27.10.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 256/114

1.1

Η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στους επιχειρηματικούς κύκλους και στην αγορά εργασίας αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινωνία, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, για τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες, τις κυβερνήσεις, τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι έχει φθάσει πλέον η στιγμή να δοθεί μια νέα ώθηση στις πολιτικές υπέρ της ισότητας, μέσα από μέτρα που θα εφαρμοστούν στην αγορά εργασίας, στην επιχειρηματική πρωτοβουλία και στην οργάνωση του κοινωνικού βίου.

1.2

Η ισότητα ανδρών και γυναικών συνιστά καθοριστική πρόκληση για το μέλλον της Ευρώπης. Η ΕΟΚΕ προτείνει, λοιπόν, να ενισχυθεί η διάσταση του φύλου στην ατζέντα της Λισσαβώνας και να περιληφθούν στην ενδιάμεση αναθεώρηση των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για την ανάπτυξη και την απασχόληση, στην κοινωνική ατζέντα και στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, τα εξής:

1.2.1

Τα κράτη να αναπτύξουν αποφασιστικά το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ισότητα των φύλων και να διορίσουν μια εθνική υπεύθυνη για την ισότητα των φύλων στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων.

1.2.2

Νέοι ιδιαίτεροι στόχοι για την ισότητα των φύλων στις πολιτικές απασχόλησης, με ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες, δεδομένου ότι αποτελεί προτεραιότητα να αυξηθούν οι γυναίκες επιχειρηματίες και οι εργαζόμενες γυναίκες και να βελτιωθεί η ποιότητα της απασχόλησής τους.

1.2.3

Συγκεκριμένοι στόχοι για την εξάλειψη (κυρίως στην εκπαίδευση) των στερεότυπων με βάση το φύλο που περιορίζουν το επιχειρηματικό πνεύμα των γυναικών.

1.2.4

Βελτίωση της διακυβέρνησης: δέουσα συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων.

1.2.5

Μεγαλύτερη διαφάνεια στις δημόσιες υπηρεσίες και τα ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας, με στόχο την προώθηση της ισότητας και την κατάργηση των διακρίσεων κατά την πρόσληψη.

1.2.6

Οι ρυθμιστικές αρχές στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών πρέπει να δεσμευτούν να παρακολουθούν εάν κατά τις αιτήσεις χορήγησης δανείων παρατηρούνται διακρίσεις λόγω φύλου εις βάρος των γυναικών επιχειρηματιών. Απαιτούνται επίσης δημόσιες ενισχύσεις για την πρόσβαση στην πίστωση, ιδίως για τις γυναίκες που δημιουργούν μια επιχείρηση για πρώτη φορά.

1.2.7

Συγκεκριμένοι στόχοι για την προώθηση, στην πανεπιστημιακή και την επαγγελματική εκπαίδευση, της πρόσβασης ανδρών και γυναικών σε όλα τα επαγγέλματα, με υπέρβαση των πολιτισμικών στερεότυπων.

1.2.8

Υποστήριξη προς τους κοινωνικούς εταίρους, ιδίως σε κλαδικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, με στόχο την εξάλειψη, μέσα από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τον κοινωνικό διάλογο, των ανισοτήτων λόγω φύλου που τοποθετούν τις γυναίκες σε δευτερεύουσα θέση στις επιχειρήσεις.

1.2.9

Τα προγράμματα ισότητας και τα μέτρα θετικής δράσης που συμφωνούν και αναπτύσσουν οι κοινωνικοί εταίροι σε πλήθος επιχειρήσεων και κλάδων πρέπει να επεκταθούν και να υποστηρίζονται από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς επίσης και μέσω των κοινοτικών πόρων του ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου.

1.2.10

Οι κοινοτικοί προσανατολισμοί πρέπει να ενισχύουν τους εθνικούς στόχους για την μισθολογική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, με τη χρήση συγκεκριμένων δεικτών.

1.2.11

Απαιτείται να εκπονηθούν, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ειδικά προγράμματα για την πρόσβαση στην απασχόληση και στη σύσταση επιχειρήσεων των μεταναστριών και των μειονοτικών ομάδων.

1.2.12

Απαιτούνται, επίσης, ειδικά προγράμματα και στόχοι για τις γυναίκες με αναπηρίες.

1.2.13

Τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων για τα συστήματα υπολογισμού των συντάξεων πρέπει να αποτρέπουν το ενδεχόμενο πολλές γυναίκες να χάνουν το δικαίωμα σύνταξης ή να λαμβάνουν χαμηλότερες συντάξεις, λόγω της μερικής απασχόλησης και των διακοπών της επαγγελματικής σταδιοδρομίας που οφείλονται, μεταξύ άλλων, σε οικογενειακές υποχρεώσεις. Χρειάζεται, επίσης, να προβλεφθεί ειδικό νομικό καθεστώς για τις συζύγους συν-επιχειρηματίες.

1.2.14

Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να συνεργάζονται με τις επιχειρήσεις και με τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες ώστε να εξασφαλίζεται ο συνδυασμός οικογενειακού και επαγγελματικού βίου.

1.2.15

Η μεταβίβαση πολυάριθμων επιχειρήσεων, κυρίως ΜΜΕ, που οφείλεται στη γήρανση της υφιστάμενης γενιάς διευθυντών επιχειρήσεων, συνιστά κατάλληλη ευκαιρία για την διευκόλυνση της πρόσβασης γυναικών σε διευθυντικές θέσεις. Ενέχει θεμελιώδη σημασία η προετοιμασία αυτής της μεταβίβασης με την υιοθέτηση εθνικών ή τοπικών διατάξεων που να ευνοούν την πρόσβαση των γυναικών σε αυτές τις θέσεις. Θα ήταν σκόπιμο να διενεργηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια μελέτη αυτής της πραγματικότητας και να προσδιοριστούν ενθαρρυντικές υποστηρικτικές πρακτικές.

2.1

Η προσεχής πορτογαλική Προεδρία της ΕΕ, στο πλαίσιο της προετοιμασίας των εργασιών της, ζήτησε από την ΕΟΚΕ να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα «Απασχολησιμότητα και επιχειρηματικό πνεύμα — Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των περιφερειακών και τοπικών οργανισμών υπό το πρίσμα του φύλου».

2.2

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της πορτογαλικής Προεδρίας να ενισχύσει τη διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με τις νέες ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση 2008-2010, με την ενσωμάτωση της οπτικής γωνίας του φύλου και την εφαρμογή της εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, καθώς και των κυβερνήσεων, καθότι η οπτική αυτή γωνία, η ισότητα ανδρών και γυναικών, αποτελεί πρόκληση για ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινωνία.

