21.1.2010

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

CE 15/46

Τετάρτη, 22 Οκτωβρίου 2008
Αξιολόγηση της συμφωνίας PNR μεταξύ Αυστραλίας και EE

P6_TA(2008)0512

Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς το Συμβούλιο της 22ας Οκτωβρίου 2008 σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αυστραλίας για την επεξεργασία και τη διαβίβαση από τους αερομεταφορείς δεδομένων από τις καταστάσεις επιβατών προέλευσης Ευρωπαϊκής Ένωσης (PNR) στην τελωνειακή υπηρεσία της Αυστραλίας (2008/2187(INI))

2010/C 15 E/09

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

έχοντας υπόψη την πρόταση σύστασης προς το Συμβούλιο που υπέβαλε η Sophia in't Veld εξ ονόματος της Ομάδας ALDE, σχετικά με τη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αυστραλίας για την επεξεργασία και τη διαβίβαση από τους αερομεταφορείς δεδομένων από τις καταστάσεις επιβατών προέλευσης Ευρωπαϊκής Ένωσης (PNR) στην τελωνειακή υπηρεσία της Αυστραλίας (B6-0383/2008),

έχοντας υπόψη τα άρθρα 2, 6, 24, 29 και 38 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), που αποτελούν το νομικό υπόβαθρο για τον ευρωπαϊκό χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης και για τις διεθνείς διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες και οργανισμούς για θέματα δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις,

έχοντας υπόψη την απόφαση 2008/651/ΚΕΠΠΑ/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 2008, για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αυστραλίας για την επεξεργασία και τη διαβίβαση από τους αερομεταφορείς δεδομένων από τις καταστάσεις επιβατών προέλευσης Ευρωπαϊκής Ένωσης (PNR) στην τελωνειακή υπηρεσία της Αυστραλίας (1), καθώς και τη συμφωνία αυτή καθεαυτή,

έχοντας υπόψη το γεγονός ότι σύμφωνα με το άρθρο 25 της Συνθήκης ΕΕ, η συμφωνία αυτή είναι προς το παρόν προσωρινά δεσμευτική μόνον για τα κράτη μέλη που δεν πραγματοποίησαν δηλώσεις σχετικά με την υποχρέωσή τους να συμμορφούνται προς την δική τους συνταγματική διαδικασία, όπως συνέβη με το Βέλγιο, την Τσεχική Δημοκρατία, την Γερμανία, την Ιρλανδία, την Λετονία, την Ουγγαρία, την Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και την Φινλανδία (2),

έχοντας υπόψη ότι, λόγω της νομικής βάσης που επελέγη για την προαναφερθείσα απόφαση του Συμβουλίου, δηλαδή τα άρθρα 38 και 24 της Συνθήκης ΕΕ (το τελευταίο εκ των οποίων αναφέρεται στις εξωτερικές σχέσεις), κατά το άρθρο 21 της Συνθήκης ΕΕ θα απαιτούνταν από την Προεδρία να ζητήσει τη γνώμη του Κοινοβουλίου όσον αφορά τις κύριες πτυχές και τις βασικές επιλογές της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας,

έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματα και τις συστάσεις του σχετικά με το θέμα της χρήσης δεδομένων από τα μητρώα ονομάτων επιβατών (3),

έχοντας υπόψη το άρθρο 8, παράγραφος 2, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (ΕΣΔΑ) και τα άρθρα 3, παράγραφος 2, και 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 2004/82/ΕΚ, της 29 Απριλίου 2004, σχετικά με την υποχρέωση των μεταφορέων να κοινοποιούν τα στοιχεία των επιβατών (4),

έχοντας υπόψη τις βασικές αρχές της έντιμης συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων, οι οποίες επιβάλλουν, το Κοινοβούλιο να ενημερώνεται πλήρως και να ζητείται η γνώμη του, καθώς και το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο ούτε καν ενημερώθηκε από την Επιτροπή και/ή το Συμβούλιο σχετικά με τις επικείμενες διαπραγματεύσεις, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην περίπτωση άλλων συμφωνιών σχετικά με τα μητρώα ονομάτων επιβατών (PNR), αλλά ακόμη και κατά τον πρώτο γύρο των διαπραγματεύσεων με την Αυστραλία το 2003/2004 (5),

