[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 4.12.2006

COM(2006) 726 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ

{SEC(2006) 1504}{SEC(2006) 1505}{SEC(2006) 1506}{SEC(2006) 1507}{SEC(2006) 1508}{SEC(2006) 1509}{SEC(2006) 1510}{SEC(2006) 1511}{SEC(2006) 1512}

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι πρώτοι δεκαοκτώ μήνες εφαρμογής της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας (ΕΠΓ) έθεσαν γερά θεμέλια για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και των γειτόνων της. Υπάρχει ενιαίο πλαίσιο πολιτικής, σχέδια δράσης ΕΠΓ με ένδεκα από τους εταίρους μας για την ανάληψη συγκεκριμένων αμοιβαίων δεσμεύσεων, καθώς και ενισχυμένος και εποικοδομητικός διάλογος με όλους σχεδόν τους εταίρους. Υπάρχει επίσης νέο χρηματοδοτικό μέσο το οποίο αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα της βοήθειας και να αυξήσει τη χρηματοδοτική στήριξη των μεταρρυθμίσεων που έχουν αναλάβει οι εταίροι μας.

Βάση της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας αποτελεί η πεποίθηση ότι είναι προς το συμφέρον της ΕΕ η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και της σταθερότητας καθώς και η βελτίωση της διακυβέρνησης των γειτονικών χωρών. Την ευθύνη για τα παραπάνω φέρουν πρωτίστως οι ίδιες οι χώρες, αλλά η ΕΕ μπορεί να ενθαρρύνει ουσιαστικά και να υποστηρίξει τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες. Είναι επομένως προς το συμφέρον τόσο της ΕΕ όσο και των γειτόνων της η οικοδόμηση μιας ισχυρότερης και βαθύτερης μεταξύ τους σχέσης. Η ΕΠΓ παραμένει διαχωρισμένη από τη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ – όσον αφορά τους εταίρους μας, η ενίσχυση της συνεργασίας με την ΕΕ είναι απολύτως δυνατή χωρίς τη συγκεκριμένη προοπτική της προσχώρησης, και όσον αφορά τους ευρωπαίους γείτονες, χωρίς να προδικάζουν τη μελλοντική εξέλιξη της σχέσης τους με την ΕΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις των συνθηκών.

Στην πλειονότητα των γειτονικών μας χωρών, η οικονομική και πολιτική μεταρρύθμιση σημείωσε πρόοδο – συγκεκριμένες πληροφορίες για την επιτευχθείσα πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των επτά πρώτων σχεδίων δράσης παρέχονται στις εκθέσεις προόδου που επισυνάπτονται στην παρούσα ανακοίνωση. Ορισμένοι εταίροι έχουν θέσει τα σχέδια δράσης στο επίκεντρο του μεταρρυθμιστικού τους προγράμματος και οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί εναρμονίζουν τις πολιτικές τους με αυτά.

Εντούτοις, η φτώχεια και η ανεργία, οι μικτές οικονομικές επιδόσεις, η διαφθορά και η ελλιπής διακυβέρνηση παραμένουν μείζονες προκλήσεις. Για τους πολίτες των γειτονικών χωρών, ιδιαίτερα τους νέους, το μέλλον συχνά φαίνεται δυσοίωνο. Οι "παγωμένες διενέξεις" και τα πρόσφατα γεγονότα στη Μέση Ανατολή και το Νότιο Καύκασο μας υπενθυμίζουν ότι δεν έχουν ακόμη διαμορφωθεί οι συνθήκες για μια ασφαλή συνύπαρξη τόσο μεταξύ ορισμένων γειτόνων μας όσο και με άλλες βασικές χώρες. Τα προβλήματα αυτά δεν περιορίζονται στις γείτονες χώρες. Υπάρχει κίνδυνος να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για την ΕΕ, π.χ., παράνομη μετανάστευση, αναξιόπιστη παροχή ενέργειας, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τρομοκρατία.

Είναι πλέον σαφές ότι η ΕΠΓ μπορεί και πρέπει να ενισχυθεί, ιδίως αν εξεταστεί το πιθανό απαγορευτικό κόστος που θα συνεπάγεται η αποτυχία να υποστηρίξουμε τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των γειτόνων μας. Η ΕΕ πρέπει να υποβάλει μια ελκυστική προσφορά στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ που να περιλαμβάνει καλύτερες εμπορικές και επενδυτικές προοπτικές, διαπροσωπικές επαφές και διευκολύνσεις για τις μικρής διάρκειας νόμιμες μετακινήσεις τους, να ενεργοποιηθεί περισσότερο στην επίλυση των παγωμένων διενέξεων και να δημιουργήσει περισσότερες δυνατότητες συγκέντρωσης πόρων. Η ΕΕ πρέπει να βοηθήσει τις γείτονες χώρες που είναι πρόθυμες να προβούν σε μεταρρυθμίσεις να το πράξουν ταχύτερα και καλύτερα, μειώνοντας το κόστος για τους πολίτες τους. Πρέπει επίσης να παράσχει περισσότερα κίνητρα και να πείσει τις χώρες εκείνες που διστάζουν ακόμη.

Το κεντρικό επιχείρημα της παρούσας ανακοίνωσης είναι ότι η ΕΠΓ είναι απολύτως απαραίτητη και έχει ήδη αποδείξει την αξία της, καθώς και ότι είναι το ίδιο απαραίτητο η ΕΕ να την αναπτύξει ενισχύοντας τη δέσμευσή της έναντι της ΕΠΓ. Ως εκ τούτου, η ανακοίνωση περιλαμβάνει μια σειρά προτάσεων που αποσκοπούν στο να βελτιώσουν αισθητά τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής.

2. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Τα πλεονεκτήματα της ΕΠΓ είναι τα εξής:

- Ολοκλήρωση . Προβλέπει ένα ενιαίο, σαφές πλαίσιο που καλύπτει όλες τις πτυχές της γειτονίας και εντός του οποίου μπορούν να εξετάζονται και να αντιμετωπίζονται όλα τα θέματα που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και κάθε εταίρου της. Παραδείγματος χάρη, καθίσταται πολύ δυσκολότερο να εξετάζονται μόνο τα οικονομικά θέματα και να αποκλείονται ακανθώδη θέματα όπως η διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ τα σχέδια δράσης προβλέπουν ενεργό συνεργασία στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, καθώς και της προαγωγής του κράτους δικαίου.

- Κοινή ευθύνη . Το επιχειρησιακό μέσο της πολιτικής – το σχέδιο δράσης της ΕΠΓ – αποτελεί αντικείμενο πλήρους διαπραγμάτευσης και αμοιβαίας έγκρισης σε πολιτικό επίπεδο. Δεν επιβάλλεται από καμία πλευρά, αντιθέτως, αποτελεί κοινό πρόγραμμα εργασίας.

- Συγκεκριμένος χαρακτήρας . Τα σχέδια δράσης, αν και είναι ευρέως φάσματος και αφορούν πολλούς τομείς, είναι λεπτομερή. Η κτηθείσα εμπειρία κατά την εφαρμογή τους αποδεικνύει ότι αυτή η προσοχή στη λεπτομέρεια διευκολύνει πολύ την εξέταση, την έγκριση και την εφαρμογή συγκεκριμένων, χρονικά περιορισμένων και μετρήσιμων στόχων.

- Καλύτερη χρήση των πόρων . Στο εξής, χάρη στο νέο ευρωπαϊκό μέσο γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ENPI), η κοινοτική βοήθεια προς τις χώρες εταίρους θα μπορεί να καθορίζεται ρητώς βάσει πολιτικής, ενώ το ίδιο θα επωφελείται από νέες μορφές συνεργασίας (διασυνοριακή συνεργασία, TAIEX, αδελφοποίηση), και από αυξημένους πόρους. Ειδικά για τις χώρες της ΕΠΓ που μέχρι σήμερα καλύπτονταν από το πρόγραμμα TACIS, το ENPI θα αποτελέσει πραγματική πρόοδο, σηματοδοτώντας τη μετάβαση από τη χορήγηση τεχνικής βοήθειας προς μια πραγματική συνεργασία.