2.3

Η Συνθήκη δηλώνει σαφώς ότι μεταξύ των στόχων της ΕΕ περιλαμβάνεται η προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής προόδου, ένα υψηλό επίπεδο απασχόλησης και η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

2.4

Η ισότητα ανδρών και γυναικών αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εξασφαλίζεται στη Συνθήκη και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Τα θεσμικά και λοιπά όργανα της ΕΕ έχουν υποχρέωση να καταπολεμούν τις διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες και να προωθούν την ισότητα ανδρών και γυναικών μέσω της νομοθεσίας και των δημόσιων πολιτικών.

2.5

Η ΕΕ διαθέτει σημαντικό κεκτημένο όσον αφορά τις πολιτικές για την ισότητα. Όσον αφορά τις πολιτικές απασχόλησης και την εργατική νομοθεσία, ξεχωρίζουν δύο οδηγίες: η οδηγία 2002/73/ΕΚ, περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας, και η οδηγία 2004/113/ΕΚ, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών.

2.6

Η ΕΟΚΕ έχει καταρτίσει διάφορες γνωμοδοτήσεις (1) κατά τα τελευταία χρόνια, μέσω των οποίων συμβάλλει στην ανάπτυξη του κοινοτικού κεκτημένου, στη βελτίωση της νομοθεσίας και στην ποιότητα των πολιτικών για την ισότητα. Η ΕΟΚΕ έχει υποστηρίξει την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση και έχει επισημάνει την θετική συμβολή της για την επίλυση εθνικών και τοπικών προβλημάτων, μέσω μιας προσέγγισης κοινής και συντονισμένης σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να υποστηρίξει την προσπάθεια αυτή μέσω της ανάπτυξης περισσότερων δράσεων και καλύτερου συντονισμού.

2.7

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να προβεί σε αξιολόγηση των πολιτικών που έχουν υιοθετηθεί μέχρι στιγμής, να επισημάνει τις ορθές πρακτικές και να προτείνει κάποιες νέες πρωτοβουλίες προκειμένου οι ευρωπαίες γυναίκες να αναπτύσσουν το επιχειρηματικό πνεύμα και να δραστηριοποιούνται περισσότερο στην αγορά εργασίας. Η παρούσα γνωμοδότηση εγγράφεται στις συζητήσεις για την αξιολόγηση και τη μεταρρύθμιση της ατζέντας της Λισσαβώνας και οι προτάσεις που περιλαμβάνει μπορούν να αναπτυχθούν με την ευκαιρία της αναθεώρησης της ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση και των μελλοντικών εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων.

3.1

Η στρατηγική της Λισσαβώνας επιδιώκει την επίτευξη της πλήρους απασχόλησης στην Ευρώπη, μέσω της ενίσχυσης της ποιότητας και της παραγωγικότητας στην εργασία, της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, καθώς και της βελτίωσης της διακυβέρνησης, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας της γνώσης προσαρμοσμένης στις προσωπικές επιλογές ανδρών και γυναικών. Για πρώτη φορά, θεσπίζεται ποσοτικός πίνακας για την επίτευξη της ισότητας ανδρών και γυναικών στον οικονομικό βίο, με τον συγκεκριμένο στόχο ο δείκτης απασχόλησης των γυναικών να ανέλθει στο 60 % έως το 2010.

3.2

Κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η ΕΟΚΕ συνεργάζεται με τις εθνικές ΟΚΕ για την ανάπτυξη της στρατηγικής της Λισσαβώνας (2).

3.3

Παρά τα καλά αποτελέσματα που επετεύχθησαν, η εμπειρία κατέστησε προφανή την ανάγκη ανάπτυξης περαιτέρω μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας, ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή ανδρών και γυναικών υπό ισότιμους όρους στη σύσταση επιχειρήσεων και στην πρόσβαση στην απασχόληση.

3.4

Στην Ευρώπη, οι γυναίκες δεν διαθέτουν ακόμη τις ίδιες επιχειρηματικές ευκαιρίες με τους άνδρες, ούτε και τις ίδιες δυνατότητες στην αγορά εργασίας. Λόγω των κοινωνικών και πολιτισμικών στερεότυπων που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν, το ποσοστό επαγγελματικής απασχόλησης των γυναικών είναι, γενικά, χαμηλότερο από των ανδρών, ενώ στην αγορά εργασίας εξακολουθεί να επικρατεί επαγγελματικός διαχωρισμός με βάση το φύλο. Γενικά, οι γυναίκες ασκούν επαγγέλματα επισφαλέστερα και κατώτερης ποιότητας, με χαμηλότερους μισθούς, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες για την ανάπτυξη των επαγγελματικών τους προσόντων, και οι γυναίκες επιχειρηματίες καλούνται να υπερνικήσουν περισσότερα εμπόδια προκειμένου να έχουν πρόσβαση στην πίστωση.

3.5

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι απαιτείται να ενισχυθεί η πτυχή του φύλου στη στρατηγική της Λισσαβώνας, μέσω της αναθεώρησης των εθνικών και κοινοτικών στόχων, έτσι ώστε περισσότερες γυναίκες να γίνονται επιχειρηματίες, να διαθέτουν απασχόληση, και να βελτιωθεί η ποιότητά της. Η ποιότητα νοείται εδώ ως μεγαλύτερη επαγγελματική διαφοροποίηση, μισθολογική ισότητα, μεγαλύτερη σταθερότητα και πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση και στην εξέλιξη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

3.6

Τον Μάρτιο του 2005, μετά από την ενδιάμεση αναθεώρηση, το Συμβούλιο ενέκρινε το «Νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισσαβώνας», η κυριότερη αλλαγή του οποίου συνίσταται στο ότι δεν επικεντρώνεται η προσοχή αποκλειστικά στους ποσοτικούς στόχους, αλλά στις πρακτικές δράσεις και πολιτικές που πρέπει να αναπτυχθούν για την επίτευξή τους. Οι προτεραιότητες είναι η δημιουργία περισσότερων και καλύτερης ποιότητας θέσεων εργασίας και, για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται η προσέλκυση και διατήρηση περισσότερων προσώπων στην αγορά εργασίας, ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας, η βελτίωση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, η αύξηση της ευελιξίας και της ασφάλειας των αγορών εργασίας, καθώς και η αύξηση των επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό μέσω της βελτίωσης της εκπαίδευσης και των επαγγελματικών προσόντων (3).

3.7

Η ανανεωμένη αυτή ατζέντα της Λισσαβώνας επισημαίνει επίσης τη σημασία μιας βελτιωμένης διαχείρισης της στρατηγικής, με τη βοήθεια μιας αποτελεσματικότερης μεθόδου πολιτικής δράσης, στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη: τα κράτη μέλη, οι πολίτες, τα κοινοβούλια, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών, μαζί με τα κοινοτικά όργανα, σε ένα κοινό όραμα προόδου και ευκαιριών για το μέλλον. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση της ατζέντας της Λισσαβώνας με την ανάληψη πιο ενεργού πρωταγωνιστικού ρόλου εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των τοπικών και περιφερειακών οργανισμών.

