[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 17.10.2008

COM(2008) 645 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Αντιμετώπιση των προκλήσεων της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας {SEC(2008) 2618}

{SEC(2008) 2619}

{SEC(2008) 2620}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Αντιμετώπιση των προκλήσεων της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ 3

2. TΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ 4

2.1. Ο ρυθμός και η έκταση της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών 4

2.2. Τα αίτια της αποψίλωσης 5

2.3. Ο αντίκτυπος της αποψίλωσης των δασών 5

3. AΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ 6

3.1. Προτεινόμενος γενικός στόχος για την ΕΕ 6

3.2. Πεδία δράσης 7

4. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ 8

4.1. Ενίσχυση των υφιστάμενων πολιτικών 8

4.2. Κλίμακα, πηγές χρηματοδότησης και μηχανισμοί για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της αποψίλωσης 11

5. Η ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ UNFCCC 13

5.1. Η βραχυπρόθεσμη απάντηση: δημιουργία παγκόσμιου μηχανισμού για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών 13

5.2. Η μακροπρόθεσμη προοπτική: δοκιμή συμπερίληψης της αποψίλωσης των δασών στις αγορές διοξειδίου του άνθρακα 14

6. ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ 15

1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα δάση καλύπτουν περίπου το 30% της παγκόσμιας έκτασης της ξηράς και παρέχουν πληθώρα οικονομικών και κοινωνικών οφελών. Εξασφαλίζουν μείζονα περιβαλλοντικά οφέλη σε σχέση με τη βιοποικιλότητα και την αλλαγή του κλίματος. Τα τροπικά δάση συγκαταλέγονται στα πιο σημαντικά για τη βιοποικιλότητα ενδιαιτήματα και παρέχουν καίριες υπηρεσίες για το οικοσύστημα, όπως ο καθαρισμός των υδάτων και η πρόληψη της διάβρωσης. Από τους δασικούς πόρους εξαρτάται, εξάλλου, η ζωή 1,6 δισεκατομμυρίων ατόμων ενώ η επιβίωση 60 εκατομμυρίων αυτοχθόνων εξαρτάται άμεσα από τα δάση. Τα δάση αποθηκεύουν επίσης σημαντικές ποσότητες CO2, αποτρέποντας έτσι περαιτέρω αύξηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Τα δάση απειλούνται από αποψίλωση και υποβάθμιση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του FAO, κάθε χρόνο χάνονται περίπου 13 εκατ. εκτάρια δασών. Η αποψίλωση αντιστοιχεί περίπου στο 20% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) (IPCC, 2007) - περισσότερο από το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπει η ΕΕ. Η μείωση των εκπομπών που οφείλονται στην αποψίλωση των δασών θα είναι επομένως απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 2 μόνο βαθμούς της κλίμακας Κελσίου. Είναι επίσης ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η προστασία των δασών θα αποδώσει και οφέλη για τη βιοποικιλότητα και για τη ζωή των φτωχών πληθυσμών.

Η χρονική στιγμή είναι κατάλληλη για την ανάληψη αποφασιστικής δράσης. Στο επίκεντρο της προτεινόμενης αντίδρασης της ΕΕ είναι ο στόχος να έχει συγκρατηθεί, το αργότερο έως το 2030, η παγκόσμια απώλεια δασικών εκτάσεων και, έως το 2020, να έχει μειωθεί η γενική αποψίλωση των τροπικών δασών κατά τουλάχιστον 50% σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα.

Η αποψίλωση συγκαταλέγεται στα κεντρικά θέματα στις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα (σχέδιο δράσης του Μπαλί[1]). Η προοπτική συμφωνίας για το κλίμα στην Κοπεγχάγη προσφέρει μοναδική ευκαιρία για αντιμετώπιση του προβλήματος της αποψίλωσης. Η ΕΕ πρέπει να εισακούσει την έκκληση για ανάληψη δράσης. Οι προτάσεις που εκτίθενται στην παρούσα ανακοίνωση πρέπει να αποτελέσουν τη βάση της θέσης της ΕΕ για το επικείμενο συνέδριο του κλίματος, στο Πόζναν.

Στις αρχές του 2009 η Επιτροπή θα εκδώσει ανακοίνωση που θα αφορά την κοινοτική εντολή όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις της Κοπεγχάγης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της ΕΕ του Ιουνίου 2008, θα περιλαμβάνεται ολοκληρωμένη στρατηγική για αύξηση της χρηματοδότησης με σκοπό την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της αποψίλωσης των δασών. Για να επιτύχει στην Κοπεγχάγη, πρέπει η ΕΕ να συνδυάσει προσπάθειες και πόρους, παρουσιάζοντας ενιαίο μέτωπο, ώστε να συγκεντρώσει την υποστήριξη των χωρών εταίρων.

Για την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών πρέπει να ενισχυθεί σειρά κοινοτικών πολιτικών. Επιπλέον, στο πλαίσιο των τρεχουσών διαπραγματεύσεων για το κλίμα προτείνονται δύο συγκεκριμένες και φιλόδοξες προτάσεις:

(i) δημιουργία ενός νέου μέσου ώστε να προκύψει σημαντική χρηματοδότηση για αντιμετώπιση της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών: του παγκόσμιου μηχανισμού για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών (Global Forest Carbon Mechanism) (ii) τη δοκιμή συμπερίληψης της αποψίλωσης των δασών στις αγορές διοξειδίου του άνθρακα.

Η παρούσα ανακοίνωση δεν αποβλέπει να δώσει οριστικές απαντήσεις στα πολλά θέματα που σχετίζονται με την αποψίλωση των δασών. Στόχος της είναι, μάλλον, να καθορίσει τις βασικές γραμμές μιας απόκρισης της ΕΕ, να ζητήσει σημαντικές συμβολές από όλους τους ενδιαφερόμενους και να ενεργοποιήσει μια σειρά από αρχικές δράσεις που θα θεμελιώσει μια βιώσιμη παγκόσμια απάντηση στην αποψίλωση των δασών.

2. TΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ

2.1. Ο ρυθμός και η έκταση της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών

Μεταξύ 1990 και 2005 χάθηκαν πάνω από το 3% των παγκόσμιων δασικών εκτάσεων. Η ετήσια απώλεια ανέρχεται σε 13 εκατ. εκτάρια (FAO, 2005), μια περιοχή περίπου ίση με την έκταση της Ελλάδας. Περίπου το 96% της πρόσφατης αποψίλωσης των δασών αφορά τροπικές περιοχές (σχ. 1) και η μεγαλύτερη καθαρή απώλεια δασικών εκτάσεων μεταξύ 2000 και 2005 καταγράφηκε σε δέκα χώρες[2] (FAO, 2007). Κατά την ίδια περίοδο, η δασική κάλυψη αυξήθηκε σε άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, της Ιαπωνίας και της Κίνας, ενώ παρέμεινε σχετικά σταθερή στην Ινδία. Λόγω του παγκόσμιου αντίκτυπου στο κλίμα και εξαιτίας της αξίας που συνεπάγεται για τη βιοποικιλότητα[3], πρέπει τα τροπικά δάση να αποτελέσουν το επίκεντρο της αναζητητέας δράσης.

Η υποβάθμιση των τροπικών δασών είναι συναφές θέμα που επίσης έχει σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Η υποβάθμιση λαμβάνει διάφορες μορφές, είναι δύσκολο να οριστεί[4] και δεν είναι πάντα μετρήσιμη με ακρίβεια. Μολονότι δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο όπως η αποψίλωση των δασών, πρέπει να συνεξετάζεται, έτσι ώστε κάθε στρατηγική προσέγγιση για τα δάση να είναι συνεκτική και περιεκτική.

Σχ. 1: Περιοχές όπου έχει καταγραφεί αποψίλωση των δασών, σε παγκόσμια κλίμακα. Με κόκκινο χρώμα παρουσιάζοντα οι κύριες περιοχές ενεργών μετώπων αποψίλωσης (πηγή: MEA, 2005)

[pic]

2.2. Τα αίτια της αποψίλωσης

Οι κατευθυντήριες δυνάμεις της αποψίλωσης των δασών είναι ποικίλες, σύνθετες και ενεργούν με διάφορους συνδυασμούς, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή[5]. Η σημαντικότερη άμεση αιτία της καταστροφής είναι συνήθως οι αλλαγές των χρήσεων γης. Κερδοφόρες εναλλακτικές χρήσεις γης, με υψηλή εμπορική αξία, όπως η απόκτηση εμπορεύσιμων πρώτων υλών, αποτελούν κίνητρο για την αποψίλωση των δασών. Σε πολλές περιπτώσεις η ανάπτυξη υποδομών μπορεί επίσης να συμβάλει σε αποψίλωση δασών. Η πιο σημαντική αιτία είναι η αναποτελεσματική διακυβέρνηση, που συνδέεται με την πλημμελή εφαρμογή πολιτικών χρήσης γης και με αβέβαια καθεστώτα έγγειας ιδιοκτησίας. Για να είναι αποτελεσματική, κάθε σφαιρική προσέγγιση στην αποψίλωση των δασών πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα αυτές τις κατευθυντήριες δυνάμεις.

2.3. Ο αντίκτυπος της αποψίλωσης των δασών

Η αποψίλωση έχει διάφορες αρνητικές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στο κλίμα, τη βιοποικιλότητα και τη φτώχεια[6].

Στην αποψίλωση οφείλεται το 20% των συνολικών εκπομπών CO2 (περίπου 5,8 Gt - βλ. σχ. 2)[7]. Εκτός από την απελευθέρωση του CO2 από τα δέντρα λόγω της αποσύνθεσης και της καύσης της βιομάζας, δημιουργεί επίσης εκπομπές από το έδαφος, π.χ. καύση βαθέων εδαφών τύρφης σε αποψιλωμένες περιοχές. Μεταξύ άλλων επιπτώσεων στο κλίμα περιλαμβάνονται μεταβολές στο ποσό της ενέργειας που αντανακλάται από την επιφάνεια της γης, καθώς και η περίπλοκη αλληλεπίδραση που έχουν τα δάση με τη χημεία και την υδρολογία της ατμόσφαιρας.

Σχ. 2: Εκπομπές GHG ανά τομέα, το 2004. Στα στοιχεία για τη δασοκομία περιλαμβάνονται οι εκπομπές CO2 από την αποψίλωση των δασών, η αποσύνθεση βιομάζας στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους που παραμένει μετά την υλοτομία και την αποψίλωση, φωτιές τύρφης και αποσάθρωση των στραγγισμένων εδαφών τύρφης (IPCC 2007)

[pic]Είναι επίσης σημαντική κινητήρια δύναμη απώλειας της βιοποικιλότητας . Ιδιαίτερα τα τροπικά δάση φιλοξενούν περίπου το μισό του συνόλου των χερσαίων ειδών και έχουν κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της βιόσφαιρας. Η συνεχιζόμενη αποψίλωση των δασών θα οδηγήσει σε σημαντική απώλεια της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της εξαφάνισης ειδών και της επακόλουθης απώλειας αγαθών και υπηρεσιών (Sukhdev κ.ά.. 2008). Εφόσον συνεχιστεί η υφιστάμενη κατάσταση, η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με το δάσος και θα έχουν χαθεί έως το 2050 προβλέπεται να ανέλθει στο 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ (COPI, 2008).

Η αποψίλωση στερεί την προστασία που τα φυσικά δάση παρέχουν έναντι καταιγίδων, πλημμυρών και ακραίων διακυμάνσεων των τοπικών καιρικών συνθηκών. Μπορεί επίσης να έχει και αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις στην ένδεια , όχι μόνο επειδή πολλοί από τους φτωχούς ανά τον κόσμο εξαρτώνται από τα δάση για την επιβίωσή τους, αλλά και εξαιτίας των υπηρεσιών που προσφέρουν τα δάση στο οικοσύστημα. Σημαντικός είναι επίσης ο αρνητικός αντίκτυπος της αποψίλωσης των δασών στην ανθρώπινη υγεία μέσω της αύξησης αέριων ρυπαντών και της διάδοσης νόσων, οι οποίες μεταδίδονται από έντομα, όπως η ελονοσία.

3. AΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ

3.1. Προτεινόμενος γενικός στόχος για την ΕΕ

Η επίτευξη του στόχου της ΕΕ για περιορισμό της αλλαγής του κλίματος σε 2° C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θα απαιτήσει, έως το 2050, μείωση των παγκόσμιων εκπομπών κατά τουλάχιστον 50% κάτω από τα επίπεδα του 1990. Η μείωση αυτή δεν είναι εφικτή χωρίς ανάληψη ουσιαστικής δράσης για την καταπολέμηση της αποψίλωσης.

Όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις της UNFCCC για το μελλοντικό κλιματικό καθεστώς της ΕΕ, προτείνεται ως στόχος να έχει συγκρατηθεί, το αργότερο έως το 2030, η παγκόσμια απώλεια δασικών εκτάσεων και να μειωθεί η γενική αποψίλωση των τροπικών δασών κατά 50% τουλάχιστον σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα. Η επίτευξη του στόχου αυτού θα επιδιωχθεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της UNFCCC και αναμένεται ότι έως το 2020 θα αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και υπό το πρίσμα των οφελών για τη βιοποικιλότητα.

3.2. Πεδία δράσης

Στο σχήμα 3 παρουσιάζονται οι σημαντικές δυνατότητες άμβλυνσης που διαθέτουν τα μέτρα αυτά έως το 2030 σε διάφορες περιοχές του κόσμου, μέχρι τιμή αγοράς της τάξεως των 40 ευρώ ανά τόνο CO2:

Σχ. 3: Δυναμικό μείωσης των αερίων θερμοκηπίου που εξαρτάται από τα δάση, ανά γεωγραφική περιφέρεια

[pic]Η ΕΕ καλείται να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας πολιτικής όσον αφορά την αποψίλωση των δασών. Η Κοινότητα και τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργαστούν για τη συγκέντρωση πόρων και για να εξασφαλίσουν ότι οι δράσεις θα είναι συμπληρωματικές. Η μάχη κατά της αποψίλωσης των δασών πρέπει να δοθεί σε διάφορα μέτωπα:

Πρώτον, η ενίσχυση της διαχείρισης των δασών και των θεσμών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο αποτελεί προϋπόθεση για κάθε αποτελεσματική πολιτική απάντηση.

Δεύτερον , πρέπει να αναγνωριστεί ρητά ότι ένας από τους βασικούς μοχλούς για την αποψίλωση των δασών είναι οικονομικός. Τα δάση καταστρέφονται επειδή βραχυπρόθεσμα είναι επικερδέστερη η χρήση της γης για άλλους σκοπούς από τη διατήρησή τους. Μια αποτελεσματική πολιτική πρέπει να επιβραβεύει τις υπηρεσίες που παρέχουν τα δάση

Τρίτον, μια ουσιαστική πολιτική κατά της αποψίλωσης των δασών δεν μπορεί να αγνοήσει την πλευρά της ζήτησης και την ευθύνη των καταναλωτών. Ορισμένες εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να συμβάλουν στην επίτευξη του συνολικού στόχου.

Τέταρτον, επειδή η αποψίλωση των δασών είναι παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί λύση σε παγκόσμιο επίπεδο , και έχοντας ως στόχο τη σταθεροποίηση των εκπομπών CO2 σε αποδεκτά επίπεδα και την άρση της απώλειας βιοποικιλότητας, οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα προσφέρουν μοναδική ευκαιρία για να τιθασευτεί η αποψίλωση των δασών. Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα (UNCBD) πρέπει να διαπνέει τις διαπραγματεύσεις[8].

Πέμπτον, η ορθότητα σχεδιασμού και εφαρμογής της πολιτικής, πρέπει να βασίζεται σε πληροφόρηση υψηλής ποιότητας . Τα ισχύοντα προγράμματα παρακολούθησης και αξιολόγησης των δασών δεν είναι ούτε πλήρη ούτε ολοκληρωμένα. Απαιτείται πιο ολοκληρωμένη και επιστημονικότερη προσέγγιση για την πλαισίωση των αποφάσεων άσκησης πολιτικής και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους.

4. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

4.1. Ενίσχυση των υφιστάμενων πολιτικών

Οι σχετικές με τα δάση πολιτικές δεν περιορίζονται στη δασοκομία. Πολλές εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ έχουν έμμεσο αντίκτυπο στην αποψίλωση των δασών, ενθαρρύνοντας ενίοτε την υπερεκμετάλλευση ή αλλαγές στις χρήσεις γης που συμβάλλουν ευθέως στην αποψίλωση. Διάφοροι τομείς και πολιτικές - όπως το εμπόριο, η ενέργεια, η γεωργία, η επισιτιστική ασφάλεια και η αναπτυξιακή συνεργασία -μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, συμβάλλοντας στη διατήρηση των παγκόσμιων δασών.

4.1.1. Κοινοτικές πολιτικές για την προώθηση της αειφορικά παραγόμενης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας

Η ΕΕ είναι μεγάλος καταναλωτής ξυλείας και των σχετικών προϊόντων από όλο τον κόσμο. Το 2005, 83 εκατ. m3 ξυλείας και προϊόντων ξυλείας εισήχθησαν στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης[9]. Οι εισαγωγές παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας[10], εκτιμώνται σε 16 εκατ. m3, ποσοστό πάνω από το 19% των εισαγωγών από όλες τις χώρες[11].