Υπάρχουν ωστόσο τομείς της ΕΠΓ στους οποίους μπορεί να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος. Η ΕΕ προσπαθεί να ενθαρρύνει ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στις χώρες εταίρους, αναλαμβάνοντας εκ των προτέρων ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού και του οικονομικού κόστους. Ωστόσο, σημαντικό μέρος των κινήτρων της ΕΠΓ θα αποδώσει αργότερα καρπούς - π.χ., όσον αφορά την πρόσβαση και την ένταξη στην αγορά και άλλα οικονομικά οφέλη. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πραγματικές δυσκολίες για τις χώρες εταίρους όταν χρειάζεται να επιδιώξουν την απαιτούμενη εθνική στήριξη για τις μεταρρυθμίσεις.

Ειδικότερα:

- Εμπορική και οικονομική ολοκλήρωση . Η ΕΕ εξακολουθεί να προωθεί τις εμπορικές σχέσεις με τις περισσότερες χώρες της ΕΠΓ, υποστηρίζοντας τη διαδικασία προσχώρησης της Ουκρανίας στον ΠΟΕ και προετοιμάζοντας τη διαπραγμάτευση μιας σε βάθος και σφαιρικής συμφωνίας ελευθέρων συναλλαγών, προωθώντας τη χορήγηση αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων στη Μολδαβία και αρχίζοντας διαπραγματεύσεις με στόχο την επέκταση των συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών με τους μεσογειακούς εταίρους στο επίπεδο της γεωργίας και των υπηρεσιών. Για να μπορέσουν όλοι να επωφεληθούν από τα πρόσθετα οικονομικά και πολιτικά οφέλη, κρίνεται σκόπιμο να προβλεφθεί για όλους τους εταίρους της ΕΠΓ, τόσο στα ανατολικά όσο και στο νότο, η σαφής προοπτική μιας σε βάθος εμπορικής και οικονομικής ένταξης στην ΕΕ και να συμπεριληφθεί στις προτάσεις ελευθέρωσης η βελτιωμένη πρόσβαση σε όλους τους τομείς που παρουσιάζουν οικονομικές δυνατότητες και ενδιαφέρον για τους εταίρους μας, καθώς και στα ευαίσθητα προϊόντα που έχουν μεγάλη σημασία για αυτούς.

- Κινητικότητα και μετανάστευση . Αν και αυξάνεται η συνεργασία με τις χώρες εταίρους της ΕΠΓ σε θέματα κινητικότητας και διαχείρισης της μετανάστευσης, η ΕΠΓ δεν έχει ακόμη επιτρέψει να βελτιωθούν αισθητά οι μετακινήσεις των πολιτών των χωρών εταίρων προς την ΕΕ. Η βραδύτητα και το κόστος των διαδικασιών για την έκδοση θεωρήσεων μικρής διάρκειας (για επιχειρηματίες, ερευνητές, φοιτητές, τουρίστες ή ακόμη και για επίσημες επισκέψεις) λειτουργεί καταφανώς αποτρεπτικά για τις χώρες εταίρους και εμποδίζει την επίτευξη πολλών από τους στόχους της ΕΠΓ.

- Περιφερειακές συγκρούσεις . Η ΕΠΓ δεν έχει συμβάλει στην επίλυση παγωμένων ή ανοικτών διενέξεων σε περιφερειακό επίπεδο, παρά τις κάποιες επιτυχίες της (π.χ., όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων στη Μολδαβία και τα Παλαιστινιακά Εδάφη). Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει τη δράση και την παρουσία της σε επίπεδο περιφερειακών ή πολυμερών μηχανισμών επίλυσης συγκρούσεων καθώς και προσπαθειών παρακολούθησης ή διατήρησης της ειρήνης.

Η Επιτροπή έχει προσδιορίσει ορισμένους τομείς στους οποίους η ΕΠΓ θα πρέπει να ενισχυθεί για να εξασφαλίσει την επιτυχία της. Σε όλους αυτούς τους τομείς, το εγχείρημα αυτό θα απαιτούσε αυξημένες προσπάθειες εκ μέρους της ΕΕ αλλά οι προσπάθειες αυτές θα αντισταθμίζονταν από τα πολιτικά οφέλη.

3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ανάπτυξη των χωρών εταίρων και οι μεταρρυθμίσεις που αναλαμβάνουν είναι πρωταρχικά προς το συμφέρον τους και αποτελούν κυρίαρχη ευθύνη τους. Είναι όμως και προς το συμφέρον της ΕΕ να υποστηρίζει τις προσπάθειες των εταίρων της. Πολλά από τα μέσα που απαιτούνται για το σκοπό αυτό υπάρχουν ήδη. Άλλα μέσα θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω όπως αναφέρεται στη συνέχεια. Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ θα εξακολουθήσει να προσαρμόζει την υποστήριξή της στις ανάγκες και τις προσδοκίες των εταίρων της. Όσο περισσότερο προοδεύει μια χώρα στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, τόσο βαθύτερη γίνεται η σχέση και τόσο αυξάνει η υποστήριξη της ΕΕ.

3.1. Ενίσχυση των οικονομικών και των εμπορικών πτυχών

Η εμβάθυνση της οικονομικής ολοκλήρωσης με τους εταίρους της ΕΠΓ θα είναι ουσιώδης για την επιτυχία και την αξιοπιστία της πολιτικής. Εξαρχής, βασική προϋπόθεση της ΕΠΓ ήταν ότι η οικονομική ολοκλήρωση πρέπει να προχωρήσει πέραν των ελεύθερων συναλλαγών αγαθών και υπηρεσιών και να συμπεριλάβει θέματα "από την άλλη πλευρά των συνόρων"· για το σκοπό αυτό, πρέπει να εξεταστούν οι μη δασμολογικοί φραγμοί και να επιτευχθεί σταδιακά σφαιρική σύγκλιση στον εμπορικό και τον ρυθμιστικό τομέα (όσον αφορά τους τεχνικούς κανόνες και τα πρότυπα, τους υγειονομικούς και φυτοϋγειονομικούς κανόνες, την πολιτική ανταγωνισμού, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την καινοτομία και τη βιομηχανική πολιτική, τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τα τελωνειακά μέτρα για τη διευκόλυνση του εμπορίου και τη διοικητική ικανότητα στον τομέα των κανόνων καταγωγής, τη χρηστή διακυβέρνηση στο φορολογικό τομέα, το εταιρικό δίκαιο, τις δημόσιες συμβάσεις και τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες). Τα σχέδια δράσης της ΕΠΓ είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών που καλύπτουν κυρίως βιομηχανικά αγαθά έχουν ήδη συναφθεί στο παρελθόν με τους μεσογειακούς εταίρους μας και προσφάτως άρχισαν διαπραγματεύσεις για την επέκταση του πεδίου τους στον τομέα της γεωργίας και της αλιείας ώστε να συμπεριλάβουν τις υπηρεσίες και το δικαίωμα εγκατάστασης. Συν τω χρόνω, η εφαρμογή των σχεδίων δράσης της ΕΠΓ, ιδίως όσον αφορά τις ρυθμιστικές πτυχές, θα προετοιμάζει το έδαφος για τη σύναψη μιας νέας γενεάς "σφαιρικών και σε βάθος συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών" με όλους τους εταίρους της ΕΠΓ, όπως εκείνη που η ΕΕ προβλέπει να διαπραγματευθεί με την Ουκρανία.

Μια σφαιρική και σε βάθος συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών αναμένεται να καλύψει ουσιαστικά το σύνολο των συναλλαγών αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της ΕΠΓ, καθώς και προϊόντων ιδιαίτερης σημασίας για τους εταίρους μας, και να συμπεριλάβει ισχυρές νομικά δεσμευτικές διατάξεις επί εμπορικών και οικονομικών ρυθμιστικών θεμάτων. Οι ισχύουσες συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών με τους μεσογειακούς εταίρους θα πρέπει να επεκταθούν αναλόγως σε άλλους ρυθμιστικούς τομείς. Τα πορίσματα της αξιολόγησης των επιπτώσεων του εμπορίου στη βιώσιμη ανάπτυξη θα ενσωματωθούν στη διαδικασία αυτή.

