χρήση τους, αλλά έχουν έμμεσο αντίκτυπο στην κατανάλωσή της (όπως π.χ. τα παράθυρα). Παράλληλα με τις ελάχιστες απαιτήσεις, η οδηγία θα πρέπει να προσδιορίσει και την εθελούσια συγκριτική αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων για τα προϊόντα που έχουν ιδιαίτερα ευνοϊκή επίδραση στο περιβάλλον.

2.4.2

Ενίσχυση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής επισήμανσης. Η επισήμανση εξασφαλίζει διαφάνεια για τον καταναλωτή, μέσω της αναγραφής της κατανάλωσης ενέργειας ή των περιβαλλοντικών επιδόσεων του προϊόντος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει να επεκταθεί η υποχρεωτική επισήμανση σε μεγαλύτερο αριθμό προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καταναλώνουν ενέργεια και εκείνων που σχετίζονται με την ενέργεια. Αφενός, θα επεκταθεί ο κατάλογος των προϊόντων που υπόκεινται στην οδηγία 92/75/ΕΟΚ για την ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας, δυνάμει της οποίας είναι υποχρεωτική η ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας των οικιακών συσκευών, ώστε να περιλάβει και άλλα προϊόντα, όπως τα παράθυρα, για την ένδειξη της μονωτικής τους ικανότητας. Αφετέρου, θα απλουστευθεί το ισχύον προαιρετικό σύστημα οικολογικής επισήμανσης, το οποίο επιβραβεύει τα προϊόντα που σέβονται περισσότερο το περιβάλλον, και η εφαρμογή του θα επεκταθεί σε υπηρεσίες και προϊόντα όπως τα τρόφιμα και τα ποτά.

2.4.3

Κίνητρα. Στο σχέδιο δράσης προτείνεται να μπορούν τα κράτη μέλη και τα κοινοτικά όργανα να παρέχουν κίνητρα και να αγοράζουν μόνον τα προϊόντα που έχουν επιτύχει ένα ορισμένο επίπεδο ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης, σύμφωνα με μια κατάταξη επισήμανσης ανά κατηγορίες, όταν η επισήμανση είναι υποχρεωτική, ενώ ο χρόνος και ο τρόπος χορήγησης των κινήτρων επαφίενται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών.

2.4.4

Προώθηση οικολογικών δημοσίων συμβάσεων. Οι δημόσιες αρχές δαπανούν το 16 % του ΑΕγχΠ της Ένωσης για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Η αγορά οικολογικών προϊόντων και υπηρεσιών θα μπορούσε να απευθύνει ένα σαφές μήνυμα στην αγορά και να ενθαρρύνει τη ζήτησή τους. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει μια νέα ανακοίνωση για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις, στην οποία θα παρέχονται στις δημόσιες αρχές κατευθύνσεις ως προς αυτόν τον στόχο και θα καθορίζονται κοινά κριτήρια, στόχοι και τεχνικά χαρακτηριστικά των διαγωνισμών.

2.4.5

Συνεκτικά δεδομένα και συνεκτικές μέθοδοι. Υποστηρίζεται ότι μόνο σε αυτή τη βάση μπορούν να μελετηθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των προϊόντων, η διείσδυσή τους στην αγορά και η παρακολούθηση της προόδου.

2.4.6

Συνεργασία με τους εμπόρους λιανικής πώλησης και τους καταναλωτές. Θα δημιουργηθεί ένα φόρουμ λιανικού εμπορίου με στόχο την προώθηση της αγοράς πιο βιώσιμων προϊόντων, τον περιορισμό του περιβαλλοντικού αντικτύπου της διανομής και της οικείας αλυσίδας εφοδιασμού και τη βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών.