Η ΕΕ μπορεί να συμβάλει ποικιλοτρόπως στην προώθηση της αειφορικής διαχείρισης των δασών:

α) μέσω του σχεδίου δράσης για επιβολή της δασικής νομοθεσίας, διακυβέρνηση και εμπόριο (FLEGT), με βασικό στοιχείο την ανάπτυξη της Εθελοντικής Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης (VPA) με χώρες παραγωγούς ξυλείας. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί ότι οι εξαγωγές ξυλείας από τις εν λόγω χώρες στην ΕΕ καλύπτονται από άδεια που βεβαιώνει ότι η ξυλεία είναι προϊόν νόμιμης υλοτομίας. Οι VPA συγκροτούν επίσης πλαίσιο για αντιμετώπιση των προβλημάτων διαχείρισης και επιβολής της νομοθεσίας που συχνά βρίσκονται στη ρίζα των προβλημάτων αποψίλωσης και υποβάθμισης των δασών. Με την έννοια αυτή, υπάρχει ισχυρή συνέργεια μεταξύ FLEGT και των προσπαθειών αντιμετώπισης της αποψίλωσης.

β) ένα άλλο μέτρο (στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης FLEGT) είναι η έκδοση κανονισμού που θεσπίζει την υποχρέωση των κοινοτικών φορέων εκμετάλλευσης για ελαχιστοποίηση του κινδύνου παρείσφρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας. Η Επιτροπή έχει προτείνει κανονισμό για την επίτευξη αυτού του στόχου.

γ) η μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση των δασών είναι επίσης ένας από τα πεδία προτεραιότητας της συμμαχίας για την αλλαγή του κλίματος του πλανήτη (GCCA) που έχει δρομολογήσει η ΕΕ και η οποία εστιάζεται στις φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες. Η συμμαχία παρέχει μια πλατφόρμα για πολιτικό διάλογο και ανταλλαγές ορθής πρακτικής σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των συνδυασμένων προκλήσεων που συνιστούν η καταπολέμηση της φτώχειας και η αλλαγή του κλίματος. Λειτουργεί σε υποστήριξη των διεθνών διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία γύρω από την αλλαγή του κλίματος μετά το 2012.

δ) συνεχίζοντας να παρέχει τη συμβολή της σε υπάρχοντα διεθνή φόρουμ , όπως στον Διεθνή οργανισμό για την τροπική ξυλεία, τη Σύμβαση για το διεθνές εμπόριο απειλούμενων ειδών άγριας χλωρίδας και πανίδας (CITES) και το Φόρουμ των Ηνωμένων Εθνών για τα δάση (UNFF), καθώς και ενδιαφερόμενη περαιτέρω σχετικά με την επανεξέταση, το 2015, του μη νομικά δεσμευτικού μέσου για τα δάση της UNFF.

ε) μέσω οικολογικών δημόσιων συμβάσεων (GPP) , με τις οποίες οι δημόσιες αρχές στην ΕΕ μπορούν να δημιουργήσουν ζήτηση για βιώσιμη και νόμιμα υλοτομημένη ξυλεία.

στ) με την προώθηση μέσων όπως της οικολογικής σήμανσης και με την ενθάρρυνση συστημάτων πιστοποίησης των δασών , καθώς και ιδιωτικών συμβάσεων που ευνοούν τη βιώσιμη προμήθεια ξυλείας, και

ζ) με την ανάπτυξη κριτηρίων βιωσιμότητας για το ξύλο και άλλα είδη βιομάζας που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας.

η) ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όπως η Παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES)[12] και το έργο Παρατηρήσεις του περιβάλλοντος τροπικών οικοσυστημάτων μέσω δορυφόρου (TREES), μπορούν να αναλάβουν σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση των αλλαγών των χρήσεων γης και των τάσεων αποψίλωσης των δασών.

4.1.2. Κοινοτικές πολιτικές σχετικά με προϊόντα πλην της ξυλείας

Υπάρχει σχέση μεταξύ της ζήτησης για γεωργικά προϊόντα και των πιέσεων που ασκούνται στις χρήσεις γης. Εντείνεται επίσης η ανάγκη να αυξηθεί η παραγωγή τροφίμων σε Συνδυασμό με την ανάγκη να σταματήσει η αποψίλωση των δασών. Η γεωργική παραγωγή πρέπει να αυξηθεί χωρίς περαιτέρω αποψίλωση των δασών. Αυτό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις για την αύξηση της απόδοσης στις υφιστάμενες γεωργικές εκτάσεις. Μεταξύ των άλλων επιλογών συγκαταλέγεται η αναβάθμιση της γεωργικής έρευνας για την αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας στις αναπτυσσόμενες χώρες κατά βιώσιμο τρόπο.

Η ανάπτυξη των βιοκαυσίμων πρέπει να είναι αειφορική, επομένως απαιτείται επαγρύπνηση ώστε να εξασφαλιστεί ότι η περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής και των εισαγωγών δεν θα θέτει σε κίνδυνο τις προσπάθειες για την προστασία των δασών ή ευρύτερες προτεραιότητες στο πεδίο της βιοποικιλότητας. Σχετικά προς τούτο κατάλληλα κριτήρια εκπονούνται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης[13].

Έπειτα από την τελευταία διάσκεψη των μερών στη Βόννη (COP 9) στο πλαίσιο της σύμβασης για τη βιοποικιλότητα, διαμορφώνονται κατευθύνσεις για πτυχές βιοποικιλότητας που αφορούν την αειφορία των βιοκαυσίμων, και τούτο αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη διεθνούς συναίνεσης. Η Επιτροπή θα αναλάβει ενεργό ρόλο στην επακόλουθη διαδικασία, ώστε η πρωτοβουλία να είναι επιτυχής.

