23.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 318/210


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με «Το πρόγραμμα GALILEO: πως θα διασφαλισθεί η επιτυχής λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής»

(2006/C 318/34)

Στις 19 Ιανουαρίου 2006, και σύμφωνα με το άρθρο 29 παράγραφος 2 του Εσωτερικού της Κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση με θέμα «Το πρόγραμμα GALILEO: πως θα διασφαλισθεί η επιτυχής λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής».

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 18 Ιουλίου 2006, με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. BUFFETAUT.

Κατά την 429η σύνοδο ολομέλειάς της, της 13ης και 14ης Σεπτεμβρίου (συνεδρίαση της 13ης Σεπτεμβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 200 ψήφους υπέρ, 4 κατά και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις:

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποδίδει μέγιστη σημασία στην επιτυχία του προγράμματος. Από την άποψη αυτή, υπογραμμίζει ότι πρέπει να διασφαλισθεί η ομαλή μετάβαση από την κοινή επιχείρηση GALILEO (GJU) στην Εποπτική Αρχή του GALILEO (GSA). Για τον σκοπό αυτό, συνιστά τα εξής:

να εκπονηθεί ένα σχέδιο για τη μεταβίβαση των δραστηριοτήτων της κοινής επιχείρησης στην Εποπτική Αρχή, ώστε να διασφαλιστεί η νομική ασφάλεια της μεταβίβασης·

να ρυθμιστεί σε νομικό και πρακτικό επίπεδο το ζήτημα της μεταβίβασης των δραστηριοτήτων στην Εποπτική Αρχή που ασκούν φορείς τρίτων χωρών (Κίνα και Ισραήλ), οι οποίοι συνδέονται με την κοινή επιχείρηση·

να διασφαλιστεί η αποτελεσματική μεταφορά του υπολοίπου των πιστώσεων της κοινής επιχείρησης στην Εποπτική Αρχή·

να ληφθεί μέριμνα ώστε να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ της κοινής επιχείρησης και της Εποπτικής Αρχής μέχρι την ημερομηνία παύσης λειτουργίας της κοινής επιχείρησης·

να αποφευχθεί πάσα διακοπή των διαπραγματεύσεων της σύμβασης παραχώρησης·

να διασφαλιστεί το καθεστώς διεθνούς ευθύνης των κρατών εκτόξευσης για τους δορυφόρους του αστερισμού Galileo.

2.   Εισαγωγή

2.1

Η μεταβίβαση των δραστηριοτήτων της κοινής επιχείρησης GALILEO (GJU) στην Εποπτική Αρχή του GALILEO (GSA) πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2006. Για τη μελλοντική επιτυχία του προγράμματος GALILEO, είναι αναγκαίο αυτή η μεταβίβαση δραστηριοτήτων να πραγματοποιηθεί υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες σε νομικό, οικονομικό και δημοσιονομικό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού.

2.2

Υπό το ίδιο πνεύμα, πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα υπάρξει συνέχεια στις διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση παραχώρησης, οι οποίες ανελήφθησαν από την κοινή επιχείρηση, και θα συνεχιστούν από την Εποπτική Αρχή.

2.3

Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί το ιδιαίτερο ζήτημα της διεθνούς ευθύνης των κρατών, στο πλαίσιο του προγράμματος GALILEO, καθώς το εν λόγω ζήτημα πρέπει να ρυθμιστεί εντός προθεσμιών που συμβαδίζουν με την ολοκλήρωση των συζητήσεων σχετικά με τη σύμβαση παραχώρησης και την προσεχή εκτόξευση δορυφόρων του αστερισμού GALILEO.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1   Χαρακτηριστικά του προγράμματος GALILEO

3.1.1

Το GALILEO είναι το μεγαλεπήβολο, εμβληματικό, επιστημονικό και τεχνικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα συστήματα ραδιοναυσιπλοΐας μέσω δορυφόρου αποτελούν έναν στρατηγικό τομέα για τον οποίο η Ένωση δεν μπορεί να αδιαφορήσει. Για τον λόγο αυτό, αποφάσισε να χρηματοδοτήσει και να αναπτύξει το δικό της παγκόσμιο σύστημα δορυφορικής ναυσιπλοΐας (GNSS), κατά το πρότυπο των αντίστοιχων συστημάτων των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

3.1.2

Το GALILEO θα αποτελέσει μια πλανητική υπηρεσία εντοπισμού θέσεως, η οποία θα είναι εξαιρετικά ακριβής, ισχυρή, εγγυημένη και θα μεταδίδει ένα μήνυμα ακεραιότητας. Θα παρέχει αυτόνομες υπηρεσίες ναυσιπλοΐας και εντοπισμού θέσεως, που θα υπόκεινται σε πολιτικό έλεγχο, αλλά θα είναι ταυτόχρονα συμβατό και διαλειτουργικό με τα δύο υφιστάμενα στρατιωτικά συστήματα: το αμερικανικό σύστημα GPS (Global Positioning System — Παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού στίγματος) και το ρωσικό σύστημα GLONASS. Το GALILEO θα διαθέτει επίσης μια ασφαλή κυβερνητική υπηρεσία, προσβάσιμη ανά πάσα στιγμή για τους εξουσιοδοτημένους χρήστες.

3.1.3

Το ευρωπαϊκό σύστημα θα περιλαμβάνει έναν αστερισμό 30 δορυφόρων και επίγειων σταθμών, που είναι απαραίτητοι για την βέλτιστη λειτουργία του συστήματος και που αναμένεται να είναι λειτουργικοί στο τέλος του 2010.

3.1.4

Αυτό το πρόγραμμα πραγματοποιείται και υποστηρίζεται από δύο σημαντικούς φορείς: την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπροσωπούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Η Επιτροπή και ο ESA ίδρυσαν την κοινή επιχείρηση GALILEO (GJU) με καθήκον να επιβλέπει το πρόγραμμα και να διαχειρίζεται τα κονδύλια που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για το GALILEO.

3.1.5

Με την ολοκλήρωση της φάσης επικύρωσης σε κατάσταση τροχιάς (φάση IOV- In Orbit Validation), το πλήρες σύστημα θα μεταβιβαστεί από την GJU στην Εποπτική Αρχή του GALILEO (GALILEO Supervisory Authority — GSA), μια κοινοτική ρυθμιστική υπηρεσία, στην οποία θα ανατεθεί η υπογραφή σύμβασης παραχώρησης με όμιλο ιδιωτικών επιχειρήσεων.

3.1.6

Το συνολικό κόστος του προγράμματος GALILEO για τη φάση σχεδιασμού, ανάπτυξης και επικύρωσης σε κατάσταση τροχιάς εκτιμάται στα 1 500 εκατ. ευρώ.

3.1.7

Η σύμβαση παραχώρησης τελεί επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση μεταξύ της GJU και μιας κοινοπραξίας ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (AENA, ALCATEL, EADS, FINMECCANICA, HISPASAT, IMMARSAT, TELEOP, THALES).

3.1.8

Οι όροι της μεταβίβασης των δραστηριοτήτων της GJU στην GSA βρίσκονται στο στάδιο του καθορισμού, και πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να μην προκληθούν καθυστερήσεις, επιπλοκές ή διπλασιασμός του κόστους.