Αυτές οι σφαιρικές και σε βάθος συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών πρέπει να προσαρμόζονται και να προγραμματίζονται χρονικά με προσοχή προκειμένου να λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές συνθήκες και το στάδιο ανάπτυξης κάθε χώρας εταίρου, ενδεχομένως και κάποιο βαθμό ασυμμετρίας. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα και τον φιλόδοξο χαρακτήρα τους, οι σε βάθος συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών έχουν μεσοπρόθεσμους ή και μακροπρόθεσμους στόχους για ορισμένες χώρες της ΕΠΓ. Πριν από την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη σύναψη σφαιρικών και σε βάθος συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών, η ΕΕ πρέπει να εξετάζει την ικανότητα των εταίρων να εφαρμόζουν και να συνεχίζουν αυτές τις συμφωνίες, καθώς και το βαθμό φιλοδοξίας τους. Οι ενδιαφερόμενες χώρες θα πορεύονται προς αυτή την κατεύθυνση σταδιακά και με διαφορετικούς ρυθμούς αλλά είναι σημαντικό να τους παρέχονται οι ίδιες προοπτικές. Ο στόχος θα είναι εν τέλει ότι οι εταίροι μας θα αποκτήσουν μια κοινή κανονιστική βάση και παρόμοιο βαθμό πρόσβασης στην αγορά. Για την επίτευξη αυτού του στόχου και για την ενίσχυση της διοικητικής τους ικανότητας, οι εταίροι θα πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους προς την εφαρμογή των εμπορικών και των ρυθμιστικών πτυχών των σχεδίων δράσης. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην υποστήριξη των τομέων αυτών.

Σε πρώτο στάδιο, η προσέγγιση αυτή μπορεί να παραμείνει ουσιαστικά διμερής, μεταξύ της ΕΕ και κάθε εταίρου, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η πολύ διαφορετική κατάσταση που επικρατεί μεταξύ των χωρών εταίρων. Το γεγονός αυτό θα επιτρέψει στις πιο αναπτυγμένες χώρες να προχωρήσουν ταχύτερα χωρίς να καθυστερούν εξαιτίας των άλλων. Ωστόσο, το σκεπτικό αυτό είναι απολύτως σύμφωνο με την πιο μακροπρόθεσμη προοπτική της δημιουργίας μιας οικονομικής κοινότητας μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της ΕΠΓ, ορισμένα στοιχεία της οποίας έχουν ήδη δρομολογηθεί γύρω από τη Μεσόγειο με τη συμφωνία του Αγαδίρ. Μακροπρόθεσμα, η πορεία προς μια διευρυμένη οικονομική κοινότητα σε επίπεδο πολιτικής γειτονίας θα συνεπάγεται ειδικότερα την εφαρμογή κοινών κανονιστικών πλαισίων, βελτιωμένη πρόσβαση στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των εταίρων της ΕΠΓ και τη θέσπιση ορισμένων θεσμικών ρυθμίσεων, όπως μηχανισμών επίλυσης διαφορών.

Ενέργειες: Ολοκλήρωση στον εμπορικό, οικονομικό και επενδυτικό τομέα να υιοθετηθεί η προσέγγιση "σφαιρική και σε βάθος συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών" για όλους τους εταίρους της ΕΠΓ, περιλαμβανομένων των στοιχείων "από την άλλη πλευρά των συνόρων" και της ελευθέρωσης των εμπορικών ροών μεταξύ των χωρών εταίρων, ενδεχομένως με κάποιον βαθμό ασυμμετρίας να ενισχυθεί η υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων και οι προσπάθειες για τη βελτίωση του εμπορικού και οικονομικού ρυθμιστικού περιβάλλοντος και του επενδυτικού κλίματος να ενισχυθεί η οικονομική συνεργασία και ολοκλήρωση σε βασικούς τομείς |

- 3.2. Διευκόλυνση της κινητικότητας και διαχείριση της μετανάστευσης

Ήδη από την απαρχή της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η ικανότητα των πολιτών των κρατών μελών να ταξιδεύουν εντός της Κοινότητας για επαγγελματικούς, εκπαιδευτικούς ή ψυχαγωγικούς σκοπούς υπήρξε ζωτική για την προώθηση του εσωτερικού εμπορίου και των επενδύσεων, την οικοδόμηση αμοιβαίας ευαισθητοποίησης και την ενθάρρυνση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών επαφών. Η κινητικότητα των προσώπων είναι υψίστης σημασίας και για τους εταίρους της ΕΠΓ. Η Ένωση δεν μπορεί να τηρήσει πλήρως τις δεσμεύσεις της σε πολλές πτυχές της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας εάν η δυνατότητα πραγματοποίησης νόμιμων ταξιδιών βραχείας διάρκειας εξακολουθήσει να υπόκειται στους σημερινούς περιορισμούς. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι οι ισχύουσες πολιτικές και πρακτικές σε θέματα θεωρήσεων προκαλούν συχνά δυσκολίες και φραγμούς στα νόμιμα ταξίδια. Οι μεγάλες ουρές που σχηματίζονται έξω από τα προξενεία της ΕΕ αποτελούν αναμφισβήτητη απόδειξη των φραγμών που υπάρχουν για την είσοδο στην Ένωση. Είτε πρόκειται για επαγγελματικά ταξίδια, είτε για μετακινήσεις για εκπαιδευτικούς, τουριστικούς, επιστημονικούς ή ερευνητικούς σκοπούς, ταξίδια για τη συμμετοχή σε διασκέψεις με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών ή ακόμη και επίσημες συναντήσεις σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης ή τοπικής αυτοδιοίκησης, η ικανότητα χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διάρκειας σε εύλογο χρονικό διάστημα και σε λογικό κόστος θα είναι ένδειξη της επιτυχίας της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας.

Η ενισχυμένη ΕΠΓ θα απαιτήσει επομένως μια πολύ προσεκτική εξέταση του τρόπου με τον οποίο οι διαδικασίες για τη χορήγηση θεωρήσεων θα μπορούσαν να αποτελούν λιγότερο εμπόδια στις νόμιμες μετακινήσεις μεταξύ των γειτονικών χωρών και της ΕΕ (και το αντίστροφο). Το ζήτημα αυτό μπορεί, εννοείται, να αντιμετωπιστεί μόνο στο πλαίσιο της εξέτασης γενικότερων θεμάτων όπως η συνεργασία στον τομέα της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως δια θαλάσσης, η καταπολέμηση της διακίνησης και της εμπορίας ανθρώπων, η αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων, οι συμφωνίες επανεισδοχής και ο επιτυχής επαναπατρισμός των παράνομων μεταναστών, καθώς και η κατάλληλη διεκπεραίωση των αιτήσεων παροχής διεθνούς προστασίας και ασύλου. Θα ήταν ωστόσο δυνατό, εάν οι εταίροι μας ανελάμβαναν τη σταθερή δέσμευση να τηρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, να βελτιωθεί αισθητά η κατάσταση στον τομέα των θεωρήσεων - προτείνοντας απλουστευμένες και ταχείες διαδικασίες για ορισμένες κατηγορίες ταξιδιών, ιδίως των επαγγελματικών, επίσημων και εκπαιδευτικών ταξιδιών - με παράλληλη ενίσχυση των κοινών προσπαθειών μας για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.

Ως ένδειξη του τι μπορεί να επιτευχθεί, τον Οκτώβριο του 2006, μονογραφήθηκαν με την Ουκρανία συμφωνίες επανεισδοχής και απλούστευσης των διατυπώσεων χορήγησης θεωρήσεων, ενώ αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα οι συνομιλίες για τη σύναψη παρόμοιων συμφωνιών με τη Μολδαβία. Οι διαπραγματεύσεις με το Μαρόκο για τη σύναψη συμφωνίας επανεισδοχής έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί. Η διαπραγμάτευση των συμφωνιών σχετικά με την απλούστευση των διατυπώσεων χορήγησης θεωρήσεων πραγματοποιείται στη συνέχεια των συμφωνιών επανεισδοχής, οι δε συμφωνίες είναι προσαρμοσμένες και ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες της ενδιαφερόμενης τρίτης χώρας. Αποσκοπούν στην απλούστευση των διαδικασιών χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διάρκειας για ορισμένες κατηγορίες προσώπων.