3.8

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι έχει μεγάλη σημασία να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο της διαδικασίας κατάρτισης των κατευθυντήριων γραμμών, καθώς επίσης και να ζητείται η άποψή τους για τις πτυχές που αφορούν την ενσωμάτωση κριτηρίων σχετικών με το φύλο.

3.9

Οι ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση 2005-2008, που αποτελούν τη βάση για την κατάρτιση των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών, ενισχύουν τον καθοριστικό ρόλο της ισότητας των δύο φύλων για την αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων που έχουν ταχθεί, συνδυάζοντας ειδικά μέτρα για την απασχόληση των γυναικών με την ενσωμάτωση σε όλες τις δράσεις της πτυχής της ισότητας των φύλων (4).

3.10

Η ΕΟΚΕ, όπως έχει ήδη δηλώσει στη γνωμοδότησή της για τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, εκπλήσσεται από το γεγονός ότι, ενώ η ισότητα των φύλων στον χώρο της απασχόλησης είναι ένα από τα καίρια θέματα της στρατηγικής της Λισσαβώνας, στις κατευθυντήριες γραμμές δεν περιλαμβάνεται μια ειδική ολοκληρωμένη κατευθυντήρια γραμμή για το ζήτημα της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών (5).

3.11

Ο απολογισμός του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβώνας και των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων (6) καθιστά σαφή την ανάγκη ενίσχυσης των πολιτικών για την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών, μέσω της εφαρμογής μέτρων για τον συνδυασμό επαγγελματικού, οικογενειακού και προσωπικού βίου.

3.12

Στην κοινή έκθεση για την απασχόληση 2006/2007 αξιολογείται θετικά η ταχεία αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών και εκφράζεται η άποψη ότι η αύξηση αυτή αντιπροσωπεύει πρόοδο για την επίτευξη του στόχου της Λισσαβώνας (7). Εντούτοις, επισημαίνεται ότι «στα περισσότερα κράτη μέλη, οι εκθέσεις υλοποίησης εξακολουθούν να μην περιέχουν αναφορά σε ειδικά μέτρα για την προώθηση της γυναικείας απασχόλησης ή τη μείωση των αποκλίσεων μεταξύ των φύλων, εξαιρουμένων των μέτρων που αποσκοπούν στην αύξηση της πρόσβασης σε υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών. Μερικά κράτη μέλη (AT, BE, DK, DE, ES, IE, IT, LU, UK) έχουν θέσει εθνικούς στόχους όσον αφορά τον αριθμό θέσεων στις υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών αλλά λίγα είναι τα κράτη που αναφέρουν πρόοδο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό στόχο για τη φροντίδα των παιδιών. Η συνολική πρόοδος προς την επίτευξη αυτού του στόχου παραμένει αργή. Μόνο στις AT, DK, FI, IE, MT και NL δίνεται έμφαση σε ενέργειες για να καταστούν πιο προσιτές οικονομικά οι υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών μέσω της επιβολής ανώτατων τιμών ή μείωσης του κόστους. Δεν εξετάζεται η ανάγκη ενδυνάμωσης του ρόλου των ανδρών στο συνδυασμό της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής. Η SI έχει αναλάβει μια εκστρατεία για τη μεγαλύτερη δραστηριοποίηση των ανδρών στην οικογενειακή ζωή, ενώ οι CZ, DE και EL θα επεκτείνουν τη δυνατότητα χρήσης της γονικής άδειας από τον πατέρα».

4.1

Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων (8), που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2006, σηματοδοτεί μια ποιοτική πρόοδο, καθώς ενθαρρύνει τη συμμετοχή όλων των κρατών μελών για την επίτευξη του κοινού στόχου της αύξησης της παρουσίας των γυναικών στην αγορά εργασίας και της προώθησης της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

4.2

Ο «Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010», που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή, θεσπίζει έξι τομείς προτεραιότητας για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: οικονομική ανεξαρτησία επί ίσοις όροις για γυναίκες και άνδρες· συμφιλίωση της ιδιωτικής και της επαγγελματικής ζωής· ίση εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων· εξάλειψη όλων των μορφών βίας με βάση το φύλο· εξάλειψη των στερεοτύπων των φύλων· προώθηση της ισότητας των φύλων στις εξωτερικές και αναπτυξιακές πολιτικές (9).

4.3

Με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης της ατζέντας της Λισσαβώνας σε θέματα ισότητας των δύο φύλων, ο Χάρτης πορείας θεσπίζει επίσης μια σειρά δράσεων ιδιαίτερης σημασίας και η Επιτροπή δεσμεύεται να παρακολουθεί επισταμένως τις προόδους στον χώρο αυτόν.

4.4

Στη γνωμοδότησή της για τον «Χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010», η ΕΟΚΕ αξιολογεί θετικά την πολιτική βούληση της Επιτροπής να εξακολουθήσει να αποδίδει προτεραιότητα στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στο πρόγραμμα εργασιών της για την περίοδο 2006-2010 και τονίζει τη σημασία της συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων μερών στην εφαρμογή των δράσεών της (10).

4.5

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ έχει υποστηρίξει επίσης την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (11).

4.6

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι έχει φτάσει πλέον η στιγμή να δοθεί νέα ώθηση στις πολιτικές ισότητας, μέσα από την εφαρμογή νέων δραστήριων πολιτικών για την αγορά εργασίας, την ίδρυση επιχειρήσεων και την οργάνωση της κοινωνικής ζωής. Σε διάφορα κράτη μέλη υιοθετούνται νέες νομοθεσίες για την εξασφάλιση της πραγματικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στην πολιτική, στις κοινωνικές οργανώσεις και στις επιχειρήσεις, τόσο μεταξύ των μισθωτών εργαζομένων όσο και σε επίπεδο διεύθυνσης και διοικητικών συμβουλίων. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει γενικά τις μεταρρυθμίσεις αυτές που περιλαμβάνουν δραστήριες πολιτικές, βάσει ενός ορθολογικού νομικού πλαισίου που διασφαλίζει την αποτελεσματική προστασία της απασχόλησης και προσφέρει την απαραίτητη σταθερότητα και ασφάλεια.

5.1

Οι ανισορροπίες και η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στον κόσμο των επιχειρήσεων και στην αγορά εργασίας αποτελεί σοβαρό πρόβλημα ολόκληρης της ευρωπαϊκής κοινωνίας, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, των επιχειρήσεων, των εργαζόμενων ανδρών και γυναικών, των κυβερνήσεων, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών. Η ισότητα ανδρών και γυναικών συνιστά καθοριστική πρόκληση για το μέλλον της Ευρώπης.