3.2   Η κοινή επιχείρηση GALILEO (GALILEO Joint Undertaking — GJU)

3.2.1

Αυτή η κοινή επιχείρηση συστάθηκε με απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυνάμει του κανονισμού αριθ. 876/2002 της 21ης Μαΐου 2002, βάσει του άρθρου 171 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα που ορίζει ότι «η Κοινότητα μπορεί να δημιουργεί κοινές επιχειρήσεις ή οποιαδήποτε άλλη αναγκαία υποδομή για την καλή εκτέλεση των προγραμμάτων κοινοτικής έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης». Ο κανονισμός περιλαμβάνει, σε παράρτημα, το καταστατικό της GJU.

3.2.2

Τα μέλη της GJU είναι:

η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, εκπροσωπούμενη από την Επιτροπή,

ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA).

3.2.3

Το άρθρο 1 β) του καταστατικού προβλέπει ότι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων τρίτων χωρών, μπορούν να γίνουν μέλη της κοινής επιχείρησης. Στην πραγματικότητα, μεταξύ των μελών της συγκαταλέγονται σήμερα ένας κινεζικός οργανισμός (National Remote Sensing Center of China — NRSCC) και μια ισραηλινή εμπορική επιχείρηση (MATIMOP). Αυτοί οι δύο φορείς συμμετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο με δικαίωμα ψήφου κατ' αναλογία προς τις συνεισφορές τους.

3.2.4

Η GJU διαθέτει σύνθετη νομική φύση λόγω της ίδιας της σύστασης του διοικητικού συμβουλίου της. Ο κανονισμός αναφέρει ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται ως διεθνής οργανισμός έναντι της ευρωπαϊκής φορολογικής νομοθεσίας όσον αφορά τους φόρους κύκλου εργασιών και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Διευκρινίζει επίσης ότι δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η νομική φύση της GJU προσεγγίζει περισσότερο τον ορισμό της ένωσης παρά της εμπορικής επιχείρησης, καθώς η GJU δεν εισπράττει παρά μόνο συνεισφορές από τα μέλη της και δεν πραγματοποιεί κέρδη. Εξάλλου, οι βελγικές φορολογικές αρχές (η GJU υπόκειται στο βελγικό δίκαιο ως προς κάθε ζήτημα που δεν ρυθμίζεται στον ανωτέρω κανονισμό) θεώρησαν ότι δεν πρόκειται για εμπορική εταιρεία αλλά για νομικό πρόσωπο (που εξομοιώνεται στο βελγικό δίκαιο με την έννοια της ένωσης).

3.2.5

Το κεφάλαιό της κατανέμεται ως εξής:

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

520 εκατ. ευρώ

ESA

50 εκατ. ευρώ

NRSCC

5 εκατ. ευρώ

MATIMOP

5 εκατ. Ευρώ

3.2.6

Λόγω της ιδιαίτερης νομικής φύσης της GJU και του ότι δεν εισπράττει παρά μόνο συνεισφορές, η Επιτροπή πρότεινε την αντικατάσταση του όρου «κεφάλαιο» με τον όρο «συνεισφορές», πράγμα που απαιτεί την τροποποίηση του καταστατικού, η οποία εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της GJU, στις 2 Ιουνίου 2006. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο είχε σημειώσει εξάλλου ότι η χρήση του όρου «κεφάλαιο» δεν ήταν αρμόζουσα, καθώς η γραμμή του προϋπολογισμού στην οποία εμπίπτει η GJU δεν επιτρέπει την εισφορά σε κεφάλαιο.

3.2.7

Πρωταρχικό καθήκον της GJU είναι η χρηστή διαχείριση του προγράμματος GALILEO κατά τη φάση ανάπτυξής του, συνδυάζοντας δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια, και η εξασφάλιση σημαντικών έργων επίδειξης. Αποστολή της GJU είναι επίσης να ξεκινήσει τις απαραίτητες δράσεις έρευνας και ανάπτυξης για την ευόδωση της φάσης ανάπτυξης και τον συντονισμό των εθνικών δραστηριοτήτων του τομέα και συνεπώς η διαχείριση των συμβολαίων έρευνας που συνήφθησαν βάσει του προγράμματος πλαίσιο έρευνας και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (6o ΠΠΕΑ).

3.2.8

Η GJU διευθύνεται από:

ένα διοικητικό συμβούλιο,

μία εκτελεστική επιτροπή,

έναν διευθυντή.

3.2.9

Επιπλέον, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ίδρυσε ένα εποπτικό συμβούλιο και ένα συμβούλιο ασφαλείας για τον έλεγχο των δραστηριοτήτων της.

3.2.10

Η GJU ιδρύθηκε για περίοδο 4 ετών, με αφετηρία την 28η Μαΐου 2002 (δημοσίευση στην ΕΕ) που αντιστοιχεί στην αρχική διάρκεια της φάσης ανάπτυξης του προγράμματος GALILEO. Ο κανονισμός προβλέπει ότι η διάρκεια της GJU μπορεί να παραταθεί μέχρι το τέλος της φάσης ανάπτυξης, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζει τους όρους αυτής της παράτασης. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάληψη καθηκόντων της GSA, η Επιτροπή πρότεινε την παύση λειτουργίας της GJU στις 31 Δεκεμβρίου 2006, πράγμα που απαιτεί τροποποίηση του καταστατικού, το οποίο αποτελεί παράρτημα του κανονισμού του Συμβουλίου 876/2002, της 21ης Μαΐου 2002, και τη γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της ΕΟΚΕ. Μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαβούλευσης του εποπτικού συμβουλίου της GJU και της διευθύνουσας επιτροπής ναυσιπλοΐας της ESA, η οποία αναλήφθηκε στις 10 Μαρτίου 2006, το διοικητικό συμβούλιο της GJU ενέκρινε την τροποποίηση του καταστατικού, στις 2 Ιουνίου 2006, γεγονός που επέτρεψε στην Επιτροπή να υιοθετήσει την πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του καταστατικού της GJU, στις 29 Ιουνίου 2006. Ο εν λόγω κανονισμός βρίσκεται επί του παρόντος υπό έγκριση από το Συμβούλιο της ΕΕ.

3.2.11

Προκειμένου να προωθηθεί μια ευρεία χρήση των συστημάτων ναυσιπλοΐας μέσω δορυφόρου και να επιτραπεί σε φορείς τρίτων χωρών να συμμετέχουν στην GJU, πολλές διεθνείς συμφωνίες έχουν υπογραφεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών (Κίνα, Ισραήλ, Ινδία, Ουκρανία και λοιπές), ενώ άλλες βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση (Μαρόκο, Κορέα, Ρωσία, Αργεντινή). Αυτές οι συμφωνίες αποκλείουν ρητώς κάθε συνεργασία όσον αφορά τις υπηρεσίες που προορίζονται αποκλειστικά για κυβερνητικές εφαρμογές. Η GJU έχει συνάψει δύο τεχνικές συμφωνίες συνεργασίας με φορείς που εκπροσωπούν δύο χώρες (National Remote Sensing Center για την Κίνα και Matimop για το Ισραήλ) γεγονός που, σύμφωνα με το καταστατικό της GJU, επιτρέπει στους αντιπροσώπους αυτών των φορέων να συμμετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο της GJU.

3.2.12

Τέλος, η διάλυση της GJU προβλέπεται στο άρθρο 21 του καταστατικού.

3.3   Η Εποπτική Αρχή του GALILEO (GSA)

3.3.1

Η αρχή αυτή ιδρύθηκε με απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυνάμει του κανονισμού αριθ. 1321/2004 της 12ης Ιουλίου 2004. Πρόκειται για μια κοινοτική υπηρεσία που διαθέτει νομική προσωπικότητα.