Περαιτέρω εξελίξεις στην ΕΕ όσον αφορά την πολιτική χορήγησης θεωρήσεων παρουσιάζουν ενδιαφέρον στο επίπεδο αυτό, όπως, π.χ. οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών για τη δημιουργία συστήματος πληροφοριών σε θέματα θεωρήσεων το οποίο θα προβλέπει βιομετρικά στοιχεία των αιτούντων θεώρηση και θα επιτρέπει την ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ των κρατών μελών σε θέματα θεωρήσεων. Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε διάφορες μορφές συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας κοινών κέντρων υποβολής αιτήσεων για χορήγηση θεώρησης, τα οποία θα μπορούσαν να διευκολύνουν σημαντικά την παραλαβή αιτήσεων για τη χορήγηση θεώρησης στις χώρες της ΕΠΓ.

Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για ισόρροπη προσέγγιση και με βάση τον διάλογο σε θέματα μετανάστευσης και θεωρήσεων που προβλέπεται στα σχέδια δράσης της ΕΠΓ, η Ένωση αναμένεται να είναι διατεθειμένη να αναλάβει διαπραγματεύσεις για την επανεισδοχή και την απλούστευση των διαδικασιών χορήγησης θεωρήσεων με κάθε γείτονα χώρα για την οποία έχει καταρτιστεί σχέδιο δράσης, μόλις εκπληρωθούν ορισμένες προϋποθέσεις.

Ενέργειες: Κινητικότητα και μετανάστευση να απλουστευτούν οι διατυπώσεις χορήγησης θεωρήσεων και να αρθούν τα εμπόδια για τα νόμιμα ταξίδια, ιδίως επαγγελματικά, εκπαιδευτικά, τουριστικά και στο πλαίσιο επίσημων επισκέψεων να αναληφθούν ενέργειες στο πλαίσιο σφαιρικής προσέγγισης για την ορθή διαχείριση της κινητικότητας και της μετανάστευσης, την αντιμετώπιση της επανεισδοχής, τη συνεργασία στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και την αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων |

- 3.3. Προώθηση των ανταλλαγών ατόμων

Διαχωριζόμενη από το ζήτημα της κινητικότητας, η ΕΠΓ πρέπει να έχει ένα "ανθρώπινο πρόσωπο", να παρέχει στους πολίτες της ΕΕ και των γειτονικών χωρών περισσότερες ευκαιρίες αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας κατανόησης των κοινωνιών και των πολιτισμών τους. Η ΕΠΓ δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά υπόθεση αξιωματούχων και πολιτικών. Και από τις δύο πλευρές των συνόρων, οι πολίτες πρέπει να μπορούν να βλέπουν άμεσα τα αποτελέσματα των ισχυρότερων δεσμών που δημιουργούνται μεταξύ της Ένωσης και των γειτόνων της.

- Ο εκπαιδευτικές ανταλλαγές και οι ανταλλαγές νέων πρέπει να είναι βασικό στοιχείο της ΕΠΓ, δεδομένου ότι οι ανταλλαγές αυτές συνέβαλαν στη γεφύρωση των διαφορών και στην άρση των προκαταλήψεων στο εσωτερικό της ΕΕ. Η ακαδημαϊκή συνεργασία θα υποστηριχθεί μέσω του προγράμματος TEMPUS, ενώ το 2007 θα εγκαινιαστεί νέο καθεστώς υποτροφιών για την περιοχή της ΕΠΓ στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus Mundus. Ο πολιτικός διάλογος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να ενισχυθεί για να υποστηρίξει τις εκσυγχρονιστικές και μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των χωρών εταίρων. Η διάδοση και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στον τομέα αυτό θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Τα μέσα αυτά θα συμβάλουν στη δημιουργία τομέα συνεργασίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και θα ενισχύσουν τη σύγκλιση με τις πολιτικές της ΕΕ, όπως τη διαδικασία της Μπολόνια, στην οποία συμμετέχουν πολλές χώρες εταίροι της ΕΠΓ. Η υποστήριξη της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης πρέπει να ενισχυθεί, μεταξύ άλλων με το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Θα μπορούσε ακόμη να προβλεφθεί νέο πρόγραμμα ΕΠΓ για την προώθηση των ανταλλαγών μεταξύ νέων επαγγελματιών που προέρχονται από τελείως διαφορετικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού και των τεχνών, καθώς και μεταξύ εκπροσώπων των ρυθμιστικών αρχών. Ο ρόλος των κρατών μελών θα είναι σημαντικός για την υποστήριξη αυτών των δραστηριοτήτων.

- Η κινητικότητα των ερευνητών είναι σημαντική για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των χωρών ΕΠΓ στον τομέα της έρευνας και για την προώθηση της αριστείας. Η κυκλοφορία επιστημόνων απαιτεί κοινή δράση προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τις υποτροφίες κινητικότητας (π.χ. σύστημα υποτροφιών Μαρία Κιουρί), με πλήρη χρησιμοποίηση των υφιστάμενων μέσων πληροφόρησης.

- Γενικότερα, πρέπει να ενισχυθούν οι ανταλλαγές εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, πέραν των κυβερνητικών επαφών, ώστε να δημιουργηθούν γέφυρες επικοινωνίας σε πολλούς τομείς - π.χ. επαφές μεταξύ συνδικαλιστικών ενώσεων, περιφερειακών και τοπικών αρχών (καθώς και προγράμματα αδελφοποίησης πόλεων), μεταξύ στελεχών στον τομέα της υγείας, ΜΚΟ και πολιτισμικών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό, τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται από το ευρωπαϊκό μέσο γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ENPI) θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, αλλά απαιτούνται και ευρύτερες ανταλλαγές σε επίπεδο ΕΕ. Ορισμένες από τις ανταλλαγές αυτές θα είναι κυρίως οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά σημαντικές θα είναι και οι πολιτιστικές ανταλλαγές καθώς και ο διαπολιτισμικός διάλογος.

- Μία από τις σημαντικές συνέπειες αυτών των ανταλλαγών σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών θα είναι η ενίσχυση των επαφών μεταξύ επιχειρήσεων. Οι οργανώσεις εργοδοτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις χώρες της ΕΠΓ, ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, πρέπει να ενθαρρυνθούν ενεργά να δημιουργήσουν στενότερους δεσμούς και να ανταλλάσσουν την εμπειρία τους.

- Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην ΕΠΓ πρέπει να προχωρήσει πέραν των προγραμμάτων ανταλλαγής και συνεργασίας. Πρέπει να παρακινήσουμε τις κυβερνήσεις των χωρών εταίρων να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών στη μεταρρυθμιστική διαδικασία, τόσο σε επίπεδο θέσπισης νομοθεσίας και παρακολούθησης της εφαρμογής της όσο και χάραξης εθνικών ή περιφερειακών πρωτοβουλιών που συνδέονται με την ΕΠΓ. Σε εθνικό επίπεδο, σε ευρύτερο περιφερειακό πλαίσιο, η διοργάνωση σεμιναρίων μεταξύ εκπροσώπων των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών για τις προκλήσεις της μεταρρύθμισης θα συμβάλουν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης.

- Η προβολή θα διαδραματίσει επίσης βασικό ρόλο στην ενίσχυση της ΕΠΓ και θα της προσδώσει νόημα στα μάτια των πολιτών της ΕΕ και των χωρών εταίρων. Η Επιτροπή έχει ήδη καταρτίσει στρατηγική ενημέρωσης και επικοινωνίας για την ΕΠΓ. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να ενστερνιστούν τους στόχους και τα επιτεύγματα της ΕΠΓ στις δικές τους δράσεις ενημέρωσης, εξωτερικές και εσωτερικές.