5.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2007 (12) σχετικά με τον χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010, ειδικότερα δε το σημείο 17, όπου «ζητεί από τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν ή να ενισχύσουν στα εθνικά τους σχέδια δράσης για την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη, μέτρα που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση της πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας επί ίσοις όροις και στην προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας», και το σημείο 20, όπου «ζητεί από τα κράτη μέλη να ορίσουν, σε εθνικό επίπεδο, υπεύθυνη για την ισότητα των φύλων στο πλαίσιο της υλοποίησης της Στρατηγικής της Λισσαβώνας, επιφορτισμένη με τη συμμετοχή στην κατάρτιση και την αναθεώρηση των διαφόρων εθνικών σχεδίων και με τον έλεγχο της εφαρμογής τους προκειμένου να ενθαρρύνει την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές και στον προϋπολογισμό σε σχέση με τις πολιτικές και τους στόχους που θέτουν αυτά τα σχέδια».

5.3

Η ΕΟΚΕ επιμένει ότι είναι αναγκαίο, στα νέα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, να περιληφθεί η υποχρέωση των κρατών μελών να ορίσουν την εθνική υπεύθυνη για την ισότητα των φύλων.

5.4

Στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, θα πρέπει να θεσπιστούν συγκεκριμένοι στόχοι και να βελτιωθούν οι ακριβείς ποιοτικοί και ποσοτικοί δείκτες, ώστε να καταστεί δυνατή η συγκριτική αξιολόγηση, μεταξύ των κρατών μελών, των προόδων που σημειώνονται προς την πραγματική ισότητα των γυναικών στην αγορά εργασίας και στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες.

5.5

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι θα έπρεπε, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να δίδεται μεγαλύτερη προσοχή στις γυναίκες που εργάζονται σε αγροτικές περιοχές εξαρτώμενες από τη γεωργία, με ελλιπή παράδοση μαθητείας, και να υποστηρίζεται η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας.

5.6

Στο πλαίσιο της επικουρικότητας, ορισμένες κυβερνήσεις επιχειρούν να περιορίσουν το επίπεδο των κοινοτικών απαιτήσεων όσον αφορά τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι, στο σύνολό τους, οι ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν αρκετή ευελιξία ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να εντοπίσουν τις λύσεις που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους.

5.7

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, με τήρηση πάντοτε της επικουρικότητας, πρέπει να ενισχυθεί ο κοινοτικός χαρακτήρας της ατζέντας της Λισσαβώνας και των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Στη γνωμοδότησή της σχετικά με τον Χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010, η ΕΟΚΕ υποστήριζε τα εξής: «Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι χρειάζονται κοινές προτεραιότητες κατά τον συντονισμό των πολιτικών απασχόλησης, προκειμένου να αυξηθεί το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών. Κατά την αξιολόγηση των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων, η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι δίδεται προτεραιότητα στις διαφορές μεταξύ των φύλων και ότι λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα»  (13).

5.8

Η διαχείριση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση έχει βελτιωθεί, η ΕΟΚΕ πιστεύει, όμως, ότι η κατάσταση δεν είναι ακόμη πλήρως ικανοποιητική. Πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ισότητας και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, και να εξασφαλιστεί η δέουσα συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις φάσεις των δράσεων.

5.9

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι απαιτείται βελτίωση της συμμετοχής των πολιτών στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Πρέπει να διευκολυνθεί η συμμετοχή στις πολιτικές αυτές των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, πράγμα που προϋποθέτει να μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα -κοινοτικό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό- μέσα από κατάλληλες διαδικασίες. Για την επιτυχία της στρατηγικής της Λισσαβώνας, πρέπει να αξιοποιηθεί η βελτίωση της διαχείρισης και η προστιθέμενη αξία της ενεργού δέσμευσης των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών οργανισμών.

5.10

Στον τομέα της απασχόλησης, το επίπεδο στο οποίο διακρίνονται καλύτερα τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των πολιτικών, είναι το τοπικό. Επομένως, ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών, σε συνδυασμό με των κοινωνικών εταίρων, είναι καθοριστικός για την εφαρμογή των πολιτικών. Η ένταξη στον χώρο εργασίας υπό συνθήκες ισότητας απαιτεί βαθιά και άμεση γνώση των χαρακτηριστικών και των αναγκών των γυναικών, καθώς και του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος του τόπου. Συνεπώς, είναι αναγκαία η συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών οργανισμών στη διάγνωση, τη χάραξη, την εκτέλεση και την αξιολόγηση των δράσεων.

5.11

Παρότι είναι γεγονός ότι, κατά τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες έχουν κερδίσει έδαφος όσον αφορά την πρόσβαση στο πανεπιστήμιο (το 59 % των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι γυναίκες) (14), οι τομείς των σπουδών εξακολουθούν να αντικατοπτρίζουν βαθιά εδραιωμένα στερεότυπα. Μία μόνο στις δέκα γυναίκες πτυχιούχους έχει πτυχίο τεχνικών σπουδών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι τέσσερις στους δέκα. Παράλληλα, η παιδεία, οι ανθρωπιστικές σπουδές και οι επιστήμες των τεχνών και της υγείας συγκεντρώνουν περίπου τις μισές από τις γυναίκες πτυχιούχους και λιγότερο από το ένα τέταρτο των ανδρών πτυχιούχων. Η ΕΟΚΕ προτείνει οι εκπαιδευτικές αρχές να υιοθετήσουν μέτρα γενικής φύσεως ώστε να προωθηθεί η υπέρβαση των στερεοτύπων με βάση το φύλο, με σκοπό οι γυναίκες και οι άνδρες να επιλέγουν επαγγέλματα στα οποία υπο-εκπροσωπούνται.

5.12

Οι πολιτικές για το συνδυασμό οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ανδρών και γυναικών. Βοηθούν όλα τα άτομα να ενσωματωθούν στην αγορά εργασίας και να παραμείνουν σε αυτήν, συμβάλλοντας έτσι στην αξιοποίηση όλου του εργατικού δυναμικού. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να απευθύνονται τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες.

5.13

Η ΕΟΚΕ (15) υπενθυμίζει στα κράτη μέλη τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ισότητα των φύλων και προτείνει στην Επιτροπή να ζητήσει από τα κράτη μέλη να περιλάβουν στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων μεγαλύτερες δεσμεύσεις για τη βελτίωση του συνδυασμού οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, και για τους άνδρες και για τις γυναίκες. Υπενθυμίζει, ακόμη, ότι, δεδομένου ότι πρόκειται για έργο που απευθύνεται στην κοινωνία στο σύνολό της, απαιτείται η εξασφάλιση της συνυπευθυνότητας όλων των μερών, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων.