3.3.2

Η αποστολή της συνίσταται στη διασφάλιση της διαχείρισης των δημόσιων συμφερόντων που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά προγράμματα GNSS και στο να καταστεί η ρυθμιστική αρχή τους.

3.3.3

Τα καθήκοντά της, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 του κανονισμού, είναι τα εξής:

διαχείριση και έλεγχος της χρησιμοποίησης των ευρωπαϊκών κεφαλαίων που της χορηγούνται ειδικά για τα προγράμματα GNSS (παγκόσμιο σύστημα ναυσιπλοΐας μέσω δορυφόρου),

σύναψη της σύμβασης παραχώρησης με την επιλεχθείσα κοινοπραξία για τη φάση εγκατάστασης και εκμετάλλευσης του GALILEO,

ανάληψη της ευθύνης διαχείρισης της συμφωνίας με τον οικονομικό φορέα εκμετάλλευσης του EGNOS (ευρωπαϊκό σύστημα ναυσιπλοΐας με υπέρθεση γεωστατικών δορυφόρων),

διαχείριση των συχνοτήτων (συντονισμός, δικαίωμα χρήσης, σχέσεις με τον ανάδοχο),

εκσυγχρονισμός του συστήματος και η εξέλιξή του,

πιστοποίηση των συνιστωσών του συστήματος,

διαχείριση πτυχών σχετικά με την ασφάλεια του συστήματος.

3.3.4

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η GSA θα έχει την κυριότητα του συστήματος και ιδιαίτερα των περιουσιακών στοιχείων που αναπτύσσει ο ανάδοχος και θα είναι επιφορτισμένη με την προστασία και την αξιοποίηση των επενδύσεων που πραγματοποιεί η Κοινότητα.

3.3.5

Η GSA διευθύνεται από ένα διοικητικό συμβούλιο (ένας αντιπρόσωπος από κάθε κράτος μέλος καθώς και ένας αντιπρόσωπος από την Επιτροπή), μια επιτροπή ασφάλειας και προστασίας, μια επιστημονική και τεχνική επιτροπή. Ένας εκτελεστικός διευθυντής εκπροσωπεί την Εποπτική Αρχή και αναλαμβάνει τη διαχείρισή της.

3.4   Νομικά, τεχνικά και δημοσιονομικά ζητήματα και κίνδυνοι σχετικοί με τη μεταβίβαση μεταξύ GJU/GSA

3.4.1   Εφαρμογή της μετάβασης μεταξύ GJU-GSA

Οι όροι της μετάβασης και της μεταβίβασης των δραστηριοτήτων της GJU στην GSA δεν καθορίστηκαν με σαφήνεια από την Επιτροπή. Ένα ανεπίσημο έγγραφο της Επιτροπής, ΓΔ Ενέργειας και Μεταφορών (1), ανέφερε ωστόσο ότι ενδεχομένως θα μπορούσε να λάβει χώρα ανταλλαγή επιστολών ή να υπογραφεί ένα υπόμνημα συνεννόησης μεταξύ των δύο φορέων για τον καθορισμό των όρων συνεργασίας τους, εξασφαλίζοντας τη συμπληρωματικότητα των δραστηριοτήτων και αποφεύγοντας πάσα αλληλοεπικάλυψη.

3.4.2

Αν και κατά την έναρξη του προγράμματος GALILEO, τα καθήκοντα που είχαν ανατεθεί στους δύο φορείς ήταν διαφορετικά ως προς τη φύση και το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής τους, σήμερα, με δεδομένη την καθυστέρηση της φάσης ανάπτυξης (περίπου 2 έτη) και την πραγματική θέση σε λειτουργία της GSA (διορισμός του διευθυντή τον Μάιο του 2005), είναι αναγκαίο για οικονομικούς, νομικούς και τεχνικούς λόγους να εξουσιοδοτηθεί η GSA να παρέμβει από τώρα και η GJU να διαλυθεί όσο το δυνατόν συντομότερα (2), πολύ πριν από τη λήξη της φάσης ανάπτυξης και επικύρωσης. Για τον σκοπό αυτό, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί μια σταδιακή μεταβίβαση των δραστηριοτήτων της GJU προς την GSA, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων διαχείρισης των συμβολαίων έρευνας που σύναψε η GJU και κυρίως η ενεργή συμμετοχή, από αυτήν τη στιγμή, των ομάδων της GSA στη διαδικασία διαπραγμάτευσης της σύμβασης παραχώρησης, την οποία πρέπει να υπογράψει και να διαχειρίζεται η ρυθμιστική αρχή.

3.4.3

Ως ημερομηνία παύσης των δραστηριοτήτων της GJU ορίζεται στο εξής η 31η Δεκεμβρίου 2006, με την επιφύλαξη ότι τα μέλη της θα αποδεχθούν την τροποποίηση του καταστατικού της GJU. Ένα πρώτο σχέδιο μετάβασης και μεταβίβασης των δραστηριοτήτων και της τεχνογνωσίας της GJU συμφωνήθηκε μεταξύ των διευθυντών της GJU και της GSA και υποβλήθηκε στο εποπτικό συμβούλιο και στο διοικητικό συμβούλιο της GJU, το Φεβρουάριο του 2006. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να αναπτυχθεί λεπτομερώς και να προσαρμοσθεί, ώστε να διασφαλιστεί η μετάβαση όσο το ταχύτερο δυνατόν και υπό τις καλύτερες συνθήκες.

3.4.4

Κατά την περίοδο μετάβασης, οι δύο φορείς πρέπει να συνεργαστούν στενά, ώστε να εξασφαλίσουν μια αρμονική και ομαλή μεταβίβαση των δραστηριοτήτων και της τεχνογνωσίας. Αυτή η περίοδος θα πρέπει να επιτρέψει επίσης στην GSA να καταστεί πλήρως λειτουργική, ώστε να αποφευχθεί κάθε κίνδυνος έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού σε μια περίοδο κατά την οποία θα αναπτυχθούν οι κύριες δραστηριότητες για να εξασφαλισθεί η επιτυχία του προγράμματος.

3.4.5

Οι απαραίτητες ενέργειες πρέπει να προγραμματιστούν με στόχο την παύση των δραστηριοτήτων στα τέλη Δεκεμβρίου του 2006 και την έναρξη της φάσης εκκαθάρισης στις αρχές του 2007. Αυτή η μετάβαση πρέπει να πραγματοποιηθεί επίσης το συντομότερο δυνατόν για να επιτρέψει στη ρυθμιστική αρχή να καθορίσει και να θέσει σε εφαρμογή τους κανόνες ασφάλειας που ισχύουν για το GALILEO, να ορίσει τους κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, να συντονίσει τις δράσεις και τις θέσεις των κρατών μελών όσον αφορά τις συχνότητες που είναι αναγκαίες για τη χρήση του συστήματος GALILEO.

3.4.6

Το σχέδιο μετάβασης πρέπει να προβλέπει μέτρα που θα εγγυώνται τη συνεκτικότητα των δράσεων που υλοποιεί καθένας από τους δύο φορείς, καθώς και τις συνθήκες διευθέτησης ενδεχόμενης διαφωνίας μεταξύ των δύο. Μέχρι σήμερα, έχει συμφωνηθεί ότι ο διευθυντής της ΓΔ Ενέργειας και Μεταφορών αναλαμβάνει καθήκοντα διαμεσολαβητή μεταξύ της GJU και της GSA σε περίπτωση δυσκολιών κατά την υλοποίηση της μετάβασης.