Η ανθρώπινη διάσταση της ΕΠΓ αφορά τόσο τα κράτη μέλη όσο και την Κοινότητα. Η ενσωμάτωση αυτών των στοιχείων στα διμερή προγράμματα και η αμοιβαία ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών για τις διαπροσωπικές δράσεις, θα έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της εικόνας της Ένωσης στις χώρες εταίρους. Για τη βελτίωση της συνολικής προβολής της ΕΕ μέσω των προσπαθειών αυτών, η Επιτροπή προβλέπει τη δημιουργία "μονοαπευθυντικού δικτυακού τόπου" με συνδέσμους που κατευθύνουν στους δικτυακούς τόπους των κρατών μελών, προκειμένου να διευκολύνει την πρόσβαση σε πληροφορίες για τα προγράμματα ανταλλαγών στην Ένωση.

Ενέργειες: Ανταλλαγές ατόμων Εκπαιδευτικές και πολιτιστικές ανταλλαγές και ανταλλαγές νέων και ερευνητών ανταλλαγές εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και ενισχυμένη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην ΕΠΓ ανταλλαγές μεταξύ περιφερειακών και τοπικών αρχών κατάρτιση των μελλοντικών μελών των ρυθμιστικών αρχών επαφές μεταξύ επιχειρήσεων προβολή και δράσεις ενημέρωσης |

- 3.4. Δημιουργία της θεματικής διάστασης της ΕΠΓ

Μέχρι σήμερα, η ΕΠΓ είχε κυρίως διμερή χαρακτήρα, μεταξύ της ΕΕ και κάθε χώρας εταίρου. Αυτό είναι σημαντικό εξαιτίας των μεγάλων διαφορών που υπάρχουν μεταξύ των εταίρων όσον αφορά την πολιτική και την οικονομική τους κατάσταση, τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους. Ο διαφορετικός αυτός χαρακτήρας είναι σκόπιμο να παραμείνει στο επίκεντρο της πολιτικής.

Εντούτοις, υπάρχουν ορισμένα οριζόντια θέματα στα οποία η ΕΕ και οι νότιοι και ανατολικοί εταίροι της στο πλαίσιο της ΕΠΓ έχουν κοινά συμφέροντα και κοινές ανησυχίες και τα οποία θα ήταν χρήσιμο να εξεταστούν σε πολυμερές επίπεδο. Σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, το περιβάλλον, η αγροτική ανάπτυξη, η κοινωνία της πληροφορίας, η συνεργασία σε θέματα έρευνας, η δημόσια υγεία, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η συνοριακή διαχείριση, η μετανάστευση ή οι ναυτιλιακές υποθέσεις, συχνά τα προβλήματα δεν είναι απλώς διμερή και θα μπορούσαν όλοι να ωφεληθούν από το διάλογο, την κοινή δράση και τη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και ενός ή όλων των εταίρων της ΕΠΓ. Οι τομείς αυτοί είναι σημαντικοί για τη διασφάλιση της ανάπτυξης, της ευημερίας, της σταθερότητας και της ασφάλειας.

Η φύση των προς εξέταση θεμάτων στο πλαίσιο της ΕΠΓ πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο εμπεριστατωμένης εξέτασης και συζήτησης. Παρομοίως, πρέπει να εξετάζονται περισσότερο οι τρόποι αντιμετώπισης αυτών των θεμάτων. Για ορισμένα θέματα θα ήταν σκόπιμο να υιοθετηθούν σχετικά ανεπίσημες μέθοδοι, όπως ad hoc ή τακτικότερες συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών ή εμπειρογνωμόνων. Άλλα θέματα θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα πιο θεσμοθετημένο ή ολοκληρωμένο πλαίσιο. Είναι σκόπιμο να δοθεί προσοχή στην ορθή εφαρμογή των πολυμερών συμφωνιών και διαδικασιών, υφιστάμενων ή νέων. Πρέπει να εξεταστούν επειγόντως πολυμερείς συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της στο πλαίσιο της ΕΠΓ σε ορισμένους βασικούς τομείς από τους οποίους χαρακτηριστικότεροι θεωρούνται ο τομέας της ενέργειας (επέκταση της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα) και των μεταφορών (οριζόντιες / συνολικές αεροπορικές συμφωνίες). Επίσης πρέπει να εξεταστεί η επέκταση των δικτύων για την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητάς τους με τα συστήματα της ΕΕ.

Μια άλλη σημαντική πτυχή της ΕΠΓ είναι η δυνατότητα για τις χώρες εταίρους να συμμετέχουν σε ορισμένους κοινοτικούς οργανισμούς και προγράμματα. Σε συνοδευτική ανακοίνωση επί του θέματος αυτού[1], η Επιτροπή προτείνει μια γενική προσέγγιση αυτών των θεμάτων.

Ενέργειες: Θεματικές πτυχές ενισχυμένος πολυμερής και διμερής διάλογος με τους εταίρους της ΕΠΓ σε βασικούς τομείς ενδεχόμενη προσθήκη νέων πολυμερών συμφωνιών στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών και ενίσχυση των υφιστάμενων συμφωνιών δράσεις για την επέκταση των κοινοτικών δικτύων μεταφορών και ενέργειας στις γειτονικές χώρες και ενίσχυση της διαλειτουργικότητας συμμετοχή των γειτονικών χωρών στις εργασίες ορισμένων κοινοτικών οργανισμών και προγραμμάτων |

- 3.5. Ενίσχυση της πολιτικής συνεργασίας

Εάν η ΕΠΓ δεν μπορεί να συμβάλει στη διευθέτηση των συγκρούσεων στην περιοχή, θα έχει αποτύχει σε μία θεμελιώδη αποστολή της. Οι συγκρούσεις αυτές μπορούν να απειλήσουν την ίδια την ασφάλεια της Ένωσης, λόγω του κινδύνου κλιμάκωσής τους, του προσφυγικού ρεύματος που δημιουργούν, της διακοπής της παροχής ενέργειας, των εμπορικών συναλλαγών και των μεταφορικών συνδέσεων, ή ακόμη και λόγω της διάδοσης της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, ειδικότερα του εμπορίου ανθρώπων και της παράνομης διακίνησης όπλων και ναρκωτικών ουσιών. Η Ένωση έχει συμβάλει τα μάλα στη στήριξη των προσφύγων και των εκτοπισθέντων αλλά θα ήταν προτιμότερο να διαθέσει τους πόρους αυτούς για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Επίσης, είναι απαραίτητο, προς το συμφέρον όλων, να υπάρξει στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία για την πρόληψη των συγκρούσεων και την ενίσχυση της σταθερότητας σε όλη την Ανατολική Ευρώπη και στην περιοχή του Νότιου Καύκασου.

Είτε πρόκειται για τη Μολδαβία ή το Νότιο Καύκασο, τα Παλαιστινιακά Εδάφη ή τη Μέση Ανατολή γενικότερα, ή τη Δυτική Σαχάρα, η γειτονιά της ΕΕ υφίσταται για πολλά χρόνια τις συνέπειες αυτών των συγκρούσεων. Η ΕΠΓ δεν θα μπορέσει ποτέ να υποκαταστήσει τις περιφερειακές ή πολυμερείς προσπάθειες που καταβάλλονται για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Η ΕΕ ωστόσο πρέπει να είναι προετοιμασμένη να διαδραματίσει ενεργότερο ρόλο στο πλαίσιο αυτό είτε με πλήρη συμμετοχή στις προσπάθειες που καταβάλλονται (όπως στην περίπτωση της Τετραμερούς) είτε με ad hoc συμμετοχή σε πολιτικές ή στρατιωτικές ενέργειες παρακολούθησης ή διατήρησης της ειρήνης. Οι δράσεις συνοριακής διαχείρισης είναι επίσης πολύ σημαντικές και η επιτυχία της ευρωπαϊκής αποστολής συνοριακής συνδρομής στη Μολδαβία για το σημείο διέλευσης της Ράφα, για παράδειγμα, αποτελεί σημαντική ένδειξη. Η Επιτροπή παραμένει διατεθειμένη να εκπονήσει και άλλες προτάσεις όσον αφορά τη διευθέτηση των συγκρούσεων, από κοινού με τη Γραμματεία του Συμβουλίου. Το νέο μέσο σταθερότητας θα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής δέσμευσης σε αυτούς τους τομείς.