5.14

Ο συνδυασμός οικογενειακού και επαγγελματικού βίου δεν πρέπει να συγχέεται με ορισμένα μέτρα οικογενειακής πολιτικής που παρεμποδίζουν την απασχόληση, παρέχοντας ισχυρά κίνητρα για την απομάκρυνση από τον ενεργό βίο ή την παρατεταμένη διακοπή του, με τον επακόλουθο περιορισμό των ευκαιριών για μια κατάλληλη επανένταξη.

5.15

Απαιτείται να αναπτυχθούν πιο ουσιαστικά μέτρα για την προώθηση της επανένταξης ανδρών και γυναικών στην εργασία -χωρίς απώλεια της αξιολόγησης και των μισθών- μετά από την άδεια μητρότητας ή από μια απουσία για τη φροντίδα εξαρτώμενων προσώπων. Μεταξύ των μέτρων που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, περιλαμβάνονται ευέλικτα πρότυπα διαρκούς κατάρτισης κατά την περίοδο της απουσίας και η συνέχιση της απασχόλησης με μείωση του χρόνου εργασίας. Από την άποψη αυτή, αξίζει να επισημανθεί η ευρωπαϊκή συμφωνία πλαίσιο για την τηλεργασία που υπέγραψαν οι κοινωνικοί εταίροι (ΕΣΣ, UNICE/UEAPME και CEEP), στην οποία ρυθμίζονται ο ορισμός και το πεδίο εφαρμογής της τηλεργασίας, ο εθελοντικός χαρακτήρας, οι όροι απασχόλησης, η προστασία των δεδομένων, η ιδιωτική ζωή, ο εξοπλισμός, η υγεία και ασφάλεια, η οργάνωση της εργασίας, η κατάρτιση, τα συλλογικά δικαιώματα, καθώς και η εφαρμογή και παρακολούθηση της ίδιας της συμφωνίας.

5.16

Οι ΜΚΟ διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ευρώπη, αναπτύσσουν εκστρατείες στους κύκλους των πολιτικών ιδεών και των πολιτισμικών αξιών, καθώς και δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα για την βελτίωση των ευκαιριών πολλών γυναικών. Υπάρχουν, επίσης, πολλές γυναίκες που συμμετέχουν σε πολυάριθμες ΜΚΟ, οι οποίες εκπροσωπούν διάφορες ομάδες γυναικών ενώπιον των τοπικών και περιφερειακών οργανισμών και που πρέπει να υποστηριχθούν.

5.17

Οι γυναίκες που κατάγονται από μετανάστες ή είναι μέλη μειονοτήτων αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες για τη δημιουργία επιχειρήσεων και για την πρόσβαση στην αγορά εργασίας επί ίσοις όροις· πρέπει επομένως οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση να περιλάβουν ειδικούς στόχους γι' αυτές.

5.18

Η ΕΟΚΕ έχει καταρτίσει διάφορες γνωμοδοτήσεις με στόχο να αποκτήσει η ΕΕ μια κοινή πολιτική για τη μετανάστευση, καθώς και να καταστούν στόχοι προτεραιότητας για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις η καταπολέμηση των διακρίσεων και οι πολιτικές ένταξης. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν την πτυχή του φύλου, ούτως ώστε οι γυναίκες μετανάστριες ή μέλη εθνικών ή πολιτισμικών μειονοτήτων να μπορούν να αναπτύσσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια και να εντάσσονται στην αγορά εργασίας υπό συνθήκες ισότητας.

5.19

Επίσης, οι γυναίκες με αναπηρία αντιμετωπίζουν πρόσθετες δυσκολίες για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας και για τη δημιουργία επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ προτείνει, στις νέες κατευθυντήριες γραμμές και στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, να ενισχυθεί ο στόχος της ένταξης των γυναικών αυτών στην αγορά εργασίας, με ειδικούς δείκτες.

5.20

Η ΕΟΚΕ προτείνει οι τοπικές και περιφερειακές αρχές να προωθήσουν πολιτικές για την προαγωγή της ισότητας ευκαιριών των γυναικών με αναπηρία. Προτείνει, επίσης, οι κοινωνικοί εταίροι, στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων και των εργασιακών πρακτικών, να υιοθετήσουν στρατηγικές υπέρ της ισότητας.

5.21

Το ΕΚΤ, μέσω της πρωτοβουλίας EQUAL και στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας, ανέπτυξε αξιόλογες καινοτόμους προσεγγίσεις για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος και της απασχολησιμότητας των γυναικών αυτών, που υφίστανται μεγαλύτερες διακρίσεις. Οι εμπειρίες αυτές θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, ειδικότερα δε από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, για περαιτέρω ανάπτυξη, στο πλαίσιο των δράσεων του ΕΚΤ για την νέα περίοδο προγραμματισμού 2007-2013, ούτως ώστε να υιοθετηθούν νέες πρωτοβουλίες για την διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση των εν λόγω ομάδων γυναικών που αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα.

6.1

Από την έναρξη της εφαρμογής της στρατηγικής της Λισσαβώνας, τα έξι από τα οκτώ εκατομμύρια θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν στην ΕΕ καλύφθηκαν από γυναίκες. Το 2005, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών έφθασε το 56,3 % (+ 1,1 %) έναντι ποσοστού απασχόλησης των ανδρών 71 % (+ 0,6 %). Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών άνω των 55 ετών αυξήθηκε επίσης ταχύτερα απ' ό,τι των ανδρών και έφθασε το 33,7 % (16).

6.2

Η ανεργία παρουσιάζει πτώση: 8,8 % το 2005, με 9,9 % για τις γυναίκες και 7,9 % για τους άνδρες. Παρά την θετική εξέλιξη που παρουσιάζει το γενικό ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ευρώπη, η συμβολή τους δεν αξιοποιείται ακόμη πλήρως. Απόδειξη αποτελούν τα χαμηλότερα ποσοστά δραστηριότητας και απασχόλησης των γυναικών, ο υψηλότερος δείκτης ανεργίας, ο περισσότερο προσωρινός χαρακτήρας των συμβάσεων, τα σημαντικά επαγγελματικά και κλαδικά στεγανά, οι μισθολογικές ανισότητες και οι δυσκολίες γυναικών και ανδρών όσον αφορά το συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

6.3

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι, παρότι το επιδιωκόμενο ποσοστό που έχει οριστεί για την απασχόληση των γυναικών (60 % το 2010) είναι δυνατόν να επιτευχθεί (αν και όχι σε όλες τις χώρες), δεν πρέπει να λησμονείται ότι το ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνει την εργασία μερικής απασχόλησης, την εργασία σύμφωνα με ευέλικτες ρυθμίσεις και την προσωρινή απασχόληση, που καλύπτεται κατά μεγάλο ποσοστό από γυναίκες, πράγμα που δεν είναι πάντοτε αποτέλεσμα επιλογής, αλλά συχνά αποτελεί απόρροια της άνισης κατανομής των οικογενειακών ευθυνών μεταξύ ανδρών και γυναικών.