3.5   Εγγύηση της ασφάλειας δικαίου της μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων της GJU στην GSA με την εφαρμογή συγκεκριμένου σχεδίου μεταβίβασης δραστηριοτήτων

3.5.1

Με την παρούσα διατύπωσή του, ο κανονισμός περί σύστασης της Εποπτικής Αρχής δεν προβλέπει την παρέμβασή της κατά τη φάση ανάπτυξης, την οποία αναλαμβάνει ο ESA. Θα πρέπει, συνεπώς, να τροποποιηθεί προκειμένου να δοθεί αυτή η αρμοδιότητα στην Εποπτική Αρχή, πράγμα που θα απαιτήσει γνωμοδότηση του Κοινοβουλίου (και όχι απαραιτήτως της ΕΟΚΕ). Η συμφωνία μεταξύ της GJU και της GSA θα πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια δικαίου των ενεργειών μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων της GJU στην GSA, προσδιορίζοντας ένα συγκεκριμένο σχέδιο μεταβίβασης των δραστηριοτήτων που θα περιλαμβάνει την αναγνώριση του ρόλου των διαφορετικών ενδιαφερόμενων οργάνων και φορέων, τον ακριβή προσδιορισμό των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, τους συγκεκριμένους όρους της μεταβίβασης, τον σχεδιασμό της φάσης μετάβασης, τις πράξεις που πρέπει να ολοκληρωθούν, τις οικονομικές και δημοσιονομικές συνέπειες της μεταβίβασης, κλπ. Οι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν όσον αφορά τους όρους της μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων της GJU στην GSA θα πρέπει να καθιστούν αναγκαία την παρέμβαση πολλών φορέων, όπως το εποπτικό συμβούλιο της GJU, το διοικητικό συμβούλιο της GJU, το συμβούλιο του ESA, το διοικητικό συμβούλιο της Εποπτικής Αρχής του GALILEO, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

3.5.2

Πρέπει να σημειωθεί ότι, αν και το άρθρο 6 του καταστατικού της GJU ορίζει ότι η κοινή επιχείρηση έχει την κυριότητα όλων των ενσώματων και άυλων στοιχείων τα οποία δημιουργούνται ή της μεταβιβάζονται για τη φάση ανάπτυξης του GALILEO, φαίνεται ότι μεγάλο μέρος των στοιχείων που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος GALILEO, συμπεριλαμβανομένων των δορυφόρων, δεν βρίσκονται στην κυριότητα της GJU αλλά του ESA στο πλαίσιο του προγράμματος GalileoSat. Πράγματι, από το άρθρο IV του παραρτήματος III της Σύμβασης για τον ESA προκύπτει ότι ο ESA, ενεργώντας εξ ονόματος των συμμετεχόντων κρατών, έχει την κυριότητα των δορυφόρων, των διαστημικών συστημάτων και άλλων αγαθών που παράγονται στο πλαίσιο του προγράμματος του ESA καθώς και των εγκαταστάσεων ή του εξοπλισμού που αποκτώνται για την εκτέλεσή του. Κάθε εκχώρηση περιουσιακών στοιχείων πρέπει, συνεπώς, να αποφασίζεται από το συμβούλιο του ESA. Έτσι, φαίνεται ότι από τη στιγμή που το συμβούλιο του ESA δεν έχει αποφασίσει τη μεταβίβαση κυριότητας ή την παραχώρηση άδειας χρήσης προς όφελος της GJU, αυτή δεν κατέχει κανένα δικαίωμα επί των στοιχείων αυτών. Η Επιτροπή θεωρεί, από την πλευρά της, ότι εφαρμόζεται το κοινοτικό δίκαιο και ότι μετά την τροποποίηση του καταστατικού της GSA και της GJU και τη διάλυση της δεύτερης, το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων θα μεταβιβαστεί αυτομάτως στην Εποπτική Αρχή. Θα μπορούσε, επομένως, να υπάρξει απόκλιση ως προς την ερμηνεία του ESA και της Επιτροπής.

3.5.3

Φαίνεται, κατά συνέπεια, ότι αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να προκαλέσει συζητήσεις σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 7 της σύμβασης GJU/ESA που ορίζει ότι ο ESA έχει την κυριότητα, για λογαριασμό της GJU, των δορυφόρων και άλλων υλικών και άυλων στοιχείων που παράγονται στο πλαίσιο του προγράμματος.

3.5.4

Πράγματι, η έννοια της έκφρασης «για λογαριασμό της» ερμηνεύεται από τον ESA με βάση τη διατύπωση του άρθρου IV του παραρτήματος III της Σύμβασης του ESA. Σε αυτό το πλαίσιο, αυτή η έκφραση σημαίνει ότι ο ESA αποκτά την κυριότητα των αποτελεσμάτων των εξελίξεων που πραγματοποιούνται για λογαριασμό των κρατών που συμμετέχουν στο σχετικό πρόγραμμα του ESA και ότι αυτά μπορούν να ζητήσουν από την υπηρεσία άδεια χρήσης των αποτελεσμάτων περισσότερο ή λιγότερο περιοριστική ανάλογα με τις ανάγκες που διατυπώνουν (χρήση για εμπορικούς, επιστημονικούς σκοπούς, κλπ.).

3.5.5

Αυτή η θέση φαίνεται να επιβεβαιώνεται στο κείμενο της Διακήρυξης του προγράμματος GalileoSat (άρθρο 12) στο οποίο ορίζεται ότι ο ESA έχει την κυριότητα του συνόλου των υλικών και άυλων στοιχείων του προγράμματος GalileoSat.

3.5.6

Αντιθέτως, για το EGNOS, ο ESA έχει μόνο την κυριότητα των υλικών στοιχείων εξ ονόματος των κρατών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας παραμένουν στην κυριότητα των συμβαλλομένων του ESA σύμφωνα με τους κανόνες της υπηρεσίας.

3.5.7

Έτσι, η έκφραση «αποκτώνται από τον ESA για λογαριασμό της GJU» ερμηνεύεται από τον ESA ως «αποκτώνται από τον ESA προς το συμφέρον της GJU».

3.5.8

Παρά ταύτα, δεν προκύπτει από τις συζητήσεις με τον ESA ότι αυτή δεν επιθυμεί να μεταβιβάσει περιουσιακά στοιχεία στην GJU ή στην GSA. Ωστόσο, ο ESA γνωστοποίησε ότι αυτή η μεταβίβαση απαιτεί την έγκριση από το συμβούλιο του ESA (με απλή πλειοψηφία) και ότι οι όροι της μεταβίβασης πρέπει να καθοριστούν. Ο ESA προτιμά την επιλογή μιας άμεσης μεταβίβασης από τον ESA προς τη GSA για λόγους φορολογίας και σκοπιμότητας, θεωρώντας ότι, στην περίπτωση αυτή, οι φορείς των τρίτων χωρών, που συμμετέχουν στο κεφάλαιο της GJU, δεν θα διαθέτουν δικαιώματα επί στοιχείων των οποίων η κυριότητα έχει μεταβιβαστεί από τον ESA. Αυτά τα στοιχεία δεν θα συμπεριληφθούν στα περιουσιακά στοιχεία της GJU και δεν θα υπόκεινται συνεπώς στους όρους της διάλυσης αυτής.

3.5.9

Όσον αφορά την ιδιαίτερη περίπτωση των στοιχείων και των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που αναπτύσσονται από τους φορείς των τρίτων χωρών, το ζήτημα ρυθμίζεται στις διεθνείς συμφωνίες που έχουν συναφθεί, αφενός, μεταξύ της Ένωσης και των τρίτων χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ και, αφετέρου, μεταξύ των φορέων των τρίτων χωρών και της GJU (3).