2.4.7

Μέτρα για τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα των πόρων, την υποστήριξη της οικολογικής καινοτομίας και την ενίσχυση του περιβαλλοντικού δυναμικού της βιομηχανίας. Ως αποδοτικότητα των πόρων νοείται η δημιουργία περισσότερης αξίας με τη χρήση λιγότερων πόρων. Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθούν οι σημερινές προσπάθειες με δράσεις παρακολούθησης, προώθησης και συγκριτικής αξιολόγησης. Το ίδιο πρέπει να γίνει και στον τομέα της οικολογικής καινοτομίας, ώστε να αυξηθεί η σημασία που της αποδίδεται στην ευρωπαϊκή πολιτική για την καινοτομία. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστεί ευρωπαϊκό σύστημα εξακρίβωσης της περιβαλλοντικής τεχνολογίας, εθελοντικού χαρακτήρα και με τη στήριξη των δημοσίων αρχών, το οποίο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης στις νέες τεχνολογίες που εμφανίζονται στην αγορά. Τέλος, η Επιτροπή προτείνει να επανεξεταστεί το ισχύον κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), ώστε να παρασχεθεί βοήθεια στις επιχειρήσεις για να βελτιστοποιήσουν τις διαδικασίες και να αυξήσουν την αξιοποίηση των πόρων τους. Το ζητούμενο είναι να αυξηθεί η συμμετοχή των επιχειρήσεων και να μειωθεί το κόστος για τις ΜΜΕ.

2.4.8

Δράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Επιτροπή επεκτείνει τις προσδοκίες της και στη διεθνή σκηνή, καθώς συμπεριλαμβάνει στην πρότασή της την προώθηση τομεακών συμφωνιών κατά τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα, τη συνεργασία για την προώθηση των ορθών πρακτικών σε διεθνές επίπεδο και την προώθηση του διεθνούς εμπορίου φιλικών προς το περιβάλλον αγαθών και υπηρεσιών.

2.5

Όλοι αυτοί οι στόχοι που αναπτύσσονται στο σχέδιο δράσης συνοδεύονται από τρεις νομοθετικές προτάσεις:

—	για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας περί οικολογικού σχεδιασμού,

—	για την αναθεώρηση του κανονισμού για το οικολογικό σήμα και

—	για την αναθεώρηση του κανονισμού EMAS,

καθώς και από μία ανακοίνωση σχετικά με τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1 Η ΕΟΚΕ αξιολογεί πολύ θετικά τη φιλόδοξη αυτή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αποτελεί ένα νέο βήμα προόδου προς την επίτευξη ενός κοινοτικού προτύπου βιωσιμότητας. Υπενθυμίζει δε ότι η βιωσιμότητα του κοινοτικού προτύπου έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο διαφόρων μελετών και γνωμοδοτήσεων που έχει εκδώσει η ίδια, μεταξύ των οποίων αξίζει να αναφερθούν οι εξής:

—	Διετής έκθεση προόδου της στρατηγικής της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη (1)

—	Επιπτώσεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στις βιομηχανικές μεταλλαγές (2)

—	Οικολογικές μέθοδοι παραγωγής (3).

3.2 Η έννοια της βιωσιμότητας απαιτεί την ενοποίηση τριών βασικών πτυχών: της περιβαλλοντικής, της κοινωνικής και της οικονομικής. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον στόχο του σχεδίου δράσης να βελτιωθεί η περιβαλλοντική επίδραση των προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, υπενθυμίζει όμως, παράλληλα, ότι εάν υπάρχει πραγματική βούληση συμβολής στη βιωσιμότητα του προτύπου, δεν πρέπει να παραμελούνται οι άλλες δύο πτυχές: η κοινωνική και η οικονομική.

3.3 Η σημερινή συγκυρία

3.3.1 Τον Ιούλιο του 2008, μετά από πολλά χρόνια εσωτερικών αναλύσεων, η Επιτροπή αποφάσισε να εκδώσει την υπό εξέταση ανακοίνωση σχετικά με τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση και το σχέδιο δράσης για μια βιώσιμη βιομηχανική πολιτική.

3.3.2 Πρόκειται αναμφισβήτητα για μία εξαιρετική πρόκληση που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή βιομηχανική οικονομία και για ένα νέο πρότυπο παραγωγής και κατανάλωσης, σε αναζήτηση της βιωσιμότητας. Ωστόσο, το θάρρος της πρότασης δεν πρέπει να μας κάνει να παραβλέπουμε τη στιγμή κατά την οποία τίθεται το ζήτημα της ανάπτυξης αυτής της στρατηγικής και της υιοθέτησης των νομοθετικών μέτρων που την συνοδεύουν. Όλες οι οικονομίες του κόσμου διανύουν μια περίοδο χρηματοοικονομικής κρίσης, ενάντια στην οποία υιοθετούνται μέτρα —εθνικά, κοινοτικά ή πολυμερή—, παρότι τα μέτρα αυτά θα χρειαστούν χρόνο για να αποδώσουν καρπούς.