6.4

Εξακολουθούν να υφίστανται πολύ σημαντικές διαφορές ως προς τον ρόλο των ανδρών και των γυναικών στην αγορά εργασίας, και σημαντικός κατακερματισμός, κυρίως όσον αφορά τις ρυθμίσεις της εργασίας, τους κλάδους όπου εργάζονται και τα επαγγέλματα που ασκούν. Οι διαφορές αυτές επηρεάζουν και τις γυναίκες που απασχολούνται και εκείνες που αναζητούν απασχόληση. Χρειάζεται, επομένως, να προωθηθούν νέες πολιτικές με στόχο τον περιορισμό των αιτίων που δημιουργούν ανισότητες εις βάρος των γυναικών στην αγορά εργασίας.

6.5

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν, επίσης, περισσότερες δυσκολίες από τους άντρες όσον αφορά την εξεύρεση μιας θέσης αντίστοιχης προς την κατάρτισή τους. Επιπλέον, ο συνδυασμός επαγγέλματος και οικογένειας δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την πρόσβαση και την παραμονή τους στην αγορά εργασίας και εξακολουθεί να είναι ασύγκριτα πιο δύσκολος γι' αυτές απ' ό,τι για τους άνδρες.

6.6

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ως ιδιαίτερα θετικά τα σχέδια για την ισότητα που έχουν υιοθετήσει οι κοινωνικοί εταίροι σε πολλές επιχειρήσεις, με στόχο τη βελτίωση της ένταξης των γυναικών και της παραμονής τους στις επιχειρήσεις, την ανύψωση του επιπέδου κατάρτισης, τη βελτίωση της επαγγελματικής τους εξέλιξης και την καταπολέμηση των διακρίσεων, καθώς και τα μέτρα θετικής δράσης που έχουν θεσπίσει προς τούτο. Οι δημόσιες αρχές, κυρίως δε σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, οφείλουν να υποστηρίξουν τα σχέδια υπέρ της ισότητας.

6.7

Ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος, που εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κοινωνικών εταίρων, καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πτυχής του φύλου της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει και υποστηρίζει τη σημασία του πλαισίου δράσεων για την ισότητα των δύο φύλων που υιοθέτησαν οι κοινωνικοί εταίροι το 2005 (17), και το οποίο αναπτύσσεται σε κλαδικό και σε εθνικό επίπεδο.

6.8

Η πρόσφατη ευρωπαϊκή συμφωνία πλαίσιο σχετικά με την παρενόχληση και τη βία στο χώρο εργασίας (18) αποτελεί παράδειγμα ορθών πρακτικών που η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υποστηρίξει. Ομοίως, ορισμένες από τις επιτροπές κλαδικού διαλόγου ενσωματώνουν προσεγγίσεις σχετικά με το φύλο. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να συνεργάζεται πιο ενεργά με τους κοινωνικούς εταίρους για την επίτευξη των στόχων αυτών.

6.9

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές συνιστούν ένα από τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Οι κοινωνικοί εταίροι στους διαφόρους χώρους αναπτύσσουν διαπραγματεύσεις και συμφωνίες για τη βελτίωση της ασφάλειας και της ευελιξίας της απασχόλησης, και εκσυγχρονίζουν τα μισθολόγια και την οργάνωση της εργασίας και τα συστήματα επαγγελματικής κατάρτισης και ειδίκευσης.

6.10

Μέσα από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε επίπεδο επιχείρησης και σε κλαδικό επίπεδο, πρέπει να εξαλειφθούν οι ανισότητες με βάση το φύλο που τοποθετούν τις γυναίκες σε δευτερεύουσα θέση. Γι' αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και ο κοινωνικός διάλογος αποτελούν καίρια μέσα για την επέκταση των σχεδίων υπέρ της ισότητας στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Η Ευρώπη, τα κράτη μέλη, οι επιχειρήσεις και το σύνολο της κοινωνίας χρειάζονται την οριστική εξαφάνιση των διακρίσεων στον χώρο εργασίας που υφίστανται πολλές γυναίκες ως αποτέλεσμα των πολιτισμικών και κοινωνικών στερεότυπων.

6.11

Η αρχή της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 141 της Συνθήκης, συνεπάγεται ότι, για όμοια εργασία ή για εργασία στην οποία αποδίδεται η αυτή αξία, καταργούνται, στο σύνολο των στοιχείων και όρων αμοιβής, οι οιουδήποτε είδους διακρίσεις για λόγους φύλου. Ωστόσο, κατά μέσον όρο, οι γυναίκες κερδίζουν περίπου 15 % λιγότερο ανά ώρα εργασίας από τους άνδρες (συγκριτική διαφορά του μέσου ακαθάριστου μισθού ανά ώρα μεταξύ ανδρών και γυναικών) (19). Η μισθολογική αυτή διάκριση παρατηρείται σε όλους τους κλάδους δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα στις υψηλότερες επαγγελματικές κατηγορίες.

6.12

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την συμπερίληψη της μισθολογικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, που ήδη αποτελεί μέρος των ολοκληρωμένων κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών, και προτείνει να ενισχυθεί μέσω της εκτίμησης συγκεκριμένων δεικτών.

6.13

Για να εξαλειφθούν οι μισθολογικές διακρίσεις απαιτείται η ενεργός συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στα διάφορα πεδία. Στη γνωμοδότηση για τον χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (2006-2010), η ΕΟΚΕ συνιστούσε τα εξής: «θεωρεί ότι οι εθνικές κυβερνήσεις, οι εθνικοί οργανισμοί ισότητας και οι κοινωνικοί εταίροι όλων των κρατών μελών έχουν σαφή υποχρέωση να διασφαλίζουν ότι τα συστήματα αμοιβής που εφαρμόζουν δεν εισάγουν διακρίσεις όσον αφορά τις αμοιβές μεταξύ γυναικών και ανδρών»  (20).

6.14

Οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης συνιστούν θεσμούς καθοριστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία των αγορών εργασίας και πρέπει να δεσμευτούν για την ανάπτυξη δραστήριων πολιτικών για την πρόσβαση στην απασχόληση των ανέργων γυναικών, μέσα από προγράμματα κατάρτισης και επαγγελματικού προσανατολισμού. Για την κατάλληλη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας, η ΕΟΚΕ προτείνει οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και τα ιδιωτικά γραφεία να καταρτίσουν κώδικες ορθών πρακτικών με στόχο οι προκηρύξεις θέσεων και οι διαδικασίες επιλογής να μην εισάγουν διακριτική μεταχείριση εις βάρος των γυναικών.