Η ΕΠΓ μπορεί ακόμη να παράσχει τα μέσα για ενισχυμένο διάλογο, ο οποίος να συνοδεύεται από συγκεκριμένη στήριξη των μεταρρυθμίσεων και της ανάπτυξης, ικανό να συμβάλει μακροπρόθεσμα στην επίλυση των προβλημάτων αυτών. Η βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας (σημείο 3.6 κατωτέρω) μπορεί να είναι σημαντική στο πλαίσιο αυτό. Επιπλέον, ορισμένα μέτρα θα μπορούσαν να ενισχύσουν αισθητά την πολιτική διάσταση της ΕΠΓ.

- Η δυνατότητα ευθυγράμμισης, κατά περίπτωση, με τις δηλώσεις ΚΕΠΠΑ (που παρέχεται ήδη στις ανατολικές χώρες εταίρους της ΕΠΓ), θα μπορούσε επίσης να προταθεί στους νότιους εταίρους.

- Οι εταίροι της ΕΠΓ θα μπορούσαν να προσκαλούνται, πάντα κατά περίπτωση, σε συναντήσεις ενημέρωσης και συντονισμού που διοργανώνονται από την ΕΕ σε διεθνή φόρουμ όπως ο ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο ΟΑΣΕ.

- Άτυπη συνεδρίαση υψηλού επιπέδου με όλους τους εταίρους της ΕΠΓ για τους οποίους έχουν καταρτιστεί σχέδια δράσης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το 2007 με άμεσο στόχο την έναρξη εφαρμογής της ενισχυμένης ΕΠΓ που προτείνεται στην παρούσα ανακοίνωση.

- Θα μπορούσε επίσης να ενισχυθεί η κοινοβουλευτική συνεργασία, είτε μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων, είτε μέσω των εργασιών ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων.

- Η παρουσία της ΕΕ στην περιοχή θα ήταν επίσης δυνατόν να εδραιωθεί χάρη στην ενίσχυση των διπλωματικών αποστολών της ΕΚ και των κρατών μελών στις χώρες της ΕΠΓ. Είναι σκόπιμο να δημιουργηθούν πλήρεις Αντιπροσωπείες της Επιτροπής σε όλες τις χώρες της ΕΠΓ το συντομότερο δυνατό.

Ενέργειες: Πολιτική συνεργασία δυναμικότερος ρόλος της ΕΕ στις περιφερειακές ή πολυμερείς προσπάθειες διευθέτησης των συγκρούσεων, καθώς και συμμετοχή εάν κρίνεται σκόπιμο σε πολιτικές και στρατιωτικές αποστολές διατήρησης της ειρήνης παροχή σε όλους τους εταίρους της ΕΠΓ της δυνατότητας ευθυγράμμισης με τις δηλώσεις της ΚΕΠΠΑ άτυπη συνάντηση υψηλού επιπέδου της ΕΠΓ το 2007 αυξημένη κοινοβουλευτική συνεργασία ενίσχυση της διπλωματικής παρουσίας της ΕΕ σε όλους τους εταίρους της ΕΠΓ |

- 3.6. Βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας

Στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου, όπου η Μολδαβία, η Ουκρανία και οι χώρες του Νοτίου Καυκάσου ενώνονται με την ΕΕ καθώς και με τη Ρωσία και την Τουρκία, η ΕΠΓ παρέχει πολλές δυνατότητες διαλόγου και συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο. Από τον Ιανουάριο του 2007, οπότε ο Εύξεινος Πόντος θα γίνει σύνορο της Ένωσης, η ενίσχυση της περιφερειακής προσέγγισης θα αποτελέσει σημαντική συνιστώσα της κοινοτικής πολιτικής γειτονίας. Στο πλαίσιο της συνεργασίας μας σε περιφερειακό επίπεδο με τις χώρες εταίρους γύρω από τον Εύξεινο Πόντο (είτε στο πλαίσιο της ΕΠΓ είτε της στρατηγικής συνεργασίας με τη Ρωσία ή στο πλαίσιο των σχέσεών μας με την Τουρκία ως υποψήφια χώρα), η ΕΕ πρέπει να εμφανίζεται πλήρως δεκτική, χωρίς αποκλεισμούς, ανεξάρτητα με το επίσημο πλαίσιο των διμερών σχέσεών της με τις εν λόγω χώρες. Τα συγκεκριμένα τομεακά θέματα μπορούν να εξετάζονται με πρωτοβουλίες όπως, π.χ. η αμοιβαία επωφελής επιστημονική συνεργασία βασιζόμενη στον πολιτικό διάλογο ή στο πλαίσιο φόρουμ, όπως η Διεθνής Επιτροπή για την Προστασία του Ευξείνου Πόντου.

Η βελτίωση της συνεργασίας στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου – η "συνέργεια του Ευξείνου Πόντου" – μπορεί επίσης να προλειάνει το έδαφος για την αντιμετώπιση μακροχρόνιων περιφερειακών συγκρούσεων. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου (ΟΟΣΕΠ) αποτελεί χρήσιμο πεδίο για διάλογο και συνεργασία με το σύνολο της περιοχής. Επί του παρόντος η Επιτροπή εξετάζει τη δυνατότητα δημιουργίας στενότερων επαφών με τον ΟΟΣΕΠ, ιδίως την απόκτηση καθεστώτος παρατηρητή. Επίσης, με βάση τις στενότερες αυτές επαφές, θα είναι σκόπιμο να θεσπιστεί τακτικός διάλογος με τον ΟΟΣΕΠ σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, ο οποίος θα συνέβαλε στην εφαρμογή και στην περαιτέρω ανάπτυξη της περιφερειακής πολιτικής της Ένωσης στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Κατόπιν των συνεδριάσεων αυτών με τον ΟΟΣΕΠ θα ήταν ενδιαφέρον να διοργανώνονται συναντήσεις μεταξύ των υπουργών της ΕΕ και των υπουργών των ανατολικών εταίρων της ΕΠΓ, για τη διεξαγωγή πολιτικού διαλόγου και συζήτησης επί θεμάτων που αφορούν την ΕΠΓ. Η Επιτροπή προτίθεται να εμβαθύνει στο ζήτημα της ενίσχυσης του διαλόγου με τις χώρες του Ευξείνου Πόντου σε χωριστή ανακοίνωση η οποία θα δημοσιευθεί το προσεχές έτος. Η "συνέργεια του Ευξείνου Πόντου" πρέπει να λάβει υπόψη άλλες περιφερειακές δραστηριότητες, όπως την πρωτοβουλία Baku στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών.

Γύρω από τη Μεσόγειο, η ΕΠΓ προβλέπει ένα νέο και σημαντικό στοιχείο για τη συμπλήρωση του πολυετούς περιφερειακού διαλόγου και της περιφερειακής ολοκλήρωσης στο πλαίσιο της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης. Η ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση συνέβαλε στην οικοδόμηση γεφυρών διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των νότιων γειτόνων της, σε περιφερειακό επίπεδο, στον πολιτικό, τον οικονομικό, τον εμπορικό, τον κοινωνικό και τον πολιτιστικό τομέα. Το πενταετές πρόγραμμα εργασιών που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής της Βαρκελώνης του 2005, βασισμένο στο πρόγραμμα της ΕΠΓ, έχει ήδη ανοίξει το δρόμο για μια ενισχυμένη περιφερειακή συνεργασία τα επόμενα χρόνια.