3.5.10

Φαίνεται, ωστόσο, ότι στο πλαίσιο του κανονισμού της GSA δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Εποπτική Αρχή έχει την κυριότητα όλων των ενσώματων και άυλων στοιχείων που της μεταβιβάζονται από την GJU στη λήξη της φάσης ανάπτυξης ή που δημιουργούνται ή αναπτύσσονται από τον ανάδοχο κατά τη φάση εγκατάστασης και λειτουργίας. Ο κανονισμός της GSA προβλέπει ότι οι όροι της μεταβίβασης κυριότητας θα καθοριστούν όσον αφορά την GJU κατά τη διαδικασία διάλυσης που προβλέπεται στο άρθρο 21 του καταστατικού της GJU. Όσον αφορά το EGNOS, η Αρχή έχει την κυριότητα όλων των ενσώματων και άυλων στοιχείων που ανήκουν στο EGNOS με την επιφύλαξη συμφωνίας με τους επενδυτές του EGNOS σχετικά με τις συνθήκες και τους όρους της μεταβίβασης κυριότητας από τον ESA του συνόλου ή μέρους των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του EGNOS. Αυτή η αναφορά αφήνει να εννοηθεί ότι, από την πλευρά της Επιτροπής, μια οποιαδήποτε διαδικασία μεταβίβασης μεταξύ της GSA και του ESA δεν θα ήταν αναγκαία, επειδή το σύνολο των ενσώματων και άυλων στοιχείων ανήκουν στην GJU (σε αντίθεση με τη σημερινή ερμηνεία του ESA που βασίζεται στη Σύμβασή του και στη Διακήρυξη του προγράμματος).

3.5.11

Μεταξύ των νομικών πράξεων που πρέπει να ολοκληρωθούν, αξίζει να σημειωθούν κυρίως:

η τροποποίηση του καταστατικού της GJU, προκειμένου να ορισθεί η 31η Δεκεμβρίου 2006 ως η ημερομηνία παύσης της λειτουργίας της GJU και ολοκλήρωσης των ενεργειών μεταβίβασης των δραστηριοτήτων της GJU στην GSA και να προβλεφθεί περίοδος εκκαθάρισης της οποίας η διάρκεια θα πρέπει να οριστεί,

η τροποποίηση του κανονισμού της GSA για την προσθήκη των καθηκόντων που μεταβιβάζονται από την GJU στην GSA όπως η διαχείριση της φάσης ανάπτυξης και επικύρωσης σε κατάσταση τροχιάς, η διαχείριση των δραστηριοτήτων που προκύπτουν από τα ευρωπαϊκά προγράμματα-πλαίσια έρευνας και ανάπτυξης ή ακόμη η παρακολούθηση και η διαχείριση των τεχνικών εξελίξεων του λειτουργικού συστήματος (4).

3.6   Σχέδιο μεταβίβασης των δραστηριοτήτων των τρίτων χωρών της GJU στην GSA

Οι διαπραγματεύσεις όσον αφορά τη μεταβίβαση των δραστηριοτήτων που διεξάγουν οι φορείς τρίτων χωρών, με τη σύναψη πρόσθετων πράξεων μεταβίβασης μεταξύ της GSA, της GJU και των ενδιαφερόμενων φορέων, πρέπει να ξεκινήσουν σύντομα. Πρέπει να γίνουν επαφές με αυτούς τους φορείς, προκειμένου να εξεταστούν εκ των προτέρων οι θέσεις τους έναντι της παύσης λειτουργίας της GJU και της μελλοντικής τους θέσης και ρόλου εντός της GSA. Οι διατάξεις του κανονισμού περί σύστασης της GSA ορίζουν ότι τα τρίτα κράτη, κυρίως αυτά που έχουν συμμετάσχει στις προηγούμενες φάσεις του προγράμματος, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην GSA με την επιφύλαξη της σύναψης συμφωνίας με την Κοινότητα, προσδιορίζοντας κυρίως τη φύση, την έκταση και τους όρους συμμετοχής αυτών των χωρών στις εργασίες της Αρχής, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων που αφορούν τη συμμετοχή στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Αρχή, τις χρηματικές συνεισφορές και το προσωπικό. Φαίνεται ότι η αντίδραση των φορέων των τρίτων χωρών έναντι της απόφασης παύσης της λειτουργίας της GJU πριν από τη λήξη της φάσης επικύρωσης σε κατάσταση τροχιάς (φάση IOV — In Orbit Validation) θα μπορούσε να εξαρτηθεί από τη θέση που θα τους δοθεί εντός της GSA. Ο NRSCC και η MATIMOP θα μπορούσαν επίσης να διεκδικήσουν την επιστροφή μέρους των συνεισφορών τους λόγω της παύσης λειτουργίας της GJU. Το ζήτημα της συμμετοχής τρίτων χωρών στο διοικητικό συμβούλιο αναμφίβολα θα τεθεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Οι πρώτες ανταλλαγές απόψεων σχετικά με αυτό το θέμα στους κόλπους των κοινοτικών οργάνων υποδηλώνουν μια απόκλιση απόψεων μεταξύ των κρατών μελών, καθώς ορισμένα δεν επιθυμούν να παραχωρήσουν δικαιώματα ψήφου στις τρίτες χώρες, ενώ άλλα σημειώνουν την πιθανότητα να τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια του συστήματος σε περίπτωση υπερβολικά μεγάλου ανοίγματος προς τρίτες χώρες. Όλα όμως φαίνεται να συμφωνούν ότι η παρέμβαση των τρίτων χωρών στο διοικητικό συμβούλιο της GSA δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θέτει εν αμφιβόλω το γεγονός ότι η ΕΕ διατηρεί τον έλεγχο του συστήματος. Εξάλλου, προνομιακή θέση θα μπορούσε να παραχωρηθεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις στις ευρωπαϊκές χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ (Νορβηγία και Ελβετία). Μια λύση θα μπορούσε να είναι η συγκέντρωση των τρίτων χωρών στο πλαίσιο μιας ειδικής δομής που θα τους επιτρέπει να προβάλλουν τις θέσεις τους έναντι των αποφάσεων που λαμβάνει η GSA.

3.7   Περιορισμός της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων

3.7.1

Πρέπει να εφαρμοστεί ένα σχέδιο μείωσης του ανθρώπινου δυναμικού της GJU, με ακριβές χρονοδιάγραμμα που θα συμβαδίζει με τον προγραμματισμό της μεταβίβασης δραστηριοτήτων, ώστε να αποφευχθεί η παρουσία σημαντικού αριθμού προσωπικού στο τέλος του Δεκεμβρίου 2006, να εξεταστούν οι συμβάσεις εργασίας και να εξασφαλιστεί ότι δεν θα προκύψουν κίνδυνοι δικαστικών διαφορών κατά τη λήξη συμβάσεων, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει τη μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων. Πρέπει να σημειωθεί ότι περίπου 24 άτομα προβλέπεται να παραμείνουν σε δραστηριότητα μέχρι την ημερομηνία λήξης των διαπραγματεύσεων της σύμβασης παραχώρησης το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2006. Η φάση εκκαθάρισης της GJU, μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2006, θα πρέπει να ολοκληρωθεί από περίπου 6 άτομα.