Γενικότερα, όσον αφορά την πολιτική συνοχής, η Επιτροπή δεσμεύεται για:

- αξιολόγηση του αντίκτυπου της μελλοντικής πολιτικής της ΕΕ και των διεθνών πρωτοβουλιών αναφορικά με την αποψίλωση των δασών, περιλαμβανομένων και εκείνων που δεν συνδέονται άμεσα με τα δάση και την ξυλεία / τα προϊόντα ξυλείας,

- συνέχιση της ενσωμάτωσης, στις μελλοντικές επανεξετάσεις και εκτιμήσεις του αντίκτυπου των εμπορικών συμφωνιών και της αγροτικής πολιτικής, ειδικής ανάλυσης για τις πιθανές επιπτώσεις στην αποψίλωση των δασών

- διενέργεια εκτιμήσεων των επιπτώσεων στο περιβάλλον σε συνδυασμό με τα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα, τα οποία εκπονούνται για την καθοδήγηση της πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας,

- μελέτη του αντίκτυπου από την κατανάλωση στην ΕΕ εισαγόμενων τροφίμων και μη εδώδιμων προϊόντων (π.χ. κρέας, σόγια, φοινικέλαιο, μεταλλεύματα) που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποψίλωση των δασών. Τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξέταση επιλογών πολιτικής για περιορισμό του εν λόγω αντίκτυπου,

- βελτίωση της παραγωγικότητας της γεωργίας, ιδίως με την αναβάθμιση της έρευνας για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και της γεωργικής αειφορίας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Επιτροπή αποφάσισε να διπλασιάσει τη στήριξή της στη διεθνή γεωργική έρευνα, σε 63 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο για καθένα από τα επόμενα τρία χρόνια, από το 2008 και μετά,

- συνέχιση της διαδικασίας αναθεώρησης, που ξεκίνησε με την έγκριση της πρώτης έκθεσης για τη Συνοχή της αναπτυξιακής πολιτικής[14]. Η διαδικασία αυτή είναι σημαντική ώστε να μπορέσει η ΕΕ να υποστηρίξει τις αναπτυσσόμενες χώρες στις προσπάθειές τους για την επίτευξη των Αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας.

4.2. Κλίμακα, πηγές χρηματοδότησης και μηχανισμοί για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της αποψίλωσης

Για την επιτυχή αντιμετώπιση της αποψίλωσης θα απαιτηθεί σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση ώστε να υπάρξει η αναγκαία αρωγή για τη δημιουργία ικανοτήτων στις αναπτυσσόμενες χώρες και για την παροχή κινήτρων με σκοπό την αποδυνάμωση των παραγόντων που συμβάλουν στην αποψίλωση των δασών.

Από την ανάλυση του κόστους της προστασίας των δασών, η οποία περιέχεται στην εκτίμηση του αντίκτυπου που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί ποσό μεταξύ 15 και 25 δισ. ευρώ ετησίως ώστε, έως το 2020, να έχει υποδιπλασιαστεί η αποψίλωση των δασών[15].

Για την ποσοτικοποίηση των αναγκών χρηματοδότησης απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες, αλλά είναι σαφές ότι οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να διαθέσουν σημαντικούς πόρους για την αντιμετώπιση της αποψίλωσης των δασών στις αναπτυσσόμενες χώρες, στο πλαίσιο της μελλοντικής διεθνούς ρύθμισης του κλίματος. Η χρηματοδότηση αυτή θα συμπληρώσει οικονομικές και άλλες προσπάθειες από τις αναπτυσσόμενες χώρες και πρέπει να προέλθει τόσο από δημόσιες όσο και από ιδιωτικές πηγές. Οι μηχανισμοί χρηματοδότησης θα είναι αποτελεσματικοί μόνο εάν:

- οι αναπτυσσόμενες χώρες λαμβάνουν πρώτες τα μέτρα της απαιτούμενης οικονομικής και τεχνικής βοήθειας για τη δημιουργία ικανοτήτων και ενδυνάμωση των θεσμών,

- καταβληθούν προσπάθειες για τη διευθέτηση ανεπίλυτων τεχνικών ζητημάτων (π.χ. παρακολούθηση και επαλήθευση),

- αξιολογούνται και ανταμείβονται οι πραγματικές επιδόσεις ως προς συμφωνημένες τιμές βάσης και

- υπάρξει στήριξη σε υφιστάμενες και αποδεδειγμένες πρακτικές διανομής βοήθειας και τήρησης των αρχών χρηστής χρηματοοικονομικής διαχείρισης.

Σε επίπεδο ΕΕ απαιτείται επαρκής χρηματοδότηση, από το 2013 έως το 2020, για την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών, κυρίως ως στήριξη σε αναπτυσσόμενες χώρες για την επιβράδυνση, σταθεροποίηση και αναστροφή της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών.

Το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης θα εξαρτηθεί από το επίπεδο των δράσεων περιστολής εκ μέρους των αναπτυσσόμενων χωρών.

- Επί του παρόντος η αναγνώριση δασικών πιστώσεων στο κοινοτικό σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS) δεν είναι ρεαλιστική. Οι εκπομπές από την αποψίλωση των δασών είναι περίπου τρεις φορές υψηλότερες από τις ποσότητες των εκπομπών που υπάγονται σε ρύθμιση στο πλαίσιο του κοινοτικού ETS. Καθώς το ETS της ΕΕ είναι σήμερα το μοναδικό μείζον επιχειρησιακό σύστημα εμπορίας παγκοσμίως, αν επιτραπεί στις εταιρείες να αγοράζουν πιστώσεις αποφευχθείσας αποψίλωσης των δασών[16] θα μπορούσαν να προκύψουν σοβαρές ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στο σύστημα. Υπάρχουν επίσης ανεπίλυτα ζητήματα παρακολούθησης, εκθέσεων, επαλήθευσης και ευθύνης. Οι δασικές πιστώσεις είναι προσωρινές και πρέπει να αντικαθίστανται έπειτα από ορισμένο χρονικό διάστημα. Τούτο σημαίνει ότι, εάν μια εταιρεία αποσυρθεί, κάποιος πρέπει να αναλάβει αυτή την ευθύνη ώστε να εξασφαλίζεται η περιβαλλοντική ακεραιότητα.