Στο πλαίσιο της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης και των συμφωνιών σύνδεσης που έχουν συναφθεί με τους περισσότερους μεσογειακούς εταίρους, η ΕΠΓ μας έχει δώσει την πραγματική δυνατότητα να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με τους μεσογειακούς εταίρους μας, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις διαφορές από πλευράς κατάστασης και συμφερόντων των χωρών αυτών. Οι μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις που αποφασίστηκαν από κοινού και έχουν καταγραφεί σε κάθε ένα από τα ισχύοντα σχέδια δράσης (Ισραήλ, Ιορδανία, Μαρόκο, Παλαιστινιακή Αρχή, Τυνησία) έχουν ήδη αποφέρει καρπούς, όπως αναφέρεται στις αντίστοιχες εκθέσεις προόδου. Ειδικότερα, τα εν λόγω σχέδια δράσης έθεσαν σαφείς κοινές προτεραιότητες, μας επέτρεψαν να συμπεριλάβουμε διαφορετικά θέματα σε έναν ενωτικό διάλογο και ευνόησαν την πραγματική πρόοδο ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς. Με την οριστικοποίηση των σχεδίων δράσης με την Αίγυπτο και το Λίβανο, η διμερής πτυχή των ευρωμεσογειακών σχέσεων τοποθετείται στο ίδιο επίπεδο με την περιφερειακή πτυχή. Εξάλλου, για την υποστήριξη των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και της αειφόρου ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου, είναι δυνατόν να αναζητηθούν συνέργειες με άλλους οικονομικούς τομείς, όπως το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, όπου είναι δυνατή η από κοινού συγκέντρωση πόρων και επενδύσεων για το σκοπό αυτό.

Η μεγαλύτερη ευελιξία που προβλέπεται από τα νέα μέσα συνεργασίας θα αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα τόσο στην περιοχή της Μεσογείου όσο και στον Εύξεινο Πόντο. Παραδείγματος χάρη, τα νέα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού μέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ENPI) θα παρέχουν για πρώτη φορά την πραγματική δυνατότητα για προώθηση της συνεργασίας επιτόπου, σε επίπεδο τοπικών και περιφερειακών αρχών και στις δύο πλευρές αυτών των θαλασσών, καθώς και για εξέταση θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος όπως το περιβάλλον, οι μεταφορές και οι επικοινωνίες, η ασφάλεια στη θάλασσα, το θαλάσσιο περιβάλλον, η περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη, ο τουρισμός και οι κοινωνικές και πολιτιστικές ανταλλαγές.

Πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας πέρα από την άμεση γειτονία της Ένωσης, για να εργαστούμε με "τους γείτονες των γειτόνων μας". Στην Κεντρική Ασία, π.χ., ή στις χώρες του Κόλπου, τα νέα μέσα (ENPI και DCI) θα μπορούν να χρηματοδοτούν δραστηριότητες περιφερειακής συνεργασίας που αφορούν χώρες των δύο αυτών περιοχών – γεγονός που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικό σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, το περιβάλλον και η πολιτική έρευνας. Γενικότερα, θα είναι δυνατή η προσέλκυση δημοσίων επενδύσεων και χρηματοδότησης για την κάλυψη των αναγκών ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των άμεσων γειτόνων μας. Παρόμοιες σκέψεις εφαρμόζονται και πέραν των χωρών της Βόρειας Αφρικής που συμμετέχουν στην ΕΠΓ, στο πλαίσιο της στρατηγικής ΕΕ-Αφρικής, όπου πιο εκτεταμένα προγράμματα περιφερειακής συνεργασίας και η συνεργασία σε τομείς όπως η μετανάστευση, τα έργα υποδομής, η ενέργεια, η ειρήνη και η ασφάλεια θα αποδειχθούν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα. Πέραν αυτών των δραστηριοτήτων περιφερειακής συνεργασίας, θα μπορούσε να εξεταστεί η θέσπιση αντίστοιχου προγράμματος διαλόγου και μεταρρυθμίσεων με το Καζακστάν, ως απάντηση στο ενδιαφέρον που εξέφρασε η χώρα αυτή. Το ζήτημα της Κεντρικής Ασίας θα εξεταστεί σε προσεχές έγγραφο πολιτικής.

Ενέργειες: Περιφερειακή συνεργασία συνέργεια του Ευξείνου Πόντου, που περιλαμβάνει διάλογο μεταξύ υπουργών Εξωτερικών και ενισχυμένη συνεργασία με τον ΟΟΣΕΠ, λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη περιφερειακή συνεργασία όπως την πρωτοβουλία Baku στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών πλήρης εφαρμογή του ευρωμεσογειακού προγράμματος εργασίας ενισχυμένη συνεργασία με τους "γείτονες των γειτόνων μας", π.χ., στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης |

- 3.7. Ενίσχυση της χρηματοδοτικής συνεργασίας

Από το 2007, η συνεργασία μας με τις γειτονικές χώρες θα χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ENPI), καθώς και στο πλαίσιο της νέας εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για χορήγηση δανείων. Και τα δύο μέσα θα αντανακλούν αισθητή βελτίωση σε σχέση με τις μεθόδους του παρελθόντος. Το ENPI, για παράδειγμα, θα είναι αισθητά πιο ευέλικτο από τα προηγούμενα μέσα (ιδίως σε σύγκριση με το TACIS), και θα αντιπροσωπεύει αύξηση των πόρων σε σχέση με το παρελθόν (αύξηση κατά περίπου 32% σε σταθερές τιμές, μεταξύ των περιόδων 2000-2006 και 2007-2013). Και άλλα νέα μέσα συνεργασίας (για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την πυρηνική ασφάλεια, καθώς και θεματικά προγράμματα) θα διατεθούν για τους εταίρους της ΕΠΓ. Χάρη στη νέα εντολή της ΕΤΕ, η Ανατολική Ευρώπη και ο Νότιος Καύκασος αναμένεται να λάβουν μεγαλύτερη βοήθεια, αν και πιθανώς αισθητά μικρότερη από εκείνη που είχε αρχικά προτείνει η Επιτροπή.

Η χρηματοδότηση για τη στήριξη του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της ΕΠΓ θα παραμείνει σχετικά μέτρια, παρά τους φιλόδοξους στόχους της πολιτικής αυτής για ανάληψη σφαιρικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Οι ροές ιδιωτικών επενδύσεων προς τις περισσότερες χώρες της περιοχής παραμένουν απογοητευτικά χαμηλές, όπως και η ικανότητά τους να χρηματοδοτήσουν σημαντικά έργα υποδομής.

Είναι επομένως ζωτικής σημασίας να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος και το αποτέλεσμα της χρηματοδότησης της ΕΕ – με την υποστήριξη πιο καινοτόμων δράσεων και την αναζήτηση συνεργειών μεταξύ του ENPI και άλλων ταμείων της ΕΕ καθώς και με κράτη μέλη και τους χρηματοπιστωτικούς τους οργανισμούς, με τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλους χορηγούς βοήθειας.

Για να επιβραβεύσει την πρόοδο στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και να αντλήσει χρηματοδοτική βοήθεια για επενδύσεις από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλους χορηγούς, η Επιτροπή προτίθεται να εισαγάγει δύο καινοτόμους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, ενώ σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης από το ENPI θα τεθεί κατά μέρος για τη στήριξη της διευκόλυνσης της διακυβέρνησης και της επενδυτικής διευκόλυνσης. Λεπτομερείς προτάσεις θα υποβληθούν κατά τη διαδικασία προγραμματισμού, αλλά καταρχήν η Επιτροπή έχει την πρόθεση να θέσει κατά μέρος για την περίοδο 2007-2013:

- Ποσό 300 εκατ. ευρώ (43 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως κατά μέσο όρο) υπέρ μιας διευκόλυνσης της διακυβέρνησης, με στόχο την παροχή στήριξης που θα συμπληρώνει τις συνήθεις χορηγήσεις ανά χώρα, που θα επιβραβεύει και θα στηρίζει το έργο των χωρών εταίρων που πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη πρόοδο στην εφαρμογή του εγκριθέντος προγράμματος μεταρρυθμίσεων που καθορίστηκε στο σχέδιο δράσης τους. Σύμφωνα με αξιολόγηση της προόδου που επιτεύχθηκε όσον αφορά την υλοποίηση των (σχετικά γενικών) πτυχών της διακυβέρνησης στα σχέδια δράσης, στόχος της χρηματοδότησης αυτής θα είναι η συμπλήρωση των εθνικών χορηγήσεων για την υποστήριξη των βασικών στοιχείων του προγράμματος μεταρρυθμίσεων· αυτό θα βοηθούσε τις μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις να ενισχύσουν το τμήμα του εκλογικού σώματος που υποστηρίζει τις μεταρρυθμίσεις.