3.7.2

Εξάλλου, είναι αναγκαίο να υπάρχει ένα σαφές όραμα για την ανάληψη καθηκόντων της GSA και κυρίως για το σχέδιο πρόσληψης προσωπικού της υπηρεσίας το οποίο πρέπει να συμβαδίζει με το σχέδιο μεταβίβασης των δραστηριοτήτων της GJU. Πρέπει να σημειωθεί ότι η GSA πρέπει να τηρεί τις κοινοτικές διαδικασίες και να λαμβάνει υπόψη τους περιορισμούς όσον αφορά την πρόσληψη προσωπικού (επίπεδο μισθών, διάρκεια συμβάσεων περιορισμένη στα 3 έτη, οριστική έδρα της υπηρεσίας η οποία δεν έχει ακόμη οριστεί) που ανακόπτουν τη διαδικασία θέσης σε λειτουργία της οργάνωσης της GSA.

3.8   Οικονομικές και δημοσιονομικές πτυχές

3.8.1

Κατά την παύση λειτουργίας της GJU είναι σημαντικό το υπόλοιπο των πιστώσεων (που υπολογίζεται περίπου στα 46 εκατ. ευρώ) να μεταφερθεί στην GSA. Η Επιτροπή επιθυμεί η μεταφορά των κεφαλαίων της GJU στην GSA να πραγματοποιηθεί από τη στιγμή που η Εποπτική Αρχή θα έχει εξουσιοδότηση να διαχειρίζεται το τέλος της φάσης ανάπτυξης. Έτσι, κατά την παύση της λειτουργίας της κοινής επιχείρησης τα μόνα κεφάλαια που θα παραμένουν στη διάθεσή της θα είναι αυτά που είναι απαραίτητα για την εκκαθάρισή της.

3.8.2

Ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός της GJU για το 2006, που περιλαμβάνει μια αύξηση κατά 7 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον προϋπολογισμό που ψηφίστηκε το 2005 και προέβλεπε την παύση λειτουργίας για τον Μάιο του 2006 (αντί των 14 εκατ. ευρώ που είχε αρχικά ζητήσει η GJU χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη μεταβίβαση των δραστηριοτήτων στην GSA), επιτρέπει να καλυφθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία η μεταβίβαση των δραστηριοτήτων στην GSA πριν από το τέλος του 2006 το αργότερο: αυτός ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο και το εποπτικό συμβούλιο της GJU στα τέλη Φεβρουαρίου.

3.8.3

Ο προϋπολογισμός της GSA για το 2006 πρέπει από την πλευρά του να λαμβάνει υπόψη την ανάγκη πρόσθετων προσλήψεων προσωπικού στη διάρκεια του 2006 και πρέπει να αυξηθεί αναλόγως. Μετά την έγκριση του νέου σχεδίου προϋπολογισμού για το 2006 από το διοικητικό συμβούλιο της GSA στις 23 Ιανουαρίου 2006 για ποσό περίπου 8 εκατ. ευρώ (αντί του αρχικού προϋπολογισμού των 5 εκατ. ευρώ που είχε αρχικά ψηφιστεί το 2005 για το 2006), το αναθεωρημένο σχέδιο προϋπολογισμού πρέπει εν συνεχεία να εξεταστεί από το Συμβούλιο Ecofin και στη συνέχεια από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2006. Η αύξηση του προϋπολογισμού της GSA στο προτεινόμενο ποσό αποτελεί προϋπόθεση, προκειμένου η GSA να μπορέσει να προσλάβει το απαραίτητο προσωπικό και να πραγματοποιήσει τις δραστηριότητες που της έχουν μεταβιβαστεί. Οι οικονομίες που δημιουργήθηκαν σε τελική ανάλυση στον προϋπολογισμό της GJU χάρη στη σταδιακή μεταβίβαση των δραστηριοτήτων στην GSA θα πρέπει θεωρητικά να καλύψουν την αύξηση του προϋπολογισμού της GSA, γεγονός που θα διαβεβαιώσει τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ορθή χρήση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων στο πλαίσιο αυτής της επιχείρησης μεταβίβασης, αν και στην πράξη η προέλευση των κεφαλαίων και των σχετικών προϋπολογισμών είναι διαφορετική.

3.8.4

Η εκτίμηση του κόστους εκκαθάρισης της GJU (κυρίως του κόστους διατήρησης του προσωπικού για τις πράξεις εκκαθάρισης) και οι δημοσιονομικές επιπτώσεις όσον αφορά τη φορολογία και τον ΦΠΑ (για παράδειγμα φόροι μεταβίβασης) της μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων πρέπει να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατόν. Καθώς η GJU θεωρείται από τις βελγικές αρχές —οι οποίες της απηύθυναν «παρηγορητική επιστολή»— νομικό πρόσωπο υπό την έννοια του βελγικού δικαίου (που εξομοιώνεται με ένωση) και όχι εμπορική εταιρεία, δεν πρέπει να υπόκειται σε κανέναν φόρο επί των πλεονασμάτων εκκαθάρισης. Η καταβολή φόρων θα πρέπει επομένως να είναι αρκετά χαμηλή, και ιδίως από τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων της έχουν μεταβιβαστεί πριν από την εκκαθάριση. Είναι σαφές ότι αυτού του είδους τα ζητήματα πρέπει να εξετάζονται εκ των προτέρων, ώστε να αποφεύγεται κάθε δυσάρεστη έκπληξη.

3.9   Διαπραγμάτευση της σύμβασης παραχώρησης και ολοκλήρωση των τεχνικών δραστηριοτήτων

3.9.1

Ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός της GJU για το 2006 θα της επιτρέψει να συνεχίσει τη διενέργεια των διαπραγματεύσεων σχετικά με τη σύμβαση παραχώρησης με στόχο να τις ολοκληρώσει το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2006, προωθώντας τη μεταβίβαση της τεχνογνωσίας στην GSA και τη συμμετοχή της τελευταίας στις διαπραγματεύσεις από τη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων της GSA.

3.9.2

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι έχει καταγραφεί στα πρακτικά των διαφόρων οργάνων ελέγχου της GJU και της GSA ότι η διενέργεια των διαπραγματεύσεων, αν αυτές δεν ολοκληρωθούν πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2006, θα περάσει στην αρμοδιότητα της GSA από 1ης Ιανουαρίου 2007.

3.9.3

Η GJU θα πρέπει επίσης να θεσπίσει μια διαδικασία ή ένα σχέδιο δράσης που θα επιτρέπει την περάτωση όλων των τεχνικών φακέλων και την ολοκλήρωση των τεχνικών κειμένων πριν από την ημερομηνία παύσης της λειτουργίας της GJU.

3.9.4

Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του ESA κατά τη φάση παραλαβής και επικύρωσης του συστήματος, και εν συνεχεία για τις τεχνικές εξελίξεις του συστήματος και τη διατήρησή του σε λειτουργικές συνθήκες μετά την επικύρωσή του, θα πρέπει να διευκρινιστούν στο πλαίσιο σύμβασης-πλαισίου που θα συναφθεί μεταξύ της GSA και του ESA. Πράγματι, η συμμετοχή του ESA στο διοικητικό συμβούλιο της GSA με την ιδιότητα του παρατηρητή, και όχι του μέλους όπως συνέβαινε στην περίπτωση της GJU, δεν του επιτρέπει πλέον να διαδραματίζει εξίσου ενεργό ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Ο κανονισμός της GSA προβλέπει ότι η συνεργασία με τον ESA πρέπει να αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατόν τις δυνατότητες της συμφωνίας-πλαισίου που συνάφθηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του ESA στις 25 Νοεμβρίου 2003, καθώς αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον (5) και ο ESA μπορεί να κληθεί να παράσχει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη στην Αρχή (6). Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να συναφθεί συμφωνία μεταξύ της Εποπτικής Αρχής και του ESA πριν από το τέλος του 2006 η οποία θα καλύπτει τις δραστηριότητες σχετικά με την ολοκλήρωση της φάσης ανάπτυξης και μια άλλη συμφωνία πρέπει να συναφθεί στη διάρκεια του 2008 για την οργάνωση των σχέσεων της Εποπτικής Αρχής με τον ESA μετά τη λήξη της φάσης ανάπτυξης, κατά τη φάση παραλαβής και επικύρωσης του συστήματος και μετέπειτα, εφόσον είναι αναγκαίο, για τη φάση λειτουργίας.