Για τους λόγους αυτούς, η ΕΕ πρέπει να εξετάσει την αναγνώριση των δασικών πιστώσεων για συμμόρφωση με το κοινοτικό ETS μόνο ως συμπληρωματικό μέσο και μάλιστα μακροπρόθεσμα, δηλ. μετά το 2020, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις (κυρίως ισοζύγιο προσφοράς / ζήτησης και ευθύνη). Επιπλέον, όταν έχουν εγκατασταθεί και διασυνδεθεί άλλα συστήματα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων, δημιουργώντας αυξημένη ζήτηση για μειώσεις των εκπομπών, ενδέχεται να καταστεί εφικτή η χρήση δασικών πιστώσεων για χρηματοδότηση της προστασίας των δασών.

- Ωστόσο, μεγάλο τμήμα της χρηματοδότησης της ΕΕ θα μπορούσε να προέλθει από τα έσοδα του πλειστηριασμού δικαιωμάτων εκπομπών στο πλαίσιο του ETS της ΕΕ. Πράγματι, σύμφωνα με την προτεινόμενη τροποποίηση της οδηγίας ETS του Ιανουαρίου 2008[17], τουλάχιστον το 20% των εσόδων του πλειστηριασμού πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη στόχων που αφορούν το κλίμα, καθώς και για την καταπολέμηση της αποψίλωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν πρόσφατα τη χρήση των εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων στον τομέα της αεροπορίας για τη μείωση των εκπομπών, συμπεριλαμβανόμενης της αποφυγής της αποψίλωσης των δασών.

Εκτιμάται ότι ο πλειστηριασμός δικαιωμάτων εκπομπών θα μπορούσε, μέχρι το 2020, να δημιουργήσει για τα κράτη μέλη της ΕΕ ετήσια έσοδα ύψους 30-50 δισ. ευρώ. Αν το 5% των εσόδων του πλειστηριασμού προοριζόταν να συμβάλει στις παγκόσμιες προσπάθειες καταπολέμησης της αποψίλωσης των δασών, θα μπορούσαν αν προκύψουν 1,5-2,5 δισ. ευρώ έως το 2020.

- Η αντιμετώπιση της αποψίλωσης χρειάζεται υποστήριξη πέραν των συστημάτων παροχής κινήτρων. Η χρηματοδότηση είναι αναγκαία για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και για την επίλυση τεχνικών προβλημάτων (όπως η παρακολούθηση με χρήση δορυφορικών και άλλων τεχνολογιών). Η αναπτυξιακή βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορεί να αποκτήσει ένα ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Η βοήθεια αυτή μπορεί να διοχετευθεί μέσω υφιστάμενων ρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και μέσω διεθνών και πολυμερών συμφωνιών που έχουν συναφθεί προς τούτο.

- Οι πηγές αυτές της δημόσιας χρηματοδότησης πρέπει να συμπληρωθούν από ιδιωτική χρηματοδότηση.

5. Η ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ UNFCCC

Η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει το στόχο της δημιουργίας ενός διεθνώς υποστηριζόμενου συστήματος κινήτρων για τον περιορισμό της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών στις αναπτυσσόμενες χώρες στ πλαίσιο της μελλοντικής παγκόσμιας συμφωνίας της UNFCCC (σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος) για την περίοδο 2013-2020.

Το σύστημα θα είναι ανοιχτό σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες που θα επικυρώσουν τη μελλοντική συμφωνία και που μπορούν να συμβάλουν στον παγκόσμια συμφωνημένο στόχο του μελλοντικού διεθνούς πλαισίου για το κλίμα σχετικά με τη μείωση των εκπομπών μέσω της δέσμευσης να λάβουν μέτρα άμβλυνσης σε εθνική κλίμακα για τον περιορισμό των εκπομπών από την αποψίλωση των δασών και την υποβάθμιση.

Προτείνεται διττή προσέγγιση:

1. δημιουργία ενός παγκόσμιου μηχανισμού για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών (Global Forest Carbon Mechanism),

2. δοκιμαστική ενσωμάτωση της αποψίλωσης των δασών στις αγορές διοξειδίου του άνθρακα.

5.1. Η βραχυπρόθεσμη απάντηση: δημιουργία παγκόσμιου μηχανισμού για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών

Στόχος της ΕΕ θα είναι να παράσχει τη δυνατότητα στις αναπτυσσόμενες χώρες να συμβάλουν στο στόχο μείωσης των εκπομπών που συμφωνήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο αναλαμβάνοντας δράση για τη μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών.

Πρέπει να συσταθεί παγκόσμιος μηχανισμός για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών (GFCM). Ενώ οι θεσμικές και επιχειρησιακές λεπτομέρειες απομένουν να καθοριστούν – εν προκειμένω θα ληφθούν υπόψη υφιστάμενες ρυθμίσεις – τα ακόλουθα στοιχεία είναι απαραίτητα ώστε να είναι αποτελεσματικός ο GFCM:

- Η συμμετοχή πρέπει να είναι ανοιχτή σε αναπτυσσόμενες χώρες που θα έχουν επικυρώσει τη μελλοντική συμφωνία και θα δεσμεύονται για ανάληψη δράσης με στόχο τη μείωση της αποψίλωσης των δασών υπό το καθεστώς αυτό.

- Πρέπει να εστιάζεται στη μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών. Πρέπει να εξευρεθούν συμπληρωματικοί τρόποι υποβοήθησης των αναπτυσσόμενων χωρών ώστε να διαφυλάξουν τα δάση και να μειωθεί ο κίνδυνος διάδοσης του προβλήματος σε άλλες χώρες.

- Πρέπει να υποστηρίζει δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων σε αναπτυσσόμενες χώρες.

- Θα απαιτηθεί εφαρμογή σε εθνική κλίμακα, ώστε το σύνολο του δασικού τομέα να επωφεληθεί από τα κονδύλια, για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος διάδοσης σε άλλες περιοχές στο εσωτερικό της χώρας (σε μεγάλες χώρες θα μπορούσε να υπάρξει περιφερειακή εφαρμογή με περιφερειακές ανισότητες).

- Πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ανάγκη να εξασφαλίζονται στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό παράλληλα οφέλη, όπως η προστασία της βιοποικιλότητας και η εξάλειψη της φτώχειας. Εφόσον μπορούν να εκτιμηθούν τα συναφή οφέλη, θα μπορούσαν ενδεχομένως τα οικονομικά κίνητρα να κατευθυνθούν προς δράσεις με τα υψηλότερα παράλληλα οφέλη. Τα αποτελέσματα από το έργο της σύμβασης για τη βιοποικιλότητα σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και τη βιοποικιλότητα πρέπει να τροφοδοτούν απευθείας τις διαπραγματεύσεις της UNFCCC.

- Τα αποτελέσματα από τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών πρέπει να αξιολογούνται, να παρακολουθούνται και να καταγράφονται σε εθνικό επίπεδο, με ανεξάρτητη επαλήθευση των εν λόγω μειώσεων.

- Η οικονομική ενίσχυση για την ανάληψη δράσης από μια χώρα εναντίον της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών θα υπολογίζεται βάσει απόδοσης και θα παρέχεται με βάση τα αποτελέσματα της επαλήθευσης.

- Πρέπει να υφίστανται αποτελεσματικές δομές διαχείρισης των δασών, και να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα των ατόμων που εξαρτώνται από το δάσος.

- Κατά το σχεδιασμό των μέσων οικονομικής υποστήριξης στο πλαίσιο του μηχανισμού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της κοινής αλλά διαφοροποιημένης ευθύνης.

5.2. Η μακροπρόθεσμη προοπτική: δοκιμή συμπερίληψης της αποψίλωσης των δασών στις αγορές διοξειδίου του άνθρακα

Η δημόσια χρηματοδότηση είναι ο πλέον κατάλληλος τρόπος για να προωθηθεί μια σειρά από βασικές δραστηριότητες - ιδίως η ανάπτυξη ικανοτήτων, η τεχνική υποστήριξη για τη διαχείριση στο δασικό τομέα και την ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας για την παρακολούθηση και την επιβολή ανειλημμένων υποχρεώσεων. Η δημόσια χρηματοδότηση είναι επίσης το πιο ρεαλιστικό μέσο για την παροχή κινήτρων καταπολέμησης της αποψίλωσης των δασών κατά την περίοδο 2013 έως 2020. Ωστόσο, δεν είναι ο μόνος δυνατός μηχανισμός για την παροχή αυτών των κινήτρων, ενώ η ΕΕ πρέπει επίσης να είναι σε θέση να διερευνήσει την ενδεχόμενη συμβολή καλά σχεδιασμένων μεθόδων αγοράς.

Μεταξύ 2008 και 2012, αναγνωρίζονται δραστηριότητες δάσωσης και αναδάσωσης, με αυστηρούς ποσοτικούς περιορισμούς όσον αφορά τη συμμόρφωση των κυβερνήσεων με τις διεθνώς ανειλημμένες υποχρεώσεις τους και μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για διεκδίκηση πιστώσεων από το μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης (CDM). Αυτή η αναγνώριση, εντός των σημερινών ορίων, πρέπει να συνεχιστεί και μετά το 2012. Επιπλέον, η Επιτροπή θα ελέγξει την αναγνώριση των πιστώσεων για την αποψίλωση των δασών ως προς τη συμμόρφωση των κυβερνήσεων . Ορισμένες προϋποθέσεις πρέπει να ικανοποιηθούν προτού θεωρηθεί ρεαλιστική επιλογή η ένταξη των δασών σε αγορές διοξειδίου του άνθρακα.

1. Η ρύθμιση αυτή θα είναι αναγκαία ώστε να δημιουργηθεί αρκετά μεγάλη ζήτηση για μείωση των εκπομπών, με αποτέλεσμα οι ανεπτυγμένες χώρες να μειώνουν πράγματι τις εκπομπές τους, αντί του απλού συμψηφισμού τους με πιστώσεις άνθρακα.

2. Όπως και με τα έργα δάσωσης και αναδάσωσης στο πλαίσιο του CDM, ο πρόσθετος αντίκτυπος από τη μειωμένη αποψίλωση στις εκπομπές άνθρακα πρέπει να παρακολουθείται κατάλληλα και να επαληθεύεται ανεξάρτητα.

3. Η μονιμότητα των δασικών πιστώσεων, καθώς και η ευθύνη, είναι θέματα που πρέπει να επιλυθούν. Προς τούτο απαιτείται ένας νέος τομεακός μηχανισμός της αγοράς για την αποφυγή της επέκτασης των προβλημάτων και να εξασφαλιστεί όφελος από την άποψη της καθαρής αποψίλωσης των δασών.

Η ένταξη των δασικών πιστώσεων στο κοινοτικό ETS (σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών) θα πρέπει να εξετάζεται μόνο ύστερα από εμπεριστατωμένη επανεξέταση της πείρας που έχει αποκτηθεί από τη χρήση των πιστώσεων αποψίλωσης ως προς τη συμμόρφωση των κυβερνήσεων και για την περίοδο μετά το 2020.

Η πλήρης εξάρτηση από την αξία του διοξειδίου του άνθρακα θα επικεντρωθεί αποκλειστικά στις υπηρεσίες των δασών ως ταμιευτήρων διοξειδίου του άνθρακα, ενώ δεν επιβραβεύονται άλλες σημαντικές υπηρεσίες που προσφέρουν τα δασικά οικοσυστήματα και των οποίων η αξία μπορεί να είναι πολύ υψηλότερη. Αυτό είναι ένα θέμα που επίσης πρέπει να επιλυθεί.

6. ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Για να είναι σε θέση να λειτουργήσει από το 2013 παγκόσμιος μηχανισμός για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προστασίας των δασών και για να ελεγχθεί η σκοπιμότητα συμπερίληψης των δασών στις αγορές διοξειδίου του άνθρακα απαιτούνται εντατικές προπαρασκευαστικές εργασίες. Στο πεδίο αυτό δραστηριοποιούνται ήδη ορισμένοι χορηγοί βοήθειας. Για να κατευθύνει ενεργά την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών, πρέπει η ΕΕ να είναι έτοιμη να αναλάβει πρωτοβουλίες σε σειρά από τομείς, όπως η υποστήριξη των αναπτυσσομένων χωρών για την ανάπτυξη ικανοτήτων, η ενίσχυση της διαχείρισης των δασών και η συμπλήρωση τυχόν ελλείψεων στο επίπεδο των γνώσεων. Οι πρωτοβουλίες που έχουν πρόσφατα δρομολογηθεί, όπως το πρόγραμμα REDD του ΟΗΕ[18], θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμμαχία για την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος προβλέπει επίσης κατάλληλο πλαίσιο για την προώθηση του διαλόγου με τις αναπτυσσόμενες χώρες σχετικά με την αποψίλωση και τη διαμόρφωση επακόλουθων δράσεων με σκοπό την προώθηση των συλλογικών προσπαθειών όσον αφορά την αντιμετώπιση της πρόκλησης της αποψίλωσης των δασών.

Η αποτελεσματική πολιτική εξαρτάται από συστήματα υψηλής ποιότητας στην πληροφόρηση και την παρακολούθηση. Ιδιαίτερα η παρακολούθηση της υποβάθμισης των δασών θα απαιτήσει στοχευμένες προσπάθειες και κοινούς ορισμούς και κριτήρια. Ως προς την παρακολούθηση πρέπει να ακολουθηθεί συντηρητική προσέγγιση, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι αβεβαιότητες δεν έχουν ως αποτέλεσμα την υπερεκτίμηση όσον αφορά τις μειώσεις εκπομπών.

Η τεχνολογική εξέλιξη στο λογισμικό δεδομένων, την τεχνολογία των δορυφόρων και την τεχνολογία επικοινωνιών παρήγαγε εργαλεία για φτηνότερη και πιο προσιτή παρακολούθηση των δασών. Ωστόσο, τα εναπομένοντα κενά πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Πρέπει να αναπτυχθούν εγχώριες ικανότητες για να καθιερωθούν υψηλής ποιότητας εθνικά συστήματα παρακολούθησης και επαλήθευσης για την αποτίμηση της προόδου και την εξασφάλιση της συμμόρφωσης. Για την αντιμετώπιση της πρόκλησης αυτής θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν κοινοτικές πρωτοβουλίες και μεθοδολογίες που εφαρμόζονται ήδη στο Κοινό Κέντρο Ερευνών ή άλλα προγράμματα - όπως το Kopernikus, το παγκόσμιο σύστημα συστημάτων γεωεπισκόπησης (GEOSS) και η παγκόσμια παρατήρηση της δυναμικής της δασοκάλυψης και των χρήσεων γης (Global Observations of Forest and Land Cover Dynamics). Πρέπει επίσης να προωθηθούν περιφερειακές πρωτοβουλίες, όπως το παρατηρητήριο των δασών της Κεντρικής Αφρικής ( Observatoire des Forêts d'Afrique Centrale) και να εφαρμοστούν και σε άλλες τροπικές περιοχές.

Για την περαιτέρω προώθηση της διαδικασίας, η Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει συνδιάσκεψη στην πορεία προς την Κοπεγχάγη, που θα αποτελέσει βήμα συζήτησης των προτάσεων της Επιτροπής, δέσμευσης στρατηγικών ενδιαφερόμενων και επεξεργασίας κατάλληλων μέτρων παρακολούθησης.

[1] http://unfccc.int/files/meetings/cop_13/application/pdf/cp_bali_action.pdf

[2] Βραζιλία, Ινδονησία, Σουδάν, Μιανμάρ, Ζάμπια, Ενωμένη Δημοκρατία της Τανζανίας, Νιγηρία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Ζιμπάμπουε, Βενεζουέλα.

[3] Τα τροπικά δάση περιλαμβάνουν το 70% των ειδών της παγκόσμιας χλωρίδας και πανίδας, πολλά από τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση (Sukhdev κ.ά.., 2008)

[4] Ο FAO (2003) την ορίζει ως «τον μακροπρόθεσμο περιορισμό του γενικού παροχής οφελών από το δάσος, που περιλαμβάνει διοξείδιο του άνθρακα, ξυλεία, βιοποικιλότητα και λοιπά προϊόντα και υπηρεσίες».

[5] Περισσότερες πληροφορίες στην Εκτίμηση του αντίκτυπου.

[6] Ό.π., υποσημείωση 4.

[7] Εκτιμήσεις IPCC για τη δεκαετία του 1990

[8] Στη UNCBD COP 9 συγκροτήθηκε ad hoc ομάδα τεχνικών εμπειρογνωμόνων (AHTEG) για τη βιοποικιλότητα και την αλλαγή του κλίματος, με σκοπό την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη βιοποικιλότητα στη διαδικασία του UNFCCC.

[9] Εκτός χαρτοπολτού και χαρτιού

[10] Όλα τα προϊόντα ξυλείας εκτός χαρτοπολτού και χαρτιού.

[11] Συμπεριλαμβανομένων εισαγωγών από μη τροπικές χώρες. COMTRADE, 2007, Turner, J., Katz, A., & Buongiorno, J., 2007.

[12] Ονομάζεται πλέον Kopernikus, http://ec.europa.eu/kopernikus/index_en.htm

[13] COM(2008)19

[14] Έγγραφο των υπηρεσιών της Επιτροπής, SEC(2008) 434

[15] Παράγραφος 5.2.2 της Εκτίμησης του αντίκτυπου

[16] Οι πιστώσεις «αποφευχθείσας αποψίλωσης των δασών αναφέρονται παρακάτω ως «πιστώσεις αναδάσωσης».

[17] COM(2008)16

[18] Κοινή πρωτοβουλία των FAO, UNEP και UNDP για την υποστήριξη αναπτυσσόμενων χωρών κατά την προετοιμασία τους για το μελλοντικό μηχανισμό REDD.