- Ποσό 700 εκατ. ευρώ (περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο) για ταμείο επενδύσεων υπέρ της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας, βασιζόμενο στην ευρωμεσογειακή διευκόλυνση επενδύσεων και εταιρικής σχέσης (FEMIP)[2], που θα χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη των δανείων των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ. Το εν λόγω ταμείο θα χορηγεί μη επιστρεπτέες ενισχύσεις για δανειοδοτήσεις από ιδρύματα όπως η ΕΤΕ (στο πλαίσιο της νέας της εντολής χορήγησης για εξωτερικές δανειοδοτήσεις), η ΕΤΑΑ και ενδεχομένως τα ιδρύματα χρηματοδότησης της ανάπτυξης στα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που καθορίζονται από την ΕΕ. Εκτιμάται ότι το ταμείο αυτό θα μπορεί να αντλεί δάνεια με ευνοϊκούς όρους αξίας ίσης μέχρι τέσσερις ή πέντε φορές με το ποσό των επιχορηγήσεων για επενδυτικά σχέδια στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ, σε τομείς προτεραιότητας που καθορίζονται στα σχέδια δράσης. Είναι άκρως επιθυμητή η απτή στήριξη των κρατών μελών, με χρηματοδοτική βοήθεια υπό μορφή επιχορηγήσεων που θα συμπληρώσουν τη συνεισφορά της ΕΚ στο καταπιστευματικό ταμείο, η οποία θα αντικατοπτρίζει την πολιτική στήριξη της Ένωσης για τη βελτίωση της ΕΠΓ. Αν η συνεισφορά των κρατών μελών μπορούσε να είναι ίση με την κοινοτική συνεισφορά, το ταμείο θα μπορούσε να χορηγεί σημαντικά ποσά σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους. Στη διαχείριση αυτού του καταπιστευματικού ταμείου θα μπορούσαν να συμμετέχουν όλοι οι συνεισφέροντες αναλόγως της συνεισφοράς τους και του βαθμού συντονισμού των πολιτικών που εφαρμόζουν στην περιοχή και την ΕΠΓ. Ο συντονισμός μεταξύ του ταμείου επενδύσεων για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας και του καταπιστευματικού ταμείου ΕΕ-Αφρικής θα είναι προς όφελος της συνοχής και της συνέργειας.

Συνεχίζοντας τις προσπάθειες για τη βελτίωση του συντονισμού στο πλαίσιο των χορηγών βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κράτη μέλη πρέπει να προσπαθούν να ευθυγραμμίζουν διαρκώς τα δικά τους προγράμματα συντονισμού με τις συμφωνηθείσες προτεραιότητες και τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων που καθορίζονται στα σχέδια δράσης της ΕΠΓ. Πρέπει επίσης να εξασφαλιστεί διαρκής συντονισμός με τις δραστηριότητες της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Ενέργειες: Χρηματοδοτική συνεργασία μεγιστοποίηση του αντίκτυπου και του πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος ανεπαρκών πόρων· διευκόλυνση της διακυβέρνησης· ταμείο επενδύσεων υπέρ της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας· βελτίωση του συντονισμού μεταξύ της βοήθειας των κρατών μελών και της βοήθειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. |

- 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κατά τη διάρκεια των δύο χρόνων από την έναρξη της ΕΠΓ, η πρόοδος που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής επιβεβαίωσε τις μεγάλες δυνατότητές της μακροπρόθεσμα. Τώρα πρέπει να μετατρέψουμε αυτές τις δυνατότητες σε πραγματικότητα, ενισχύοντας την αξιοπιστία και τον αντίκτυπο της πολιτικής αυτής.

Η ΕΠΓ παραμένει διαχωρισμένη από τη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ. Για τους ευρωπαίους εταίρους της, η ΕΠΓ ουδόλως προδικάζει την πιθανή μελλοντική εξέλιξη της σχέσης τους με την ΕΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης. Ανεξαρτήτως της προοπτικής αυτής, πρέπει να προσηλωθούμε στην επιτυχή εφαρμογή των εγκριθέντων μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων για να φέρουμε όλους τους γείτονές μας πιο κοντά στην Ένωση.

Για να βοηθήσουμε τους γείτονές μας στην επίτευξη απαιτητικών και δαπανηρών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων, πρέπει να είμαστε σε θέση να τους παρουσιάσουμε μια πιο ενδιαφέρουσα προσφορά. Μπορούμε να επιτύχουμε περισσότερα στον οικονομικό και στον εμπορικό τομέα, είτε πρόκειται για την απλούστευση των διατυπώσεων για τη χορήγηση θεωρήσεων, τη διαχείριση της μετανάστευσης, τις διαπροσωπικές επαφές ή ακόμη τις επαφές μεταξύ διοικητικών υπαλλήλων και εκπροσώπων των ρυθμιστικών αρχών. Μπορούμε ακόμη να επιτύχουμε μεγαλύτερη συνεργασία, πολιτική, περιφερειακή ή χρηματοδοτική. Ορισμένες από τις δράσεις αυτές θα έχουν κάποιο κόστος, αλλά το κόστος αυτό δεν είναι απαγορευτικό - και είναι οπωσδήποτε μικρότερο από το κόστος της αδράνειας.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, τα κράτη μέλη πρέπει να αναλάβουν το ρόλο τους – οι βελτιώσεις που προτείνονται θα απαιτήσουν πλήρη πολιτική δέσμευση και ανάλογη οικονομική και χρηματοδοτική δέσμευση. Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει την πλήρη ένταξη των πολιτικών εκτιμήσεων σε θέματα ΕΠΓ σε όλες τις πτυχές των εργασιών της. Η Επιτροπή προσβλέπει στην συζήτηση επί αυτών των ιδεών στο πλαίσιο του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου. Ταυτοχρόνως, θα είναι σημαντικό να διεξαχθεί ανοικτός διάλογος με τις χώρες εταίρους προκειμένου να ενισχυθεί το αίσθημα αμοιβαίας ιδίας ευθύνης όσον αφορά την ΕΠΓ. Η Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει διάσκεψη υψηλού επιπέδου για το σκοπό αυτό το 2007.

Όπως καταδεικνύεται στις εκθέσεις προόδου, οι χώρες εταίροι έχουν ήδη επιβεβαιώσει τη δέσμευσή τους με την έγκριση και την αρχική εφαρμογή των φιλόδοξων σχεδίων δράσης της ΕΠΓ. Για να μπορέσει η Ένωση να υποστηρίξει τις χώρες αυτές στο πλαίσιο των μεταρρυθμιστικών διαδικασιών τους, να τις ενθαρρύνει και να επιβραβεύσει την πρόοδό τους, επιβάλλεται να διασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα της ΕΠΓ θα είναι αντάξια των δυνατοτήτων της. Οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο θα αποτελέσουν σημαντική προσφορά προς τους εταίρους μας στο πλαίσιο της ΕΠΓ, που είναι εμφανώς προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[1] Όπως αναφέρεται λεπτομερώς στην παράλληλη ανακοίνωση της Επιτροπής "σχετικά με τη γενική προσέγγιση που θα επιτρέπει στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ να συμμετέχουν στους κοινοτικούς οργανισμούς και στα κοινοτικά προγράμματα" COM(2006)xx της 29ης Νοεμβρίου 2006.

[2] FEMIP: Ευρωμεσογειακή διευκόλυνση επενδύσεων και εταιρικής σχέσης.