4.   Άλλα στοιχεία προβληματισμού: Διεθνής ευθύνη των κρατών εκτόξευσης για τους δορυφόρους του αστερισμού Galileo

4.1

Οι δορυφόροι που εκτοξεύονται κατά τη φάση IOV βρίσκονται σήμερα στην κυριότητα του ESA (ανάπτυξη δορυφόρων στο πλαίσιο του προγράμματος ESA GalileoSat). Η κυριότητα των δορυφόρων πρέπει να μεταβιβαστεί στη GSA κατά τη λήξη της φάσης επικύρωσης σε κατάσταση τροχιάς.

4.2

Σύμφωνα με τη συμφωνία GJU/ESA, ο ESA έχει την ευθύνη να εκτοξεύσει τους πρώτους δορυφόρους της φάσης IOV και να τους καταχωρήσει στο γραφείο των Ηνωμένων Εθνών (Office of Outer Space Affairs στη Βιέννη). Η εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου του αστερισμού (GIOVE A) πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2005 από τον φορέα εκτόξευσης Starsem από το Baïkonour με πυραυλικό σύστημα εκτόξευσης Soyouz-ST.

4.3

Στην πράξη, ο ESA θα πρέπει να ενεργήσει βάσει της ίδιας διαδικασίας που ακολουθεί για τη μεταβίβαση κυριότητας των δορυφόρων που αναπτύσσει για λογαριασμό τρίτων όπως στην περίπτωση του Météosat ή του Metop για παράδειγμα (μεταβίβαση ESA-Eumetsat). Εν συνεχεία, θα πρέπει να διαβιβαστεί στις αρμόδιες αρχές ειδοποίηση για τη μεταβίβαση κυριότητας των δορυφόρων σε τροχιά.

4.4

Στο πλαίσιο των διατάξεων της Συνθήκης για το Διάστημα του 1967 και της Σύμβασης για τη Διεθνή Ευθύνη του 1972, πρέπει να τεθεί το ζήτημα της ευθύνης που απορρέει από την εκτόξευση και τη χρήση δορυφόρων GALILEO σε τροχιά.

4.5

Στο πλαίσιο των διαφόρων κριτηρίων που ορίζονται προκειμένου να χαρακτηριστεί ένα κράτος ως «κράτος εκτόξευσης» το οποίο μπορεί να αναλάβει τη διεθνή του ευθύνη σε περίπτωση ζημιών που προκαλούνται επί της γης ή σε τροχιά από διαστημικά αντικείμενα, ο ESA θα μπορούσε εκ των πραγμάτων να θεωρηθεί «κράτος εκτόξευσης», εφόσον θεωρείται ως το κράτος που «προβαίνει στην εκτόξευση» των δορυφόρων και που συνάπτει τη σύμβαση εκτόξευσης με τον φορέα εκτόξευσης.

4.6

Επίσης, θα μπορούσε να τεθεί το ερώτημα αν το Βέλγιο μπορεί να θεωρηθεί κράτος εκτόξευσης, δεδομένου ότι η GJU, που συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη και την εκτόξευση δορυφόρων κατά τη φάση IOV, βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία του (η έδρα της GJU είναι στις Βρυξέλλες). Από την πλευρά του βελγικού εθνικού δικαίου, φαίνεται ότι δεν μπορεί να υφίσταται ευθύνη του βελγικού ομοσπονδιακού κράτους παρά μόνο για διαστημικές δραστηριότητες που γίνονται στο έδαφός του ή από εγκαταστάσεις στην κατοχή του βελγικού κράτους ή που βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία ή τον έλεγχο του (7), γεγονός που δεν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση. Ωστόσο, από την άποψη του διεθνούς δικαίου, το θέμα παραμένει ανεπίλυτο.

4.7

Εξάλλου, όταν ολοκληρωθεί η διάλυση της GJU και η μεταβίβαση των δραστηριοτήτων της GJU στην GSA, η δεύτερη θα αποτελέσει τον φορέα για λογαριασμό του οποίου θα εκτοξεύονται δορυφόροι και, για τον λόγο αυτό, το διεθνές νομικό πρόσωπο με το οποίο συνδέεται θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως «κράτος εκτόξευσης». Η ιδιότητα της ΕΕ ως κράτους εκτόξευσης θα πρέπει επομένως να αναλυθεί, λαμβανομένης υπόψη όχι μόνο της εκτόξευσης των δορυφόρων της φάσης IOV αλλά και της εκτόξευσης άλλων δορυφόρων του αστερισμού Galileo κατά τη φάση εγκατάστασης και εκμετάλλευσης.

4.8

Για τη φάση εγκατάστασης και εκμετάλλευσης, μπορεί να αναγνωριστεί η ευθύνη του κράτους στο οποίο έχει την έδρα του ο φορέας που είναι αρμόδιος για τον αστερισμό (η ανάδοχος εταιρεία) και ο οποίος θα προβαίνει στις εκτοξεύσεις. Καθώς η Γαλλία (Τουλούζη) έχει οριστεί ως έδρα του αναδόχου βάσει της συμφωνίας της 5ης Δεκεμβρίου 2005 μεταξύ των κύριων μερών της σύμβασης παραχώρησης, θα μπορούσε για τον λόγο αυτό να αναγνωριστεί η ευθύνη της Γαλλίας.

4.9

Τέλος, το κράτος στη δικαιοδοσία του οποίου βρίσκεται ο φορέας εκτόξευσης θα θεωρείται επίσης κράτος εκτόξευσης, όπως ενδεχομένως και το κράτος του οποίου το έδαφος ή οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται. Αν ο επιλεγόμενος φορέας είναι η γαλλική εταιρεία Arianespace, η Γαλλία μπορεί να θεωρηθεί κράτος εκτόξευσης.

4.10

Έχοντας υπόψη την παρέμβαση πολλών κρατών εκτόξευσης, πρέπει να διευκρινιστούν οι σχέσεις μεταξύ των διαφόρων φορέων ως προς την ευθύνη και την κατανομή των κινδύνων μεταξύ των διαφορετικών κρατών εκτόξευσης σε περίπτωση ζημιών κατά την εκτόξευση και τον κύκλο ζωής των δορυφόρων.

4.11

Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει μια συμφωνία μεταξύ του ESA και της Γαλλίας (συμφωνίες για το Διαστημικό Κέντρο της Γουιάνας). Αυτή η συμφωνία περιλαμβάνει ρήτρες σχετικά με τη διεθνή ευθύνη, κυρίως στην περίπτωση των εκτοξεύσεων που διενεργεί η Arianespace, και φαίνεται να εφαρμόζεται στο πρόγραμμα Galileo. Παραμένει ανοικτό το θέμα της διεθνούς ευθύνης των κρατών εκτόξευσης για τη διάρκεια της ζωής των δορυφόρων σε τροχιά και θα μπορούσε να παρουσιαστεί η ευκαιρία κατάρτισης ειδικής συμφωνίας μεταξύ της Γαλλίας και των άλλων κρατών εκτόξευσης (ESA, Βέλγιο, ΕΕ).