3.3.3 Υπό αυτές τις ευαίσθητες συνθήκες, που βρίσκονται υπό εξέλιξη, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή του νομοθέτη στις επιδράσεις που θα έχει ενδεχομένως η προτεινόμενη δέσμη μέτρων επί της πραγματικής οικονομίας στην οποία απευθύνεται: τη βιομηχανία και τους καταναλωτές. Χωρίς να αποκλίνει από τους αξιέπαινους, μεσοπρόθεσμα εφικτούς στόχους της, η πρόταση θα πρέπει να γίνει βραχυπρόθεσμα αισθητή και να μην δημιουργεί αβεβαιότητες ούτε να επιβαρύνει τη βιομηχανική οικονομία με περιττό φόρτο.

3.4 Σε μια πρωτοβουλία τέτοιας εμβέλειας, καθοριστικό στοιχείο συνιστά η σαφήνεια και η λεπτομέρεια που χαρακτηρίζει τα διαβιβαζόμενα μηνύματα. Από αυτή την άποψη, είναι επιθυμητή μια προσπάθεια της Επιτροπής να εντοπίσει σαφέστερα ποιοι είναι οι οικονομικοί κλάδοι που επηρεάζονται από την πρόταση και ως προς ποια συγκεκριμένα πεδία. Τέλος, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι το σχέδιο δράσης της Επιτροπής δεν αποδίδει επαρκή προσοχή στην επιστημονική μεθοδολογία και το επιστημονικό υπόβαθρο, τα οποία θα πρέπει να μας οδηγήσουν σε ένα κοινό σύστημα ανάλυσης των επιπτώσεων και να αποτρέψουν την ανάπτυξη πληθώρας συστημάτων, που θέτουν υπό αμφισβήτηση τις αρχές που διέπουν την εσωτερική αγορά, ενώ δημιουργούν σύγχυση στους καταναλωτές.

3.5 Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής να υποστηριχθούν με γενναιόδωρα κίνητρα οι προσπάθειες που θα κληθούν να καταβάλουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες. Με τον τρόπο αυτό, όπως ακριβώς και με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», προσφέρεται ενίσχυση σε όσους μεριμνούν για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και, ειδικότερα, για τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

3.6 Το προτεινόμενο από την Επιτροπή σχέδιο δράσης αναμένεται, πράγματι, ότι θα απαιτήσει σημαντικές προσπάθειες προσαρμογής και βελτίωσης εκ μέρους των ευρωπαίων παραγωγών. Η ΕΟΚΕ εφιστά, λοιπόν, την προσοχή στο γεγονός ότι χρειάζεται να προβλεφθεί η άνευ εξαιρέσεων τήρηση των νέων υποχρεώσεων που θα επιβληθούν. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να θεσπίσει ότι τα εισαγόμενα και τα ευρωπαϊκά προϊόντα θα τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης εντός της κοινοτικής αγοράς, ώστε να αποφευχθούν καταστάσεις διακρίσεων και άδικης μεταχείρισης που θα ζημίωναν αδίκως τους ευρωπαίους παραγωγούς. Επομένως, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την πρότερη διεξαγωγή προσεκτικής μελέτης από την οπτική γωνία της εσωτερικής αγοράς, η οποία να αποβλέπει, επιπλέον, στην μέριμνα για την πλήρη εξίσωση της μεταχείρισης κοινοτικών προϊόντων και προϊόντων προερχόμενων από τρίτες χώρες.

3.7 Μια από τις κομβικές πτυχές του σχεδίου δράσης είναι το φόρουμ λιανικού εμπορίου. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον επιδιωκόμενο στόχο (την επίτευξη βιώσιμης χρήσης περιορισμένων φυσικών πόρων), δεν πιστεύει όμως ότι η διοργάνωση φόρουμ εργασίας του οποίου θα ηγείται το κύκλωμα διανομής είναι το καλύτερο μέσον για την επίτευξή του.