έχοντας υπόψη ότι, παρά την απροθυμία των άλλων θεσμικών οργάνων, το Κοινοβούλιο πρέπει να λάβει θέση επί του ζητήματος, που έχει επιπτώσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα του πολίτη και το οποίο συζητείται επί του παρόντος ως ενδεχόμενο αντικείμενο νομοθετικής πράξης της ΕΕ,

έχοντας υπόψη το άρθρο 114, παράγραφος 3, το άρθρο 83, παράγραφος 5, και το άρθρο 94 του Κανονισμού του,

έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A6-0403/2008),

Απευθύνει στο Συμβούλιο τις εξής συστάσεις και παρατηρήσεις:

Όσον αφορά τα διαδικαστικά θέματα

α)

θεωρεί ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε για τη σύναψη της συμφωνίας στερείται δημοκρατικής νομιμοποίησης, δεδομένου ότι σε κανένα στάδιό της δεν προέβλεπε ουσιαστικό δημοκρατικό έλεγχο ή κοινοβουλευτική έγκριση· επισημαίνει ότι το Συμβούλιο επιλέγει συστηματικά τη συγκεκριμένη διαδικασία για τη σύναψη διεθνών συμφωνιών που έχουν επίπτωση στα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

β)

επισημαίνει ότι, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του, το Κοινοβούλιο ουδέποτε ενημερώθηκε ούτε κλήθηκε σε διαβούλευση για την έγκριση της εντολής, τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων ή τη σύναψη της συμφωνίας· και, συνεπώς, θεωρεί ότι η διαδικασία που ακολουθείται από το Συμβούλιο δεν συμμορφούται προς τις αρχές της έντιμης συνεργασίας·

γ)

επισημαίνει ότι έγκριση από το εθνικό κοινοβούλιο απαιτείται μόνο σε δέκα από τα 27 κράτη μέλη, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα πρότασης τροποποιήσεων· θεωρεί ότι η διαδικασία αυτή είναι παντελώς ακατάλληλη και σημειώνει ότι οι μελλοντικές τροποποιήσεις των όρων της συμφωνίας θα γίνουν χωρίς έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια·

δ)

διατηρεί τις επιφυλάξεις του όσον αφορά τη νομική βάση που επέλεξε το Συμβούλιο για διεθνή συμφωνία που επικεντρώνεται αποκλειστικά στις ανάγκες εσωτερικής ασφάλειας τρίτης χώρας και δεν έχει προστιθέμενη αξία για την ασφάλεια της ΕΕ, των κρατών μελών ή των πολιτών της· επιφυλάσσεται, ως εκ τούτου, του δικαιώματός του να παρέμβει ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αν αμφισβητηθεί η νομιμότητα της συμφωνίας αυτής από τρίτο μέρος·

ε)

καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να εξασφαλίσουν την πλήρη συμμετοχή του Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων στην έγκριση εντολής διαπραγματεύσεων και στη σύναψη όλων των μελλοντικών συμφωνιών σχετικά με τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων, ιδίως στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις με την Νότιο Κορέα όσον αφορά τη διαβίβαση δεδομένων των μητρώων ονομάτων επιβατών (PNR)·

Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής και τον σκοπό

στ)

επισημαίνει ότι σε όλο το κείμενο της συμφωνίας γίνεται αναφορά σε ευρύ φάσμα σκοπών, και χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα διαφορετικοί όροι:

—	«καταπολέμηση» της τρομοκρατίας και συναφών εγκλημάτων, καθώς και άλλων σοβαρών εγκλημάτων, περιλαμβανομένου του οργανωμένου εγκλήματος, τα οποία είναι διασυνοριακής φύσεως (εισαγωγή),

—	«με σκοπό αποκλειστικώς την παρεμπόδιση και την καταπολέμηση» της τρομοκρατίας και συναφών εγκλημάτων, (άρθρο 5, παράγραφος 1, σημείο i) καθώς και άλλων σοβαρών εγκλημάτων, περιλαμβανομένου του οργανωμένου εγκλήματος, τα οποία είναι διασυνοριακής φύσεως (άρθρο 5, παράγραφος 1, σημείο ii),