Έγγραφα αναφοράς

1)

Ψήφισμα του Συμβουλίου της 19ης Ιουλίου 1999 σχετικά με τη συμμετοχή της Ευρώπης σε μια νέα γενεά υπηρεσιών δορυφορικής πλοήγησης — Galileo — φάση ορισμού — (199/C 221/01).

2)

Απόφαση αριθ. 98/434/ΕΚ του Συμβουλίου της 18/06/1998, ΕΕ L 194 της 10/07/1998, σελ. 15.

3)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 876/2002 του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2002 για τη δημιουργία της κοινής επιχείρησης Galileo (με το καταστατικό της GJU σε παράρτημα).

4)

Κανονισμός ασφαλείας του Συμβουλίου — απόφαση 2001/264/ΕΚ της 19ης Μαρτίου 2001 — ΕΕ L 101 της 11/4/2001.

5)

Συμφωνία μεταξύ της κοινής επιχείρησης Galileo (GJU) και του ESA — ESA/C(2002)51, αναθ1 της 23ης Απριλίου 2002.

6)

Διαδικασία οργάνωσης και αποφάσεων της κοινής επιχείρησης Galileo — ESA/PB-NAV(2003)20 της 5ης Σεπτεμβρίου 2003.

7)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1321/2004 του Συμβουλίου της 12ης Ιουλίου 2004 σχετικά με τη δημιουργία δομών διαχείρισης για τα ευρωπαϊκά προγράμματα δορυφορικής ραδιοπλοήγησης.

8)

Ανακοίνωση της Επιτροπής «Το πλαίσιο λειτουργίας των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών οργανισμών», COM(2002) 718 τελικό της 11/12/2002.

9)

Συμφωνία ΕΕ-Κίνας της 30ής Οκτωβρίου 2003.

10)

Συμφωνία ΕΕ-Ισραήλ της 13ης Ιουλίου 2004.

11)

Συμφωνία GJU-NRSCC της 9ης Οκτωβρίου 2004.

12)

Συμφωνία GJU-MATIMOP της 6ης Σεπτεμβρίου 2005.

13)

Συμφωνία GJU-ESA για τον NRSCC της 9ης Οκτωβρίου 2004.

14)

Συμφωνία GJU-ESA για την MATIMOP της 18ης Οκτωβρίου 2005.

15)

Δικαιώματα και υποχρεώσεις των νέων μελών της κοινής επιχείρησης Galileo — ESA/PB-NAV(2004)18 αναθ.2 της 23ης Ιουνίου 2004.

16)

Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του Galileo: Κυριότητα και προστασία — ESA/PB-NAV (2004)26 της 23/09/2004.

17)

Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για το πρόγραμμα Galileo — GJU-EXC-2004-50 της 2/09/2004.

18)

Συμφωνία μεταξύ των εταίρων της μελλοντικής σύμβασης παραχώρησης του Galileo, 5 Δεκεμβρίου 2005.

19)

Σχέδιο μετάβασης των δραστηριοτήτων και της τεχνογνωσίας της GJU στην GSA (GJU-ADB-2005-13 αναθ., 11 Φεβρουαρίου 2006).

20)

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο: «Ενσωμάτωση του προγράμματος EGNOS στο πρόγραμμα Galileo», COM(2003) 123 τελικό της 19/03/2003.

21)

Συμφωνία-πλαίσιο ESA-Ευρωπαϊκής Κοινότητας που υπεγράφη στις 25 Νοεμβρίου 2003 ESA/C-M(2004)4.

22)

Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ευρωπαϊκό δορυφορικό σύστημα πλοήγησης (Galileo)» — ΤΕΝ/077 (12/09/2001).

23)

Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη σύσταση κοινής επιχείρησης Galileo» (COM(2001) 336 τελικό — 2001/0136 CNS) — ΤΕΝ/089 (28/11/2001).

24)

Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — Κατάσταση προόδου του ερευνητικού προγράμματος GALILEO στις αρχές του 2004» (COM(2004) 112 τελικό) — ΤΕΝ/179 (20/06/2004).

25)

Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέση σε εφαρμογή των φάσεων εγκατάστασης και εκμετάλλευσης του ευρωπαϊκού προγράμματος ραδιοναυσιπλοΐας μέσω δορυφόρου» (COM(2004) 477 τελικό — 2004/0156 COD) — ΤΕΝ/203 (09/02/2005).

Βρυξέλλες, 13 Σεπτεμβρίου 2006.

Η Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Anne-Marie SIGMUND


(1)  Σύσταση της Εποπτικής Αρχής του Galileo, έγγραφο προς συζήτηση στην εκτελεστική επιτροπή της 24ης Ιουνίου 2004, TREN E/4/OO/bp D 11090 (2004) της 24ης Ιουνίου 2004, σελ. 1.

(2)  Υπενθυμίζεται ότι η αρχική ημερομηνία παύσης των δραστηριοτήτων της GJU είχε οριστεί για τις 28 Μαΐου 2006 (βλ. παραπάνω — διάρκεια της GJU).

(3)  Η συμμετοχή τρίτων κρατών που δεν είναι μέλη της ΕΕ στο πρόγραμμα Galileo αποτελεί αντικείμενο διεθνών συμφωνιών τις οποίες έχει διαπραγματευθεί και συνάψει η ΕΕ εξ ονόματος των κρατών μελών της, έπειτα από διαπραγμάτευση των διατάξεων της Συμφωνίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που ενεργεί με εξουσιοδότηση του Συμβουλίου. Η πρώτη συμφωνία υπεγράφη με την Κίνα τον Οκτώβριο του 2003 και βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της επικύρωσης από τα κράτη μέλη. Αυτές οι συμφωνίες καλούν τα τρίτα κράτη να υποδείξουν έναν φορέα που θα συμμετάσχει στο κεφάλαιο της GJU (βλ. παραπάνω — Διεθνής συνεργασία).

(4)  Δύο ενημερωτικά σημειώματα συντάχθηκαν από την Επιτροπή για το θέμα αυτό υπόψη των μελών του διοικητικού συμβουλίου της GJU: «Changes to the GJU Statutes and GJU/GSA transfer» TREN B5 D(2006) της 18ης Ιανουαρίου 2006. «Envisaged changes to the GSA Regulation and GJU/GSA transfer», TREN B5 D(2006) της 19ης Ιανουαρίου 2006.

(5)  Αιτιολογική σκέψη 12 του Κανονισμού της GSA.

(6)  Άρθρο 2.2 του κανονισμού της GSA.

(7)  Βελγικός νόμος σχετικά με τις δραστηριότητες εκτόξευσης, τις δραστηριότητες εκτέλεσης πτήσης ή καθοδήγησης διαστημικών αντικειμένων της 17ης Σεπτεμβρίου 2005, ο οποίος δημοσιεύθηκε στο Παρατηρητήριο στις 16 Νοεμβρίου 2005, υπ' αριθ. 348. Το άρθρο 2 παράγραφος 1 του εν λόγω νόμου ορίζει τα εξής: «Ο παρών νόμος αφορά τις δραστηριότητες εκτόξευσης, εκτέλεσης πτήσης ή καθοδήγησης διαστημικών αντικειμένων που ασκούνται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα στις περιοχές που βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία ή υπό τον έλεγχο του βελγικού κράτους ή μέσω εγκαταστάσεων, κινητών ή ακινήτων, που βρίσκονται στην κυριότητα του βελγικού κράτους ή που βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία ή τον έλεγχό του».