6.15

Στις διαφανέστερες αγορές εργασίας, επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Για παράδειγμα, στον δημόσιο τομέα, η συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση είναι μεγαλύτερη, μεταξύ άλλων, επειδή στις διαδικασίες επιλογής αξιολογούνται οι ικανότητες των ατόμων και παραμερίζονται καλύτερα οι διακριτικές προκαταλήψεις που στηρίζονται σε στερεότυπα με βάση το φύλο.

6.16

Σε πολλές περιπτώσεις, τα συστήματα υπολογισμού των συντάξεων ζημιώνουν τις γυναίκες, δεδομένου ότι συνδέονται με την επαγγελματική σταδιοδρομία. Πολλές γυναίκες που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης και των οποίων οι περίοδοι εργασίας είναι ασυνεχείς ή χαρακτηρίζονται από προσωρινότητα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες για την απολαβή σύνταξης γήρατος ή λαμβάνουν πολύ χαμηλές συντάξεις. Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη, μέσω της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού για τη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων, να λαμβάνονται υπόψη οι καταστάσεις αυτές που θίγουν την ισότητα των γυναικών στην αγορά εργασίας και να αναζητηθούν πιο δίκαιες λύσεις.

6.17

Η δια βίου κατάρτιση είναι καθοριστική προκειμένου άνδρες και γυναίκες να αναπτύσσουν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες κατά τρόπο βιώσιμο. Η ΕΟΚΕ προτείνει οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, να αναπτύξουν προγράμματα δια βίου κατάρτισης που θα απευθύνονται στις γυναίκες επιχειρηματίες και εργαζόμενες στο πλαίσιο των πολιτικών υπέρ της απασχόλησης και της ισότητας ευκαιριών.

6.18

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει τον ενεργό ρόλο που διαδραματίζουν οι κοινωνικοί εταίροι για την υπέρβαση των δυσχερειών που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας. Στις συνδικαλιστικές και τις εργοδοτικές οργανώσεις εισέρχονται πολλές γυναίκες που προωθούν αποφασιστικά ενεργούς πολιτικές και σχέδια υπέρ της ισότητας, ο αριθμός τους όμως είναι ακόμη μικρός και καλούνται να υπερβούν πολλές δυσκολίες για να ανέλθουν σε διευθυντικά επίπεδα.

7.1

Οι γυναίκες επιχειρηματίες αντιπροσωπεύουν ακόμη χαμηλό ποσοστό: συγκροτούν το 30 % περίπου των επιχειρηματικών κύκλων της ΕΕ. Και το 37 % των ελευθέρων επαγγελματιών (21).

7.2

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν, επίσης, περισσότερα εμπόδια απ' ό,τι οι άνδρες για τη δημιουργία επιχειρήσεων, εξαιτίας των πολιτισμικών και κοινωνικών στερεότυπων και φραγμών, του προσανατολισμού της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, και των πρόσθετων δυσκολιών για την πρόσβαση στη χρηματοδότηση που απαιτούν τα επιχειρηματικά σχέδια. Ωστόσο, από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις έχουν πλέον συσταθεί, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερη επιτυχία από τους άνδρες για την εδραίωση των επιχειρήσεών τους.

7.3

Η ΕΟΚΕ προτείνει σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος μεταξύ των ευρωπαίων γυναικών και για την εξάλειψη από την κοινωνία των παλαιών κοινωνικών στερεότυπων που εξακολουθούν να επικρατούν: «ο κόσμος των επιχειρήσεων είναι κόσμος των ανδρών, με ωράρια ασυμβίβαστα με την οικογενειακή ζωή κλπ.». Τα κοινωνικά αυτά στερεότυπα προξενούν πολλές πολιτισμικές και κοινωνικές δυσκολίες στις γυναίκες που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή δημιουργούν επιχειρήσεις.

7.4

Το πρόγραμμα δράσης για την πολιτική σε θέματα επιχειρηματικού πνεύματος (22) προτείνει μια σειρά μέτρων για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος, τα οποία θα πρέπει να επιτύχουν η ΕΕ και οι πολιτικοί ιθύνοντες όλων των κρατών μελών. Μεταξύ άλλων ζητημάτων, το πρόγραμμα επισημαίνει την ανάγκη παροχής εξατομικευμένης υποστήριξης στις γυναίκες. Ωστόσο, οι εκθέσεις προόδου που έχουν καταρτιστεί σχετικά με την εκπλήρωση των καίριων στόχων και δράσεων του ευρωπαϊκού χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις (23) δεν περιλαμβάνουν αναφορές στο ζήτημα αυτό. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι ετήσιες εκθέσεις θα έπρεπε να περιλαμβάνουν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις προόδους που σημειώνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στα κράτη μέλη όσον αφορά τη στήριξη προς τις γυναίκες επιχειρηματίες, ώστε να διευκολύνεται η ανταλλαγή ορθών πρακτικών και γνώσεων.

7.5

Το επιχειρηματικό πνεύμα χρειάζεται να προαχθεί μεταξύ των γυναικών και μεταξύ των ανδρών στην Ευρώπη (24). Το 2006, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση (25) για την ανακοίνωση της Επιτροπής «Εφαρμογή του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβώνας: Προώθηση της επιχειρηματικής νοοτροπίας μέσω της εκπαίδευσης και της μάθησης», στην οποία τόνιζε τη σημασία των γυναικών επιχειρηματιών, την επιχειρηματική ικανότητα των γυναικών και το γεγονός ότι το επιχειρηματικό πνεύμα συνιστά καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την προσωπική ολοκλήρωση. Δήλωνε, επίσης, ότι η ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος αποτελεί διαδικασία διαρκούς μάθησης, και συνεπώς πρέπει να περιλαμβάνεται στα προγράμματα σπουδών.

7.6

Η ΕΟΚΕ συνιστά, στα εθνικά και περιφερειακά προγράμματα σπουδών, να περιληφθεί η επιχειρηματική εκπαίδευση (τεχνικές διοίκησης επιχειρήσεων και εργαλεία πληροφορικής κλπ.) στο δεύτερο και το τρίτο επίπεδο, κυρίως για τις μαθήτριες, και να υιοθετηθούν μέτρα για την αύξηση του αριθμού των γυναικών επιχειρηματιών.

7.7

Ο στόχος είναι οι γυναίκες να διαθέτουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες όσον αφορά την πρόσβαση στον επιχειρηματικό κόσμο, με την κατάργηση όλων των υφιστάμενων διακρίσεων. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη, εκ μέρους των γυναικών, της ελευθερίας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας, ως παράγοντα ισότητας, αλλά και οικονομικής και κοινωνικής τοπικής ανάπτυξης.