—	διαφυγή της σύλληψης ή προφυλάκισης για τα προαναφερθέντα εγκλήματα (άρθρο 5, παράγραφος 1, σημείο iii),

—	για να διασφαλισθεί η δημόσια ασφάλεια και για τους σκοπούς της επιβολής της εφαρμογής του νόμου (εισαγωγή),

—	τελωνεία, μετανάστευση και εγκληματικότητα (μνεία στις αντίστοιχες πράξεις στην εισαγωγή),

—	«όταν αυτό είναι αναγκαίο» για την προστασία των ζωτικών συμφερόντων του υποκειμένου των δεδομένων ή άλλων προσώπων, ιδίως όσον αφορά τον κίνδυνο θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού για το υποκείμενο των δεδομένων ή άλλους (άρθρο 5, παράγραφος 2),

—	σημαντικός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία (άρθρο 5, παράγραφος 2),

—	επίβλεψη και τη λογοδοσία της δημόσιας διοίκησης, περιλαμβανομένων των απαιτήσεων στο πλαίσιο των νόμων: Freedom of Information Act, Human Rights and Equal Opportunity Commission Act, Privacy Act, Auditor-General Act ή Ombudsman Act (άρθρο 5, παράγραφος 3)·

ζ)

θεωρεί επομένως ότι ο περιορισμός του σκοπού είναι παντελώς ακατάλληλος και καθιστά αδύνατο να προσδιοριστεί εάν τα μέτρα είναι δικαιολογημένα και αναλογικά και ότι, κατά συνέπεια, η συμφωνία δεν πληροί τα κοινοτικά και διεθνή πρότυπα προστασίας των δεδομένων, και ενδεχομένως δεν συμμορφούται προς το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, σύμφωνα με το οποίο απαιτείται σαφής περιορισμός του σκοπού· θεωρεί ότι, ως εκ τούτου, η συμφωνία θα μπορούσε να αμφισβητηθεί από νομικής απόψεως·

Όσον αφορά την προστασία των δεδομένων

η)

εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι η αυστραλιανή νομοθεσία για την προστασία του ιδιωτικού βίου θα ισχύει πλήρως και για τους πολίτες της ΕΕ, ανησυχεί ωστόσο για το ενδεχόμενο εξαιρέσεων και παρεκκλίσεων που ενδέχεται να δημιουργήσουν κενά στη νομική προστασία των πολιτών της ΕΕ· πιστεύει ότι η συμφωνία θα πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως, όχι μόνο με την αυστραλιανή νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων, αλλά επίσης, και κυρίως, με τη νομοθεσία της ΕΕ· επιμένει ότι η απλή συμμόρφωση προς τη συμφωνία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την επίσημη διαπίστωση επαρκούς προστασίας, και ότι δεν αρκεί, οι νομοθεσίες της Αυστραλίας και της ΕΕ περί προστασίας των δεδομένων να έχουν κοινή βάση·

θ)	εκφράζει την ικανοποίησή του για την απόφαση να γίνεται μαζική κοινολόγηση δεδομένων μόνον αφού τα δεδομένα έχουν καταστεί ανώνυμα·

ι)

επισημαίνει ότι, σε σχέση με τα δικαιώματα των προσώπων που αφορούν τα δεδομένα, η συμφωνία προβλέπει ότι η Αυστραλία θα καθιερώσει σύστημα προσιτό στους ενδιαφερομένους, ανεξάρτητα από εθνικότητα ή χώρα διαμονής, το οποίο θα τους επιτρέπει να ασκούν τα δικαιώματά τους· όσον αφορά δε την ενημέρωση των επιβατών, θα πρέπει να επιδοκιμαστεί η προθυμία των αυστραλιανών τελωνειακών αρχών να ενημερώνουν το κοινό σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων PNR·

ια)