3.7.1 Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς (οι έμποροι λιανικής είναι λίγοι αλλά πολύ ισχυροί, ενώ ο κλάδος της παραγωγής απαρτίζεται από μεγάλο αριθμό μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων), το μόνο που επιτυγχάνεται είναι πίεση στους προμηθευτές και διακρίσεις μεταξύ των προϊόντων. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή και ισορροπημένη λειτουργία του φόρουμ λιανικού εμπορίου, θα ήταν πιο λογικό να προσδιοριστούν οι μέθοδοι εργασίας του. Στο φόρουμ θα πρέπει να συμμετέχουν, επί ίσοις όροις, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της αλυσίδας εφοδιασμού (παραγωγή, διανομή, υλικοτεχνική υποστήριξη, κατανάλωση, επιστήμη), ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα συνεργάζονται για την εξεύρεση λύσεων.

3.7.2 Επιπλέον, η πλατφόρμα θα πρέπει να προωθεί εθελοντικά μέτρα που θα καλύπτουν πτυχές όπως οι μέθοδοι μέτρησης και τα μέτρα βελτίωσης της βιώσιμης κατανάλωσης στο σύνολο της αλυσίδας.

3.8 Όσον αφορά την οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την ασάφεια του ορισμού «συναφή με την ενέργεια προϊόντα». Θα έπρεπε να υποδεικνύεται σαφώς τι νοείται ως «συναφή με την ενέργεια προϊόντα» και ποια ακριβώς είναι τα προϊόντα που θα υπόκεινται στο πεδίο της πρότασης. Μόνον έτσι θα υπάρχει ένας ελάχιστος βαθμός ασφάλειας δικαίου στην οικονομική αλυσίδα.

3.9 Το σχέδιο δράσης της Επιτροπής προβλέπει νέες διατάξεις για την επισήμανση. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η προώθηση της περιβαλλοντικής επισήμανσης, ώστε οι επιχειρήσεις να την εφαρμόζουν σε μεγαλύτερο βαθμό. Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στη σκοπιμότητα της τυποποίησης των σχετικών διατάξεων, προκειμένου να επιτευχθούν ευκολότερα οι προβλεπόμενοι στόχοι.

3.9.1 Επιπλέον, ορισμένοι κλάδοι, όπως των τροφίμων και ποτών, υπόκεινται ήδη σε αυστηρές απαιτήσεις επισήμανσης για τα χαρακτηριστικά των προϊόντων τους, βάσει ειδικών ρυθμίσεων.

3.9.2 Όπως και σε άλλες περιστάσεις, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι ενημέρωσης των καταναλωτών (ιστοσελίδες, δωρεάν τηλέφωνα), που είναι εξίσου πρόσφοροι για τους σκοπούς που προτείνει η Επιτροπή. Θα είναι απαραίτητο να μελετηθεί η επισήμανση των προϊόντων από άποψη τόσο περιεχομένου όσο και μορφής. Πρέπει, επίσης, να ενθαρρυνθεί η τυποποίηση των δεδομένων που περιλαμβάνονται στις ετικέτες και στα σήματα των προϊόντων, επειδή μπορεί να προωθήσει τις εμπορικές συναλλαγές, να βοηθήσει τους καταναλωτές και να ωφελήσει ακόμη και τους ίδιους τους παραγωγούς. Ωστόσο, γενικότερα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εκπαίδευση των καταναλωτών είναι η καλύτερη οδός για να επιτευχθεί η συνειδητή τους συμπεριφορά και να μπορούν να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές, μεταβάλλοντας έτσι τα καταναλωτικά τους πρότυπα.

3.10 Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι χρειάζεται μια πιο αποφασιστική υποστήριξη, εκ μέρους της Επιτροπής, για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία (Ε+Α+Κ), ως μέτρο στήριξης και υπόβαθρο του σχεδίου δράσης της. Ιδίως σε περιόδους κρίσης είναι που πρέπει να διατηρείται η ερευνητική προσπάθεια· ζητά, λοιπόν, να ενισχυθούν οι δράσεις Ε+Α+Κ σε όλα τα πεδία που σχετίζονται με τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

Βρυξέλλες, 25 Φεβρουαρίου 2009.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Mario SEPI

(1) Εισηγητής: ο κ. RIBBE, ΕΕ C 256 της 27.10.2007.

(2) Εισηγητής: ο κ. PEZZINI, ΕΕ C 120 της 16.5.2008.

(3) Εισηγήτρια: η κ. DARMANIN, ΕΕ C 224 της 30.8.2008.