7.8

Απαιτείται να θεσπιστούν μέτρα στήριξης ώστε οι γυναίκες επιχειρηματίες να έχουν πρόσβαση στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τις πιστώσεις που χρειάζονται. Οι τράπεζες πρέπει να προσφέρουν στις γυναίκες επιχειρηματίες ειδικά προγράμματα μικροπιστώσεων. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να αποφεύγουν τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών επιχειρηματιών, οι οποίες σήμερα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια απ' ό,τι οι άνδρες για την επίτευξη της χρηματοδότησης που χρειάζονται για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, για την ανάπτυξη μιας επιχείρησης, για την υλοποίηση προγραμμάτων καινοτομίας και δραστηριοτήτων κατάρτισης και έρευνας.

7.9

Πρέπει να γενικευθεί η ενημέρωση σχετικά με τις δυνατότητες χρηματοδότησης των διαρθρωτικών ταμείων για την διερεύνηση καινοτόμων μορφών, όπως, για παράδειγμα, η δημιουργία ευέλικτων χρηματοδοτικών μηχανισμών, που να συνδυάζουν τις επιδοτήσεις με μικροπιστώσεις και εγγυήσεις.

7.10

Τα κοινοτικά ταμεία για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος, τα οποία ενισχύουν και διαχειρίζονται οι εθνικές και περιφερειακές αρχές, πρέπει να λειτουργούν με βάση τη διαφάνεια και να διευκολύνεται η αξιοποίησή τους εκ μέρους μικρομεσαίων επιχειρήσεων που διοικούνται από γυναίκες. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, σε συνεργασία με τις εργοδοτικές οργανώσεις, πρέπει να παρέχουν εγκαταστάσεις, χρηματοδοτικές ενισχύσεις και παροχή συμβουλών στις γυναίκες επιχειρηματίες, κυρίως στην αρχική φάση του επιχειρηματικού τους σχεδίου.

7.11

Μεταξύ των παραδειγμάτων ορθών πρακτικών, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι στη Γαλλία, το Ταμείο εγγυήσεων για τη δημιουργία, την εξαγορά ή την ανάπτυξη επιχειρήσεων με πρωτοβουλία γυναικών (Fonds de Garantie pour la Création, la Reprise ou le Développement d'Entreprise à l'Initiative des Femmes) διευκολύνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση των γυναικών που επιθυμούν να συστήσουν, να εξαγοράσουν ή να αναπτύξουν μια επιχείρηση. Το ταμείο ιδρύθηκε για να βοηθήσει τις γυναίκες να υπερβούν τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν προκειμένου νε έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές πιστώσεις. Η διαχείριση του ταμείου γίνεται μέσω μιας ιδιωτικής οργάνωσης, του Ινστιτούτου Ανάπτυξης της Κοινωνικής Οικονομίας (Institut de Développement de l'Économie Sociale), ενώ τη χρηματοδότησή του εξασφαλίζουν διάφοροι φορείς, μεταξύ των οποίων το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

7.12

Τα κράτη πρέπει να παράσχουν μεγαλύτερη υποστήριξη στις μικρές επιχειρήσεις, δεδομένου ότι οι περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες πιστεύουν ότι οι φορολογικές πολιτικές αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, λόγω των ασυνεπειών της σχετικής νομοθεσίας.

7.13

Όταν τα άτομα δημιουργούν τη δική τους επιχείρηση, κατά κανόνα, έχουν καλύτερο έλεγχο του χρόνου τους και, για τον λόγο αυτόν, όλο και περισσότερες γυναίκες και άνδρες αναπτύσσουν την αυτοαπασχόληση και το επιχειρηματικό πνεύμα. Ωστόσο, στην πράξη, οι γυναίκες επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν περισσότερα εμπόδια από τους άνδρες όσον αφορά τον συνδυασμό της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής.

7.14

Σε όλη την Ευρώπη, υπάρχουν πλήθος παραδείγματα ορθών πρακτικών όσον αφορά την προώθηση του ρόλου των γυναικών στις επιχειρηματικές οργανώσεις των διαφόρων επιπέδων, ενώ έχουν επίσης συσταθεί ενώσεις γυναικών επιχειρηματιών. Τα εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια (26) αναπτύσσουν επίσης πολλές θετικές πρωτοβουλίες που η ΕΟΚΕ υποστηρίζει.

7.15

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το έργο που αναπτύσσει το ευρωπαϊκό δίκτυο για την προώθηση του γυναικείου επιχειρηματικού πνεύματος (WES), κύριος στόχος του οποίου είναι η αύξηση της προβολής των γυναικών επιχειρηματιών, με τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος χάρη σε στοιχεία όπως η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη χρηματοδότηση, την κατάρτιση, τα δίκτυα, την παροχή συμβουλών, την έρευνα και τις στατιστικές.

7.16

Σε πολλές περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας -συνεταιρισμοί, αλληλο-ασφαλιστικοί οργανισμοί, ενώσεις, ιδρύματα-, λόγω της φύσης τους, αξιοποιούνται από τις γυναίκες για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής τους πρωτοβουλίας. Στις περιπτώσεις αυτές, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν λιγότερες δυσκολίες απ' ό,τι σε άλλες μορφές επιχειρήσεων για την επίτευξη των επαγγελματικών τους στόχων.

7.17

Με βάση τον κοινωνικό τους στόχο, οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας προωθούν σε μεγάλο βαθμό την επαγγελματική ένταξη των γυναικών, και πρέπει επομένως να υποστηριχθούν από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές στην ανάπτυξη του σημαντικού αυτού κοινωνικού έργου.

7.18

Η πλειονότητα των συν-επιχειρηματιών συζύγων είναι γυναίκες, που συχνά εργάζονται με μερική απασχόληση. Οι ανησυχίες σχετικά με την άδεια μητρότητας, το πρόβλημα των βρεφονηπιακών σταθμών και τα προβλήματα που συνδέονται με τον θάνατο του συζύγου ή το διαζύγιο, αποτελούν εντελώς ιδιαίτερα προβλήματα που διαφέρουν από εκείνα που απασχολούν τους άνδρες. Σε πολλά κράτη μέλη δεν υφίσταται κατάλληλο νομικό καθεστώς.

7.19

Οι ανισότητες που απορρέουν από τα καθεστώτα κοινωνικής ασφάλισης είναι επίσης σημαντικές. Απαιτείται η ανάπτυξη συγκεκριμένων δράσεων για θέματα κοινωνικής προστασίας, κατάρτισης και στήριξης για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων εκ μέρους των γυναικών. Σε ορισμένες χώρες, η νομοθεσία σχετικά με την κοινωνική προστασία των γυναικών επιχειρηματιών και των συζύγων συν-επιχειρηματιών διακρίνει διαφορετικά καθεστώτα για τις γυναίκες επιχειρηματίες, παραδείγματος χάρη, «σύζυγος συνεργάτης», «σύζυγος μισθωτός» ή «σύζυγος εταίρος». Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να δρομολογήσει έναν προβληματισμό με στόχο τη βελτίωση της κοινωνικής προστασίας των γυναικών επιχειρηματιών.