παρατηρεί ότι, αντίθετα με ότι συμβαίνει με τη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής για την επεξεργασία και τη διαβίβαση δεδομένων από τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) από τους αερομεταφορείς στο Υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (DHS) (Συμφωνία 2007 PNR) (6), σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συμφωνίας με την Αυστραλία, προβλέπεται μηχανισμός επίλυσης διαφορών, οι δε αρχές προστασίας των δεδομένων στην ΕΕ μπορούν να ασκήσουν τις υπάρχουσες εξουσίες τους να αναστέλλουν τις ροές δεδομένων προς το τελωνείο προκειμένου να προστατεύσουν άτομα από την επεξεργασία προσωπικών τους δεδομένων, όταν υπάρχει ουσιαστική πιθανότητα να παραβιαστούν τα πρότυπα προστασίας που ορίζει η παρούσα συμφωνία·

ιβ)

εκφράζει την ικανοποίησή του για τη συμμετοχή των αρχών προστασίας δεδομένων στην κοινή αναθεώρηση, αλλά εκφράζει τη λύπη του που δεν έχει καθοριστεί συγκεκριμένη προθεσμία για την αναθεώρηση· καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να ζητήσουν αναθεώρηση πριν από τον Ιούνιο του 2010 και να παρουσιάσουν τα συμπεράσματα της αναθεώρησης αυτής στο Κοινοβούλιο·

ιγ)	επιδοκιμάζει, όσον αφορά τις περαιτέρω κοινολογήσεις, το γεγονός ότι υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες για περαιτέρω διαβίβαση, ιδίως επειδή αυτή πραγματοποιείται μόνο κατά περίπτωση και οι αυστραλιανές τελωνειακές αρχές διατηρούν μητρώο όλων των κοινολογήσεων·

ιδ)

επισημαίνει ότι σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 2, δεν θα αποθηκεύονται δεδομένα, αλλά στο σημείο 12 του παραρτήματος προβλέπεται περίοδος διατήρησης 5,5 ετών· αν και η περίοδος διατήρησης είναι μικρότερη από ό,τι στις συμφωνίες με τις ΗΠΑ, το Κοινοβούλιο θεωρεί ότι η αναλογικότητα των 5,5 ετών δεν μπορεί να εκτιμηθεί, δεδομένου ότι οι σκοποί για τους οποίους αποθηκεύονται τα δεδομένα των επιβατών δεν προσδιορίζονται επαρκώς·

ιε)

παρατηρεί, όσον αφορά τα ευαίσθητα δεδομένα, ότι οι αυστραλιανές τελωνειακές αρχές δήλωσαν ρητά ότι δεν επιθυμούν ούτε χρειάζονται ευαίσθητα δεδομένα, γεγονός που εγείρει το ερώτημα για ποιον λόγο τα χρειάζονται άλλες δικαιοδοσίες, όπως ο Καναδάς και οι ΗΠΑ, και δημιουργεί την πεποίθηση ότι οι αυστραλιανές τελωνειακές αρχές θα προβαίνουν σε διαλογή και απαλοιφή όσων ευαίσθητων δεδομένων ενδέχεται να λάβουν· ωστόσο, το γεγονός ότι η ευθύνη του ελέγχου όσον αφορά τη διαλογή των ευαίσθητων δεδομένων προέλευσης ΕΕ ανατίθεται στον παραλήπτη των δεδομένων. δηλαδή στις αυστραλιανές τελωνειακές αρχές, είναι σύμφωνο με τα αποδεκτά πρότυπα προστασίας δεδομένων, όπως εκείνα της σύμβασης 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης της 28ης Ιανουαρίου 1981 (7) και της οδηγίας 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των ατόμων όσον αφορά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών (8)·

ιστ)	επιμένει ότι η ανταλλαγή διπλωματικών υπομνημάτων αποτελεί απαράδεκτη μέθοδο για την τροποποίηση του καταλόγου των αρχών και υπηρεσιών που έχουν πρόσβαση στα δεδομένα·

ιζ)

αποδοκιμάζει το γεγονός ότι, λαμβάνοντας υπόψη τις κατηγορίες δεδομένων που διαβιβάζονται στις αυστραλιανές τελωνειακές αρχές, τα στοιχεία που ζητούνται αφορούν τις ίδιες κατηγορίες δεδομένων με τις προβλεπόμενες στην προαναφερθείσα συμφωνία του 2007 με τις ΗΠΑ (τα 34 πεδία χωρίζονται σε 19 κατηγορίες δεδομένων, ώστε να δημιουργείται η εντύπωση ότι το πλήθος των διαβιβαζομένων δεδομένων έχει μειωθεί αισθητά, κάτι που ωστόσο δεν συμβαίνει)· τόσο ευρεία συλλογή στοιχείων δεν δικαιολογείται και πρέπει να θεωρηθεί δυσανάλογη·

2.	καλεί τα κράτη μέλη και τα εθνικά κοινοβούλια στα οποία είναι αυτή τη στιγμή υπό εξέταση η συγκεκριμένη συμφωνία και/ή η συμφωνία με τις ΗΠΑ (Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Ισπανία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Πολωνία) να λάβουν υπόψη τις παρατηρήσεις και τις συστάσεις που εκτίθενται ανωτέρω·

3.	υπενθυμίζει στο Συμβούλιο ότι, εφόσον τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας, το Κοινοβούλιο θα πρέπει να συμμετέχει δεόντως στην επανεξέταση όλων των συμφωνιών PNR·

* *

4.	αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα σύσταση στο Συμβούλιο και, προς ενημέρωση, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών, και στην κυβέρνηση και στο κοινοβούλιο της Αυστραλίας.

(1) ΕΕ L 213 της 8.8.2008, σ. 47.

(2) Ορισμένα κράτη μέλη διατύπωσαν συγκεκριμένες δηλώσεις που δημοσιεύθηκαν στα πρακτικά του Συμβουλίου και είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: http://register. consilium. europa. eu/pdf/gr/08/st10/st10439. el08. pdf

(3) Το ψήφισμα της 13ης Μαρτίου 2003, σχετικά με τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων από τις αεροπορικές εταιρείες στην υπηρεσία μετανάστευσης των ΗΠΑ (ΕΕ C 61 Ε της 10.3.2004, σ. 381), το ψήφισμα της 9ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη διαβίβαση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αεροπορικές εταιρείες στην περίπτωση των υπερατλαντικών πτήσεων: στάδιο των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ (ΕΕ C 81 Ε της 31.3.2004, σ. 105) και το ψήφισμα της 31ης Μαρτίου 2004, σχετικά με το σχέδιο απόφασης της Επιτροπής για το κατάλληλο επίπεδο προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που περιέχονται στα Μητρώα Ονομάτων Επιβατών (PNR) που διαβιβάζονται στην Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των Ηνωμένων Πολιτειών (ΕΕ C 103 Ε της 29.4.2004, σ. 665), η σύσταση της 7ης Σεπτεμβρίου 2006 προς το Συμβούλιο σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής που αφορά τη χρήση δεδομένων από τα μητρώα ονομάτων επιβατών (PNR) για την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διακρατικού εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένου του οργανωμένου εγκλήματος (ΕΕ C 305 E της 14.12.2006, σ.250) και η θέση του Κοινοβουλίου της 7ης Ιουλίου 2005 σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της κυβέρνησης του Καναδά που θα αφορά την επεξεργασία των εκ των προτέρων πληροφοριών σχετικά με τους επιβάτες (API) και των καταστάσεων με τα ονόματα των επιβατών (PNR) (ΕΕ C 157 E της 6.7.2006, σ. 464).

(4) EE L 261 της 6.8.2004, σ. 24.

(5) Η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων έλαβε γνώση των διαπραγματεύσεων αυτών και βάσει της σχετικής γνωμοδότησης της ομάδας εργασίας του άρθρου 29 για την προστασία των δεδομένων. Βλ.: http://ec. europa. eu/justice_home/fsj/privacy/docs/wpdocs/2004/wp85_el. pdf

(6) ΕΕ L 204 της 4.8.2007, σ. 18.

(7) Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, της 28 Ιανουαρίου 1981, για την προστασία των ατόμων όσον αφορά την αυτόματη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και οι περαιτέρω τροποποιήσεις της.

(8) ΕΕ L 281 της 23.11.1995, σ. 31.